Fiddler on the Roof (film)

Fiddler on the Roof
film
(Filmposter yn 'e Ingelske Wikipedy)
makkers
regisseur	Norman Jewison
produsint	Norman Jewison
senario	Joseph Stein
basearre op	de toanielmusical fan    Joseph Stein,    Jerry Bock en    Sheldon Harnick
kamerarezjy	Oswald Morris
muzyk	Jerry Bock John Williams
filmstudio	The Mirisch Company Cartier Productions
distribúsje	United Artists
spilers
haadrollen	Chaim Topol Norma Crane
byrollen	Rosalind Harris Michele Marsh Neva Small Leonard Frey Paul Michael Glaser Paul Mann Ray Lovelock Louis Zorich
skaaimerken
lân/lannen	Feriene Steaten
premiêre	3 novimber 1971
foarm	lange filmmusical
sjenre	histoarysk komeedzjedrama
taal	Ingelsk
spyltiid	179 minuten
budget en resultaten
budget	$9 miljoen
opbringst	$83,3 miljoen
prizen	3 × Oscar 2 × Golden Globe 1 × David di Donatello

Fiddler on the Roof is in Amerikaansk histoarysk romantysk komeedzjedrama út 1971 yn 'e foarm fan in filmmusical. De film stie ûnder rezjy fan Norman Jewison en waard basearre op 'e toanielmusical mei deselde namme út 1964. De haadrollen waarden spile troch Chaim Topol en Norma Crane. De titel betsjut "Fidelder op it Dak" en ferwiist nei de wiffe posysje dy't de etnysk Joadske minderheid hie yn it Keizerryk Ruslân, as immen dy't op 'e naal fan it dak de fidel spilet.

De film giet oer Tevje, in earme molkboer yn in etnysk Joadske delsetting yn 'e Oekraïne oan it begjin fan 'e tweintichste iuw. Hy en syn frou Golde hawwe fiif dochters, wêrfan't trije de âldens hawwe om te trouwen. Alles dat Tevje út it libben wol, is dat syn dochters houliken oangean sille mei rike, tradisjonele, Joadske manlju. Wylst de spannings troch it oanwaaksend antysemitisme yn it Keizerryk Ruslân oanboazje, komt syn âldste dochter ynstee thús mei in earme tradisjonele Joad, de twadde mei in earme Joadske sosjalist en de trêde mei in kristen.

Fan 'e filmkritisy krige Fiddler on the Roof oer it algemien positive resinsjes, en yn 'e bioskopen wie it sa'n trochslaand kommersjeel súkses, dat it de meast oprbringende film fan 1971 waard. Fiddler on the Roof waard nominearre foar acht Oscars, wêrûnder de Oscar foar Bêste Film, en wûn trije; de film waard ek nominearre foar fjouwer Golden Globes en wûn twa, wêrûnder de Golden Globe foar Bêste Film – Musical of Komeedzje.

Plot

Yn 1905 wennet de earme molkboer Tevje yn it doarpke Anatevka, in typyske Joadske shtetl (delsetting) op 'e Pontysk-Kaspyske Steppe fan 'e Oekraïne, dy't op dat stuit ûnderdiel foarmet fan it útstrutsen Keizerryk Ruslân. Mei't it antysemitisme yn it ryk oanboazet en anty-Joadske pogroms altyd in gefaar binne, ferliket Tevje it libben fan 'e ynwenners fan Anatevka mei dat fan in fidelder op 'e naal it dak, dêr't er sa wif stiet dat er op elts stuit syn lykwicht ferlieze en te pletter falle kin. (Dy metafoaryske fidelder, dy't inkeld Tevje sjen kin, ferskynt mei tuskenskoften hieltyd op 'e nij.) Om wat te hawwen dêr't se op stypje kinne, hâlde de Joaden fan Anatevka har fêst oan 'e tradysjes fan harren folk, dy't fan âlder op âlder oerlevere binne.

Tevje en syn frou, Golde, hawwe fiif dochters, wêrfan't trije âld genôch binne om oan trouwen te tinken. Tevje is oer it algemien tefreden mei syn libben, al soed er wol wat mear jild hawwe wolle, mar it iennichste dêr't wier nei langet, is om syn dochters allegear in houlik te besoargjen mei in rike, tradisjonele, Joadske man. As er foar de sabbat it doarp fan molke, bûter en tsiis foarsjocht, moetet Tevje in frjemdling, de Joadske studint Pertsjik, dy't in radikale sosjalist út Kiëv is. Dyselde beskrobbet de doarpelingen om't se inkeld skande sprekke fan it nijs dat de tsaar de ynwenners fan guon oare Joadske doarpen út harren wenten ferballe hat, wylst se har der net aktyf tsjin oankantsje. Tevje nûget Pertsjik út om te sines te útfanhûzjen. Hy kin dan mei-ite yn ruil foar it ûnderrjochtsjen fan syn fiif dochters.

Underwilens kriget Golde besite fan Jente, de pleatslike keppelster, dy't har fertelt dat de slachter, Lazar Wolf, belangstelling hat om mei har âldste dochter Tzeitel te trouwen. No is Lazar in widner fan yn 'e sechtich, mar hy is nei ferhâlding ryk, dat Golde is sa bliid as in protter mei dat nijs. Se seit ta dat se Tevje nei de sabbat nei Lazar ta stjoere sil om it houlik te beävensearjen. Tzeitel is lykwols smoarfereale op 'e earme skroar Motel, dy't fan har eigen jierren is. Hja sit sadwaande alhiel net te wachtsjen op in houlik dat troch Jente regele wurdt en stiet der by har frijer op oan om mei har heit te praten. Mar de bleue Motel lit him troch de lûdroftige Tevje ôfskrikke en skrillet tebek.

Tink derom: Yn de tekst hjirûnder wurdt de ôfrin fan de film beskreaun. As jo de film sels sjen wolle, is it mooglik better dat jo it no folgjende diel fan 'e plotbeskriuwing (earst noch) net lêze.

Nei de sabbat giet Tevje op oantrúnjen fan Golde nei Lazar Wolf ta, mar Golde hat him net ferteld wat de slachter fan him wol, dat hy giet derfan út dat er syn melke ko keapje wol om it bist te slachtsjen. As beide mannen wat om 'e saak hinne prate, liedt dat ta in fermaaklik misferstân. Lang om let ûntdekke se dat se byinoar lâns oan it praten binne, en as Tevje ienris foar it ferstân kriget wat Lazar no eins fan him wol, liket de rike slachter him in poerbêste man ta foar Tzeitel. Hy stimt dêrom yn mei it houlik, wêrnei't er mei Lazar yn 'e pleatslike herberge bedarret om it spul mei in soad sterke drank te fieren. Wannear't er oan 'e ein fan 'e jûn dronken de herberge ferlit om op hûs oan, wurdt er oanholden troch de pleatslike konstabel, mei wa't er in goede relaasje ûnderhâldt. De konstabel warskôget him dat der mei koarten in lytse pogrom tsjin 'e Joaden fan Anatevka organisearre wurde moat, mei't er dêr fan boppenôf befel ta krigen hat.

De oare deis hat Tevje in freeslike kater. Golde is alhiel feringele as se heart dat it houlik fan Tzeitel mei Lazar Wolf beklonken is, mar Tzeitel sels is yn triennen. Sy en Motel smeke Tevje om Tzeitel net út te hylkjen oan 'e slachter, mei't se fereale opinoar binne en harrensels in jier lyn al oaninoar fersein hawwe. Tevje is lulk om't soks tsjin 'e tradysjes yngiet. Stel je foar: bern dy't op eigen manneboet bepale mei wa't se trouwe wolle, it moat ek al net mâlder! Mar as er sjocht hoe folslein oft Motel oan Tzeitel tawijd is en hoe gelokkich oft de jonge syn dochter makket, jout er belies. Hy stimt yn mei it houlik tusken Motel en Tzeitel, mar hat dan in nij probleem: hoe moat er dit oan Golde fertelle? Mei't it, nettsjinsteande al Tevje syn gerop en geraas, eins Golde is dy't by harren yn 'e hûs de broek oan hat, beslút er syn taflecht te nimmen ta list en bedroch. Dy nachts beart er dat er wekker skrikt út in nachtmerje wêryn't Golde har ferstoarne beppe, dy't ek Tzeitel hiet, him ferteld hat dat Tzeitel mei Motel trouwe moat, en wêryn't Fruma-Sarah, de ferstoarne frou fan Lazar Wolf, it drigemint utere hat om Tzeitel har dea te beävensearjen as se dochs mei Lazar trouwe soe. Sa't Tevje al ferwachte hie, konkludearret de byleauwige Golde dat de dream in boadskip fan har foarâlden is en dat Tzeitel mei Motel trouwe moat.

Underwilens botst de wetige Pertsjik oan ien wei troch mei Tevje syn twadde dochter Hodel. Op in dei krije se wer wurden, diskear oer Pertsjik syn útlis fan it bibelferhaal oer de aartsfaar Jakob, dy't op syn brulloft bedragen waard troch syn omke en skoanheit Laban, foar wa't er doe nochris sân jier wurkje moast om mei Rachel te trouwen, de frou fan wa't er hold. Neffens Pertsjik wol God mei dat ferhaal de minskheid warskôgje dat se wurkjouwers nea fertrouwe moatte. Hodel is skeptysk oer dy ynterpretaasje. De diskusje bedarret op it mêd fan it plak fan 'e Joadske tradysjes yn in feroarjende wrâld. Om in punt te meitsjen, skuort Pertsjik Hodel oerein en dûnset mei har, wylst neffens de Joadske tradysje manlju inkeld mei oare manlju dûnsje meie en froulju allinne mar mei oare froulju. Neitiid seit Pertsjik dat se no krekt in tradysje feroare hawwe. Hodel ferkeart alhiel yn betizing om't se ûnder it dûnsjen ta it besef kommen is dat se fereale rekke is op Pertsjik.

Op 'e brulloft fan Motel en Tzeitel besiket Lazar Wolf sjen te litten dat er gjin wrok koesteret foar syn ôfseine houlik troch it breidspear fiif hinnen te jaan. Wannear't Tevje út namme fan it breidspear in tankwurd útsprekt, slagget it Lazar dochs net om him stil te hâlden en brekt der rûzje út. Oaren bemuoie har dermei, sadat it útrint op in lûd getsier. Pertsjik makket dêr in ein oan troch derop te wizen dat Lazar syn houlik en Tevje syn ôfsizzen fan dat houlik net ien fan beiden ta de saak dogge: Tzeitel woe net mei Lazar trouwe, en Lazar hat him dêrby del te lizzen. Punt út. Dat in frou sizzenskip hat oer wa't har man wurdt, giet tsjin 'e tradysjes yn, sadat Pertsjik syn wurden ta in folslein nij getsier liede. Ynstee dat er him tenei katoen hâldt, lit Pertsjik sjen dat er him neat oan 'e tradysjes gelegen lizze lit troch te freegjen oft der ek in frou oanwêzich is dy't mei him dûnsje wol. Wylst eltsenien de siken ynhâldt om te sjen oft der in frou sa dryst is dat se dat oandoar, fermannet Hodel har en stapt nei foarren. Eltsenien sprekt der skande fan as sy en Pertsjik mei-inoar dûnsje, mar Motel en Tzeitel dogge itselde, en dan skuort Tevje Golde mei de dûnsflier op. It liedt ta in algemien dûnsjen fan manlju en froulju trochinoar.

De wille fan 'e Joadske mienskip wurdt lykwols rou ûnderbrutsen as de ynwenners fan it oanbuorjende kristlike doarp úteinsette mei de 'lytse pogrom' dêr't Tevje troch de konstabel al foar warskôge waard. De konstabel, dy't it spul mei tsjinnichheid organisearret, docht der sels net oan mei, mar hâldt der wol taferjoch op. As Pertsjik, de iennichste fan 'e Joaden dy't him ferset, ferwûne rekket trochdat er troch in pear man ôfseame wurdt, leit de konstabel it near op 'e fierdere fersteuring fan 'e brulloft. De wenten fan 'e Joaden en de synagoge wurde lykwols troch de kristenen fandalisearre. It brulloftsfolk bliuwt feralterearre stean ta te sjen, oant Tevje harren lulk freget wêr't se op wachtsje en oanfiteret om 'e rotsoai op te romjen.

In pear moannen letter wurdt Chava, de trêde dochter fan Tevje en Golde, op 'e dyk lestich fallen troch in groepke Eastersk-otterdoks kristlike jongemannen. Harren wille wurdt bedoarn as in oare jonge kristlike boer, Fjedka, harren op net mis te fersteane wize hjit om op te sokkebaljen. Neitiid rekket Chava mei Fjedka oan 'e praat. Om't se allebeide graach lêze meie, begjinne se boeken út te wikseljen en de ferhalen út 'e boeken te bepraten.

Om dyselde tiid hinne risselwearret Pertsjik om út Anatevka wei. Hy wol nei stêd om him by de Russyske Revolúsje fan 1905 te jaan. De deis ear't er fuort sil, fertelt er Hodel dat er in fraach foar har hat oer in politike kwestje. Sy heart der nij fan op as er dan oer har en himsels begjint, mar neffens him hat alles mei polityk te krijen en is in houlik yn begjinsel in sosjo-ekonomyske konstruksje. Dêr heakket er oan ta dat hy persoanlik foarstanner fan sa'n sosjo-ekonomyske konstruksje is. It duorret eefkes foar't Hodel dat ûntsifere hat as in houliksoansiik, mar dan jout se him entûsjast tawurd. Wannear't se it oan Tevje fertelle, seit dy dat der gjin sprake fan wêze kin dat Hodel mei Pertsjik trouwe sil, mar de beide jongelju ynformearje him kalmkes dat se him net om tastimming freegje, mar inkeld hoopje dat er syn seine oan harren houlik jaan wol. Dat giet tsjin alle tradysjes yn en Tevje wurdt poerlulk. Mar hy mei Pertsjik wol lije, nettsjinsteande al syn nuvere kluchten, en hy sjocht hoe gelokkich oft er Hodel makket, dat úteinlik jout er op 'e nij belies en jout harren sawol syn tastimming as syn seine.

Ek diskear is it wer in probleem om Golde fan it nijs op 'e hichte te stellen. Mei't er net bêst beare kin dat er wer in boadskip fan 'e foarâlden krigen hat, blaft er it der diskear mar gewoan út. Dat liedt yn earste ynstânsje ta rûzje tusken man-en-wiif, mar úteinlik leit Golde har by de sitewaasje del. Trouwen út leafde is in nij konsept foar Tevje en Golde, en it foarnommen houlik fan Pertsjik en Hodel liedt by harren ta in reëvaluaasje fan harren eigen houlik. Hoewol't se oaninoar keppele binne troch in keppelster lykas Jente, en hoewol't se inoar pas foar de earste kear seagen op harren houliksdei, komt Golde no ta it besef dat se fan Tevje hâldt. Hy fertelt har dat er ek fan har hâldt.

Hjerstmis wurdt Pertsjik yn Kiëv arrestearre as de kozakken in demonstraasje útinoar slane dy't hy tasprekt. Hy wurdt ferballe nei in strafkamp yn it fiere Sibearje. Nei't se in brief fan him ûntfongen hat, risselwearret Hodel om har dêr by him te jaan. As Tevje har freget hoe't se no fan immen hâlde kin dy't har freget om sa'n bar bestean mei him te dielen, antwurdet se dat er har hielendal net frege hat om by him te kommen en dat se har beslút folslein op eigen inisjatyf nommen hat. Tevje bringt har op 'e trein, en wylst se steane te wachtsjen, ûnthjit Hodel him dat sy en Pertsjik op tradisjonele wize ûnder in ôfdakje trouwe sille.

Motel en Tzeitel hawwe yn 'e tuskentiid in lytsen krigen en sa binne Tevje en Golde pake en beppe wurden. Motel hat ek einlik genôch jild opsparre om in naaimasine oan te skaffen, eat dêr't er al jierren fan dreamde. En Chana, dy is smoarfereale rekke op Fjedka. Tevje sjocht dat sûnder nocht oan en seit tsjin Chana dat se mei kristenen inkeld op in distânsje befreone wêze kin, om't de kwestje fan it ferskil yn religy altyd tusken harren yn stean sil. Wannear't Chava lang om let de moed gearskrabet en freegje har heite tastimming om mei Fjedka te trouwen, blykt in houlik fan ien fan syn dochters mei in kristen foar Tevje echt te fier te gean. Hy hjit har om alle kontakt mei Fjedka te ferbrekken en nea wer syn namme te neamen.

De oare moarns docht bliken dat Fjedka en Chava útnaaid binne en harren houlik ynseingje litten hawwe troch in Russysk-otterdokse preester. As Tevje dat heart fan Golde, dy't suver stikken fan fertriet is, seit er dat Chava no dea is foar harren en dat se ferjitte moatte dat it fanke ea bestien hat. Letter dy deis treft Chava Tevje op 'e dyk en smeekt se him om har houlik mei Fjedka te akseptearjen. Tevje giet by himsels te rie, mar komt ta de konklúzje dat er himsels ferlieze soe as er safier fan 'e tradysje ôfwiek dat er in net-Joad as skoansoan akseptearje soe. Hy beskuldiget Chava derfan dat se in ôffallige fan it joadendom is en seit dat se syn dochter net mear is.

Net folle letter, op in dei midden yn 'e winter, komt de konstabel del, dy't mei tsjinnichheid fertelt dat it regear fan 'e tsaar befel jûn hat dat de Joaden fan Anatevka út harren doarp ferballe wurde moatte. Tevje en de oare Joaden hawwe trije dagen om harren besittings te ferkeapjen en fuort te gean, oars wurde de kozakken stjoerd om harren mei geweld en bloedferjitten te ferdriuwen. Mei't se gjin oare kar hawwe, begjinne de Joaden byinoar te sykjen wat se meinimme wolle en te ferkeapjen wat se efterlitte sille. Allegearre bepale se wêr't se hinne sille, en it komt derop del dat it hiele doarp útinoar skuord wurdt as der keazen wurdt foar ferskate bestimmings yn oare dielen fan Jeropa, mar ek yn Palestina en de Feriene Steaten. Jente, de keppelster, beslút nei Jeruzalim te gean, wylst Lazar Wolf, de slachter, emigrearje sil nei in sweager fan sines yn Chicago.

Tevje en Golde sille mei de beide jongste famkes, Shprintze en Bielke, nei New York ta, wylst Motel en Tzeitel mei de lytse nei Kiëv geane, dêr't Motel genôch jild hopet te fertsjinjen om ek nei New York te kommen. Tevje en Golde ûntfange noch in brief fan Hodel, dêr't hja yn fertelt dat se yn Sibearje hurd bodzje moat wylst Pertsjik yn it tichthûs sit, mar dat se likegoed gelokkich is. Op 'e trêde dei, wannear't se fuort sille, komme Fjedka en Chava hielendal bepakt del. Chava fertelt dat sy beiden ek fuortgeane, ek al is sy troch har houlik mei Fjedka frijsteld fan 'e deportaasje. Mar sy en Fjedka wolle net wenje tusken folk dat oaren soks oandocht. Se binne dêrom fan doel en gean nei Krakau, yn Eastenryk-Hongarije. Wylst Chava dat lûdop seit, giet Tevje ûnfersteurber troch mei wêr't er mei oan 'e gong wie, bearend dat er har net heart, ta wanhope fan Golde en Tzeitel. Mar as Chava en Fjedka ôfsette, en Tzeitel harren neiropt: "Farwol," heakket Tevje dêroan ta: "En mei God mei jimme wêze."

Wylst de konstabel swijend tasjocht, ferlitte de Joaden yn in lange staasje harren doarp Anatevka. By in krúspunt bidde se foar de lêste kear mei-inoar foar't se fersille reitsje oer de wynstreken. Wylst er mei in grimmitich sin de karre mei syn besittings lûkt, sjocht Tevje de fidelder wer en winkt him om mei te kommen, in symboal dat sels al moatte se fuort út harren wenplak, dochs sille se harren tradysjes net ferlieze. Mei in better sin ferfolget Tevje syn paad.

Ferskes en ynstrumintale yntermezzo's

1. Prologue / Tradition – Tevje en de cast
2. Overture
3. Matchmaker, Matchmaker – Tzeitel, Hodel, Chava, Shprintze en Bielke
4. If I Were a Rich Man – Tevje
5. Sabbath Prayer – Tevje, Golde en koar
6. To Life – Tevje, Lazar Wolf, doarpelingen en kozakken
7. Tevye's Monologue (Tzeitel and Motel) – Tevje
8. Miracle of Miracles – Motel
9. Tevye's Dream – Tevje, Golde, beppe Tzeitel, de rabbyn, Fruma-Sarah en it spûkeftige koar
10. Sunrise, Sunset – Tevje, Golde, Pertsjik, Hodel en brulloftsfolk
11. Wedding Celebration / The Bottle Dance
12. Entr'acte
13. Tradition (reprize) – koar
14. Tevye's Monologue (Hodel and Perchik) – Tevje
15. Do You Love Me? – Tevje en Golde
16. Far from the Home I Love – Hodel
17. Chava Ballet Sequence (Little Bird, Little Chavaleh) – Tevje
18. Tevye's Monologue (Chava and Fyedka) – Tevje
19. Anatevka – Tevje, Golde, Lazar Wolf, Jente, Mendel, Mordcha en hiele cast
20. Exit Music

Rolferdieling

Chaim Topol.

Norma Crane.

haadrollen

personaazje	akteur/aktrise
Tevje de molkboer	Chaim Topol
Golde, syn wiif	Norma Crane

byrollen

personaazje	akteur/aktrise
Tzeitel, syn âldste dochter	Rosalind Harris
Hodel, syn twadde dochter	Michele Marsh
Chava, syn trêde dochter	Neva Small
Motel de skroar	Leonard Frey
Pertsjik de revolúsjonêr	Paul Michael Glaser
Lazar Wolf de slachter	Paul Mann
Fjedka, in kristlike gernier	Ray Lovelock
de konstabel fan Anatevka	Louis Zorich
Jente, de keppelster	Molly Picon
de rabbyn	Zvee Scooler
Shprintze, de fjirde dochter	Elaine Edwards
Bielke, de fyfde dochter	Candy Bonstein
Mordcha	Shimen Rushkin
Avram	Alfie Scopp
Nachum	Howard Goorney
Mendel	Barry Dennen
Fruma-Sarah, de frou silger fan Lazar Wolf	Ruth Madoc
beppe Tzeitel	Patience Collier
Moishe	Arnold Diamond
Rifka	Marika Rivera
Sheftel	Aharon Ipalé
de kapelaan	Roger Lloyd-Pack
Isaäk	Carl Jaffe
Russyske funksjonaris	Vernon Dobtcheff
de fidelder	Tutte Lemkow

Produksje en distribúsje

Produksje

Fiddler on the Roof waard regissearre troch Norman Jewison nei in senario fan Joseph Stein op basis fan 'e súksesfolle toanielmusical Fiddler on the Roof út 1964 fan Stein, Jerry Bock en Sheldon Harnick. Jewison wie ek as produsint by it projekt belutsen, foar de filmstudio's The Mirisch Company en Cartier Productions. Foar de film wie in budget beskikber fan $9 miljoen. De kamerarezjy wie yn 'e hannen fan Oswald Morris, en de filmmuzyk waard fersoarge troch John Williams op basis fan 'e muzyk fan 'e oarspronklike musical, dy't komponearre wie troch Jerry Bock.

Casting

De casting fan Chaim Topol yn 'e haadrol fan Tevje joech wat kontroverse om't de rol yn 'e toanielmusical ferneamd makke wie troch Zero Mostel. Jierren letter lei regisseur en filmprodusint Norman Jewison syn kar foar Topol út yn it boek Acting Jewish: Negotiating Ethnicity on the American Stage & Screen (2005), fan Henry Bial. Hy fûn dat it bioskooppublyk de haadpersoan fan 'e film troch Mostel syn oerhearskjende persoanlikheid sjoen hawwe soe as Mostel ynstee fan as Tevje. Foar't Topol de rol taparte krige, waarden ek Orson Welles, Anthony Quinn en Marlon Brando yn omtinken nommen om Tevje te spyljen.

Assi Dayan, in bekende Israelyske akteur, waard yn 'e film cast as Pertsjik, mar it die bliken dat syn behearsking fan it Ingelsk te min wie om 'e dialooch oertsjûgjend útsprekke te kinnen. Hy waard dêrom op it lêste stuit ferfongen troch Paul Michael Glaser, dy't jierren letter mei David Soul ferneamd wurde soe as haadrolspilers fan 'e plysjesearje Starsky and Hutch. Rosalind Harris, dy't yn 'e film Tzeitel spile, hie earder by de opfiering fan 'e musical op Broadway de dûbluere (ynfalster) foar Bette Midler west, dy't dêr de rol fan Tzeitel hie.

Fiddler on the Roof wie de lêste film dêr't Norma Crane yn spile, mei't se koarte tiid letter boarstkanker krige, dêr't se yn 1973 oan ferstoar.

Opnamen

De opnamen foar Fiddler on the Roof fûnen yn 1970 plak. De binnendoarsênes waarden foar it meastepart filme yn 'e Pinewood Studios yn it Ingelske greefskip Buckinghamshire. De measte bûtendoarsênes waarden opnommen op lokaasje yn 'e doarpen Lekenik en Mala Gorica, yn wat doe Joegoslaavje wie (no Kroaasje). De iene sêne yn Kiëv waard opnommen yn 'e Kroätyske haadstêd Zagreb. Hoewol't de beide doarpen yn 1969, doe't se troch Norman Jewison as filmlokaasje ferkend wiene, ûnder in tsjûk pak snie lein hiene, foelen de opnamen krekt yn in ûngewoan sêfte winter en moast der foar de wintersênes wyt moarmerstof oanfierd wurde om it noch in bytsje snieïch lykje te litten. Bykommende binnendoaropnamen waarden ferrjochte yn it studiokompleks fan Jadran Film yn Zagreb.

De Pinewood Studios yn Buckinghamshire, dêr't de binnendoarsênes foar Fiddler on the Roof opnommen waarden.

Foar guon sênes waarden 300 figuranten ynset, dy't mei-inoar in babelske spraakbetizing oan talen sprieken. Teffens waarden der keppels nuete guozzen en bargen ynset, elts mei eigen oppassers. De fioelsolo's waarden spile troch Isaac Stern en neitiid tafoege oan 'e bylden wêryn't Tutte Lemkow de fidelder op it dak spilet.

Distribúsje

De distribúsje fan Fiddler on the Roof waard fersoarge troch United Artists (UA). De film gie op 3 novimber 1971 yn 'e Amerikaanske bioskopen yn premiêre. It byhearrende soundtrackalbum ferskynde datselde jiers op LP by platemaatskippij United Artists Records en yn 2001 op cd by EMI Records.

Untfangst

Fan 'e filmkritisy krige Fiddler on the Roof oer it algemien positive resinsjes. Sa joech Gene Siskel fan 'e Chicago Tribune de film 3¹/₂ fan 4 stjerren. Hy skreau dat de musicalnûmers yn 'e film "better opset en goreografearre [binne] as yn lykfol hokker oare resinte Broadway-filmadaptaaasje." Yn it tydskrift The New Yorker neamde Pauline Kael Fiddler on the Roof "in absolút geweldige film; it is net besûnder gefoelich, it is fier fan delikaat, en it is sels net iens útsûnderlike ferbyldingsryk, mar it liket my de krêftichste filmmusical ta dy't ea makke is."

Vincent Canby fan The New York Times fûn de ferfilming lykwols ynferieur oan 'e toanielferzje. Hy lei út dat troch de musical te "ferletterlikjen", mei echte lânskippen en huzen, "de bêste eleminten fan 'e toanielproduksje […] út har ferbân skuord binne". Dêr heakke er oan ta dat neffens him yn 'e film "de muzyk dof wurdt en foar banale mominten soarget dy't jin op it toaniel tige op it moed komme." Yn 'e Chicago Sun-Times skreau Roger Ebert dat er de film "gewoan saai" fûn, mar hy parte him dochs noch 3 fan 4 stjerren ta, om't regisseur Norman Jewison neffens him "in film makke [hat] dy't sa goed is as er mar te meitsjen is" mei it boarnemateriaal dat er ta syn foldwaan hie.

Op 'e webside Rotten Tomatoes, dy't resinsjes sammelet, hat Fiddler on the Roof in heech goedkarringspersintaazje fan 83%, basearre op 41 ûnderskate resinsjes. De konsensuskrityk fan 'e webside, gearstald út al dy resinsjes, stelt: "In fûgel kin fan in fisk hâlde – en fans fan musicals kinne fan dizze adaptaasje […] hâlde, sels as er net alhiel sa treflik is as de langrinnende toanielferzje." Op Metacritic, de wichtichste konkurrint fan Rotten Tomatoes, behellet Fiddler on the Roof in goedkarringspersintaazje fan 67%, basearre op 13 resinsjes.

Resultaat

Opbringst

Fiddler on the Roof brocht yn 'e bioskopen yn 'e Feriene Steaten en Kanada $83,3 miljoen op. It is ûnbekend hoefolle oft de film yn oare lannen en territoaria binnenswile. Mar as men de opbringst út Noard-Amearika ôfset tsjin it budget fan $9 miljoen betsjut dat allinnich al in winst fan $74,3 miljoen, hoewol't dêr de marketingkosten noch wol ôf moatte. Dêrmei wie Fiddler on the Roof (yn Noard-Amearika) de meast opbringende film fan 1971.

Prizen

Yn 1972 waard Fiddler on the Roof by de Oscars nominearre foar prizen yn 8 kategoryen, wêrûnder bêste film, bêste regisseur, bêste akteur (Chaim Topol as Tevje), bêste byrol fan in akteur (Leonard Frey as Motel de skroar) en bêste artdirection. De film wûn 3 Oscars, foar bêste kamerarezjy, bêste filmmuzyk en bêste lûdsmixing. By de Golden Globes waard Fiddler on the Roof nominearre foar 4 prizen, wêrûnder bêste regisseur en bêste byrol fan in akteur (Paul Mann as Lazar Wolf de slachter). De film wûn twa Golden Globes, foar bêste film (musical of komeedzje) en foar bêste akteur yn in musical of komeedzje (Chaim Topol).

Fiddler on the Roof wûn ek de David di Donatello, de wichtichste Italjaanske filmpriis, yn 'e kategory bêste bûtenlânske akteur (Chaim Topol). Fierders waard de film nominearre foar 3 BAFTA's, de wichtichste Britske filmprizen, yn 'e kategoryen bêste kamerarezjy, bêste soundtrack en bêste filmmontaazje. Ek waard Joseph Stein nominearre foar in Writers Guild of America Award foar bêste komeedzje adaptearre ta in oar medium. En yn 2007 waard Fiddler on the Roof noch nominearre foar de Satellite Award yn 'e kategory bêste bonusmateriaal by in dvd.

Remake

Yn maaie 2020 waard bekendmakke dat filmstudio Metro-Goldwyn-Mayer (MGM), dy't as memme-ûndernimming fan United Artists (UA) de rjochten op Fiddler on the Roof besit, fan doel wie in remake fan 'e film te meitsjen. It projekt soe beävensearre wurde troch filmprodusinten Dan Jinks en Aaron Harnick. It senario soe skreaun wurde troch Steven Levenson, en Thomas Kail wie oanlutsen as regisseur. Anno 2023 is oer de remake fierder noch neat oer bekend.

Keppelings om utens

• (in) Ynformaasje oer Fiddler on the Roof yn 'e Internet Movie Database (IMDb)

Boarnen, noaten en referinsjes

Boarnen, noaten en/as referinsjes:

Foar boarnen en oare literatuer, sjoch ûnder: References, op dizze side.