Kitap Bölümü by Serdar UZUN
Turist Rehberleri ve Rehber Adayları için Anadolu’da Türk İslam Dönemi Mimari Yapılar, 2022
İslami düşüncenin (tasavvuf) mimariye yansıması olarak ifade edilebilecek zâviyelerin İslam mimar... more İslami düşüncenin (tasavvuf) mimariye yansıması olarak ifade edilebilecek zâviyelerin İslam mimarisindeki ve daha özelde Anadolu’daki gelişimini anlayabilmek için öncelikle sözlük anlamına, akabinde mimari açıdan tanımlamalarına ve zâviyelerin oluşumunu daha iyi anlayabilmek için tarihi arka planına bakılmasında yarar var. Bu kapsamda öncelikle zâviye ve zâviye ile eş anlamlı kullanılan diğer kavramlar ele alınmıştır. Yapılan incelemede kaynaklarda genel hatlarıyla zâviye ile benzer nitelikler taşıyan eş veya yakın anlamlı (tekke, dergâh, hankâh, tabhane; düveyre, savmaa, buk’a, ribat, medrese) sözcüklerin kullanıldığı; diğer yandan bu yapılar arasında benzerliklerin ve farklılıkların bulunduğu anlaşılmaktadır (Acar, 2013). Anadolu dışındaki İslam ülkelerinde (Mısır, Suriye, Irak, İran vb.) tasavvufla bağlantılı yapılar için 11. yy. – 14. yy. diliminde ağırlıkla zâviye sözcüğü kullanılmış; Anadolu’da ise Osmanlı dönemine kadar zâviye, hanikâh ve nadiren de olsa ribat sözcüğü tercih edilmiş ancak Osmanlı dönemi ile birlikte ribat nerdeyse hiç kullanılmamış, zâviye ile birlikte imaret, tekke, âsitâne, dergah gibi sözcükler tercih edilmiştir (Ocak, 1978: 249). Bu kapsamda; zâviye ile birlikte çok farklı sözcüklerin kullanılması nedeniyle oluşabilecek kavram karışıklığını azaltabilmek amacıyla; sıklıkla kullanılan ve öne çıkan tanımlamaları içeren Tablo 1 hazırlanmıştır.
Anadolu Düşünürleri, 2023
Gazâlî’yi, onun İslam dünyasına katkılarını, sahip olduğu düşünce dünyasını anlayabilmek için yaş... more Gazâlî’yi, onun İslam dünyasına katkılarını, sahip olduğu düşünce dünyasını anlayabilmek için yaşadığı dönemin siyasi ve dini ortamını ve bu ortamı oluşturan tarihi sürecin gelişimini kısaca bilmek yararlı olacaktır. Bu nedenle öncelikle Gazali’nin yaşadığı döneme dek İslam dünyasını değerlendirmek önemli fikirler sunacaktır. Gazâlî’nin yaşadığı dönem coğrafyasında, günümüzde de olduğu üzere, İslam dünyasında amelî (ibadetlerle ilgili), itikadî (inançla ilgili), dünyevi ve uhrevi meseleleri kritik eden farklı ekolller veya mezhepler oluşmuştu. Bu mezheplerin oluşumunda İslam dininin temellerini atan Hz. Muhammed’in vefatı dolaylı da olsa etki yaratmıştır. Aslında İslam dünyasında belirgin fikri kırılmalara Hz. Muhammed’in vefatına yakın dönemde ve vefatı sonrasında yaşanan bazı olaylar neden olmuştur. Halife seçimi ve bu seçimin yapılış şekli, halifeliği döneminde yaşanan kimi olaylar neticesinde çıkan iç karışıklarla Hz. Osman’ın şehit edilmesi, Hz. Osman’ın katledilmesinin akabinde Hz. Ali’nin halife seçilmesi, Cemel ve Sıffin savaşları, Hz. Ali’ye muhalif yapısıyla bilinen Muaviye’nin yönetimin başına geçmesi, Hz. Ali’nin ve çocuklarının şehit edilmesi gibi önemli olayların doğal sonucu olarak Muaviye taraftarları, Haricilik, Şia gibi bazı gruplar ortaya çıkmıştır. Yaşanan olaylar neticesinde ortaya çıkan bu gruplar zamanla fikri oluşumlara (örn. Ehli Hadis, Ehli Rey, Eş‘ariyye, Mâtürîdiyye, Mu’tezile, Hanefî, Şâfî vb.) dönüşmüş, kalabalık kitleler de bu fikri oluşumlar etrafında toplanmaya başlamıştır. Yukarıda bahsetmeye çalıştığımız fikri oluşumlardan farklı olarak özellikle 9. yüzyıldan sonra bir gelişme daha yaşanır, o da İslam dünyasında bazı kaynakların tercüme edilmesidir.
Turist Rehberleri ve Rehber Adayları için Anadolu’da Türk İslam Dönemi Mimari Yapılar, 2022
Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş, birçoğunun farklı gerekçelerle tahrif veya tahrip edilerek (Orma... more Günümüzde unutulmaya yüz tutmuş, birçoğunun farklı gerekçelerle tahrif veya tahrip edilerek (Orman, 2004) yok olan, diğer yapı türlerine nazaran az bilinen “namazgâh” ve yakın anlamlı “musallâ” sözcüklerinin etimolojisine değinmeden önce fazlasıyla aşina olunan “namaz” sözcüğü ve bu sözcükle bağlantısı olan diğer sözcükler hakkında kısaca bilgi vermek bu bölümün konusunun daha iyi anlaşılmasını sağlayacaktır. Arapçada dua anlamına da gelen “صلاة / salât sözcüğü, Farsçada yüceltmek için eğilmek, kulluk ve ibadet etmek anlamlarına gelen “نماز / nemaz” sözcüğüne karşılık gelmektedir ve Türkçeye de Farsçadaki şekliyle “namaz” sözcüğü olarak girmiştir (Yaşaroğlu, 2006). Her iki sözcük de (salat ve namaz) İslam dininin direği olarak zikredilen belli vakitlerde ifa edilmesi gereken ibadeti veya ritüeli ifade eder (Yaşaroğlu, 2006). Yukarıdaki iki sözcüğe ilaveten; namazgâhın etimolojik açıdan daha iyi kavranabilmesi için genellikle sözcüklerin sonuna eklenen Farsça kökenli “ﮔﺎﻩ / gâh” ekinin anlamını da bilmek gerekir. Günümüzde de sıkça kullandığımız sözcüklerdeki “gâh” eki, eklendiği sözcüğe yer veya zaman anlamını ilave eder; örneğin güzergâh, karargâh, tezgâh (destgâh), namazgâh vb. (Yavuzarslan, 2010). Görüldüğü üzere “namaz” sözcüğüne eklenen “gâh” eki ile türemiş “namazgâh” sözcüğü, namaz ibadetinin ifa edileceği yeri ifade etmektedir.
Blog Makale by Serdar UZUN
Hz. Muhammed Hz. İsa'nın Babası mı?
Fetullah Gülen’in Bazı Ayetleri Nasıl Tefsir Ettiğine Dikkat Etmek Gerek!
Bakalım Gülen “Meryem ... more Fetullah Gülen’in Bazı Ayetleri Nasıl Tefsir Ettiğine Dikkat Etmek Gerek!
Bakalım Gülen “Meryem Süresi 17.Ayet” i [1] nasıl yorumlamış:
{Acaba ne idi bu ruh[2]? Hemen büyük çoğunluğu itibariyle bütün tefsirler, ayeti kerime de: “ruhumuzu gönderdik” diye belirtilen ruhun Cebrail (a.s.) olduğunu ifade etmektedirler. Ne var ki, burada Kur’an Ruh tabirini kullanıyor; ruhun tayinin de ise ihtilaf vardır. İhtimalin sınırları ise ihtilafın çerçevesini aşkındır; hatta Efendimizin ruhunu içine alacak kadar da geniştir. Evet, bu da muhtemeldir; zira Hz. Meryem çok afife ve nezihe bir kadındı. Bu itibarla da gözlerinin içine başka bir hayal girmemişti ve girmemeliydi de. Ona sadece kendisine helal olan biri bakmalıydı. O da olsa olsa Efendimiz olabilirdi; zira o bir münasebetle Hz. Meryem’in kendisiyle nikâhlandığına işaret buyuruyordu[3]. Bu açıdan da Ruh’un Efendimizin ruhu olabileceği de ihtimal dâhilindedir.}[4]
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/hz-muhammed-hz-isanin-babasi-mi/
Kur’an tek kaynaktır, onun dışındaki kaynaklar geçersizdir* diyerek hadisleri kökten veya toptan ... more Kur’an tek kaynaktır, onun dışındaki kaynaklar geçersizdir* diyerek hadisleri kökten veya toptan reddetmek ile “sahih” kitaplarda yer alıyor diye paketçi bir anlayışla hadislerin tümünü toptan kabul etmek arasında zihniyet açısından pek bir fark yoktur. Çünkü her iki zihniyet de hadisleri “kritik etmek” için Kur’an süzgecini kullanmadan fikir sahibi olmayı ve sahip olduğu o fikriyle hüküm vermeyi tercih ediyor. Hadisleri değerlendirmede ilk kriter Kur’an olduğunda diğer kriterlerin (ravi güvenirliliği, isnad zinciri, dönemi, metin içeriği vb.) önemi artıyor ancak Kur’anı devre dışı bıraktığınızda diğer kriterlerin hiçbir ehemmiyeti kalmıyor… Lütfen bir hadisi okuduğunuzda önce o hadisin Kur’an ile temasını kontrol edin.
*Hadislerin tamamını toptan reddedenler öncelikle şu soruya yanıt vermeli: Kur’an’ı günümüze kimler nakletti ve acaba Kur’an’ı nakledenler arasında hadislerini reddettiğiniz raviler var mı? Bu zaviyeden bakıldığında hadisleri toptan reddetmek Kur’an’ı da reddetmek anlamına geldiğinden bu konu, üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konudur. Ancak Kur’an ile alenen çelişen ve iman noktasında sorunlu olarak nitelendirilebilecek hadislere de inatla sarılmanın kimseye yararı olmayacaktır!
Şunu belirtmek isterim ki; aşağıda kaynaklarıyla sıraladığım hadislerin sahih olup olmadığından ziyade bulunduğu kaynağa vurgu yapmak istedim. Çünkü hadislerin sahihliğinin önemli olmadığı, önemli olanın hadislerin hangi kitapta olduğu düşüncesine sahip ne yazık ki bir çok kişi mevcut. Bu kişilerin büyük bir kısmı hadis ilmiyle hemhal olmamış, bir kısmı ise hadis ilmini oldukça iyi bilen insanlardan oluşuyor. Bir diğer önemli ve rahatsız edici husus ise özellikle zayıf veya mevzu hadisleri örnek göstererek tüm hadisleri rafa kaldırmaya yönelik kamuoyunda ismi iyi bilen bazı akademisyenlerin oryantalist yaklaşımlarıdır. Bu yaklaşımı sergileyenler, sahih etiketli bir kaynak içerisinden zayıf olarak atfedilen bir hadisi baz alıp tüm hadisler üzerinde insanların aklında şüphe oluşturmaya çalıştığı aşikardır. O halde bize düşen görev, sahih olarak atfedilen kaynaklarda yer alsa dahi, zayıf hadislerden ve özellikle de mevzu hadislerden elimizden geldiğince uzak durmaya çalışmaktır.
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/sahih-kaynaklarda-gecen-bazi-hadisler
Website Yazıları by Serdar UZUN
Dikkatimi çeken bir ayetin (Hac Süresi 15. Ayet) farklı meallerde nasıl çevrildiğini görmenizi ve... more Dikkatimi çeken bir ayetin (Hac Süresi 15. Ayet) farklı meallerde nasıl çevrildiğini görmenizi ve değerlendirmenizi istiyorum. Ama ilgili ayetten önceki 4 ayetin mealini okumadan 15. ayetin çevirisine bakmak eksik değerlendirmek olur,
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/mealler-ne-kadar-dogru
Tezler by Serdar UZUN
Çalışmamızda, İslam ikonografisi içerisinde önemli bir yere sahip olduğunu düşündüğümüz, farklı e... more Çalışmamızda, İslam ikonografisi içerisinde önemli bir yere sahip olduğunu düşündüğümüz, farklı etki ve nedenlerle yapıldıkları anlaşılan Hz. Muhammed ile ilgili tasvirler, ayrıntılı bir şekilde ve kronoloji itibariyle tanıtılıp bu tasvirlerin kapsamlı bir değerlendirme yöntemiyle İslam ikonografisi içerisindeki yeri ve önemi belirlenmiştir. İslam İkonografisinde Hz. Muhammed konusu kapsamında, tespit edebildiğimiz 400 tasvir ikonografik açıdan incelenmiştir. Hz. Muhammed ile ilgili bugüne değin yapılan çalışmaların çoğu, ya hayatı üzerine ya da hayatını anlatan bazı popüler eserlerin tasvirleri üzerine yoğunlaşmıştır. Dini hassasiyetler ve İslam'da tasvir yasağı düşüncesi, bu konu üzerinde ülkemizde araştırma yapmayı zorlaştırmış; bu nedenle de Hz. Muhammed'e ait tasvirlerin ikonografik açıdan ayrıntılı bir şekilde ele alınarak değerlendirildiği yeterli sayıda bilimsel çalışma bulunmamaktadır. Çalışmamız, Hz. Muhammed ile ilgili tasvirlerin geniş bir zaman diliminde bol mik...
Conference Presentations by Serdar UZUN
MTCON'24 Proceedings, 2024
Generative pre-trained transformers (GPTs) are subsets of large language models (LLMs) that are d... more Generative pre-trained transformers (GPTs) are subsets of large language models (LLMs) that are designed to understand, generate and interact with human language (ChatGPT). GPTs are trained with vast amounts of data in order to answer queries in a human-like manner. As a member of the broader GPT family, OpenAIs ChatGPT is regarded as a game changer artificial intelligence (AI) chatbot because it allowed public to access LLMs complex world in a user-friendly way (Dai et al., 2023). Users of ChatGPT can easily handle queries such as domain-specific questions, content generation, statistical analyses, language-based corrections (Ali, 2024), thus, it provides useful tools for customer services in diverse businesses (Nah et al., 2023). ChatGPT has promising opportunities for tourism & travel industry in terms of dealing with guest services, automating specific tasks, facilitating more dynamic social media, increasing the efficiency of the staff, fostering marketing activities, enhancing travel-related decision making, therefore tailoring a better guest experience (Carvalho & Ivanov, 2023; Wong et al., 2023). AI chatbots have also raised the interest of tourism & hospitality academia due to their potential benefits (Cai et al., 2022; Rather, 2024; Tosun et al., 2024; Gursoy et al., 2023; Pillai and Sivathanu, 2020; Wong et al., 2023).
Despite the advancements in natural language processing (NLP), chatbots still struggle with some conversational abilities while interacting with its users (Hosseini, 2020). There could be problematic issues such as (1) generation of non-sensical or misleading content by the chatbot which is called hallucination, (2) insufficiency or lowquality of training data, (3) difficulties regarding the update of real- time data (Nah et al., 2023; Gursoy et al., 2023). In addition to these, GPT-4, which is the most advanced and recent language model of ChatGPT has a data cut-off date of April 2023 (ChatGPT), which indicates that the language model has been trained at the very latest at that time. For these reasons, Hsu et al. (2024) called for a tourismspecific generative AI concept according to the industry needs. They advise that LLMs could be trained specifically with domain-specific, trustful tourism data. Because these LLMs are pre-trained models, fine-tuning them with up-to-date data might be useful and beneficial (Hsu et al., 2024; Dai et al., 2023; Brown et al., 2020). Fine-tuning allows users to feed their language model periodically to keep it up-todate and train them with context specific data. By doing so, pre-trained LLMs will act more accurately for tourism-specific contexts in which ChatGPT exhibits deficient or false responses.
One of the most attractive tourism-specific contexts that requires domain-specific data could be regarded as enotourism (wine tourism), which is progressively growing in Türkiye. Türkiye stands as fifth in grape production worldwide, processing 4.2 million tons of grapes (in 2022), thereby reaching a level of 62.2 billion liters of total wine production yearly (in 2022) (OIV, 2022a: 5,7; https://www.oiv.int/what-we-do/data-discovery-report?oiv). Historically, Anatolias organized wine production could be dated back to 4000 BC (McGovern et al., 2017; Gürsoy, 2021: 15). Therefore, grape cultivation and wine production was always an important cultural heritage aspect of Anatolia, which makes Türkiye to be able to produce unique types of wine-grapes nowadays. This leads to the research question of this study. Although there is sufficient information about recognised Anatolian wine-grapes such as Boğazkere, Öküzgözü, and Çalkarası, relatively lesser-known and indigenous grapes that are grown in specific local-regions often lack comprehensive and accurate information. Preliminary search revealed that this information lacks in both online search engines and ChatGPTs (and other AI Chatbots) latest versions. ChatGPT provides erroneous and misleading results about indigenous grapes, thus requires a proper fine-tuning with reliable data.
This researchs objective is to develop a fine-tuned AI chatbot to answer users and potential tourists queries. Proper fine-tuning was aimed to train the chatbot, so the necessary text-data to be trained was decided. Mardin and Şırnak regions located in southeastern Turkiye host unique grape types that are known as Syriac (or Assyrian) wine- 129 grapes. Data about these indigenous wine-grapes (called Mazrona and Kerküş)-which are being used to produce the famous Syriac wine (a unique cultural heritage value for Turkiyes enotourism), was obtained. Then these steps were followed, respectively:
- An assistant API was generated from openAIs platform
- In order to fine‐tune the data, openAIs guidelines were followed (https://platform.openai.com/docs/guides/fine‐ tuning)
- For assistant preference, OpenAIs recommendation was compiled (gpt‐3.5‐turbo‐0125)
- Appropriate fine‐tuning data was obtained from a licensed local (Syriac/Mardin) tourist guide
- json, jsonl, docx, pdf and txt types of data were used during testing process
- Code interpreter and retrieval options were tested separately
As a result of the fine-tuning process, the txt document type was found to be the most effective training data for chatbot. It gave the most human-like and appropriate answers regarding the specific Syriac wine-grape queries. The trained assistants’ responses were superior to base (untrained) ChatGPT 3.5/4. Besides, base ChatGPT displays misleading or deficient answers to questions, and were prone to hallucination. Consequently, while AI chatbots are powerful tools for tourism, their effectiveness is limited regarding local heritage, culture or custom-specific queries, unless they have been specifically trained by tourism professionals (Hsu et al., 2024; Wong et al., 2023). The tourism and travel industry has many diverse subsets to be trained, offering unique fine-tuning opportunities. Therefore, the context of this research should be extended to niche domains of tourism such as local cuisines, cultural routes, alternative types of tourism and historical & archeological heritage.
Uploads
Kitap Bölümü by Serdar UZUN
Blog Makale by Serdar UZUN
Bakalım Gülen “Meryem Süresi 17.Ayet” i [1] nasıl yorumlamış:
{Acaba ne idi bu ruh[2]? Hemen büyük çoğunluğu itibariyle bütün tefsirler, ayeti kerime de: “ruhumuzu gönderdik” diye belirtilen ruhun Cebrail (a.s.) olduğunu ifade etmektedirler. Ne var ki, burada Kur’an Ruh tabirini kullanıyor; ruhun tayinin de ise ihtilaf vardır. İhtimalin sınırları ise ihtilafın çerçevesini aşkındır; hatta Efendimizin ruhunu içine alacak kadar da geniştir. Evet, bu da muhtemeldir; zira Hz. Meryem çok afife ve nezihe bir kadındı. Bu itibarla da gözlerinin içine başka bir hayal girmemişti ve girmemeliydi de. Ona sadece kendisine helal olan biri bakmalıydı. O da olsa olsa Efendimiz olabilirdi; zira o bir münasebetle Hz. Meryem’in kendisiyle nikâhlandığına işaret buyuruyordu[3]. Bu açıdan da Ruh’un Efendimizin ruhu olabileceği de ihtimal dâhilindedir.}[4]
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/hz-muhammed-hz-isanin-babasi-mi/
*Hadislerin tamamını toptan reddedenler öncelikle şu soruya yanıt vermeli: Kur’an’ı günümüze kimler nakletti ve acaba Kur’an’ı nakledenler arasında hadislerini reddettiğiniz raviler var mı? Bu zaviyeden bakıldığında hadisleri toptan reddetmek Kur’an’ı da reddetmek anlamına geldiğinden bu konu, üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konudur. Ancak Kur’an ile alenen çelişen ve iman noktasında sorunlu olarak nitelendirilebilecek hadislere de inatla sarılmanın kimseye yararı olmayacaktır!
Şunu belirtmek isterim ki; aşağıda kaynaklarıyla sıraladığım hadislerin sahih olup olmadığından ziyade bulunduğu kaynağa vurgu yapmak istedim. Çünkü hadislerin sahihliğinin önemli olmadığı, önemli olanın hadislerin hangi kitapta olduğu düşüncesine sahip ne yazık ki bir çok kişi mevcut. Bu kişilerin büyük bir kısmı hadis ilmiyle hemhal olmamış, bir kısmı ise hadis ilmini oldukça iyi bilen insanlardan oluşuyor. Bir diğer önemli ve rahatsız edici husus ise özellikle zayıf veya mevzu hadisleri örnek göstererek tüm hadisleri rafa kaldırmaya yönelik kamuoyunda ismi iyi bilen bazı akademisyenlerin oryantalist yaklaşımlarıdır. Bu yaklaşımı sergileyenler, sahih etiketli bir kaynak içerisinden zayıf olarak atfedilen bir hadisi baz alıp tüm hadisler üzerinde insanların aklında şüphe oluşturmaya çalıştığı aşikardır. O halde bize düşen görev, sahih olarak atfedilen kaynaklarda yer alsa dahi, zayıf hadislerden ve özellikle de mevzu hadislerden elimizden geldiğince uzak durmaya çalışmaktır.
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/sahih-kaynaklarda-gecen-bazi-hadisler
Website Yazıları by Serdar UZUN
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/mealler-ne-kadar-dogru
Tezler by Serdar UZUN
Conference Presentations by Serdar UZUN
Despite the advancements in natural language processing (NLP), chatbots still struggle with some conversational abilities while interacting with its users (Hosseini, 2020). There could be problematic issues such as (1) generation of non-sensical or misleading content by the chatbot which is called hallucination, (2) insufficiency or lowquality of training data, (3) difficulties regarding the update of real- time data (Nah et al., 2023; Gursoy et al., 2023). In addition to these, GPT-4, which is the most advanced and recent language model of ChatGPT has a data cut-off date of April 2023 (ChatGPT), which indicates that the language model has been trained at the very latest at that time. For these reasons, Hsu et al. (2024) called for a tourismspecific generative AI concept according to the industry needs. They advise that LLMs could be trained specifically with domain-specific, trustful tourism data. Because these LLMs are pre-trained models, fine-tuning them with up-to-date data might be useful and beneficial (Hsu et al., 2024; Dai et al., 2023; Brown et al., 2020). Fine-tuning allows users to feed their language model periodically to keep it up-todate and train them with context specific data. By doing so, pre-trained LLMs will act more accurately for tourism-specific contexts in which ChatGPT exhibits deficient or false responses.
One of the most attractive tourism-specific contexts that requires domain-specific data could be regarded as enotourism (wine tourism), which is progressively growing in Türkiye. Türkiye stands as fifth in grape production worldwide, processing 4.2 million tons of grapes (in 2022), thereby reaching a level of 62.2 billion liters of total wine production yearly (in 2022) (OIV, 2022a: 5,7; https://www.oiv.int/what-we-do/data-discovery-report?oiv). Historically, Anatolias organized wine production could be dated back to 4000 BC (McGovern et al., 2017; Gürsoy, 2021: 15). Therefore, grape cultivation and wine production was always an important cultural heritage aspect of Anatolia, which makes Türkiye to be able to produce unique types of wine-grapes nowadays. This leads to the research question of this study. Although there is sufficient information about recognised Anatolian wine-grapes such as Boğazkere, Öküzgözü, and Çalkarası, relatively lesser-known and indigenous grapes that are grown in specific local-regions often lack comprehensive and accurate information. Preliminary search revealed that this information lacks in both online search engines and ChatGPTs (and other AI Chatbots) latest versions. ChatGPT provides erroneous and misleading results about indigenous grapes, thus requires a proper fine-tuning with reliable data.
This researchs objective is to develop a fine-tuned AI chatbot to answer users and potential tourists queries. Proper fine-tuning was aimed to train the chatbot, so the necessary text-data to be trained was decided. Mardin and Şırnak regions located in southeastern Turkiye host unique grape types that are known as Syriac (or Assyrian) wine- 129 grapes. Data about these indigenous wine-grapes (called Mazrona and Kerküş)-which are being used to produce the famous Syriac wine (a unique cultural heritage value for Turkiyes enotourism), was obtained. Then these steps were followed, respectively:
- An assistant API was generated from openAIs platform
- In order to fine‐tune the data, openAIs guidelines were followed (https://platform.openai.com/docs/guides/fine‐ tuning)
- For assistant preference, OpenAIs recommendation was compiled (gpt‐3.5‐turbo‐0125)
- Appropriate fine‐tuning data was obtained from a licensed local (Syriac/Mardin) tourist guide
- json, jsonl, docx, pdf and txt types of data were used during testing process
- Code interpreter and retrieval options were tested separately
As a result of the fine-tuning process, the txt document type was found to be the most effective training data for chatbot. It gave the most human-like and appropriate answers regarding the specific Syriac wine-grape queries. The trained assistants’ responses were superior to base (untrained) ChatGPT 3.5/4. Besides, base ChatGPT displays misleading or deficient answers to questions, and were prone to hallucination. Consequently, while AI chatbots are powerful tools for tourism, their effectiveness is limited regarding local heritage, culture or custom-specific queries, unless they have been specifically trained by tourism professionals (Hsu et al., 2024; Wong et al., 2023). The tourism and travel industry has many diverse subsets to be trained, offering unique fine-tuning opportunities. Therefore, the context of this research should be extended to niche domains of tourism such as local cuisines, cultural routes, alternative types of tourism and historical & archeological heritage.
Bakalım Gülen “Meryem Süresi 17.Ayet” i [1] nasıl yorumlamış:
{Acaba ne idi bu ruh[2]? Hemen büyük çoğunluğu itibariyle bütün tefsirler, ayeti kerime de: “ruhumuzu gönderdik” diye belirtilen ruhun Cebrail (a.s.) olduğunu ifade etmektedirler. Ne var ki, burada Kur’an Ruh tabirini kullanıyor; ruhun tayinin de ise ihtilaf vardır. İhtimalin sınırları ise ihtilafın çerçevesini aşkındır; hatta Efendimizin ruhunu içine alacak kadar da geniştir. Evet, bu da muhtemeldir; zira Hz. Meryem çok afife ve nezihe bir kadındı. Bu itibarla da gözlerinin içine başka bir hayal girmemişti ve girmemeliydi de. Ona sadece kendisine helal olan biri bakmalıydı. O da olsa olsa Efendimiz olabilirdi; zira o bir münasebetle Hz. Meryem’in kendisiyle nikâhlandığına işaret buyuruyordu[3]. Bu açıdan da Ruh’un Efendimizin ruhu olabileceği de ihtimal dâhilindedir.}[4]
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/hz-muhammed-hz-isanin-babasi-mi/
*Hadislerin tamamını toptan reddedenler öncelikle şu soruya yanıt vermeli: Kur’an’ı günümüze kimler nakletti ve acaba Kur’an’ı nakledenler arasında hadislerini reddettiğiniz raviler var mı? Bu zaviyeden bakıldığında hadisleri toptan reddetmek Kur’an’ı da reddetmek anlamına geldiğinden bu konu, üzerinde hassasiyetle durulması gereken bir konudur. Ancak Kur’an ile alenen çelişen ve iman noktasında sorunlu olarak nitelendirilebilecek hadislere de inatla sarılmanın kimseye yararı olmayacaktır!
Şunu belirtmek isterim ki; aşağıda kaynaklarıyla sıraladığım hadislerin sahih olup olmadığından ziyade bulunduğu kaynağa vurgu yapmak istedim. Çünkü hadislerin sahihliğinin önemli olmadığı, önemli olanın hadislerin hangi kitapta olduğu düşüncesine sahip ne yazık ki bir çok kişi mevcut. Bu kişilerin büyük bir kısmı hadis ilmiyle hemhal olmamış, bir kısmı ise hadis ilmini oldukça iyi bilen insanlardan oluşuyor. Bir diğer önemli ve rahatsız edici husus ise özellikle zayıf veya mevzu hadisleri örnek göstererek tüm hadisleri rafa kaldırmaya yönelik kamuoyunda ismi iyi bilen bazı akademisyenlerin oryantalist yaklaşımlarıdır. Bu yaklaşımı sergileyenler, sahih etiketli bir kaynak içerisinden zayıf olarak atfedilen bir hadisi baz alıp tüm hadisler üzerinde insanların aklında şüphe oluşturmaya çalıştığı aşikardır. O halde bize düşen görev, sahih olarak atfedilen kaynaklarda yer alsa dahi, zayıf hadislerden ve özellikle de mevzu hadislerden elimizden geldiğince uzak durmaya çalışmaktır.
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/sahih-kaynaklarda-gecen-bazi-hadisler
DEVAMI: http://www.serdaruzun.com/mealler-ne-kadar-dogru
Despite the advancements in natural language processing (NLP), chatbots still struggle with some conversational abilities while interacting with its users (Hosseini, 2020). There could be problematic issues such as (1) generation of non-sensical or misleading content by the chatbot which is called hallucination, (2) insufficiency or lowquality of training data, (3) difficulties regarding the update of real- time data (Nah et al., 2023; Gursoy et al., 2023). In addition to these, GPT-4, which is the most advanced and recent language model of ChatGPT has a data cut-off date of April 2023 (ChatGPT), which indicates that the language model has been trained at the very latest at that time. For these reasons, Hsu et al. (2024) called for a tourismspecific generative AI concept according to the industry needs. They advise that LLMs could be trained specifically with domain-specific, trustful tourism data. Because these LLMs are pre-trained models, fine-tuning them with up-to-date data might be useful and beneficial (Hsu et al., 2024; Dai et al., 2023; Brown et al., 2020). Fine-tuning allows users to feed their language model periodically to keep it up-todate and train them with context specific data. By doing so, pre-trained LLMs will act more accurately for tourism-specific contexts in which ChatGPT exhibits deficient or false responses.
One of the most attractive tourism-specific contexts that requires domain-specific data could be regarded as enotourism (wine tourism), which is progressively growing in Türkiye. Türkiye stands as fifth in grape production worldwide, processing 4.2 million tons of grapes (in 2022), thereby reaching a level of 62.2 billion liters of total wine production yearly (in 2022) (OIV, 2022a: 5,7; https://www.oiv.int/what-we-do/data-discovery-report?oiv). Historically, Anatolias organized wine production could be dated back to 4000 BC (McGovern et al., 2017; Gürsoy, 2021: 15). Therefore, grape cultivation and wine production was always an important cultural heritage aspect of Anatolia, which makes Türkiye to be able to produce unique types of wine-grapes nowadays. This leads to the research question of this study. Although there is sufficient information about recognised Anatolian wine-grapes such as Boğazkere, Öküzgözü, and Çalkarası, relatively lesser-known and indigenous grapes that are grown in specific local-regions often lack comprehensive and accurate information. Preliminary search revealed that this information lacks in both online search engines and ChatGPTs (and other AI Chatbots) latest versions. ChatGPT provides erroneous and misleading results about indigenous grapes, thus requires a proper fine-tuning with reliable data.
This researchs objective is to develop a fine-tuned AI chatbot to answer users and potential tourists queries. Proper fine-tuning was aimed to train the chatbot, so the necessary text-data to be trained was decided. Mardin and Şırnak regions located in southeastern Turkiye host unique grape types that are known as Syriac (or Assyrian) wine- 129 grapes. Data about these indigenous wine-grapes (called Mazrona and Kerküş)-which are being used to produce the famous Syriac wine (a unique cultural heritage value for Turkiyes enotourism), was obtained. Then these steps were followed, respectively:
- An assistant API was generated from openAIs platform
- In order to fine‐tune the data, openAIs guidelines were followed (https://platform.openai.com/docs/guides/fine‐ tuning)
- For assistant preference, OpenAIs recommendation was compiled (gpt‐3.5‐turbo‐0125)
- Appropriate fine‐tuning data was obtained from a licensed local (Syriac/Mardin) tourist guide
- json, jsonl, docx, pdf and txt types of data were used during testing process
- Code interpreter and retrieval options were tested separately
As a result of the fine-tuning process, the txt document type was found to be the most effective training data for chatbot. It gave the most human-like and appropriate answers regarding the specific Syriac wine-grape queries. The trained assistants’ responses were superior to base (untrained) ChatGPT 3.5/4. Besides, base ChatGPT displays misleading or deficient answers to questions, and were prone to hallucination. Consequently, while AI chatbots are powerful tools for tourism, their effectiveness is limited regarding local heritage, culture or custom-specific queries, unless they have been specifically trained by tourism professionals (Hsu et al., 2024; Wong et al., 2023). The tourism and travel industry has many diverse subsets to be trained, offering unique fine-tuning opportunities. Therefore, the context of this research should be extended to niche domains of tourism such as local cuisines, cultural routes, alternative types of tourism and historical & archeological heritage.