Skip to main content

GÜL GEYİK

Ataturk University, Art History, Faculty Member

Followers

122

Following

185

Co-authors

2

Mentions

1

Public Views

Doç. Dr.
Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi
Sanat Tarihi Bölümü
Türk-İslam Sanatları
Cam Sanatı
Su Mimarisi

less

InterestsView All (12)

Uploads

Papers by GÜL GEYİK

Ani Kazısı Kandilleri (2020-2023) Ani Excavations Glass Oil Lamps

Ani is an important city that brings to light the Turkish-Islamic period with its architectural a... more Ani is an important city that brings to light the Turkish-Islamic period with its architectural architectural artefacts as well as the handcraft artefacts unearthed during excavations. Glass artefacts have a special place among these finds. A large number of glass fragments were recovered from the excavations carried out in Ani Ruins between 2020-2023. Among these fragments, 22 qualified oil lamps were examined typologically in two groups as handled and stemmed oil lamps. The handled oil lamps, which are more numerous in number, generally do not have clear body forms, and in very few examples they were found to be bowl-type. There are two examples of oil lamps with sticks. They are generally green in colour, but yellow, turquoise and brown are also seen. Among the fragments of glass oil lamps found in the Seljuk Bazaar, Seljuk Great Bath, Seljuk Houses and Ashot West Bastion excavation areas in Ani, the works with handles were dated between the 11th and 13th centuries, taking into account their find locations and the coins and ceramic fragments found in their locations. The stemmed oil lamps, on the other hand, should be dated before the 11th century.
The remains found during the excavations of the Ani Seljuk Bazaar, such as the workshop, slag from the workshop, vessel forms with production errors, and glass sticks, are clues indicating that glass production was carried out in Ani. Ani glasses are important in the history of glass art as they show that the glass workmanship that existed in Anatolia before the Turkish Islamic period continued in the Turkish Islamic period.

Cumhuriyet'in 100. Yılına Armağan Ani

by BURAK M U H A M M E T GÖKLER and GÜL GEYİK

Ani Bezirhaneleri

Arkeoloji, insanların yaşamını ve kültürel gelişimini anlama yolunda önemli bir araç olmuştur. Bu... more Arkeoloji, insanların yaşamını ve kültürel gelişimini anlama yolunda önemli bir araç olmuştur. Bu alandaki araştırmalar, genellikle toprak altında gizlenen tarihi zenginlikleri açığa çıkarmak için kazılara dayanırken, son yıllarda yüzey araştırmaları da büyük bir önem kazanmıştır. Yüzey araştırmaları, kazı çalışmalarının dışında kalan alanlarda toprak yüzeyinde bulunan kalıntılara odaklanır. Bu tür çalışmalar, çoğu zaman seramik parçaları, araçlar, taş yapılar ve diğer arkeolojik bulguların yüzeydeki izlerini tespit etmeyi amaçlar. Ani ve çevresi, tarih boyunca önemini korumuş, zengin bir tarihî mirasa ve kültürel geçmişe sahiptir. Ani ve çevresinde yapmış olduğumuz yüzey araştırmaları sonucunda bölgede en çok Demir Çağı yerleşmelerinin varlığını tespit ettik. Buna rağmen bölgenin Demir Çağı dönemine ait tarihî, sosyal ve kültürel belgeleri hala eksik ve sınırlıdır. Bu çalışma, yüzey araştırmalarının sağladığı önemli bilgileri vurgulayarak, Ani ve çevresindeki Demir Çağı dönemine odaklanmakta ve yüzey araştırmalarının bu bilgi eksikliğini giderme potansiyeline dikkat çekmektedir.

Ani Kazısı Cam Kadehleri (2020 2022) Ani Excavations Glass Beakers and Goblets (2020 2022)

Cumhuriyetimizin 100. Yılına Armağan Ani Kitabı 2023

Ani, in addition to its architectural artifacts, is also an important city that illuminates the T... more Ani, in addition to its architectural artifacts, is also an important city that illuminates the Turkish-Islamic period with its handicraft artifacts unearthed during scientific excavations. Glass artifacts are important among these finds. A large number of glass fragments were recovered from the excavations carried out between 2020 and 2022 at Ani Ruins. Among these finds, goblets and beakers constitute the most dense group among vessel forms. Ani glass goblets and beakers are typologically analyzed in two groups. Both groups have an inverted conical body with a wide mouth and a form narrowing towards the bottom. Technically, the goblets and beakers produced in free blowing and mould blowing techniques are colored in yellow, green, blue, turquoise and intermediate tones. The recovered glass goblets and beakers show a characteristic form within themselves. The glass goblet and beaker fragments found in the Seljuk Bazaar, Seljuk Great Hammam and Seljuk Dwellings excavations in Ani were dated to the 11th-13th century, taking into account the coins and ceramic sherds found in their locations. A workshop with a tandoor was found during the excavations at Ani Seljuk Bazaar. The glass slag, faulty vessels, and many fragments of bracelets and goblets recovered from the workshop are very valuable in terms of proving that glass production was carried out here. These findings and the characteristic features of the excavated glass fragments suggest that local glass production was carried out in Ani. The glass from Ani is important in the history of glass art as it shows that the glassworking that existed in Anatolia before the Turkish Islamic period continued in the Turkish Islamic period.

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi Örneği ile Gülabdan

Diyarbakır Sanat Tarihi Yazıları, 2023.

İzmir'in Çeşme İlçesinde Çeşme Mimarisi

FOUhTMN ARCHffEC1TJRE iN çeşMEIN ıZMIR i i The main concem ofthis article is ıbefountains wbich a... more FOUhTMN ARCHffEC1TJRE iN çeşMEIN ıZMIR i i The main concem ofthis article is ıbefountains wbich are ıbe sonrces Rluing ıhe name ofÇeşme (izrnir) whieh is an imjXJnanı (ourism cenler nowadays and at tbe same time receiues alfeıuion witb ils his/aticai and eultura/ wealıh. SixleenjounlaiılS which are daled LO Ibe lGtb and 191h eemuries baı'<! heenfo/md in çeşnıe. TiJesefounıains are diilided i11l0 ()ipes such as dependen!, independent and wilh waıer resenlOir in aceortlana with Ibe p/aces tbey are loea/ed. As regard, /heitface compasifian ıheir canical arched, raund arelıed and stmigbt arcbed pat/ems exisl, In ıhe sense oj plain!oUlıtains through arcll'forms, rnoulds and epilaphs (be ınohility hasprovided Besides in samefounıains geometn•c and planı amamenis refleeı thefeatures ojıhe 191h cenlwy whiclı have the Baroque (lnd Ampiric sıyle.

Hristiyan ve İslam Tasvir Sanatında Karşılaştırmalı Havva Betimlemeleri

Ortacag Islam Cam Sanatında Parfum Siseleri

Bitlis Kalesinin Isıldayan Renkleri Cam Bilezikler

Bu kitabın her hakkı saklıdır. Tamamen veya herhangi bir bölümü, yayınevinin yazılı izni alınmada... more

Osman Hamdi Bey’in “Türbe Ziyaretinde İki Genç Kız (II)”

Osman Hamdi Bey was one of the first Turkish painters trained in Europe, and produced paintings i... more Osman Hamdi Bey was one of the first Turkish painters trained in Europe, and produced paintings in the orientalist style. Orientalism emerged as an academic discipline in the 19th century, and specifically addressed the eastern Muslim world. Contrary to the mostly imaginary and underdeveloped eastern domain painted by western orientalists, Osman Hamdi painted the east in prosperity, using a realist, empirical manner. Osman Hamdi was the first Turkish painter who used figure compositions in the western style and featured woman figures in his work. One of these works is Two Young Girls Visiting a Shrine (II) from 1890. The artist painted the Green Tomb in Bursa with two-woman figures. Ethnographic artifacts included in the painting analyzed in our study are a censer, candelabras, a mosque lamp, a lectern and a carpet. Our study presents a detailed examination of these ethnographic artifacts painted by Osman Hamdi. These elements are analyzed in terms of their correlation with the reality based on their analogs, and their significance in the tomb culture is investigated.

Islamic Glass in Some Anatolian Museums

Ani Kazısı Cam Buluntuları (2020-2022)

Erzurum Arkeoloji Müzesinde Bulunan İslami Dönem Cam Eserler

Islamic Glasses in The Erzurum Archaeological Museum Öz İslami dönem cam sanatı, İslam fetihleriy... more Islamic Glasses in The Erzurum Archaeological Museum Öz İslami dönem cam sanatı, İslam fetihleriyle ele geçirilen Mezopotamya ve Mısır coğrafyasında Roma ve Bizans camcılığının üzerinde yükselmiş ve zaman içerisinde kendi üslubunu oluşturmuş bir sanat alanıdır. Erken İslam döneminden Osmanlı dönemine kadar kullanımda kalmış ve kendi içerisinde form ve süsleme özelliklerinin değişimini kanıtlayan cam eserlerin Anadolu müzelerinde yer alması, Türkiye müzelerinin zenginliğini göstermesi bakımından çok önemlidir. Çalışma kapsamında Erzurum Arkeoloji Müzesi'ne mahkeme kararıyla 2016 yılında kazandırılan, bir bardak, beş kâse ve dokuz şişeden oluşan on beş adet cam kap, yapım ve süsleme tekniği, boyut, işlev, form, süsleme özellikleri ile incelenerek değerlendirilmiştir. Eserlerin kataloglaması, işlevsel formlarına göre yapılmıştır. Değerlendirme bölümünde de önce işlevsel ve gövde formları ve ardından süsleme özellikleri dikkate alınmıştır. Eserler, kazılar ve dünya müzelerindeki benzer cam örnekleri ışığında tarihlendirilmiştir. Cam eserlerin üretiminde on birinde serbest üfleme, dördünde ise kalıba üfleme tekniği kullanılmıştır. Dört cam eserde herhangi bir bezeme bulunmamaktadır. Süslemeli on bir cam eserde ise baskı, aplike, kalıba üfleme ve kesme tekniği uygulanmıştır. Cam eserlerin yalnız birinde kitabe vardır, o da sahibine esenlik dileyen bir yazı olup tarih içermemektedir. Eserler, form ve süsleme özelliklerine göre 7. yüzyıl ile 11. yüzyıl aralığında üretilmiş olduğu anlaşılan İslam camlarıdır.

ISLAMIC GLASS BRACELETS ELAZIĞ MÜZESİ’NDE BULUNAN İSLÂMÎ DÖNEM CAM BİLEZİKLER

YAŞAR ERDEMİR'E ARMAĞAN: SANAT TARİHİ YAZILARI, 2019

© 192 İnceleme -Araştırma 174 Bu kitap ve kitabın özgün özellikleri tamamen Nüve Kültür Merkezi'n... more

GLASS BRACELETS KOCAELİ ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİNDE BULUNAN CAM BİLEZİKLER

by GÜL GEYİK and Kemal Çibuk

KOCAELİ ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİNDE BULUNAN CAM BİLEZİKLER

Atatürk Üniversitesi MARDİN MÜZESİ'NDE BULUNAN BEZEMESİZ CAM BİLEZİKLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME An Evaluatıon on Undecorated Glass Bracelets in Mardin Museum

Özet Cam, MÖ III. binde keşfedilmiş, bilezik olarak kullanımı ise MÖ II. binden itibaren gerçekle... more Özet Cam, MÖ III. binde keşfedilmiş, bilezik olarak kullanımı ise MÖ II. binden itibaren gerçekleşmiştir. Cam bilezikler kesit, süsleme ve renk olarak çeşitlilik gösteren kadın süs eşyalarıdır. Bu çalışmanın amacı Mardin Müzesi'nde bulunan 117 cam bileziğin teknik, kesit, renk ve süsleme bakımından incelenmesidir. Cam bileziklerde karşılaşılan en büyük sorun tarihleme konusudur. Özellikle sade bileziklerin cam yapımında hemen her dönem görülmesi bu tür eserlerin kesin bir tarihe verilmesini zorlaştırır. Çalışmamızda Müzedeki cam bileziklerin yapım tarihi için de önerilerde bulunulmuştur. Abstract Glass was discovered in 3000 BC and it has been used as bracelets since 2000 BC. Glass bracelets are generally the women's ornaments which vary in shape, ornament and colour. The aim of this study is to discuss 117 glass bracelets in Mardin Museum in terms of technique, shape, ornament and colour. The most important problem in the production process of glass bracelets is dating. The fact that especially the simple bracelets have been found in the construction of glass in almost every period makes giving a date to these kind of works difficult. In our study, the suggestions for the production dates of glass bracelets in the Museum have been offered. Giriş Müzelerde yer alan cam eserler arasında, cam bilezikler yaygın bir grubu oluşturmaktadır. Arkeolojik kazı ve satın alma gibi yollarla müzelere kazandırılan bileziklerin varlığı, camın, pahalı taş ve metallere alternatif bir süs eşyası olarak kullanıldığını göstermektedir. Mezarlarda bulunan cam eserlerin, mezar hediyesi olarak da tercih edildiğine işaret etmektedir. MÖ II. binden itibaren kullanıldığı bilinen cam bilezikler, Türkiye'nin hemen her müzesinde görülmekte, oldukça eski tarihlere inen Anadolu'nun cam işçiliğinin de farklı dönemlerine ışık  Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, [email protected].

Camın Doğudan Batıya Göçü

Cam, M.Ö. II. binde Mezopotamya’da keşfedilmiş ve dünyaya yayılımı buradan olmuştur. Mezopotamya’... more Cam, M.Ö. II. binde Mezopotamya’da keşfedilmiş ve dünyaya yayılımı buradan olmuştur. Mezopotamya’dan Mısır’a sıçrayan cam, en güzel örneklerini burada vermeye devam etmiştir. Kaş-Uluburun Batığı kazısında ele geçen, M.Ö. XIV. yüzyıla tarihlendirilen cam külçeler, en eski hammadde kaynakları olarak bilinmekle birlikte Suriye’den Ege’ye cam ticareti yapıldığını göstermektedir. M.Ö. VIII. yüzyılda cam üretimi Helenistik dönemin sonuna kadar, İspanya, Afrika, Alplere kadar geniş bir coğrafyada görülmektedir. Roma döneminde camcılık, Helenistik dönemin bilgi ve tecrübeleri kullanılarak geliştirilmiştir. M.Ö. I. yüzyılda, Akdeniz kıyısı Suriye-Filistin bölgesinde, üfleme tekniğinin keşfi ile üretimde büyük bir artış görülmüştür. Doğulu cam ustaları, Roma İmparatorluğu’nun batı topraklarına, özellikle İtalya’ya sanatlarını götürmüş, en önemli özelliği inceliği ve hafifliği olan Roma camcılığını geliştirmişlerdir. Roma dönemi cam yayılımdaki ana etken gezici ustaların varlığı ve serbest üfleme tekniğinin getirdiği seri üretimdir. IV. yüzyılda, ana cam üretim merkezleri arasında İtalya ve Belçika da bulunmaktadır. VII. yüzyıl itibari ile İslam fetihleri ile cam sanatının gelişmiş olduğu Mezopotamya ve Mısır’da hakimiyet kurulmuştur. Bu durum İslami dönem camcılığının İslam öncesi cam sanatını devralmasına ve yeni kültür ve inanca özgü cam sanatının oluşmasına kadar, antik medeniyetlerin cam sanatını devam ettirmesine neden olmuştur. Eyyubi ve Memluk döneminde, XIII-XIV. yüzyılda Halep ve Şam cam yapım merkezi haline gelmiş olup cam pazarı doğuda Çin, batıda Avrupa’ya kadar uzanmıştır. Hristiyan hacılar ve Haçlılar tarafından batıya götürülen mineli ve yaldızlı cam eserler burada büyük beğeni toplamıştır. Timur’un 1400 yılındaki istilasından sonra Suriye cam ustaları Semerkant’a götürülmüş ve Suriye camcılığı tamamen bitmese de eski canlılığını yitirmiştir. Bununla birlikte daha önceden Doğulu ustaların etkisi ile cam endüstrisi kurulmuş olan Venedik, bu tarihlerde dünya cam pazarında Memluk etkili mineli ve yaldızlı camlarıyla önemli bir yer edinir. XV. yüzyıldan sonra cam üretim merkezi Avrupa olmuştur. Cam doğuda keşfedilip geliştirilmiş ve Avrupa’ya göç etmiş, Avrupa’da gelişimi devam eden, günlük yaşamımızın bir parçası olan fonksiyonel ve dekoratif malzemedir.

CAM BİLEZİK ARAŞTIRMALARI ÜZERİNE BİR DENEME AN ARTICLE ON THE STUDIES OF GLASS BRACELETS

Ani Kazısı Kandilleri (2020-2023) Ani Excavations Glass Oil Lamps

Ani is an important city that brings to light the Turkish-Islamic period with its architectural a... more Ani is an important city that brings to light the Turkish-Islamic period with its architectural architectural artefacts as well as the handcraft artefacts unearthed during excavations. Glass artefacts have a special place among these finds. A large number of glass fragments were recovered from the excavations carried out in Ani Ruins between 2020-2023. Among these fragments, 22 qualified oil lamps were examined typologically in two groups as handled and stemmed oil lamps. The handled oil lamps, which are more numerous in number, generally do not have clear body forms, and in very few examples they were found to be bowl-type. There are two examples of oil lamps with sticks. They are generally green in colour, but yellow, turquoise and brown are also seen. Among the fragments of glass oil lamps found in the Seljuk Bazaar, Seljuk Great Bath, Seljuk Houses and Ashot West Bastion excavation areas in Ani, the works with handles were dated between the 11th and 13th centuries, taking into account their find locations and the coins and ceramic fragments found in their locations. The stemmed oil lamps, on the other hand, should be dated before the 11th century.
The remains found during the excavations of the Ani Seljuk Bazaar, such as the workshop, slag from the workshop, vessel forms with production errors, and glass sticks, are clues indicating that glass production was carried out in Ani. Ani glasses are important in the history of glass art as they show that the glass workmanship that existed in Anatolia before the Turkish Islamic period continued in the Turkish Islamic period.

Cumhuriyet'in 100. Yılına Armağan Ani

by BURAK M U H A M M E T GÖKLER and GÜL GEYİK

Ani Bezirhaneleri

Arkeoloji, insanların yaşamını ve kültürel gelişimini anlama yolunda önemli bir araç olmuştur. Bu... more Arkeoloji, insanların yaşamını ve kültürel gelişimini anlama yolunda önemli bir araç olmuştur. Bu alandaki araştırmalar, genellikle toprak altında gizlenen tarihi zenginlikleri açığa çıkarmak için kazılara dayanırken, son yıllarda yüzey araştırmaları da büyük bir önem kazanmıştır. Yüzey araştırmaları, kazı çalışmalarının dışında kalan alanlarda toprak yüzeyinde bulunan kalıntılara odaklanır. Bu tür çalışmalar, çoğu zaman seramik parçaları, araçlar, taş yapılar ve diğer arkeolojik bulguların yüzeydeki izlerini tespit etmeyi amaçlar. Ani ve çevresi, tarih boyunca önemini korumuş, zengin bir tarihî mirasa ve kültürel geçmişe sahiptir. Ani ve çevresinde yapmış olduğumuz yüzey araştırmaları sonucunda bölgede en çok Demir Çağı yerleşmelerinin varlığını tespit ettik. Buna rağmen bölgenin Demir Çağı dönemine ait tarihî, sosyal ve kültürel belgeleri hala eksik ve sınırlıdır. Bu çalışma, yüzey araştırmalarının sağladığı önemli bilgileri vurgulayarak, Ani ve çevresindeki Demir Çağı dönemine odaklanmakta ve yüzey araştırmalarının bu bilgi eksikliğini giderme potansiyeline dikkat çekmektedir.

Ani Kazısı Cam Kadehleri (2020 2022) Ani Excavations Glass Beakers and Goblets (2020 2022)

Cumhuriyetimizin 100. Yılına Armağan Ani Kitabı 2023

Ani, in addition to its architectural artifacts, is also an important city that illuminates the T... more Ani, in addition to its architectural artifacts, is also an important city that illuminates the Turkish-Islamic period with its handicraft artifacts unearthed during scientific excavations. Glass artifacts are important among these finds. A large number of glass fragments were recovered from the excavations carried out between 2020 and 2022 at Ani Ruins. Among these finds, goblets and beakers constitute the most dense group among vessel forms. Ani glass goblets and beakers are typologically analyzed in two groups. Both groups have an inverted conical body with a wide mouth and a form narrowing towards the bottom. Technically, the goblets and beakers produced in free blowing and mould blowing techniques are colored in yellow, green, blue, turquoise and intermediate tones. The recovered glass goblets and beakers show a characteristic form within themselves. The glass goblet and beaker fragments found in the Seljuk Bazaar, Seljuk Great Hammam and Seljuk Dwellings excavations in Ani were dated to the 11th-13th century, taking into account the coins and ceramic sherds found in their locations. A workshop with a tandoor was found during the excavations at Ani Seljuk Bazaar. The glass slag, faulty vessels, and many fragments of bracelets and goblets recovered from the workshop are very valuable in terms of proving that glass production was carried out here. These findings and the characteristic features of the excavated glass fragments suggest that local glass production was carried out in Ani. The glass from Ani is important in the history of glass art as it shows that the glassworking that existed in Anatolia before the Turkish Islamic period continued in the Turkish Islamic period.

Diyarbakır Arkeoloji Müzesi Örneği ile Gülabdan

Diyarbakır Sanat Tarihi Yazıları, 2023.

İzmir'in Çeşme İlçesinde Çeşme Mimarisi

FOUhTMN ARCHffEC1TJRE iN çeşMEIN ıZMIR i i The main concem ofthis article is ıbefountains wbich a... more FOUhTMN ARCHffEC1TJRE iN çeşMEIN ıZMIR i i The main concem ofthis article is ıbefountains wbich are ıbe sonrces Rluing ıhe name ofÇeşme (izrnir) whieh is an imjXJnanı (ourism cenler nowadays and at tbe same time receiues alfeıuion witb ils his/aticai and eultura/ wealıh. SixleenjounlaiılS which are daled LO Ibe lGtb and 191h eemuries baı'<! heenfo/md in çeşnıe. TiJesefounıains are diilided i11l0 ()ipes such as dependen!, independent and wilh waıer resenlOir in aceortlana with Ibe p/aces tbey are loea/ed. As regard, /heitface compasifian ıheir canical arched, raund arelıed and stmigbt arcbed pat/ems exisl, In ıhe sense oj plain!oUlıtains through arcll'forms, rnoulds and epilaphs (be ınohility hasprovided Besides in samefounıains geometn•c and planı amamenis refleeı thefeatures ojıhe 191h cenlwy whiclı have the Baroque (lnd Ampiric sıyle.

Hristiyan ve İslam Tasvir Sanatında Karşılaştırmalı Havva Betimlemeleri

Ortacag Islam Cam Sanatında Parfum Siseleri

Bitlis Kalesinin Isıldayan Renkleri Cam Bilezikler

Bu kitabın her hakkı saklıdır. Tamamen veya herhangi bir bölümü, yayınevinin yazılı izni alınmada... more

Osman Hamdi Bey’in “Türbe Ziyaretinde İki Genç Kız (II)”

Osman Hamdi Bey was one of the first Turkish painters trained in Europe, and produced paintings i... more Osman Hamdi Bey was one of the first Turkish painters trained in Europe, and produced paintings in the orientalist style. Orientalism emerged as an academic discipline in the 19th century, and specifically addressed the eastern Muslim world. Contrary to the mostly imaginary and underdeveloped eastern domain painted by western orientalists, Osman Hamdi painted the east in prosperity, using a realist, empirical manner. Osman Hamdi was the first Turkish painter who used figure compositions in the western style and featured woman figures in his work. One of these works is Two Young Girls Visiting a Shrine (II) from 1890. The artist painted the Green Tomb in Bursa with two-woman figures. Ethnographic artifacts included in the painting analyzed in our study are a censer, candelabras, a mosque lamp, a lectern and a carpet. Our study presents a detailed examination of these ethnographic artifacts painted by Osman Hamdi. These elements are analyzed in terms of their correlation with the reality based on their analogs, and their significance in the tomb culture is investigated.

Islamic Glass in Some Anatolian Museums

Ani Kazısı Cam Buluntuları (2020-2022)

Erzurum Arkeoloji Müzesinde Bulunan İslami Dönem Cam Eserler

Islamic Glasses in The Erzurum Archaeological Museum Öz İslami dönem cam sanatı, İslam fetihleriy... more Islamic Glasses in The Erzurum Archaeological Museum Öz İslami dönem cam sanatı, İslam fetihleriyle ele geçirilen Mezopotamya ve Mısır coğrafyasında Roma ve Bizans camcılığının üzerinde yükselmiş ve zaman içerisinde kendi üslubunu oluşturmuş bir sanat alanıdır. Erken İslam döneminden Osmanlı dönemine kadar kullanımda kalmış ve kendi içerisinde form ve süsleme özelliklerinin değişimini kanıtlayan cam eserlerin Anadolu müzelerinde yer alması, Türkiye müzelerinin zenginliğini göstermesi bakımından çok önemlidir. Çalışma kapsamında Erzurum Arkeoloji Müzesi'ne mahkeme kararıyla 2016 yılında kazandırılan, bir bardak, beş kâse ve dokuz şişeden oluşan on beş adet cam kap, yapım ve süsleme tekniği, boyut, işlev, form, süsleme özellikleri ile incelenerek değerlendirilmiştir. Eserlerin kataloglaması, işlevsel formlarına göre yapılmıştır. Değerlendirme bölümünde de önce işlevsel ve gövde formları ve ardından süsleme özellikleri dikkate alınmıştır. Eserler, kazılar ve dünya müzelerindeki benzer cam örnekleri ışığında tarihlendirilmiştir. Cam eserlerin üretiminde on birinde serbest üfleme, dördünde ise kalıba üfleme tekniği kullanılmıştır. Dört cam eserde herhangi bir bezeme bulunmamaktadır. Süslemeli on bir cam eserde ise baskı, aplike, kalıba üfleme ve kesme tekniği uygulanmıştır. Cam eserlerin yalnız birinde kitabe vardır, o da sahibine esenlik dileyen bir yazı olup tarih içermemektedir. Eserler, form ve süsleme özelliklerine göre 7. yüzyıl ile 11. yüzyıl aralığında üretilmiş olduğu anlaşılan İslam camlarıdır.

ISLAMIC GLASS BRACELETS ELAZIĞ MÜZESİ’NDE BULUNAN İSLÂMÎ DÖNEM CAM BİLEZİKLER

YAŞAR ERDEMİR'E ARMAĞAN: SANAT TARİHİ YAZILARI, 2019

© 192 İnceleme -Araştırma 174 Bu kitap ve kitabın özgün özellikleri tamamen Nüve Kültür Merkezi'n... more

GLASS BRACELETS KOCAELİ ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİNDE BULUNAN CAM BİLEZİKLER

by GÜL GEYİK and Kemal Çibuk

KOCAELİ ARKEOLOJİ VE ETNOGRAFYA MÜZESİNDE BULUNAN CAM BİLEZİKLER

Atatürk Üniversitesi MARDİN MÜZESİ'NDE BULUNAN BEZEMESİZ CAM BİLEZİKLER ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME An Evaluatıon on Undecorated Glass Bracelets in Mardin Museum

Özet Cam, MÖ III. binde keşfedilmiş, bilezik olarak kullanımı ise MÖ II. binden itibaren gerçekle... more Özet Cam, MÖ III. binde keşfedilmiş, bilezik olarak kullanımı ise MÖ II. binden itibaren gerçekleşmiştir. Cam bilezikler kesit, süsleme ve renk olarak çeşitlilik gösteren kadın süs eşyalarıdır. Bu çalışmanın amacı Mardin Müzesi'nde bulunan 117 cam bileziğin teknik, kesit, renk ve süsleme bakımından incelenmesidir. Cam bileziklerde karşılaşılan en büyük sorun tarihleme konusudur. Özellikle sade bileziklerin cam yapımında hemen her dönem görülmesi bu tür eserlerin kesin bir tarihe verilmesini zorlaştırır. Çalışmamızda Müzedeki cam bileziklerin yapım tarihi için de önerilerde bulunulmuştur. Abstract Glass was discovered in 3000 BC and it has been used as bracelets since 2000 BC. Glass bracelets are generally the women's ornaments which vary in shape, ornament and colour. The aim of this study is to discuss 117 glass bracelets in Mardin Museum in terms of technique, shape, ornament and colour. The most important problem in the production process of glass bracelets is dating. The fact that especially the simple bracelets have been found in the construction of glass in almost every period makes giving a date to these kind of works difficult. In our study, the suggestions for the production dates of glass bracelets in the Museum have been offered. Giriş Müzelerde yer alan cam eserler arasında, cam bilezikler yaygın bir grubu oluşturmaktadır. Arkeolojik kazı ve satın alma gibi yollarla müzelere kazandırılan bileziklerin varlığı, camın, pahalı taş ve metallere alternatif bir süs eşyası olarak kullanıldığını göstermektedir. Mezarlarda bulunan cam eserlerin, mezar hediyesi olarak da tercih edildiğine işaret etmektedir. MÖ II. binden itibaren kullanıldığı bilinen cam bilezikler, Türkiye'nin hemen her müzesinde görülmekte, oldukça eski tarihlere inen Anadolu'nun cam işçiliğinin de farklı dönemlerine ışık  Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sanat Tarihi Bölümü, [email protected].

Camın Doğudan Batıya Göçü

Cam, M.Ö. II. binde Mezopotamya’da keşfedilmiş ve dünyaya yayılımı buradan olmuştur. Mezopotamya’... more Cam, M.Ö. II. binde Mezopotamya’da keşfedilmiş ve dünyaya yayılımı buradan olmuştur. Mezopotamya’dan Mısır’a sıçrayan cam, en güzel örneklerini burada vermeye devam etmiştir. Kaş-Uluburun Batığı kazısında ele geçen, M.Ö. XIV. yüzyıla tarihlendirilen cam külçeler, en eski hammadde kaynakları olarak bilinmekle birlikte Suriye’den Ege’ye cam ticareti yapıldığını göstermektedir. M.Ö. VIII. yüzyılda cam üretimi Helenistik dönemin sonuna kadar, İspanya, Afrika, Alplere kadar geniş bir coğrafyada görülmektedir. Roma döneminde camcılık, Helenistik dönemin bilgi ve tecrübeleri kullanılarak geliştirilmiştir. M.Ö. I. yüzyılda, Akdeniz kıyısı Suriye-Filistin bölgesinde, üfleme tekniğinin keşfi ile üretimde büyük bir artış görülmüştür. Doğulu cam ustaları, Roma İmparatorluğu’nun batı topraklarına, özellikle İtalya’ya sanatlarını götürmüş, en önemli özelliği inceliği ve hafifliği olan Roma camcılığını geliştirmişlerdir. Roma dönemi cam yayılımdaki ana etken gezici ustaların varlığı ve serbest üfleme tekniğinin getirdiği seri üretimdir. IV. yüzyılda, ana cam üretim merkezleri arasında İtalya ve Belçika da bulunmaktadır. VII. yüzyıl itibari ile İslam fetihleri ile cam sanatının gelişmiş olduğu Mezopotamya ve Mısır’da hakimiyet kurulmuştur. Bu durum İslami dönem camcılığının İslam öncesi cam sanatını devralmasına ve yeni kültür ve inanca özgü cam sanatının oluşmasına kadar, antik medeniyetlerin cam sanatını devam ettirmesine neden olmuştur. Eyyubi ve Memluk döneminde, XIII-XIV. yüzyılda Halep ve Şam cam yapım merkezi haline gelmiş olup cam pazarı doğuda Çin, batıda Avrupa’ya kadar uzanmıştır. Hristiyan hacılar ve Haçlılar tarafından batıya götürülen mineli ve yaldızlı cam eserler burada büyük beğeni toplamıştır. Timur’un 1400 yılındaki istilasından sonra Suriye cam ustaları Semerkant’a götürülmüş ve Suriye camcılığı tamamen bitmese de eski canlılığını yitirmiştir. Bununla birlikte daha önceden Doğulu ustaların etkisi ile cam endüstrisi kurulmuş olan Venedik, bu tarihlerde dünya cam pazarında Memluk etkili mineli ve yaldızlı camlarıyla önemli bir yer edinir. XV. yüzyıldan sonra cam üretim merkezi Avrupa olmuştur. Cam doğuda keşfedilip geliştirilmiş ve Avrupa’ya göç etmiş, Avrupa’da gelişimi devam eden, günlük yaşamımızın bir parçası olan fonksiyonel ve dekoratif malzemedir.

CAM BİLEZİK ARAŞTIRMALARI ÜZERİNE BİR DENEME AN ARTICLE ON THE STUDIES OF GLASS BRACELETS