Chinese Language and Literature

Bu çalışma, 4. Asya Dilleri ve Edebiyatları Uluslararası Sempozyumu'nda 2-3 Şubat 2017 tarihinde Hindistan'da sunulmuş ancak basılmamıştır. Bu makalenin konusu Çin'in ilk coğrafya eseri olarak bilinen Shan Hai Jing (Dağlar ve Denizler Klasiği) üzerinden antik dönem Çin kültürünün incelenmesidir. Eser, temelde bir coğrafya kitabı olmakla beraber tarih, etnoloji, mitoloji, din, zooloji, botanik, mineral bilimi ve tıp gibi farklı alanlarda birçok bilgi içermektedir. Yazarı ve yazıldığı dönem yaklaşık iki bin yıldır tartışılagelen Dağlar ve Denizler Klasiği, içeriğinin zenginliği nedeniyle de bilim dünyasında halen gündemde olmayı sürdürmektedir. On sekiz bölümden oluşan eserde bilimsel icat ve uygulamalar, cerrahiden koruyucu hekimliğe uzanan geleneksel tıp, mit ve efsaneler, bu mit ve efsanelere karışmış gerçek tarihsel olaylar, dini inançlar ve büyücülük vb. geniş bir konu yelpazesinde ayrıntılı bilgiler bulmak mümkündür. Bu çalışmada; Shan Hai Jing'in zengin içeriği ile birlikte Antik Çin kültüründe kadın ve kadına yaklaşım ayrıntılı bir biçimde incelenecektir.

Geleneksel tarih yaziciligi, erkeklerin yasam pratiklerinden kaynaklanan olaylari konu edinir ve oznesi erkektir bu sebeple kadin tarihi calismalarinda, geleneksel tarih yaziciligi asilmasi gereken en buyuk engellerden birisidir. Buna nazaran, antik donemlerden itibaren bilimsel calismalara isik tutan edebi, felsefi ve tarihi kayitlariyla Cin medeniyeti, Lienu Zhuan (Ornek Kadin Biyografileri) adli klasik eseri ile dunya tarihinde ayricalikli bir konuma sahiptir. Bu eser, antik donemlerden ucuncu yuzyilin baslarina kadar olan sahsina munhasir Cin kadinlarinin derlendigi bir biyografi calismasi olmasinin yani sira, donemde kadinin konumu ve statusunu incelemeye firsat veren en onemli ve ornegi gorulmemis bir eserdir.  Konfucyuscu dusunce yapisi cercevesinde otokratik yonetim sisteminin hakim oldugu Han Hanedanligi Donemi saray alimlerinden olan yazar Liu Xiang eserinde, yine Konfucyuscu ogretinin isiginda erdemli ve iffetli kadinin cercevesini cizmekle kalmamis, ayni zamanda ulke men...

Uluslararası ticaretin, üretimin ve mali akımların serbestleşmesi Çin’i küreselleşme sürecinin zirvesine taşımıştır. Çin 1978’den beri uyguladığı dönüşüm programları sayesinde GSYH’sını kayda değer oranlarda artırmış, gelişmekte olan orta gelirli ülkelerin üst gelir grubuna yükselmiştir. Günümüz itibariyle Çin GSYH büyüklüğü bakımından, geri sıralardan yükselerek İngiltere, Almanya ve Japonya’yı geride bırakmış ABD’den sonraki büyük ekonomi olmuştur. İktisadi kalkınma sürecinde kaydettiği gelişme Çin’in küreselleşme sürecine entegrasyonunun bir sonucudur. Küreselleşme olgusunun etki alanlarını siyasi, iktisadi, sosyo-kültürel, coğrafi ve ekolojik-teknolojik olmak üzere beş farklı boyutta incelemek mümkündür. Bu çalışmada, küreselleşmenin ekonomik boyutları (üretim yapısı, ticari yapısı, mali yapısı ve gelir dağılımı) itibarı ile Asya Bölgesinde ve Çin özelinde ekonomik göstergeler üzerinden bir değerlendirme yapılmıştır.

Bu çalışma, 4. Asya Dilleri ve Edebiyatları Uluslararası Sempozyumu'nda 2-3 Şubat 2017 tarihinde Hindistan'da sunulmuş ancak basılmamıştır. Bu makalenin konusu Çin'in ilk coğrafya eseri olarak bilinen Shan Hai Jing (Dağlar ve Denizler Klasiği) üzerinden antik dönem Çin kültürünün incelenmesidir. Eser, temelde bir coğrafya kitabı olmakla beraber tarih, etnoloji, mitoloji, din, zooloji, botanik, mineral bilimi ve tıp gibi farklı alanlarda birçok bilgi içermektedir. Yazarı ve yazıldığı dönem yaklaşık iki bin yıldır tartışılagelen Dağlar ve Denizler Klasiği, içeriğinin zenginliği nedeniyle de bilim dünyasında halen gündemde olmayı sürdürmektedir. On sekiz bölümden oluşan eserde bilimsel icat ve uygulamalar, cerrahiden koruyucu hekimliğe uzanan geleneksel tıp, mit ve efsaneler, bu mit ve efsanelere karışmış gerçek tarihsel olaylar, dini inançlar ve büyücülük vb. geniş bir konu yelpazesinde ayrıntılı bilgiler bulmak mümkündür. Bu çalışmada; Shan Hai Jing'in zengin içeriği ile birlikte Antik Çin kültüründe kadın ve kadına yaklaşım ayrıntılı bir biçimde incelenecektir.

Hiçbir devlet anlayışı Türkler kadar geniş coğrafyalar içerisinde yer tutup, kıtalararası yolculuğunda gönüllerde bu denli yer edinmemiştir. Türkler tarih seyrini değiştirmekte derin rol oynamış ama gönül iklimiyle beraber, damarlarındaki asil kandan yansıyan maneviyatı da gittiği her coğrafyaya anlatmış ve miras bırakmıştır. O sebepten bugün dahi kıtalararası, milletlerarası yolculuklarda “Türk beklenendir” cümlesi zihinleri ve kalpleri süslemeye devam etmektedir. Türk’ün töresi ile çerçevelenen bu “gönül coğrafyası” Türk devlet geleneğinin en büyük mirası olarak halen günümüzde de varlık göstermekte, bugünümüzdeki tavır ve hassasiyetlerimize ışık tutmaktadır.

Orhun Kitabelerinde Umay kelimesinin geçmesi ve "Umay gibi annem hatun" ifadesinin yer alması bize o dönemdeki Türk toplumunda kadının konumuna dair büyük bir ipucu vermektedir. Gök Tanrı inancında Umay; çocukların ve hayvanların doğumuna yardımcı olmuştur. Aynı zamanda kadınları, çocukları ve hayvan yavrularını koruyup kolladığına inanılmıştır. Evde eşinin yoldaşı, çocuklarının ve yuvasının koruyucu olmuştur. Umay Ana'nın izlerinin İslam sonrasında Türk kültürüne sirayet ettiği söylenebilmekle beraber İslamiyet'in kabulüyle birlikte Umay'ın koruyuculuğu ve kutsallığı şekil değiştirmiş ve "Fatma Ana'nın Eli" şeklinde bir inanca bürünmüştür. Umay Ana aynı zamanda bereketin, koruyup, kollamanın da sembolü olmuştur. Dede Korkut Hikâyelerinde geçen kadın anlatımlarında "Evin Dayağı/Direği" olarak geçen kadın tipi de "Ayşe, Fatma soyu" olarak değerlendirilmiş ve o kadınlardan olan çocukların evi, ocağı bereketlendireceği inancı hâkim kılınmıştır. Hz. Muhammed'in (sav) kızı Hz. Fatma'da Kevser suresiyle Hz. Muhammed'in soyunu devam ettireceği kişi olarak müjdelenmiş ve Hz. Muhammed (sav) tarafından "Bedenimdeki ruhumdur, insan şeklinde bir huridir" şeklinde ifade edilmiştir. Kültürel miras ve medeniyetimizin müstesna değerlerinden bir hazine olan Dede Korkut Hikâyelerinin giriş kısmında da bu gerçekliklerden bahsedilmiştir. Bu sebeple mitolojik Umay Ana'nın görev, sorumluluk ve misyonunu Anadolu 'da "Fatma Ana'nın Eli" motifi üstlenmiştir.

Köklü medeniyetimizin temeli eski bir devlet geleneğini miras almıştır. Taşlara yazılanların dışında asırları aşan bir destan geleneğiyle beraber mitolojik unsurların sosyal hayat ile denk düşüp bir araya geldiği düşünsel derinlik ve muhteva arka planda derin bir mana içermektedir. Bu derin mananın içerisinde kadın, erkek tüm beşerî enstrümanlar ile birlikte, kozmolojinin bütün argümanları da bulunmaktadır. Bu köklü devlet geleneğinin her dönemdeki temel düsturu Türklerin cihana hâkim olma ülküsünü hedef almıştır. Soyut kavramlardan somut kavramlara ulaşan devlet felsefesi, düşünceden temellendirilen anlayışla ve eski dönemlerden bu zamana kadar etkisini sürdürmüştür.

Türk devletlerinin tarihsel süreçteki yapısı ve devlete yönelik düşünceleri Oğuz Kağan efsanesi ile ilk izlenimlerini ortaya koymuştur. Bu efsanelerde açık bir şekilde cihan hakimiyeti ve dünya devleti kurma ütopyası işlenmiştir. Oğuz Kağan’ın şekillendirdiği düşünceler, emir, gelenek ve devamlılık olarak algılanmış ve bütün Türk devletleri içerisinde varlığını devam ettirmiştir. “Töre” ile bağımlı hale gelen birçok kanun, nizâm ve kâideler Osmanlı İmparatorluğu’nun kuruluşunda bile kendisini göstermiş ve etkili olmuştur. Zira kut Tanrı tarafından tevdi edilse de, iktidarın devamını sağlayacak olan töredir. Töre ile çerçevelenen bu kadim düşüncenin izleri halen günümüze ışık tutmaktadır.

Tarihin ilk dönemlerden itibaren göğü çadır bilen Türk, gökteki ay ve güneşi de kutsal kabul etmiştir. Fakat bu kutsallığı hiçbir dönemde tanrılaştırmamıştır. Gökte olan cisimleri sahiplenmiş, kötülüklerden korumaları için bir kalkan görevinde olduklarını düşünmüşlerdir. Alman Sinolog W.Eberhard, geleneksel Türk dinini "gün ve ay kültlerinden müteşekkil Türk Gök Dini" şeklinde tanımlamaktadır. Doğada bulunan bazı güçlere kutsallık atfetmekle, o güçlere inanmak arasında büyük farklar vardır.

Yaratılış; doğurganlık özelliğinden dolayı kadınla özdeşleşmiştir. Bu yaratılışı anlamlandırmaya çalışan insan da hemen hemen her mitolojide kadını başrole oturtmuştur. Kadının kutsallığı bu noktada ön plana çıkmıştır. Mitoloji her ne kadar destansı anlatımlarıyla efsane olarak değerlendirilse de dönemin kültürel ve sosyal gerçekliklerini anlatması, aktarması açısından önemlidir. Yaratılış ilhamı veren, bazen emreden, bazen dolaylı olarak fiilin içerisinde bulunan Tanrıçalar, kadın iyeler ve dişi ruhlar neredeyse mitolojilerin tamamında yer almıştır ve uzunca bir dönem milletlerin yaşantılarında da ön plana çıkmıştır. Çalışmamızda Yaratılış mitlerinde geçen Umay (Umay Ana, Umay Ene),Nü Wa, (veya Nügua) ( 女媧; nǚwā ) kadın imgelerinin bütününün bulundukları toplumda ve dönemlerde koruyuculuğun, sahiplenmenin, ışığın, aydınlığın, bereketin, doğurganlığın, oluşumun ve gelişimin bazen direk, bazen de dolaylı temsilcileri olduklarını görülmektedir. Yüzyıllarca birbirine komşu olarak yaşayan Türklerin ve Çinlilerin mitolojisinde bulunan kadın imgesi daha önce karşılaştırılmamış, değerlendirilmemiştir. Bu çalışmada Türk ve Çin kültürdeki kadın karakterleri incelenmiş, daha sonraki dönemlerde edebiyatlarına ve sosyal yaşantılarına nasıl yansıdığını değerlendirilmiş, günümüzde dahi topluma nasıl ilham kaynağı olduğu ortaya konulmuştur.

3 Mayıs gözümüzün gördüğü ya da görmediği fakat gönülden hatırlayıp, bildiğimiz, tanıdığımız tüm dava insanları için önemi büyük, anlamı derin ve muhtevası asırlara dayanan, bu günlerde bile var oluş sebebinin karşılığını bulduğumuz, yaşadığımız kutlu bir gündür.
Milliyetçi-Ülkücü hareketin bundan tam 79 yıl önce komünizm, emperyalizm ve dönemin yönetimine, anti demokratik ve gün geçtikçe yaygınlaşan zihniyete karşı oluşturduğu bir refleks, milli ve yerli başkaldırı hareketidir.

Yaratılış; doğurganlık özelliğinden dolayı kadınla özdeşleşmiştir. Bu yaratılışı anlamlandırmaya çalışan insan da hemen hemen her mitolojide kadını ön plana çıkarmıştır. Kadının kutsallığı bu noktada ön plana çıkmıştır. Mitoloji destansı anlatımlarıyla dönemin kültürel ve sosyal gerçekliklerini anlatması, aktarması açısından önemlidir. Yaratılış ilhamı veren, bazen emreden, bazen dolaylı olarak fiilin içerisinde bulunan Tanrıçalar, kadın iyeler ve dişi ruhlar neredeyse mitolojilerin tamamında yer almıştır ve uzunca bir dönem milletlerin yaşantılarında da ön plana çıkmıştır. Çalışmamızda Yaratılış mitlerinde geçen Umay (Umay Ana, Umay Ene), Nüwa (veya Nügua) (女媧; nǚwā ) kadın imgelerinin bütününün, bulundukları toplumda ve dönemlerde koruyuculuğun, sahiplenmenin, ışığın, aydınlığın, bereketin, doğurganlığın, oluşumun ve gelişimin bazen direk, bazen de dolaylı temsilcileri olduğu görülmektedir. Yüzyıllarca birbirine komşu olarak yaşayan Türklerin ve Çinlilerin mitolojisinde bulunan kadın imgeleri daha önce karşılaştırılmamış, değerlendirilmemiştir. Bu çalışmada Türk ve Çin kültürdeki kadın karakterleri incelenmiş, daha sonraki dönemlerde edebiyatlarına ve sosyal yaşantılarına nasıl yansıdığı değerlendirilmiş, günümüzde dahi topluma nasıl ilham kaynağı olduğu ortaya konulmuştur.

Öz Çalışmanın konusu, I. Göktürk (542-581) ve Doğu Göktürk (582-630) devletlerinin kuruluşlarından itibaren kağanların kendi kültüründen uzaklaşma eğilimi ve kültürden uzaklaşmaya sebep olan etkenlerin neler olduğunun Çin kaynaklarından faydalanılarak araştırılmasıdır. Çalışmada; kağanların Çin ile olan ilişkileri, devletlerin iç ve dış siyaseti, kültürleri ve kültürel etkileşimler sebep ve sonuçlarıyla incelenerek Türk tarihine ışık tutulmaya çalışılmıştır. Konu I. Göktürk dönemi kağanı Taspar Kağan 1 (Tuobo Kehan 佗钵可汗) ve Doğu Göktürk dönemi kağanı olan İşbara Kağan 2 (Shetu Kehan 钵 钵 可 汗) merkeze alınarak açıklanmıştır. Bu çerçevede temel kaynaklar olarak Zhou Tarihi (Zhōu Shū), Sui Tarihi (Suí Shū), Eski Tang Tarihi (Jiù Táng Shū) kullanılmıştır. Kağanların Çin ile olan dış siyaseti ve kendi meşrutiyetlerini korumak için uyguladıkları politikalar üzerinden iç siyaseti incelenmiş, Taspar Kağan'ın Budizm'e meyletmesi ve İşbara Kağan'ın Çin'e teslimiyeti konuları üzerinde durulmuştur. Dönemin siyasi, sosyal ve ekonomik şartları düşünüldüğünde kağanların bu kararları devletin ayakta kalması amacıyla zorunlu olarak aldığı ve bu faaliyetlerin geçici olarak uygulanan siyasi adımlardan ibaret olduğu sonucuna varılabilir. 1 Taspar Kağan Çince kaynakta Tuobo olarak geçmektedir. 2 İşbara Kağan Çince kaynakta Shetu veya 581 yılında kağan ilan edildikten sonra Shābōlüè(沙 鉢略)olarak geçmektedir.