Karen Ulenbek

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Karen Ulenbek
ing. Karen Uhlenbeck
Doğum adı Karen Keskulla
Doğum tarixi 24 avqust 1942(1942-08-24)[1][2][…] (82 yaş)
Doğum yeri
Elm sahələri qismən diferensial tənlik[d], riyazi analiz, həndəsə, riyazi fizika
Elmi dərəcəsi
İş yerləri
Təhsili
Üzvlüyü
Mükafatları ABŞ Milli Elmlər medalı
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Karen Keskalla Ulenbek (ing. Karen Keskulla Uhlenbeck; 24 avqust 1942[1][2][…], Klivlend, Ohayo[9]) — ABŞ riyaziyyatçısı və Ostin Texas Universitetində fəxri professor. 2019-cu il üçün Abel mükafatının qalibi olmuş və bu mükafatı alan ilk qadındır. ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvüdür (1986),[10] London Kral Cəmiyyətinin xarici üzvü (2023).[11] O, ABŞ Milli Elm medalı (2000), eləcə də tədqiqata əsaslı töhfəsinə görə Stil mükafatına layiq görülmüşdür (2007).

Həyatı

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Mühəndis Arnold Keskalla və məktəb müəllimi və rəssam Karolin Vindeler Keskallanın ailəsində anadan olmuşdur. O, ailənin ilk övladı olmuşdur.[12] Gəncliyində öz dövrü üçün atipik olan idman yarışlarında fəal iştirak edirdi.[13] Karen 1960-cı ildə fizika üzrə təhsil almağı planlaşdıran Miçiqan Universitetinə daxil olmuşdur.[12] Təhsil prosesində isə məlum olmuşdur ki, o, riyaziyyatı daha çox sevir, laboratoriya işlərinin öhdəsindən zəif gəlirmiş. O, fizika üzrə ixtisasını riyaziyyata dəyişmişdir. 1964-cü ildə bakalavr dərəcəsi almışdır.[13]

1965-ci ildə fizik Corc Ulenbekin oğlu biofizik Olke Ulenbek ilə evlənmişdir.[12] Əvvəlcə təhsilini davam etdirməyi planlaşdırmırdı, lakin Milli Elm Fondundan və Vudro Vilson Fondundan təqaüd alaraq Nyu-Yorkdakı Kurant İnstitutunda ikinci dərəcəyə daxil olmuşdur. Evləndikdən sonra Harvardda oxuyan həyat yoldaşına daha yaxın olmaq üçün Brandeys Universitetinə keçmişdir.[13] O, 1968-ci ildə Brandeysdə "Dəyişikliklərin hesablanması və qlobal təhlil" mövzusunda doktorluq dissertasiyası müdafiə etmişdir.[14]

Ulenbek Çikaqoda başqa bir qadın riyaziyyatçı Vera Pless ilə əməkdaşlıq etmişdir. Çikaqoya köçməsi onun elmi karyerasında dönüş nöqtəsi olmuşdur.[15] O, 1977-ci ildən 1983-cü ilə qədər Çikaqoda İllinoys Universitetində işləmiş, sonra 1988-ci ilə qədər Çikaqo Universitetində riyaziyyat professoru olmuşdur.[16] Bu müddət ərzində o, Berklidə, Prinston Qabaqcıl Tədqiqatlar İnstitutunda və Harvard Universitetində qonaq müəllim olmuşdur. Prinstonda Ulenbek Riçard Şon ilə əməkdaşlıq edərək diferensial həndəsə sahəsində çalışmışdır.[15] O, 1982-ci ildə "dahi mükafatı" kimi tanınan Mak-Artur təqaüdü almışdır. O, 1985-ci ildə Amerika İncəsənət və Elmlər Akademiyasına seçilmiş və 1986-cı ildə 44 yaşında Milli Elmlər Akademiyasına seçilmişdir. "University of Michigan Journal" yazmışdır ki, o, ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının ilk qadın riyaziyyatçısı olmuşdur.[13]

Əsərləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
  2. ↑ 1 2 Karen Keskulla Uhlenbeck // Munzinger Personen (alm.).
  3. ↑ 1 2 Honoris Causa (ing.). // Harv. Mag. [Cambridge, Mass]: 2007. ISSN 0095-2427
  4. ↑ 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 http://celebratio.org/Uhlenbeck_K/article/541/.
  5. ↑ 1 2 https://www.princeton.edu/news/2019/03/19/uhlenbeck-receives-abel-prize-geometric-analysis.
  6. ↑ 1 2 http://www.ams.org/fellows_by_year.cgi?year=2013.
  7. ↑ 1 2 www.nasonline.org (ing.).
  8. ↑ 1 2 https://www.amacad.org/person/karen-keskulla-uhlenbeck.
  9. ↑ 1 2 Deutsche Nationalbibliothek Record #172428114 // Ümumi tənzimləmə nəzarəti (GND) (alm.). 2012—2016.
  10. ↑ Karen K. Uhlenbeck Arxivləşdirilib 2019-06-29 at the Wayback Machine (ing.)
  11. ↑ "Exceptional scientists elected as Fellows of the Royal Society". The Royal Society (ingilis). 2023-05-10. 2023-05-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2023-05-12.
  12. ↑ 1 2 3 Jim Al-Khalili. "A biography of Karen Uhlenbeck". Abel Prize website (ingilis). 2020-02-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-20.
  13. ↑ 1 2 3 4 Lee Katterman. "Michigan Great Karen K. Uhlenbeck: Pioneer in mathematical analysis—and for women mathematicians". The University Record. 1999-12-06. 2011-06-11 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-20.
  14. ↑ "Biographies of Women Mathematicians: Karen Uhlenbeck". Agnes Scott College (ingilis). 2019-03-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-20.
  15. ↑ 1 2 Claudia Henrion. "A profile of Karen Uhlenbeck". Celebratio Mathematica. Mathematical Sciences Research Insitute. 1997. 2019-03-20 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-20.
  16. ↑ "Karen K. Uhlenbeck". MacArthur Foundation (ingilis). 2005-01-01. 2018-12-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-03-21.

Əlavə ədəbiyyat

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Karen_Ulenbek&oldid=7736432"