Գարեգին Ա Քեսաբցի

Գարեգին Ա Քեսաբցի;
Ընդհանուր տեղեկություններ
Եկեղեցի	Հայ Առաքելական եկեղեցի
Գահակալություն	1995 – 1999 թթ.
Իրավանախորդ	Վազգեն Ա
Իրավահաջորդ	Գարեգին Բ
Ծնվել է	1932 օգոստոսի 27
Ծննդավայր	Քեսաբ,; Սիրիական Հանրապետություն (Ֆրանսիական մանդատ)
Մահացել է	հունիսի 29, 1999 (տարիքը 66)
Մահվան վայր	Վաղարշապատ, Հայաստան
Այլ բարձրաստիճան պաշտոն
Անուն	Գարեգին Բ Սարգսյան
Գահակալություն	1975 – 1995 թթ.
Իրավանախորդ	Խորեն Ա
Իրավահաջորդ	Արամ Ա
	Karekin I Վիքիպահեստում

Վիքիպեդիայում կան հոդվածներ Սարգիսյան ազգանունով այլ մարդկանց մասին։

Գարեգին Ա (Քեսապցի, աշխարհիկ՝ Նշան Հակոբի Սարգիսյան, օգոստոսի 27, 1932(1932-08-27)^[1], Քեսապ (Քեսաբ), Լաթակիայի գավառ, Լաթակիայի մարզ, Սիրիա - հունիսի 29, 1999(1999-06-29)^[1], Վաղարշապատ, Արմավիրի մարզ, Հայաստան), հայ հոգևոր գործիչ, Հայ Առաքելական Եկեղեցու 131-րդ Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս 1995-1999 թվականներին։ Նախկինում եղել է ՀԱԵ Մեծի Տանն Կիլիկիո Կաթողիկոս որպես Գարեգին Բ 1983-1994 թվականներին։

Կենսագրություն

Գարեգին Ա-ն ծնվել է Նշան Սարգիսեան անունով Սիրիայի Քեսաբ գյուղաքաղաքում։

Նախնական կրթությունն ստացել է Քեսաբի Ուսումնասիրաց միացյալ վարժարանում, ապա ուսումնառությունը շարունակել է Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության դպրեվանքում (1946–1952)։

1949 թվականին ձեռնադրվել է սարկավագ, 1952 թվականին՝ կուսակրոն քահանա, վերակոչվել Գարեգին աբեղա՝ ի հիշատակ Կիլիկիո կաթողիկոս Գարեգին Ա Հովսեփյանի, դարձել Կիլիկիո միաբանության ուխտի անդամ։

Պաշտպանելով վարդապետական ավարտաճառը «Հայաստանեայց ԵկեղեցՒոյ աստվածաբանութիւնը ըստ հայ շարականներու» թեմայով՝ 1955 թվականին ստացել է վարդապետական աստիճան։ Նույն թվականին պաշտոնավարել է Դպրեվանքում՝ որպես ուսուցիչ և վերակացու, 1956 թվականին ստանձնել Դպրեվանքի տեսչի պաշտոնը։ 1957-1959 թվականներին Գարեգին վարդապետն ուսումնառությունը շարունակել է Օքսֆորդի համալսարանում՝ ավարտաճառ ներկայացնելով «Քաղկեդոնի ժողովը և Հայ եկեղեցին» (հրտ. 1965, անգլ., ունեցել է մի շարք վերահրատարակություններ) խորագրով աշխատությունը, ստացել գրականության բակալավրի աստիճան։

1960 թվականին կրկին ստանձնել է Դպրեվանքի տեսչի պաշտոնը։

1963 թվականին ստացել է ծայրագույն վարդապետի աստիճան, 1964-ին ձեռնադրվել է եպիսկոպոս, 1973 թվականին նրան շնորհվել է արքության պատիվ և տիտղոս։

1971–1973 թվականներին վարել է Կիլիկիո կաթողիկոսության Սպահանի (Նոր Ջուղա) թեմի, 1973–1977 թվականներին՝ Հյուսիսային Ամերիկայի Արևելյան նահանգների և Կանադայի թեմի առաջնորդի պաշտոնը։

1977 թվականի մայիսի 2-ին, Խորեն Ա Բարոյանի կաթողիկոսության շրջանում, ընտրվել է Մեծի Տանն Կիլիկիո աթոռակից կաթողիկոս, 1983 թվականին՝ Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Բ կաթողիկոս։

1992 թվականից եղել է «Հայաստան» համահայկական հիմնադրամի հոգաբարձուների խորհրդի անդամ։

1995 թվականին ընտրվել է Ամենայն հայոց կաթողիկոս։

Եղել է ՀՀ ԳԱԱ պատվավոր անդամ, աշխարհի մի շարք կրոնական ու գիտական հաստատությունների և համալսարանների պատվավոր դոկտոր։

Գարեգին Ա Ամենայն Հայոց Հայրապետը մահացել է 1999 թվականի հունիսի 29-ին, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածնում։

Եկեղեցական գործունեություն

1960 թվականին ստանձնելով Դպրեվանքի տեսչի պաշտոնը՝ Գարեգին վարդապետը, որպես Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության ներկայացուցիչ, գործուն մասնակցություն է ունեցել միջեկեղեցական մի շարք համագումարների ու ժողովների, Եկեղեցիների համաշխարհային խորհրդի (ԵՀԽ) միջեկեղեցական համաժողովների։

Մեծ է նրա ավանդը 1965 թվականին Ադիս Աբեբայում (Եթովպիա) Արևելյան ուղղափառ քույր եկեղեցիների պետերի համաժողովի կազմակերպման, ինչպես նաև Մերձավոր Արևելքի եկեղեցիների խորհրդաժողովի ստեղծման գործում։ Դիտորդի կարգավիճակով մասնակցել է Վատիկանի II ժողովի երեք հաջորդական նիստերին (1963-65) և Անգլիկան եկեղեցու Լամբեթի համաժողովին (1968)։

ԵՀԽ-ում վարել է մի շարք պատասխանատու պաշտոններ, 1968 թվականին ընտրվել է ԵՀԽ Կենտրոնական և Գործադիր վարչությունների անդամ, իսկ 1975 թվականի Նայրոբիի (Քենիա) համաժողովում՝ փոխատենապետ։ Այդ շրջանում աստվածաբանության, գրականության, պատմության և մշակույթի թեմաներով դասախոսել է ՀԲԸՄ Դարուհի Հակոբյան երկրորդական վարժարանում, Բեյրութի Համազգայինի Նշան Փալանճյան ճեմարանում, Հայկազյան քոլեջում, Ամերիկյան համալսարանում։

1976-1977 թվականներին Լիբանանում բռնկած քաղաքացիական պատերազմի տարիներին մեծ դեր է խաղացել լիբանանահայությանն օժանդակելու գործում։

1983 թվականին ընտրվելով Մեծի Տանն Կիլիկիո Գարեգին Բ կաթողիկոս՝ զարկ է տվել ազգ-կրոնական, մշակութային և շինարարական աշխատանքներին։

Հաստատել է քրիստոնեական դաստիարակության բաժանմունքը, նպաստել աստվածաբանական ուսուցման բարելավմանը, ընդարձակել ու արդիականացրել է Անթիլիասի Դպրեվանքը (1977 թվականից Անթիլիասից փոխադրվել է Բիկֆայա), մեծ ուշադրություն դարձրել հրատարակչական գործին, հիմնել է «Հասկ» գիտա-աստվածաբանական տարեգիրքը, նախաձեռնել թանգարան-մատենադարանի շենքի շինարարությունը։

Կաթողիկոսության շրջանում հովվապետական այցելություններ է կատարել Մեծի Տանն Կիլիկիո կաթողիկոսության թեմեր, միջեկեղեցական շրջանակներում հանդիպումներ է ունեցել քույր եկեղեցիների հովվապետների հետ։ Բազմիցս եղել է Մայր աթոռ Սբ. Էջմիածնում։

1988 թվականի դեկտեմբերի 7-ի Սպիտակի երկրաշարժից հետո Գարեգին Բ կաթողիկոսը Ամենայն հայոց կաթողիկոս Վազգեն Ա Պալճյանի հետ իր մասնակցությունն է բերել աղետի գոտու բնակավայրերի վերականգնմանը, կազմակերպել սփյուռքից օգնություն։

1995 թվականին ընտրվելով Ամենայն հայոց կաթողիկոս՝ իր ջանքերն ուղղել է եկեղեցական կյանքի ներքին կարգավորմանն ու կազմակերպմանը, մասնավորապես՝ Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանի գործունեության վերաաշխուժացմանը, Քրիստոնեական դաստիարակության և քարոզչության կենտրոնի ստեղծմանը, քրիստոնեական քարոզչության հանրամատչելի ծրագրերի մշակմանը, եկեղեցիների ու վանքերի նորոգմանը, սոցիալական բնույթի կառույցների ստեղծմանը, աստվածաբանական, հոգևոր և հայագիտական գրքերի հրատարակմանը։

Հայ եկեղեցու աշխատանքն առավել նպատակաուղղված դարձնելու նախանձախնդրությամբ վերափոխել է Հայաստանի թեմական կառուցվածքը։

1996 թվականին հայաստանյան նախկին 4 թեմերի փոխարեն ստեղծվել են 8 թեմեր, հիմնվել են նաև Ուկրաինայի և Հարավային Ռուսաստանի թեմերը։

1997 թվականի սեպտեմբերին՝ 80-ամյա ընդմիջումից հետո, վերաբացվել է Գևորգյան հոգևոր ճեմարանի հիմնովին վերանորոգված շենքը, սկսվել է ուսանողների համար նոր հանրակացարանի շինարարությունը։

Այդ շրջանում բազմապատկվել է նաև ճեմարանի սաների թիվը՝ հասնելով շուրջ 120-ի։

Կյանքի է կոչվել Վազգեն Ա-ի ծրագիրը Օշականի Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցու կողքին, վերակառուցված շենքում հաստատվել է Սուրբ Մեսրոպ Մաշտոցի անվան դպրատունը, որը դարձել է գիտական և մշակութային կարևոր կենտրոն։

Գահակալության կարճ ժամանակահատվածում Գարեգին Ա կաթողիկոսը հովվապետական այցելություններ է կատարել Հայ եկեղեցու թեմեր և Կ. Պոլսի հայոց պատրիարքարան, նոր թափ հաղորդել Մայր աթոռ Սուրբ Էջմիածնի էկումենյան գործունեությանը, պաշտոնական հանդիպումներ է ունեցել քույր եկեղեցիների հովվապետների հետ, Մայր աթոռում ընդունել մի շարք եկեղեցական և էկումենիկ պատվիրակությունների։

Հայաստանում քրիստոնեությունը պետական կրոն հռչակելու 1700-ամյակի հանդիսությունների շրջանակում, Վեհափառ Հայրապետի ձեռամբ, 1997 թվականի ապրիլի 7-ին կատարվել է Երևանի Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ Մայր եկեղեցու հիմնարկեքը։

Կաթողիկոսական գահին Գարեգին Ա Քեսաբցուն հաջորդում է Գարեգին Բ Ոսկեհատցին։

Երկերը

Հեղինակ է հայերեն, անգլերեն, գերմաներեն, ֆրանսերեն, արաբերեն լեզուներով աստվածաբանական, հայագիտական, փիլիսոփայական, բարոյագիտական և գրական բազում ուսումնասիրությունների և հոդվածների, ինչպես օրինակ՝

Արեւելեան ուղղափառ եկեղեցիներու վկայութիւնը, Անթիլիաս, 1968։
Հայ եկեղեցին այժմ, Նյու-Յորք, 1970։
Իրանը եւ հայերը, Թեհրան, 1971։
Հայկական քրիստոնէական ավանդոյթը Իրանում, Նոր Ջուղա, 1974։
Karekin Sarkissian։ The Council of Chalcedon and the Armenian Church. Armenian Prelacy, New York 1975.
Անցեալը անցած չէ, Անթիլիաս, 1985։
Հայ մարդը հայ գրքի դիմաց, Անթիլիաս, 1990։
Հոգեւոր կեանքի փնտռտուքի մէջ, Անթիլիաս, 1991։
Յարութիւն հայութեան, Անթիլիաս, 1993։
Ձեռնարկ հովուական աստվածաբանության, Ս. Էջմիածին, 1995։
Զրույցներ Ջիովաննի Գուայտայի հետ», Ս. Էջմիածին, 2001
Գարեգին Սարգիսեան, Քաղկեդոնի ժողովը և Հայոց Եկեղեցին, Գարեգին Ա. Կրօնական, Աստուածաբանական և Հայագիտական Մատենաշար Թիւ 12, Նոր-Եորք, Լոնտոն, 2012։

Ֆիլմեր

Կիլիկիայի Հայկական Թագավորությունը (1993 Ֆրանսիա )՝ սցենարի հեղինակ Հրաչուհի Տատուրյան, ռեժիոր Լևոն Մկրտչյան։ Ֆիլմում նկարահանվել են Ֆրասիայի նախկին նախագահ Ֆրանսուա Միտերանը, Լևոն Տեր Պետրոսյանը, Շառլ Ազնավուրը, Շահեն Խաչատրյանը, նկարիչ Գառզուն և իհարկե Վեհափառ Հայրապետ Գարեգին Առաջինը։
https://www.youtube.com/watch?v=NsKWT0u68Gw
https://www.youtube.com/watch?v=Mn7dzBWShtw

Արտաքին հղումներ

Տես նաև

Նախորդ	Կիլիկիո Կաթողիկոս	Հաջորդ
Խորեն Ա Բարոյան (1963-1983)	Գարեգին Բ Սարգսյան (1977-1995)	Արամ Ա. Քեշիշյան (1995 թվականից)

Նախորդ	Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս	Հաջորդ
Վազգեն Ա (1955-1994)	Գարեգին Ա (1995-1999)	Գարեգին Բ (1999 թվականից)

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[_a2d5c86ccc880a05-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 Բրոքհաուզի հանրագիտարան (գերմ.)

[1]