S A N A Y S A Y AT

TALUMPATI
Pangkat IV
AMANO BINARAO DE GUZMAN
FELECIA MAGNO PASCUA PATENA
SANAYSAY
“Nakasulat na karansan ng isang sanay sa
pagsasalaysay.”
Alejandro G. Abadilla

• naglalahad ng kuru-kuro, damdamin, kaisipan,

saloobin, reaksyon at iba pa hinggil sa isang
makabuluhan, mahalaga at napapanahong paksa
o isyu.
PINAGMULAN NG SANAYSAY
• 1580 - nagsimula ang tinatawag na sanaysay dahil
kay Michael de Montaigne
Essais - Ito ay kinapapalooban ng mga pagtatangka, mga
pagsubok at mga pagsisikap ng mga may-akda.

• 1597 - Ang pagsusulat ni Francisco Bacon na naglalaman ng

mga saloobin at kaisipang punung-puno ng buhay -“ Ama ng
Sanaysay na Nasusulat sa Inlges “
• 1700 -kakaunti lamang ang mga naisulat na sanaysay.
Sir Thomas Izaak Walton– sumulat ng aklat na
pinamagatang The Compleat Angler (pamimingwit at
pakikipagkaibigan)

• 1800 –sumigla ang sa pagsulat ng sanaysay ( Richard Steele,

Joseph Addison, atb)

• 1900 – patuloy na namulaklak ang paglaganap ng sanaysay. Bukod

sa panitikan at sining naging malaganap ang paksang panlipunan
at panrelihiyon (John Ruskin, Thomas Henry, atb)
Sa Pilipinas - nagsimula ang ksaysayan ng sanaysay sa
mga isinulat nina Jose Rizal at ni Marcelo H. del Pilar .

• Indolence of the Filipino People at The Philipines

• A Century Hence
DALAWANG URI
NG SANAYSAY
PORMAL O BAGUHAN
• Naghahatid ng mahahalagang kaisipan o kaalaman sa
makaagham at lohikal na pagsasaayos ng mga materyales tungo
sa ikalilinaw ng pinakapiling paksang tinatalakay
• Makahulugan, matalinhaga , at matayutay.
• Obhektibo o di kumikiling sa damdamin ng may-akda.
• Ang tono nito ay seryoso, paintelektuwal, at walanghalong
pagbibiro.
• Elementong Sanaysay: Panimula, Katawan at Wakas
IMPORMAL O DI-PORMAL
• mapang-lungkot, nagbibigay-lugod
• pagtatalakay sa mga paksang karaniwan, pang araw-araw at personal o
isyung maaaring magpakilalang personalidad ng manunulat o
pakikisangkot niya sa mga mambabasa.
• Ang pananalita ay parang pinaguusapan lamang kaya magaan at
madaling maintindihan.
• Palakaibigan ang tono nito kaya pamilyar ang tono dahil ang paunahing
gamit ay unang panauhan.
• Subhektibo ito sapagkat pumapanig sa damdamin at paniniwala ng may-
akda ang pananaw.
SANGKAP NG
NG SANAYSAY
Tema at Nilalaman
anuman ang nilalaman ng isang sanaysay ay itinuturing na
paksa dahil sa layunin sa pagkasulat nito at kaisipang ibinahagi

Anyo at Istruktura
ang anyo at istruktura ng sanaysay ay isang mahalagang
sangkap sapagkat nakaapekto ito sa pagkaunawa ng mga
mambabasa; ang maayos at lohikal na pagkasunud-sunod ng
ideya o pangyayari ay makatutulong sa mambabasa sa
pagkaunawa sa sanaysay.
Wika at Istilo
ang uri at antas ngwika at istilong
pagkakagamit nito ay nakaaapekto rin sa
pagkaunawa ng mambabasa; higit na
mabuting gumamit ng simple, natural at
matapat na mga pahayag
 BAHAGI NG
NG SANAYSAY
PANIMULA
ang pinakamahalagang bahagi ng isang sanaysay sapagkat
ito ang unang tinitingnan ng mga mababasa, dapat
nakapupukaw ng atensyon ang panimula upang ipagpatuloy
ng mambabasa ang pagbasa sa akda
KATAWAN
sa bahaging ito ng sanaysay makikita ang pagtalakay sa
mahahalagang puntos ukol sa tema at nilalaman ng sanaysay,
dapat ipaliwanag nang mabuti ang bawat puntos upang
maunawaan ito nang magiging mambabasa.
WAKAS
nagsasara sa talakayang naganap sa
katawan ng sanaysay; sa bahaging ito
nahahamon ang pag-iisip ng
mambabasa na maisakatuparan ang mga
tinalakay ng s anaysay.
 KATANGIANG
DAPAT TAGLAY
NG MABUTING
MANANAYSAY
• May malawak nakaalaman o karanasan sa paksa.
• Nagagamit ang wika nang wasto at mabisa.
• Nakapipili ng mabuti at mabisang istilo ng
paglalahad ng ideya
• Malinaw at hindi madamot o matipid sa
pagpapaliwanag ng kaisipan at kaalaman ukol sa
paksa.
• May kakayahang pumukaw o manghikayat ng
mambabasa
 MGA SANGGUNIAN
Eugenio, Paul (2012). http://www.scribd.com/doc/101740005/Ano-Ang-
Sanaysay
me9i(2011) http://www.slideshare.net/me9i/ang-sanaysayLionheart
Inc. http://blogger-pinoy.blogspot.com/2011/12/sanaysay.htmlFrancis, Shandy
(2007). http://filipino3zchs.multiply.com/journal/item/20/Sanaysayhttp://tl.wik
ipedia.org/wiki/Sanaysay
TALUMPATI
TALUMPATI
Ang talumpati ay isang buod ng kaisipan o
opinyon ng isang tao na pinababatid sa p
amamagitan ng pagsalita sa entablado.

Ito ay isang uri ng komunikasyong pampubliko

na nagpapaliwanag sa isang paksa na
binibigkas sa harap ng mga tagapakinig.
URI NG TALUMPATI
1. Talumpati na Nagpapaliwanag
• pagbibigay kaalaman ang hangganan ng talumpating
ito. Nag-uulat, naglalarawan, tumatalakay para
maintindihan ng tagapakinig ang paksa. Gumagamit ng
biswal na kagamitan, ng paghahambing upang higit na
maunawaan.may katibayan na katotohanan na
pagpapaliwanag nang mabuti sa paksa.
2. Talumpati na Nanghihikayat
• Layuning makaimpluwensya sa pag-iisip at kilos ng
nakikinig, at para makumbinse ang nakikinig. May
katibayan tulad ng nagpapliwanag.Dapat na buhay ang
pamamaraang humihimok sa nakikinig. Karaniwang
kontrobersyal ang paksa at alam na nagsasalita na may
posisyon ang nakikinig.
3. Talumpati ng Pagpapakilala
ang focus ay:
a. tungkol sa panauhin
• dito nakasalalay ang pagtanggap sa kanya, ipakita ang
awtoridad ng ispiker sa paksa
b. tungkol sa paksa
• inihahanda ang tagapakinig sa kahalagahan ng paksa
4. Talumpati sa Pagkakaloob ng Gantimpala
• Ang empasis ay ang kahalagahan ng gawaing siyang
nagbigay daan sa okasyon. Binabanggit din ang entidad
na nagkaloob ng gantimpala.Maihahanay din ang
pagkakaloob ng karangalan sa isang indibidwal dahil sa
isang gawaing matagumpay na nagampanan
5. Talumpati ng Pagsalubong
• Uri ng talumpati na ginagawa sa mga okasyong tulad
ng pagtanggap sa pinagpipiganang
panauhin,dinadakilang nagtapos sa paaralan,pagbati sa
isang delegasyon. Nagpapaliwanag sa kabuluhan ng
okasyon, pagpapakita ng layunin ng organisasyon,
pagpaparangal sa taong sinasalubong
6. Talumpati ng Pamamaalam
• Kapag aalis na sa isang lugar o magtatapos na sa
ginampanang tungkulin. Anu- ano ang mga kasiya-
siyang karanasan?Ano ang damdamin sa sandaling yon?
Pasasalamat kung tatanggap ng ala-ala o gantimpala
 PARAAN NG
PAGTATALUMPATI
HANDA (prepared)
Ang pinakapormal at maayos na talumpati na
maaaring maganap sa anomang pormal na okasyon.
Binibigyan ang mga tagapakinig ng oras sa
pagtatanong.

DAGLIAN (impromptu)
Sa uring ito ang tagapagsalita ay walang anumang
kaalaman sa kanyang bibigkasin o sa paksa. Ang
tanging basehan ay ang sariling karanasan.
MALUWAG (extemporaneous)
Dito ang tagapagsalita ay binibigyan ng kaunting
panahon upang pag-isipan at paghandaan ang
kanyang mga sasabihin sa oras ng kanyang
pagtatalumpati.

BINASA
Inihanda at inihanda at iniayos ang pagsulat
upang basahin ng malakas sa harap ng mga
tagapakinig.
MGA BAHAGI NG
TALUMPATI
PANIMULA
Dito binibigyang tuon ang paghahanda ng kaisipan at
damdamin ng mga tagapakinig.

PAGLALAHAD
Ito ang buhay ng talumpati. Sa bahaging ito ipinaliliwanag
ng tagapagsalita ang mahahalagang kaisipan at katwiran
na nagpapakita ng mga katalinuhan at kahusayang
magpuna at magsuri ng paksa.
PANININDIGAN
Dapat na ang katwiran ay nakatatak sa isipan,damdamin
at makatotohanan na dapat makita at marinig ng
tagapakinig.

PAMIMITAWAN
Sa bahaging ito nag-iiwan ng pinakamensahe ng
talumpati. Dapat na ang wakas ay maikli lamang upang
manatili ang diwa na nais iwanan sa mga tagapakinig.
MGA SANGKAP
NG TALUMPATI
 1.Kaalaman
• Nararapat na maghatid ng sapat na kaalaman o impormasyon
ang isang talumpati.Magiging isang kahiya-hiya ang isang
nagtatatalumpati kung kulang ang kaalamang ipinahahayag.
2. Kahandaan
• Madalas na bunga ng walang kahandaan sa pananalumpati
ang mawala sa kalagitnaan ng pagsasalita,matagal na pagtigil
at pangangapa ng mga salita. Ang kahandaan sa
pagtatalumpati ay kahalintulad ng tiwala sa sarili.
3. Kasanayan
• Ang kasanayan ay isang mabisang sangkap upang
maipakita ang kaalaman at kahandaan ng isang
mananalumpati.Magsanay na magsalitang malakas at
maliwanag sa parang nakikipag-usap.
HAKBANGIN SA
PAGGAWA
NG TALUMPATI
PAGPILI NG PAKSA
Kailangang suriin ang sarili kung ang paksang napili ay s
aklaw ang kaalaman, karanasan at interes.

PAGTITIPON NG MGA MATERYALES

Kapag tiyak na ang paksa ay maaari ng maghanap ng
materyales na gagamitin sa pagsulat ng mga impormasyon
na gagamitin sa isusulat na talumpati.
PAGBABALANGKAS NG MGA IDEYA
Ang talumpati ay nahahati sa tatlong bahagi
panimula, katawan at pangwakas.

PAGLINANG NG MGA KAISIPAN

Kapag tiyak na ang paksa ay maaari ng maghanap
ng materyales na gagamitin sa pagsulat ng mga
impormasyon na gagamitan sa isusulat na
talumpati.
 MGA DAPAT
TANDAAN SA
PAGTATALUMPATI
TINIG
Napakahalaga ng tinig sa isang matagumpay na
pagtatalumpati

TINDIG
Ito ang buhay ng talumpati. Sa bahaging ito
ipinaliliwanag ng tagapagsalita ang mahahalagang
kaisipan at katwiran na nagpapakita ng mga
katalinuhan at kahusayang magpuna at magsuri ng paksa.
PAGBIGKAS
Kung nais ng mananalumpati na makuha ang atensyon ng
kanyang tagapakinig, nararapat lamang sikapin niyang
magbigkas ng malinaw at matatas ang kanyang talumpati.

PAGTUTUUNAN NG PANSIN
Bago pa man magsimula ng talumpati, ang mananalumpati
ay dapat magkaroon ng ugnayan sa kanyang tagapakinig.
PAGKUMPAS
Ang kumpas ay mahalaga upang mabigyang-
diin ng mananalumpati ang mga bahaging
dapat pagtuunan ng pansin.
Katangian ng Isang Mahusay na Mananalumpati
•May magandang personalidad
•Malinaw magsalita
•May malawak na kaalaman sa paksang
tinatalakay
•May kasanayan sa pagtatalumpati
•Mahusay gumamit ng kumpas
•Humihikayat at tumatawag ng pansin
Layunin ng Talumpati
•Humikayat
•Tumugon
•Mangatwiran
•magbigay ng kaalaman o impormasyon
•maglahad ng isang paniniwala
HALIMBAWA NG
TALUMPATI
MGA TEORYANG
PAMPANITIKAN
TEORYANG BAYOGRAPIKAL
Layunin: ipamalas ang karanasan o kasagsagan sa buhay
ng may-akda.
Halimbawa:
http://filipino10niwarville.blogspot.com/2015/08/ang-matanda-at-ang-
batang-paruparo.html?m=1
TEORYANG QUEER
Layunin: Iangat at
pagpantayinang paningin ng
lipunansa mga homosexual.
Halimbawa: Pusong Mamon
(Pelikula) Sa Direksyon ni Joel
Lamangan
http://bidakapamilya.blogspot.com/2012/01/albert-martinez-
will-work-for-pusong.html?m=1
TEORYANG HISTORIKAL
Layunin: Ipakita ang karanasan ng
isang lipi ng tao na siyang masasalamin
sa kasaysayan at bahagi ng kanyang
pagkahubog. Ipinapakita rin nito ang
kasaysayan bahagi ng buhay ng tao at
mundo.
Halimbawa: Etsa-Puwera ni Jun
Cruz Reyes
https://www.goodreads.com/en/book/show/1852
971.Etsa_Puwera
 MGA SANGGUNIAN
SANAYSAY
• Eugenio, Paul
(2012). http://www.scribd.com/doc/101740005/Ano-
Ang-Sanaysay
• me9i(2011) http://www.slideshare.net/me9i/ang-
sanaysayLionheart Inc. http://blogger-
pinoy.blogspot.com/2011/12/sanaysay.html
• Francis, Shandy
(2007). http://filipino3zchs.multiply.com/journal/item/20
/Sanaysayhttp://tl.wikipedia.org/wiki/Sanaysay
 TALUMPATI
• Carilla-Co, Aileen (2012).
https://www.scribd.com/presentation/96480739/TALUMPATI
• Toyamah (2010).
https://www.scribd.com/doc/37194406/TALUMPATI
• Acopra, Jioffre, et al. Kontekswalisadong Filipino sa
Malayuning Komunikasyon. Mindshapers Co., Inc., 2018.
 TEORYANG PAMPANITIKAN
• Mendoza, Lorie (2011).
https://www.scribd.com/doc/62957731/teoryang-pampanitikan
• http://filipino10niwarville.blogspot.com/2015/08/ang-
matanda-at-ang-batang-paruparo.html?m=1
• https://www.goodreads.com/en/book/show/1852971.Etsa_Pu
wera
• http://bidakapamilya.blogspot.com/2012/01/albert-martinez-
will-work-for-pusong.html?m=1

MARAMING SALAMAT!