Bisurte
Bisurtea edo urte bisustua 366 egun dituen urtea da, hau da, ohiko urteek baino egun bat gehiago. Eguzki-ilargi egutegia erabiltzen den lekuetan, hilabete gehigarria da. 366. eguna edo 13. hilabetea gehitzen da egutegiko urtea eta urte astronomikoa sinkronizatuta egon daitezen. Gertakari astronomikoak edo urtaroak ez direnez errepikatzen zenbaki oso bat bezala, egun kopuru konstantea duten egutegietan ekidinezina da denbora pasa ahala tartea sortzea egutegiaren eta gertakari astronomikoaren artean, adibidez, urtaroen hasieran. Egun edo hilabete gehigarriak sartuz, egutegiaren eta Eguzki-sistemaren mugimenduen arteko aldea zuzentzen da.
Urte astronomikoak 365 egun eta 1/4 baino pixka bat gutxiago irauten du. Juliotar egutegiak hau kontuan hartzen zuen eta hiru urte arrunten ostean 366 egun zituen bat sartzen zuen, otsaila luzatuz 29 egun izan arte. Hala ere, urteak ez du irauten zehazki 365 egun eta 1/4, eta horregatik denborarekin akatsak ere metatzen dira. Egutegi gregorianoak arazo hau konpondu zuen, lau urtean behin oraindik ere bisurte bat eginez, baina 100 zenbakiaren multiplo direnetan ez eginez, ez badira 400en multiplo. Araua, beraz, honakoa da:
Urte bat bisurtea da 4rekin zatigarria bada, salbu eta 100ekin zatigarria bada. Hala ere, 400ekin zatigarria denean, urte hori ere bisurtea da. Horrek esan nahi du mende bukaerako urteak (00 bukaera dutenak) ez direla bisurteak, salbu eta 400ekin zatigarriak badira.[oh 1]
Eguzki-ilargi egutegia duten lekuetan, adibidez hebrear egutegian, Adar Alef izeneko beste 13. hilabete bat gehitzen da 19 urtean 7 aldiz, eta horrela urtaroen dataren aldaketa ekiditen da. Hejirako eguzki egutegian eta Bahá'í egutegian egunak gehitzen dira ziurtatzeko urte berria martxoko ekinokzioan hasten dela.
Juliotar egutegia
aldatuK.a. 45. urteko urtarrilaren 1ean Julio Zesarrek erromatar egutegia aldatu zuen eguzki-egutegiarekin bateragarri egiteko, hilabete gehigarrien arazoa konpontzeko asmotan. Bere araua sinplea izan zen: egun bat gehitu lau urtean behin. Algoritmoa errealitatetik oso gertu zegoen: juliotar urteak 365,25 egun irauten zituen, urte tropikalak irauten dituen 365,2422 egunetik oso gertu[1]. Horrela, Juliotar egutegiak akats txiki bat zuen, hiru eguneko aldea zuelako 400 urtean behin. 1600 urtez erabili zen egutegia, ahalik eta Eliza Katolikoak kezka izan arte martxoko ekinokzioa martxoaren 21etik urruntzen ari zelako.
Zesarrek egindako aldaketaren aurretik otsaila zen jada hilabeterik laburrena erromatarrentzat. Numa Ponpiliok urtarrila eta otsaila sortu zituenean hilabete guztiek zituzten edo 29 egun edo 31, otsaila izan ezik, erromatarrentzat zenbaki bikoitiek zorte txarra ematen zutelako[2]. Zesarrek juliotar egutegia sortu zuenean hilabete guztiak 30 eta 31 egunekoak egin zituen, otsaila izan ezik, oraindik ere 28koa izango zela urte arruntetan. Hala ere, juliotar egutegian otsailak 29 egun zituen, baina errepikatzen zen eguna otsailaren 24 zen, martxoaren 1 baino sei egun lehenago, hortik bis sextus[3][4][oh 2]. Erromatarrek hilabeteak ez zituzten hasieratik amaierara kontatzen, baizik eta data zehatzetarako falta edo joandako egunen arabera. Martxoaren 1 kalendas zen. Kalendas baino sei egun lehenago otsailaren 23 zen, Terminalia izeneko jaialdia ospatzen zen eguna, eta erromatar egutegian hor sartzen zen hilabete gehigarria[5]. Bisurtea otsailaren 24an sartzea ohitura horren ondorioa da.
Egutegi gregorianoa
aldatuEgutegi gregorianoan, munduko leku gehienetan erabiltzen den egutegi estandarra[6], lau urtean behin bisurtea izaten jarraitzen du, baina ez beti. Bisurte guztietan otsailak 29 egun ditu, 28 beharrean, otsailaren 29an gertatzen dena. Hala ere, juliotar egutegiaren zuzenketa gehiegizkoa zela ikusita, ikusi zen 400 urtean behin 3 egun gehigarri zeudela. Horrela, 100eko multiplo diren urteak arruntak dira, ez badira 400eko multiplo. Hau da, 1900 eta 2100 ez dira bisurteak, 4ren multiplo izanda ere, baina 2000 bisurtea izan zen, 400en multiploa delako.
Egutegi gregorianoa askoz zehatzagoa da, egunaren iraupena 400 urtean 365,2425 delako, benetakoaren oso gertu. Kalkulatzen da urte tropikalarekin alderatuta egun bateko akatsa duela 3.030 urtean behin, baina ekinokzioen prezesioa ere badagoenez, ez dena konstantea, eta perihelioaren mugimenduak ere lurraren abiadura orbitalean eragina duenez, ekinokzioaren data ez da beti berdina izango. 2000. urtean ekinokzioen arteko aldea 365,24237 egunekoa izan litzateke[7], eta horrela egutegi gregorianoak egun bateko akatsa izango luke 7.700 urtean behin.
Eragina
aldatuPraktika liturgikoak
aldatuEliza kristauen egutegi liturgikoan, bisurtea adierazgarria da San Matiasen jaiaren datagatik, martxoaren 1a baino lehenagoko seigarren eguntzat definitzen baita (egun hori barne). Ingalaterrako Elizaren Otoitz Liburu Komunak "data bereko bi egun" sistema erabiltzen jarraitzen zuen 1542ko edizioan[8]; 1662tik aurrera, lehen aldiz, egutegi bat sartu zuen, egun guztiak elkarren segidan zenbatzen zituena eta bisurtea otsailaren 29an zela erakusten zuena[9]. 1680ko hamarkadan, Ingalaterrako Elizak San Matiasen jaia ezarri zuen otsailaren 25ean. 1970. urtera arte, Erromako Eliza Katolikoak beti ospatzen zuen San Matiasen jaia VI Kal. Mar. egunean, hau da, martxoaren 1 baino sei egun lehenago. Beraz, egunak hilaren hasieratik zenbatzen baziren, otsailaren 24a zen urte komunetan, baina bissextum bisurte batean bazegoen, VI Kal. Mar. otsailaren 25 zen. Bisurtetan San Matiasen aurreko eguna otsailaren 23tik otsailaren 24ra pasa behar zen. Norvegian eta Finlandian ez zen aldaketarik egon, baina Alexandro III.a aita santuak bi praktikak zilegi zirela ebatzi zuen. Normalean otsailaren 25 eta 28 bitartean urte komunetan gertatzen diren beste jai batzuk ere hurrengo egunera eramaten dira urte bisurtean (egun bera izango ziren, erromatar notazioaren arabera). Egutegirik zaharrenak erabiltzen dituztenek ohitura hori jarraitzen dute.
Urtebetetzeak
aldatuOtsailaren 29an jaiotako pertsona batek bere urtebetetzea noiz ospatzen duen eztabaida iturri da. Kasu gehienetan otsailaren 28an ospatzen da, baina badaude batzuk martxoaren 1era pasatzen dutenak, otsailaren 28aren hurrengo eguna baita. Adin nagusitasuna zehazteko beharrezkoa denez, Taiwanen, legez[10], otsailaren 28an betetzen dituzte urteak. Hong Kongen, ordez, martxoaren 1ean[11].
Otsailaren 29an jaio direnek lau urtean behin urtebetetzea dutela esatea literaturan eta komedian erabili da, adibidez 12 urteko pertsona batek soilik 3 urtebetetze izan dituela eta, beraz, 3 urte dituela. Gilbert eta Sullivanen The Pirates of Penzance opera komikoan (1879) Fredericek kontratua egiten du 21 urte betetzen dituen arte piraten ikasle izango dela, baina orduan konturatzen da 21. urtebetetzea ospatzen duenerako 88 urte izango dituela. 1900 urtea bisurtea ez zenez, Isaac Asimovek idatzi zuen ea gertakariak 1873an edo 1877an jazo ote ziren[12].
Herri tradizioak
aldatuIrlandan eta Erresuma Batuan tradizioa da emakumeek gizonei ezkontzeko eskatzea bisurtetan. Tradizioak dio hau V. mendetik datorrela, baina ez dago testigantzarik XIX. mendearen aurretik[13]. Finlandiako ohiturak dio emakume baten ezkontza-eskariari gizon batek ez badio jaramonik egiten, gona bat egiteko oihalak erosi behar dizkiola[14]. Grezian, ordea, bisurtean ezkontzeak zorte txarra ematen duela esaten da[15]. Gaur egun bost ezkontza planetik bat dataz aldatzen da arrazoi horren ondorioz.
Frantzian, 1980tik, La Bougie du Sapeur egunkari satirikoa soilik otsailaren 29an kaleratzen da, eta aldarrikatzen dute munduan maiztasun txikiena duen egunkaria dela[16].
Beste egutegiak
aldatuBahá'í egutegia
aldatuBahá'í egutegia eguzki egutegia da, 19 eguneko 19 hilabetez osatua (361 egun). Urteak Naw-Rúz egunean hasten dira, udaberriko ekinokzioarekin batera, normalki egutegi gregorianoko martxoaren 21ean. Ayyám-i-Há izeneko "egun interkalatuak" gehitzen dira 19. hilabetearen hasieraren aurretik[17]. Normalki 4 eguneko epea izaten da, baina egun gehigarri bat ere egon daiteke ziurtatzeko hurrengo urtea udaberriko ekinokzioan hasten dela. Urteetako aurrerapenarekin kalkulatzen dira horrelako egun gehigarriak.
Bangladesh, India eta Thailandiako egutegiak
aldatuBengaliar egutegiak eta Indiako egutegi nazionalak euren bisurteak antolatzen dituzte egutegi gregorianoarekin bat egiteko, egun gehigarria otsailaren 29tik gertu sartuz. Horrela, errazagoa da daten arteko itzulgarritasuna izatea. Thailandiar eguzki egutegiak egutegi budista erabiltzen du, baina gregorianoarekin sinkronizatu zen 1941ean.
Txinatar egutegia
aldatuTxinatar egutegia eguzki-ilargi egutegia da, beraz bisurteetan hilabete gehigarri bat dago. Txinatar egutegian hilabete hori gehitzen da ziurtatuz 11. hilabetearen barruan neguko solstizioa gertatzen dela. Hilabeteak aurreko hilabetearen izena hartzen du, adibidez bigarren hilabetearen ondoren badator (二月), "bigarren hilabete gehigarria" deituko da, 闰二月.
Hebrear egutegia
aldatuHebrear egutegia ere eguzki-ilargi egutegia da, hilabete gehigarri batekin, Adar Rishon izenekoa, Adar hilabetearen aurretik txertatzen dena, Adar Sheini (Bigarren Adar) izatera pasatzen dena. Ziklo metonikoak jarraituz, zazpi aldiz egin behar da hemeretzi urtean behin, zehazki 3., 6., 8., 11., 14., 17., eta 19. urteetan. Horrela Pesah beti gertatuko da udaberrian, Pentateukoak agintzen duen moduan[18].
Gainera, hebrear egutegiak urte hasiera egun bat edo bi atzeratzeko arauak ditu, jai egun zehatz batzuk sabbathean izan ez daitezen eragozteko. Bereziki, urtearen lehen eguna ezin da inoiz izan igande, asteazken edo ostiral batean, Pazkoaren lehen eguna izan ez dadin astelehen, asteazken edo ostiral eta Yom Kippur eguna ez dadin inoiz larunbatean izan.
Islamiar egutegia
aldatuIslamiar egutegia Ilargiarekin kalkulatzen da, eta normalki hilabeteek 29 eta 30 eguneko iraupena dute, tartekatuz. Islamiar egutegiak ez ditu bisurte erregularrak. Erdi Aroan erabiltzen zen islamiar egutegi tabularrak, gaur egun musulman batzuek erabiltzen dutena, 30 urteko ilargi zikloaren 11 urtetan egun gehigarri bat zegoen azken hilabetean[19]. Gaur egun tradizio hau ikusten da Dhu al-Hijjah hilabetearen azken egunean, Hajjaren hilabetea dena[20].
Hejirako eguzki egutegia Iranen erabiltzen da gaur egun. Ipar Hemisferioko udaberriko ekinokzioan hasten da eta egun gehigarri bat gehitzen du Esfand hilabetean (azkena) lau edo bost urtean behin. 33 urteko zikloa du, eta lehenengo bisurtea 5. urtean txertatzen da, baina besteak 4 urtean behin egiten dira. Egutegiaren oinarrizko araua da noruz eguna (urte berria) udaberriko ekinokzioaren 24 orduetan izan behar dela[21]. Egutegia ez da guztiz erregularra, batzuetan 33 urteko zikloaren ordez 29ko bat sartzen delako[22].
Egutegi koptoa eta etiopiarra
aldatuKoptoen egutegiak 13 hilabete ditu, horietatik 12k 30 egun dituzte eta gehigarria denak 5 edo 6 egun. Egutegi koptoak juliotar egutegiaren arau berberak ditu. Etiopiar egutegiak ere metodo berbera jarraitzen du, bost edo sei eguneko hilabete gehigarri bat ezarriz 30 eguneko 12 hilabeteen ostean[23].
Bisurteetako egutegiak
aldatuEgutegi gregorianoko bisurteak nolakoak diren ikus dezakezu hemen:
Astelehenez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVI. mendea | egutegi gregorianoaren aurretik (propileptikoa) | 1596 | ||||||||
XVII. mendea | 1624 | 1652 | 1680 | |||||||
XVIII. mendea | 1720 | 1748 | 1776 | |||||||
XIX. mendea | 1816 | 1844 | 1872 | |||||||
XX. mendea | 1912 | 1940 | 1968 | 1996 | ||||||
XXI. mendea | 2024 | 2052 | 2080 | |||||||
XXII. mendea | 2120 | 2148 | 2176 | |||||||
XXIII. mendea | 2216 | 2244 | 2272 | |||||||
XXIV. mendea | 2312 | 2340 | 2368 | 2396 | ||||||
XXV. mendea | 2424 | 2452 | 2480 | |||||||
XXVI. mendea | 2520 | 2548 | 2576 | |||||||
XXVII. mendea | 2616 | 2644 | 2672 |
Asteartez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVII. mendea | 1608 | 1636 | 1664 | 1692 | ||||||
XVIII. mendea | 1704 | 1732 | 1760 | 1788 | ||||||
XIX. mendea | 1828 | 1856 | 1884 | |||||||
XX. mendea | 1924 | 1952 | 1980 | |||||||
XXI. mendea | 2008 | 2036 | 2064 | 2092 | ||||||
XXII. mendea | 2104 | 2132 | 2160 | 2188 | ||||||
XXIII. mendea | 2228 | 2256 | 2284 | |||||||
XXIV. mendea | 2324 | 2352 | 2380 | |||||||
XXV. mendea | 2408 | 2436 | 2464 | 2492 | ||||||
XXVI. mendea | 2504 | 2532 | 2560 | 2588 |
Asteazkenez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVI. mendea | egutegi gregorianoaren aurretik (propileptikoa) | 1592 | ||||||||
XVII. mendea | 1620 | 1648 | 1676 | |||||||
XVIII. mendea | 1716 | 1744 | 1772 | |||||||
XIX. mendea | 1812 | 1840 | 1868 | 1896 | ||||||
XX. mendea | 1908 | 1936 | 1964 | 1992 | ||||||
XXI. mendea | 2020 | 2048 | 2076 | |||||||
XXII. mendea | 2116 | 2144 | 2172 | |||||||
XXIII. mendea | 2212 | 2240 | 2268 | 2296 | ||||||
XXIV. mendea | 2308 | 2336 | 2364 | 2392 | ||||||
XXV. mendea | 2420 | 2448 | 2476 | |||||||
XXVI. mendea | 2516 | 2544 | 2572 | |||||||
XXVII. mendea | 2612 | 2640 | 2668 | 2696 |
Ostegunez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVII. mendea | 1604 | 1632 | 1660 | 1688 | ||||||
XVIII. mendea | 1728 | 1756 | 1784 | |||||||
XIX. mendea | 1824 | 1852 | 1880 | |||||||
XX. mendea | 1920 | 1948 | 1976 | |||||||
XXI. mendea | 2004 | 2032 | 2060 | 2088 | ||||||
XXII. mendea | 2128 | 2156 | 2184 | |||||||
XXIII. mendea | 2224 | 2252 | 2280 | |||||||
XXIV. mendea | 2320 | 2348 | 2376 | |||||||
XXV. mendea | 2404 | 2432 | 2460 | 2488 | ||||||
XXVI. mendea | 2528 | 2556 | 2584 | |||||||
XXVII. mendea | 2624 | 2652 | 2680 |
Ostiralez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVI. mendea | egutegi gregorianoaren aurretik (propileptikoa) | 1588 | ||||||||
XVII. mendea | 1616 | 1644 | 1672 | |||||||
XVIII. mendea | 1712 | 1740 | 1768 | 1796 | ||||||
XIX. mendea | 1808 | 1836 | 1864 | 1892 | ||||||
XX. mendea | 1904 | 1932 | 1960 | 1988 | ||||||
XXI. mendea | 2016 | 2044 | 2072 | |||||||
XXII. mendea | 2112 | 2140 | 2168 | 2196 | ||||||
XXIII. mendea | 2208 | 2236 | 2264 | 2292 | ||||||
XXIV. mendea | 2304 | 2332 | 2360 | 2388 | ||||||
XXV. mendea | 2416 | 2444 | 2472 | |||||||
XXVI. mendea | 2512 | 2540 | 2568 | 2596 |
Larunbatez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVI. mendea | egutegi gregorianoaren aurretik (propileptikoa) | 1600 | ||||||||
XVII. mendea | 1628 | 1656 | 1684 | |||||||
XVIII. mendea | 1724 | 1752 | 1780 | |||||||
XIX. mendea | 1820 | 1848 | 1876 | |||||||
XX. mendea | 1916 | 1944 | 1972 | 2000 | ||||||
XXI. mendea | 2028 | 2056 | 2084 | |||||||
XXII. mendea | 2124 | 2152 | 2180 | |||||||
XXIII. mendea | 2220 | 2248 | 2276 | |||||||
XXIV. mendea | 2316 | 2344 | 2372 | 2400 | ||||||
XXV. mendea | 2428 | 2456 | 2484 |
Igandez hasitako bisurte
aldatuHamarkada | 1. | 2. | 3. | 4. | 5. | 6. | 7. | 8. | 9. | 10. |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
XVI. mendea | egutegi gregorianoaren aurretik (propileptikoa) | 1584 | ||||||||
XVII. mendea | 1612 | 1640 | 1668 | 1696 | ||||||
XVIII. mendea | 1708 | 1736 | 1764 | 1792 | ||||||
XIX. mendea | 1804 | 1832 | 1860 | 1888 | ||||||
XX. mendea | 1928 | 1956 | 1984 | |||||||
XXI. mendea | 2012 | 2040 | 2068 | 2096 | ||||||
XXII. mendea | 2108 | 2136 | 2164 | 2192 | ||||||
XXIII. mendea | 2204 | 2232 | 2260 | 2288 | ||||||
XXIV. mendea | 2328 | 2356 | 2384 | |||||||
XXV. mendea | 2412 | 2440 | 2468 | 2496 | ||||||
XXVI. mendea | 2508 | 2536 | 2564 | 2592 | ||||||
XXVII. mendea | 2604 | 2632 | 2660 | 2688 |
Oharrak
aldatu- ↑ Hau da, 4rekin zatigarria dena bisurtea da, salbu eta 100ekin zatigarria bada (adibidez, ez dira bisurteak 100, 200, 300, 500, 600, 700, 900, 1000, 1100, 1300, 1400, 1500, 1700, 1800, 1900, 2100. urteak); 400ekin zatigarriak direnak, ordea, bisurteak dira (adibidez: 400, 800, 1200, 1600, 2000, 2400). Hala, 400 urtean 97 bisurte izango dira, eta gregoriotar egutegiko urtea eguzki-urtearen oso antzeko mantentzen da. Gregoriotar urteak 365 + 1/4 - 3/400 = 365,2425 egun irauten du, tropikoak baino gehiago (365,2422), baina 0,0003 eguneko errorearekin baizik ez.
- ↑ Erromatarrek inklusiboki kontatzen zuten. Hau da, aipatzen zuten eguna ere kontatzen zuten, euskaraz gaur zortzi esaten denean bezala.
Erreferentziak
aldatu- ↑ «The Astronomical Almanac Online — Glossary» web.archive.org 2022-02-23 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) «Why Are There Only 28 Days in February? | Britannica» www.britannica.com (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Cheney, C. R.. (2000). A Handbook Of Dates For Students Of British History New Ed.. (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Pollard, A. F.. (1940). «New Year's Day and Leap Year in English History» The English Historical Review 55 (218): 177–193. ISSN 0013-8266. (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Hornblower, Simon; Spawforth, Antony. (2003). The Oxford classical dictionary. (3rd ed. rev. argitaraldia) Oxford university press ISBN 978-0-19-860641-3. (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Dershowitz, Nachum; Reingold, Edward M.. (2008). Calendrical calculations. (3. ed., 1. publ. argitaraldia) Cambridge Univ. Press ISBN 978-0-521-88540-9. (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Meeus, J.; Savoie, D.. (1992-02-01). «The history of the tropical year» Journal of the British Astronomical Association 102: 40–42. ISSN 0007-0297. (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) William Magan Campion. (1868). The Prayer book interleaved with historical illustrations and explanatory notes arranged .... (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Church of England. (1762). The Book of common prayer : and administration of the sacraments, and other rites and ceremonies of the church, according to the use of the Church of England : together with the Psalter or Psalms of David, pointed as they are to be sung or said in churches. Cambridge : Printed by J. Baskerville ... by whom they are sold, and by B. Dod, Bookseller ... London (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ «Civil Code - Legislative History - Laws & Regulations Database of The Republic of China (Taiwan)» law.moj.gov.tw (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ «Cap 410 s 5 Time at which a person attains a particular age (AGE OF MAJORITY (RELATED PROVISIONS) ORDINANCE)» web.archive.org 2013-05-18 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ «Banquets of the Black Widowers» www.asimovreviews.net (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) Mikkelson, Barbara Mikkelson, David. (2004-02-18). «'Leap Day' Proposal» Snopes (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) «Why Women Pop The Question On February 29» HuffPost 2012-02-29 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ «Teaching Tips 63» web.archive.org 2012-03-02 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) «MediaWatch - La Bougie du Sapeur: the world's least frequent newspaper» France 24 2012-02-29 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ «Bahá'í Reference Library - Bahá’u’lláh and the New Era» reference.bahai.org (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Exodo 23:15, Exodo 34:18, Deuteronomio 15:1, Deuteronomio 15:13
- ↑ «Islamic Leap Year» web.archive.org 2020-03-03 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) NEWS, By CARMELA G. LAPEÑA, GMA. (2012-02-29). «Leap year trivia you might want to know» GMA News Online (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ «Redirector» individual.utoronto.ca (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ Heydari-Malayeri, M.. (2004-09-01). «A concise review of the Iranian calendar» arXiv e-prints: astro–ph/0409620. doi: . (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).
- ↑ (Ingelesez) Ethiopia: The country where a year lasts 13 months. 2021-09-10 (Noiz kontsultatua: 2024-01-31).