Seljački krstaški rat

Seljački krstaški rat predstavlja dio Prvog krstaškog rata. Trajao je šest mjeseci, od aprila do oktobra 1096. Poznat je i pod nazivom Narodni krstaški rat. Pod vođstvom harizmatičnog propovjednika Petra Pustinjaka, krenula je neobučena seljačka vojska u krstaški rat.

Kretali su se pljačkajući, pa su se usput sukobili u Zemunu, Beogradu i Nišu sa lokalnim stanovništvom. U tim sukobima je stradalo oko 10.000 ljudi. U nestrpljivom pokušaju da prije dolaska glavne krstaške profesionalne vojske preotmu Nikeju od Turaka, pretrpjeli su izuzetno težak poraz. Od 20.000 seljačkih krstaša preživelo ih je samo 3.000.

Uvod

Petar Pustinjak pokazuje krstašima put za Jerusalim.

Papa Urban II planirao je da se krene u krstaški rat 15. augusta 1096, ali mjesecima prije toga skupile su se brojne neočekivane vojske seljaka i vitezova nižeg stepena. Te vojske su krenule prema Jerusalimu po svom vlastitom nahođenju. Seljaci su siromašili i trpeli godinama prije 1096. razne teškoće, kao što je suša, glad i razne bolesti. Oni su u krstaškom ratu vidjeli izlaz iz teškoća, u kojima su se nalazili.

Pored toga tokom 1095 pojavio se čitav niz meteoroloških pojava, kao što su meteorski rojevi, aurore, pomračenje mjeseca i pojava komete. Sve ih je to uvjeravalo u božanski blagoslov za njihov pohod.

Pred zbor u Klermoni 1095 pojavio se jedan pokret, koji je verovao da je kraj sveta blizu. Dolazilo je do masivnih hodočašća.

Na zboru u Klermoni 1095 papa i biskupi pozivaju na krstaški rat za oslobođenje Jerusalima. Odziv na papin poziv da se krene u krstaški rat bio je neočekivano velik. Papa je očekivao nekoliko hiljada vitezova. Međutim, odazvalo se oko 100.000 uglavnom neobučenih boraca, uključujući mnogo žena i djece.

Duhovni vođa pokreta je bio harizmatični monah i nenadmašni govornik Petar Pustinjak iz Amijensa. Jahao je magarca i oblačio se prostom odjećom. On je duž sjeverne Francuske i Flandrije propovjedao krstaški rat. Tvrdio je da ga je sam Hrist postavio da propovjeda krstaški rat. Vjeruje se da se vojska Petra Pustinjaka uglavnom sastojala od nepismenih seljaka, koji nisu znali kuda idu i gde je Jerusalim. Iako se većina vojske sastojala od seljaka neobučenih za borbu, bilo je i dobro treniranih vitezova nižeg ranga, koji su ih vodili.

Valter i Francuzi

Petar je skupio svoju vojsku u Kelnu 12. aprila 1096. Tu je nameravao da se zaustavi, da propoveda Nijemcima i da skupi još krstaša. Francuzi su bili nestrpljivi i nisu želeli čekati Petra i Nemce, pa je nekoliko hiljada francuskih krstaša krenulo pod vođstvom Valtera San Avoara. Ta grupa je stigla u Mađarsku 8. maja, prošla kroz Mađarsku i došla do Beograda, gde je bila granica Bizantije.

Beogradski komadant nije znao šta da čini s njima. Nije imao zapovjest kako da postupa, pa im zabranjuje da prođu. Krstaši su harali i pljačkali okolo tražeći hranu. Pri tome je bilo okršaja sa beogradskim garnizonom, a 16 Valterovih ljudi je pokušalo da pokrade pijacu u Zemunu. Sa njih je skinut oklop i odeća, pa su to objesili na zemunskoj tvrđavi. Konačno su bili pušteni da prođu do Niša, gde su snabdjeveni i gde su čekali dalja uputstva o dozvoljenom prolazu. Pri kraju jula su stigli u Konstantinopolj.

Od Kelna do Konstantinopolja

Petar i ostali krstaši krenuli su oko 20. aprila. Oko 20.000 je odmah krenulo, dok će druga grupa krenuti kasnije. Kad su došli do Dunava, jedan dio vojske odlučuje da krene brodom niz Dunav, a veći dio nastavlja kopnom do Mađarske, pa kroz Mađarsku do Beograda.

Ubistva u Zemunu i paljenje Beograda

U Zemunu krstašima postaje sumnjivo jer su videli obešene krstaške oklope od Valterovih ljudi. Poslije svađe o ceni nekih cipela izbija pobuna i sveopšti napad na Zemun u kome krstaši ubijaju 4.000 Mađara. Prelaze Savu poslije borbi sa beogradskom vojskom. Građani su napustili Beograd, a krstaši su ga popljačkali i zapalili.

Posle sedam dana, 3. jula dolaze do Niša, gdje im komadant Niša obećava pratnju do Konstantinopolja i hranu, ali ako odmah krenu. Petar je obećao da će krenuti i sledeće jutro je krenuo. Međutim, nekoliko Nijemaca se posvađalo usput sa lokalnim stanovništvom i zapalili su jedan mlin, što se pretvorilo u sukob, koji Petar nije mogao kontrolisati. Cijeli niški garnizon je krenuo u okršaj sa krstašima i potpuno ih dotukao. Krstaši su izgubili četvrtinu ljudi. Preostali su se pregrupisali tek kod Bijele Palanke. U Sofiji se 12. jula sreću sa bizantijskom pratnjom, koja ih vodi do Konstantinopolja. U Konstantinopolj stižu 1. avgusta.

Raspad vođstva

Vizantijski car Aleksije I Komnin nije znao što da radi sa takvom neobičnom i neočekivanom vojskom. Prevezao ih je preko Bosfora do 6. avgusta. Aleksije Komnin je upozorio Petra da se ne upušta u borbu sa Turcima, dok ne stigne glavnina krstaša, koji su još bili na putu.

Petru se pridružuju Francuzi pod vođstvom Valtera San Avoara i brojni italijanski krstaši. Kad su se našli u Aziji pljačkali su gradove, dok nisu došli do Nikomedije. Tu je izbio sukob Nijemaca i Italijana na jednoj strani sa Francuzima na drugoj. Nijemci i Italijani biraju vođu Rajnalda, dok kod Francuza Žofri Burel preuzima komandu. Petar Pustinjak je time izgubio kontrolu nad krstaškim pohodom.

Teški poraz u borbi protiv Turaka

Aleksije Komnin je molio Petra Pustinjaka da čeka glavnu vojsku sa prinčevima, ali Petrov autoritet je bio izgubljen. Krstaši su se dalje kretali dok Francuzi nisu došli do Nikeje, jakog i važnog turskog uporišta. Francuzi su pljačkali po okolini. Nemci sa 6.000 krstaša zauzimaju Herigordon i koriste ga kao bazu.

Turci šalju veliku vojsku protiv Herigordona i njemačkih krstaša u njemu. Turci zauzimaju 29. septembra jedini izvor vode za napajanje grada Herigordona. Poslije osam dana, iznureni žeđu, krstaši su se predali. Ko nije hteo od zarobljenih da pređe na islam ubijen je, a oni koji su prešli prodani su kao roblje.

Propast pohoda

Turski špijuni su širili priče po krstaškom logoru, da su Nijemci ne samo zauzeli Herigordon, nego i Nikeju. To je izazvalo oduševljenje i požurili su da učestvuju u grabežu i pljački. Naravno, Turci su postavili zasjedu kraj puta za Nikeju.

Kada je stigla prava vest što se desilo u Herigordonu, zavladala je panika. Petar Pustinjak je tada bio na putu za Konstantinopolj da dobije snadbjevanje. Većina vođa se zalagala da pričekaju Petra. Ali, Žofri Burel je zapalio mase govorom da je kukavički čekati i da trebaju udariti na Turke. Njegova volja je nadvladala ostale.

Cijela vojska od 20.000 krstaša krenula je 21. oktobra prema Nikeji. Žene, decu i starije su ostavili u logoru.

Pet kilometara od logora na mestu gde put ulazi u usku šumovitu dolinu Turci su postavili zasjedu. Kad su Turci napali nastupila je panika i dali su se u bijeg. Oni koji su se borili su pobijeni. Samo 3.000 sa Žofri Barelom sklonilo se u jedan stari napušten zamak. Vizantijska vojska ih je spasila opsade. Te 3.000 su bili jedini preživeli od 20.000 krstaša.

Također pogledajte

• Prvi krstaški rat