Джуліус Аксельрад

Джуліус Аксельрад
англ.: Julius Axelrod
Дата нараджэння	30 мая 1912(1912-05-30)[…]
Месца нараджэння	Нью-Ёрк, штат Нью-Ёрк, ЗША[…]
Дата смерці	29 снежня 2004(2004-12-29)[…] (92 гады)
Месца смерці	Бэтэсда, акруга Мантгомеры[d], Мэрыленд, ЗША
Месца пахавання	Judean Memorial Gardens[d]
Грамадзянства	ЗША  Польшча
Род дзейнасці	хімік, нейрабіёлаг, фармаколаг, навуковец, біяхімік
Навуковая сфера	біяхімія, фармакалогія, нейранавукі[d] і нейрахімія[d]
Месца працы	Нацыянальныя інстытуты аховы здароўя ЗША[d]
Альма-матар	Гарадскі каледж Нью-Ёрка Нью-Ёркскі ўніверсітэт Медыцынская школа Універсітэта Джорджа Вашынгтона[d] Старшая школа Сьюард-Парка[d]
Член у	Лонданскае каралеўскае таварыства Акадэмія навук ГДР Амерыканская акадэмія мастацтваў і навук Нацыянальная акадэмія навук ЗША Амерыканская асацыяцыя садзейнічання развіццю навукі
Узнагароды	міжнародная прэмія Фонда Гайрднера (1967) медаль Шмідэберга[d] (1978) Bristol-Myers Squibb Award for Distinguished Achievement in Neuroscience Research[d] (1989) член Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук замежны член Лонданскага каралеўскага таварыства[d] (26 красавіка 1979) прэмія Ральфа Джэрарда[d] (1992)
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Джуліус Аксельрад (англ.: Julius Axelrod; 30 мая 1912, Нью-Ёрк — 29 снежня 2004, Роквіл, Мэрыленд) — амерыканскі біяхімік і фармаколаг. Лаўрэат Нобелеўскай прэміі па фізіялогіі і медыцыне (1970, сумесна з Бернардам Кацам і Ульфам фон Эйлерам) «за адкрыцці, якія тычацца гумаральных пасярэднікаў у нервовых канчатках, механізмаў іх захавання, выдзялення і інактывацыі».

Біяграфія

Нарадзіўся ў Нью-Ёрку, у сям’і яўрэйскіх імігрантаў з Польшчы. Скончыў Сіці-каледж у Нью-Ёрку. У 1933 годзе атрымаў званне бакалаўра. Працаваў мікрабіёлагам і хімікам на кафедрах Нью-Ёркскага ўніверсітэта. У 1941 годзе атрымаў ступень магістра. З 1946 года працуе ў навукова-даследчым аддзеле Нью-Ёркскага ўніверсітэта пры шпіталі імя Голдвотара, дзе праводзіў біяхімічныя даследаванні. Праз тры гады працягнуў працу ў Нацыянальным кардыялагічным інстытуце ў штаце Мэрыленд. У 1955 годзе атрымаў доктарскую ступень і ўзначаліў аддзел фармакалогіі адной з лабараторый Нацыянальнага інстытута псіхічнага здароўя (НІПЗ).

Да гэтага часу ўжо былі адкрыты рэчывы, якія граюць ролю медыятараў — адрэналін, норадрэналін, дафамін, ацэтылхалін, сератанін. Але ўласцівасці гэтых рэчываў яшчэ не былі вывучаныя. Вельмі мала было вядома аб метабалізме адрэналіну і норадрэналіну. Аксельрад займаўся вывучэннем нейрамедыятараў пасля паступлення ў НІПЗ. Яму ўдалося вылучыць два найважнейшыя ферменты, якія адказваюць за распад вышэйзгаданых медыятараў. Насуперак ужо складзеным уяўленням, Аксельрад паказаў, што канчатковым этапам перадачы нервовага імпульсу з дапамогай катэхаламінаў служыць іх адваротнае ўсмоктванне ў прэсінаптычнае валакно.

Ім і яго супрацоўнікамі было даказана квантавае вылучэнне норадрэналіну з накапляльных бурбалак. Працы Аксельрада ўдакладнілі механізм дзеяння псіхатропных рэчываў, якія выкарыстоўваюцца для лячэння шызафрэніі, маніякальнага і дэпрэсіўных станаў. Ён выявіў, што такія рэчывы як какаін і рэзерпін удзельнічаюць у абмене катэхаламінаў, змяняючы, у прыватнасці, склад медыятара ў бурбалках і хуткасць яго вылучэння. У канцы 1960-х гадоў Аксельрад вывучае ўплыў медыятараў на выпрацоўку гармонаў. Яго працы рушылі наперад даследаванні прычын псіхічных расстройстваў.

Джуліус Аксельрад быў у ліку тых, хто падпісаў «Папярэджанне навукоўцаў чалавецтву» (1992).

Узнагароды

• 1967 — Міжнародная прэмія Гайрднера
• 1970 — Нобелеўская прэмія па фізіялогіі і медыцыне
• 1973 — Прэмія Таральда Солмена Амерыканскага таварыства фармакалогіі і эксперыментальнай тэрапіі
• 1978 — Плакетка Шмідэберга
• 1992 — Прэмія Ральфа Джэрарда
• Прэмія Універсітэта Джорджа Вашынгтона
• Медаль Клода Бернара Манрэальскага універсітэта
• Прэмія Альберта Эйнштэйна Універсітэта Іешыва
• Прэмія Полу Хоча Амерыканскай асацыяцыі псіхапатолагаў

Аксельрад быў членам Амерыканскай акадэміі мастацтваў і навук (1971), Нацыянальнай акадэміі навук ЗША (1971), а таксама замежным членам Лонданскага каралеўскага таварыства (1979).

Літаратура

• Лауреаты Нобелевской премии, энциклопедия, т.1-2. — М.: Прогресс, 1992.
• Краткая еврейская энциклопедия, т.1-7. — М.: «Красный пролетарий», Москва, 1996.
• Alan Symons. The jewish contriution to the 20-th century. — London: Polo Publishing, 1997.
• Всемирный биографический энциклопедический словарь. — М.: БРЭ, 1998.
• Комэй Дж.. Словарь. Кто есть кто в истории евреев. 2-е издание. — М.: Издательство ТОО «Внешсигма», 1998.
• Фридман С. А. Евреи-лауреаты Нобелевской премии, Краткий биографический словарь. — М.: Дограф, 2000. — ISBN 5-93431-011-9
• Артыкул «Аксельрод Джулиус» у Электроннай яўрэйскай энцыклапедыі

Спасылкі

• Інфармацыя з сайта Нобелеўскага камітэта (англ.)