Zawód: KRÓL

Mieliśmy różnych królów - i takich, których imiona znają wszyscy i takich, których musimy sobie przypominać, niewiele o nich wiedząc.

z kolekcji pałacu w Wilanowie

Pośród tych zapamiętanych z pewnością znajduje się książę Siedmiogrodu z Bożej Łaski Król Polski i Wielki Książę Litwy.
Wybrany przez szlachtę miał przeciwko sobie stronników Habsburga. Nie zrażony przeciwnościami podpisał osobiste zobowiązania (pacta conventa) i po zajęciu Wawelu zajął się ich realizacją.
Po kolei - punkt po punkcie.
Rzetelnie wywiązując się z danego słowa.
Wybrany ze względu na doświadczenie rycerskie i umiejętności polityczne wykazywał się w nich wielką pracowitością i talentami.
Kiedy obejmował tron Polski miał ponad czterdzieści lat.
By uczynić zadość żądaniom szlachty, która na tronie chciała widzieć Piasta - poślubił o trzynaście lat starszą Annę Jagiellonkę - córkę Zygmunta Starego i Bony. Jako człowiek niezłomnych zasad, po czasie odmówił (by poślubić kogoś młodszego) rozwodu, który proponowały mu niektóre stronnictwa - szlachta miała nadzieję na królewskiego potomka i ustanowienie nowej dynastii.
Kolejnym wypełnionym zobowiązaniem było odzyskanie Inflant zagarniętych przez Księstwo Moskiewskie. Po wielu udanych bitwach i akcjach wojskowych (półrocznym oblężeniu Pskowa) zawarł korzystny dla Polski rozejm. Uzyskał też nowe terytoria.
By skutecznie prowadzić zwycięskie wojny zadbał o armię.
To jemy zawdzięczamy udoskonalenie organizacji wojska gotowego do walki w każdej potrzebie Rzeczpospolitej.
Z każdych dwudziestu łanów królewskiej ziemi wybierano jednego chłopa, który wcielany był w oddziały piechoty wybranieckiej. Mile widziani byli ochotnicy. Każdy z takich żołnierzy otrzymywał na własność gospodarstwo zwolnione z wszelkich obciążeń. Jego uzbrojeniem była rusznica, topór lub siekiera i szabla. Wszyscy zaś byli obowiązani stawiać się na wezwanie w odzieniu określonej, ujednoliconej barwy. Chłopów chętnych do wojowania nie było zbyt wielu, jednak ci wybrani przyczyniali się do sukcesów polskiego wojska swoją pracą przy budowie fortyfikacji i mostów (stąd konieczne topory i siekiery).

"Batory"

Batory dbał o wojsko zaciężne: wojsko kwarciane - najemnicy utrzymywani z jednej czwartej dóbr królewskich (kwarty). To wojsko niezwykle efektywne, wraz z pospolitym ruszeniem i Kozakami potrafiło w szybkim czasie stworzyć kilkunastotysięczną armię!
Kozakom zresztą dał osobnego hetmana i odrębne prawa. To oni tworzyli lekką jazdę polską skuteczną w boju.

Zajmował się nie tylko organizacją wojska, ale ulepszał skuteczność walczących - to jemu przypisuje się wynalezienie kuli zapalającej i powszechne użycie mostów pontonowych.
Złośliwi twierdzą, że większość królewskiego życia spędził w obozach żołnierskich uciekając przed podstarzałą królową, której co prawda nie odwiedzał w sypialni, jednak jej nie zabronił odwiedzać swojej.
Sprawdził się nie tylko jako żołnierz i polityk.

"Stefan Batory"

Był człowiekiem wykształconym o szerokich zainteresowaniach. Jemu zawdzięczamy erygowanie Akademii Wileńskiej i wielu szkół w całej Rzeczpospolitej.
To jego kartograf sporządził mapę Inflant i Litwy.
Jako zwycięski wódz i rycerz biorący udział w wielu wojnach przeciwny był niepotrzebnemu rozlewowi krwi, a stanowczo sprzeciwiał się wojnom religijnym. Podkreślał, że nie ścierpi, by wiarę szerzono przemocą, ogniem i żelazem, zamiast nauczaniem i dobrym przykładem.

Cóż za odmienne stanowisko od królewskiego poprzednika, Francuza z niejasną rolą w "nocy św. Bartłomieja".

"Batory pod Pskowem"

"Poczet" Matejki

O kwestii prześladowań religijnych powiadał, iż "chociażbym tego nie poprzysięgał, sam rozum, ustawa Rzeczypospolitej i francuskie przykłady dostatecznie by mnie tego nauczyły..."
Wizerunki tego wspaniałego króla znajdziemy na obrazach Matejki "Batory pod Pskowem" oraz na karcie "Pocztu Królów Polskich".
Na obu obrazach monarcha trzyma w ręku szablę gotową do użycia w obronie Polski. Co prawda na kartuszu "pocztu" jego postawa wyraża gotowość schowania oręża, jednak szabla w ręce daje jasno do zrozumienia, że walka o królestwo jest najważniejsza.

bekiesza

Przybył z obcego kraju, a całe swoje życie poświęcił ojczyźnie, która namaściła go na króla, wykonywał swój "zawód" najlepiej jak potrafił, przyczyniając się dla dobra Polski.
Po Stefanie nie było już króla, który potrafił tak zadbać o dobro, siłę i wielkość Rzeczpospolitej - choć nie płynęła w nim polska krew, był Polakiem z krwi i kości.

Od jego czasów powszechną bronią stała się "batorówka", elementy węgierskiego stroju przeniknęły do naszej kultury, a do języka polskiego przeniknęło szereg wyrazów: bekiesza, antał, szyszak, czako hajduk, husarz, giermek, janczar, dobosz, baca, tabor, rokosz, orszak, palcat (bacik).

batorówka

Stefan Batory zmarł nagle - jego grób znajduje się na Wawelu.