Uztailaren 16
data
Uztailaren 16a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita hamazazpigarren eguna da, 198.a bisurteetan. 168 egun falta dira urtea amaitzeko.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.
Gertaerak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1985 – Fernando Egilioren kotxean bonba bat jarri zuten Angelun.
- 1998 – Egin egunkariko kazetari talde batek behin-behineko egunkaria sortu zuten polizia operazioak itxitako Egin ordezkatzeko, Euskadi Informacion egunkaria.
- 2010 – BBK porrot egindako Cajasur aurrezki kutxaren jabe egin zen, Espainiako Bankuak egindako enkantea irabaztean.
Mundua
aldatu- 1212 – Navas de Tolosako gudua.
- 1950 – Koreako Gerran, Tumaneko sarraskia gertatu zen.
- 2006 – Hezbolak jaurtitako misilek zortzi hildako eragin zituzten Haifako hiri Israeldarrean.
Arte eta kultura
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1948 – Key Largo ("Largo lurmuturra") filma estreinatu zen, John Hustonek zuzendu eta Humphrey Bogart, Lauren Bacall, Edward G. Robinson eta Claire Trevor aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1970 – Cromwell filma estreinatu zen, Ken Hughesek zuzendu eta Richard Harris eta Alec Guinness aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1973 – Enter the Dragon ("Sartuarazi Herensugea") filma estreinatu zen, Robert Clousek zuzendu eta Bruce Lee, John Saxon, Ahna Capri, Robert Wall, Shih Kien eta Jim Kelly aktoreek antzeztu zutelarik.
- 1999 – Eyes Wide Shut ("Ongi Irekitako Begiak") filma estreinatu zen, Stanley Kubrickek zuzendu eta Nicole Kidman eta Tom Cruise aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatuKirolak
aldatuEuskal Herria
aldatuMundua
aldatu- 1950 – Maracanazoa: 1950eko Munduko Futbol Txapelketako finalean Uruguaiko futbol selekzio nazionalak Brasilgo futbol selekzio nazionala 1-2ko emaitzaz irabazi zion.
Jaiotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1566 – San Martin Loinazkoa, beasaindar misiolari eta martiria (h. 1597).
- 1896 – Fausto Arotzena, Gipuzkoako Aldundiko artxibozaina (h. 1980).
- 1902 – Andoni Urrestarazu, Umandi, euskal idazlea (h. 1993).
- 1916 – Carmen Albisu, gipuzkoar euskaltzale aitzindaria (h. 2007)
- 1929 – Carmelo Bernaola, euskal konpositorea (h. 2002).
- 1931 – Ignacio Egibar, gipuzkoar arraunlari ohia.
- 1937 – Felix Beristain, bizkaitar margolaria.
- 1952 – Karmelo Landa, euskal herritar politikaria eta EHUko irakaslea.
- 1960 – Carmelo Barrio, arabar politikaria.
- 1962 – Juan Tomás Martínez, Barakaldoko sumendia, bizkaitar txirrindularia.
- 1964 – Miguel Indurain, nafar txirrindularia, historiako kirolari onenen artean sailkatua.
- 1968 – Eba Gaminde Egia, Deustuko Unibertsitateko irakaslea eta ikertzaile bizkaitarra.
- 1969 – Joseba Permach, gipuzkoar atleta ohia eta Batasunaren bozeramaile ohia.
- 1971 –
- Jon Bakero, nafar futbolari ohia.
- Begoña Pro, nafar kazetari eta idazlea.
- 1974 – Espido Freire, euskal idazle eta zutabegilea.
- 1979 – Zugaitz Ayuso, gipuzkoar ziklo-kros eta mendi bizikletako txirrindulari ohia.
- 1991 – Irati Mogollón, gipuzkoar soziologoa.
- 1992 – Ander Plazaola, bizkaitar txirrindulari ohia.
- 1993 –
- Ainhoa Artetxe, euskal aktorea.
- Iñigo Orozko, gipuzkoar futbolaria.
Mundua
aldatu- 1194 – Klara Asiskoa, italiar santu katolikoa, klaratar moja ordenaren fundatzailea (h. 1253).
- 1486 – Andrea del Sarto, italiar margolaria.
- 1660 – Jakob Prandtauer, austriar arkitekto eta eskultorea (h. 1726).
- 1723 – Joshua Reynolds, ingeles pintorea (h. 1792).
- 1773 – Josef Jungmann, txekiar olerkari, itzultzaile eta hizkuntzalaria (h. 1847).
- 1796 – Camille Corot, frantziar margolaria (h. 1875).
- 1805 – Sarah Yorke Jackson, Ameriketako Estatu Batuetako Lehen Dama (h. 1887).
- 1806 – Vicente de Santa María, nafar misiolari frantziskotarra (j. 1742).
- 1821 – Mary Baker Eddy, estatubatuar erlijio berritzailea (h. 1910).
- 1831 – Naser al-Din Xah Qajar, Qajar dinastiako Irango xah (h. 1896).
- 1855 – Georges Rodenbach, belgikar olerkaria (h. 1898).
- 1858 – Eugène Ysaÿe, belgikar biolinista, musikagile eta orkestra-zuzendaria (h. 1931).
- 1860 – Otto Jespersen, daniar hizkuntzalaria (h. 1943).
- 1862 – Ida B. Wells, estatubatuar kazetaria, eskubide zibilen mugimenduko lider aitzindaria eta NAACP erakundearen sortzaileetako bat (h. 1931).
- 1863 – Alfons Sala, kataluniar industrialari, abokatu eta politikaria, Kataluniako Mankomunitatearen presidentea (h. 1945).
- 1866 – Edwin Brant Frost, estatubatuar astronomoa (h. 1935).
- 1872 – Roald Amundsen, norvegiar esploratzailea (h. 1928).
- 1883 – Charles Sheeler, estatubatuar margolari eta argazkilaria (h. 1965).
- 1886 – Pierre Benoit, frantses idazlea eta Frantziako Akademiako kidea (h. 1962).
- 1888 – Frits Zernike, herbeheretar fisikaria, 1953ko Fisikako Nobel Saria (h. 1966).
- 1895 – Katia Granoff, ukrainar-frantziar idazle eta arte-merkataria (h. 1989).
- 1896 – Trygve Lie, norvegiar politikaria, Nazio Batuen Erakundeko idazkari nagusia (h. 1968).
- 1901 – Leon Shamroy, estatubatuar zinema argazkilaria (h. 1974).
- 1904 – Goffredo Petrassi, italiar musikagilea (h. 2003).
- 1907 – Barbara Stanwyck, estatubatuar aktorea (h. 1990).
- 1911 – Ginger Rogers, estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (h. 1995).
- 1919 – Choi Kyu-hah, Hego Koreako presidentea (h. 2006).
- 1921 – Miguel Labordeta, gaztelaniaz idazten zuen aragoitar poeta (h. 1969).
- 1924 – Hannie Lips, Herbeheretako telebista aurkezlea (h. 2012).
- 1926 – Irwin Rose, estatubatuar biokimikaria, 2004ko Kimikako Nobel Saria (h. 2015).
- 1928 – Anita Brookner, ingeles eleberrigile eta arte-historiagilea (h. 2016).
- 1930 – Guy Béart, frantziar abeslaria eta kantautorea (h. 2015).
- 1931 – Violet Neilson, jamaikar politikari eta irakaslea (h. 2024).
- 1932 –
- Christopher Koch, australiar eleberrigilea (h. 2013).
- Oleg Protopopov, errusiar patinatzaile-artistikoa (h. 2023).
- Dick Thornburgh, estatubatuar legelari eta politikaria (h. 2020).
- 1936 – Yasuo Fukuda, Japoniako 91. lehen ministroa.
- 1937 – Lídia Quinan, brasildar erizain, enpresaburu eta politikaria (h. 2024).
- 1939 –
- Dave Kunst, Lurrari bira oinez eman zuela independenteki ziurta daitekeen lehen pertsona.
- Ruth Perry, Liberiako presidentea (h. 2017).
- Ryozo Suzuki, japoniar futbolaria.
- 1941 –
- Justo Beramendi, espainiar historialaria (h. 2024).
- Desmond Dekker, jamaikar ska eta reggae musika abeslari eta musikagilea (h. 2006).
- Gloria Montenegro, txiletar botanikaria.
- 1942 – Margaret Court, australiar tenislari ohia, urte berean Grand Slameko lau txapelketak irabazten lehenengo emakumea.
- 1943 – Reinaldo Arenas, kubatar nobelagile, poeta eta antzerki idazlea (h. 1990).
- 1947 – Assata Shakur, Pantera Beltzak alderdi ezkertiarreko estatubatuar aktibista.
- 1948 –
- Rita Barberá, Valentziako alkatea (h. 2016).
- Rubén Blades, panamar abeslari, musikagile, musikari, aktore, abokatu eta politikaria.
- 1949 – Marika, kataluniar ilustratzailea eta komikigilea.
- 1950 – Lee Wan-koo, Hego Koreako lehen ministroa (h. 2021).
- 1951 – Dan Bricklin, estatubatuar informatikaria.
- 1957 – Faye Grant, estatubatuar zinema, telebista eta antzerkiko aktorea.
- 1958 –
- Michael Flatley, estatubatuar-irlandar dantzari, aktore, koreografo, musikari eta telebistako aurkezlea.
- Laura Freixas, kataluniar idazle feminista.
- Miguelanxo Prado, galiziar marrazkilari eta komikigilea.
- 1959 –
- Ángeles Caso, espainiar idazlea.
- Bob Joles, estatubatuar ahots-aktorea.
- 1962 – Sandra Guida, argentinar aktorea, abeslaria eta dantzari profesionala (h. 2022).
- 1964 - Nino Burjanadze, Georgiako presidentea.
- 1966 - Ana Redondo, espainiar legelaria, irakaslea eta politikaria, Espainiako gobernuko Berdintasunerako ministroa.
- 1967 – Will Ferrell, estatubatuar aktore, komediante, zinema ekoizle eta gidoigilea.
- 1968 – Larry Sanger, estatubatuar filosofoa, Jimmy Walesekin batera Wikipedia sortu zuenetako bat.
- 1971 – Carlos Núñez, galiziar musikaria.
- 1973 – Stefano Garzelli, italiar txirrindulari ohia.
- 1979 –
- Elsa Donaire Malagelada, kataluniar saskibaloi-jokalari ohia eta erizaina.
- María Escoté, kataluniar jostun eta arropa diseinatzailea.
- 1980 –
- Jesse Jane, estatubatuarr aktore pornografikoa eta modelo erotikoa (h. 2024).
- Adam Scott, australiar golfaria.
- 1981 – Angelica Ross, estatubatuar enpresaburu, aktorea eta transgeneroen eskubideen aldeko ekintzailea.
- 1982 – André Greipel, alemaniar txirrindularia.
- 1983 – Katrina Kaif, Bollywoodeko britainiar aktorea eta modeloa.
- 1985 –
- Rocío Delgado, galiziar kazetaria eta telebista aurkezlea.
- Dejan Jakovic, kanadar futbolaria.
- 1988 – Sergio Busquets, kataluniar futbolaria.
- 1989 – Gareth Bale, galestar futbolaria.
- 1990 –
- Eddie Hassell, estatubatuar aktorea (h. 2020).
- C. Tangana, espainiar rap abeslaria.
- Aleksandr Dziuba, errusiar hizkuntzalari eta itzultzailea.
- 1992 – Jarosław Zyskowski, poloniar saskibaloi jokalaria.
- 1997 - Tone Sekelius, suediar abeslaria eta influencerra.
- 2001 - Kendra Chéry, frantziar saskibaloi jokalaria.
Heriotzak
aldatuEuskal Herria
aldatu- 1670 – Bartolome Salazar, arabar epaile eta funtzionarioa, Liman.
- 1741 – Jose Urrutia, esploratzaile eta kolono euskalduna, San Antonion (j. c. 1678).
- 1912 – Serafin Baroja, euskal idazlea (j. 1840).
- 1917 - José Luis Villabaso, bizkaitar enpresaburua (j. 1852).
- 1982 – Alberto Lopez-Jauregizar, bizkaitar politikaria, ETAk eraila (j. 1939).
- 1986 – José María Busca Isusi, gaztelaniaz idatzi zuen gipuzkoar idazlea (j. 1916).
- 1990 –
- Tomás Blanco, bizkaitar aktorea (j. 1910).
- Bedita Larrakoetxea, bizkaitar idazlea eta itzultzailea (j. 1894).
- 2010 – Filomena Matute Merino, 108 urte, 11 hilabete eta 5 egun bizi izan zen Euskal Herritarra (j. 1901).
- 2018 – Miguel Ángel Alegría, nafar pilotaria (j. 1933).
- 2023 – Javier Elkoro, gipuzkoar futbolaria (j. 1948).
Mundua
aldatu- 947 – Fujiwara no Tadabumi, japoniar shogun eta jenerala (j. 873).
- 1216 – Inozentzio III.a, Aita santua (j. 1160/1161).
- 1342 – Karlos I.a Hungariakoa, Hungariako eta Kroaziako erregea (j. 1288).
- 1487 – Karlota Ziprekoa, Zipreko erregina (h. 1444).
- 1557 – Ana Cleveskoa, Ingalaterrako erregina ezkontidea (j. 1515).
- 1691 – François Michel Le Tellier de Louvois, frantziar estatugilea (j. 1641).
- 1740 – Mariana Neoburgekoa, Espainiako erregina ezkontidea (j. 1667).
- 1747 – Giuseppe Maria Crespi, italiar pintorea (j. 1665).
- 1764 – Ivan VI.a Errusiakoa, Errusiako tsarra (j. 1740).
- 1882 – Mary Todd Lincoln, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (j. 1818).
- 1884 – Manuel Milà i Fontanals, kataluniar jakintsua (j. 1818).
- 1913 – Esther Saville Allen, estatubatuar idazlea (j. 1837).
- 1923 – Louis Couperus, herbeheretar idazlea (j. 1863).
- 1931 – Alice Pike Barney, Washington Hiriko margolaria, hiria arteen erdigune bihurtzeko lan egin zuena (j. 1857).
- 1950 – Paulina Luisi, uruguaiar mediku, irakasle, sufragista eta ekintzaile feminista (j. 1875).
- 1953 – Hilaire Belloc, frantziar jatorriko ingeles idazle, historialari eta politikaria (j. 1870).
- 1960 –
- Albert Kesselring, alemaniar mariskala (j. 1885).
- John P. Marquand, estatubatuar idazlea (j. 1893).
- 1981 – Jacob Wolfowitz, poloniar-estatubatuar estatistikaria (j. 1910).
- 1982 –
- Patrick Dewaere, frantziar aktorea (j. 1947).
- Charles Robberts Swart, Hegoafrikako azken gobernadore orokorra eta lehendabiziko presidentea (j. 1894).
- 1983 – Michel Micombero, Burundiko presidentea (j. 1940).
- 1985 –
- Heinrich Böll, alemaniar idazlea, 1972ko Literaturako Nobel Saria (j. 1917).
- Robert Siohan, frantziar musikagilea (j. 1894).
- 1989 –
- Nicolás Guillén, kubatar poeta (j. 1902).
- Herbert von Karajan, austriar orkestra-zuzendaria (j. 1908).
- 1991 – Robert Motherwell, estatubatuar margolaria, espresionismo abstraktuaren sortzaileetako bat (j. 1915).
- 1994 – Julian Seymour Schwinger, estatubatuar fisikaria, 1965eko Fisikako Nobel Saria (j. 1918).
- 1995 –
- Charles Bruck, Errumanian jaiotako frantziar musikagilea (j. 1911).
- Stephen Harold Spender, ingeles poeta eta kritikaria (j. 1909).
- 1997 – Dora Maar, frantziar argazkilari, margolari eta olerkaria (j. 1907).
- 1999 –
- John Fitzgerald Kennedy Jr., John F. Kennedyren semeetako bat, hegazkin istripuan (j. 1960).
- André Martinet, frantziar hizkuntzalaria eta euskalaria (j. 1908).
- Alfred Raoul, Kongoko Errepublikako presidentea (j. 1938).
- 2001 – Maurice de Bevere, Morris, belgikar komikigilea, Lucky Luke pertsonaiaren sortzailea (j. 1923).
- 2003 –
- Celia Cruz, kubatar abeslaria (j. 1925).
- Carol Shields, kanadar idazlea (j. 1935).
- 2005 – John Ostrom, estatubatuar paleontologoa, 1960ko hamarkadan dinosauroak ulertzeko modua aldatu zuena (j. 1928).
- 2010 - Alice Colonieu, frantziar artista, margolari, eskultore eta zeramikaria (j. 1924).
- 2011 – Geraint Bowen, galestar poeta (j. 1915).
- 2012 – Jon Lord, ingeles konpositore, piano jotzailea eta Hammond organo jotzailea (j. 1941).
- 2014 – Johnny Winter, estatubatuar blues eta rock gitarra-jotzailea (j. 1944).
- 2016 – Evelyn Pielou, britainiar zientzialaria (j. 1924).
- 2017 – George A. Romero, estatubatuar zinemagilea (j. 1940).
- 2018 – Gabriel Caruana, zeramikan berezitutako maltar artista ezagunetakoa (j. 1929).
- 2019 –
- Johnny Clegg, hegoafrikar musikari eta antropologoa (j. 1953).
- Claude-Hélène Perrot, frantziar historialari eta afrikazalea (j. 1928).
- 2021 – Josep Maria Gay de Liébana, kataluniar ekonomialaria, dibulgatzailea eta kirol arloko ekonomia aholkularia (j. 1953).
- 2023 –
- Jane Birkin, britainiar abeslari eta antzezlea (j. 1946).
- Franz Hinkelammert, alemaniar ekonomialari eta teologoa (j. 1931).
- Kevin Mitnick, estatubatuar hackerra (j. 1963).
Jaiak eta urteurrenak
aldatu- Sehaska egutegiko izendegia: Karmele/Karmel/Karla eta Igotz.
- Kristauentzat Karmengo Amaren jaia. Euskal Herriko herri askotan jai egun nagusia, besteak beste:
Kanpo estekak
aldatu
