Amerikaanske dollar

Amerikaanske dollar
In biljet fan 1 dollar.
identifikaasje
ISO 4217
● koade	USD
● nûmer	840
● eksponint	2
lânseigen    namme	United States dollar (Ingelsk)
symboal	$; ek: U$, US$
gebrûk
sintrale bank	Federal Reserve System
off. brûkers	Feriene Steaten monetêre oerienkomst: ● Br. Famme-eilannen ● East-Timor ● Ekwador ● El Salvador ● Karibysk Nederlân ● Marshalleilannen ● Mikroneezje ● Palau ● Panama ● Turks- en Kaikoseil.
fêste    wikselkoers	29 muntienheden (sjoch: hjirre)
skiednis
ynfierd	2 april 1792
ferfong	Kontinintaal jild en    útlânske muntienheden
ynflaasje	2,29% (des. 2019)
denominaasjes
1/100	cent; ek: dollar cent, penny
symb. 1/100	¢
muntjild	½¢¹, 1¢, 2¢¹, 3¢¹, 5¢, 10¢, 20¢¹, 25¢, 50¢, $1, $2.50¹, $3¹, $5², $10², $20¹ ¹) net mear slein, wol legaal ²) inkeld by spesj. gelegenhdn.
papierjild	$1, $2 $5, $10, $20, $50, $100, $500¹, $1.000¹, $5.000¹, $10.000¹ ¹) net mear printe, wol legaal

De Amerikaanske dollar is sûnt 1785 de nasjonale muntienheid fan de Feriene Steaten. Ek yn inkele oare lannen wurd de munt brûkt as muntienheid. De wikselkoers tusken de euro en de dollar is bygelyks €1,- tsjin $1,29. De offisjele ISO-4217-kôde fan de dollar is USD.

Fan de Twadde Wrâldkriich ôf is de dollar de saneamde ‘anker-faluta’. Dit hâld yn dat de priis fan wichtige grûnstoffen as goud, sulver en oalje yn dollars út drukt wurdt. Sûnt de resesje dy’t de wrâld yn 2002 trof komt hjir feroaring yn. De euro wurdt wrâldwiid hieltyd in wichtiger munt, en ek it Sineeske renminbi is dwaande in wichtige muntienheid te wurden.

Lannen mei de Amerikaanske dollar as muntienheid

Ek de oerseeske gebieten fan de Feriene Steaten brûke de Amerikaanske dollar. Dit binne:

• Amerikaanske Famme-eilannen
• Amerikaansk-Samoä
• Gûam
• Noardlike Marianen
• Porto Riko

Net allinnich de Feriene Steaten brûke de Amerikaanske dollar. Ek in ferskaat oan oare lannen hat dizze munt as muntienheid ynfiert. Dizze lannen binne:

• Britske Famme-eilannen
• East-Timor (njonken eigen jild)
• Ekwador (njonken eigen jild)
• El Salvador
• Karibysk Nederlân
• Marshalleilannen
• Mikroneezje
• Palau
• Panama (njonken eigen jild)
• Turks- en Kaikoseilannen

Fêste wikselkoers

Der binne fierders 29 muntienheden dy't in fêste wikselkoers mei de dollar hawwe, d.w.s. dy't oan 'e dollar fêstmakke binne en dêrom ôfhinklik fan 'e dollarkoerts binne:

• Antiljaanske gûne (noch yn gebrûk yn Kurasau en Sint-Marten)
• Arûbaanske floryn
• Bachreinske dinar
• Bahamaaanske dollar
• Barbadyske dollar
• Belizaanske dollar
• Bermudeeske dollar
• Dzjibûtiaanske frank
• Easttimoreeske sintavo
• Ekwadoraanske sintavo
• Emiratyske dirham
• Eritreeske nakfa
• Fenezolaanske bolivar
• Hongkongske dollar
• Iraakske dinar
• Jemenityske rial
• Jordaanske dinar
• Kaaimaneilânske dollar
• Katareeske rial
• Koeweityske dinar
• Kubaanske ynwikselbere peso (net te betiizjen mei de Kubaanske peso)
• Libaneeske pûn
• Omaanske rial
• Panameeske balboä
• Saûdyske rial
• Sierraleöanske leöane
• Simbabwaanske obligaasjedollar
• Trinidadske dollar
• Wytrussyske roebel (ek ferbûn oan 'e euro en de Russyske roebel)

Munten en bankbiljetten

Ien dollar is ferdield yn hûndert sinten. Der binne munten fan 1, 5, 10, 25 en 50 sint. Ek is der in ien dollar munt, mar dizze wurdt relatyf net safolle brûkt.

Op de munten fan 25 sint, ek wol ‘Quarters’ neamd, dy’t tusken 1998 en 2008 drukt wurde stiet in opdruk fan in staat fan Amearika, lykas by de euro.

Bankbiljetten binne der fan 1, 2, 5, 10, 20, 50 en 100 dollar. Yn de Feriene Staten ha der oant 1969 ta ferskeidene biljetten beston mei in nominale wearde fan somtiden wol 100.000 dollar. Mar dizze binne út de merke helle. It dollarbiljet fan 2 dollar wurd hast net mear brûkt, dizze liket folle op it biljet fan 1 dollar en de buorgers binne bang foar betizing.

Sjoch ek

Dollar foar oare lannen dy't ek in muntienheid ha mei de namme 'dollar' mar wêrby it wol om in oare muntsoarte jit.

Keppeling om utens

• Amerikaanske dollar (Bankbiljetten) (in) (dú)