Sesotho HL P2 May-June 2022

SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS/
NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS
SESOTHO PUO YA LAPENG (HL)
PAMPIRI YA BOBEDI (P2)
2022
MATSHWAO: 80
NAKO: Dihora tse 2½
Pampiri ena e na le maqephe a 29.
Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

Sesotho Puo ya Lapeng (HL)/P2 2 DBE/2022
SC/NSC
DITAELO LE DIKELETSO HO MOHLAHLOBUWA
1. Bala ditaelo tsena ka tlhoko pele o qala ho araba dipotso.
2. O se ke wa latella ho bala pampiri yohle. Tadima pele papetla ya dikahare

leqepheng la bone, mme o tshwaye dinomoro tsa dipotso tse botsitsweng
dibukeng tseo o ithutileng tsona selemong sena. Ha o entse sena, bala
dipotso tseo, mme e be o kgetha tseo o ratang ho di araba.
3. Pampiri ena e arotswe DIKAROLO TSE THARO, e leng:
KAROLO YA A: Dithothokiso (30)

KAROLO YA B: Pale/Sengolwa sa Boholoholo (25)
KAROLO YA C: Tshwantshiso/Terama (25)
4. Araba dipotso TSE HLANO kaofela: TSE THARO (3) KAROLONG YA A,

E LE NNGWE (1) KAROLONG YA B le E LE NNGWE (1) KAROLONG YA C
ka mokgwa ona:
KAROLONG YA A: DITHOTHOKISO
Dithothokiso tseo o di rutilweng – Araba dipotso TSE PEDI.
Thothokiso eo o sa e rutwang – O TLAMEHA ho araba potso ena.
KAROLONG YA B: PALE/SENGOLWA SA BOHOLOHOLO

Araba potso E LE NNGWE.
KAROLONG YA C: TSHWANTSHISO/TERAMA
Araba potso E LE NNGWE.
5. KGETHO YA DIPOTSO KAROLONG YA B (PALE/SENGOLWA SA

BOHOLOHOLO) LE YA C (TERAMA)
 Araba dipotso tsa pale/sengolwa sa boholoholo le terama tseo o ithutileng
tsona FEELA.
 Araba potso E LE NNGWE E TELELE YA MOQOQO le E LE NNGWE ya
dipotso TSE KGUTSHWANE. Haeba o araba potso e telele KAROLONG
YA B, o lokela ho araba dipotso tse kgutshwane KAROLONG YA C.
Haeba o araba potso tse kgutshwanyane KAROLONG YA B, o lokela ho
araba potso e telele ya moqoqo KAROLONG YA C. Sebedisa
lenanennetefatso le hlahisitsweng leqepheng la 5 ho etsa kgetho ya hao.
6. BOLELELE BA DIKARABO
 Potso e telele ya Dithothokiso e lokela ho arajwa ka mantswe a 250–300.
 Dipotso tse telele tsa Pale le Terama di lokela ho arajwa ka mantswe a
400–450.
 Bolelele ba dikarabo tsa dipotso tse kgutshwane bo tla laolwa ke kabo ya
matshwao. Tsepama potsong, mme o se ke wa tswa lekoteng.
7. Latela ditaelo tse hlahang qalong ya KAROLO ka NNGWE ka tlhoko.
8. Nomora dikarabo tsa hao jwalo ka ha dipotso di nomorilwe pampiring ena ya

dipotso.

SC/NSC
9. Qala KAROLO E NNGWE le E NNGWE leqepheng LE LETJHA.
10. Sebedisa nako ya hao ka mokgwa o latelang:
KAROLO YA A: Metsotso e 40
KAROLO YA B: Metsotso e 55
KAROLO YA C: Metsotso e 55
11. Ngola ka mongolo o makgethe, mme o balehang.

SC/NSC
LEQEPHE LA DIKAHARE
Dintlha tse hlahisitsweng leqepheng lena di tla o thusa ho kgetha dipotso tseo o ratang
ho di araba ntle le ho qobelleha hore o bale pampiri yohle.
KAROLO YA A: DITHOTHOKISO
Dithothokiso tseo o di rutilweng: Araba dipotso TSE PEDI feela ho tsena.
NOMORO YA POTSO MOFUTA WA POTSO MATSHWAO NOMORO YA
LEQEPHE
1. 'Kgomo tsa bohadi' Potso e telele ya moqoqo 10 6
2. 'Ke lla le wena' Dipotso tse kgutshwane 10 7
3. 'Dikano' Dipotso tse kgutshwane 10 8
4. 'Bala Mahlohonolo' Dipotso tse kgutshwane 10 9
MMOHO LE
Thothokiso eo o sa e rutwang: O TLAMEHILE HO araba potso ena.
5. 'Molato keng?' Dipotso tse kgutshwane 10 10
KAROLO YA B: PALE/SENGOLWA SA BOHOLOHOLO
ELA TLHOKO: Araba potso E LE NNGWE e telele le E LE NNGWE ya TSE KGUTSHWANE. Ha o araba potso
e telele KAROLONG YA B, o lokela ho araba e kgutshwane KAROLONG YA C. O lokela ho
araba potso E LE NNGWE feela KAROLONG YA B le YA C.
Araba potso E LE NNGWE feela bukeng eo o e rutilweng.
6. Botsang lebitla Potso e telele ya moqoqo 25 11
7. Botsang lebitla Dipotso tse kgutshwane 25 11

8. Diepollo Potso e telele ya moqoqo 25 14
9. Diepollo Dipotso tse kgutshwane 25 14
10. Mme Potso e telele ya moqoqo 25 16
11. Mme Dipotso tse kgutshwane 25 16
12. Tutudu ha e patwe Potso e telele ya moqoqo 25 18
13. Tutudu ha e patwe Dipotso tse kgutshwane 25 18
KAPA
SENGOLWA SA BOHOLOHOLO: Araba potso E LE NNGWE feela ho sengolwa sa boholoholo.
14. Ke qati e a lomisanwa Potso e telele ya moqoqo 25 20
15. Ke qati e a lomisanwa Dipotso tse kgutshwane 25 20
KAROLO YA C: TSHWANTSHISO/TERAMA
Araba potso E LE NNGWE feela bukeng eo o e rutilweng.
16. Seyalemoya Potso e telele ya moqoqo 25 22
17. Seyalemoya Dipotso tse kgutshwane 25 22
18. Haeso Mafotholeng Potso e telele ya moqoqo 25 25
19. Haeso Mafotholeng Dipotso tse kgutshwane 25 25
20. Lejwe la Kgopiso Potso e telele ya moqoqo 25 27
21. Lejwe la Kgopiso Dipotso tse kgutshwane 25 27
ELA TLHOKO: Dikarolong tsa B le C, e NNGWE ya dipotso tse arajwang e tlameha ho ba ya MOQOQO, ha
e NNGWE e lokela ho ba ya di dipotso TSE KGUTSHWANE. Ha o a lokela ho araba dipotso
TSE PEDI tsa mofuta wa moqoqo kapa TSE PEDI tsa mofuta wa dipotso tse kgutshwane.

SC/NSC
LENANENNETEFATSO
Sebedisa lenanennetefatso lena qetellong ho nnetefatsa hore na efela o arabile

dipotso tse hlokehang.
KAROLO NOMORO PALO YA TSHWAYA

TSA DIPOTSO TSE (√)
DIPOTSO LOKELANG
HO ARAJWA
A: DITHOTHOKISO (tseo o di rutilweng)
(Potso e telele ya moqoqo KAPA 1–4 2
dipotso tse kgutshwane)
A: DITHOTHOKISO (eo o sa e rutwang)
5 1
(Dipotso tse kgutshwane)
B: PALE
(Potso e telele ya moqoqo KAPA ya 6–13
KAPA 1
B: SENGOLWA SA BOHOLOHOLO
(Potso e telele ya moqoqo KAPA ya 14–15
C: TSHWANTSHISO/TERAMA
(Potso e telele ya moqoqo KAPA ya 16–21 1
PALO YOHLE YA DIPOTSO TSE LOKELANG HO
5
ARAJWA.
ELA TLHOKO: DIKAROLONG TSA B le C, nnetefatsa hore o arabile potso E LE

NNGWE YA MOQOQO le E NNGWE YA DIPOTSO TSE
KGUTSHWANE. Ha o a lokela ho araba potso TSE PEDI tsa
moqoqo kapa TSE PEDI tsa dipotso tse kgutshwane.

SC/NSC
KAROLO YA A: DITHOTHOKISO
Karolong ena o botsitswe dithothokiso TSE HLANO (POTSO YA 1–5). Araba dipotso
TSE THARO feela.
DITHOTHOKISO TSEO O DI RUTILWENG
Kgetha mme o arabe dipotso TSE PEDI feela dithothokisong tseo o di rutilweng
selemong sena (POTSO YA 1 ho isa ho POTSO YA 4). O TLAMEHA ho araba
POTSO YA 5, e leng thothokiso eo o sa e rutwang.
POTSO YA 1: POTSO E TELELE YA MOQOQO
Bala qotso ena ka tlhoko, ebe o araba dipotso tse e latelang.
KGOMO TSA BOHADI – H Mokati
1 A ko thehe tsebe o mamele,

2 O e theetse o tlo nkutlwisise,
3 O nkutlwe ke roka ke thoholetsa,
4 O nkutlwe ke boledisa tseso tsa Taung.
5 Leru la hlaha ka kgalo la motse,

6 Seterekeng sa Heshele Thabalesoba.
7 Bahlankana pitsi di le mabifi,
8 Ho matha tse manaila tsa mehoke,
9 Tsa ha Hlalele di entse kgoba,

10 Kgoba ke kgabo ya role le lefubedu,
11 Role le lefubedu la mohla monene.
12 Tsena di tswela wena Palesa

13 Wena tshehlana seilatsatsi;
14 Sehou pina banna ya utlwahala,
15 Mokorotlong ba di kgitla dikodu,
16 Wa tshela boSenqu le Mohokare.
Sekaseka thothokiso ena mme o bontshe kamoo sethothokisi se sebedisitseng

mekgabisopuo ho finyeletsa molaetsa wa thothokiso ena kateng.
Karabo ya hao e be bolelele ba mantswe a 250–300. [10]

SC/NSC
POTSO YA 2: DIPOTSO TSE KGUTSHWANE

KE LLA LE WENA – MT Lekitlane

1 Boseyeng o nkentse mpowane, thatohatsi;
2 Bongwaneng ka ba naletsana e pela kgwedi.
3 Yare ke tla ke lla sa mmokotsane, phohomela;
4 Thaka tsa ka di ntetekile re ipapalla.
5 Wa kgweletsa dithebetha wa itokisetsa ntwa;

6 Tlong wa tswa o bipetsane, o hemesela;
7 Malapeng a bantlhokofatsi wa kena o fufuletswe.
8 Wa tsholela batho maqa ba sa o lebella.
9 Bitsong la ka wa qabana le batho, la fapana;

10 Manyaleng ao ke a entseng wa nkemela,
11 Thupa ka se e lwatswe, ka se e tsebe;
12 Kajeno ke lla le wena morati wa me,

13 Hara banna ke ya marapo a bonolonolo;
14 Ke tsietswa le ke maimanyana a sa reng letho.
2.1 Thothokiso ena ke sonete. Bolela lekgetha le le leng la mofuta ona wa

thothokiso. (1)
2.2 Ke karaburetso ya mofuta ofe e fumanwang TEMATHOTHOKISONG ya

bobedi? E sebedisitswe ka sepheo sefe? (3)
2.3 Hlalosa hore tshebediso ya mantswe ana: 'Hara banna ke ya marapo a

bonolonolo' a tshehetsa sehlooho sa thothokiso ena jwang. (3)
2.4 Kgefutsohare/sejura se fumanwa molathothokisong ofe? Tshwaela ka

tshebediso ya sona molaetseng wa thothokiso ena. (3)
[10]

SC/NSC
POTSO YA 3
DIKANO – JM Nkutha
1 Ka ikana ka ikenya mahlomoleng mathateng,

2 Ka ikenya tshotso dinaleng ho ee kgatello,
3 Ke hauhela fatshe la ntate le timelang,
4 Le timela le fediswa ke diabolosi.
5 Ka ikana pela ntate ho theohela lefatsheng,

6 Ke tle ke pholose setjhaba sa hae ho e mobe,
7 Yena ya neng a se a bile a se bitsa sa hae,
8 Ka baka la mekgwa le mesebetsi ya sona.
9 Ka theoha ka Maria morwetsana wa ho loka,

10 Ka wela atleng tsa Josefa monna wa kgale,
11 Yena ya ileng a mamela lengeloi la ntate,
12 Ha le ne le re a nkamohele ke tseleng.
13 Herota a utlwa a mpatla hodimo le tlase,

14 A mpatla hore ke shwe dikano di fele,
15 Tsa ho rena ha ka fatsheng la ntate,
16 E be yena morena a le mong to!
3.1 Qolla lentswe le re bopelang kgonyetso TEMANATHOTHOKISONG ya pele. (1)
3.2 Fana ka sebetsa sa bothothokisi se sebedisitsweng MELATHOTHOKISONG

ya 3 le 4. Se sebedisitswe ka sepheo sefe? (3)
3.3 Hlalosa hore tshebediso ya mantswe ana: 'Ke tle ke pholose setjhaba sa hae
ho e mobe' e tshehetsa sehlooho sa thothokiso ena jwang. (3)
3.4 Lekgotsi le fumanwa molathothokisong ofe TEMANATHOTHOKISONG ya

bone? Tshwaela ka tshebediso ya lona. (3)
[10]

SC/NSC
BALA MAHLOHONOLO – KPD Maphalla
1 O nkeleditse jwalo Molakolako

2 Kgabane yane ya ho eletsa ditjhaba;
3 Eitse ha a nkutlwa ke ntse ke tsetsela
4 A boela a mphallela ka ditemoso.
5 Bala mahlohonolo o lese dithohako,

6 Dithohako ke ditlhapa ha di hole;
7 Ha o itshwenya ka tsona o ka se hole,
8 Maharaswa a ka ikotla sefuba ka wena.
9 Bala mahlohonolo o lese batlatlapi,

10 Botlatlapi ke ba lefatshe ha bo ye tao;
11 Motlatlapi le ha a ka o tlatlapa kajeno
12 Hosane o tla tla kopa bohobe ho wena.
13 Bala mahlohonolo o lese dinonnori,

14 Dinonnori di nanara di sa qete;
15 Le ha dinonnori di o nanarela ka hohle,
16 Hosane ho tla wela tsona mankwaneng.
4.1 Molatswelli/enjambamente e fumanwa molathothokisong ofe

TEMANATHOTHOKISONG ya 1? (1)
4.2 Qolla molathothokiso o nang le Anastrofi TEMANATHOTHOKISONG ya 1 o

be o bolele bohlokwa ba yona. (3)
4.3 Hlalosa tshebediso ya mantswe ana: 'Le ha dinonnori di o nanarela ka hohle'

o be o bolele hore a tshehetsa sehlooho sa thothokiso ena jwang. (3)
4.4 Lehlaso le fumanwa melathothokisong efe? Tshwaela ka tshebediso ya lona

molaetseng wa thothokiso ena. (3)
[10]
MMOHO LE

SC/NSC
THOTHOKISO EO O SA E RUTWANG
O TLAMEHA ho araba potso ena.
Bala qotso ena ka tlhoko, ebe o araba dipotso tse tla e latela.
MOLATO KENG? – T Leballo
1 Molato keng ha fatshe la rona le senyehile?

2 Le senyehile le le bosula,
3 Le metse leoka, hlabahlabane,
4 Ho lona kgotso le kgutso di a qheshelana
5 Di qheshelana di sa dule matlo mabapi,
6 Molato keng?
7 Kajeno tjhaba se a harolana se a tabolana,
8 Kajeno tjhaba se a tabolana se a hlaselana,
9 Nyene le bosiu ho utlwahala dillo, diboko,
10 Nyene le bosiu modumo wa dithunya lethwathwarathwara,
11 Diterateng madi a batho diphororo,
12 Molato keng?
13 Bonang tameneng dipollwana ho subuhlellana,
14 Bonang tlong ya thitelo bana ho qhobellana,
15 Botlolong ya jwala bana ba inehetse,
16 Pitseng tsa jwala bana ba inne dihlooho,
17 Mahano ke dibodu a nkga ponyonyo,
18 Molato keng?
19 Dithethefatsi di ja bana lekemekeme,
20 Dithethefatsi di metsa bana bokwidita,
21 Nyaope le matekwane di ba hapile,
22 Di ba fetotse bafo, makgoba
23 Di ba fetotse ditseketseke, dilathalatha.
24 Molato keng?
5.1 Qolla lentswe le re bopelang kgonyetso TEMANATHOTHOKISONG ya 1. (1)

5.2 Lehlaso le fumanwa melathothokisong efe e mmedi thothokisong e ka
hodimo? (2)
5.3 Hlalosa hore tshebediso ya mantswe ana: 'Dithethefatsi di ja bana
lekemekeme' e tshehetsa sehlooho sa thothokiso ena jwang. (2)
5.4 Sethothokisi se sebedisitse phetapheto ya mofuta ofe
MELATHOTHOKISONG ya 7 le 8, mme bohlokwa ba yona ke bofe
melathothokisong eo? (3)
5.5 Sekaseka kamoo karaburetso ya phofonelo e sebedisitsweng kateng ho
finyeletsa molaetsa wa thothokiso ena. (2)
[10]
MATSHWAO OHLE A KAROLO YA A: 30

SC/NSC
KAROLO YA B: PALE/SENGOLWA SA BOHOLOHOLO
Araba potso ya buka eo o ithutileng yona karolong ena.
Kgetha mme o arabe potso E LE NNGWE feela, potso e telele ya moqoqo kapa ya
dipotso TSE KGUTSHWANE.
HOPOLA: Ha o araba potso e telele ya moqoqo KAROLONG YA B, o tlameha ho

araba dipotso tse kgutshwane KAROLONG YA C.
PALE
BOTSANG LEBITLA – KPD Maphalla
POTSO YA 6: BOTSANG LEBITLA – KPD Maphalla
Maele a Sesotho a re: 'Mme o tshwara thipa ka bohaleng'. Dumellana kapa o hanane
le mohopolo ona o itshetlehile ka Mmamasolomane, o nto hlahisa ntlhakemo ya hao.
Moqoqo wa hao e be wa bolelele ba mantswe a 400–450. [25]
BOTSANG LEBITLA – KPD Maphalla
Bala qotso ena ka tlhoko o nto araba dipotso tse e latelang. Hopola hore dipotso di
itshetlehile qotsong le dikahareng tsa buka yohle.
TEMA YA A
Ha Tsietsi a le lemo di tsheletseng, ha qala ha buisanwa ka tsa ho kena sekolo ha

hae. Kotsi a re a hle a ngodiswe a le lemo di tsheletseng jwalo ka bana ba bang, empa
Mmamasolomane a re ho sa le hotsho ho Tsietsi a ke ke a bona letho. O tla mpe a
ngodiswe selemong se tlang. Hona jwale ho mo lekaneng ke hore a nne a feralle
lebaleng mona motsheare ha batho ba le siyo, a lebele ntlo, a rathe patsi, a kute 5
jwang, a kge metsi, a fiele, a hlatswe dijana, a be a alole le dikobo. Ha e le tsa sekolo
tsona a ke ke a di nepa ho hang. Ho sa le hotsho haholo.
'Empa maobanyana mona o itse Tsietsi ke motsofe, ha e sa le lesea,' ho rialo Kotsi ka

ho makala ho hoholo.'Kajeno o se o re ho hotsho, a ke ke a bona letho. Hantlentle o
motho ya jwang? Ke eng eka o hloka nnete? Na Tsietsi ke motsofe kapa ke lesea? Ke 10
batla kajeno o bolele hoo e leng taba, o se ke wa nna wa dikoloha.'
'Tsietsi ke lesea, ebile ke motsofe,' ke yena Mmadibakiso eo, a se a itshwere thekeng.

'Tsietsi ke lesea ditabeng tsa sekolo. Ke sa pheta ke re teng ho sa le hotsho, a ke ke a
bona letho. Empa Tsietsi ke motsofe bakeng sa hore a ka pharama mona, a ja
monakaladi wa kebolelwa. O tlamehile ho ithuta mosebetsi. Ke mang ya tla mo foqa 15
motoho ona a kakalletse? O tlamehile ho tshwara ka thata.'

SC/NSC
Yaba ho fela ho le jwalo. Lemong tseo Tsietsi a hla a tshwara ka thata, a sehlela. A
alola dikobo, a fiela, a mathela mabenkeleng, a jara diphofo, a pheha bohobe, a pheha
hlama, a tetekwa, a kga metsi, a kuta jwang, a lema tshimong, a kgotha jwang, a
hlaola, a motsullela le dijalo, a tetekwa, a bokolla, a nosetsa dijalo, a hleka matlakala. 20
Kgutsana ya batho ya ba ya fiela le hoko ya dikgoho, ya qhala le tsona dipitsana.
Selemo sena sa hla sa eba sebe haholo.
7.1 Mantswe ana: 'Empa maobanyana mona o itse Tsietsi ke motsofe, ha e sa le

lesea,' a re bolella eng ka se mohopolong wa Kotsi? (2)
7.2 Qotsa mantswe a totobatsang tshekamelo le leeme la Mmamasolomane. (1)
7.3 Bolela ketsahalo e nnetefatsang katleho ya mongodi thehong ya lebitso la

Kotsi. (1)
7.4 Lotomanya mesebetsi E MMEDI e lebisitseng sesoseng sa kgohlano ya
maikutlo a Tsietsi mme o tshehetse kgetho ya hao. (4)
7.5 Hlalosa maele ana 'a ja monakaladi wa kebolelwa'. (2)
7.6 Ntlhakemo ya mongodi ke efe malebana le kabo ya mafa paleng ee?
Tshehetsa karabo ya hao. (2)
7.7 Mothinya o sa lebellwang o iponahatsa ketsahalong efe paleng ee? Hlalosa. (3)
MMOHO LE
TEMA YA B
Ho ne ho phethesela ha koloi ya mapolesa e fihla sepetlele. Nako tsena tsa

Keresemese ke dinako tse potlakileng, mme le dikotsi le tsona di feta tsa matsatsi
a mang. Ha ho ngwana e motle. Ha ho qellanwe. Dingaka di fapakana menyako. Baoki
ba fapakana dikgutlong tsa diphaposi tsa sepetlele. Difonofono di lla di sa tswa lla.
Ho lla seeta ha mooki a potlakela ho ya tima hlaha ka phaposing e itseng, eo ho yona 5
ho leng teng motho ya seng a le pakeng tsa lefu le bophelo. Bophelo ba motho
bo theko e boima. Ba tsebang ditaba tsa dibuka tse kgolo ba re bophelo ba motho
bo rekilwe ka madi a Konyana, mme madi a Konyana, ke madi a theko e boima
hobane a ile a rotha diatleng tsa mora wa Modimo sefateng sane sa Golgotha.
Tsatsi lena la hosane ke lona letsatsi la sehopotso sa tswalo ya eo Mmoloki wa 10
ditjhaba, yona Konyana eo ya ho tlosa dibe tsa lefatshe. Ke ka hona ho phetheselang
ka mokgwa wona ona. Le baruti ba teng mona sepetlele. Ba bang ba tlilo okwa.
Ba bang ba tlilo lakalletsa diphutheho tsa bona tse kwano bookelong mahlohonolo
a Keresemese. Mona sepetlele ho kgobokane ditjhabatjhaba ka baka la ditsietsi tsa
dikotsi esitana le ona mafu ka mefuta ya ona. 'Theoha!' ho rialo lepolesa ha le tsosa 15
Tsietsi, le mo ntsha ka koloing. O duletse ho tlena mona, athe ke wena o neng
o ikentse kgalala, o tsohetse batho matla ba se na molato. 'Theoha!' A theoha Tsietsi.
A kgannwa ho leba boingodisong, moo a fihlileng a hlaloswa e le sekweta se neng se
tsohetse batho ba Modimo matla, se bileng se batlang ho ba fenetha kaofela.

SC/NSC
7.8 Kenyelletso ya ditaba tsa Bibele e re bolella eng ka tumelo ya mongodi? (1)
7.9 Bolela ditlamorao TSE PEDI tsa tsebo eo Tsietsi a bileng le yona kamora ho
etela lebitla la ditho tsa lelapa la habo. (2)
7.10 Hlalosa tomatso e hlahiswang ke ketso ya Mohanuwa ya ho ikopela ho Tsietsi

hore ba kgutlelane ditabeng tsa marato. (2)
7.11 Sepheo sa mongodi ka ho tlohedisa Tseleng mosebetsi, a phaqolaka le

Tsietsi, ke sefe? (2)
7.12 Tshohla ketso ya Tsietsi ya ho isa ngwana wa hae, Motsamai, ho

monnamoholo Ramabanta le mofumahadi wa hae. (3)
[25]

SC/NSC
DIEPOLLO – T Seema
Maele a Sesotho a re: 'Mme o tshwara thipa ka bohaleng.' Dumellana kapa o hanane
le mohopolo ona o itshetlehile ka Mmamokele, o nto hlahisa ntlhakemo ya hao.
DIEPOLLO – T Seema
TEMA YA C
Ka tsatsi le leng a fihla a fufuletswe ka tlong monna wa ka. A fufuletswe eka o

tshetswe ka metsi. Ha a kena ha a bua letho, le nna ka se ke ka botsa ya eba
lehlanahlana la motimahlaha tswetetswete. Re etsang? Re a thotha. Nna ka se ke ka
botsa le hore na re ya kae. Ke ne ke kgotsofalletse hore feela re a tsamaya.
Ha re qeta ho tlama tse tlangwang, re tshetse ka mabokoseng tse tshwelwang 5

ka mabokoseng, ra etsa tlamathata. Tlamathata ha e lahle ngwana ka. Ra ntshetsa
dintho kantle. Re ntse ke etsa dintho tsena, ke phirimana ha ho le motho ya re bonang
hore re a falla. Dintho kaofela ha di se di dutse hantle ha fihla motswalle wa Zeblon,
Selatola, ya dulang Moemaneng ka lori ya hae. Ra kenya dintho ka loring. Ha re se re
qetile Zeblon a notlela monyako, a siya senotlolo hona moo lemating kantle. Ra kena 10
loring, ra furalla Moemaneng ka leo letsatsi. Hore Zeblon a tsamaye ka lehlaphahlapha
tjena, ho tlile jwana: hoseng ha tsatsi leo ho thuntswe lekgowa le leng le neng le dula
polasing e nngwe le neng le ratwa ke batho ba bangata. O ne a tumme ka lebitso la
Kotsuwopo ka lebaka la nko ya hae e motsu. Ditaba tsa lefu la hae di ne di halefisitse
batho bohle ba Moemaneng. Kotsuwopo o ne a se na kgethollo jwalo ka makgowa 15
a mang.
O ne a fa batho ba mo sebeletsang lebese le nama; ha tjhai e le ntle, o ne a leboha

motho le ka nku. Ho ne ho se bonolo hore ha o sebetsa ka tlong ha lekgowa o dule
tafoleng le bona ka nako ya dijo.
9.1 Mantswe ana a Diepollo: 'Ke ne ke kgotsofalletse hore feela re a tsamaya,' a

totobatsa maikutlo afe a Diepollo mabapi le ho sebetsa tliliniking ya
Moemaneng? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
9.2 Qotsa polelo e totobatsang leeme SERATSWANENG sa pele. (1)
9.3 Bolela ketsahalo e nnetefatsang katleho ya mongodi thehong ya lebitso la

Matshediso. (1)

SC/NSC
9.4 Lotomanya diketsahalo TSE PEDI tse totobatsang sesosa sa qwaketsano

paleng ena mme o tshehetse kgetho ya hao. (4)
9.5 Hlalosa polelwana ena: 'Ha ho qellanwe.' (2)
9.6 Mothinya o sa lebellwang o iponahaditse jwang mohla Diepollo le Zeblon ba

neng ba fallela Pereng e tshweu? Hlalosa. (3)
9.7 Ntlhakemo ya mongodi ke efe malebana le ho kenela paleng ee? Nehelana

ka lebaka la karabo ya hao. (2)
MMOHO LE
itshetlehile qotsong le dikahareng tsa tshwantshiso/terama yohle.
TEMA YA D
'Mmasenki a kopa tshwarelo ka hore ebe o ntshwantshitse le motho e mong. Ka utlwa

ke mo rata Dikenkeng (kapa Willeminah) tsatsing leo, o ile a sebetsa sesadi. Mosadi
enwa o ne a tumme ka lebitso lena la Mmasenki, le bana ba sekolo ha ba reka dibuka
tsa sekolo lebenkeleng la hae la dibuka, ba ne ba ya ha Mmasenki. O ne a tsebahala
ka lebitso lena ka lebaka la monna wa hae Dr Senki (Seuntjie) van Wyk ya neng 5
a sebetsa hona sepetlele le rona. Dipampiri tsena di ile tsa wela ka phoso matsohong
a Dr Van Wyk ha a ne a etetse mosadi wa hae femeng ya hae ya ho hatisa dibuka
mme o ile a tshoswa ke hore na di tlile jwang moo, hobane jwalo ka ngaka o ne
a tseba hore boitsebiso boo ke sephiri. Ke ka hoo Mmasenki a neng a hlasitse hakana.
Monna wa hae o ile a mo kopa hore a batle motho ya tlileng le tsona moo, a tle 10
a mmitsetse mapolesa.'
'Re ile ra etsa leqheka le Dikenkeng hore a nke difaele tseo ha a tjhaisa mosebetsing.
A etsa hantle feela jwalo a ba a ntlisetsa tsona mosebetsing. Setswalle sa rona le
Dikenkeng moradi wa Phohledi sa qala ka tsela e jwalo.'
'Ka mafelo a beke ao ke sa sebetseng ka wona sepetlele Dikenkeng o ne a ntjhakela 15

lekeisheneng. Le hoja yena a ne a dula lekeisheneng le leng le bitswang Botjhabela,
haufi le Batho lekeishene. Dibeke tsa hlahlamana kamora hore ke etse makgobonthithi
a hore lebitso la Mmamolete le hlahelle ka hodimo ho mabitso a mang le taba ya hore
faele e kile ya nyamela e ne e se e le taba e fetileng.'
9.8 Hlalosa tomatso e hlahiswang ke setswalle sa Dikenkeng le Diepollo. (2)
9.9 Bolela ditlamorao tsa ho nyamela ha faele ya lenane la bakudi. (2)
9.10 Sepheo sa mongodi malebana le ketso ya Diepollo ya ho fetola lenane la

bakudi ke sefe? (3)
9.11 Tshohla ketso ya Zeblon ya ho nyamella morung kamora hore ba fihle

thibelleng ya makoloing mohla ba neng ba fallela Mangaung. (3)
[25]

SC/NSC
MME – NP Maake
Maele a Sesotho a re: 'Mme o tshwara thipa ka bohaleng.' Dumellana kapa o hanane
le mohopolo ona o itshetlehile ka Mme, o nto hlahisa ntlhakemo ya hao.
MME – NP Maake
TEMA YA E
Dikeledi wa batho a sarelwa ha bohloko. Mohlomong hoja Tsekiso a ne a bua le yena

hantle ho ka be ho sa ka ha eba bohloko hakaalo. Empa motho wa teng o ne a mo
kgohlopa, a bua eka Dikeledi o entse ka lonya ha a hasantse taba ena ya hore
o rometse batswadi ba hae habo. A bua hle motho, a ba a bolella Dikeledi hore ke
sephoqo ha a sa ka a bona hore taba ya bona ke kgale e fedile, ha a tsebe hore na 5
keng se ntseng se mo ja, se bile se etsa hore a nne a lore. A nya matsete, a sa
kgathalle hore o utlwisa Dikeledi bohloko kapa tjhe.
Ho jwalo ha batho ba kile ba ratana haholo. Ha ba se ba qabane, ba ye ba hlabane ka

dipuo le ka mantswe hoo ekang ke dira, ebile le dira ke a di bona. Dikeledi o tlohile
moo pelo ya hae e le bohloko, a dubehile maikutlo, a ferekane, a sa utlwisise se 10
etsahalang. Motswalle wa hae le yena o ne a maketse, hoba leha a ile a hasanya taba
eno sekolong, yena o ne a etsa jwalo e le ha a batla ho kgadisetsa banana bane ba
mahehle, hoba o ne a rata Dikeledi haholo, a batla ho mmona a hlola ntweng ena ya
hae le banana bana.
Bothata ba Dikeledi bo ne bo rarolohe hona mantsiboyeng ao, ha Rakgadi a fihla. 15

Dikeledi a botsisisa hore athe batho bana ba ne ba tswa kae.
11.1 Mantswe ana: 'Ho jwalo ha ... ba ratana haholo,' a re bolellang ka bophelo ba
nnete? (2)
11.2 Qotsa mantswe a totobatsang hore Dikeledi o kene lenyalong lena a tseba
hantle hore o tlo nyalwa ke Thollo. (1)
11.3 Bolela ketsahalo e nnetefatsang katleho ya mongodi thehong ya lebitso

la Mme. (1)
11.4 Lotomanya diketsahalo tse pedi tse totobatsang sesosa sa qwaketsano

pakeng tsa Dikeledi le Tsekiso mme o tshehetse kgetho ya hao. (4)
11.5 Hlalosa maelana/sekapolelo sena: 'Ho nya matsete.' (2)

SC/NSC
11.6 Mothinya o sa lebellwang o ile wa iponahatsa ketsahalong efe paleng ee?

Hlalosa. (3)
11.7 Ntlhakemo ya mongodi ke efe malebana le ho bipa sephiri paleng ee?

Tshehetsa karabo ya hao. (2)
MMOHO LE
TEMA YA F
Ya tsholoha pula, e na eka ke ya medupe, e sa tlo kgaotsa kajeno lena. Lehadima le

lona la laima le sa tswa laima, maru a thwathwaretsa ha bohloko. Tsena tsohle tsa
tetebetsa Dikeledi moyeng le ho feta. A hopola mantswe ohle a mmisi Lekena, ao
a neng a sa ka a a utlwa ha a ne a buuwa, athe moya wona o a a utlwa. A nna a rotha
ka bonngwe, polelo kamora polelo, mme moelelo wa wona o ntse o hlaka, ho fihlela 5
a mo kganyetsa hantle, a ba a bona moo a neng a lebisitse teng.
Poropotlwana tsane tsa hae tsa bana a bona e se e le ntho disele, tse otileng, mahlo a
kgohletse ke tlala, di bile di hlobotse. Ntlo yane ya hae e kgolo, e neng e na le disofa
tse ntle tse bothobotho, le lefotha la dijo tse monate ka kitjhining, ya fetoha
motlotlwana o lefifi, o se nang ke re le sengwathwana sa bohobe bo ommeng. 10
Tsa tla jwale ntho tsena, eka ke setshwantsho sa baesekopo, jwalo ka hola ha a ne
a bona ntho tse ntle. Ditulo ka tlong di swahlamane, e re ha moeti a kena a re o a dula,
ho thwe ho yena a dulele bankeng mane hoba setulo seo ha se na leoto le leng.
Le hona bankeng moo ho thwe a dule hantle hobane maoto a yona ha a lekane, e ka
tloha ya mo kakalatsa. Ha motho a re o kena ka kamoreng, a fumane dikobo di 15
le ditshila ...
11.8 Mantswe ana: 'Ya tsholoha pula …,' a re bolella eng ka maemo a ditaba a
renang nakong eo? (1)
11.9 Bolela ditlamorao TSE PEDI tsa ho tloha ha Mme Matatiele. (2)
11.10 Hlalosa tomatso e hlahiswang ke ketso ya Mme ya ho hloleha ho bua se mo

tlisitseng motseng wa Sebokeng. (2)
11.11 Sepheo sa mongodi malebana le ketso ya Diseko ya ho etsa qeto ya ho

boloka dinepe tsa Mme le lengolo la hae ho e na le ho bolella Mmateboho
nnete ka Mme, ke sefe? (2)
11.12 Tshohla ketso ya Dikeledi ya ho ananela lenyalo la motho eo a se nang

dikamano tsa lerato le yena. (3)
[25]

SC/NSC
TUTUDU HA E PATWE – M Mahanke
Titjhere ke motho ya nang le makgabane le bofokodi jwalo ka motho e mong le e

mong. Tshohla mohopolo ona mme o hlahise mahlakore ana a mabedi a botho o
ipapisitse le baphetwa bana ba babedi e leng Tutudu le Thebe o nto hlahisa ntlhakemo
ya hao.
TUTUDU HA E PATWE – M Mahanke
TEMA YA G
'Nna ke dumellana le wena, Malla. Ke letse ke ipotsa hore hantlentle le yena Tutudu
enwa re mo tsekisang. Bona feela kamoo re pudukaneng kateng. Metopa yona ha ke
sa bua. Ba bang ba rona re nyahladitse mesebetsi feela. Nna hona jwale ha ke tsebe
le hore ngwana mongaka o latilwe ke mang sekolong. Bana ba ka le bona, ba robetse
teleha. Ke a hana, ke a latola. Ka ntate mabitleng, ena yona ha ke sa e kena.' 5
Ha letsatsi le sekama ho ne ho kgutsitse motseng. E ne e sa ke ho na le se neng se

etsahala sekolong maobane. Empa le hona kgutsong eo ho ne ho ipetsa menyenyetsi
e reng ho mpa ho kgefuditswe feela. Ha e le ntwa yona e sa le matla.
Ha eka phirimana e tla wa ha bonahala morwerwe mane sebakana. Ha o ntse

o atamela ho bonahala hore ke Thebe. Le yena o ne a hlile a hulanya maoto jwalo ka 10
motho ya sa lakatseng ho ya moo a yang; empa ho ya a ntse a eya. Ke eo a tla a bile
a tlo kena hona mona moo ba bang ba seng ba le teng. Dimama o ne a ntse a mo
emetse. Ke ka hoo eitseng ha a kena feela a be a se a mo jajabetsa ka bohale.
'Hei, wena Thebe. O moetapele ya jwang ya hlahang feela ha o rotelletsa ntwa? Ha ho

le hobe o a nyamela! Hona jwale ke batlile ke tshwarwa ka sehloho maobane.' 15
13.1 Mantswe ana: 'Ke letse ke ipotsa hore hantlentle le yena Tutudu enwa re mo
tsekisang,' a utulla maikutlo afe a mophetwa ya buang? (2)
13.2 Qotsa mantswe a totobatsang tomatso mme o e hlalose. (2)
13.3 Lotomanya mabitso a baphetwa BA BABEDI bao Thebe a ba sebedisitseng

ho phetha merero ya hae o be o tshehetse kgetho ya hao. (4)
13.4 Mothinya o sa lebellwang o iponahaditse ketsahalong efe paleng ee? Hlalosa. (3)
13.5 Bolela ketsahalo e nnetefatsang hore mongodi ha a atleha thehong ya lebitso

la Thebe. (1)

SC/NSC
13.6 Sepheo sa mongodi ka ho hlahisa boThabang ba iponahatsa e le baphetwa

ba tsebang ho hlwaya botle ho bobe leha ba tsejwa ka ho hloka tsebe, ke
sefe? (2)
MMOHO LE
TEMA YA H
Ka nako ya kgefutso ya bobedi Seipobi a fihla. A fetela ofising ya Tselapedi. Ka mora

hore ba bue nakwana ha bitswa Tutudu, mme le yena ha bonahala hore ho na le taba
e tshohlwang le yena. A lokollwa ho boela sehlopheng seo a neng a ntse a se ruta.
Jwale ha bitswa Thebe. Yena ha a ka a dula sebaka se sekaalo; ebile o se a tswa le
yena Seipobi ka koloi. Ba ile, ho se mang ya tsebang hore ba ile kae. Ha sekolo se 5
atamela ho tswa ya boela ya kena koloihadi ya morui Seipobi. Kgetlong lena o fihlile a
theola Thebe feela, ya ba o a ikela.
Lengolo le potolohang la bitsetsa matitjhere kopanong e potlakileng. Metsotso e
leshome pele sekolo se etswa ba phutheha.
Tutudu ha a kena ka phaposing ya matitjhere o fumane ho kgutsitse kgutso. Tselapedi 10
o ne a eme ka pele, a le lekgatheng la ho bua. Pela hae ho ne ho eme Thebe ya neng
a lepellisitse dikeledi; a ntse a hula le mamina. Yare hoba bohle ba dule fatshe
Tselapedi a bua:
'Bomme le bontate, kopano ena ha se ya ka. Ke ya monghadi Thebe. Ka hoo ke
mo fa sebaka.' 15
Thebe, ka lentswe le tlerotseng le bile le thothomela:
'Tutudu, ntshwarele!'
Ha a realo a mo atamela. A mo mamarela sebaka se selelele. Ho ne ho ntse ho
kgutsitse. Thebe a tswela pele:
'Bomme le bontate, ha ke tsebe hore ke qale kae. Le ha ho le jwalo seo nka mpang ka 20
se bolela ke hore Tutudu o thusitse hore babo rona ba tshwerweng ba lokollwe.'
13.7 Mantswe ana: 'Tutudu, ntshwarele,' a re senolela hore Thebe ke mophetwa

ya jwang? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
13.8 Bolela ditlamorao tsa hore Nthoto a bolelle mmae hore mmisi Dikgapane o a
mo kobisa ha a ruta ka phaposing. (2)
13.9 Hlalosa maelana a Basotho a reng: 'Ho robala ke ho fetoha' o ipapisitse le

boitshwaro ba Motsamai. (2)
13.10 Tshohla tshekamelo le leeme tse hlahang paleng ena. (2)
13.11 Tshohla ketso ya Thebe ya ho rekela bana ba sekolo jwala ho ntshetsa pele
merero ya hae. (3)
[25]
KAPA
SC/NSC
SENGOLWA SA BOHOLOHOLO
Araba potso E LE NNGWE feela ho sengolwa sa boholoholo.
KE QATI E A LOMISANWA – SJ Mamashela
Maelana ana: 'Ho ja masapo a hlooho,' a bolela ho nahana ka thata. Sekaseka
maelana ana mabapi le kamano ya ona le dithoko tsa 'Ntwa ya Barolong'.
KE QATI E A LOMISANWA – SJ Mamashela
Bala qotso ena ka tlhoko o nto araba dipotso tse e latelang. Hopola hore dipotso
di itshetlehile qotsong le dikahareng tsa dithoko tsa seboko.
TEMA YA I
NTWA YA DITHUNYA
1 Eitse ha re tloha ho hlaoleng,
2 Ra tloha dirapeng tsa dipone,
3 Nna ka utlwa lentswe la mmuso
4 Le re memetsa, le re:
5 'Bereng a palame,'
6 Ra palama.
7 Eitse ha re fihla lekgalong,
8 Pakeng tsa Mafa le Ramabidikwe,
9 Modimo wa mo dumedisa Bereng,
10 Ra ba ra nehwa sedibelo, ra tlola,
11 Re se tlotsitse ho fihla Makgaleng.
12 Eitse ha re fihla ka difateng,
13 Ra bofolla dinone, ra fudisa.
14 Dinone tsa kgora, ra tsoha re feta,
15 Ra fihla ka ha Mphutse, ra emisa,
16 Ka Mphutsing ra fudisa dinone.
17 Le teng tsa kgora ra tloha re feta,
18 Eitse ha re fihla ka Phatlalla,
19 Re sa ntse re fihla, le motsotswana re eso o qete,
20 Makgowa a qabana le Moorosi.
21 Jwale ke a tshaba, ke a kgutla!
15.1 Na o ka re Bereng o ne a sebeletsa bolaodi ba naha kapa tjhe? Tshehetsa

karabo ya hao. (2)
15.2 Bolela hore Bereng o hlokahalletse hokae. (1)
15.3 Mafa le Ramabidikwe ke mabitso a eng? (1)
15.4 Mantswe ana: 'dipone' le 'dinone' a sebedisitswe bakeng sa eng? Fana ka

lebaka la tshebediso ya ona. (2)

SC/NSC
15.5 Sepheo sa mongodi malebana le ketso ya ho itlotsa ka sedibelo ha masole ke

sefe? (2)
15.6 Sekaseka se neng se etsa hore seroki se tshabe ntwa empa e le mohlabani. (2)
15.7 Lekgotsi le sebedisitsweng MOLATHOKONG WA 21 le sebedisitswe ka

sepheo sefe? (2)
MMOHO LE
TEMA YA J
Ba re e ne e le monna e mong a e na le baradi ba babedi ba batle haholo. Barwetsana

bana ba ne ba le dilemong tsa lenyalo e se e le dikgarebe. Jwalo ka ha re tseba hore
barwetsana ba mehleng ya kgale ba ne ba kgethelwa metjhaufa, yaba Kgubetswana, e
mong wa banana bana o nyallwa Monyohe. O ile a lokisetswa jwalo ka ngwanana e
mong le e mong ha a ya bohadi. A lauwa ka thata hore tseleng o tla kopana le meeka 5
le mehlolo ka mefuta mme tsohle tsena di se mo tshose.
A tsamaya Kgubetswana ho ya bohadi. Eitse a sa tswa ka kgoro ya motse, a kopana le

Nketjwane. Nketjwane a re: 'Hela Kgubetswana ngwaneso, a ke o pote le kwano.'
A ikela Kgubetswana a fihla a dumedisa Nketjwane.
Nketjwane a re ho yena: 'Ke a tseba o ya bohadi, empa pele o fetela moo o yang, ke 10
kopa o nteke mahlo ana a ka ke kgone ho o bona hantle.' Mahlo ao a Nketjwane a ne
a tshabeha ke boladu le dithoko. Kgubetswana a hlollwa empa a mo nyeka mahlo
mme a ba masweu a re twa! Nketjwane a mo leboha haholo mme a mo laya a re:
'Ngwaneso tseleng moo o yang teng o tla kopana le dinoka tse tharo. Noka ya pele e
tletse madi. Ha o fihla o se qeaqee, o fihle o kene o be o tswelle ka nqane ntle le 15
pelaelo. Noka ya bobedi yona, ke noka e tletseng diboko …'
15.8 Hobaneng ha Nketjwane a itse Kgubetswana a mo nyeke mahlo? (2)
15.9 Lokodisa diketsahalo tse hlahetseng Talane ha a fihla nokeng ya diboko. (2)
15.10 Hlalosa tikoloho le nako eo diketsahalo tsa tshomo ena di etsahalang

ka tsona. Tshehetsa karabo ya hao. (2)
15.11 Ebe Kgubetswana ke mophetwa wa semelo se jwang? Tshehetsa karabo

ya hao. (2)
15.12 Sekaseka ka tshetshefo mme o bapise boitshwaro ba Talane

le Kgubetswana, o be o bontshe sephetho sa boitshwaro boo ba bona. (2)
15.13 Maele a Basotho a re: 'Ngwana mahanaajwetswa o bonwa ka dikgapha.'

Totobatsa kamoo mongodi a atlehileng kateng ho nnetefatsa maele ana
tshomong ya hae. (3)
[25]
MATSHWAO OHLE A KAROLO YA B: 25

SC/NSC
KAROLO YA C: TSHWANTSHISO/TERAMA
Araba potso ya buka eo o ithutileng yona feela karolong ena.
Ha o arabile potso ya moqoqo KAROLONG YA B, araba dipotso tse kgutshwane

karolong ena. Ha o arabile dipotso tse kgutshwane KAROLONG YA B, jwale araba
ya moqoqo.
SEYALEMOYA – RH Moeketsi
'SEKGOBO SA TSHIFANALEHATA' – J Radebe
Lefufa le mona di ka fetola semelo sa sebapadi se qetelle se na le pelo e mpe.

Sekaseka mohopolo ona o ipapisitse le diketso tsa Ramanaka, ebe o bontsha
ntlhakemo ya hao ka mohopolo ona.
'HA SE BOYA BA NTJA' – SM Mangali
Bala qotso ena e latelang ka tlhoko, e be o araba dipotso tse e latelang. Hopola hore
dipotso di itshetlehile qotsong le dikahareng tsa terama yohle.
TEMA YA K
(Ke ka phirimana ka tlong ha Pela. Pela ho bonahala a halefile. O ntse a kgarumaka

mohatsae, Maleshwane.)
PELA: Maleshwane, Lesodi o kae hona tje? O kae moshanyana eo?

MALESHWANE: Ha ke tsebe. O kae anthe? Hobane re ntse re na le wena hae moo, o
kae? 5
PELA: Oo, ka mantswe a mang ke nna ya lokelang ho tseba moo
moshanyana eo a leng teng?
MALESHWANE: Ha se wena kapa nna ya lokelang ho tseba moo a leng teng, empa
kgalemelo ya nnete yona, e lokela ho etswa ke wena ntate, haholo
hobane e le ngwana wa moshanyana. Na ke ntho e ka re qabanyang 10
yona eo?
PELA: Hmm! Ke a bona o tletse bokwadi mosadi kajeno lena! Ke bona
hantle hore o na le ditaba Maleshwane.
MALESHWANE: Ha ke etsa jwang ntate? Na ha se nnete ntho eo ke e buang, ha e le
moo ke se ke tletse bokwadi? 15
PELA: Maleshwane mosadi wa ka, ho kgalema ngwana ha se ha ntate
feela. Ho bua nnete mme ke yena ya e tshwarang ka bohaleng, ka
hona kgalemelo ya hae e na le matla kamehla ka tlong, e seng hore
ntate yena a phuthe matsoho.

SC/NSC
MALESHWANE: Le ha o ka thola ntate, mono o bua nnete. Ke mpa ke makalla bohale 20

bo bokana, ha o lokela hore ebe o ile wa qala ka ona mantswe ana.
Bonnete le nna Lesodi o a mmakatsa matsatsing ana, hobane ha a
dule hae mona.
PELA: Ho dula ke sa ho bona. Nna ke lla haholo ka ho tsamaya le masiu
hona ha pollwana e kana ka Lesodi. 25
MALESHWANE: Empa ntate o se lebale hore Lesedi ha e sa le ngwana jwalo ka pele.
17.1 Mantswe a buuwang ke Maleshwane a reng '… kgalemelo ya nnete yona e

lokela ho etswa ke wena ntate ...,' a re bopela leeme le tshekamelo jwang? (2)
17.2 Qotsa mantswe a Pela a totobatsang hore o itshwasolla boikarabelong ba

hae, o be o hlalose. (2)
17.3 Hlalosa tomatso e hlahang phethelong ya tshwantshiso ena. (2)
17.4 Hlalosa tjhadimo e fapaneng ya bophelo e senolwang ke puisano ya Pela le

Maleshwane. (2)
17.5 Ebe mongodi o atlehile ho fetisa molaetsa wa hae ka ho fa tshwantshiso ee

sehlooho se reng: 'Ha se boya ba ntja?' Tshehetsa karabo ya hao. (2)
17.6 Ha Pela a re 'ke ya bona o tletse bokwadi mosadi kajeno' mantswe ana a
totobatsa sehalo se jwang? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
17.7 Pela ke sebapadi sa mofuta o jwang? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
MMOHO LE
itshetlehile qotsong le dikahareng tsa tshwantshiso/terama yohle.
TEMA YA L
(Ke haufi le molatswana wane o phallang. Lesodi o dutse moo, o letetse moratuwa wa
hae, Kgasiane.)
KGASIANE: Dumela abuti Lesodi. Ke kgale o fihlile?

LESODI: Le letho Kgasiane wa ka. Etswe le ha e ba ke ne ke fihlile kgale, ke ne
nkeke ka hlokomela hobane o ntse o duma ka kelellong ena ya ka. 5
Atamela mona ngwana ka nke ke re … O a bona he. Ka ba ka utlwa
madi a ka a phalla.
KGASIANE: Ke a leboha abuti Lesodi nna ke nahana hore ke o diehisitse hoo o seng
o bile o kgenne.
LESODI: Ba bangata bao nka ba kgenelang, empa eseng wena rato la ka. Ba kae 10
hae?
KGASIANE: Ba ipheletse. Wena?
LESODI: Hei! Kgasiane ngwaneso, ke tshwere mathata. Ba teng bona, empa …

SC/NSC
KGASIANE: Butle ho ntshosa hle moratuwa. Ho etsahalang hae?

LESODI: Ntho tse ngata Kgasiane, haholo batswadi ba ka. 15
KGASIANE: Ba entseng bomme Maleshwane jwale abuti Lesodi?
LESODI: Ho fihla ha ka bosiu ke le leng le mabaka, mme ke yona tshita e
entseng ke sitwe ho ba hlalosetsa hore ke kgahlilwe ke wena
Kgasiane.
KGASIANE: Eseng tseo o tla ba tsebisa ha morao, pelo di se di kokobetse. 20
LESODI: Hobaneng ka nnete ke sa ba tsebise hona jwale?
KGASIANE: Na o ne o batla ho ba tsebisa ntho eo feela ya hore o kgahlilwe ke
nna?
LESODI: E, le e nngwe hape e leng ya bohlokwa ka ho fetisa.
KGASIANE: Ke efe eo jwale abuti Lesodi. 25
LESODI: Kgasiane ngwaneso, le ho ja e se kgale haholo nna le wena re le
baratani, empa ke fihletse qeto pelong ya ka ka wena.
KGASIANE: Qeto? Ya mofuta ofe?
LESODI: Kgasiane ke kopa ho o nyala.
KGASIANE: Abuti Lesodi! Wena? Ho nnyala? 30
LESODI: E bo Kgasiane.
17.8 Tshebediso ya mantswe aa: '... o ntse o duma ka kelellong ya ka,' a re

senolela eng ka maikutlo a Lesodi mabapi le Kgasiane? (2)
17.9 Qwaketsano dipakeng tsa Maleshwane le Pela e ne e bakwa ke eng? (2)
17.10 Hlalosa mothinya o sa lebellwang tshwantshisong ena o hlahang nakong eo

Maleshwane a neng a bona Lesodi a eme le Kgasiane ka nokeng. (2)
17.11 Lotomanya diketsahalo tsa tshwantshiso ena tse tlisitseng tharahano. (2)
17.12 Sekaseka ketso ya Kgasiane ya ho ima pele a nyalwa. (3)

[25]

SC/NSC
HAESO MAFOTHOLENG – CJ Teleki
Ho hloka botho le ho honohela motho e mong ho ka hlokisa sebapadi kgotso ebe se

rerela sebapadi se seng bobe. Sekaseka mohopolo ona o ipapisitse le diketso tsa
Ngatane le Ramafothole, ebe o bontsha ntlhakemo ya hao ka mohopolo ona.
HAESO MAFOTHOLENG – CJ Teleki
Bala qotso ena ka tlhoko ebe o araba dipotso tse e latelang. Hopola hore dipotso di
itshetlehile qotsong le dikahareng tsa tshwantshiso yohle.
TEMA YA M
MOLEFI: Ausi, ke utlwile o re Montsheng o nyetswe. Le hona a nyalwa ke titjhere.

Mokgwa le tsela eo o neng o beha taba eo ka yona e ne e le wa ho
belaela le hona ho sarelwa. Ke ne ke re ho tloha hona kajeno lena o ke
o tlohele ho belaela le ho sarelwa, hobane lapeng leno ke tla tlisa motho
eseng mothwana. Mohlang oo batho ba tla thola ba re tu motseng 5
mona. Ausi, motho eo ke buang ka yena ke Jwalane, ngwanana wa
Qeme Ha Mmantshebo. Ena ke kgarebe eo e tla reng ha e tsamaya ka
hara motse wa haeso Mafotholeng ebe e hlodiswa ka diphera. E nngwe
ya bohlokwa eo o lokelang ho e tseba ausi, ke hore Jwalane ha se
ngwanana ya hlaolang; empa ke motho ya sebetsang diofising tsa 10
mmuso tsa tsamaiso mane Mafeteng. Ka nnete ausi, ha e sa le e le nna
ke qala ho bona motho ya lerato; ya mosa; ya bileng a leng mohau
jwalo ka Jwalane.
DISEBO: Molefi, ha ke hopole hore ho sa na le motho ya ka thibang sekgeo se
entsweng ke Montsheng. Hape ke fumana o ile wa tata hore o batle 15
kgarebe. Hoja bonyane o ile wa re ke o shebele bananeng ba rutehileng
ba motseng mona le ba metseng e ka mathoko. Ka mehla ho molemo
ho nyalana le motho ya tsebang mefokolo ya hao. Botle ngwaneso ha
bo sebetse ha ho tluwa lenyalong. Ke ka hoo e leng phoso ka Sesotho
hore motho ebe sa le a boledisa kamoo mosadi wa motho a leng motle 20
kateng.
19.1 Hlalosa kamoo mantswe ana: '... lapeng leno ke tla tlisa motho eseng
mothwana,' a re bopelang tomatso kateng tshwantshisong ena. (2)
19.2 Ebe mantswe a reng: 'Jwalane o lerato, o mosa ebile o mohau,' a hlile a
hlalosa semelo sa Jwalane hantle? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
19.3 Bolela ketsahalo E LE NNGWE e entsweng ke Mapetla e re fihlisang

sehlohlolong sa terama ena ya rona. (2)

SC/NSC
19.4 Maele a reng: 'Senkganang se nthola morwalo', a hlalosa maemo a

Montsheng ka tsela e jwang? (2)
19.5 Tshohla kamoo mongodi a hlahisitseng kgethollo le leeme kateng

tshwantshisong ena. (2)
19.6 Sekaseka kamoo mongodi a atlehileng kapa a sa atlehang kateng ho fetisa

molaetsa ka tshwantshiso ena Haeso Mafotholeng. (2)
MMOHO LE
TEMA YA N
PITSO: Ho ba motle teng o motle. Hape ke ngwana ya aparang diaparo tsa

matswelopele. Le hoja ka nako e nngwe diaparo tsena tsa hae di
mphedisa pelo. Ha re tlohele tseo. Ha e le hantlentle moo ke leng teng
ke mona Mofokeng. Ha ke dumele hore motho o lokela ho ya le
kgongwana hodimo ka lebaka la sefahleho le mmele o tshwanelwang 5
ke diphahlo wa motho. Nna ke ne ke re pele o ka bua eng kapa eng
o ke o emele ho bona hore pelo ya ngwetsi ya hao na ebe le yona
e ntle.
MOJABENG: Ha re ye. Aubuti o se a besitse dikgopo tsa nku ya kwae ya ngwetsi ya
hao. Ke hlile ke tlilo o lata hobane jwale nako ya ho mo fa e fihlile. 10
O ntse o re diaparo tsa ngwetsi ya hao di o fedisa pelo ha di etsa eng?
PITSO: Hao, Mojabeng, wena o lebala ka pele hakaakang. O se o lebetse hore
mohlang re neng re tswa ha Thebe nakong ela eo re neng re tswa kopa
mohope wa metsi, ke ne ke o bolelle kamoo moteno wa hae o leng
mobe kateng. 15
MOJABENG: Na ebe? Eseng o lebetse? Nna ke tseba motho eo o neng o lla ka
moteno wa hae e le molotsana yane wa ngwanana.
19.7 Polelo ena: '... pele o ka bua eng kapa eng o ke o emele ho bona hore pelo ya
ngwetsi ya hao ...,' e re kumela eng ka se tlang ho etsahala nakong e tlang? (2)
19.8 Bontsha kamoo phoso ya ho nyala mosadi eo Molefi a sa ipherehelang yena e

sentseng bophelo ba hae kateng. (2)
19.9 Hlalosa ditlamorao tse bakilweng ke boloi ba Mapetla bophelong ba Molefi. (2)
19.11 Mofammere re ka re ke sebapadi sa mofuta ofe? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
19.12 Sekaseka ntlhakemo ya mongodi malebana le ditaba tse amang setso le

bodumedi ba Sekreste? (3)
[25]

SC/NSC
LEJWE LA KGOPISO – T Letshaba
Motswalle ke motho ya lokelang ho fana ka dikeletso tse tla o tswela molemo le ho o

thusa ha maemo a bophelo a se a le mabe. Tshohla mohopolo ona mme o totobatse
hore ebe dikeletso tsa Seipati ho Naledi di ne di aha kapa di heletsa, ebe o hlahisa
ntlhakemo ya hao.
LEJWE LA KGOPISO – T Letshaba
TEMA YA O
NALEDI: O batla ho reng na jwale, aubuti Tsietsi? O tebetswe mosebetsing?

TSIETSI: Ke thefulehile maikutlo ha bohloko hampe mona moo ke leng
teng Naledi.
NALEDI: (O opa diatla.) Ruri ena ke mehlolo ka nnete. Jwale o tebelletsweng
mosebetsing hoba tsa seteraeke sa maoba le itse ke tshomo ka 5
mathetho?
TSIETSI: Le nna ka nnete ke tlalletswe ke naha ha o mpona ke le tjena. Ha ke
tsebe hore ntate Mohlouwa o ntsekisang hakana, hoba le yena o
hlolehile ho mpha mabaka a tsitsitseng.
NALEDI: O re ntate Mohlouwa o o tebetse feela ka ntle ho lebaka? 10
TSIETSI: Ee, ho jwalo, Naledi.
NALEDI: (Ka ho belaela.) Keng e ka taba tsa hao di a bata tjee, aubuti Tsietsi?
Na ho a kgoneha hore motho a tebelwe feela ntle ho lebaka?
TSIETSI: (Ka bohale.) O bolela jwang ha o re taba tsa ka ekare di a bata, Naledi?
Ka mantswe a mang ha o dumele letho leo ke o jwetsang lona? O batla 15
ho ntjhanotsa na, mosadi towe?
NALEDI: Ha ke eso ka ba ke re ha ke dumele letho leo o ntjwetsang lona, empa
ke na le kgwaonyana hore ntate Mohlouwa a ka o nyaola feela ntle ho
lebaka. Keng eka ha o batle ho tswa ka taba tjee, aubuti Tsietsi?
TSIETSI: Ha eka o sa pheta hape hore ke leshano? 20
NALEDI: Ako tlohelle ho nqhobella majwe ka hanong tjena hle, motho wa
Modimo. Ke batla ho tseba hore ho etsahalang jwale? Na ruri motho a
ka o nyaola feela tjena ho lebaka?
21.1 Polelo ena: 'Keng eka taba tsa hao di a bata tjee, aubuti Tsietsi', e re kumela
eng ka qeto e tla nkuwa ke Naledi ha nako e ntse e tsamaya? (2)
21.2 Qotsa polelo e bontshang hore Naledi ha a kgolwe hore Tsietsi o tebetswe
mosebetsing ntle le lebaka. (1)

SC/NSC
21.3 Maele a reng: 'Sekgukguni se bonwa ke sebataladi', a tsamaellana jwang le

ketsahalo e hlahang tshwantshisong ee? (2)
21.4 Tshohla kgethollo le leeme tse hlahang tshwantshisong ena. (2)
21.5 Sekaseka kamoo mongodi a atlehileng kapa a sa atlehang kateng ho fetisa

molaetsa ka tshwantshiso ena 'Lejwe la kgopiso'. (2)
21.6 Hlalosa mothinya ofe o sa lebellwang oo re o fumanang ka hara tshwantshiso

ena. (3)
MMOHO LE
itshetlehile ka dikahare tsa tshwantshiso yohle.
TEMA YA P
MMABATHO: Hobaneng o kgethile ho nyaola Tsietsi pele? (Eka o a nahana.)

O itseng ho yena ha o qeta ho phunya seso sena? Ha ke re maoba
mona o ne o haketse ka hore ba tla re isa kgotla ha re ka ra ba tebela
ka ntle le ho latela metjha e nepahetse.
MOHLOUWA: Ho hang ha ke utlwisise potso ya hao e lebisa hokae jwale, Mmabatho 5
Ka nnete potso ena e nqaka ho nqaka, mme ha ke tsebe ke e arabe
jwang jwale.
MMABATHO: Sesotho ha se tolokwe ntate. Potso ya ka e otlolohile mme e hloka
karabo feela. Ke batla ho tseba hore na Thapelo yena o mo
tlohelletseng kwano, hoba le yena o bile le seabo se seholo 10
mehwantong ena ya boipelaetso?
MOHLOUWA: Le jwale ha ke tsebe hore potso ya hao e lebisitse hokae, mosadi. Ke
ne ke hopotse hore o tla thaba haholo ha e le mona ke sekehetse
sello sa hao tsebe, empa le teng ke a bona ke ipolaisitse feela ka
notshi tsa semana ! O ne o nkemelletse ebile o sa batle ho utlwa letho 15
ka Tsietsi le Thapelo. Jwale ke mona o se o ntlhasela ka potso tse
fapaneng hlooho. Hantlentle o jwang mosadi towe?
MMABATHO: Na potso e pala tjee, ke yona e ka etsang hore kgutsana di fenethwe
ka sehloho, ntate? Ee, ke nnete hore ke ne ke haketse hore o nyaole
mahlabaphiyo ana mosebetsing, feela le teng o tshwanela ho 20
ntlhalosetsa ditaba ka botlalo, ho e na le hore o di okole hodimo jwalo
kaha eka o qoqela ngwana e monyane tjena.
21.7 Hlalosa tomatso e hlahiswang ke puo ya Mohlouwa ha a re: 'Ke ne ke

hopotse hore o tla thaba haholo ha e le mona ...,' nakong eo a neng a
buisana le mofumahadi ka ho tebela mahlabaphiyo. (2)
21.8 Bontsha kamoo ho mamela dikeletso tse sa lokang ho sentseng bophelo ba

Naledi kateng. (2)
21.9 Hlalosa kgohlano e hlahang tshwantshisong ena. (2)

SC/NSC
21.11 Pheleu re ka re ke sebapadi sa mofuta ofe? Tshehetsa karabo ya hao. (2)
21.12 Sekaseka ntlhakemo ya mongodi malebana le ditaba tsa ho ba le dikamano

tsa lerato tse fosahetseng tshwantshisong ena. (3)
[25]
MATSHWAO OHLE A KAROLO YA C: 25

MATSHWAO OHLE A PAMPIRI ENA: 80
Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello

Sesotho HL P2 May-June 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Sesotho HL P2 May-June 2022

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Sesotho HL P2 May-June 2022

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS/

NATIONAL SENIOR CERTIFICATE EXAMINATIONS

SESOTHO PUO YA LAPENG (HL)

PAMPIRI YA BOBEDI (P2)

NAKO: Dihora tse 2½

Pampiri ena e na le maqephe a 29.

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

DITAELO LE DIKELETSO HO MOHLAHLOBUWA

1. Bala ditaelo tsena ka tlhoko pele o qala ho araba dipotso.

2. O se ke wa latella ho bala pampiri yohle. Tadima pele papetla ya dikahare

3. Pampiri ena e arotswe DIKAROLO TSE THARO, e leng:

KAROLO YA A: Dithothokiso (30)

4. Araba dipotso TSE HLANO kaofela: TSE THARO (3) KAROLONG YA A,

KAROLONG YA B: PALE/SENGOLWA SA BOHOLOHOLO

5. KGETHO YA DIPOTSO KAROLONG YA B (PALE/SENGOLWA SA

7. Latela ditaelo tse hlahang qalong ya KAROLO ka NNGWE ka tlhoko.

8. Nomora dikarabo tsa hao jwalo ka ha dipotso di nomorilwe pampiring ena ya

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

9. Qala KAROLO E NNGWE le E NNGWE leqepheng LE LETJHA.

10. Sebedisa nako ya hao ka mokgwa o latelang:

11. Ngola ka mongolo o makgethe, mme o balehang.

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

7. Botsang lebitla Dipotso tse kgutshwane 25 11

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

Sebedisa lenanennetefatso lena qetellong ho nnetefatsa hore na efela o arabile

KAROLO NOMORO PALO YA TSHWAYA

ELA TLHOKO: DIKAROLONG TSA B le C, nnetefatsa hore o arabile potso E LE

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

DITHOTHOKISO TSEO O DI RUTILWENG

POTSO YA 1: POTSO E TELELE YA MOQOQO

Bala qotso ena ka tlhoko, ebe o araba dipotso tse e latelang.

KGOMO TSA BOHADI – H Mokati

1 A ko thehe tsebe o mamele,

5 Leru la hlaha ka kgalo la motse,

9 Tsa ha Hlalele di entse kgoba,

12 Tsena di tswela wena Palesa

Sekaseka thothokiso ena mme o bontshe kamoo sethothokisi se sebedisitseng

Karabo ya hao e be bolelele ba mantswe a 250–300. [10]

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

POTSO YA 2: DIPOTSO TSE KGUTSHWANE

KE LLA LE WENA – MT Lekitlane

5 Wa kgweletsa dithebetha wa itokisetsa ntwa;

9 Bitsong la ka wa qabana le batho, la fapana;

12 Kajeno ke lla le wena morati wa me,

2.1 Thothokiso ena ke sonete. Bolela lekgetha le le leng la mofuta ona wa

2.2 Ke karaburetso ya mofuta ofe e fumanwang TEMATHOTHOKISONG ya

2.3 Hlalosa hore tshebediso ya mantswe ana: 'Hara banna ke ya marapo a

2.4 Kgefutsohare/sejura se fumanwa molathothokisong ofe? Tshwaela ka

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

Bala qotso ena ka tlhoko, ebe o araba dipotso tse e latelang.

1 Ka ikana ka ikenya mahlomoleng mathateng,

5 Ka ikana pela ntate ho theohela lefatsheng,

9 Ka theoha ka Maria morwetsana wa ho loka,

13 Herota a utlwa a mpatla hodimo le tlase,

3.1 Qolla lentswe le re bopelang kgonyetso TEMANATHOTHOKISONG ya pele. (1)

3.2 Fana ka sebetsa sa bothothokisi se sebedisitsweng MELATHOTHOKISONG

3.4 Lekgotsi le fumanwa molathothokisong ofe TEMANATHOTHOKISONG ya

Difuperweng tsa pampiri ena di se sebediswe ntle ho tumello Phetla

POTSO YA 4: DIPOTSO TSE KGUTSHWANE

Bala qotso ena ka tlhoko, ebe o araba dipotso tse e latelang.