Palau

Palau (en palauano: Belau), oficialmente a República de Palau e historicamente Belau, Palaos ou Pelew, é un país insular no oeste do Pacífico. A nación ten aproximadamente 26 illas e 340 illotes e conecta a cadea occidental das Illas Carolinas con partes dos Estados Federados de Micronesia. Ten unha superficie total de 466 kilometros cadrados (180 sq mi). A illa máis poboada é Koror, onde se atopa a cidade máis poboada do país, o mesmo nome. A capital Ngerulmud está situada na illa próxima de Babeldaob, no Estado de Melekeok. Palau comparte límites marítimos con augas internacionais ao norte, os Estados Federados de Micronesia ao leste, Indonesia ao sur e Filipinas ao noroeste.

Palau

Republic of Palau (en) Belau (pau)
Bandeira Brasón
Himno	Hino nacional de Palau (pt)
Lema	«sen valor» «Paradwys Perffaith Palaw»
Localización
7°28′00″N 134°33′00″L
Capital	Ngerulmud (2006–)
Contén a división administrativa	Aimeliik (pt) Airai (pt) Angaur Illa Hatohobei Kayangel (pt) Koror (pt) Melekeok Ngaraard (pt) Ngarchelong (pt) Ngardmau (pt) Ngatpang (pt) Ngchesar (pt) Ngeremlengui (pt) Ngiwal (pt) Peleliu (pt) Sonsoral (pt)
Poboación
Poboación	21.729 (2017) (46,67 hab./km²)
Lingua oficial	lingua inglesa palauano lingua xaponesa
Xeografía
Parte de	Micronesia lista negra dos paraísos fiscais da Unión Europea (2020–2018)
Superficie	465,550362 km²
Bañado por	Océano Pacífico
Punto máis alto	Monte Ngerchelchuus (pt) (242 m)
Punto máis baixo	Océano Pacífico (0 m)
Comparte fronteira con	Estados Federados de Micronesia Indonesia Filipinas
Creación	1 de outubro de 1994:  Independencia
Organización política
Órgano executivo	Government of Palau (en)
• Xefe do goberno	Surangel Whipps Jr. (pt) (2021–)
Órgano lexislativo	Congresso Nacional do Palau (pt) ,
Máxima autoridade xudicial	Supreme Court of Palau (en)
Membro de	Grupo de Estados de África, Caribe e Pacífico Alianza dos Pequenos Estados Insulares Organización Mundial da Saúde ONU (1994–) Agência Multilateral de Garantia de Investimentos (pt) (1997–) Corporação Financeira Internacional (pt) (1997–) Banco Internacional para Reconstrução e Desenvolvimento (pt) (1997–) Associação Internacional de Desenvolvimento (pt) (1997–) UNESCO (1999–) Banco Asiático de Desenvolvemento (2003–) Organização para a Proibição de Armas Químicas (pt) (2003–) Organização Mundial das Alfândegas (pt) (2024–)
PIB nominal	217.800.000 $ (2021)
Moeda	dólar estadounidense
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC+09:00 Pacific/Palau (en)
Dominio de primeiro nivel	.pw
Prefixo telefónico	+680
Teléfono de emerxencia	911
Código de país	PW
Outro
Irmandado con	Nisshin Prefectura de Hyōgo (1983–) Prefectura de Mie (1996–)
Páxina web	palaugov.pw

O país habitouse orixinalmente hai aproximadamente 3.000 anos por emigrantes do Sueste asiático marítimo. Palau foi debuxado por primeira vez nun mapa europeo polo misioneiro Checo Paul Klein baseado nunha descrición dada por un grupo de Palauenses naufragados na costa de Filipinas en Samar. As illas Palau pasaron a formar parte das Indias Orientais Españolas en 1885. Tras a derrota de España na Guerra hispano-estadounidense en 1898, as illas foron vendidas á Alemaña en 1899 baixo os termos do Tratado alemán-español, onde foron administrados como parte da Nova Guinea alemá. Despois da primeira guerra mundial, as illas pasaron a formar parte do Mandado dos Mares do Sur gobernado polos xaponeses pola Liga das Nacións. Durante a segunda guerra mundial, libráronse escaramuzas, incluíndo a principal Batalla de Peleliu, entre as tropas estadounidenses e xaponesas como parte da campaña das Illas Marianas e Palau. Xunto con outras Illas do Pacífico, Palau pasou a formar parte do Territorio fiduciario das illas do Pacífico gobernado polos Estados Unidos en 1947. Tras votar nun referendo en contra da adhesión aos Estados Federados de Micronesia en 1978, as illas lograron a soberanía total en 1994 baixo un Pacto de Asociación Libre cos Estados Unidos.

Politicamente, Palau é unha república presidencial en libre asociación cos Estados Unidos, que proporciona defensa, financiamento e acceso aos servizos sociais. O poder lexislativo concéntrase no bicameral Congreso Nacional de Palau. A economía de Palau baséase principalmente no turismo, a agricultura de subsistencia e a pesca, cunha parte importante do produto nacional bruto (PNB) derivada da axuda exterior. O país usa o dólar dos Estados Unidos como moeda das illas

Historia

Historia das ocupacións Spanish East Indies c. 1500s–1899 Nova Guinea alemá 1899–1914 Ocupación da Mariña Imperia xaponesa 1914–1919 Mandato do Pacífico Sur 1919–1947 Ocupación militar dos EE.UU. 1944–1947 Territorio en Fideicomiso das Illas do Pacífico 1947–1981 República de Palau 1981–presente

Historia antiga

galeón de Manila nas Marianas e Carolinas, c. 1590 Códice Boxer.

Palau foi habitado orixinalmente entre o 3º e o 2º milenio a.C., moi probablemente desde Filipinas ou Indonesia. Sonsorol, parte das Illas do suroeste, unha cadea de illas de aproximadamente 600 km. da principal cadea de illas de Palau, foi avistado polos españois xa en 1522, cando a misión española do Trinidad, o buque insignia da viaxe de circunnavegación de Fernando de Magalhães, avistou dúas pequenas illas ao redor do paralelo 5 norte, nomeándoas "San Juan". Foron redescubertas polos españois no 1543 por Ruiz López de Villalobos.

Despois do século XVI

A seguinte gravación da existencia de Palau por parte dos europeos chegou un século despois, en 1697, cando un grupo de palaueses naufragou na illa filipina de Samar ao noroeste. Foron entrevistados polo misioneiro checo Paul Klein o 28 de decembro de 1696. Klein puido debuxar o primeiro mapa europeo coñecido de Palau baseándose na representación dos habitantes de Palaus das súas illas de orixs que fixeron a cambio de 87 seixos de praia. Klein informou dos seus descubrimentos ao Superior Xeral dos Xesuítas nunha carta enviada en xuño de 1697.

Época española

Artigos principais: Nova España, Capitanía xeneral de Filipinas e Indias Orientais Españolas.

Un mapa de 1888 que mostra as illas Palau das Indias Orientais españolas (excluídas as illas Filipinas).

Palau baixo o dominio alemán; pintura de Rudolf Hellgrewe c. 1908

Koror xefes en 1915.

Este mapa e a carta provocaron un amplo interese nas novas illas. Outra carta escrita polo P. Andrés Serrano enviouse a Europa en 1705, copiando esencialmente a información dada por Klein. As cartas resultaron en tres intentos xesuítas de viaxar a Palau desde as Filipinas españolas en 1700, 1708 e 1709. As illas foron visitadas por primeira vez pola expedición xesuíta dirixida por Francisco Padilla o 30 de novembro de 1710. A expedición rematou co naufraxio dos dous sacerdotes, Jacques Du Beron e Joseph Cortyl, na costa de Sonsorol, porque o barco nai Santísima Trinidad foi conducido a Mindanao por unha tormenta. Outro barco foi enviado desde Guam en 1711 para salvalos só para envorcar, causando a morte de tres sacerdotes xesuítas máis. O fracaso destas misións deu a Palau o nome orixinal español Islas Encantadas (Illas Encantadas). Visitadas polos británicos e logo ocupadas por España no 1875 baixo o nome de Islas Palaos (o papa León XIII confirma a soberanía española sobre as Carolinas en 1885, en detrimento de Alemaña). España evanxelizou a poboación autóctona a traves dos capuchos, quen introducen a alfabetización, ata a súa derrota cando a guerra hispano-norteamericana, onde as Palau son vendidas a Alemaña no 1899 coas outras illas Carolinas.

Época das transicións

Palau no mandato xaponés

Os comerciantes británicos convertéronse en visitantes habituais de Palau no século XVIII (o barco de paquetes da Compañía Británica das Indias Orientais Antelope naufragou na illa de Ulong en 1783, o que levou a Príncipe Lee Boo a Londres), seguida da expansión da influencia española no século XIX. Palau, baixo o nome de Palaos, foi incluído no Congreso de Malolos en 1898, o primeiro congreso revolucionario de Filipinas, que quería a total independencia dos colonialistas. Palau, nese momento, formaba parte das Indias Orientais Españolas con sede en Filipinas. Palau tiña un membro designado para o Congreso, converténdose no único grupo de illas de todas as Illas Carolinas que tiña unha alta representación nun Congreso filipino non colonial. O Congreso tamén apoiou o dereito de Palau á autodeterminación se algunha vez quixo seguir ese camiño. Máis tarde, en 1899, como parte das Illas Carolinas, Palau foi vendida polo Imperio Español ao Imperio Alemán como parte de Nova Guinea alemá no Tratado xermano-español (1899). Durante a primeira guerra mundial, o Imperio Xaponés anexionou as illas despois de apoderarse delas a Alemaña en 1914. Despois da primeira guerra mundial, a Liga das Nacións puxo formalmente as illas baixo administración xaponesa como parte do Mandado dos Mares do Sur. Na segunda guerra mundial, o Xapón utilizou Palau para apoiar a súa invasión de Filipinas en 1941, que tivo éxito en 1942. A invasión derrocou a Mancomunidade Filipina instalada polos estadounidenses e instalou a Segunda República Filipina apoiada polo Xapón en 1943.

Época dos Estados Unidos

Durante a segunda guerra mundial, os Estados Unidos capturaron Palau ao Xapón (15 de setembro ao 10 de outubro do 1944) despois da custosa Batalla de Peleliu, cando máis de 2.000 estadounidenses e 10.000 xaponeses morreron e máis tarde a Batalla de Angaur. En 1945–1946, os Estados Unidos restableceron o control de Filipinas, e xestionaron Palau a través da capital filipina de Manila. No último semestre de 1946, con todo, Filipinas obtivo a total independencia coa formación da Terceira República de Filipinas, trasladando a capital do Extremo Oeste do Pacífico dos Estados Unidos a Guam. Palau pasou formalmente aos Estados Unidos baixo os auspicios das Nacións Unidas en 1947 como parte do Territorio fiduciario das Illas do Pacífico establecido de conformidade coa Resolución 21 do Consello de Seguridade.

Independencia

TTPI High Commission and staff, 1960s.

Catro dos distritos do territorio formaron un estado federal en 1979 os Estados Federados de Micronesia, pero os distritos de Palau e das illas Marshall votaron en contra da constitución proposta. Palau aproba entón, nun referendo, a súa independencia en 1979, aproban unha nova constitución que entra en vigor o 1 de xaneiro do 1981 e asinan un tratado de libre asociación cos Estados Unidos no 1982. Despois de oito referendos e unha emenda á Constitución das Palau, a Libre Asociación é ao fin ratificada no 1993 e entra en vigor o 1 de outubro do 1994 facendo Palau de iure independente, aínda que era de facto independente desde o 25 de maio de 1994, cando rematou a tutela. As relacións diplomáticas formais coas Filipinas restablecéronse no mesmo ano, aínda que as dúas nacións xa tiñan canles diplomáticas de respaldo antes de 1994.^{[Cómpre referencia]} Palau tamén se fixo membro do Foro das Illas do Pacífico, pero retirouse en febreiro de 2021 tras unha disputa sobre a elección de Henry Puna como secretario xeral do Foro.

A lexislación que convertía a Palau nun centro financeiro "offshore" foi aprobada polo Senado dos Estados Unidos en 1998.

En 2001, Palau aprobou a súa primeira regulación bancaria e leis contra o branqueo de capitais.^{[Cómpre referencia]}

En 2005, Palau liderou o desafío de Micronesia, que conservaría o 30% das augas costeiras próximas á costa e o 20% dos bosques dos países participantes para 2020. En 2009, Palau creou o primeiro santuario de quenllas , prohibindo a pesca comercial de quenllas nas súas augas. En 2012, as Illas Rocks de Palau foron declaradas como Patrimonio da Humanidade da UNESCO.

En 2015, Palau converteuse en membro do Climate Vulnerable Forum baixo a presidencia de Filipinas e, ao mesmo tempo, o país protexeu oficialmente o 80% dos seus recursos hídricos, converténdose no primeiro país en facelo. A protección dos seus recursos hídricos provocou importantes incrementos na economía do país en menos de dous anos. En 2017, a nación converteuse na primeira en establecer unha ecopromesa, coñecida como Palau Pledge, que están seladas nos pasaportes locais e estranxeiros. En 2018, Palau e Filipinas comezaron a reconectar as súas relacións económicas e diplomáticas. Filipinas apoiou a Palau para converterse nun estado observador na ASEAN, xa que Palau tamén ten orixes étnicas do sueste asiático.

En novembro de 2020, Surangel Whipps Jr foi elixido novo presidente de Palau para suceder ao presidente Tommy Remengesau.

Política

O parlamento nacional da República de Palau denomínase Olbiil Era Kelulau (OEK), o que signifia a Casa das decisións paroladas. Este parlamento consta de dúas cámaras renovadas cada 4 anos. A cámara dos delegados tén 16 membros, un de cada estado de Palau. O Senado tén 9 senadores que son elixidos en función da poboación de cada distrito.

O poder executivo (goberno) de Palau consta dun Presidente, un Vicepresidente e un Consello dos Xefes. O vicepresidente é un dos ministros.

O Consello das xefes está composto por un dos xefes de cada estado da República. O Consello consella ao Presidente en canto a dereito en relación coa constitución e leis de Palau.

A Constitución de Palau dá o poder xudiciario supremo á Corte suprema. Baixo a súa xurisdición, ten a Corte nacional (Nacional Court).

Estados federados

Os dezaseis estados de Palau

República de Palau.

Palau está dividido en dezaseis estados (e 1984 municipios). A continuación móstranse as súas superficies (en quilómetros cadrados) e as poboacións estimadas de 2012 e do censo de 2015:

Estado	Capital	Superficie (km2)	Poboación (Censo 2015)
Norte de Babeldaob
Kayangel	Kayangel	3	54
Babeldaob
Aimeliik	Mongami	52	334
Airai	Ngetkib	44	2,455
Melekeok	Melekeok	28	277
Ngaraard	Ulimang	36	413
Ngarchelong	Mengellang	10	316
Ngardmau	Urdmang	47	185
Ngeremlengui	Imeong	65	350
Ngatpang	Ngereklmadel	47	282
Ngchesar	Ngersuul	41	291
Ngiwal	Ngerkeai	26	282
Suroeste de Babeldaob
Angaur	Ngaramasch	8	119
Koror	Ngerbeched	65	11,444
Peleliu	Kloulklubed	13	484
illas do suroeste
Hatohobei	Hatohobei	3	25
Sonsorol	Dongosaru	3	40

Organización territorial

Historicamente, as Illas Rock formaron parte do Estado de Koror. As illas do suroeste (Estados de Sonsorol e Hatohobei) non falan Palauan, senón a sonsorolense-tobiana (relacionada coa wolea do atol Woleai, Estado de Yap)

Xeografía

É un arquipélago do océano Pacífico, ao sur do mar de Filipinas e ao norte da Papuasia. O arquipélago fai parte do conxunto chamado Micronesia.

As illas principais de Palau son Angaur, Babeldaob, Koror e Peleliido que están preto da mesma barreira de coral. Case dous terzos da poboación vive en Koror. Ao norte destas illas está o atol Kayangel. As illas Chelbacheb ou Rock islands (aproximadamente 70) están deshabitadas. Forman igualmente parte das Palau un grupo illado de seis illas, a máis de 600 km das illas principais Illas suroeste, formando os estados de Sonsorol e Hatohobei.

Mapa de Palau

Economía

Artigo principal: Economía de Palau.

A economía consiste principalmente no turismo, na agricultura de subsistencia e na pesca. O goberno é o principal empregador da forza de traballo, confiando fortemente na axuda financeira dos Estados Unidos. As visitas por negocios e turismo chegaron a 50.000 persoas no ano financeiro 2000/2001. A poboación goza dun ingreso per cápita dúas veces maior que o de Filipinas e de gran parte de Micronesia. Propostas clave de longa duración para o sector turístico foron moi alentadas pola expansión do transporte aéreo no Pacífico, a crecente prosperidade dos países líderes do leste de Asia, e a vontade dos estranxeiros por financiar o desenvolvemento da infraestrutura.

En xullo de 2004, Micronesia Air foi lanzada con servizos desde Palau a Yap, Guam, Micronesia, Saipán, Australia, e as Filipinas.

Cultura

A lingua principalmente falada nas Palaus, o palauano, é unha lingua austronesia; mais, contrariamente á maior parte das linguas faladas en Oceanía, é máis próxima das linguas faladas en Asia do Sueste (en especial en Filipinas) que das doutras linguas da Micronesia.

Notas

Referencias

Véxase tamén

Goberno

• Republic of Palau National Government
• Embassy of the Republic of Palau in Japan
• Chief of State and Cabinet Members
• Honorary Consulate of the Republic of Palau to the United Kingdom of Great Britain and Northern Ireland
• Honorary Consulate-General of Palau to Belgium

Medios informativos locais

• Island Times
• Palau Wave Radio
• Pacific Note

Información xeral

• Palau. The World Factbook. Central Intelligence Agency.
• Palau from the University of Colorado at Boulder Libraries (USA) – Government Publications
• Palau en Curlie (en inglés)
• Palau profile from the BBC News
• "Palau"—Encyclopædia Britannica entry
• Wikimedia Atlas de Palau.
• NOAA's National Weather Service – Palau
• The Interesting History of Prince Lee Boo, Brought to England from the Pelew Islands—From the Collections at the Library of Congress