Xiphias gladius

Xiphias gladius; pexe espada
Estáu de caltenimientu
	; Esmolición menor (IUCN 3.1)
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Actinopterygii
Orde:	Perciformes
Suborde:	Scombroidei
Familia:	Xiphiidae
Xéneru:	Xiphias; Linnaeus, 1758
Especie:	X. gladius; Linnaeus, 1758
Sinonimia
	Phaethonichthys tuberculatus Nichols, 1923; Tetrapturus imperator (Bloch y Schneider, 1801); Xiphias estara Phillipps, 1932; Xiphias rondeletii Leach, 1818; Xiphias thermaicus Serbetis, 1951;
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

El pexe espada^[2] (Xiphias gladius) ye una especie de pexe perciforme de la familia Xiphiidae.^[3] Son grandes pexes predadores altamente migratorios, carauterizaos pol so picu llargu y achapláu, distintu del de los sos parientes, (istiophoridae), que ye cónicu. El pexe espada constitúi la única especie perteneciente a la familia Xiphiidae, y la so pesca ye un deporte popular. Son estilizaos y tienen la carauterística de perder tolos sos dientes y escames na so etapa adulta. Algamen un tamañu máximu de 4,3 m y un pesu de 540 kg. El récor de la International Game Fish Association correspuende a un espécime de 536 kg pescáu en 1953 n'Iquique, Chile, onde ye conocíu como albacora.^[4]

En dalgunes zones de la península conozse-y comúnmente como “el gladiador” (d'ellí l'epítetu del so nome científicu, gladius), por cuenta de la forma del so cuerpu y a la semeyanza del so picu con una espada (gladius en llatín), qu'usa como arma tantu p'atacar a les sos preses, como pa defendese de los sos depredadores naturales. Tamién, en dalgunes zones d'Asturies dan-y el nome d'«aguya del paladar», pero esta especie ye realmente el Tetrapturus belone, que ye bastante más pequeñu.

El marraxu azul ye una de les poques especies marines lo suficientemente grande y rápidu como p'atrapar y matar un pexe espada adultu; los xuveniles son muncho más vulnerables a la depredación por parte d'otros pexes peláxicos de mayor tamañu.

Hábitat y estaya de distribución

Los pexes espada tán distribuyíos alredor del mundu n'agües tropicales, subtropicales y templaes, ente los 45º norte y los 45º sur aproximao. Tienden a concentrase onde s'atopen corrientes marines importantes. Habiten n'agües superficiales onde la temperatura supera los 15 °C, pero tamién pueden nadar y cazar n'agües d'alredor de 5 °C por curtios periodos por cuenta d'órganos especiales que calecen los sos güeyos y celebru.

Les estayes de mayor bayura son el norte de Ḥawai, a lo llargo de la zona de transición del Pacíficu norte; les mariñes orientales d'Estaos Xuníos y Méxicu; y l'oeste del Pacíficu, principalmente l'este de Xapón. Nun se sabe muncho tocante a la migración d'esta especie, pero estudios de captura y lliberación indiquen un movimientu xeneral escontra l'este, dende'l norte de Ḥawai y el Pacíficu central escontra la mariña oeste d'Estaos Xuníos.

Les poblaciones del Atlánticu Norte catalóguense como En Peligru (EN, del inglés «endangered»).^[5]

Carauterístiques

Cadarma d'un pexe espada nel Muséu Nacional d'Historia Natural de la Institución Smithsoniana.

Les femes son más grandes que los machos, qu'escasamente perpasen los 135 kg (300 llibres). Según estudios llevaos a cabu nel Pacíficu noroccidental, les femes maurecen a los 4 o 5 años d'edá, ente que los machos a los 3 o 4 años.

El pexe espada ye homeotermu, lo que-y dexa caltener una temperatura 10 o 15 °C superior a la de l'agua na que se mueve. El calentamientu de los güeyos ameyora la visión, y subsecuentemente aumenta les posibilidaes d'atrapar una presa. De les más de 25.000 especies de pexes óseos, namái se sabe qu'unes 22 aproximao, tienen la capacidá de caltener la temperatura del so cuerpu percima de la temperatura de l'agua, ente les que s'atopen tamién les aguyes del paladar, atunes y delles especies de tiburón (families Lamnidae y Alopidae).

Vezos

L'alimentación de los adultos inclúi pexes peláxicos como l'atún, Sphyraena, Exocoetidae como'l Pexe volador, les xardes, etc. Tamién comen calamares cuando éstos tán disponibles.

Sábese que los pexes espada suelen caltenese n'agües más fondes pel día, ente qu'a la nueche xuben a zones más superficiales.

Reproducción y crecedera

Les estimaciones varien considerablemente, pero ye posible que les femes carguen ente 1 y 29 millones de güevos nes sos gónaes. Los machos y les femes formen pareyes na dómina d'apareamientu. L'esgüeve llévase a cabu mientres tol añu nel mar Caribe, Golfu de Méxicu, mariñes de Florida y n'otres estayes d'agües templaes ecuatoriales, ente qu'en zones más fresques namái asocede en primavera y branu. El sitiu de friega más conocida ye'l Mediterraneu fora de les mariñes d'Italia, onde la dómina de puesta de güevos va dende xunetu hasta agostu, cuando los machos escorren a les femes. Tiense visto a pexes espada esgüevando nel océanu Atlánticu, en fondures superiores a los 75 m (250 pies). Nel Pacíficu norte, la friega suel asoceder n'agües de más de 24 °C dende marzu a xunetu, y tol añu nel Pacíficu ecuatorial.

Los güevos miden ente 1,6 y 1,8 mm de diámetru. El desenvolvimientu embrionariu termina dos díes y mediu dempués de la fertilización. Al ser l'únicu miembru de la so familia, la llarva del pexe espada tien un aspeutu únicu. Al salir del güevu mide unos 4 mm de llargor y vive cerca de la superficie. Nesta etapa, el so cuerpu casi nun tien pigmentu. A midida que medra la llarva, el so cuerpu afínase y estilízase, y al algamar los 12 mm (0,5 pulgaes), el picu ta notablemente desenvueltu, en comparanza al aínda diminutu tamañu del animal, siendo la parte cimera y l'inferior d'aquél d'igual tamañu. L'aleta dorsal desenvuélvese depués. A midida que la crecedera sigue, la parte superior del picu crez proporcionalmente más rápidu que la inferior, pudiéndose notar el carauterísticu llargor y prominencia de la parte cimera. Los especímenes de más de 23 cm (9 pulgaes) aproximao, tienen una aleta dorsal que s'estiende per tola llongura del cuerpu. Nuna etapa de crecedera más avanzada, l'aleta dorsal desenvuelve un únicu lóbulu. Cuando'l pexe algama unos 52 cm (20 pulgaes), la segunda aleta dorsal yá se desenvolvió.

Contaminación por mercuriu

Los pexes espada identificáronse como una de les especies comerciales que contienen mayor nivel de mercuriu na so carne. El mercuriu ye un metal pesáu tóxicu que s'atropa nos texíos de los seres vivos en forma de metilmercuriu, altamente persistente y malo de desaniciar. Por esto pasa al traviés de la cadena alimenticia d'especie n'especie atropándose en mayor cantidá naquelles que son predadores qu'atropen el mercuriu que primeramente inxirieron les sos preses. Asina los predadores de gran tamañu como los pexes espada, los tiburones o delles especies d'atún contienen nos sos texíos niveles considerables de metilmercuriu que ye bien tóxicu pa los reñones, el sistema cardiovascular y sobremanera pal sistema nerviosu, polo que s'aconseya que se llinde'l consumu d'estes especies sobremanera a neños y a muyeres embarazaes por posible dañu al sistema nerviosu en formación del fetu.

Bibliografía

El léxico de la fauna marina en los puertos pesqueros de Asturias Central, Emilio Barriuso, Uviéu 1986. IDEA.
"Xiphias gladius". En FishBase (Rainer Froese y Daniel Pauly, eds.). Consultada en 10 de 2005. N.p.: FishBase, 2005.
Michael Hopkin (2005): Swordfish heat their eyes for better vision. Nature, 10 de xineru de 2005.
Fritsches, Kerstin A., Brill, Richard W., and Warrant, Eric J. (2005): Warm Eyes Provide Cimeru Vision in Swordfishes. Archiváu 2006-07-09 en Wayback Machine Current Biology 15, 55−58.
FDA Consumer:Mercury In Fish:Cause For Concern?

Referencies

↑ Collette, B., Acero, A., Amorim, A.F., Bizsel, K., Boustany, A., Canales Ramirez, C., Cardenas, G., Carpenter, K.E., de Oliveira Leite Jr., N., Di Natale, A., Die, D., Fox, W., Fredou, F.L., Graves, J., Guzman-Mora, A., Viera Hazin, F.H., Hinton, M., Juan Jorda, M., Minte Vera, C., Miyabe, N., Montano Cruz, R., Masuti, E., Nelson, R., Oxenford, H., Restrepo, V., Salas, E., Schaefer, K., Schratwieser, J., Serra, R., Sun, C., Teixeira Lessa, R.P., Pires Ferreira Travassos, P.E., Uozumi, Y. & Yanez, E. (2011). «Xiphias gladius» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.3. Consultáu'l 1 d'avientu de 2014.
↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
↑ Sistema Integráu d'Información Taxonómica.
↑ http://www.sernapesca.cl/index.php?option=com_remository&Itemid=246&func=startdown&id=5182
↑ Safina, C. (1996).

[1] Collette, B., Acero, A., Amorim, A.F., Bizsel, K., Boustany, A., Canales Ramirez, C., Cardenas, G., Carpenter, K.E., de Oliveira Leite Jr., N., Di Natale, A., Die, D., Fox, W., Fredou, F.L., Graves, J., Guzman-Mora, A., Viera Hazin, F.H., Hinton, M., Juan Jorda, M., Minte Vera, C., Miyabe, N., Montano Cruz, R., Masuti, E., Nelson, R., Oxenford, H., Restrepo, V., Salas, E., Schaefer, K., Schratwieser, J., Serra, R., Sun, C., Teixeira Lessa, R.P., Pires Ferreira Travassos, P.E., Uozumi, Y. & Yanez, E. (2011). «Xiphias gladius» (inglés). Llista Roxa d'especies amenazaes de la UICN 2014.3. Consultáu'l 1 d'avientu de 2014.

[25371c05886d508f0bd3b89319c1e188ec3c8883-2] URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.

[3] Sistema Integráu d'Información Taxonómica.

[4] ttp://www.sernapesca.cl/index.php?option=com_remository&Itemid=246&func=startdown&id=5182

[5] Safina, C. (1996).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]