Andrzej Lebiedowicz

Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury
Quarterly of the National School of Judiciary and Public Prosecution

Zeszyt 4 (52)/2023
ARTYKUŁY
Wykorzystanie analizy kryminalnej w działalności organów ścigania

DOI: 10.53024/3.4.52.2023
ANDRZEJ LEBIEDOWICZ*
STRESZCZENIE
Analiza kryminalna to wielce pożyteczne narzędzie wspierające organy ścigania
w procesie ustalania prawdy materialnej. Niniejsza publikacja pozwala na zapozna-
nie się z naukowymi poglądami na jej definicję, rodzaje, metody, formy, techniki ana-
lityczne, podstawy prawne jej stosowania przez podmioty stojące na straży porządku
publicznego. Odnosi się ona także do kwestii wykorzystania danych pochodzących
z jawnych źródeł informacji w procesie budowania analizy kryminalnej. Prezentuje
praktyczne zalety Systemu Wsparcia Prokuratora – Moduł Analityczno-Śledczy, jak
też zawiera pozytywne prognozy w związku z jego integracją z systemem PROK-
-SYS. Przedmiotowy artykuł porusza także kontrowersyjne zagadnienie, jakim jest
wartość dowodowa tego pomocniczego narzędzia, które pozwala na dokonanie
przeglądu zgromadzonego w sposób wieloźródłowy (na różnych płaszczyznach jego
poszukiwań) materiału dowodowego, a także roli analityka kryminalnego w proce-
sie karnym. Na kanwie tych rozważań formułuje wnioski de lege ferenda odnośnie
do zrównania pozycji analityka kryminalnego z pozycją biegłego, tak by analiza kry-
minalna mogła być pełnowartościowym dowodem porównywanym z ekspertyzą
kryminalistyczną.
Słowa kluczowe: analiza kryminalna, analityk kryminalny, cykl analityczny, narzę-

dzia informatyczne, źródła otwarte,
WSTĘP
Zagadnienie analizy kryminalnej jest często umiejscawiane w obrębie nauki kry-
minalistyki, względnie na pograniczu prawa dowodowego oraz nauki kryminalisty-
*
Prokurator Prokuratury Okręgowej w Lublinie, Zastępca Prokuratora Okręgowego w Lublinie; ORCID:
0000-0001-9192-6631.
53
Andrzej Lebiedowicz
ki1. Według niektórych źródeł podstawowe elementy analizy kryminalnej powstały

i były wykorzystywane już w 1846 r. w Londynie2. Analiza kryminalna jako metoda
pracy organów ścigania – w postaci zbliżonej do obecnej – powstała jako odpowiedź na
rozwój przestępczości zorganizowanej (nierzadko o międzynarodowym charakterze),
generującej znaczną liczbę przestępstw, w przeważającej mierze o charakterze gospo-
darczym. Potrzeba jej pojawienia się i rozwinięcia była skorelowana z postępującą
budową społeczeństwa informacyjnego, traktującego informację jako jeden z pod-
stawowych zasobów gospodarki, w którym zalew informacji (szum informacyjny)
zaczął przekraczać możliwości percepcyjne jednostki3. Prowadzenie wielopodmio-
towych, wielowątkowych śledztw odnoszących się do znacznego czasookresu dzia-
łalności przestępczej (uprawianej w ramach zorganizowanych grup przestępczych)
wymaga posiłkowania się narzędziami, które pozwalają na usystematyzowanie, upo-
rządkowanie zgromadzonego materiału dowodowego w taki sposób, aby stał się on
jasny oraz przejrzysty dla organów procesowych4. Analiza kryminalna jako jedna
z twórczych metod myślenia była wykorzystywana w Polsce już w latach 70. XX w.5
Obecną postać analizy kryminalnej od jej historycznych wersji odróżnia opracowa-
na w sposób naukowy standaryzacja technik analitycznych, skorelowana z użyciem
(w ramach prezentacji) nowoczesnych metod wizualizacji jej efektów6. W Polsce jej
sformalizowane początki sięgają przełomu wieków XX i XXI7. Jest ona narzędziem
wspomagającym prowadzących postępowanie, gdyż wskazuje luki w informacjach
oraz tym samym pozwala wyznaczyć płaszczyzny dalszego zaangażowania sił i środ-
ków, co umożliwia prowadzenie śledztwa we właściwym kierunku. Wykorzystanie
analizy kryminalnej zdecydowanie prowadzi do uniknięcia powielania wysiłków,
względnie trwonienia zasobów w obszarach uznanych za mało istotne8. Stanowi ona
obecnie bez wątpienia jedno z najważniejszych narzędzi, które umożliwia czynienie
spostrzeżeń co do istotnych okoliczności danej sprawy, a także przyczynia się do
ustalenia sprawców poważnych przestępstw gospodarczych, jak też finansowo-skar-
bowych, gdyż pozwala połączyć liczne, z pozoru niezwiązane ze sobą, informacje
1
Zob. P. Chlebowicz, Perspektywy wykorzystania analizy kryminalnej w praktyce prokuratorskiej, „Prokura-
tura i Prawo” 2013, nr 7‒8, s. 263.
2
Zob. A. Mroczek, Analiza kryminalna. Zarys, [w:] Analiza informacji w zarządzaniu bezpieczeństwem,
red. K. Lidel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz, Warszawa 2013, s. 71.
3
Zob. P. Chlebowicz, Perspektywy wykorzystania…, s. 263.
4
Zob. A. Saj, Wykorzystanie analizy kryminalnej w procesie karnym, [w:] Przestępstwa rzadko podejmowane
przez organy ścigania, Aspekty kryminalistyczne, materialnoprawne i procesowe, red. M. Trybus, T. Wilk,
Rzeszów 2013, s. 272.
5
Zob. A. Czerwiński, Rola technik twórczego myślenia w pracy śledczej, „Problemy Kryminalistyki” 1979,
nr 138.
6
Zob. A. Saj, Wykorzystanie analizy…, s. 272.
7
Zob. M. Gabriel-Węglowski, Analiza kryminalna w pracy prokuratora, „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 10,
s. 125.
8
Zob. Analiza kryminalna. Podręcznik dla analityków. Opracowanie Biura Narodów Zjednoczonych ds. Nar-
kotyków i Przestępczości, tłum. T. Surdykowski, W. Pietr, Warszawa 2020, s. 10.
54
w miarodajne dla dalszego kierunku śledztwa konkluzje9. Z uwagi na jej liczne zale-
ty winna być stosowana jak najpowszechniej (we wszystkich kwalifikujących się do
tego przypadkach), a jej wartość dowodowa powinna wzrastać, co z czasem winno
znaleźć odzwierciedlenie w stosownych uregulowaniach prawnych rangi ustawowej
na gruncie procedury karnej. R. Wielki postuluje zaś prowadzenie śledztwa z wyko-
rzystaniem ustrukturyzowanej triady analitycznej, składającej się z: analizy wywia-
dowczej (znajdującej zastosowanie w początkowej fazie śledztwa, a nawet przed jego
wszczęciem), analizy kryminalnej (dominującej w fazie wykrywczej) oraz analizy
dowodowej (pomocnej w końcowej fazie śledztwa, jak również na etapie postępo-
wania sądowego)10.
1. KOMPONENTY CYKLU ANALITYCZNEGO I ANALIZY KRYMINALNEJ,

DEFINICJA ORAZ PODSTAWY PRAWNE JEJ WYKORZYSTANIA PRZEZ
ORGANY ŚCIGANIA
Podstawowym tworzywem wykorzystywanym w procesie generowania analizy kry-
minalnej są informacje. Zgodnie ze Słownikiem języka polskiego PWN informacja
to: „1) to, co powiedziano, lub napisano o kimś lub o czymś, także zakomuniko-
wanie czegoś; 2) dział informacyjny urzędu, instytucji; 3) dane przetwarzane przez
komputer”11.
Istotny problem, z którym stykają się funkcjonariusze policji zajmujący się zwal-
czaniem przestępczości zorganizowanej, stanowi w większości wypadków nie tyle
brak informacji, ile ich nadmiar12.
Klasyczny cykl analityczny – preferowany przez Federalne Biuro Śledcze – składa
się z sześciu etapów, pośród których znajdują się następujące po sobie jego kompo-
nenty, tj.: I. Identyfikacja potrzeb informacyjnych; II. Planowanie oraz kierowanie;
III. Gromadzenie niezbędnych informacji; IV. Przetwarzanie danych; V. Analiza in-
formacji oraz formułowanie wniosków końcowych; VI. Dystrybucja efektów prze-
prowadzonego procesu myślowego13.
W 1992 r. państwa europejskie będące członkami Interpolu wygenerowały na po-
trzeby analizy kryminalnej następującą jej definicję: „Analiza jest to ustalanie i do-
mniemywanie związków pomiędzy danymi o działalności przestępczej a innymi
potencjalnie z nimi powiązanymi, w celu ich wykorzystania przez organy ścigania
i sądownictwo”14.
9
Zob. M. Wojtalewicz, B. Speichert-Zalewska, Analiza kryminalna – efektywne narzędzie zwalczania zorga-
nizowanej przestępczości ekonomicznej, „Przegląd Policyjny” 2019, nr 134 (4), s. 277.
10
Zob. R. Wielki, Typy kryminalistycznej analizy informacji, „Prokuratura i Prawo” 2022, nr 1, s. 45.
11
Definicja dostępna na stronie: www.sjp.pwn.pl/sjp/informacja.24 [dostęp: 16.06.2021].
12
Zob. W. Mądrzejowski, Przestępczość zorganizowana. System zwalczania, Warszawa 2019, s. 191.
13
Zob. P. Piasecka, Cykl analityczny jako narzędzie w zarzadzaniu bezpieczeństwem, [w:] Analiza informacji
w zarządzaniu bezpieczeństwem, red. K. Lidel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz, Warszawa 2013, s. 33.
14
A. Mroczek, Analiza kryminalna..., s. 72.
55
Andrzej Lebiedowicz
Z kolei w oficjalnym dokumencie International Association of Crime Analysis

(IACA) zdefiniowano ją poprzez wskazanie, iż „analiza kryminalna jest zawodem
i procesem, w którym zbiór ilościowych i jakościowych technik jest używany do
analizy danych wartościowych dla agencji policyjnych i ich wspólnot. Zawiera on
analizy przestępstw i przestępców, ofiar przestępstw, nieporządku, kwestii jakości
życia, kwestii ruchu komunikacyjnego, wewnętrznych operacji policyjnych, by ich
rezultaty wspierały śledztwo i oskarżenie, prowadzenie działalności patrolowej, za-
pobieganie przestępczości i strategii jej redukcji, rozwiązywanie problemów i ewa-
luacji wysiłków policji”15.
Jedna z najogólniejszych definicji analizy kryminalnej zakłada, iż jest to interpre-
towanie informacji zgromadzonych w sprawach, w ramach których występuje wiele
podmiotów oraz znaczna liczba powiązań16.
Według W. Ignaczaka stanowi ona „metodę pracy policji polegającą na zorgani-
zowanym i konsekwentnym poszukiwaniu oraz wykazywaniu związków zachodzą-
cych pomiędzy danymi odnoszącymi się do przestępstwa, a innymi informacjami
(możliwymi do wyróżnienia), które stanowią asumpt do wygenerowania konkluzji
stanowiących wsparcie dla procesów decyzyjnych”17.
M. Gabriel-Węglowski traktuje analizę kryminalną jako
ustalony na podstawie dowodów procesowych uporządkowany (wyczerpujący
i czytelny) opis faktów (lub informacji o domniemanych faktach) oraz korelacji
pomiędzy tymi faktami (synteza), a także ewentualnie korelacji pomiędzy tymi
dowodami, przy czym takie ujęcie nie wyklucza wykorzystywania – pod warun-
kiem jednego ich wyodrębnienia – w procesie analitycznym także innych oko-
liczności niż wynikające z materiału procesowego stanowiącego dowody w rozu-
mieniu norm prawa karnego procesowego18.
Zdaniem B. Sprengela analiza kryminalna
polega na notorycznym wyszukiwaniu, ustalaniu i weryfikowaniu związków mię-
dzy informacjami dotyczącymi przestępstwa a innymi danymi pomagającymi
w jego wykryciu oraz ustaleniu związków między informacjami o faktach i oko-
licznościach dotyczących przestępstw, ich sprawców lub sprawców oraz związków
między sprawcami. Jest wykorzystywana do celów procesowych i operacyjnych19.
15
Definition and Types of Crime Analysis, International Association of Crime Analysis, http:/www.iaca.net/
Publications/Whitepapers/iacawp_2014_02_definition_types_crime_analysis [dostęp: 16.06.2021].
16
Zob. K. Horosiewicz, Czynności operacyjno-rozpoznawcze w odniesieniu do przestępstw gospodarczych,
[w:] Przestępczość gospodarcza. Istota zjawiska. Zasady odpowiedzialności, mechanizmy przestępcze i meto-
dy działania sprawców, red. P. Łabuda et al., Warszawa 2018, s. 320.
17
W. Ignaczak, Wybrane zagadnienia analizy kryminalnej, Szczytno 2005, s. 8.
18
M. Gabriel-Węglowski, Analiza kryminalna…, s. 128.
19
B. Sprengel, Praca operacyjna policji, Toruń 2018, s. 195.
56
Cechą charakterystyczną różnych definicji analizy kryminalnej (której nie moż-

na utożsamiać z typowaniem oraz profilowaniem kryminalnym) jest akcentowanie
jej wewnętrznego i intelektualnego charakteru oraz otwarty katalog formułowanych
pytań20.
Ubocznie tylko wspomnieć należy, iż obok analizy kryminalnej wyróżnia się także
analizę śledczą, stanowiącą jedną z form analizy informacji. J. Konieczny wskazuje, iż
analiza śledcza jako czynność jest procedurą myślową, polegającą na ścisłym
i krytycznym przedstawieniu całokształtu ustaleń faktycznych określonej spra-
wy i zbudowaniu na tej podstawie narracji oraz argumentów dowodowych, słu-
żących możliwie najpełniejszemu poparciu centralnej hipotezy aktu oskarżenia,
albo obrony osoby oskarżonej. Analiza śledcza jako wytwór ma formę dokumen-
tu, przedstawiającego przebieg i wyniki wspominanej procedury myślowej, doku-
mentu służącego stronom w uporządkowanym, konsekwentnym i optymalnym
osiąganiu celów w określonym procesie karnym21.
Analiza śledcza różni się od analizy kryminalnej tym, iż w toku jej tworzenia moż-
na wykorzystać tylko informacje będące środkami dowodowymi22.
W. Mądrzejowski, odnosząc się do wykorzystywania przez policję analizy krymi-
nalnej, wskazuje, iż jest ona jedną z najbardziej przyszłościowych metod pracy ope-
racyjnej. Dodatkowo jednak zaznacza, iż „pełne wykorzystanie analizy kryminalnej
będzie możliwe dopiero wtedy, kiedy każda godna uwagi informacja będzie w poli-
cyjnych zbiorach”23. W analogicznym tonie wypowiada się I. Kowalczyk, uznając, iż
w XXI w. analiza kryminalna, obok bazy danych DNA, stała się „jednym z elemen-
tów najbardziej skutecznych w zakresie wykrywania przestępstw uważanych wcze-
śniej za niemożliwe do wykrycia”24.
Na gruncie ustawy z dnia 6 lipca 2001 r. o przetwarzaniu informacji kryminalnych
– regulującej kwestię funkcjonowania Krajowego Centrum Informacji Kryminal-
nej – w art. 4 pkt 6 zdefiniowano „analizę informacji kryminalnych” jako „zestawia-
nie cech, części lub składników informacji kryminalnych, a także wniosków z nich
wynikających”25.
Istotną rolę w procesach analitycznych prowadzonych przez policję odgrywa zo-
biektywizowany, spójny system informacji uzyskanych w ramach pracy operacyjnej
(z możliwością połączenia go z ogólnym zbiorem Krajowego Systemu Informacji
20
Zob. ibidem, s. 196.
21
J. Konieczny, Wprowadzenie, [w:] Pomiędzy kryminalistyką i procesem karnym. Z zagadnień analizy śled-
czej, red. J. Konieczny, Opole 2018, s. 7.
22
Zob. I. Gdak, Analiza materiału dowodowego w procesie karnym, Warszawa 2018, s. 85.
23
W. Mądrzejowski, Przestępczość zorganizowana…, s. 194.
24
I. Kowalczyk, Polska Policja w drodze do integracji z UE, [w:] Polska w systemie bezpieczeństwa wewnętrz-
nego Unii Europejskiej, materiały z ogólnopolskiej konferencji popularnonaukowej, Warszawa, 26 listopada
2002 r., s. 36.
25
Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o przetwarzaniu informacji (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2448 ze zm.).
57
Andrzej Lebiedowicz
Policyjnej – KCIK), odpowiadający międzynarodowym standardom gromadzenia,

przetwarzania oraz oceny informacji, tj. System Informacji Operacyjnej (SIO)26.
Z kolei System Meldunku Informacyjnego (SMI) stanowi najważniejszy w Syste-
mie Informacji Operacyjnej zestaw zbiorów o charakterze centralnym, prowadzony
przez Biuro Wywiadu i Informacji Kryminalnej Komendy Głównej Policji w opar-
ciu na decyzji nr 338 Komendanta Głównego Policji z dnia 12 października 2016 r.
w sprawie Systemu Informacji Operacyjnych27, w którym zawarte są jawne, zastrze-
żone, jak też poufne informacje wykorzystywane w ramach analizy kryminalnej28.
Wskazuje się, że zasadniczą funkcją analizy kryminalnej jest wspomaganie pracy
wykrywczej organów ścigania. Ubocznie może ona natomiast pełnić funkcję zapo-
biegawczą oraz profilaktyczną (dzięki ujawnieniu i wykazaniu powiązań pomiędzy
zdarzeniami, osobami, informacjami)29.
Jeśli chodzi o podstawy prawne generowania analiz kryminalnych, to są one zróż-
nicowane dla poszczególnych organów ścigania, tj.:
– dla Policji zasadniczym aktem w tej materii jest ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r.
o Policji30 (w art. 20 ust. 1 wskazano bowiem, że „w celu realizacji zadań ustawowych
Policja jest uprawniona do przetwarzania informacji, w tym danych osobowych,
z zachowaniem ograniczeń wynikających z art. 19”), a także zarządzenie nr 1012
Komendanta Głównego Policji z dnia 23 września 2004 r. w sprawie stosowania
przez Policję analizy kryminalnej31 (zgodnie z jego § 2 „analizę kryminalną stosuje
się w szczególności w sprawach wielowątkowych, o dużym zasięgu terytorialnym
oraz w których sposób popełnienia przestępstwa wskazuje na wysoką specjalizację
działalności przestępczej lub rozwojowy charakter sprawy”)32;
– dla Straży Granicznej kluczowe znaczenie ma zarządzenie nr 26 Komendanta
Głównego Straży Granicznej z dnia 15 kwietnia 2013 r. w sprawie wykonywania
przez Straż Graniczną kryminalnej analizy operacyjnej i elektronicznego przetwa-
rzania informacji kryminalnych33 (jak wynika z § 2 tego aktu prawnego „kryminalna
analiza operacyjna zwana dalej „KAO” jest czynnością operacyjno-rozpoznawczą
lub dochodzeniowo-śledczą wykonywaną w oparciu o logiczny i kreatywny proces
myślowy, ukierunkowany na zidentyfikowanie istniejących źródeł i poszukiwanie
nowych, wewnętrznych powiązań pomiędzy informacjami dotyczącymi przestęp-
stwa oraz wszelkimi innymi danymi uzyskiwanymi z dostępnych źródeł w celu
26
Zob. W. Mądrzejowski, Przestępczość zorganizowana…, s. 193.
27
Dz. Urz. KGP poz. 65.
28
Zob. B. Sprengel, Praca operacyjna policji…, s. 188.
29
Zob. E. Gruza, M. Goc, J. Moszczyński, Kryminalistyka, czyli rzecz o metodach śledczych, Warszawa 2008,
s. 71.
30
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 171 ze zm.).
31
Dz. Urz. KGP Nr 20, poz. 124, ze zm.
32
Zarządzenie nr 1012 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 września 2004 r. w sprawie stosowania przez
Policję analizy kryminalnej (Dz. Urz. KGP z 2004 r. Nr 20, poz. 124).
33
Dz. Urz. KGSG poz. 33.
58
ich wykorzystania w ramach innych czynności operacyjno-rozpoznawczych lub

dochodzeniowo-śledczych”);
– dla prokuratury podstawową rolę odgrywa § 19 pkt 11 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. w sprawie Regulaminu wewnętrznego urzę-
dowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury34 (zgodnie z którym
do zadań Biura Informacji i Analiz Prokuratury Krajowej należy w szczególności
„wdrażanie systemu analizy kryminalnej w jednostkach oraz prowadzenie analiz kry-
minalnych w Prokuraturze Krajowej”), jak też zarządzenie Prokuratora Generalnego
nr 43/16 z dnia 14 czerwca 2016 r. w sprawie wykonywania analizy kryminalnej w po-
wszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury35 (wskazujące w § 2, że „ana-
liza kryminalna obejmuje: 1) udokumentowane czynności wykonywane w oparciu
o proces myślowy ukierunkowane na zidentyfikowanie istniejących i poszukiwanie
nowych powiązań pomiędzy informacjami dotyczącymi przestępstwa i wszelkimi da-
nymi uzyskiwanymi z dostępnych źródeł w celu ich wykorzystania w postępowaniu
karnym, 2) statystyczną lub graficzną prezentację ustalonych powiązań przy zastoso-
waniu odpowiednich funkcji oprogramowania informatycznego”) oraz § 181 ust. 1
zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 marca 2016 r. w sprawie organizacji
i zakresu działania sekretariatów oraz innych działów administracji w powszechnych
jednostkach organ organizacyjnych prokuratury36 (gdyż jak wynika z przytoczonego
przepisu, „analiza kryminalna jest wykonywana na wniosek prokuratora referenta, po
jego uwzględnieniu przez kierownika komórki do spraw informatyzacji i analiz”);
– dla Centralnego Biura Antykorupcyjnego miarodajne znaczenie ma zarządze-
nie nr 21/20 Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego z dnia 18 sierpnia 2020 r.
w sprawie regulaminu organizacyjnego Departamentu Analiz Centralnego Biura
Antykorupcyjnego37 (zgodnie z § 2 pkt 2 tego aktu do zadań departamentu należy
„określenie modelu i kierunków rozwoju analizy kryminalnej, analizy strategicznej
i białego wywiadu w CBA oraz koordynowanie działań jednostek CBA podejmowa-
nych w zakresie wykorzystania tych narzędzi”).
2. TYPY, FORMY, RODZAJE I METODY ANALIZY KRYMINALNEJ

Pojęcie analizy kryminalnej nie jest terminem jednorodnym. Podstawowy podział
(z uwagi na przedmiot analizy) obejmuje dwa rodzaje analizy kryminalnej, tj.:
1) analizę operacyjną (określaną także jako taktyczną) ukierunkowaną na osiągnię-
cie w krótkim czasie celu pożądanego przez organy ścigania (aresztowanie sprawcy
czynu zabronionego, dokonanie zajęcia przedmiotu przestępstwa itp.);
34
T.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1115.
35
Zarządzenie Prokuratora Generalnego nr 43/16 z dnia 14 czerwca 2016 r. w sprawie wykonywania analizy
kryminalnej w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury, sygn. PK I BP 020.76.2016, niepubl.
36
Dz. Urz. MS z 2017 r. poz. 174.
37
Dz. Urz. CBA poz. 21.
59
Andrzej Lebiedowicz
2) analizę strategiczną, skupiającą się na celach, zagadnieniach o charakterze dłu-

gotrwałym, w ramach której ustala się priorytety oraz strategię zwalczania przestęp-
czości kryminalnej na podstawie pogłębionych badań, prognoz co do jej rozwoju
(zakres, kierunki, modele przestępczości)38.
Z kolei B. Sprengel rozróżnia analizę operacyjną, strategiczną oraz kryminalno-
-ekonomiczną (dotyczy analizy: 1) powiązań osobowych; 2) powiązań kapitałowych;
3) przepływów finansowych; 4) wydarzeń; 5) mechanizmów przestępczej działal-
ności; 6) bilingów; 7) danych pozwalających na ustalenie wszystkich informacji
o istotnym znaczeniu, a dotyczących popełnionych przestępstw; 8) porównawczej
przestępstw)39.
Według innego podziału możemy także wyróżnić:
a) kryminalną analizę procesową, która służy do uporządkowania wiedzy pozy-
skanej w ramach czynności procesowych, jak też zdobytej nadto w toku czynności
operacyjnych, w sytuacji przekształcenia ich wyników (w sposób zgodny z prawem)
w materiał dowodowy;
b) kryminalną analizę operacyjną, skupiającą się na danych gromadzonych w ra-
mach czynności operacyjno-rozpoznawczych, której celem jest dalsze ich ukierun-
kowanie (może być ona wykorzystana podczas postępowania przygotowawczego,
lecz nie jest to warunkiem koniecznym jej wygenerowania z uwagi na czysto roboczy
charakter)40.
M. Kobylas proponuje z kolei podział form analizy kryminalnej na:
– formy koncentrujące się na przestępstwie (analiza sprawy, analiza porównawcza
spraw, analiza przestępczości);
– formy, które skupiają się na przestępcy (analiza grup przestępczych, analiza pro-
filu szczególnego sprawcy, analiza profilu ogólnego sprawcy);
– formy ogniskujące się na metodach znajdujących zastosowanie w sprawach
(analiza metod prowadzenia sprawcy, analiza metod stosowanych w sprawach)41.
Dla porównania A. Saj wyróżnił pięć form przeprowadzenia analizy kryminalnej
procesowej i pozaprocesowej (jednocześnie wskazując, iż w literaturze przedmiotu
występuje pięć form przeprowadzenia analizy operacyjnej, bez przyjętego przez nie-
go różnicowania na analizę kryminalną procesową oraz pozaprocesową), tj. analizę:
I. porównawczą spraw – polegającą na wyszukiwaniu zgodnie z ustalonym algo-
rytmem (w oparciu na wybranych kryteriach) oraz kojarzeniu danych o zdarzeniach
przestępczych charakteryzujących się pełnym podobieństwem, której jej celem
jest ustalenie, które z nich mogły zostać zorganizowane, popełnione przez tożsa-
me osoby (poszukiwanie łączącego je spoiwa w postaci elementów seryjności), co
38
Zob. J. Widacki, Kryminalistyka, Warszawa 2002, s. 84.
39
Zob. B. Sprengel, Praca operacyjna policji…, s. 198, 200‒201.
40
Zob. M. Gabriel-Węglowski, Analiza kryminalna…, s. 128.
41
Zob. M. Kobylas, Analiza kryminalna dla studentów bezpieczeństwa wewnętrznego, Szczytno 2014, s. 15.
60
nierzadko prowadzi do poszerzenia zakresu działań organów ścigania o nowe osoby,

podmioty, poprzez wykazanie związków z przedmiotem bieżącego postępowania
przygotowawczego;
II. konkretnej sprawy – określaną także jako analiza przestępstwa, ukierunkowa-
ną na ustalenie, co się wydarzyło w danej sprawie, kto brał udział w zdarzeniu (ja-
kie osoby, podmioty gospodarcze), jaki był podział ról poszczególnych sprawców;
z uwagi na bardzo szeroki zakres może ona przybrać postać analizy:
a) danych informatycznych: sprowadzającej się przede wszystkim do badania
i syntezy danych odnoszących się do historii logowań internetowych, historii
przeglądarek internetowych, korzystania ze ściśle przypisanych adresów IP
(ang. Internet Protocol),
b) przepływu towarów: np. narkotyków, broni, jak też – w przypadku przestępstw
finansowo-skarbowych – towarów (elektronika, paliwa, olej rzepakowy, metale
szlachetne, produkty spożywcze, itp.) będących rzekomo przedmiotem cyrku-
lacji w ramach karuzel podatkowych,
c) przepływu pieniędzy, skupiającej się na badaniu podejrzanych transakcji finan-
sowych pomiędzy określonymi podmiotami, dokonywanymi zarówno przy wy-
korzystaniu systemu bankowego, jak i za pośrednictwem innych metod służą-
cych do przeniesienia kapitału,
d) bilingów telefonicznych, koncentrującej się na syntezie odpowiednich danych
pozyskanych od operatorów sieci telekomunikacyjnych, w szczególności ob-
sługujących telefony komórkowe, skorelowanej z identyfikacją użytkowników
poszczególnych numerów abonenckich MSISDN (ang. Mobile Station Interna-
tional Subscriber Directory Number), numerów kart SIM lub aparatów telefo-
nicznych (weryfikacja po numerze IMEI danego aparatu telefonicznego), jak
też analizą logowań do stacji bazowych telefonii komórkowej BTS (ang. Base
Transceiver Station),
e) powiązań osób lub podmiotów gospodarczych, której przedmiotem jest okre-
ślenie powiązań osobowych pomiędzy ustalonymi w danej sprawie osobami
(a niekiedy osobami i innymi podmiotami), a także badanie występujących
zależności pomiędzy danymi podmiotami gospodarczymi (w szczególności
o charakterze własności udziałów i akcji, na płaszczyźnie warstwy korporacyj-
nej), a w ramach tej analizy powiązań osobowych wykorzystuje się możliwości,
jakie daje eksploracja sieci społecznościowych (np. Nasza Klasa, Facebook, Gro-
no, GoldenLine, MySpace, Instagram, Twitter, identyfikatory komunikatorów
internetowych typu: Skype, GG, WhatsApp czy Viber, itp.);
III. prowadzenia sprawy – stanowiącą kompleksową ocenę czynności oraz działań,
które są realizowane w danej sprawie, określającą jej dalszy przebieg w celu doko-
nania oceny wpływu przedsiębranych czynności na efektywność oraz skuteczność
dotychczasowej pracy prowadzącego dane postępowanie (utożsamia się ją z kon-
trolą sposobu prowadzenia śledztwa). Pozwala to poprawić jakość gromadzonego
61
Andrzej Lebiedowicz
materiału dowodowego, a także wpływa na ewentualną decyzję o jego uzupełnieniu

jeszcze w toku prowadzenia postępowania przygotowawczego;
IV. grup przestępczych – służącą do usystematyzowania wiedzy posiadanej na
temat grup przestępczych, przy czym chodzi tu o uporządkowanie informacji od-
noszących się do istniejącej, jak też potencjalnej struktury przestępczej tego typu;
pierwszoplanowym celem tej formy analizy jest rekonstrukcja struktury, charakteru,
zakresu działalności danej grupy przestępczej, poznanie hierarchii oraz roli poszcze-
gólnych jej członków;
V. profilu szczególnego – jej celem jest określenie albo przynajmniej próba określe-
nia sprawcy danego przestępstwa lub serii przestępstw, sprowadzająca się do badania
natury danego naruszenia prawa, ustalania aspektów indywidualnych przestępcy na
podstawie jego zachowania przed czynem, w jego trakcie oraz po jego popełnieniu;
w jej toku dochodzi do porównania cech charakterologicznych i fizycznych danej
osoby z innymi charakterystykami, przy czym z uwagi na złożoność materii przy
określaniu np. modus operandi, zdolności, zasobu posiadanej wiedzy i szczególnych
umiejętności analityk kryminalny posiłkuje się wiedzą specjalistyczną fachowych
podmiotów (np. psychiatrów, psychologów, medyków sądowych, socjologów)42.
B. Sprengel z kolei wskazuje na cztery standardowe – w jego ocenie podstawowe –
metody analizy kryminalnej: 1) badania powiązań oraz współzależności; 2) porów-
nawczą sprawców, spraw i modus operandi; 3) czasową; 4) danych telefonicznych43.
Biorąc pod uwagę ewolucję modelu przestępczości, stopniowe odchodzenie od
brutalnych przestępstw kryminalnych w kierunku finezyjnie zorganizowanych na
szeroką skalę przestępstw gospodarczych to spośród przytoczonych form analizy
kryminalnej konkretnej sprawy – w ramach przestępstw skierowanych przeciwko
obrotowi gospodarczemu oraz przestępstw podatkowych – ogromnego znaczenia
nabiera analiza przepływów finansowych. Do jej zasadniczych celów zalicza się:
ustalenie wysokości wartości majątkowych pochodzących z przestępstwa, odtwo-
rzenie tzw. śladu księgowego, poznanie tożsamości, jak też roli osób fizycznych oraz
prawnych, które są zaangażowane w działalność przestępczą, pozyskanie wiedzy
co do miejsc przechowywania wartości majątkowych pochodzących z przestępstw
w celu ich zajęcia. Według M. Kołdys, wysuwającymi się na pierwszy plan elemen-
tami analizy przepływów finansowych – sporządzanej co do zasady w oparciu na hi-
storii rachunków bankowych – na które należy zwrócić szczególną uwagę, są przede
wszystkim: „strony operacji finansowej, wartość transakcji, tytuł operacji finanso-
wej, czas przeprowadzenia transakcji, miejsce i okoliczności dokonania transakcji”44.
42
Zob. A. Saj, Wykorzystanie analizy…, s. 272.
43
44
M. Kołdys, Analiza przepływów finansowych jako szczególna technika analizy kryminalnej. Praktyczne wy-
korzystanie, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2015, nr 13, s. 203‒206.
62
W kontekście omawianych zagadnień warto także końcowo nadmienić o kwestii

analizy geograficznej opartej na tzw. geograficznych systemach informatycznych
(Geografic Information System – GIS) przeznaczonych do: przechwytywania, gro-
madzenia, przetwarzania oraz analizowania danych geograficznych (dane prze-
strzenne) oraz ich opisów, dzięki czemu możliwym jest wczesne zidentyfikowanie
zagrożeń, punktów zapalanych, jak też ustalenie związków przyczynowych, poprzez
wykorzystanie ortofotomap zawierających naniesioną siatkę dróg (mapy zagrożeń,
typowanie melin przestępczych, miejsc przetrzymywania zakładników, tras przemy-
tu, lokalizacji przekazania okupu). Analiza geograficzna pomaga w ustaleniu modus
operandi sprawców, umożliwia budowanie wersji śledczych, znajduje wykorzystanie
przy wykrywaniu sprawców przestępstw seksualnych. Dzięki niej możliwe jest ana-
lizowanie tzw. zegara przestępczości45.
3. ZAWÓD ANALITYKA KRYMINALNEGO, ETAPY, ELEMENTY

SPORZĄDZANIA ANALIZY KRYMINALNEJ, JEJ CELE ORAZ GŁÓWNE
TECHNIKI
Według P. Chlebowicza analityk kryminalny to „funkcjonariusz lub pracownik służ-
by policyjnej, którego zadaniem jest analiza materiałów sprawy karnej lub operacyj-
nej, w celach wykrywczych, jak i procesowych”46.
W literaturze przedmiotu wskazuje się na dziesięć norm obowiązujących anality-
ków, tj.: 1) analizowane dane, jak też informacje wywiadowcze należy wykorzysty-
wać w celu ukierunkowywania postępowań przygotowawczych, względnie procedur
operacyjnych; 2) analiza powinna być integralną częścią każdej poważnej sprawy
prowadzonej przez organy ścigania; 3) efekty pracy analitycznej należy dokumen-
tować przynajmniej w formie pisemnego sprawozdania, a stosowne opracowania
graficzne również mogą zostać zaprezentowane, niemniej jednak dopuszcza się je
jedynie jako uzupełnienie pisemnego raportu, nie mogą stanowić jego substytutu;
4) opracowania analityczne powinny zawierać konkluzje oraz rekomendacje, które
następnie przedstawia się kadrze zarządzającej do wykorzystania w procesie decyzyj-
nym; 5) sporządzenie opracowania analitycznego sprowadza się do intelektualnego
przetworzenia danych, zestawianie danych zaś, niebędące wynikiem porównania lub
innych rozważań, nie stanowi analizy sensu stricto; 6) przygotowane przez analityka
opracowania analityczne muszą być w najwyższym stopniu dokładne, gdyż zlece-
niodawcy muszą polegać na danych dostarczonych przez analityka; 7) analizy należy
dostarczać terminowo, tak by ich rezultaty mogły zostać efektywnie wykorzystane;
8) analizy winny uwzględniać wszystkie istotne dane, które zostały udostępnione
analitykowi (bez względu na to, z jakich źródeł zostały pozyskane oraz w jaki sposób
45
46
P. Chlebowicz, J. Kamińska, Operacyjna analiza kryminalna w służbach policyjnych, Warszawa 2015, s. 44.
63
Andrzej Lebiedowicz
znalazły się w posiadaniu zlecającego); 9) w analizie należy uwzględnić najwyższej

jakości oraz najbardziej aktualne programy komputerowe, techniki analityczne, na-
rzędzia informatyczne służące do zestawiania i wizualizacji danych będące dostęp-
ne w środowisku pracy analityka; 10) wykonana analiza winna stanowić znaczący
wkład (oceniany na płaszczyźnie jakościowej) w realizację ustawowych zadań orga-
nów ścigania, dla których ją sporządzono47.
Pożądane jest, by kandydat na analityka kryminalnego posiadał doświadcze-
nie powiązane z realizacją czynności dochodzeniowo-śledczych lub czynności
operacyjno-rozpoznawczych48.
Zdaniem I. Gdaka wyszkolenie analityka kryminalnego/śledczego winno obejmo-
wać takie obszary wiedzy, jak: kryminologia, prawo karne, metodyki śledcze, prak-
tyka działalności policji, znajomość technik informatycznych, statystykę49.
Jako że analiza kryminalna wykracza poza czynności techniczne związane z po-
rządkowaniem materiałów w sprawie, analityk kryminalny nie jest specjalistą w ro-
zumieniu art. 205 § 1 Kodeksu postępowania karnego z 1997 r.50. Nie jest także
– z uwagi na inny zakres zadań – biegłym, niemniej jednak jego pozycja jest najbar-
dziej zbliżona do pozycji biegłego51.
Cel pracy analityka zamyka się w trzyetapowym procesie, na który składają się:
a) wielopłaszczyznowe gromadzenie informacji skorelowane z ich zrozumieniem
oraz uświadomienie sobie ich znaczenia i relacji każdego elementu względem pozo-
stałych komponentów, b) opracowanie zgromadzonych danych w sposób obiektyw-
ny, pozwalający zrozumieć całość, c) przedstawienie sposobu zrozumienia całości
informacji innym, w takim stopniu, aby proces analizy znalazł praktyczne wykorzy-
stanie, a więc stał się podstawą do podejmowania stosownych decyzji52.
Pośród etapów procesu analizy kryminalnej należy wyróżnić: I. Zbieranie danych;
II. Dokonywanie oceny informacji; III. Zestawienie danych; IV. Łączenie danych;
V. Formułowanie przesłanek w oparciu na zgromadzonych danych; VI. Tworzenie
hipotez; VII. Prezentacja wyników analizy kryminalnej53.
Jeśli chodzi o wymogi formalne odnoszące się do końcowego kształtu sprawozdania
z przeprowadzonej analizy kryminalnej, to nie zostały one w sposób kompleksowy
47
Zob. Podręcznik analizy kryminalnej dla funkcjonariuszy pionu operacyjno-śledczego. Opracowanie Biura
Narodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości, tłum. T. Surdykowski, W. Pietr, Warszawa 2020,
s. 33.
48
Zob. P. Chlebowicz, J. Kamińska, Operacyjna analiza kryminalna…, s. 44.
49
Zob. I. Gdak, Analiza materiału dowodowego…, s. 202.
50
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1375 ze zm.),
dalej jako: k.p.k.
51
Zob. P. Chlebowicz, Perspektywy wykorzystania…, s. 274.
52
Zob. Podręcznik analizy kryminalnej dla funkcjonariuszy…, s. 6.
53
Zob. G. Krysmann, Materiały szkoleniowe: Analiza kryminalna. Możliwości jej wykorzystania w prowa-
dzonym postępowaniu przygotowawczym, Biuro Prezydialne Prokuratury Krajowej (Karpacz, 1‒5 czerwca
2009 r.), s. 20, http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26 [dostęp: 18.06.2021].
64
uregulowane w żadnym z wewnętrznych aktów prawnych. Analogiczna konkluzja

odnosi się także do aktów prawa powszechnie obowiązujących54.
Nie mniej ważne w tym zakresie wytyczne zostały zamieszczone w zarządzeniu
Prokuratora Generalnego nr 43/16 z dnia 14 czerwca 2016 r. w sprawie wykonywa-
nia analizy kryminalnej w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratu-
ry55. Zgodnie z jego § 7 analiza kryminalna winna zawierać następujące elementy:
„a) wykaz materiałów przekazanych do analizy, b) zakres i cel analizy, c) metody-
kę pracy analityka, d) wykaz wykorzystanych narzędzi analitycznych, e) ustalenia
i wnioski z analizy, f) niezbędne diagramy analityczne”.
Dzięki prowadzonym od początku lat 90. XX w. pod egidą Interpolu prac nad ujed-
noliceniem technik analizy kryminalnej obecnie w tym obszarze stosowane są ujed-
nolicone techniki stawiania hipotez, identyfikacji czynów zabronionych wskazujących
związek z zasadniczymi przestępstwami, rekonstrukcji przebiegu poszczególnych
przestępstw, jak też określania struktury siatek przestępczych, a nadto analizowania
zakresu oraz sposobu prowadzenia działalności określanej jako przestępcza56.
Pośród głównych technik analizy kryminalnej wyróżnia się analizę:
I. powiązań – jej etapy to: 1) zgromadzenie wszystkich nieprzetworzonych danych;
2) określenie tematu diagramu; 3) budowa matrycy powiązań; 4) opis powiązań przy
wykorzystaniu matrycy; 5) obliczenie powiązań dla każdego podmiotu; 6) sporzą-
dzenie wstępnego diagramu; 7) zmiana struktury diagramu celem czytelnego przed-
stawienia informacji;
II. chronologii zdarzeń – pośród jej elementów wskazuje się: lakoniczne opisy zda-
rzeń zamieszczone w symbolach, takich jak prostokąty, koła; linie powiązań wykorzysty-
wane do wskazywania relacji zachodzących pomiędzy zdarzeniami (sekwencja czasowa
– strzałka na każdej linii wskazuje na przepływ zdarzeń w czasie, sekwencja zdarzeń –
czas zdarzenia jest w pewien sposób powiązany z jego opisem w ramach obszaru sym-
bolu zdarzenia);
III. przepływów – pozwala na poznanie schematu przepływu dóbr: pieniędzy, nar-
kotyków i towarów, a w ramach danej organizacji przestępczej pomaga zrozumieć
sposób jej funkcjonowania; najczęściej wykorzystywane podkategorie tej analizy to:
a) analiza przepływu towarów, b) analiza schematu działalności, c) analiza przebiegu
zdarzenia;
54
Zob. C. Fiertek et al., Metodyki postępowań w sprawach o poszczególne rodzaje przestępstw (opracowanie
w ramach projektu „Budowa systemu wsparcia pracy prokuratora na etapie postępowania przygotowawczego
i sądowego poprzez opracowanie metodyki w określonych kategoriach spraw”), Warszawa 2018, s. 389.
55
Zarządzenie Prokuratora Generalnego nr 43/16 z dnia 14 czerwca 2016 r. w sprawie wykonywania analizy
kryminalnej w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury, sygn. PK I BP 020.76.2016, niepubl.
56
Zob. A. Mroczek, Analiza kryminalna…, s. 72.
65
Andrzej Lebiedowicz
IV. połączeń telefonicznych – stanowi jedną z najbardziej rozpowszechnionych

technik z uwagi na to, że bardzo często przynosi wartościowe wyniki. Można z niej
wydzielić analizę: ilościową, statystyczną oraz powiązań57.
4. OPRACOWANIE WNIOSKÓW ORAZ PREZENTACJA WYNIKÓW

ANALIZY KRYMINALNEJ
Zestawienie materiałów pochodzących z wielu źródeł, względnie analiza danych
liczonych nierzadko w tysiącach pozycji (np. ruch sieciowy, komunikacja elektro-
niczna, połączenia telefoniczne, transakcje), możliwe są w drodze zastosowania wy-
specjalizowanych narzędzi informatycznych przeznaczonych do realizowania zadań
stojących przed analitykami kryminalnymi. W pierwszym rzędzie wskazać należy
na oparte na matematycznych algorytmach aplikacje, takie jak: Analystst’s Note-
book, iBase czy LINK. Wskazane narzędzia są wykorzystywane do automatyzacji
podstawowych czynności analitycznych, gdyż pozwalają na tworzenie i przeszuki-
wanie relacyjnych baz danych. Dzięki nim możliwe jest generowanie raportów na
podstawie sformułowanych zapytań. Z uwagi na swoje właściwości pozwalają one na
graficzną prezentację kluczowych procesów czy powiazań pomiędzy analizowanymi
elementami58.
Najczęściej stosowany przez analityków kryminalnych program Analystst’s Note-
book umożliwia wykonanie analizy:
– całej sprawy (w ramach której dochodzi do odtworzenia poszczególnych zda-
rzeń oraz ujawnienia towarzyszących im wszystkich okoliczności);
– porównawczej spraw (jej istota sprowadza się do zestawienia spraw cechujących
się pewnym podobieństwem, po to, by ustalić, czy łącznikiem pomiędzy nimi jest
ten sam sprawca);
– grupy przestępczej (ukierunkowanej na poznanie struktury tej organizacji, jak
też pozycji zajmowanej w hierarchii przez poszczególne osoby biorące aktywny
udział w działalności przestępczości zorganizowanej);
– prowadzenia sprawy (następstwem analitycznego procesu myślowego jest wyge-
nerowanie diagnozy skuteczności działań o charakterze wykrywczym);
– profilu szczególnego (mającej na celu dokonanie rekonstrukcji cech: społecz-
nych, psychologicznych, biologicznych danej osoby). Wyniki działań analitycznych
przeprowadzonych za pomocą Analystst’s Notebook mogą być poddane wizualizacji
poprzez opracowanie wykresu powiązań, wydarzeń, przepływów, połączeń telefo-
nicznych, wniosków59.
Opracowany przez naukowców z Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie
polski system LINK może być używany do opracowania modelu danego związku
57
Zob. Analiza kryminalna. Podręcznik dla analityków…, s. 35-64.
58
Zob. C. Fiertek et al., Metodyki postępowań w sprawach…, s. 373.
59
Zob. I. Gdak, Analiza materiału dowodowego…, s. 76,
66
przestępczego. Analizując dane na jego temat, pozwala na ustalenie struktury orga-

nizacyjnej, identyfikację jej członków, celu działania, relacji, ról odgrywanych przez
poszczególnych członków organizacji. Dzięki przeprowadzeniu procesu analitycz-
nego wizualizacja przy użyciu omawianego programu obejmuje: zobrazowanie
przemieszczania się osób w oparciu o dane bilingowe użytkowane przez figurantów
telefonów, poszukiwanie oraz wizualizację pewnych wzorców występujących w ana-
lizowanych danych, monitorowanie oraz analizę aktywności wykazywaną przez
osoby użytkujące komputery. Pozwala też na monitorowanie Internetu, przy czym
zaprezentowane powyżej możliwości nie stanowią katalogu zamkniętego60.
Aplikacja iBase4 pozwala na przechowywanie, analizę oraz wizualizację skom-
plikowanych powiązań zachodzących pomiędzy określonymi danymi. Jeśli chodzi
o strukturę tego narzędzia analitycznego, to dane są przechowywane w bazach da-
nych mających postać rekordów obiektów oraz połączeń. Omawiana aplikacja służy
zatem do analizy danych oraz obsługi baz danych, a także do przedstawiania ich
w formie raportów analitycznych. Daje również możliwość zaprezentowania danych
oraz związków zachodzących pomiędzy nimi w formie graficznej61.
Oprócz wzmiankowanych kombajnów analitycznych (Analystst’s Notebook, iBa-
se, LINK) zastosowanie w pracy analityków kryminalnych znajdują także pomocni-
cze aplikacje, pełniące funkcję uzupełniającą wobec zasadniczych narzędzi, takie jak
chociażby: Microsoft Access (pomaga tworzyć i przeszukiwać bazy danych), Micro-
soft Excel (nieoceniony z uwagi na uniwersalne właściwości arkusza kalkulacyjne-
go), Import Wizard (pozwala na import plików tekstowych do MS-Access, MS-Ex-
cel), Abby Fine Reader (umożliwia konwersję skanów oraz formatu PDF na formy
edytowalne), Imex/Import Export (zapewnia przetwarzanie danych nieustruktu-
ryzowanych), Link Money (pozwala na przeprowadzenie analizy finansowej), Doc
Fetcher (wyszukuje zdefiniowane frazy, ciągi znaków), Aid4Mail (narządzie uży-
teczne do odczytywania zawartości skrzynek elektronicznych), GPS Visualiser (po-
mocny przy tworzeniu tras przemieszczania się poprzez nanoszenie danych z pli-
ków GPS na mapę), Netdraw (umożliwia analizę sieci społecznościowych), draw.
io (przeznaczony do rysowania prostych diagramów przedstawiających zależności
pomiędzy obiektami), MD5Checksum Tool (wykorzystywany do weryfikacji i gene-
rowania sum kontrolnych)62.
Integracja danych – poprzedzająca interpretację lub logiczne rozumowanie – sta-
nowi pierwszy etap procesu analitycznego, który obejmuje łączenie danych pocho-
dzących z różnych źródeł w ramach przygotowań do generowania wniosków, a do
60
Zob. ibidem, s. 81.
61
Zob. Materiały szkoleniowe. Analiza kryminalna…, s. 15, http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.
php?id=26 [dostęp: 18.06.2021].
62
Zob. C. Fiertek et al., Metodyki postępowań w sprawach…, s. 374‒375.
67
Andrzej Lebiedowicz
przedstawienia tych informacji można użyć różnych technik. Najczęściej wykorzy-

stywanymi sposobami tworzenia diagramów są w szczególności:
a) porównanie danych – służące do zilustrowania związków zachodzących pomię-
dzy różnymi zmiennymi,
b) diagram przepływów – wymierna pomoc przy badaniu przepływów pieniędzy,
przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub innych dóbr, narkotyków, po-
jazdów będących przedmiotem paserstwa,
c) diagram powiązań – obrazujący relacje między obiektami występującymi
w sprawie (np. powiązania osobowe, powiązania kapitałowe w obrębie warstwy
korporacyjnej, schemat, hierarchia zorganizowanej grupy przestępczej),
d) opracowywanie profilu finansowego – mające na celu wykrycie ukrytych przy-
chodów osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych, jak też ujawnienie
wskaźników przestępczości gospodarczej,
e) schemat działalności – zmierzający do identyfikacji czynności przedsiębranych
w ramach danej działalności przestępczej,
f) diagram chronologii zdarzeń – ukierunkowany na przedstawienie chronolo-
gicznych relacji pomiędzy obiektami, prezentujący sekwencje zdarzeń,
g) diagram częstotliwości – służący do zorganizowania, podsumowania oraz zin-
terpretowania danych o charakterze ilościowym63.
W toku formułowania wniosków końcowych w ramach analizy kryminalnej za-
chodzi konieczność posiłkowania się dwoma typami rozumowań, tj. indukcyjnymi
(wniosek może wynikać z przesłanek, czyli twierdzeń, niemniej jednak nie ma gwa-
rancji, czy wniosek jest prawdziwy, nawet gdy przesłanki są prawdziwe), dedukcyj-
nych (wniosek musi być wyciągnięty z przesłanek, a zatem jeśli przesłanki są praw-
dziwe, to i wnioski są prawdziwe)64.
Podczas sporządzania opracowań analitycznych należy mieć na uwadze takie pod-
stawowe zasady, jak: precyzja, ekonomia oraz przejrzystość myśli65.
Najważniejszym elementem analizy kryminalnej są sformułowane w jej części
końcowej wnioski, przy czym w ramach dowolnego zbioru przesłanek pozyskanych
z określonego zestawu danych poszczególne przesłanki można łączyć na różne spo-
soby, tak by tworzyć różnego rodzaju wnioski (wymagające badania, by można je
było uznać za fakt). Na kanwie analizy kryminalnej można wyróżnić cztery rodzaje
wniosków:
1) szacunek – czyli wniosek odnoszący się do całości, sformułowany na podstawie
próbek, zazwyczaj mających charakter ilościowy;
2) konkluzję – czyli gruntownie uzasadnione wyjaśnienie danego stanowiska;
63
64
Zob. A. Mroczek, Analiza kryminalna..., s. 68.
65
Zob. K. Liedel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz, Analiza informacji. Teoria i praktyka, Warszawa 2012,
s. 81‒82.
68
3) hipotezę – stanowiącą wstępne wyjaśnienie; teoria wymagająca dodatkowych

informacji, aby mogła zostać odrzucona lub potwierdzona;
4) prognozę – to wniosek dotyczący wystąpienia danego zdarzenia w przyszłości66.
5. RODZAJE DANYCH WYKORZYSTYWANYCH W PROCESIE

GENEROWANIA ANALIZY KRYMINALNEJ, ICH WIARYGODNOŚĆ ORAZ
WYKORZYSTANIE „BIAŁEGO WYWIADU” W TOKU JEJ TWORZENIA
Analiza kryminalna jest elementem wywiadu kryminalnego67. Źródła informacji
wykorzystywanych przez analityków kryminalnych możemy ogólnie podzielić na
źródła: zamknięte, niejawne oraz otwarte. Chodzi tu o:
I. informacje pochodzące ze źródeł zamkniętych – stanowią je dane, które są
gromadzone w ściśle określonym celu, a ich dostępność dla ogółu społeczeństwa
jest ograniczona, przy czym często przybierają one postać ustrukturyzowanych baz
(ogólne rejestry informacji kryminalnych, bazy z danymi osobowymi zebranymi
w toku prowadzenia czynności wobec wytypowanych figurantów, dane dotyczące
rejestracji pojazdów, uzyskanych pozwoleń na broń itp.).
II. informacje pochodzące ze źródeł niejawnych – stanowią je dane zgromadzone
operacyjnie przez wykorzystanie specjalnie do tego celu przeznaczonych środków
niejawnych (obejmujących m.in. wykorzystanie osobowych źródeł informacji, jak
też techniki operacyjnej), przy czym wyraźnie trzeba tu zaznaczyć, iż wykorzystanie
informacji ze źródeł niejawnych może wprawdzie znacząco podnieść jakość tego
opracowania analitycznego z uwagi na fakt, że informacje te co do zasady są bar-
dzo precyzyjne, niemniej jednak zamieszczenie w opracowaniu tej kategorii danych
może sprawić, iż zmniejszy się stopień jego wykorzystania wobec powstałych siłą
rzeczy ograniczeń w jego rozpowszechnianiu.
III. informacje ze źródeł otwartych (OSINT) – stanowią je dane ogólnodostępne
(„szara literatura”, raporty techniczne czy ekonomiczne wyniki badań naukowych,
powiązane z danym tematem biuletyny informacyjne, tzw. białe księgi, materiały
pochodzące z konferencji, rozprawy, doktoraty, dokumenty konsultacyjne itd.), któ-
rych zasadniczym mankamentem jest to, że tego typu dane nierzadko są tendencyj-
ne, niedokładne lub mają sensacyjny wydźwięk, co generuje trudności w zakresie
oceny ich przydatności do czynienia miarodajnych ustaleń w danej sprawie68.
Dane przetwarzane w toku kreowania analizy kryminalnej, a zaprezentowane po-
niżej są bardzo różnorodne, nie tworzą katalogu zamkniętego i obejmują m.in.:
1) informacje pochodzące z rejestrów zewnętrznych: KRS, CEiDG, PESEL, CE-
PiK, Noe.NET;
2) dane wygenerowane z portali społecznościowych, komunikatorów interneto-
wych, wpisy na forach, treść, nagłówki poczty e-mail;
66
67
Zob. W. Mądrzejowski, Przestępczość zorganizowana..., s. 191.
68
Zob. Analiza kryminalna. Podręcznik dla analityków…, s. 12.
69
Andrzej Lebiedowicz
3) dane retencyjne uzyskane od operatorów telekomunikacyjnych, obejmujące róż-

ne typy teletransmisji, tj. dane geolokalizacyjne w postaci logów BTS, połącze-
nia głosowe, SMS-y, MMS-y, sesje internetowe, połączenia/usługi systemowe;
4) dane przesłane przez Generalnego Inspektora Informacji Finansowej, odnoszą-
ce się do transakcji ponadprogowych oraz sklasyfikowanych jako podejrzane;
5) wszelkiego rodzaju dokumentację księgową w postaci zestawień transakcji na
rachunkach bankowych, wykazów operacji z kas fiskalnych, paragonów, faktur,
rachunków, druków KP, KW, sprawozdań finansowych, ksiąg rachunkowych,
raportów kasowych, RW, PW, listy płac kart wynagrodzeń pracowników za-
trudnionych w danym podmiocie, deklaracji ZUS DRA’ wykazów z programów
księgowych, jednolitych plików kontrolnych (JPK);
6) dokumenty transportowe, magazynowe (pochodzące od przewoźników,
względnie spedytorów), w tym dokumentację związaną z międzynarodowym
przewozem drogowym towarów (listy przewozowe CMR);
7) decyzje wymiarowe wydane przez urzędy skarbowe;
8) dokumentację komorniczą obejmującą księgi pieniężne, kwitariusze, zajęcia
komornicze itp.;
9) dokumenty o charakterze prywatnym, takie jak: listy, zeszyty, fotografie, notatki
osobiste itp.;
10) wykazy wygenerowane z systemów Narodowego Funduszu Zdrowia związane
z udzielaniem świadczeń medycznych czy też z wystawianiem recept;
11) dokumentację medyczną;
12) dane pochodzące z portali aukcyjnych (Allegro, OLX itp.);
13) dane sesji w sieci teleinformatycznej: adresy IP, logi serwerowe, czas, liczba
przesłanych danych;
14) protokoły: oględzin (osób, rzeczy miejsc), przesłuchań, zatrzymań, przeszukań;
15) opinie biegłych o różnych specjalizacjach;
16) umowy: sprzedaży, kredytowe, pożyczkowe, o pracę, zlecenia, o dzieło;
17) listy obecności z danego zakładu pracy;
18) dane pochodzące z Zakładu Ubezpieczeń Społecznych;
19) zapisy z kamer przemysłowych, monitoringu jak też inne materiały audio/wi-
deo (w tym 18+), nagrania rozmów itp.;
20) materiały audio i stenogramy pochodzące z kontroli operacyjnej;
21) księgi meldunkowe z hoteli;
22) dane ustalone w toku oględzin tachografów;
a) logi GPS z rejestratorów zamontowanych w pojazdach;
b) zrzuty z urządzeń w postaci czujników, których zadaniem jest monitorowanie
zużycia paliwa w firmach spedycyjnych;
c) oświadczenia majątkowe;
4) przepływy środków dokonywane w ramach poza bankowych systemów płatni-
czych (na rynku kryptowalutowym);
5) wykazy z pozagiełdowego rynku walutowego Forex;
6) wyniki badań poligraficznych;
70
7) wyniki badań hipnotycznych;

8) drzewa genealogiczne69.
Z uwagi na autonomiczną formę zbierania informacji biały wywiad stanowi jeden
z elementów analizy kryminalnej70.
Analityk, sporządzając analizę kryminalną, nie może poprzestać wyłącznie na za-
mkniętych lub niejawnych źródłach informacji (uznając je oczywiście za przydatne
oraz zawierające wiarygodne i znaczące dane), gdyż dodatkowe wykorzystanie infor-
macji pochodzących ze źródeł otwartych zwiększa stopień wiarygodności produktu
końcowego, a także staje się katalizatorem do dalszego gromadzenia informacji ze
źródeł zamkniętych lub niejawnych71.
Dane uzyskane w ramach białego wywiadu – po ich niezbędnej weryfikacji – mogą
być z powodzeniem wykorzystane jako element analizy kryminalnej72.
Według B. Święczkowskiego „biały wywiad to jedna z metod działania służb
specjalnych polegająca na uzyskiwaniu i monitoringu jawnych informacji przede
wszystkim do celów analityczno-informacyjnych służb”73.
T. Aleksandrowicz wyróżnił cztery źródła otwartych danych (podlegających anali-
zie), tj.: 1) komercyjne bazy danych; 2) informacje ogólnodostępne; 3) opracowania
wydawane przez indywidualnych ekspertów; 4) „szarą literaturę”74.
B. Stromczyński i P. Waszkiewicz zwracają z kolei szczególną uwagę na rolę anali-
zy przez organy ścigania danych zamieszczonych na serwisach społecznościowych
rozumianych jako „platformy do budowania sieci społecznych lub relacji pomiędzy
osobami, które łączą wspólne zainteresowania, aktywność, pochodzenie lub powią-
zania z realnego życia”75.
Mając na uwadze powyższe, analityk kryminalny winien, sporządzając analizę
kryminalną, korzystać zatem nie tylko ze źródeł osobowych i rzeczowych, lecz także
z baz danych oraz Internetu, zapewniającego niewątpliwie dostęp do szerokiej gamy
otwartych źródeł informacji76.
Informacje wykorzystywane w toku tworzenia analizy kryminalnej, aby mogły po-
służyć do czynienia na ich podstawie miarodajnych ustaleń, muszą być przetworzone,
69
Zob. C. Fiertek et al., Metodyki postępowań w sprawach…, s. 377‒379.
70
Zob. A. Ziółkowska, Biały wywiad jako narzędzie uzupełniające czynności z zakresu techniki kryminalistycz-
nej, „Acta Universitas Lodziensis. Folia Iuridica” 2018, t. 82, s. 69.
71
72
Zob. M. Kobylas, Analiza kryminalna…, s. 12.
73
B. Święczkowski, Wykorzystanie tzw. białego wywiadu w działalności analityczno-informacyjnej Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, [w:] Biały wywiad. Otwarte źródła informacji – wokół teorii i praktyki,
red. W. Filipkowski, W. Mądrzejowski, Warszawa 2012, s. 165.
74
T. Aleksandrowicz, Biały wywiad w walce z terroryzmem, [w:] Rola mediów w przeciwdziałaniu terroryzmo-
wi, red. K. Liedel, P. Piasecka, Warszawa 2009, s. 81.
75
B. Stromczyński, P. Waszkiewicz, Biały wywiad w praktyce organów ścigania na przykładzie wykorzystania
serwisów społecznościowych, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 5, s. 155.
76
Zob. A. Kaucz, M. Kiedrowicz, M. Skinder-Pik, Gromadzenie i przetwarzanie danych mających związek ze
zwalczaniem przestępczości finansowej. Zasady dostępu, ograniczenia prawne, Warszawa 2016, s. 74.
71
Andrzej Lebiedowicz
a następnie sklasyfikowane poprzez poddanie ich ocenie pod względem wiarygod-

ności. W tym celu w ramach analizy kryminalnej zastosowanie znajduje opracowa-
ny przez National Criminal Intelligence Service z Wielkiej Brytanii system „4x4”.
Wzmiankowane narzędzie stanowi wynik kombinacji kodów dających możliwość
uzyskania aż 16 różnorakich ocen, począwszy od „A1” do „X4”. Przyjmuje się, iż
informacje sklasyfikowane na poziomie „A1”, „A2”, „B1”, „B2” to informacje wiary-
godne (nie zachodzi konieczność ich potwierdzania). Pozostałe natomiast, zaszere-
gowanie na poziomie od „B3” do „X4”, są uznawane za informacje niewiarygodne,
co wymaga w procesie analitycznym ich potwierdzenia oraz weryfikacji. Wykorzy-
stane w ramach systemu „4x4” litery („A”, „B”, „C”, „X”) oraz cyfry („1”, „2”, „3”, „4”)
mają ścisłe znaczenie, gdyż:
– symbol „A” wskazuje że nie ma wątpliwości co do autentyczności, wiarygodno-
ści, jak też kompetencji źródła;
– symbol „B” oznacza, iż informacja pochodzi ze źródła, które w większości przy-
padków było wiarygodne;
– symbol „C” wskazuje, że informacja pochodzi ze źródła, które w większości
przypadków nie było wiarygodne;
– symbol „X” oznacza nowe, niesprawdzone źródło, którego autentyczność i wia-
rygodność oraz kompetencje nie są znane;
– kod informacji „1” pozwala traktować informacje jako prawdziwe bez jakichkol-
wiek zastrzeżeń;
– kod informacji „2” wskazuje, iż informacja jest osobiście znana źródłu informacji;
– kod informacji „3” oznacza, że informacja nie jest znana źródłu osobiście, ale
jest potwierdzona przez inne źródła;
– kod informacji „4” wskazuje, iż informacja nie może być oceniana lub informa-
cja nie jest znana osobiście źródłu informacji i nie może być potwierdzona w żaden
inny sposób77.
6. SYSTEM WSPARCIA PROKURATORA – MODUŁ ANALITYCZNO-

-ŚLEDCZY ORAZ JEGO ZALETY
„W ostatnich czasie coraz powszechniejsze staje się wykorzystanie analizy krymi-
nalnej przez śledczych, jednak rezerwy niewykorzystanych możliwości tej metody
wspomagania ich pracy pozostają nadal ogromne”78.
Niewątpliwie analiza kryminalna winna być powszechnie stosowana w ramach
śledztw wielowątkowych, rozbudowanych, w szczególności w obszarze przestępczo-
ści finansowo-skarbowej, zorganizowanej oraz gospodarczej79.
77
Zob. A. Mroczek, Analiza kryminalna…, s. 60‒61.
78
A. Saj, Wykorzystanie analizy…, s. 271.
79
Zob. M. Gabriel-Węglowski, Analiza kryminalna…, s. 125.
72
Obecnie w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury na terenie

całego kraju jest wdrażana bardzo pomocna w sferze analitycznej – ceniona przez
prokuratorów pełniących swoje obowiązki w wydziałach gospodarczych Prokuratur
Okręgowych oraz Prokuratur Regionalnych – aplikacja w postaci Systemu Wsparcia
Prokuratora – Moduł Analityczno-Śledczy.
Moduł analityczny po dokonaniu importu określonych danych (w tym rozbudo-
wanych plików JPK – Jednolity Plik Kontrolny) pozwala na wykonywanie analiz da-
nych bilingowych w drodze wygenerowania:
1) statystyk – operacje analityczne (statystyki połączeń pomiędzy wybranymi
MSISDN, statystyki dla MSISN);
2) statystyki logowań w stacjach BTS, statystyki użycia numeru IMEI dla MSISDN;
3) wyszukania – operacje analityczne (wspólne MSISDN dla MSISDN, wspólne
IMEI dla MSISDN, wspólne BTS dla MSISDN, krąg abonenta, obszar abonenta);
4) kalendarzy – operacje analityczne (kalendarz użytkowania MSISDN, kalendarz
użytkowania IMEI, kalendarz logowań do BTS przez MSISDN, kalendarz współpra-
cy MSISDN – IMEI)80.
Wygenerowane w procesie analitycznym dane mogą być zwizualizowane na dia-
gramie powiązań, na mapie, względnie na osi czasu. Dzięki możliwościom technicz-
nym opisanej aplikacji po importowaniu danych bankowych nie stanowi problemu
uzyskanie statystyk dla danych bankowych (statystyki przelewów na rachunku, sta-
tystyki przelewów dla właściciela rachunku, statystyki przelewów pomiędzy wybra-
nymi właścicielami, zestawienie transakcji typu input/output, statystyki przelewów
pomiędzy wybranymi rachunkami, kalendarz przelewów dla właściciela rachunku,
kalendarz przelewów dla rachunku).
W toku prowadzenia wielowątkowych skomplikowanych spraw gospodarczych,
których stopień trudności jest generowany wielokrotnymi przepływami finanso-
wymi pomiędzy mnogimi rachunkami bankowymi, w ramach analizy danych ban-
kowych możliwe są scalenie posiadaczy rachunków, jak też wizualizacja danych na
diagramie powiązań, względnie wizualizacja tych danych na osi czasu, co znacząco
wpływa na przejrzystość analizowanej materii.
Nadto tak pomocna w śledztwach finansowo-skarbowych dotyczących oszustw
podatkowych, w tym popełnianych metodą karuzelową, analiza danych fakturowych
pozwala na opracowanie statystyk dla tych danych (zastosowanie komendy: generuj
zestawienie faktur, sumuj wartość faktur, ustal powiązania pomiędzy podmiotami,
porównaj zgodność plików JPK wyszukaj powtarzających się sekwencji), które mogą
zostać zwizualizowane na diagramie powiązań, względnie na osi czasu.
Postuluje się potrzebę udoskonalenia tego narzędzia analitycznego poprzez jego
uzupełnienie o elementy zintegrowanego systemu dostępu do otwartych źródeł
80
Zob. A. Lebiedowicz, Wykorzystanie białego wywiadu w działalności Policji i prokuratury, „Kwartalnik Kra-
jowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2021, nr 1 (41), s. 71‒72.
73
Andrzej Lebiedowicz
informacji – w formie dodatkowego – obok Modułu Analityczno-Śledczego – Modu-

łu Informacyjnego, gdzie pewnym wzorcem mogłaby być witryna mojePanstwo.pl.,
stanowiąca otwarty zestaw aplikacji, który z uwagi na dużą liczbę funkcjonalności
stanowi świetny instrument do eksplorowania sprawozdań, publicznych raportów,
opracowań, a przy tym zapewnia dodatkowo możliwość automatycznej wizualizacji
poszczególnych efektów wyszukiwań81.
W związku z powyższym stwierdzić należy, iż możliwości, jakie daje Moduł Anali-
tyczno-Śledczy, są bardzo wymierne, posługiwanie się tym jakże praktycznym novum
(po odpowiednim przeszkoleniu) pozwala na przeprowadzenie analizy ogromnej licz-
by danych przetworzonych na formę elektroniczną, po ich zaimportowaniu do mo-
dułu. Prokurator podejmujący się samodzielnej analizy lub w kooperacji z asystentem
prokuratora już na wstępie uzyskuje swoistą gratyfikację w postaci ogromnej oszczęd-
ności czasu, wynikającej z braku konieczności oczekiwania w kolejce innych zleceń
na podjęcie się wykonania analizy przez wyspecjalizowaną komórkę prokuratury. Jeśli
chodzi o efekty procesu analitycznego, to prokurator, który przeszedł wszystkie jego
etapy, w pełni utożsamia się z wyprowadzonymi na jego kanwie konkluzjami. Organi-
zowanie szkoleń z instruktażu Moduł Analityczno-Śledczy było istotnym elementem
upowszechniania analizy kryminalnej, jej popularyzowania poprzez wyjście poza her-
metyczne wyspecjalizowane komórki prokuratury.
Bacząc na skalę prowadzonych śledztw gospodarczych oraz finansowo-skarbowych,
poziom ich trudności, potrzebę wielopłaszczyznowego koncentrowania obszernego
materiału dowodowego, można powiedzieć, że każdy prokurator czy też inny funk-
cjonariusz organów ścigania musi siłą rzeczy stać się obecnie po trosze – korzystając
z technik analitycznych – analitykiem kryminalnym.
W latach 2019‒2020 Prokuratura Krajowa zleciła jednostkom podległym przepro-
wadzenie szkoleń dedykowanych dla wszystkich prokuratorów z powszechnych jed-
nostek organizacyjnych prokuratury w zakresie obsługi Systemu Wsparcia Prokurato-
ra (Moduł Analityczno-Śledczy). Po przeprowadzonym instruktażu jego uczestnikom
na zasadzie pełnej dobrowolności umożliwiono korzystanie z tego zewnętrznego na-
rzędzia analitycznego. Posługiwanie się SWP – pomimo zalet, jakie niewątpliwie po-
siada – nie stało się, wbrew zakładanym oczekiwaniom, zjawiskiem powszechnym. Jak
dotychczas nie przeprowadzono na szczeblach lokalnych, ani na poziomie centralnym
(w Prokuraturze Krajowej), badań, które obrazowałyby stan wykorzystania w prakty-
ce omawianego narzędzia analitycznego przez prokuratorów. Oskarżyciele publiczni
wciąż jeszcze w przeważającej mierze posiłkują się w porządkowaniu materiału dowo-
dowego współpracą z wyspecjalizowanymi działami ds. analiz i informatyzacji proku-
ratur okręgowych i regionalnych. Słuszny skądinąd zamysł zmiany modelu myślenia
prokuratorów w kategoriach zawodowych, by oprócz umiejętności śledczych rozwijali
w sobie także zdolności analityczne, nie został jeszcze osiągnięty, co nie oznacza, że nie
81
Ibidem.
74
stanie się tak w najbliższej przyszłości dzięki podejmowaniu działań ukierunkowanych

na pogłębioną popularyzację zalet SWP (Model Analityczno-Śledczy). W tym miejscu
nadmienić należy, iż w drugiej połowie 2021 r. we wszystkich powszechnych jednost-
kach organizacyjnych prokuratury oraz w Prokuraturze Krajowej wdrożono system
PROK-SYS, czyli centralny system informatyczny dedykowany do obsługi „procesów
związanych z digitalizacją akt postępowań przygotowawczych w sprawach karnych,
a także sprawach cywilnych, sprawach administracyjnych i z zakresu JRWA, zarzą-
dzania sprawami i obsługi wymiany informacji z instytucjami zewnętrznymi oraz do
obsługi procesów udostępniania zdigitalizowanych akt upoważnionym podmiotom”82.
W obrębie wzmiankowanego systemu można wyróżnić dwie części obejmujące takie
komponenty: Portal Zewnętrzny oraz Portal Wewnętrzny, przy czym korzystanie
z Portalu Wewnętrznego wraz z jego podsystemami (do których daje on możliwość do-
stępu) uwarunkowane jest posiadaniem przez użytkownika stosownych uprawnień83.
Jednocześnie Prokuratura Krajowa dąży obecnie do przeprowadzenia rozbudowy
aplikacji SWP z wersji desktopowej do wersji przeglądarkowej, by finalnie doszło do
zintegrowania tak zmodyfikowanej aplikacji z systemem PROK-SYS. Zrealizowanie
w najbliższej przyszłości tego zamierzenia pozwoli na włączenie tego, jak dotychczas
odrębnego narzędzia informatycznego skorelowanego z jego wszelkimi funkcjonalno-
ściami, do obszaru wiodącego w prokuraturze systemu komputerowego. Zintegrowa-
nie SWP z PROK-SYS niewątpliwie spowoduje spopularyzowanie tej aplikacji, która
będzie powszechniej stosowana, aniżeli w ramach dotychczas funkcjonującego syste-
mu zewnętrznego, niewątpliwie ułatwi też monitorowanie częstotliwości korzystania
z tego narzędzia analitycznego, pozwalając wygenerować w tym zakresie miarodajne
dane, co na chwilę obecną (wobec występowania SWP jako odrębnego systemu) nie
jest praktykowane.
7. WARTOŚĆ DOWODOWA ANALIZY KRYMINALNEJ ORAZ POZYCJA

PROCESOWA ANALITYKA KRYMINALNEGO
Analiza kryminalna jest także określana mianem „ekskluzywnej” policyjnej metody
optymalizacji wykorzystania zgromadzonych danych84. Jest ona ukierunkowana na
„pozyskanie informacji, które nie są dostępne wprost, lecz pojawiają się dopiero po
przeprowadzeniu wnikliwego oglądu dostępnych danych pod różnymi kątami. Co
więcej próba przejścia od surowych danych do wniosków powinna często posiadać
wartość dowodową”85.
82
Podręcznik Użytkownika Wewnętrznego Systemu PROK-SYS. Wersja 1.04, Prokuratura Krajowa 2021, s. 12.
83
Zob. ibidem, s. 13.
84
Zob. J. Widacki, J. Konieczny, Wersja śledcza, modus operandi, analiza kryminalna – teoretyczne podstawy
śledztwa, [w:] Kryminalistyka, red. J. Widacki, Warszawa 2016, s. 77, 82.
85
M. Kisiel-Dorohinicki et al., Zintegrowane środowisko wspomagania analizy kryminalnej, [w:] Metody
sztucznej inteligencji w działaniach na rzecz bezpieczeństwa publicznego, red. E. Nawarecki, G. Dobrowol-
ski, M. Kisiel-Dorohinicki, Kraków 2009, s. 31.
75
Andrzej Lebiedowicz
Analiza kryminalna wprawdzie początkowo dotyczyła czynności operacyjno-roz-

poznawczych, niemniej jednak z czasem zaczęła zyskiwać na znaczeniu jako anali-
za procesowa. Ten trend stanowi znaczący przyczynek do jej oceny w charakterze
ewentualnego dowodu w sprawie86.
Jak słusznie zauważa K. Woźniewski, efekty analizy kryminalnej w postaci pew-
nych ustaleń faktycznych z jednej strony mogą stanowić asumpt do dalszych czyn-
ności operacyjno-rozpoznawczych (podstawa faktyczna) i procesowych, z drugiej
zaś w sytuacji ustalenia przez organ procesowy w ramach formalnie toczącego się
śledztwa – na płaszczyźnie oceny dowodów – przydatności ustaleń faktycznych do
wykazania istnienia głównego przedmiotu dowodzenia mogą one stanowić podsta-
wę rozstrzygnięcia o przedmiocie procesu karnego87.
Samo pojęcie dowodu – przyjmowane na gruncie nauki prawa karnego proceso-
wego – zalicza się do pojęć wieloznacznych. W piśmiennictwie procesualiści już od
drugiej połowy ubiegłego wieku wskazują na dziewięć jego znaczeń, przy czym na
plan pierwszy z punktu widzenia prawników-praktyków wysuwają się cztery jego
znaczenia, a mianowicie: 1) dowód pojmowany jako źródło dowodu, a więc osoba,
względnie rzecz, od której pochodzi dany środek dowodowy; 2) środek dowodowy
rozumiany jako nośnik informacji o fakcie, który podlega udowodnieniu; 3) postę-
powanie dowodowe, 4) ostateczny wynik przebiegu procesu myślowego, ukierun-
kowanego na uzyskanie pewnego osądu, ewentualnie jako przebieg rozumowania
prowadzącego do osądu o pewnym stanie rzeczy88.
Zagadnienie analizy kryminalnej jako dowodu może być rozpatrywane na dwóch
płaszczyznach (z procesowego punktu widzenia). Z jednej strony stanowi ona pewną
czynność okołoprocesową lub rzadziej procesową o charakterze faktycznym, która
jest przeprowadzana w ramach określonego postępowania dowodowego przez osobę
dysponującą wiedzą specjalistyczną uprawniającą ją do jej przeprowadzenia. Efek-
tem procesu myślowego analityka kryminalnego jest specyficzny środek dowodowy
sprowadzający się do stwierdzenia występowania relacji zachodzących pomiędzy
danymi faktami charakteryzującymi się określonymi, specyficznymi właściwościa-
mi, które umożliwiają w danej sprawie poczynienie znaczącego dla dalszego kierun-
ku śledztwa ustalenia faktycznego, pomocnego do uprawdopodobnienia, a nawet do
uznania za udowodniony faktu głównego, w czym wyraża się duża wartość dowodo-
wa omawianej analizy kryminalnej.
Z drugiej zaś strony samo sprawozdanie z analizy kryminalnej (występujące w piś-
miennictwie pod nazwami bliskoznacznymi „raport”, „opinia”), stanowiące formę
petryfikacji jej efektów, ma w dobie funkcjonowania społeczeństwa informacyjnego
86
Zob. K. Patora, Analiza kryminalna jako dowód w sprawach karnych, „Przegląd Policyjny” 2018, nr 3 (131),
s. 207.
87
Zob. K. Woźniewski, Charakter prawnodowodowy analizy kryminalnej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017,
t. 38, s. 741.
88
Zob. S. Waltoś, P. Hofmański, Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2016, s. 353.
76
ogromne znaczenie dla organów procesowych. Nie sposób jest stracić z pola widze-
nia okoliczności, że znakomita większość przejawów ludzkiej aktywności podlega
niejako automatycznej rejestracji w systemach informatycznych różnego typu89.
Biorąc pod uwagę klasyfikację dowodów przyjętą dla potrzeb procesu karnego,
ustalenia faktyczne poczynione przez analityka kryminalnego należy potraktować
jako dowody pośrednie poszlakowe, prowadzące do stwierdzenia prawdziwości
faktu głównego w drodze wnioskowania z okoliczności, faktów, które nie pozostają
w relacji bezpośredniego związku z czynem zabronionym. Tego typu dowody nie
mogą pozostać niedocenione90.
Na chwilę obecną pomiędzy ekspertyzą kryminalistyczną a analizą kryminalną
zachodzą istotne różnice w zakresie:
1) sposobu powołania biegłego i sporządzenia wniosku o przeprowadzenie analizy
kryminalnej (do powołania biegłego dochodzi z chwilą wydania przez organ
procesowy postanowienia o jego powołaniu, a podstawą sporządzenia analizy
kryminalnej jest skierowanie do właściwej komórki organizacyjnej wniosku
o dokonanie analizy kryminalnej);
2) pozycji procesowej podmiotu sporządzającego opinię/analizę kryminalną (opi-
nię sporządza biegły, analiza kryminalna zaś jest opracowywana przez analityka
kryminalnego);
3) wymogu posiadania „wiadomości specjalnych” przez podmiot wykonujący opi-
nię/analizę kryminalną (biegły musi dysponować wiadomościami specjalnymi,
gdy tymczasem takim wymogiem nie jest obarczony analityk kryminalny);
4) pouczeń formułowanych wobec podmiotów generujących opinię/analizę kry-
minalną (biegły jest pouczany o treści art. 233 § 4 Kodeksu karnego z dnia
6 czerwca 1997 r.91, odnoszącego się do kwestii odpowiedzialności karnej za
złożenie fałszywej opinii, gdy tymczasem analityka kryminalnego w toku pro-
cesu karnego traktuje się jako świadka – mimo iż sensu stricto nim nie jest, gdyż
nie zaobserwował zjawiska stanowiącego przedmiot sprawy – pouczając o treści
art. 233 § 1 k.k., regulującego kwestię odpowiedzialności karnej za podanie nie-
prawdy lub zatajenie prawdy);
5) etapu postępowania, gdzie może dojść do wydania opinii/opracowania anali-
zy kryminalnej (ekspertyza kryminalistyczna może być dopuszczona na etapie
zarówno postępowania przygotowawczego, jak i postępowania sądowego, nato-
miast analiza kryminalna może zostać opracowana na etapie tylko postępowa-
nia przygotowawczego, gdyż obecnie obowiązujące uregulowania nie przewidu-
ją instytucji analityka kryminalnego na szczeblu sądów powszechnych)92.
89
Zob. K. Woźniewski, Charakter prawnodowodowy analizy…, s. 742‒743.
90
Zob. M. Wojtalewicz, B. Speichert-Zalewska, Analiza kryminalna…, s. 284.
91
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r., poz. 1138 ze zm.), dalej jako: k.k.
92
Zob. K. Patora, Analiza kryminalna…, s. 209.
77
Andrzej Lebiedowicz
Zdaniem M. Gabriel-Węglowskiego
procesowa analiza kryminalna nie jest dowodem sensu stricto w sprawie (w rozu-
mieniu źródła dowodowego). Ale poprzez swoją istotę może posiadać fundamen-
talne znaczenie dzięki właściwemu umieszczeniu i zobrazowaniu w przebiegu
zdarzeń określonych faktów, dowodów oraz powiązań pomiędzy nimi93.
Takim dowodem sensu stricto może się stać w sytuacji, gdy dane postępowanie
karne odnosi się do badania przebiegu innego procesu, gdzie taka analiza została
wygenerowana. Jako jedyny wyjątek, gdy analityk może stać się biegłym, przywołany
autor dopuszcza sytuację, w której organ postanowi uzyskać wiedzę co do sposobu
wykorzystania danego oprogramowania analitycznego w celu oceny prawidłowości
sporządzenia analizy w sprawie, a fakt ten ma znaczenie dowodowe94.
Polemiczne stanowisko względem tych uwag zajął P. Chlebowicz, którego zdaniem
do elementów konstytutywnych instytucji biegłego zaliczyć należy nie tylko przymiot
wiedzy specjalnej, lecz także atrybut umiejętności dodatkowych przekraczających
poziom przeciętny. W związku z powyższym analiza kryminalna jako rodzaj analizy
informacji jest czynnością wiedzotwórczą, a prokurator czy też funkcjonariusz innej
służby – bez odpowiedniego przeszkolenia, stosownego w tej materii przygotowania
– nie będzie w stanie opracować analizy kryminalnej w sposób samodzielny95.
K. Woźniewski wskazuje, iż w toku przewodu sądowego może dojść do odczytania
– w oparciu na art. 393 § 1 k.p.k. – sądowej ekspertyzy z zakresu analizy kryminalnej,
jednakże warunkiem tego jest konieczność jej uprzedniego wykonania w ramach
przedmiotowego środka dowodowego, ewentualnie poprzez potraktowanie jako
inny dokument urzędowy, który został złożony w postępowaniu przygotowawczym
czy też sądowym lub innym postępowaniu przewidzianym ustawą96.
Interesujące stanowisko w omawianej materii wyraził Sąd Apelacyjny w Lublinie,
który zrównał na płaszczyźnie dowodowej analizę kryminalną sporządzoną przez
analityka kryminalnego z opinią sporządzoną przez biegłego władającego wiedzą
specjalną, stwierdzając, iż
analiza ilościowa przepływu towarów dokonana na podstawie interpretacji roz-
mów telefonicznych objętych kontrolą operacyjną stanowi taki sam dowód jak
opinia biegłego i podlega takim samym kryteriom ocen. Analiza, o czym była
mowa, została prawidłowo wprowadzona do procesu, jako pełnowartościowy do-
wód w sprawie97.
93
M. Gabriel-Węglowski, Analiza kryminalna…, s. 125.
94
Zob. ibidem, s. 126.
95
Zob. P. Chlebowicz, Uwagi w związku z artykułem Michała Gabriela-Węglowskiego „Analiza kryminalna
w pracy prokuratora”, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 4, s. 146‒150.
96
Zob. K. Woźniewski, Charakter prawnodowodowy analizy…, s. 742.
97
Wyrok SA w Lublinie z 04.04.2017 r., II Aka 62/17, Lex 2306322.
78
Wnioski oraz ustalenia zamieszczone w sprawozdaniu końcowym z wykonanej

analizy kryminalnej, które staną się wsparciem dla tez aktu oskarżenia, mogą spowo-
dować, iż analityk kryminalny może zostać wezwany przez sąd orzekający w charak-
terze świadka celem jego przesłuchania na okoliczność sporządzenia takiego spra-
wozdania. Wobec braku uregulowań kodeksowych (luka prawna) „opinia z analizy
kryminalnej”, która jest dołączana do aktu oskarżenia, nota bene nie legitymuje się
statusem środka dowodowego. Sąd, kierując się zasadą swobodnej oceny dowodów,
podejmuje decyzję w przedmiocie mocy dowodowej wniosków analityka zawartych
w sporządzonym przez niego sprawozdaniu. Wobec powyższego bardzo istotną rolę
odgrywają zdolność jednoznacznego zaprezentowania przed sądem poczynionych
ustaleń, jak też umiejętność obrony wniosków, które zostały zawarte w analizie98.
Ważne wskazówki odnoszące się do należytego przygotowania analityka kryminal-
nego w kwestii jego wystąpienia przed sądem można wysnuć z analizy orzecznictwa,
poruszającego zagadnienia dotyczące biegłych sądowych99.
ZAKOŃCZENIE
Zdaniem J. Koniecznego praca analityczna wprawdzie korzysta z implementacji do
niej elementów metody naukowej, niemniej jednak jej wykonywanie w znaczącej
mierze nosi znamiona sztuki100. Analiza kryminalna jako narzędzie wykorzystywa-
ne do walki z szeroko pojętą przestępczością zorganizowaną i nie tylko doskonale
sprawdza się w działaniach podejmowanych przez organy ścigania. Podnosi skutecz-
ność wykrywania przestępców oraz dowodzenia winy ustalonym sprawcom. Aktu-
alnie rozmiary danych, z jakimi musi się zmierzyć prowadzący śledztwo (szczegól-
nie gospodarcze, lub finansowo-skarbowe), generują konieczność posiłkowania się
„produktem” pochodzącym od analityka kryminalnego, pozwalającym na uporząd-
kowanie zgromadzonego dotychczas materiału dowodowego i wynikającej z niego
wiedzy, jak też dalsze właściwe ukierunkowanie prowadzonego postępowania przy-
gotowawczego, czego następstwem winny być trafne decyzje procesowe. Nie sposób
jest stracić z pola widzenia okoliczności, iż jak dowodzi praktyka, ryzyko pominię-
cia poprzez przeoczenie ważnych informacji wzrasta w postępie geometrycznym
98
Zob. C. Fiertek et al., Metodyki postępowań w sprawach…, s. 404.
99
Zob. ibidem, s. 405. Chodzi tu przede wszystkim o wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 12.06.2008 r.,
K 50/05, w którym stwierdzono, że biegły sądowy to osoba posiadająca teoretyczne lub praktyczne wia-
domości specjalne jako rzeczoznawca w danej dziedzinie, najczęściej potwierdzone stosownym dokumen-
tem. Nadto odnieść się należy do wyroku SN z 18.07.1975 r., I CR 331/75, wskazującego, że wiadomości
specjalne to szczególna wiedza specjalistyczna z zakresu danej dziedziny sztuki, techniki, transportu, ko-
munikacji, informatyki, kultury, budownictwa, przemysłu, rolnictwa, chemii itd., obejmująca wiadomości
wykraczające poza zakres wiedzy, jaką dysponuje ogół osób inteligentnych i ogólnie wykształconych.
100
Zob. J. Konieczny, Zagadnienia wprowadzające, [w:] Analiza informacji w służbach policyjnych i specjal-
nych, red. J. Konieczny, Warszawa 2012, s. 21.
79
Andrzej Lebiedowicz
w stosunku do ich liczby101. Jako postulat de lege ferenda należałoby zgłosić potrzebę
pilnego uregulowania – na płaszczyźnie procedury karnej (ustawowo) – kwestii do-
tyczących roli dowodowej analizy kryminalnej oraz pozycji analityka kryminalnego
w procesie karnym. Pozwoli to na usankcjonowanie przetworzonych oraz wytwo-
rzonych informacji w postaci sprawozdań z analiz kryminalnych w pełnoprawny
materiał dowodowy, a analityk kryminalny, jako podmiot legitymujący się wiado-
mościami specjalnymi w postaci zdolności do kojarzenia różnych rodzajów danych
i wyciągający z tego procesu myślowego trafne, logiczne wnioski, zostanie potrakto-
wany jako biegły w rozumieniu art. 193 k.p.k.
BIBLIOGRAFIA
AKTY NORMATYWNE:
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1138 ze zm.).
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks postępowania karnego (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1375 ze zm.)
Ustawa z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 171 ze zm.).
Ustawa z dnia 6 lipca 2001 r. o przetwarzaniu informacji kryminalnych (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2448
ze zm.).
Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 7 kwietnia 2016 r. – Regulamin wewnętrznego urzę-
dowania powszechnych jednostek organizacyjnych prokuratury (t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1115).
Zarządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 marca 2016 r. w sprawie organizacji i zakresu działania
sekretariatów oraz innych działów administracji w powszechnych jednostkach organ organizacyjnych
prokuratury (Dz. Urz. MS z 2017 r. poz. 174).
Zarządzenie nr 1012 Komendanta Głównego Policji z dnia 23 września 2004 r. w sprawie stosowania
przez Policję analizy kryminalnej (Dz. U. KGP z 2004 r. Nr 20, poz. 124).
Zarządzenie nr 21/20 Szefa Centralnego Biura Antykorupcyjnego z dnia 18 sierpnia 2020 r. w sprawie
regulaminu organizacyjnego Departamentu Analiz Centralnego Biura Antykorupcyjnego (Dz. Urz.
CBA poz. 21).
Zarządzenie nr 26 Komendanta Głównego Straży Granicznej z dnia 15 kwietnia 2013 r. w sprawie
wykonywania przez Straż Graniczną kryminalnej analizy operacyjnej i elektronicznego przetwarzania
informacji kryminalnych (Dz. Urz. KGSG Nr 33).
Zarządzenie Prokuratora Generalnego nr 43/16 z dnia 14 czerwca 2016 r. w sprawie wykonywa-
nia analizy kryminalnej w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury, sygn. PK I BP
020.76.2016, niepubl.
Zarządzenie Prokuratora Generalnego nr 43/16 z dnia 14 czerwca 2016 r. w sprawie wykonywa-
nia analizy kryminalnej w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury, sygn. PK I BP
020.76.2016, niepubl.
LITERATURA:
Aleksandrowicz T., Biały wywiad w walce z terroryzmem, [w:] Rola mediów w przeciwdziałaniu terrory-
zmowi, red. K. Liedel, P. Piasecka, Warszawa 2009.
Analiza kryminalna. Podręcznik dla analityków. Opracowanie Biura Narodów Zjednoczonych ds. Narko-
tyków i Przestępczości, tłum. T. Surdykowski, W. Pietr, Warszawa 2020.
Chlebowicz P., Kamińska J., Operacyjna analiza kryminalna w służbach policyjnych, Warszawa 2015.
101
Zob. Materiały szkoleniowe. Analiza kryminalna…, s. 17, http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.
php?id=26 [dostęp: 18.06.2021].
80
Chlebowicz P., Perspektywy wykorzystania analizy kryminalnej w praktyce prokuratorskiej, „Prokuratu-

ra i Prawo” 2013, nr 7‒8.
Chlebowicz P., Uwagi w związku z artykułem Michała Gabriela-Węglowskiego „Analiza kryminalna
w pracy prokuratora”, „Prokuratura i Prawo” 2017, nr 4.
Czerwiński A., Rola technik twórczego myślenia w pracy śledczej, „Problemy Kryminalistyki” 1979,
nr 138.
Fiertek C. et al., Metodyki postępowań w sprawach o poszczególne rodzaje przestępstw (opracowanie w ra-
mach projektu „Budowa systemu wsparcia pracy prokuratora na etapie postępowania przygotowawczego
i sądowego poprzez opracowanie metodyki w określonych kategoriach spraw), Warszawa 2018.
Gabriel-Węglowski M., Analiza kryminalna w pracy prokuratora, „Prokuratura i Prawo” 2016, nr 10.
Gdak I., Analiza materiału dowodowego w procesie karnym, Warszawa 2018.
Gruza E., Goc M., Moszczyński J., Kryminalistyka, czyli rzecz o metodach śledczych, Warszawa 2008.
Horosiewicz K., Czynności operacyjno-rozpoznawcze w odniesieniu do przestępstw gospodarczych, [w:]
Przestępczość gospodarcza. Istota zjawiska. Zasady odpowiedzialności, mechanizmy przestępcze i metody
działania sprawców, red. P. Łabuda et al., Warszawa 2018.
Ignaczak W., Wybrane zagadnienia analizy kryminalnej, Szczytno 2005.
Kaucz A., Kiedrowicz M., Skinder-Pik M., Gromadzenie i przetwarzanie danych mających związek ze
zwalczaniem przestępczości finansowej. Zasady dostępu, ograniczenia prawne, Warszawa 2016.
Kisiel-Dorohinicki M. et al., Zintegrowane środowisko wspomagania analizy kryminalnej, [w:] Metody
sztucznej inteligencji w działaniach na rzecz bezpieczeństwa publicznego, red. E. Nawarecki, G. Dobro-
wolski, M. Kisiel -Doroginicki, Kraków 2009.
Kobylas M., Analiza kryminalna dla studentów bezpieczeństwa wewnętrznego, Szczytno 2014.
Kołdys M., Analiza przepływów finansowych jako szczególna technika analizy kryminalnej. Praktyczne
wykorzystanie, „Przegląd Bezpieczeństwa Wewnętrznego” 2015, nr 13.
Konieczny J., Wprowadzenie, [w:] Pomiędzy kryminalistyką i procesem karnym. Z zagadnień analizy
śledczej, red. J. Konieczny, Opole 2018.
Konieczny J., Zagadnienia wprowadzające, [w:] Analiza informacji w służbach policyjnych i specjalnych,
red. J. Konieczny, Warszawa 2012.
Kowalczyk I., Polska Policja w drodze do integracji z UE, [w:] Polska w systemie bezpieczeństwa we-
wnętrznego Unii Europejskiej, materiały z ogólnopolskiej konferencji popularnonaukowej, Warszawa,
26 listopada 2002 r.
Lebiedowicz A., Wykorzystanie białego wywiadu w działalności Policji i prokuratury, „Kwartalnik Kra-
jowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury” 2021, nr 1 (41).
Liedel K., Piasecka P., Aleksandrowicz T.R., Analiza informacji. Teoria i praktyka, Warszawa 2012.
Mądrzejowski W., Przestępczość zorganizowana. System zwalczania, Warszawa 2019.
Mroczek A., Analiza kryminalna. Zarys, [w:] Analiza informacji w zarządzaniu bezpieczeństwem, red.
K. Lidel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz, Warszawa 2013.
Patora K., Analiza kryminalna jako dowód w sprawach karnych, „Przegląd Policyjny” 2018, nr 3 (131).
Piasecka P., Cykl analityczny jako narzędzie w zarzadzaniu bezpieczeństwem, [w:] Analiza informacji
w zarządzaniu bezpieczeństwem, red. K. Lidel, P. Piasecka, T.R. Aleksandrowicz, Warszawa 2013.
Podręcznik analizy kryminalnej dla funkcjonariuszy pionu operacyjno-śledczego, Opracowanie Biura Na-
rodów Zjednoczonych ds. Narkotyków i Przestępczości, tłum. T. Surdykowski, W. Pietr, Warszawa 2020.
Podręcznik Użytkownika Wewnętrznego Systemu PROK-SYS. Wersja 1.04, Prokuratura Krajowa 2021.
Saj A., Wykorzystanie analizy kryminalnej w procesie karnym, [w:] Przestępstwa rzadko podejmowane
przez organy ścigania, Aspekty kryminalistyczne, materialnoprawne i procesowe, red. M. Trybus, T. Wilk,
Rzeszów 2013.
Sprengel B., Praca operacyjna policji, Toruń 2018.
Stromczyński B., Waszkiewicz P., Biały wywiad w praktyce organów ścigania na przykładzie wykorzysta-
nia serwisów społecznościowych, „Prokuratura i Prawo” 2014, nr 5.
81
Andrzej Lebiedowicz
Święczkowski B., Wykorzystanie tzw. białego wywiadu w działalności analityczno-informacyjnej Agencji

Bezpieczeństwa Wewnętrznego, [w:] Biały wywiad. Otwarte źródła informacji – wokół teorii i praktyki,
red. W. Filipkowski, W. Mądrzejowski, Warszawa 2012.
Waltoś S., Hofmański P., Proces karny. Zarys systemu, Warszawa 2016.
Widacki J., Konieczny J., Wersja śledcza, modus operandi, analiza kryminalna – teoretyczne podstawy
śledztwa, [w:] Kryminalistyka, red. J. Widacki, Warszawa 2016.
Widacki J., Kryminalistyka, Warszawa 2002.
Wielki R., Typy kryminalistycznej analizy informacji, „Prokuratura i Prawo” 2022, nr 1.
Wojtalewicz M., Speichert-Zalewska B., Analiza kryminalna – efektywne narzędzie zwalczania zorgani-
zowanej przestępczości ekonomicznej, „Przegląd Policyjny” 2019, nr 4 (134).
Woźniewski K., Charakter prawnodowodowy analizy kryminalnej, „Gdańskie Studia Prawnicze” 2017,
t. 38.
Ziółkowska A., Biały wywiad jako narzędzie uzupełniające czynności z zakresu techniki kryminalistycz-
nej, „Acta Universitas Lodziensis. Folia Iuridica” 2018, t. 82.
ORZECZNICTWO:
Wyrok TK z 12.06.2008 r., K 50/05.
Wyrok SN z 18.07.1975 r., I CR 331/75.
Wyrok SA w Lublinie z 04.04.2017 r., II Aka 62/17, Lex 2306322.
INNE ŹRÓDŁA:
Definition and Types of Crime Analysis, International Association of Crime Analysis, http:/www.iaca.net/
Publications/Whitepapers/iacawp_2014_02_definition_types_crime_analysis [dostęp: 16.06.2021].
Krysmann G., Materiały szkoleniowe: Analiza kryminalna. Możliwości jej wykorzystania w prowadzo-
nym postępowaniu przygotowawczym, Biuro Prezydialne Prokuratury Krajowej (Karpacz, 1-5 czerwca
2009 r.), s. 20, http://www.zielona-gora.po.gov.pl/index.php?id=26 [dostęp: 18.06.2021].
Słownik języka polskiego PWN, www.sjp.pwn.pl/sjp/informacja [dostęp: 16.06.2021].
82
Use of Crime Analysis in Law Enforcement
SUMMARY
Crime analysis is a very useful tool supporting law enforcement authorities in the
process of a establishing an objective truth. This article provides an insight into
scientific views on its definition, kinds, methods, forms, analytical techniques, and
the legal grounds for its application by law enforcement agencies who are the guar-
dians of public order. It also refers to the use of data derived from open sources in the
process of a crime analysis. It also presents the practical aspects of the Prosecutors’
Support System – Analysis & Investigative Module (System Wsparcia Prokuratora
– Moduł Analityczno-Śledczy) and provides positive predictions for its integration
with the PROK-SYS system. This article also mentions a controversial issue such as
the evidentiary value of this subsidiary tool which allows to review multi – source
evidence (gathered on various planes of research) as well as the role played by a cri-
me analyst in the criminal procedure. Based on those considerations, the author ma-
kes de lege ferenda conclusions on the equivalence of the position of a crime analyst
and an expert witness so that crime analysis can become a fully valid evidence as
compared with crime expert’s opinion.
Keywords: crime analysis, crime analyst, analytical cycle, IT tools, open source
83

Andrzej Lebiedowicz

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Andrzej Lebiedowicz

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Andrzej Lebiedowicz

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Kwartalnik Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury

Quarterly of the National School of Judiciary and Public Prosecution

Wykorzystanie analizy kryminalnej w działalności organów ścigania

Słowa kluczowe: analiza kryminalna, analityk kryminalny, cykl analityczny, narzę-

ki1. Według niektórych źródeł podstawowe elementy analizy kryminalnej powstały

1. KOMPONENTY CYKLU ANALITYCZNEGO I ANALIZY KRYMINALNEJ,

Z kolei w oficjalnym dokumencie International Association of Crime Analysis

Cechą charakterystyczną różnych definicji analizy kryminalnej (której nie moż-

Policyjnej – KCIK), odpowiadający międzynarodowym standardom gromadzenia,

ich wykorzystania w ramach innych czynności operacyjno-rozpoznawczych lub

2. TYPY, FORMY, RODZAJE I METODY ANALIZY KRYMINALNEJ

2) analizę strategiczną, skupiającą się na celach, zagadnieniach o charakterze dłu-

nierzadko prowadzi do poszerzenia zakresu działań organów ścigania o nowe osoby,

materiału dowodowego, a także wpływa na ewentualną decyzję o jego uzupełnieniu

W kontekście omawianych zagadnień warto także końcowo nadmienić o kwestii

3. ZAWÓD ANALITYKA KRYMINALNEGO, ETAPY, ELEMENTY

znalazły się w posiadaniu zlecającego); 9) w analizie należy uwzględnić najwyższej

uregulowane w żadnym z wewnętrznych aktów prawnych. Analogiczna konkluzja

IV. połączeń telefonicznych – stanowi jedną z najbardziej rozpowszechnionych

4. OPRACOWANIE WNIOSKÓW ORAZ PREZENTACJA WYNIKÓW

przestępczego. Analizując dane na jego temat, pozwala na ustalenie struktury orga-

przedstawienia tych informacji można użyć różnych technik. Najczęściej wykorzy-

3) hipotezę – stanowiącą wstępne wyjaśnienie; teoria wymagająca dodatkowych

5. RODZAJE DANYCH WYKORZYSTYWANYCH W PROCESIE

3) dane retencyjne uzyskane od operatorów telekomunikacyjnych, obejmujące róż-

7) wyniki badań hipnotycznych;

a następnie sklasyfikowane poprzez poddanie ich ocenie pod względem wiarygod-

6. SYSTEM WSPARCIA PROKURATORA – MODUŁ ANALITYCZNO-

Obecnie w powszechnych jednostkach organizacyjnych prokuratury na terenie

informacji – w formie dodatkowego – obok Modułu Analityczno-Śledczego – Modu-

stanie się tak w najbliższej przyszłości dzięki podejmowaniu działań ukierunkowanych

7. WARTOŚĆ DOWODOWA ANALIZY KRYMINALNEJ ORAZ POZYCJA

Analiza kryminalna wprawdzie początkowo dotyczyła czynności operacyjno-roz-

Wnioski oraz ustalenia zamieszczone w sprawozdaniu końcowym z wykonanej

Chlebowicz P., Perspektywy wykorzystania analizy kryminalnej w praktyce prokuratorskiej, „Prokuratu-

Święczkowski B., Wykorzystanie tzw. białego wywiadu w działalności analityczno-informacyjnej Agencji

Use of Crime Analysis in Law Enforcement

You might also like