2

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Kuwarter 1 – Modyul 4:
Pagpabaskug kang Kalawasan kag
Pagpadayun nga Malimpiyu
ang Palibot

DO_Q1_ESP2K_Module4
Edukasyon sa Pagpapakatao (Kinaray-a) – Ikarwa nga Grado
Alternative Delivery Mode
Kuwarter 1 – Modyul 4: Pagpabaskug kang Kalawasan kag Pagpadayun nga
Malimpiyu ang Palibot
Una nga Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung
ito ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan
ay ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito
upang makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga
tagapaglathala at mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban
sa modyul na ito ay kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga
ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Grace M. Abapo

Editor: Remie M. Pantua, Ma. Teresa S. Tunguia
Tagasuri: Joven R. Guion
Tagalapat: Kimberly Faith P. Baladiang, Leah Grace V. Vecino
Tagapamahala: Ramir B. Uytico, Pedro T. Escobarte, Jr., Elena P. Gonzaga,
Donald T. Genine, Celestino S. Dalumpines IV

Felisa B. Beriong, Corazon C. Tingson, Gaudencio C. Riego

Teresa S. Tunguia, Schubert Anthony C. Sialongo
Phoenix Allanah Zandria Q. Salcedo-Tordesillas
Marian Rose B. Sarmiento

Printed in the Philippines by ________________________

Department of Education – Region VI – Schools Division of Antique

Office Address: Binirayan, San Jose, de Buenavista, Antique

Telefax: (036) 540-9837)
E-mail Address: [email protected]
 2

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Kuwarter 1 – Modyul 4:
Pagpabaskug kang Kalawasan
kag Pagpadayun nga Malimpiyu
ang Palibot
 Pauna nga Harambalun

Maid-id nga ginhimo ang Self-Learning Module nga dya para sa mga
bata sa andang pagtuon sa balay. May nanari-sari dya nga parte nga
magagiya kananda agud anda nga maintiyendihan ang kada leksiyon
kag mapauswag ang mga competencies nga ginahambal kang
kurikulum.

Ang dya nga modyul may Giya para sa Manunudlo/Manugpatigayon

nga may kaundan ka mga pahanumdum sa pagbulig ukon estratehiya
nga magamit kang ginikanan ukon kun sin-o man nga manugpatigayon
sa mga estudyante sa anda nga pagtuon sa tagsa-tagsa nanda nga
panimalay.

Dya may “Testingi” nga makita sa una nga parte. Magasukol dya kun
may naman-an ang estudyante sa ginhanda nga leksiyon. Magahambal
man dya kun tana ang nagakinahanglan ka dugang nga bulig halin sa
manunudlo ukon sa manugpatigayon. Sa kada pagtapos kang leksiyon,
may “Tinguhai”. Dya man ang magasukol kun may natun-an ang
estudyante. May “Taramdan ka mga Sabat” agud makita kun ensakto
ukon sala ang mga sabat sa kada orubrahun. Ginalauman nga mangin
matampad ang kada isara sa paggamit ka dya.

Ginapadumdum man ang mga estudyante nga amligan ang SLM

nga dya.

Ginaengganyo ang mga estudyante nga magpakig-angut dayon sa

anda manunudlo ukon manugpatigayon kun may makita nga problema
ukon nabudlayan sa pag-intiyendi ka mga leksiyon kag paggamit kang
SLM nga dya.

Nagalaum kami nga paagi sa modyul nga dya kag sa bulig ka atun
mga manunudlo ukon manugpatigayon, mag-aram ang mga
estudyante bisan wara sanda sa eskuwelahan.
 Kilalaha

Ang modyul nga dya nagpreparar ka mga

orubrahun nga makabulig kanimu para mahimu ang
mga pamaagi sa pagpadayun nga malimpiyu ang
palibot, mayad nga panglawason kag pag-andam ka
atun kalawasan. (EsP2PKP-Id-11)

Pagkatapos ka modyul nga dya, ikaw ginaekspektar

nga:

1. Matuhoy ang importansiya ka pag-ehersisyo kag

maman-an ang mga pamaagi agud mapanami
ang panglawasun.

2. Matuhoy ang importansiya kang kalimpiyu ka palibot

kag maman-an ang mga pamaagi agud mangin
malimpiyu ang palibot.

1 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Testingi

Direksiyon: Magbutang ka nagayuhom nga hitsura sa

kahon kun ensakto ang dinalan kag masubo nga hitsura
kun dya sala.

1. Ugaliun nga mag-ehersisyo adlaw-adlaw.

2. Indi pagpadayunon ang malimpiyu ninyo nga

panimalay.

3. Itablog ang ramu sa ensakto nga surudlan.

4. Ang mabaskug nga taguipusuon kag baga

makabulig agud mangin mayad ang atun
kalawasan.

5. Ang mahigku nga palibot makapabaskug ka

imong kalawasan.

2 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Aralin Pagpabaskug kang

4 Kalawasan kag Pagpadayun

nga Malimpiyu ang Palibot
Luwas sa mga orubrahun nga dapat mo himuon bilang
bata, importante nga may oras ikaw sa pag-ehersisyo.
Maghimu ka mga bagay nga makapapagrus kag
makapabakud ka imong kalawasan. Kinahanglan
padayunon ang manami kag malimpiyu nga palibot.
Basahun ang estorya nga may tig –ulo“Ang Yabi sa
Mayad nga Panglawason Ko” agud inyo mapadayon nga
mapabakud kag mapagrus ang panglawason. Pagkatapos,
sabtan ang masunod nga mga orubrahun.

“Ang Yabi sa Mayad nga Panglawason Ko”

Nagabugtaw si Jose para mag-ehersisyo kada alas-sais
sa aga. Ginahimu na dya adlaw-adlaw agud mapadayon
ang anang ensakto nga kabug-atun; mapapagrus ang
anang taguipusuon kag baga agud tana mangin mag-an
kag madasig sa pag-obra ka nanari-sari nga orubrahun.
Pagkatapos na mag-exercise nagabulig tana sa
pagpanilhig ka andang palibot. Kada Sabado nagabulig
tana sa pagpanglimpiyu ka andang balay. Nagapanghugas
man tana ka mga pinggan. Ginahimu man dya ka anang
pamilya ang pagseparar ka mga basura. Ginaseparar
nanda ang nagadunot sa wara nagadunot nga basura.
Ang mga orubrahun nga dya makabulig para tana
mangin mabaskug kag mapagrus. Amu man, para
makaangkun ang malimpiyu nga palibot.

3 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Baliki

A. Direksiyon: Butangan ka taguipusuon kun dya

makabulig sa pagpadayun ka malimpiyu ang palibot
ukon ekis kun day indi. Sulata sa kurit ang imong sabat.

_____ 1 Pagpanilhig ka mga ramu sa palibot.

_____ 2. Pagtablog kang mga basura sa suba.
_____ 3. Pagpang-utod kang mga puno sa kagurangan.
_____ 4. Pagbulig sa programa agud malimpiyu ang palibot.
_____ 5. Pagtanum ka mga kahoy.

B. Direksiyon: Butangan kang bituon kun dya

makabulig agud mapabaskug ang atun lawas ukon X
kun dya indi. Ibutang ang sabat sa kurit.

______ 1. Pagturog ka malawid nga oras.

______ 2. Pagdalagan ukon pagjogging
______ 3. Pagpanigarilyo
______ 4. Pagpanaw ka trenta minutos
______ 5. Pagkaun ka bastante kag masustansiya nga
pagkaun

4 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Mga Listahan para sa Manunudlo

Pag-ehersisyo
- mportante nga orubrahun nga dapat himuon ka
sangka tawo sa anang pang adlaw–adlaw nga
pangabuhi. Dya makabulig agud mapabaskug kag
mapapagrus ang atun kalawasan.

Paagi sa pag-ehersisyo nagamaniobra ang mga

organ sa sulod ka atun lawas parehaas ka taguipusuon
kag baga. Sa pagpitik ka taguipusuon nagatugro dya
ka nutrisyon nga kinahanglan ka atun lawas paagi sa
pagdaloy ka dugo. Ang atun baga ang naga hulag
para kita makaginhawa.

Malimpiyu nga Palibot

Ang malimpiyu nga palibot tama ka importante

kanatun para malikawan natun kag maparayu kita sa
mga sakit kag balatian.
Ang mayad nga lawas kang kada tawo
nagasandig sa kalimpiyu ka palibot.
Ensakto nga disiplina ang kinahanglan para
mapadayon ang malimpiyu nga palibot.

5 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Umpisahi

Sa parti nga dya imu maman-an, kag atun sara-

sarahun ang mga orubrahun nga makabulig para
makaangkun kang mabaskug kag mayad nga lawas.

Pag-ehersisyo
importante nga orubrahun nga dapat himuon ka
sangka tawo sa adlaw-adlaw nga pangabuhi. Dya
makabulig agud mapapagrus kag mapabaskug ang
atun panglawason.

Malimpyu nga Palibot

Ang malimpiyu nga palibot importante kanatun
para maparayu kita sa mga nanari-sari nga sakit kag
balatian.

Ensakto nga disiplina ang kinahanglan agud

mapadayun ang malimpyu nga palibot.

Mga Orubrahun nga Makamintinar Kalimpyu sa Palibot

1. Pagpanilhig
2. Pagpurot ka mga rapta nga ramu kag pagtablug sa
ensakto nga basurahan.
3. Pagtanum ka mga kahoy nga nagapamunga.
4. Proteksiyunan ang mga suba kag dagat.

6 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Usisaa

Direksiyon: Kolori ang mga orubrahun nga nagapabaskug

ka lawas kag nagapakita ka malimpiyu nga palibot.

7 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Pauswaga

Direksiyon: Kolori ka pula ang nagapakita kang

pagtatap ka palibot kag pagpabaskug kang lawas.

1. Nagapamuksi ka Nagapamunyag ka
tanum. tanum.
2. Naga-ehersisyo
Adlawun ron gabugtaw.
pagbugtaw sa aga.
3. Nagatablug ka ramu sa Ginapurut ang mga ramu
piyak balay. nga nagarapta sa palibot.
4. Nagalantaw ka Nagadalagan para
TV hasta kasanagun balhasun ang lawas
5. Nagapananum ka mga Nagapaanapas ka mga
kahoy kag mga bulak. kahoy.

Dumduma

Ang pag-ehersisyo makapabaskug kag

makapabakud ka imong lawas.

Ang pagpadayon ka malimpiyu nga palibot

makabulig agud maparayu kita sa anuman nga sakit kag
balatian.

8 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Obraha

Direksiyon: Tseki () ang laragway nga makabulig sa

pagpabaskug kag pagpapagrus ka lawas ukon ekis ()
kun dya indi. Suluta ang ensakto nga sabat sa kurit.

1. 2. 3.
____________ ____________ ____________

4. 5. 6.
____________ ____________ ____________

7. 8. 9.
____________ ____________ ____________

9 DO_Q1_ESP2K_Module4
 Himua

Direksiyon: Basahua kag tumudon ang gawi nga

nagapabaskug ka lawas kag pagpadayon ka malimpiyu
nga palibot. Sulata ang letra ka ensakto nga sabat sa kurit.

________1. Nakakita si Lito ka hapin ka dulsi sa karsada.

Ano ang dapat na himuon?
a. Ipapurot na sa imaw na
b. Pabay-an ang hapin ka dulsi sa karsada
c. Puruton kag itablug sa husto nga basurahan

________2. Ginpukaw si Ana ka anang manang para mag -

ehersisyo. Ano ang dapat na himuon?
a. Padayunon na ang pagturog
b. Mabangon sa baratangan kag mag-ehersisyo
c. Singgitan ang manang na hay ginpukaw tana

________3. Nakita mo nga duro rapta nga ramu sa inyong

ugsaran. Ano ang imong himuon?
a. Silhigun ang nagarinapta nga ramu
b. Pabay-an lang ang garinapta nga ramu
c. Ibutang ang rapta nga ramu sa tupad balay

Dugangi

Magtugro ka tatlo ka orubrahun nga makabulig sa

pagpabaskug ka lawas kag tatlo ka orubrahun nga
nagapakita ka padayon nga paglimpiyu ka palibot.

10 DO_Q1_ESP2K_Module4
DO_Q1_ESP2K_Module4 11
Baliki
Testingi Usisaa
A.
1. Walang kulay ang
2. X
1. ikalawang kahon.
3. X
4.
2. 5.
B.
3. 1. X
2.
3. X
4.
4.
5.
5.
Pauswaga
Ubraha Himua
1. / 1. c
2. x 2. b
3. x 3. a
4. /
5. X
6. /
7. /
8. x
9. /
Taramdan Kang mga Sabat
Sanggunian

Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan

Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales. 2013.
Kagamitan ng Mag-aaral. Basura mo, Itapon ng
Wasto!; Luntiang paligid mo, Tuwa ng puso ko!;
Kalinisan at kaayusan sa pamayanan, pananagutan
ko. pp. 186-210.

Victoria Guia-Biglete, Maria Carla Mabulay-Caraan, Rolan

Baldonado Catapang, Isabel Monterozo-Gonzales. 2013.
Patnubay ng guro. Basura mo, Itapon ng Wasto!;
Luntiang paligid mo, Tuwa ng puso ko!; Kalinisan at
kaayusan sa pamayanan, pananagutan ko. pp. 80-86.

12 DO_Q1_ESP2K_Module4
13 DO_Q1_ESP2K_Module4