Pneumatik

Institut der deutschen Wirtschaft Köln
Projekt "Entwicklung von Curricula für den berufsbezogenen Fachunterricht in türkischer

Sprache in ausgewählten Berufsfeldern auf der Grundlage der binationalen deutsch-türkischen
Ausbildungsprojekte", gefördert durch das Bundesministerium für Bildung und Forschung
Unterrichtseinheit zum Thema
Pneumatik
Aus dem Lernfeld Steuerungs- und
Regelungstechnik
im Rahmen des metalltechnischen
Fachunterrichts in Türkisch
bearbeitet von
Mustafa Metin
Kassel, im Oktober 2001

Vorwort
Die folgende Unterrichtseinheit zum Thema Pneumatik aus dem Lernfeld

Steuerungs- und Regelungstechnik wurde von Herrn Mustafa Metin erstellt
und geht auf Erfahrungen mit dem Fachunterricht in türkischer Sprache im
metalltechnischen Berufsfeld im Rahmen der binationalen Projekte zurück.
Die Unterrichtseinheit ist für sechs Unterrichtsstunden konzipiert. Es eignet

sich am besten zur Durchführung in der Mitte des zweiten oder im dritten
Ausbildungsjahr. Ein späterer Einstieg ist durchaus auch sinnvoll, da es eine
gute Auffrischung und Vertiefung der Vorkenntnisse bietet.
Die vorliegende Unterrichtseinheit eignet sich im bikulturellen bzw. im

bilingualen Unterricht für die unterrichtenden Lehrer als eine Anregung für das
didaktische und strukturelle Vorgehen.

Projekt "Entwicklung von Curricula für den berufsbezogenen Fachunterricht in türkischer Sprache in ausgewählten
Berufsfeldern auf der Grundlage der binationalen deutsch-türkischen Ausbildungsprojekte", gefördert durch das
Bundesministerium für Bildung und Forschung
Projekt: Pneumatik von Mustafa Metin 3
INHALTSVERZEICHNIS
1. LERNSITUATION 4
2. SACHANALYSE 4
3. LERNAUSGANGSLAGE 5
4. DIDAKTISCHE ÜBERLEGUNGEN 5
5. LERNZIELE 5
6. METHODISCHE ÜBERLEGUNGEN 5
7. GEPLANTER UNTERRICHTSVERLAUF 6
8. PNEUMATIK AUFGABENBLATT 7
9. PNEUMATIK LÖSUNGEN 18
10. LITERATURVERZEICHNIS 37

1. Lernsituation
Die Gruppen bestehen aus 4-8 Schülern zwischen 18-20 Jahren, sind in Deutschland geboren
und haben einen deutschen Schulabschluß (Fachoberschulreife und Haupschulabschluß).
Daher ist den meisten die türkische Sprache nur aus dem Elternhaus bekannt und ihr
Vokabular beschränkt sich auf die im Alltag gebräuchlichen Wörter. Da die deutsche
Schulausbildung und der Alltag in Deutschland einen erheblich größeren Sprachschatz
hervorbringen, sprechen die meisten deutsch oder wechseln zwischen Deutsch und Türkisch.
Dieser Wechsel findet meistens mitten im Satz statt. Die Schüler nehmen das eigentlich nicht
mehr wahr, weil sie in ihrem Alltag diese Sprechweise perfektioniert haben. Je nach Bedarf
oder Kenntnis werden Wörter mit der anderen Sprache ersetzt, weil sich in der
entsprechenden Sprache die Sachlage kürzer erklären läßt. Daraus läßt sich schließen, daß
sogar im Alltag nicht ausreichend in der Muttersprache kommuniziert werden kann, da der
Sprachschatz fehlt. Meistens kann dies auch nicht zu Hause aufgefangen werden.
In der jeweiligen Ausbildung finden die Schüler sich einem anderen Problem gegenüber. Die
allgemeine Fachsprache des deutschen Auszubildenden bringen sie gar nicht mit in ihren
Berufsstart. Der deutsche Auszubildende bekommt durch handwerkliche Tätigkeiten oder
Unterhaltungen im Alltag ein Grundgerüst an Fachwörtern vor dem Ausbildungsbeginn schon
mit. Dem ausländischen Schüler fehlt dieses Wissen meistens. Im allgemeinen wird in der
Ausbildung auf diese Problematik nicht eingegangen. Daher hat der ausländische
Auszubildende größere Schwierigkeiten Sachverhältnisse zu verstehen. Im Laufe der
Ausbildung wird diese Lücke geschlossen, aber in der Muttersprache kann er sich trotzdem
nicht besser ausdrücken als vor dem Ausbildungsbeginn. Das hat natürlich zur Folge, daß er
zu Hause kaum ausreichend seine Tätigkeit am Arbeitsplatz beschreiben kann. Somit
entstehen für den ausländischen Schüler drei unterschiedliche Welten. Eine am Arbeitsplatz,
eine zu Hause und eine in seiner restlichen Freizeit, die er mit Freunden verbringt. Jede für
sich hat eine andere Art der Kommunikation. Mit dem bilingualen Zusatzunterricht lassen sich
diese Grenzen in einem bestimmten Grad einreißen und man erreicht bei dem Schüler ein
harmonischeres Zusammenspiel zwischen Arbeitswelt und Privatleben. Da er nach
erfolgreichem Erlernen der türkischen Fachsprache sich auch in seiner Muttersprache
ausdrücken kann, wird er sich zu Hause besser über seine Arbeit mitteilen können. Auch
wenn den anderen Familienmitgliedern die Fachsprache nicht geläufig ist, werden sie es
doch im Laufe der Zeit durch die Berichte des Schülers miterlernen. Hierdurch erlangt der
Schüler natürlich auch eine Stärkung seines Selbstbewußtseins.
2. Sachanalyse
Die Einheit Pneumatik behandelt die Themen Pneumatikanlage, Bauteile und die Funktion
dieser Bauteile. Die Pneumatik wird in vielen Metallberufen unterrichtet und ist daher ein
geeignetes Thema für das binationale Projekt. Das Verständnis der Abläufe in der Pneumatik
trainiert sehr stark das Vorstellungsvermögen des Auszubildenden und bereitet ihn auf die
komplexen Aufgaben vor, die ihn im Berufsleben erwarten. Vieles der gelernten Inhalte kann
er in andere Gebiete wie Hydraulik, Elektropneumatik und speicherprogramierbare Steuerung
übernehmen.
Vor allem lässt sich in diesen Fächern vieles aus dem Alltag in den Unterricht mit einfließen.
Alle Dinge die für uns zur Selbstverständlichkeit geworden sind, werden mit Hilfe der
Hydraulik, der Pneumatik, der Elektropneumatik und der speicherprogrammierbaren
Steuerung gesteuert und geregelt. Beispielsweise das automatische Öffnen einer Tür, wenn

wir uns dieser nähern oder wenn die Aufzugstür aufgeht, wenn sich jemand in der Tür
einklemmt. Das alles ist möglich mit den Bauteilen, die in der Hydraulik, der Pneumatik, der
Elektropneumatik und der speicherprogrammierbaren Steuerung eingesetzt und vernetzt
werden.
3. Lernausgangslage
Die Unterrichtseinheit sollte erst Mitte des zweiten oder im dritten Ausbildungsjahr behandelt
werden. In dieser Phase haben die meisten Schüler Einblick in das Thema bekommen und
können ihre Kenntnisse aus dem Berufsalltag mit einfließen lassen. Ein späterer Einstieg ist
durchaus auch sinnvoll, da es eine gute Auffrischung und Vertiefung der Vorkenntnisse
bietet.
Grundsätzliche Vorkenntnisse brauchen die Schüler nicht mitzubringen. Das Thema wird von
Grund auf angegangen und ist auch für die Schüler aus Berufszweigen, die keine Berührung
mit dem Thema haben, einfach einzusteigen und können dem Unterricht leicht folgen.
4. Didaktische Überlegungen
Es wird versucht, dem Schüler anhand einer Pneumatikanlage die Funktion der Einzelteile
und deren Zusammenspiel nahezubringen. Hierzu muß immer wieder auf die Gesamtanlage
zurückgegriffen werden damit der Jugendliche nicht den Überblick verliert. Unterschiedliche
Darstellungen der Einzelteile und die Visualisierung der Funktion macht es dem Schüler
einfacher, dem Stoff zu folgen. Zusätzliche Eigenarbeit soll das Gelernte vertiefen und
verfestigen.
5. Lernziele
5.1. Grobziel
Der Schüler soll am Ende des Projekts in der Lage sein, die unterschiedlichen Bauteile einer
Pneumatikanlage und deren Funktion zu erklären.
5.2. Feinziel
- Der Schüler soll in der Lage sein, die Symbole der Pneumatik auf deutsch und
türkisch zu kennen, und deren Funktion zu erklären.
- Der Schüler soll in der Lage sein, die Funktion einer kleinen Schaltung zu erklären.
- Der Schüler soll in der Lage sein, eine einfache Schaltung aufzubauen.
6. Methodische Überlegungen
Nachdem eine Pneumatikanlage vorgestellt wurde, erklärt der Lehrer die Funktion der
einzelnen Bauteile. Die Vor- und Nachteile werden aufgelistet. Speziell die Ventile werden
dabei im besonderen behandelt, da diese beim Aufbau eines Schaltplanes die wichtigste
Rolle spielen. Dabei wird auf die Funktionsarten eingegangen, die mit den einzelnen Ventilen
möglich sind. Es werden Beispiele von verschiedenen Schaltungen für unterschiedliche
Aufgaben vorgestellt. Zuletzt sollen die Schüler selbständig eine gestellte Aufgabe lösen.
7. Geplanter Unterrichtsverlauf
Medieninfo:
Arbeitsblätter sind den Schülern auszuhändigen.
Lösungsblätter sind für den Lehrer bestimmt.
1. Unterrichtsstunde
Phase Lehrer Schüler Sozialformen Medien
Einstieg L fragt S nach ihrem S geben ihren Kenntnisstand L-S-Gespräch Tafel
Kenntnisstand der Pneumatik. wieder.
S sollen Beispiele für
Hydraulikanlagen aufzählen. S zählen Beispiele für
Hydraulikanlagen auf.
Erarbeitung S sollen Beispiele für S zählen Beispiele für L-S-Gespräch Tafel
Hydraulikanlagen aufzählen. Hydraulikanlagen auf. Arbeitsblätter
Einstieg L erklärt S, in welchen L-S-Gespräch Tafel
Bereichen die Pneumatik
eingesetzt wird und welche
Vorteile sie für die
Humanisierung der Arbeit und
welche wirtschaftlichen Vorteile
sie hat.
Erarbeitung L teilt die Schülerversion aus S erarbeiten mit L die Arbeitsblätter L-S-Gespräch Tafel
und erarbeitet mit den S die und das Glossar. Arbeitsblätter
Arbeitsblätter.
Einstieg L fragt S, welche Unterschiede S erklären die Unterschiede der L-S-Gespräch Tafel
die Hydraulik zur Pneumatik Hydraulik zur Pneumatik.
hat.
Erarbeitung L erarbeitet mit den S das S erarbeiten mit L das Glossar. L-S-Gespräch Tafel
Glossar. Arbeitsblätter
4.+5.+6. Unterrichtsstunde
Einstieg L erklärt nochmal die Vortrag Tafel
Vorgehensweise beim Aufbau
eines Schaltplanes.
Erarbeitung L teilt die Aufgaben zur S zeichnen die einzelnen L-S-Gespräch Tafel
Schaltplanskizzierung aus. Schaltpläne mit Weg-Schritt- Arbeitsblätter
Diagramm.

8. Pneumatik
Aufgabenblatt

Pnömatik Kontroller
Pnömatik, basınçlı hava ile makinaların hareket ve kumandasının sağlanması olarak tanımlanır.
Pnömatik Sisteminin Avantajları

• .........................................................................................................................................................
• .........................................................................................................................................................
• .........................................................................................................................................................
• .........................................................................................................................................................
Pnömatik Sistemin Dezavantajları

• .........................................................................................................................................................
• .........................................................................................................................................................
• .........................................................................................................................................................
• .........................................................................................................................................................
Pnömatik Kontrol Elemanları

Pnömatik sistemler, kondansatör, basınçlı hava hazırlanması ve pnömatik kumanda birimlerinden oluşmaktadır.
Şematik Çizim Sembolle

yapılan çizim
Tek etkili
yaylı silindir
Çift etkili silindir
¡ş
Parçası
3/2 yollu Hava Hazırlanması

valf Ana basınç
valf ayar valfı
5/2 Yağlayıcı Filtre
yollu valf
Sıkıştırma Sistemi
Hava Soğutucu
filitresi
Basınçlı
MOTOR hava deposu
KOMPRESÖR
Kompresörlü (sıkıştırmalı) Pnömatik Kontrol

.....................................................
İmalat işletmelerinde gerekli olan basınçlı hava temini için pistonlu,
diyaframlı ve spiral kanallı kompresörler kullanılır. Kompresör emme
filtresi aracılığı ile havayı çeker ve bir veya bir kaç aşamada havayı
sıkıştırır ve soğutucudan geçirerek basınçlı hava tankına gönderir.
Basınçlı Hava Deposunun (Tankının) Görevleri

• Havanın depolanması ve soğutulması
• Oluşan hava neminin dışarı atılması
• Basınç dalgalanmalarının dengelenmesi
Basınçlı hava tankının basıncı, en yüksek değere ulaştığında hava

akışının kesilmesi gerekir. Bunun için küçük kompresörlerde kullanılan
motor durdurulur (Durdurma kumandalı). Büyük kompresörlerde
emme valfı açık bırakılır, motor çalışmaya devam eder (boşaltma
................................ ................................
kumandalı, dedantör kumandalı). Kompresör, hava kullanımı nedeniyle
basıncın belli bir seviyenin altına düşmesiyle çalıştırma basıncına
erişilir ve tekrar çalışmaya başlar. Sıkıştırılan hava ısındığından her bir
sıkıştırma kademesinden ve kompresörden sonra soğutulması gerekir.
Sıkıştırma ve ardından soğutma işlemi sonucunda yoğuşma oluşur ve
bunun dışarı atılması gerekir. Su oranı çok az olan hava kullanılması
istendiğinde, artık rutubet, 4°C derecede (soğuk kurutma) veya nem
tutucu malzeme ile ortamdan uzaklaştırılır.
..........................................................
Basınçlı Hava Dağıtımı ve Hazırlanması
Basınçlı hava, basınç tankından borular vasıtasıyla çıkış noktalarına
ulaştırılır. Emniyet ve ekonomik bir beslenmenin sağlanabilmesi için,
basınçlı hava düzeni aşağıdaki şartları sağlamalıdır:
• Basınçlı hava ağı, halka şeklindeki boru sistemi gibi kurularak,
tamir esnasında bile hava temini sağlanmalıdır.
• Boru çapı, basınç kaybı 0,2 bar’ı geçmeyecek şekilde seçilmiş
olmalıdır.
• Boruların eğimli yerleşimi ile döşenerek oluşan suyun bir noktada
biriktirilmesi ve kullanıcıya kadar ulaşması önlenmelidir. ...............................................................
Silindirlerden ve valflerden önce hazırlama ünitesi kurulur. Bu ünite

filtre, basınç ayar valfı ve yağlayıcıdan oluşur. Filtre, havayı kirlerden
arındırır. Basınç ayar valfı, sistemin her yerinde basıncın ayni kalmasını
sağlar. Yağlayıcı ise yağı çok ince püskürterek havaya katar ve bu
şekilde, pnömatik elemanların paslanmasını ve aşınmasını önlenmiş
olur.
...............................................................
Çalışma elemanları
Basınçlı hava silindiri ve basınçlı hava motoru, hava içinde depolanmış ve hava tarafından taşınan enerjiyi
mekanik harekete, yani iş enerjisine dönüştürür.
Basınçlı hava silindirleri

Basınçlı hava silindirleri düzgün doğrusal ileri geri hareketler yapar. Görevleri nedeniyle tek etkili ve çift etkili silindirler
olmak üzere ikiye ayılır.

..............................................................., basınçlı hava, pistonu

yalnızca bir yönde iter. Silindir içine monte edilmiş bir bası yayı veya
bir dış kuvvet ile piston tekrar çıkış noktasına geri itilir.
..............................................................., basınçlı hava pistonu her

iki yönde de hareket ettirir. Silindir içinde bulunan sönümleyici ile
piston hareket sonuna doğru frenlenir. Piston son konumuna
erişmeden kısa süre önce, piston sönümleme elemanları tarafından ...............................................................
orta hava çıkış deliği kapatılır ve hava çıkışı engellenir. Hava,
ayarlanabilir serbest çıkış yolundan dışarı çıkmak isteyecektir. Bu,
pistonun normal çalışma hızını oldukça yavaşlatır. Böylece piston
yumuşak şekilde frenlenir ve yavaşça son konumuna gelir.
Sönümleme etkisinin ayarlanması serbest çıkış yolunun kesiti
değiştirilerek sağlanabilir. Diğer bütün pnömatik yapı elemanları gibi
silindirlerde, devre sembolleriyle gösterilir.
...............................................................
Basınçlı Hava Motorları
Basınçlı hava motorları, döner hareketleri yapan makinaların yanında pervaneler, el zımpara makinesi ve kaldırma
aletlerinde (Lifter) kullanılır. Bunlar paletli (lamelli), pistonlu ve dişli çarklı motorlar olarak üretilir.
..............................................................., silindirik oyuklu gövde ve

hilal şeklindeki çalışma hacmini bir çok basınç bölmelerine ayıran
paletleri içeren bir rotordan oluşmaktadır.
Basınçlı hava girişinden gövdeye akan hava, gövde içinde eksantrik
olarak yerleştirilmiş rotoru, oluklan içinde radyal olarak ileri geri
hareket eden paletler vasıtasıyla döndürür. Dönme esnasında, basınç
bölmeleri genişlediğinde, hava basıncı azalır ve hava çıkış açıklığından
boşluğa çıkar.
Motor tarafından sağlanan dönme momenti büyüklüğü, hava basıncına
ve hava debisi tarafından itilen palet yüzeylerinin alanına bağlıdır. Çift
dönme yönüne sahip basınçlı hava motorlarında iki adet basınç hava
giriş bağlantısı mevcuttur. Bu bağlantılara, istenilen motor dönme
yönüne göre 4/2’lik valf üzerinden hava gönderilir. ...............................................................
Kontrol Valfları
Kontrol valfları, yön kontrol valfı, kapama valfı, akış konrol valfı ve basınç kontrol valfı olmak üzere çeşitlere
ayrılır.
...............................................................
...............................................................akış yolunun açılıp
kapatılmasına yarar. Bunlar vasıtasıyla silindir, basınçlı hava Çift etkili silindir Çift etkili silindir
motorlarının hareketleri veya diğer yol verme valflarının konumları
kontrol edilir.
Valfın (a) konumunda, basınçlı hava P bağlantısından A bağlantısına Çalışma Çalışma Çalışma Çalışma
doğru akar. Piston dışarı hareket eder. Silindirin sağ tarafında piston hattı A hattı B hattı A hattı B
tarafından sıkıştırılan hava, B dönüş hatti üzerinden yön kontrol
A B A B
valfınından geçerek R çıkışından dışarı atılır. (b) konumunda basınçlı
hava, P’den B’ye doğru ve oradan silindire ulaşır ve pistonu içeri iter.
Silindirin sol tarafında sıkıştırılan hava, A üzerinden R’ye geçerek Konum A Konum B
oradan dışarı atılır. Yön kumanda valfları devre sembolleri şeklinde P R P R
gösterilirken her bir devre konumu, bir kare veya dikdörtgen sembolü A B A B A B
ile gösterilir. Kareler içindeki oklar havanın bağlantılar arasındaki akış Konum A Konum B
yönünü gösterir. Geçiş konumlarının kareleri (a) ve (b) yan yana çizilir P R P R P R
ve bağlantılar ise valfın çıkış konumlarına yakın gösterilir. Yön kontrol Konum Sembolleri
valfları, kumanda edilen bağlantı sayısına ve konum sayılarına göre Valf ile silindir - silindir kontrolu
adlandırılır. Şekilde gösterilen 4 bağlantılı ve 2 konumlu valfı 4/2’lik
yol verme valfı denir. (Okunuşu: 4’e 2’lik yön kontrol valfı).

...............................................................hareket ettirilmesi elle veya ayakla, mekanik, elektriksel olarak basınçla

veya her iki komuta şeklini birleştirerek gerçekleştirilir. Basınç hareketi bir ön kumanda valfı üzerinden yön kontrol
valfıne dolaylı olarak etki ettirilir. Ortaya çıkan kuvvet, hareketin kendi kuvvetinden daha düşük tutulmak isteniyorsa
dolaylı ve birleşik hareketler uygulanmalıdır.
Böylece, örneğin, birleşmiş kuvvetlerde, elektromanyetiğin devreye sokulmasıyla hava basıncı dışarıya atılır. Bu şekilde
de valf devreye sokulmuş olur.
...............................................................konum sembolleri
2/2 lik yön kontrol valfı, 3/2 lik yön kontrol valfı,
butonlu ve yaylı kumanda kertik manivelalı kumanda
5/3 lük yön kontrol valfı,

4/2 lik yön kontrol valfı,
iki yönde hava kumanda,
iki yönde manyetik kumanda
merkezli yaylı
...............................................................kumanda çeşitleri
genel kumanda butonlu kumanda
Manivelalı kumanda Pedallı kumanda
Dalıcı uçla kumanda Yaylı kumanda
Makaralı kumanda Boş geri dönüşlü makaralı kumanda
Doğrudan kumanda Dolaylı kumanda
Tek sargılı elektromanyetik kumanda elektromanyetik ve pilot valfler
...............................................................
Tek etkili silindirler genellikle 3/2 geçiş valfıyla, çift (iki) etkili olanları
ise 4/2, 5/2 veya 3/2’lik valflarla kumanda edilir. Tek etkili silindirlerin
doğrudan kumandasında 3/2 valfın (b) konumunda basınçlı havanın
silindir yönündeki yolu kapalıdır. Piston, ancak (a) konumuna
geldiğinde dışarı itilir. Çift etkili silindirin doğrudan kumandasında,
gösterildiği gibi 4/2’lik valfın (a) konumunda piston dışarı itilir. 4/2’lik
valf yerine 5/2’lik valf de kullanılabilir.
...............................................................
..............................................................., silindirin (hareket
elemanı) geçiş valfı, (ayar elemanı) dığer geçiş valflarından gelen
(sinyal elemanları) sinyallerle kumanda edilebilir. Geçiş valfı 1.2 kısa
süreli kumanda edilirse, basınç pulsu 1.1 geçiş valfıni (a) konumuna
getirir. Bu konum 1.2’nin basınç sinyali olmasa dahi korunmuş olur.
1.1 valf bu durumda sinyal belleği görevi yapar. Piston dışa itilir ve 1.3
valfını hareket ettirir. Basınç sinyali 1.1 geçiş valfında tekrar (b)
konumunu oluşturur ve piston geri döner.
...............................................................
Kapama Valfı
Kapama valfları basınçlı hava tarafından kumanda edilir ve havayı ancak tek bir yönde geçirir.

..............................................................., havayı A’dan B’ye doğru

geçirir fakat B’den A’ya doğru akışı kapatır.
...............................................................
..............................................................., iki ihtimalli olarak akışı
kapatır. P1 ve P2 bağlantılarına ve A çıkışına sahiptir. Giriş P1 veya P2
basınçlı hava tarafından geçilir, kapama elemanı diğer girişi kapatır
(VEYA Bağlantısı) ve basınıçlı hava A’ya ulaşır.
Bir VEYA valf ile Örn. tek etkili bir silindire iki konumdan kumanda
edilebilir. Silindir, geçiş valflarınin birinin veya her ikisinin (a)
konumuna gelmesiyle dışarı hareket eder. Piston, her iki geçiş valfınin ...............................................................
de (b) konumunu almasıyla tekrar eski yerine, içeri hareket eder.
Ayrıca, bir çift etkili silindir iki konumdan kumanda edilecek olursa, bu ancak bir dolaylı kumanda ile yapilabilir. Bunun
için, ileri ve geri hareketlerin her biri için iki sinyal elemanına gerek duyulur. Bunlar VEYA valfı üzerinden ayar
elemanına kumanda eder.
...............................................................doğrudan silindirlere
takılırlar. Bu valfler silindirlerin geri çıkışında akan havayı yön kontrol
valfı üzerinden değilde doğrudan dışarıya atar. Dışarı atılan hava akış
direnci yolun kısaltılmasıyla düşürülür ve pistonun geri dönüş hızı
yükselir.
...............................................................
...............................................................iki girişe (P1 ve P2) ve bir
çıkışa (A) sahiptir. İki girişten bir tanesi basınçlı havaya maruz kalırsa,
kapatma elemanı çıkış (A) bağlantısını kapatır. Ancak, P1 ve P2
girişlerinde basınçlı hava oluştuğu zaman çıkış (A) kısmında bir akışın
olması mümkündür. Çift basınçlı Valfları ise, iki giriş sinyalini bir çıkış
sinyali ile bağlarlar (VE BAĞLANTISI). Her iki 3/2 yön kontrol valfı 1.2
ve 1.4 basıldığı zaman silindir 1.0 dışarı hareket eder ve çift basınçlı
valf 1.6 çıkış sinyali yön kontrol valfıni 1.1 a konumuna getirir.
...............................................................
...............................................................
Akış valflarıyla bir boru içinden geçen basınçlı hava akışının miktarı ayarlanır. Kısma valfları ve kısmalı çek valfler ya
silindire giden boruya (Hava akışının kısılması) ya da silindirden çıkan boruya (çıkış havasının kısılması) bağlanabilir.
..............................................................., havayı sevk eden sabit

ya da ayarlanabilir bir dar noktaya sahiptir. Bu şekilde bir 5/2 lik yön
kontrol valfının iki hava çıkış bağlantısına vidalanarak bağlanan kısma
valfları bir çift etkili silindirin piston hızını her iki hareket yönündede
ayarlayabilir.
...............................................................

..............................................................., karşı yönde hava akışının

kısılması sırasında basınçlı havayı bir yöne akıtırlar. Hava valf içinden
kısma yönüne akıyorsa, kısma elemanı yuvasına bastırılır. Hava, kısma
boşluğundan geçmelidir. Bu durum konik olarak torna edilen bir kısma
civata ile değiştirilebilir. Hava serbestçe geçer.
Şekil’deki çift etkili silindirde çalışma hattına (borusuna) bağlı bulunan

kısma çek valfı ile dışarı hareket hızını çıkış havasınında kısılması
suretiyle ayarlar. Böylece yön kontrol valfının devreye girmesiyle
basınçlı hava yavaşlamaksızın pistona etki eder. Pistonun geriye çıkışı
kısmasız olarak yapılır. Çünkü basınçlı hava kısma noktasında çek valf
üzerinden geçer.
...............................................................
Basınçlı Valfler
Pnömatikte kullanılan en önemli basınçlı valfler, ...............................................................valf ve
...............................................................
...............................................................basınç deposunu,
bağlantıları ve yapı elemanlarını istenmeyen yüksek basınçlara karşı
korur. Sabit konumda kapalı durumdadırlar. Basınçlı hava tarafından
kilit elemanına yapılan baskı, ayarlı yay kuvvetinden büyük olması
durumunda, kilit elemanı yukarı doğru itilerek hava çıkış deliğinden
fazla havanın çıkışı sağlanarak, basınç düşürülmüş olur.
...............................................................
..............................................................., basıncı çalışma (iş)
basıncı seviyesinde sabit tutar ve sabit konumda açıktır. Basınç
kontrolu diyafram aracılığı ile yapılır. Bu diyaframa üstten çalışma
basıncı alt kısımdan ise ayarlanmış yay kuvveti etki eder. ÇaIışma
basıncı, havanın silindire doğru geçmesiyle düşme gösterir ve bu
durumda diyafram ve çubuk vasıtasıyla yay valf diskini yukarı iter. Bu
esnada sübap aralığından çalışma hattına giren hava, çalışma
hattındaki hava basıncının normal seviyeye ulaşıncaya ve diyafram
eski çıkış noktasına dönünceye kadar geçişe devam eder. Isınma ve
basınç darbeleri ile çalışma hattındaki basınç seviyesi yükselmesi
durumunda diyafram çubuktan ayrılır ve çalışma hattındaki hava depo
içindeki hava çıkış deliğinden dışarı atılır. ...............................................................
...............................................................
Pnömatik sistemde kullanılan basınçlı havanın sistem egzozundan
(hava çıkış ünitesi) çıkışı esnasında, sakin dış ortam havasına hızla
çarpması neticesinde bir gürültü, (ses) oluyur. Bu amaçla kullanılan
susturucular, dışarı çıkacak havayı dağıtmak, saptırma ve frenleme
usulleriyle oluşacak gürültüyü dayanilabilir bir seviyeye düşürürler.
Susturucu içine giren basınçlı hava, bu geniş alana yayılır ve hızı
düşürülür, sonra susturucu iç kısmını örten sinterlenmiş yüzeye çarpar
...............................................................
ve hava çıkıp hazırlanmış eşit çaplı deliklerden dışarı çıkar.

Pnömatik Kumanda Kontrol Uygulama Örneği

Pnömatik kumanda kontrol sistemlerinin yapısı ve fonksiyon şekli devre şemaları (Planları) ve fonksiyon diyagramları
ile gösterilir. Bunlara ayrıca, sistem elemanlarının sistem içindeki konumlarını gösteren yerleşim planları eklenir.
Kaldırma Sistemi
Bir uygulamada, kutular bir silindir tarafından kaldırılıp, ikinci bir
silindir tarafından yatay makaralı bir yürüyen band üzerine itilecektir.
2A1
Açıklama:
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
1A1
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................ Durum planı
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
................................................................................................
Devre planı
Yapı elemanları Adım

Tanım Konum
Ana valf
Silindir
5/2 valf
Silindir
5/2 valf
Fonksiyon diyagramı

Ödev 1 Ödev 2
İş parçası elle mengeneye yerleştiriliyor. Düğme ile silindir Testere düğmeye basılınca kesiyor ve bırakılınca hemen geri
parçayı geriyor. Parça delindikten sonra düğme bırakılıyor ve geliyor.
parçayı alıyoruz.
Ödev 3 Ödev 4
Düğmeye basıyor ve bırakıyoruz. Silindir parçayı itiyor ve kendi Bantdan gelen paketi düğmeye basarak yukarı kaldırıyoruz ve
kendine hemen geri geliyor. silindir düğmeyi bıraktıktan sonra geri gelıyor. Paket içindeki
parçalar kırılmaması için parketi yavaş kaldırıyoruz.
Ödev 5 Ödev 6
Sac parçası forma preslenecek. Emniyet için presleme iki Bir atölyenin kapısı dışarıdan ve içeriden hem açılıcak ve
düğmeye basarak başlatılıyor. Diğer bir düğme ile geri geliyor. kapalıcak.

Ödev 7 Ödev 8
Kaşe otomatı iki düğme ile kaşeliyor ve 20 saniye sonra Aşağıdan gelen paket bir düğme ile yukarı kaldırılıyor ve
kendiliğinden geri geliyor. yukarıdaki silindir otomatikmen paketi ileri itiyor. Aşağıdaki
silindir geri gidiyor ve onun peşine yukarıdaki silindir geri
gidiyor.
Ödev 9 Ödev 10
Küçük silindir dışarı çıkıyor ve kol parçayı tutuyor. İkinci silindir Paket sağdan geliyor. Silindir A paketi aşağıya itiyor ve silindir
dışarı çıkıyor ve parça bandın üstüne itiliyor. Küçük silindir içeri B paketi sola itiyor. Silindir A geri gidiyor ve paşine silindir B
giriyor ve kol parçayı banda bırakıyor. İkinci silindir içeri giriyor geri gidiyor.
ve bütün sistemi geri götürüyor.
Ödev 11 Ödev 12
Üstteki silindir parçayı ön büküyor ve geri çekiliyor. Sonra Germek ve delmek otomatık yapılacak. Önce parça geriliyor ve
sağdaki silindir parçayı tam büküyor ve geri çekiliyor. ikinci silindir matkabı ileri iterek parçayı deliyor ve geri
çekiliyor. Sonra parça çözülüyor.

Devre planı
Fonksiyon Diyagramı
Yapı Elemanları Adım
Adlandırma No Konum 1 2 3 4 5 6
2
1
2
1
b
a
b
a
b
a
b
a
b
a

9. Pneumatik
Lösungen

Pnömatik Kontroller
Pnömatik, basınçlı hava ile makinaların hareket ve kumandasının sağlanması olarak tanımlanır.
Pnömatik Sisteminin Avantajları

• Silindirlerin kuvvet ve hızları kademesiz ayarlanır,
• Silindir ve kompresörler çok yüksek hızlara ve devir sayılarına erişir,
• Basınçlı hava cihazlar durana kadar zararsız bir şekilde aşırı yüklenir,
• Basınçlı hava, hava tanklarında depolanır,
Pnömatik Sistemin Dezavandajları

• Çalışma basıncı genelde 10 bardan daha düşük olduğu için, büyük piston kuvvetlerine ulaşmak mümkün değildir,
• Eşit ve sabit aynı kalan piston hızları mümkün değildir (Havanın sıkıştırılabilir özelliği),
• Sabitleme olmadan silindirle ayarların tam yapılabilmesi mümkün değildir,
• Dışarı çıkan basınçlı hava gürültü oluşturur.
Pnömatik Kontrol Elemanları

Pnömatik sistemler, kondansatör, basınçlı hava hazırlanması ve pnömatik kumanda birimlerinden oluşmaktadır.
Şematik Çizim Sembolle

yapılan çizim
Tek etkili
yaylı silindir
¡ş
Parçası
3/2 yollu Hava Hazırlanması

valf Ana basınç
valf ayar valfı
5/2 Yağlayıcı Filtre
yollu valf
Sıkıştırma Sistemi
Hava Soğutucu
filitresi
Basınçlı
MOTOR hava deposu
KOMPRESÖR
Kompresörlü (sıkıştırmalı) Pnömatik Kontrol

Kompresörler
İmalat işletmelerinde gerekli olan basınçlı hava temini için pistonlu,
diyaframlı ve spiral kanallı kompresörler kullanılır. Kompresör emme
filtresi aracılığı ile havayı çeker ve bir veya bir kaç aşamada havayı
sıkıştırır ve soğutucudan geçirerek basınçlı hava tankına gönderir.
Basınçlı Hava Deposunun (Tankının) Görevleri

• Havanın depolanması ve soğutulması
• Oluşan hava neminin dışarı atılması
• Basınç dalgalanmalarının dengelenmesi
Basınçlı hava tankının basıncı, en yüksek değere ulaştığında hava

akışının kesilmesi gerekir. Bunun için küçük kompresörlerde kullanılan
motor durdurulur (Durdurma kumandalı). Büyük kompresörlerde
emme valfı açık bırakılır, motor çalışmaya devam eder (boşaltma Pistonlu kompresör Diyaframlı kompresör
kumandalı, dedantör kumandalı). Kompresör, hava kullanımı nedeniyle
basıncın belli bir seviyenin altına düşmesiyle çalıştırma basıncına
erişilir ve tekrar çalışmaya başlar. Sıkıştırılan hava ısındığından her bir
sıkıştırma kademesinden ve kompresörden sonra soğutulması gerekir.
Sıkıştırma ve ardından soğutma işlemi sonucunda yoğuşma oluşur ve
bunun dışarı atılması gerekir. Su oranı çok az olan hava kullanılması
istendiğinde, artık rutubet, 4°C derecede (soğuk kurutma) veya nem
tutucu malzeme ile ortamdan uzaklaştırılır.
Spiral kanallı kompresör

Basınçlı Hava Dağıtımı ve Hazırlanması
Basınçlı hava, basınç tankından borular vasıtasıyla çıkış noktalarına
ulaştırılır. Emniyet ve ekonomik bir beslenmenin sağlanabilmesi için,
basınçlı hava düzeni aşağıdaki şartları sağlamalıdır:
• Basınçlı hava ağı, halka şeklindeki boru sistemi gibi kurularak,
tamir esnasında bile hava temini sağlanmalıdır.
• Boru çapı, basınç kaybı 0,2 bar’ı geçmeyecek şekilde seçilmiş
olmalıdır.
• Boruların eğimli yerleşimi ile döşenerek oluşan suyun bir noktada
biriktirilmesi ve kullanıcıya kadar ulaşması önlenmelidir. Basınçlı Hava Dağıtımı
Silindirlerden ve valflardan önce hazırlama ünitesi kurulur. Bu ünite

filtre, basınç ayar valfı ve yağlayıcıdan oluşur. Filtre, havayı kirlerden
arındırır. Basınç ayar valfı, sistemin her yerinde basıncın aynı kalmasını
sağlar. Yağlayıcı ise yağı çok ince püskürterek havaya katar ve bu
şekilde, pnömatik elemanların paslanmasını ve aşınmasını önlenmiş
olur.
Basınçlı Hava Hazırlanması

Çalışma elemanları
Basınçlı hava silindiri ve basınçlı hava motoru, hava içinde depolanmış ve hava tarafından taşınan enerjiyi
mekanik harekete, yani iş enerjisine dönüştürür.
Basınçlı hava silindirleri

Basınçlı hava silindirleri düzgün doğrusal ileri geri hareketler yapar. Görevleri nedeniyle tek etkili ve çift etkili silindirler
olmak üzere ikiye ayrılır.

Tek etkili silindirde, basınçlı hava, pistonu yalnızca bir yönde iter.
Silindir içine monte edilmiş bir bası yayı veya bir dış kuvvet ile piston
tekrar çıkış noktasına geri itilir.
Çift etkili silindirde, basınçlı hava pistonu her iki yönde de hareket
ettirir. Silindir içinde bulunan sönümleyici ile piston hareket sonuna
doğru frenlenir. Piston son konumuna erişmeden kısa süre önce,
piston sönümleme elemanları tarafından orta hava çıkış deliği kapatılır Tek etkili silindir
ve hava çıkışı engellenir. Hava, ayarlanabilir serbest çıkış yolundan
dışarı çıkmak isteyecektir. Bu, pistonun normal çalışma hızını oldukça
yavaşlatır. Böylece piston yumuşak şekilde frenlenir ve yavaşça son
konumuna gelir. Sönümleme etkisinin ayarlanması serbest çıkış
yolunun kesiti değiştirilerek sağlanabilir. Diğer bütün pnömatik yapı
elemanları gibi silindirlerde, devre sembolleriyle gösterilir.

Basınçlı Hava Motorları
Basınçlı hava motorları, döner hareketleri yapan makinaların yanında pervaneler, el zımpara makinesi ve kaldırma
aletlerinde (Lifter) kullanılır. Bunlar paletli (lamelli), pistonlu ve dişli çarklı motorlar olarak üretilir.
Basınçlı hava paletli motorlar, silindirik oyuklu gövde ve hilal

şeklindeki çalışma hacmini bir çok basınç bölmelerine ayıran paletleri
içeren bir rotordan oluşmaktadır.
Basınçlı hava girişinden gövdeye akan hava, gövde içinde eksantrik
olarak yerleştirilmiş rotoru, oluklan içinde radyal olarak ileri geri
hareket eden paletler vasıtasıyla döndürür. Dönme esnasında, basınç
bölmeleri genişlediğinde, hava basıncı azalır ve hava çıkış açıklığından
boşluğa çıkar.
Motor tarafından sağlanan dönme momenti büyüklüğü, hava basıncına
ve hava debisi tarafından itilen palet yüzeylerinin alanına bağlıdır. Çift
dönme yönüne sahip basınçlı hava motorlarında iki adet basınç hava
giriş bağlantısı mevcuttur. Bu bağlantılara, istenilen motor dönme
yönüne göre 4/2’lik valf üzerinden hava gönderilir. Basınçlı hava paletli motor
Kontrol Valfları
Kontrol valfları, yön kontrol valfı, kapama valfı, akış konrol valfı ve basınç kontrol valfı olmak üzere çeşitlere
ayrılır.
Yol Verme Valfı

Yön kontrol valfı akış yolunun açılıp kapatılmasına yarar. Bunlar Çift etkili silindir Çift etkili silindir
vasıtasıyla silindir, basınçlı hava motorlarının hareketleri veya diğer yol
verme valflarının konumları kontrol edilir.
Valfın (a) konumunda, basınçlı hava P bağlantısından A bağlantısına
Çalışma Çalışma Çalışma Çalışma
doğru akar. Piston dışarı hareket eder. Silindirin sağ tarafında piston hattı A hattı B hattı A hattı B
tarafından sıkıştırılan hava, B dönüş hattı üzerinden yön kontrol
valfınıda geçerek R çıkışından dışarı atılır. (b) konumunda basınçlı A B A B
hava, P’den B’ye doğru ve oradan silindire ulaşır ve pistonu içeri iter.
Silindirin sol tarafında sıkıştırılan hava, A üzerinden R’ye geçerek Konum A Konum B
oradan dışarı atılır. Yön kumanda valfları devre sembolleri şeklinde
gösterilirken her bir devre konumu, bir kare veya dikdörtgen sembolü P R P R
A B A B A B
ile gösterilir. Kareler içindeki oklar havanın bağlantılar arasındaki akış Konum A Konum B
yönünü gösterir. Geçiş konumlarının kareleri (a) ve (b) yan yana çizilir P R P R P R
ve bağlantılar ise valfın çıkış konumlarına yakın gösterilir. Yön kontrol
valfları, kumanda edilen bağlantı sayısına ve konum sayılarına göre
Konum Sembolleri
Valf ile silindir - silindir kontrolu
adlandırılır. Şekilde gösterilen 4 bağlantılı ve 2 konumlu valfı 4/2’lik yol
verme valfı denir. (Okunuşu: 4’e 2’lik yön kontrol valfı).

Yön kontrol Valflarının hareket ettirilmesi elle veya ayakla, mekanik, elektriksel olarak basınçla veya her iki komuta
şeklini birleştirerek gerçekleştirilir. Basınç hareketi bir ön kumanda valfı üzerinden yön kontrol valfına dolaylı olarak
etki ettirilir. Ortaya çıkan kuvvet, hareketin kendi kuvvetinden daha düşük tutulmak isteniyorsa dolaylı ve birleşik
hareketler uygulanmalıdır.
Böylece, örneğin, birleşmiş kuvvetlerde, elektromanyetiğin devreye sokulmasıyla hava basıncı dışarıya atılır. Bu şekilde
de valf devreye sokulmuş olur.
Yön kontrol valfların konum sembolleri
2/2 lik yön kontrol valfı, 3/2 lik yön kontrol valfı,
butonlu ve yaylı kumanda kertik manivelalı kumanda
5/3 lük yön kontrol valfı,

4/2 lik yön kontrol valfı,
iki yönde hava kumanda,
iki yönde manyetik kumanda
merkezli yaylı
Valfların kumanda çeşitleri

genel kumanda butonlu kumanda
Manivelalı kumanda Pedallı kumanda
Dalıcı uçla kumanda Yaylı kumanda
Makaralı kumanda Boş geri dönüşlü makaralı kumanda
Doğrudan kumanda Dolaylı kumanda
Tek sargılı elektromanyetik kumanda elektromanyetik ve pilot valfler
Yön kontrollu geçiş valfları

Tek etkili silindirler genellikle 3/2 geçiş valfıyla, çift (iki) etkili olanları
ise 4/2, 5/2 veya 3/2’lik valflarla kumanda edilir. Tek etkili silindirlerin
doğrudan kumandasında 3/2 valfın (b) konumunda basınçlı havanın
silindir yönündeki yolu kapalıdır. Piston, ancak (a) konumuna
geldiğinde dışarı itilir. Çift etkili silindirin doğrudan kumandasında,
gösterildiği gibi 4/2’lik valfın (a) konumunda piston dışarı itilir. 4/2’lik
valf yerine 5/2’lik valf da kullanılabilir.
Yön kontrollu geçiş valfları

Dolaylı kumandalarda, silindirin (hareket elemanı) geçiş valfı, (ayar
elemanı) diğer geçiş valflarından gelen (sinyal elemanları) sinyallerle
kumanda edilebilir. Geçiş valfı 1.2 kısa süreli kumanda edilirse, basınç
pulsu 1.1 geçiş valfını (a) konumuna getirir. Bu konum 1.2’nin basınç
sinyali olmasa dahi korunmuş olur. 1.1 valf bu durumda sinyal belleği
görevi yapar. Piston dışa itilir ve 1.3 valfını hareket ettirir. Basınç
sinyali 1.1 geçiş valfında tekrar (b) konumunu oluşturur ve piston geri
döner.
Dolaylı kumanda

Kapama Valfı
Kapama valfları basınçlı hava tarafından kumanda edilir ve havayı ancak tek bir yönde geçirir.
Yaylı çek Valfları, havayı A’dan B’ye doğru geçirir fakat B’den A’ya
doğru akışı kapatır.
Yaylı çek Valf

VEYA (Değiştirme) Valfları, iki ihtimalli olarak akışı kapatır. P1 ve
P2 bağlantılarına ve A çıkışına sahiptir. Giriş P1 veya P2 basınçlı hava
tarafından geçilir, kapama elemanı diğer girişi kapatır (VEYA
Bağlantısı) ve basınıçlı hava A’ya ulaşır.
Bir VEYA valf ile Örn. tek etkili bir silindire iki konumdan kumanda
edilebilir. Silindir, geçiş valflarının birinin veya her ikisinin (a)
konumuna gelmesiyle dışarı hareket eder. Piston, her iki geçiş valfının VEYA Valf
da (b) konumunu almasıyla tekrar eski yerine, içeri hareket eder.
Ayrıca, bir çift etkili silindir iki konumdan kumanda edilecek olursa, bu ancak bir dolaylı kumanda ile yapılabilir. Bunun
için, ileri ve geri hareketlerin her biri için iki sinyal elemanına gerek duyulur. Bunlar VEYA valfı üzerinden ayar
elemanına kumanda eder.
Çabuk hava tahliye valfları doğrudan silindirlere takılırlar. Bu

valfler silindirlerin geri çıktığında akan havayı yön kontrol valfı
üzerinden değilde doğrudan dışarıya atar. Dışarı atılan hava akış
direnci yolun kısaltılmasıyla düşürülür ve pistonun geri dönüş hızı
yükselir.
Çabuk hava tahliye valfları

Çift basınçlı valfler iki girişe (P1 ve P2) ve bir çıkışa (A) sahiptir. İki
girişten bir tanesi basınçlı havaya maruz kalırsa, kapatma elemanı çıkış
(A) bağlantısını kapatır. Ancak, P1 ve P2 girişlerinde basınçlı hava
oluştuğu zaman çıkış (A) kısmında bir akışın olması mümkündür. Çift
basınçlı Valfları ise, iki giriş sinyalini bir çıkış sinyali ile bağlarlar (VE
BAĞLANTISI). Her iki 3/2 yön kontrol valfı 1.2 ve 1.4 basıldığı zaman
silindir 1.0 dışarı hareket eder ve çift basınçlı valf 1.6 çıkış sinyali yön
kontrol valfını 1.1 a konumuna getirir.
Çift basınçlı valf

Akış Valfları
Akış valflarıyla bir boru içinden geçen basınçlı hava akışının miktarı ayarlanır. Kısma valfları ve kısmalı çek valfler ya
silindire giden boruya (Hava akışının kısılması) ya da silindirden çıkan boruya (çıkış havasının kısılması) bağlanabilir.
Kısma Valfları, havayı sevk eden sabit ya da ayarlanabilir bir dar

noktaya sahiptir. Bu şekilde bir 5/2 lik yön kontrol valfının iki hava
çıkış bağlantısına vidalanarak bağlanan kısma valfları bir çift etkili
silindirin piston hızını her iki hareket yönündede ayarlayabilir.
Kısma Valfı

Kısmalı çek Valfları, karşı yönde hava akışının kısılması sırasında

basınçlı havayı bir yöne akıtırlar. Hava valf içinden kısma yönüne
akıyorsa, kısma elemanı yuvasına bastırılır. Hava, kısma boşluğundan
geçmelidir. Bu durum konik olarak torna edilen bir kısma civata ile
değiştirilebilir. Hava serbestçe geçer.
Şekil’deki çift etkili silindirde çalışma hattına (borusuna) bağlı bulunan

kısma çek valfı ile dışarı hareket hızını çıkış havasınında kısılması
suretiyle ayarlar. Böylece yön kontrol valfının devreye girmesiyle
basınçlı hava yavaşlamaksızın pistona etki eder. Pistonun geriye çıkışı
kısmasız olarak yapılır. Çünkü basınçlı hava kısma noktasında çek valf
üzerinden geçer. Kısmalı çek Valfı
Basınçlı Valfler
Pnömatikte kullanılan en önemli basınçlı valfler, basınç sınırlayıcı valf ve basınç kontrol valfıdır.
Basınç sınırlayıcı valfler basınç deposunu, bağlantıları ve yapı

elemanlarını istenmeyen yüksek basınçlara karşı korur. Sabit konumda
kapalı durumdadırlar. Basınçlı hava tarafından kilit elemanına yapılan
baskı, ayarlı yay kuvvetinden büyük olması durumunda, kilit elemanı
yukarı doğru itilerek hava çıkış deliğinden fazla havanın çıkışı
sağlanarak, basınç düşürülmüş olur.
Basınç sınırlayıcı valf

Basınç kontrol valfı, basıncı çalışma (iş) basıncı seviyesinde sabit
tutar ve sabit konumda açıktır. Basınç kontrolu diyafram aracılığı ile
yapılır. Bu diyaframa üstten çalışma basıncı alt kısımdan ise
ayarlanmış yay kuvveti etki eder. ÇaIışma basıncı, havanın silindire
doğru geçmesiyle düşme gösterir ve bu durumda diyafram ve çubuk
vasıtasıyla yay valf diskini yukarı iter. Bu esnada sübap aralığından
çalışma hattına giren hava, çalışma hattındaki hava basıncının normal
seviyeye ulaşıncaya ve diyafram eski çıkış noktasına dönünceye kadar
geçişe devam eder. Isınma ve basınç darbeleri ile çalışma hattındaki
basınç seviyesi yükselmesi durumunda diyafram çubuktan ayrılır ve
çalışma hattındaki hava depo içindeki hava çıkış deliğinden dışarı atılır.
Basınç kontrol valfı
Susturucu
Pnömatik sistemde kullanılan basınçlı havanın sistem egzozundan
(hava çıkış ünitesi) çıkışı esnasında, sakin dış ortam havasına hızla
çarpması neticesinde bir gürültü, (ses) oluyur. Bu amaçla kullanılan
susturucular, dışarı çıkacak havayı dağıtmak, saptırma ve frenleme
usulleriyle oluşacak gürültüyü dayanilabilir bir seviyeye düşürürler.
Susturucu içine giren basınçlı hava, bu geniş alana yayılır ve hızı
düşürülür, sonra susturucu iç kısmını örten sinterlenmiş yüzeye çarpar Susturucu
ve hava çıkıp hazırlanmış eşit çaplı deliklerden dışarı çıkar.

Pnömatik Kumanda Kontrol Uygulama Örneği

Pnömatik kumanda kontrol sistemlerinin yapısı ve fonksiyon şekli devre şemaları (Planları) ve fonksiyon diyagramları
ile gösterilir. Bunlara ayrıca, sistem elemanlarının sistem içindeki konumlarını gösteren yerleşim planları eklenir.
Kaldırma Sistemi
Bir uygulamada, kutular bir silindir tarafından kaldırılıp, ikinci bir
silindir tarafından yatay makaralı bir yürüyen band üzerine itilecektir.
2A1
Açıklama:
1. Valf OV1 çalıştırılır.
2. Valf 1S1 bir dafa dokunulur ve bırakılır.
3. Bu dokunmayla valf 1V1 havayı 1V2 e iletir ve 1V2 sağa kayar ve
orada kalır.
4. Silindir 1A1 sol kanaldan hava alır ver dışarı çıkar.
5. Çıkış süresinde 1S2 yi serbest bırakır ve 2V1 in sağdan basıncı
kesilir (2V1 e soldan basınç gelmediğinden yerini değiştirmez).
6. Silindir 1A1 tüm dışarı çıkar ve 1S3 e dokunur ve 2V1 sağa kayar.
1A1
7. Silindir 2A1 sol kanaldan hava alır ver dışarı çıkar.
8. Çıkış süresinde 2S2 yi serbest bırakır ve 1V1 e sağdan basınç
kesilir ve bu 1V1 in hava iletimini keser. Aynı zamanda 1V2 in
soldan basıncı kesilir (1V2 ye sağdan basınç gelmediğinden yerini
değiştirmez). Durum planı
9. Silindir 2A1 tüm dışarı çıkar ve 2S2 ye dokunur.
10. Valf 1V2 sola kayar ve silindir 1A1 sola kayar.
11. Sola kayarken valf 1S3 ü serbest bırakır.
12. Silindir 1A1 tüm içeri gelir ve 1S2 ye dokunur.
13. Valf 2V2 sola kayar ve silindir 2A1 geriye gelir.
Devre planı
Yapı elemanları Adım

Tanım Konum
Ana valf
Silindir
5/2 valf
Silindir
5/2 valf
Fonksiyon diyagramı

Ödev 1 Ödev 2
İş parçası elle mengeneye yerleştiriliyor. Düğme ile silindir Testere düğmeye basılınca kesiyor ve bırakılınca hemen geri
parçayı geriyor. Parça delindikten sonra düğme bırakılıyor ve geliyor.
parçayı alıyoruz.
Ödev 3 Ödev 4
Düğmeye basıyor ve bırakıyoruz. Silindir parçayı itiyor ve kendi Bantdan gelen paketi düğmeye basarak yukarı kaldırıyoruz ve
kendine hemen geri geliyor. silindir düğmeyi bıraktıktan sonra geri geliyor. Paket içindeki
parçalar kırılmaması için parketi yavaş kaldırıyoruz.
Ödev 5 Ödev 6
Sac parçası forma preslenecek. Emniyet için presleme iki Bir atölyenin kapısı dışarıdan ve içeriden hem açılıcak ve
düğmeye basarak başlatılıyor. Diğer bir düğme ile geri geliyor. kapalıcak.

Ödev 7 Ödev 8
Kaşe otomatı iki düğme ile kaşeliyor ve 20 saniye sonra Aşağıdan gelen paket bir düğme ile yukarı kaldırılıyor ve
kendiliğinden geri geliyor. yukarıdaki silindir otomatikmen paketi ileri itiyor. Aşağıdaki
silindir geri gidiyor ve onun peşine yukarıdaki silindir geri
gidiyor.
Ödev 9 Ödev 10
Küçük silindir dışarı çıkıyor ve kol parçayı tutuyor. İkinci silindir Paket sağdan geliyor. Silindir A paketi aşağıya itiyor ve silindir
dışarı çıkıyor ve parça bandın üstüne itiliyor. Küçük silindir içeri B paketi sola itiyor. Silindir A geri gidiyor ve paşine silindir B
giriyor ve kol parçayı banda bırakıyor. İkinci silindir içeri giriyor geri gidiyor.
ve bütün sistemi geri götürüyor.
Ödev 11 Ödev 12
Üstteki silindir parçayı ön büküyor ve geri çekiliyor. Sonra Germek ve delmek otomatik yapılacak. Önce parça geriliyor ve
sağdaki silindir parçayı tam büküyor ve geri çekiliyor. ikinci silindir matkabı ileri iterek parçayı deliyor ve geri
çekiliyor. Sonra parça çözülüyor.

Ödev 1 Devre planı
1A1
1S1
2
Silindir 1A1
1
2
Valf 1S1 1
b
a
b
a

1A1
1V1
1S1
2
Silindir 1A1
1
2
Valf 1V1 1
b
Valf 1S1 a
b
a
b
a

1A1 1S2
1V1
1S1 1S2
2
Silindir 1A1
1
2
Valf 1V1 1
b
Valf 1S1 a
b
Valf 1S2
a

1A1
1V2
1V1
1S1 1S2
2
Silindir 1A1
1
2
Valf 1V1 1
b
Valf 1S1 a
b
Valf 1S2
a
b
a


1A1
1V3
1V2
1V1
1S1 1S2 1S3
Silindir 1A1 2
1
Valf 1V1 2
1
b
Valf 1V2
a
b
Valf 1S1
a
b
Valf 1S2
a
b
Valf 1S3
a

1A1
1V4
1V3
1V1 1V2
1S1 1S2 1S3 1S4
2
Silindir 1A1
1
2
Valf 1V1
1
Valf 1V2 b
a
b
Valf 1V3
a
b
a

1A1 1S3
1V4
1V3
1V2
1V1
1S1 1S2 1S3
2
Silindir 1A1
1
2
Valf 1V1
1
Valf 1V2 b
a
b
Valf 1V3
a
b
a

1A1 2S2 2S1 2A1 1S2
1V2 2V2
1V1 2V1
1S1 1S2 2S1 2S2
2
Silindir 1A1
1
2
Silindir 2A1 1
b
Valf 1V1 a
b
Valf 2V1 a
b
a
b
a
b
a

1A1 2S2 2S1 2A1 1S4 1S5
1V4 1V5 2V2 2V3
1V3 2V1
1V2
1S5 2S1 2S2
1S3 1S4
1S1 1V1 1S2
Silindir 1A1
2
1
Silindir 2A1 2
1
Valf 1V1
b
a
b
Valf 1V2
a
b
Valf 1V3
a
b
Valf 2V1 a

10. LITERATURVERZEICHNIS
Titel: Metalltechnik Fachbildung für Industriemechaniker

Verlag: Europa Lehrmittel
ISBN: 3-8085-1143-5
Erscheinungsjahr: 1990
Erscheinungsort: Haan-Gruiten
Autor: Braun Herwig, Dörflinger Rolf, Doll Werner, Fischer Ulrich, Heinzler
Max, Höll Helmut, Ignatowitz Eckhardt, Kudlich Herbert, Meyer Willibald,
Nist Gottfried, Röhrer Werner, Schilling Karl
Titel: Tabellenbuch Metall

Verlag: Europa Lehrmittel
ISBN: 3-8085-1721-2
Erscheinungsjahr: 1999
Erscheinungsort: Haan-Gruiten
Autor: Heinzler Max, Röhrer Werner, Schilling Karl, Stephan Andreas,
Kiglius Roland, Näher Friedrich, Paetzold Heinz


Pneumatik

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Pneumatik

Hochgeladen von

Dokumentinformationen

Originalbeschreibung:

Originaltitel

Copyright

Verfügbare Formate

Dieses Dokument teilen

Dokument teilen oder einbetten

Freigabeoptionen

Stufen Sie dieses Dokument als nützlich ein?

Sind diese Inhalte unangemessen?

Copyright:

Verfügbare Formate

Pneumatik

Hochgeladen von

Copyright:

Verfügbare Formate

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Projekt "Entwicklung von Curricula für den berufsbezogenen Fachunterricht in türkischer

Unterrichtseinheit zum Thema

Kassel, im Oktober 2001

Die folgende Unterrichtseinheit zum Thema Pneumatik aus dem Lernfeld

Die Unterrichtseinheit ist für sechs Unterrichtsstunden konzipiert. Es eignet

Die vorliegende Unterrichtseinheit eignet sich im bikulturellen bzw. im

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Pnömatik Sisteminin Avantajları

Pnömatik Sistemin Dezavantajları

Pnömatik Kontrol Elemanları

Şematik Çizim Sembolle

3/2 yollu Hava Hazırlanması

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Basınçlı Hava Deposunun (Tankının) Görevleri

Basınçlı hava tankının basıncı, en yüksek değere ulaştığında hava

Silindirlerden ve valflerden önce hazırlama ünitesi kurulur. Bu ünite

Basınçlı hava silindirleri

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

..............................................................., basınçlı hava, pistonu

..............................................................., basınçlı hava pistonu her

..............................................................., silindirik oyuklu gövde ve

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

...............................................................hareket ettirilmesi elle veya ayakla, mekanik, elektriksel olarak basınçla

5/3 lük yön kontrol valfı,

Manivelalı kumanda Pedallı kumanda

Dalıcı uçla kumanda Yaylı kumanda

Makaralı kumanda Boş geri dönüşlü makaralı kumanda

Doğrudan kumanda Dolaylı kumanda

Tek sargılı elektromanyetik kumanda elektromanyetik ve pilot valfler

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

..............................................................., havayı A’dan B’ye doğru

..............................................................., havayı sevk eden sabit

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

..............................................................., karşı yönde hava akışının

Şekil’deki çift etkili silindirde çalışma hattına (borusuna) bağlı bulunan

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Pnömatik Kumanda Kontrol Uygulama Örneği

Yapı elemanları Adım

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Pnömatik Sisteminin Avantajları

Pnömatik Sistemin Dezavandajları

Pnömatik Kontrol Elemanları

Şematik Çizim Sembolle

3/2 yollu Hava Hazırlanması

Institut der deutschen Wirtschaft Köln

Basınçlı Hava Deposunun (Tankının) Görevleri

Basınçlı hava tankının basıncı, en yüksek değere ulaştığında hava

Spiral kanallı kompresör

Silindirlerden ve valflardan önce hazırlama ünitesi kurulur. Bu ünite