Frederik I van Denemarke
| Frederik I | |
|---|---|
| Koning van Denemarke en Noorweë | |
 | |
| Periode | 1523 – 10 April 1533 |
| Voorganger | Christiaan II |
| Opvolger | Christiaan III |
| Huis | Oldenburg |
| Vrou | Anna van Brandenburg Sophie van Pommere |
| Vader | Christiaan I |
| Moeder | Dorothea van Brandenburg |
| Gebore | 7 Oktober 1471 |
| Oorlede | 10 April 1533 (op 61) |
Frederik I (7 Oktober 1471 – 10 April 1533) was die koning van Denemarke en Noorweë. Hy was die tweede laaste Rooms-Katolieke monarg van Denemarke; latere konings het Lutheranisme aangehang nà die Protestantse Hervorming. As koning van Noorweë was Frederik uniek in die opsig dat hy nooit die land besoek het en nooit as koning gekroon is nie. Daarom was sy titel "Koning van Denemarke, die Vende en die Gote, verkose koning van Noorweë".[1][2]
Lewe
[wysig | wysig bron]Frederik was die jongste seun van die eerste Oldenburg-koning, Christiaan I van Denemarke, Noorweë en Swede. Kort ná sy pa se dood is die minderjarige Frederik in 1482 verkies tot medehertog van Sleeswyk en Holstein; die ander medehertog was sy oudste broer, koning Hans van Denemarke. In 1490, toe Frederik meerderjarig word, is die twee hertogdomme onder die broers verdeel.[3]
Toe Hans sterf, het ’n groep adellikes die troon aan Frederik aangebied, maar hy het dit van die hand gewys omdat hy regtens geglo het die meeste Deense adellikes sou lojaal aan sy broerskind Christiaan wees. In 1523 is Christiaan II, die koning van Denemarke, Noorweë en Swede, deur sommige adellikes gedwing om te abdikeer en Frederik het die troon bestyg as koning Frederik I. Daarna het hy steeds die meeste van sy tyd by Gottorp, ’n kasteel en landgoed in die stad Sleeswyk, deurgebring.[4]
Frederik het ’n sentrale rol gespeel in die verspreiding van Lutheranisme in Denemarke. In sy kroningsmanifes is hy die beskermheer van Rooms-Katolisisme in Denemarke gemaak. In dié rol het hy sy reg uitgeoefen om Rooms-Katolieke biskoppe in die land te kies. Christiaan II was onverdraagsaam teenoor Prostestantse leringe, maar Frederik was meer positief ingestel. Hy het byvoorbeeld opdrag gegee dat Lutherane en Rooms-Katolieke hul kerke deel en die eerste publikasie van die Bybel in Deens aangemoedig. In 1526, toe arrestasie en ’n verhoor die Lutherse hervormer Hans Tausen in die gesig staar weens kettery, het Frederik hom as sy persoonlike kapelaan aangestel om aan hom immuniteit te verskaf.[5]
Tydens sy bewind het Frederik ’n oorlog tussen die Protestante en Rooms-Katolieke voorkom. In 1532 het hy Christiaan II, wat sy politieke terugkeer in Noorweë probeer bewerkstellig het, in hegtenis laat neem. Frederik is op 10 April 1533 in Gottorp in die ouderdom van 61 oorlede. Ná sy dood het die spanning tussen die Protestante en Rooms-Katolieke toegeneem en eindelik gelei tot die Grawevete (Grevens Fejde).[6]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ (in Danish) Frederik 1, DK: Gravsted, http://www.gravsted.dk/person.php?navn=frederik1.
- ↑ Frederik 1 – utdypning (Store norske leksikon)
- ↑ "Frederik I, Konge i Danmark og Norge" (in Danish), Salmonsens konversationsleksikon, Runeberg, https://runeberg.org/salmonsen/2/8/0865.html.
- ↑ "Kong Hans". Diplomatarium Norvegicum. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Mei 2020. Besoek op 15 Augustus 2016.
- ↑ "Hans Tausen" (in Deens). Den Store Danske. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 16 Julie 2019. Besoek op 15 Augustus 2016.
- ↑ "Grevens Fejde" (in Deens). Salmonsens konversationsleksikon. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 20 September 2016. Besoek op 15 Augustus 2016.
Eksterne skakels
[wysig | wysig bron]- Die Koninklike Stamboek Geargiveer 14 Maart 2015 op Wayback Machine op die webtuiste van die Deense Monargie
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Frederik I van Denemarke.
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
