Kaedah Kaedah Dan Teknik Pengajaran
Kaedah Kaedah Dan Teknik Pengajaran
Kaedah Kaedah Dan Teknik Pengajaran
0 PENDAHULUAN
Menurut Mohd Zohir dan Shukri Osman , 2004 menyatakan bahawa mengajar adalah
tugas utama bagi pekerjan guru. Seperti pekerjaan lain, tugas mengajar memerlukan
pengetahuan dan kemahiran-kemahiran tertentu yang perlu dikuasai oleh guru sebagai
pekerja. Untuk menjadi mahir, seseorang pekerja perlu menjalani latihan yang cukup
sebelum dapat melaksanakan tugas dalam situasi sebenar. Begitulah juga halnya
dengan tugas guru sebagai pengajar dalam bilik darjah. Semasa berada di institut
perguruan atau di universiti, di samping didedahkan dengan pelbagai pengetahuan,
bakal-bakal guru juga dilatih tentang pelbagai kemahiran mengajar.
-1-
2.0 KAEDAH-KAEDAH DAN TEKNIK PENGAJARAN
2.1 Sumbangsaran
-2-
Dalam satu sesi sumbangsaran, guru seharusnya melantik seorang
pengerusi dalam setiap kumpulan dan peranannya ialah untuk menyelaraskan
idea-idea yang akan dipilih oleh ahli-ahlinya. Pengerusi setiap kumpulan akan
merumuskan segala idea-idea selepas mendapat persetujuan daripada ahli-ahli
kumpulan. Dengan cara ini, segala aktiviti yang dijalankan menunjukkan kaedah
menggalakkan pemikiran kreatif dikalangan murid-murid.Keadah ini merupakan
satu kaedah yang penting dalam proses pengajaran dan pembelajaran kerana ia
adalah satu cara untuk memperolehi banyak idea dalam tempoh masa yang
singkat. Dalam kaedah ini, lebih banyak idea baru dikemukakan oleh murid
berbanding dengan kaedah analitikal biasa.
2.2 Bercerita
Aktiviti brcerita merupakan satu lagi kemahiran generik iaitu suatu cara yang
boleh digunakan oleh guru. Aktiviti ini boleh mempromosikan minat dalam mana-
mana bahagian kurikulum.Selain itu ia dapat mengembangkan penghargaan dan
keseronokan untuk menikmati kesusasteraan,pengayaan bahasa, pelbagai
pengalaman, mengembang kemahiran mendengar dan memotivasi murid-murid
membaca. Guru seharusnya berinovatif dalam mencari cerita yang sesuai
dengan objektif pengajaran dan pembelajaran. Selain itu, guru juga berperanan
untuk memastikan cerita yang dipilh sesuai dengan peringkat umur murid-murid
dan dapat menarik minat mereka. Secara tambahannya pula, guru boleh
menggunakan bahana-bahan sampingan yang dapat menarik lagi minat murid-
murid terhadap cerita yang hendak disampaikan seperti boneka, tali, binatang
mainan, kertas dan sebagainya. Pada masa yang sama, guru perlulah
mempelbagaikan suara dan nada supaya cerita yang ingin disampaikan kepada
murid-murid menjadi lebih menarik. Kebaikan teknik bercerita ialah ia dapat
melengkapi murid dengan pelbagai kemahiran dan kecekapan bahasa
terutamanya kecekapan lisan. Kaedah ini menggalakkan murid untuk berfikir
secarakritis dan kreatif khasnya apabila guru beranyakan soalan tentang moral
sesuatu cerita. Kemahiran-kemahiran yang guru perlu menggunakan dalam
teknik bercerita ialah :
-3-
a) Kemahiran verbal seperti projeksi suara, penekanan fasa atau bunyi
dan penggunaan ayat-ayat yang mudah.
b) Nada suara yang sesuai untuk menggambarkan siuasi tertentu dan
memiliki kebolehan memanipulsi mimik muka untuk menunjukkan
emosi yang berlainan.
Kemahiran bukan verbal yang perlu dikuasia oleh guru dalam teknik
bercerita ialah gerak mata dan mimik muka yang sangat eksperesif. Aktiviti yang
paling penting dalm teknik becerita ialah hasil perbincangan yang menyusuli guru
selepas tamat guru bercerita. Dalam proses perbincangan, guru mestilah
memastikan yang dia perlu menguji kefahaman murid tentang cerita yang telah
disampaikan olehnya. Guru juga dapat membina pelbagai aktiviti pengajaran dan
pembelajaran selepas satu sesi cerita iaitu seperti kefahaman, latihan
tatabahasa dan merumuskan isi-isi penting dalam cerita.
a) Sebelum bercerita
-4-
Walaubagaimanapun, guru juga boleh menggunakan kaeadah
memberi peluang kepada murid untuk bercerita bersama-sama.
Langkah yang harus di ambil oleh guru tersebut ialah memberi
maklumat tentang bahagian-bahagian dan urutan cerita yang
berkaitan. Guru juga harus memberi peluang murid untuk berkngsi
cerita, peristiwa dalam satu keadaan tidak formal sebagai permulaan
kepada pengalaman bercerita lebih mendalam.
b) Semasa bercerita
2.3 Perbincangan
-5-
perbincangan menggalakkan murid-murid meninjau pendapat-pendapat
mereka,berinterksi dan menilai idea-idea murid-murid lain serta mengembangkan
kemahiran mendengar dengan baik. Walau apa pun objektifnya, perbincangan
mesti dirancang dengan baik dan soalan-soalan penting dibentuk sebelum
pengajaran dijalankan.
-6-
Simposium pula hampir sama dengan panel tetapi ia melibatkan
penyampaian maklumat yang lebih formal oleh setiap ahli panel.
Perbahasan pula ialah satu pendekatan perbincangan yang formal.Ia
merangkumi ucapan-ucapan yang tersedia oleh ahli-ahli dari dua
kumpulan yang mempunyai pandangan yang bertentangan. Tiap-tiap
ahli akan membangkang idea dari kumpulan lain.
-7-
melaporkan hasil kerja kepada kelas. Hal ini boleh dijalankan melalui
laporan bertulis atau wakil dari kumpulan memberi laporan secara
lisan .
-8-
pemudah cara dan membimbing murid sepanjang sesi perbincangan.
Seterusnya, guru juga perlu mengemukakan soalan-soalan divergen dan
menggalakan murid-murid untuk menyoal idea-idea rakan-rakan mereka.
Semasa perbincangan, guru perlu mengawal aktiviti-aktiviti perbincangan supaya
murid-murid menumpukan perhatian. Guru juga mesti meneliti tingkah laku murid
agar mereka tidak menyeleweng atau bermain-main dala satu sei perbincangan.
Pada akhir satu sesi perbincangan, guru bersama murid-murid harus
merumuskan isi-isi penting terhadap penyelesaian masalah dalam perbincangan.
2.4 Demonstrasi
-9-
setiap murid memerhatikan demonstrasi, meperkenalkan demonstrasi untuk
memfokus perhatian dan menggalakkan soalan serta merancangkan tindakan
susulan.
Teori Konstrain ( TOC) boelh digunakan dalam situasi-situasi tertentu atau boleh
digabunkan untuk membentuk penyelesaian masalah koheran dan mengubah
sistem pengurusan. Tujuan generik ialah menterjemah intuisi kepada bentuk
yang boleh dibincang secara rasional, disoal tanpa rasa marah dan diubah
supaya dapat mengambil ikhtibar kefahaman sesuatu situasi. Teori ini digunakan
untuk membentuk penyelesaian common sense dan juga memudahkan
komunikasi, kolaborasi dan persetujuan di antara semua yang terlibat dalam
- 10 -
penyelesaian ini. Bagi meletakkan alat-alat dalam hubungan,mereka mesti
menyokong satu daripada tiga objektif generik. Ketiga-tiga objektif masing-
masing mempunyai tujuan dan mempunyai kepastian. Objektif yang pertama
ialah apa yang perlu diubah.Ia berkaitan dengan penilaian situasi, perihal tentang
situasi semasa dan identifikasi masalah utama atau konflik serta andaian –
andaian yang menyokongnya seperti diagnosis. Objektif yang kedua pula ialah
apa yang perlu diubah kepada iaitu visi atau penyelesaian yang telah
diverbalisasikan dan strategi diperihalkan supaya mencapai status yang diingini
iaitu preskripsi,membuat keputusan dan memperkembangkan penyelesaian.
Ketiga ialah bagaimana perubahan boleh dilakukan dalam perkembangan
rancangan-rancangan dan taktik-taktik yang terperinci akan menjelaskan apa
yang berlaku dan penyamaan usaha-usaha kumpulan dalam implementasi
strategi seperti merancang dan membina kumpulan.
- 11 -
diminta mengemukakan contoh-contoh baru bagaiamana masalah itu boleh
diselesaikan. Jika peneyelesaian masalah tidak diselesaikan, alernatif-alternatif
lain akan dikemukakan oleh guru dan murid.
- 12 -
3.0 PEDAGOGI BESTARI
Strategi pengajaran dan pembelajaran yang digunakan di sekolah bestari telah direka
bentuk hasil daripada kritikan yang menyatakan bahawa melalui sistem tradisi,
penyampaian pengajaran hanya melahirkan murid yang mampu mengingat fakta dan
angka tanpa mengetahui cara mengaplikasikannya. Pedagogi bestari berusaha
mengatasi kelemahan ini dengan hanya menyediakan persekitaran pembelajaran yang
lengkap dan melahirkan generasi tenaga manusia yang boleh berfikir secara celik
teknologi.
E-Pembelajaran ialah satu cara untuk proses peningkatan kendiri seorang guru. Ia
ditakrifkan sebagai penggunaan teknologi-teknologi rangkaian dan laman web yang
dapat meningkatkan mutu pengajaran dan pembelajaran guru. Selaras dengan zaman
globalisasi, guru perlu mahir dan mempunyai maklumat terperinci mengenai bahan
pengajaran yang ingin diajar.
Pendidikan jarak jauh boleh dijalankan melalui media atau pendidikan komunikasi.
Pendidikan melalui siaran/jarak jauh dikendalikan dengan menggunakan pelbagai jenis
alat penghantaran seperti radio, televisyen tempatan dan komputer di mana tenaga
pengajar menyampaikan pengajaran tanpa bersemuka dengan pelajar-pelajarnya.
Selain itu, pendidikan jarak jauh boleh juga dijalankan melalui televisyen satelit. Guru
juga harus mengikuti kursus-kursus melalui pembelajaran secara online melalui
program-program yang ditawarkan oleh universiti terbuka. Keistimewaan program-
program universiti terbuka ialah tidak memerlukan kelayakan akademik atau ikhtisas,
- 13 -
diberikan peluang belajar kepada semua dan universiti ini menggunakan aplikasi seperti
video, internet dan televisyen.
Melalui pendidikan komputer, seorang guru harus mahir dan mengetahui perisian-
perisian seperti Microsoft Word, Microsoft Power Point, Microsoft Excel, Microsoft
Publisher dan Microsoft Access. Guru juga harus tahu menggunakan aplikasi-aplikasi
internet kerana alat-alat ini sangat berguna dalam proses pengajaran dan pembelajaran.
Antaranya ialah Jaringan Web Sedunia, E-mel, kumpulan perbincangan dan senarai
mel.
Untuk membuat peningkatan kendiri, guru juga harus menyertai “Smart Learning
Environment” (SLE). SLE ialah satu program yang dijalankan oleh Kementerian
Pendidikan untuk meningkatkan infrastruktur sekolah dengan meningkatkan kemahiran
sumber manusia di kalangan guru. Ia juga bertujuan untuk memberi pengetahuan
kepada pihak pengurusan sekolah serta meningkatkan pengetahuan guru terhadap
penggunaan teknologi maklumat dan komunikasi.
- 14 -
4.1 Pengajaran Direktif
- 15 -
tugasan.Penggunaan contoh, bantuan visual dan demonstrasi bagi
menerangkan konsep-konsep konkrit dan abstrak adalah digalakkan dalam
pengajaran langsung. Penilaian berterusan juga perlu dilakukan bagi menguji
pemahaman murid sebelum, semasa dan selepas pengajaran.
- 16 -
kefahaman mereka. Murid akan mendapat kesedaran tentang apa yang telah
dilakukan dan apa yang sepatutnya dilakukan pada masaakan datang. Mediator
menunjukkan murid bagi mencapai arah kendiri (self regulation) secara aktif
dengan menghasilkan kaedah baru dalam penyelesaian masalah.
- 17 -
Pendekatan lain dalam pengajaran mediatif adalah inkuiri iaitu, guru perlu
mengajar cara mengkaji sesuatu masalah dan mengemukakan soalan
berasaskan fakta dan pemerhatian. Umumnya, model inkuiri adalah berasaskan
kepada lima langkah iaitu, menenal pasti masalah, membuat
hipotesis,mengumpul data, menganalisi data dan membuat generelisasi.
Strategi ini dapat membantu murid belajar cara bertingkah laku yang
sesuai mengikut situasi dan menggunakan kebijaksanaannya yang pelbagai.Hal
- 18 -
ini termasuklah penggunaan sumbangsaran,sinetik, pemikiran lateral dan
kreativiti melalui sesuatu reka bentuk.
- 19 -
4.4 Pengajaran Pemerhatian
- 20 -
4.5 Pengajaran Konstektual
- 21 -
biologi,misalnya murid akan belajar bagaimana seorang petani menderita dan
memberi sumbangan kepada kemerosotan persekitaran.
- 22 -
Menurut Dirkes (1985), strategi asas metakognitif ialah menghubungkan
maklumat baru dengan maklumat yang lama,memilih strategi berfikir dengan teliti
dan merancang,memantau dan menilai proses berfikir.
- 23 -
Kajian luar yang dirancang dengn baik merupakan salah satu cara yang
paling berharga untuk membantu murid mengaplikasikan pembelajaran buku
teks danbilik darjah dengan dunia sebenar. Ia memperkaya dan memperluaskan
kurikulum sekolah serta menyediakan murid dengan pengalaman yang sukar
diperoleh dalam bilik darjah biasa. Contoh pengajaran kajian luar adalah
praktikum, lawatan ke kilang,memgusahakan tanaman dan lain-lain.
Terdapat tiga kemahiran asas yang perlu dipelajari dalam kajian masa depan,
iaitumembuat ramalan tentang perubahan dan trenda masa hadapan
berdasarkan maklumat dan pengetahuan itu sendiri. Selain itu, kemahiran
membuat tekaan yang bijak berkaitan dengan sebab dan akibat sesuatu
peristiwa dan yang akhirnya menggunakan sumber dalam mengawal dan
mengurus perubahan yang boleh membawa keuntungan yang maksima.
- 24 -
4.9 Pembelajaran Masteri
- 25 -
Elemen penting dalam pembelajaran masteri ialah menentukan dengan
jelas apa yang perlu dipelajari dan bagaimana penilainya, membenarkan murid
belajar mengikut kemampuannya sendiri dan menilai kemajuan dan memberi
maklum balas yang sepatutnya serta menguji untuk menentukan bahawa kriteria
pembelajaran telah dicapai.
- 26 -
satu strategi yang melibatkan penyertaan kanak-kanak dalam aktiviti
pembelajaran kumpulan kecil dan menggalakkan interaksi positif.
- 27 -
murid perlu juga mnguasai kemahiran interpersonal untuk melengkapkan
tugasan yang diberikan.
Perlu ingatkan bahawa murid boleh belajar befikir dengan lebih baik dan
menyelesaikan masalah dnegan cara yang lebih berkesan jika sekolah
menumpukan kepada mengajar mereka cara melakukannya.
- 28 -
Kemahiran pemudah caraan merangkumi beberapa aspek berikut :
- 29 -
m) Thematising : Suatu perbincangan yang menumpukan kepada tema
atau tajuk yang telah ditetapkan
5.0 RUMUSAN
- 30 -
tugasan kumpulan. Mereka bertukar pendapat, membuat perancangan dan
mencadangkan jalan penyelesaian masalah.
BIBLIOGRAFI
Dr. Ragbir Kaur A/P Joginder Singh. 2005.Panduan Ulangkaji Ilmu Pendidikan untuk
Kursus Perguruan Lepasan Ijazah (KPLI) Sekolah Rendah dan Sekolah
Menengah. Subang Jaya, Selangor: Kumpulan Budiman Sdn. Bhd Kuala
Lumpur.
Khadijah Rohani Mohd. Yusof. 2007. Psikologi Pendidikan. Kuala Lumpur : Open
University (OUM).
Mook Soon Sang. 2000. Ilmu Pendidikan untuk KPLI (Kursus Perguruan Lepas
Ijazah Semester 1). Kuala Lumpur : Kumpulan Budiman Sdn. Bhd.
- 31 -
Shahabuddin Hashim, Mahani Razali, Ramlah Jantan. 2004. Psikologi Pendidikan.
Pahang : PTS Publications & distributors Sdn. Bhd.
LAMPIRAN
- 32 -
Lampiran B
RINGKASAN MENGAJAR
Penerapan nilai Menghormati setiap kaum yang ada dalam masyarakat setempat.
Kelas 6 Cerdik
Tarikh 5 September 2007
Tajuk Nilai Murni Pembentuk Bangsa
HPU Mengenal pasti dan menyenaraikan maklumat yang berkaitan dengan
tajuk pengajaran daripada bahan yang didengar atau dibaca.
Aras 1
I. Membuat catatan ringkas daripada maklumat yang diperoleh.
HPK Menghasilkan sebuah cerita pendek yang berkaitan dengan tajuk iaitu
nilai-nilai murni melalui aktiviti lakonan.
Aras 1
I. Mengenal pasti isi dan maklumat penting tentang nilai-nilai murni.
Aras 2
I. Menyediakan dialog-dialog yang sesuai dengan tajuk untuk
aktiviti lakonan.
Aras 3
I. Membuat aktiviti lakonan berkaitan dengan tajuk iaitu melakonkan
watak yang terdapat pelbagai nilai-nilai murni dalam cerita
tersebut dengan menarik dan mempunyai mesej yang berguna
kepada murid-murid yang lain.
Masa 60 minit
- 34 -
• Persembahan Elektronik Guru (Power Point) – Pengenalan
kepada Projek.
• Video cerita bertajuk ’Pengorbanan Seorang Guru’
Rancangan Mengajar Harian (RPH) Bestari : Kumpulan 2
Bumi dikenali sebagai Earth dalam bahasa Inggeris. Planet ketiga daripada
sembilan planet dalam Sistem suria, Bumi dijangkakan telah berusia selama
4,600 juta tahun. Jarak purata Bumi dengan matahari adalah 149.6 juta
kilometer.
Bumi mempunyai lapisan udara dan medan magnet yang dipanggil
magnetosfera yang melindung permukaan Bumi daripada angin suria, sinaran
ultra merbahaya, dan radiasi dari angkasa lepas. Lapisan udara ini menyelitupi
bumi sehingga ketinggian 700 kilometer dan yang selebihnya dianggap angkasa
lepas. Lapisan udara ini dibahagi kepada Troposfera, Stratosfera, Mesosfera,
Termosfera, dan Eksosfera.
- 35 -
Kumpulan 3 telah membentangkan RPH mereka dalam bentuk Microsoft
Power Point
Rancangan Mengajar Harian (RPH) Bestari : Kumpulan 4
Kelas : 6 Biru
Tarikh : 10. 10. 2007
Tajuk : Flora dan Fauna
HPU : Mengenal pasti maklumat daripada bahan yang didengar atau
dibaca.
Aras 1
i. Membuat catatan ringkas daripada maklumat yang
diperoleh.
HPK : Aras 2
i. Mengenal pasti isi daripada pelbagai sumber
berdasarkan tajuk.
Aras 3
i. Menghasilkan folio secara terancang, tertib, dan
kemas dengan menggunakan bahasa yang tepat,
indah, dan menarik bersertakan gambar.
Masa : 60 minit
- 36 -
Langkah Kandungan Aktiviti P&P Catatan
Set Induksi • Guru menayangkan powerpoint TKP : Verbal
(10 minit) Persembahan tentang flora dan fauna. Linguistik,
elektronik • Melalui aktiviti sumbangsaran, guru interpersonal
meminta murid membincangkan
soalan utama “mengelaskan flora KBKK:
dan fauna mengikut kategori”. Menjana idea
Menyatakan
flora pendapat
Nilai:
fauna
Menghargai
keindahan alam
• Murid mencatatkan pendapat mereka sekitar
dalam Borang Soalan Utama.doc.
Borang Soalan
Utama.doc
- 37 -
Langkah Kandungan Aktiviti P&P Catatan
(25 minit) murid diminta menghasilkan folio -Menjana idea
bertemakan flora dan fauna. -Mengumpulkan
maklumat
- 38 -
Rancangan Mengajar Harian (RPH) Bestari : Kumpulan 5
Kelas : 6 Bestari
Tarikh : 11 Jun 2007
Tajuk : Kesultanan Melayu Melaka
HPU : Mengenal pasti maklumat daripada bahan yang didengar atau
dibaca.
Aras 1
ii. Membuat catatan ringkas daripada maklumat yang
diperoleh.
Aras 1
ii. Mengenal pasti isi daripada pelbagai sumber
berdasarkan tajuk.
Aras 3
ii. Menghasilkan lakonan dengan menggunakan bahasa
yang tepat, indah, dan menarik.
Masa : 60 minit
- 39 -
Lampiran C
BORANG PENILAIAN
CARA UNSUR
KUMPULAN ISI RPH KERJASAMA JUMLAH
PENYAMPAIAN BESTARI
1 2 2 2 2 2 10/ 10
2 2 2 2 2 2 10/ 10
3 2 1 2 2 1 8/ 10
4 2 2 2 2 2 10/ 10
5 2 2 2 2 2 10/ 10
Dalam tugasan ini terdapat beberapa kekeliruan yang belaku pada mulanya
dalam pemberian tugasan . Namun setelah pembentangan dilakukan oleh kumpulan
kami, kumpulan lain mulai faham dan tahu bagaimana cara untuk membuat Rancangan
Mengajar Harian (RPH) secara bestari. Akhirnya mereka mampu melakukan tugasan
tersebut dengan berdedikasi.
- 40 -