TRÍCH: ĐẠO ĐỨC SINH VIÊN VIỆT NAM THỰC TRẠNG VÀ GIẢI

PHÁP (TRẦN THỊ MINH NGỌC)

Các quan niệm đạo đức của sinh viên Việt Nam, bên cạnh cái riêng của
mình, đang xuất hiện những cái chung hoà nhập cùng thế giới, mở ra những cơ hội
giao lưu, học hỏi. Những rào cản đạo đức nào không còn phù hợp trong việc điều
chỉnh hành vi sẽ bị vượt qua, thể hiện khá rõ nét ở sinh viên. Có thể dự đoán về
một xu hướng đạo đức được quốc tế hoá, vừa trên cơ sở thống nhất những quy tắc
đạo đức chung của con người, vừa giữ được truyền thống tốt đẹp của dân tộc nói
chung, đạo đức sinh viên Việt Nam nói riêng.
Sự tác động của các yếu tố trên không chỉ mang tính tích cực, mà còn hàm
chứa cả tính tiêu cực. Tác động tiêu cực rõ nét nhất là biểu hiện thực dụng trong
quan niệm đạo đức và hành vi ứng xử ở một bộ phận không nhỏ sinh viên. Trào
lưu dân chủ hoá, làn sóng công nghệ thông tin và việc nâng cao dân trí đã làm ý
thức cá nhân, cụ thể là sinh viên, được tăng lên; họ ý thức cao về bản thân mình và
muốn thể hiện vai trò cá nhân. Tuy nhiên, cái cá nhân nhiều khi lấn át cái cộng
đồng, họ coi lợi ích cá nhân quan trọng hơn tất cả. Họ cho rằng, kinh doanh là hoạt
động đem lại lợi nhuận bằng bất cứ giá nào và không cần đếm xỉa đến vấn đề đạo
đức. Quan niệm đó dẫn đến một biểu hiện nguy hiểm là thái độ bàng quan đối với
những người xung quanh, cho dù các phong trào tình nguyện được phát động khá
rầm rộ trong sinh viên, nhằm giáo dục và tuyên truyền tinh thần vì cộng đồng. Một
số sinh viên so đo sự hy sinh và quan tâm đến người khác là việc làm đưa lại lợi
ích gì cho chính mình. Không chỉ trong những hành động đòi hỏi sự hy sinh lợi ích
bản thân mà ngay cả những việc làm thiết thực, hằng ngày như học tập thì vấn đề
lợi ích cá nhân cũng được đặt lên ưu tiên hàng đầu. Động cơ học tập của nhiều sinh
viên không phải là để cống hiến cho xã hội, mà là để có công việc ổn định, cuộc
sống bản thân được đầy đủ
Cùng với đó, sự du nhập lối sống và sản phẩm công nghệ hiện đại từ các
nước phát triển đã dần dần làm không ít sinh viên xa rời các giá trị đạo đức truyền
thống tốt đẹp vốn vẫn đang phù hợp với thời kỳ hiện đại. Ở không ít sinh viên đã
hình thành tư tưởng hưởng thụ, ăn chơi, đua đòi, chịu tác động của tệ nạn xã hội,
dễ bị dao động về mặt định hướng đạo đức và lối sống trong bối cảnh một nền kinh
tế, xã hội mở cửa. Các quan niệm đạo đức trong một bộ phận sinh viên đang bị
lệch chuẩn, đặc biệt một số sinh viên quan niệm cho rằng, đạo đức và lợi ích cá
nhân là hoàn toàn đồng nhất trong mọi lúc, ở mọi nơi. Điển hình như Games
Online (GOL) đã trở thành một cơn nghiện mang tính xã hội và phổ biến trong giới
trẻ. GOL đã dần mất đi ý nghĩa là một trò giải trí tích cực. Gần như 100% sinh viên
nam chơi GOL và nhiều người trong số họ nghiện trò chơi này. Hiện tượng lô đề
trong sinh viên cũng đang trở thành vấn đề báo động. Một số sinh viên chơi đề đến
hàng triệu đồng, thậm chí tới cả trăm triệu đồng.
Một vấn đề nhức nhối khác trong đời sống sinh viên nước ta hiện nay là tình
trạng sống thử và quan hệ tình dục trước hôn nhân, ngày càng tăng cao. Theo Tiến
sĩ Tâm lý Huỳnh Văn Sơn, Đại học Sư phạm Tp. HCM, việc các bạn trẻ quan hệ
trước hôn nhân không chỉ ảnh hưởng của văn hóa Phương Tây mà còn do lối sống
quá dễ dãi, đánh mất truyền thống tốt đẹp của người Á Đông, đó là: tôn trọng lễ
nghĩa gia phong, nam nữ thọ thọ bất tương thân, nét đẹp của người con gái là thùy
mị nết na…. Đồng thời, tình trạng nạo pha thai cũng đang ở mức báo động. Theo
số liệu của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, trung bình mỗi năm cả nước có gần
300.000 ca nạo hút thai, chủ yếu ở độ tuổi 15 – 19, trong đó 60-70% là học sinh, sinh
viên.Đáng chú ý, tỷ lệ phá thai trên 12 tuần tuổi chiếm tới gần 80%. Trong khi đó,
theo số liệu của Hội Kế hoạch hóa gia đình Việt Nam, 20-30% các ca phá thai là phụ
nữ chưa kết hôn và 60-70% là sinh viên, học sinh. Điều này phản ánh xu hướng dễ
chấp nhận quan hệ tình dục trước hôn nhân trong sinh viên ngày nay, quan niệm về
tình yêu và hôn nhân của họ “thoáng hơn”, dễ tiếp cận với lối sống phương Tây.
Đây là sự suy thoái trong lối sống, trong chuẩn mực về đạo đức, sự suy nghĩ lệch
lạc về tình yêu và sức khỏe sinh sản... Hơn nữa, một số đông bạn trẻ đang chạy
theo vòng xoáy của “văn hóa tốc độ”. Từ những sách báo không lành mạnh, đến
những băng đĩa phim sex được trao cho nhau cách dễ dàng, từ những quán
Karaoke buổi tối đến những vũ trường, quán bar thâu đêm, rồi vào những ngôi nhà
nghỉ. Mặt khác, tình trạng đua xe diễn ra ở nhiều nơi.
Theo khảo sát của Trung ương Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh,
trong đời sống sinh viên hiện nay đáng lo ngại là hiện tượng sinh viên có tư tưởng
không chịu học hành, xin điểm, quay cóp. Chỉ có khoảng 30% sinh viên say mê
học tập, tích cực tham gia các sinh hoạt tập thể; 10% sinh viên rất tích cực và hứng
thú tham gia những hoạt động vui chơi, giải trí, hưởng thụ những thú vui của tuổi
trẻ và thể hiện lối sống tiêu dùng hiện đại, sành điệu; còn lại 60% sinh viên thể
hiện lối sống thụ động, ít tham gia vào các hoạt động chính trị - xã hội và văn hóa
thể thao chung. Gần đây, tác động tiêu cực của môi trường ảo đã hiện thực hoá qua
một số vụ xung đột ngoài đời. Bởi thế, sự dối lừa được coi là chuyện bình thường.
Nhiều sinh viên không cho rằng việc sao chép tài liệu, ăn cắp ý tưởng trong quá
trình làm bài thi, viết tiểu luận và khoá luận là một hành vi phi đạo đức. Ngoài
những sinh viên chăm chỉ học hành, kiên trì phấn đấu, còn có không ít sinh viên
sống thiếu lý tưởng, hoài bão, thiếu động cơ học tập. Việc học hành của một bộ
phận sinh viên còn mang tính đối phó: đối phó với kỳ vọng và sự quan tâm của bố
mẹ, gia đình, với quy chế của nhà trường, với sự kiểm tra của thầy cô. Vì thế,
nhiều sinh viên trốn học, nhờ điểm danh, không chịu học tập nghiên cứu, quay cóp,
thuê làm khoá luận, đồ án tốt nghiệp, hoặc thi hộ, mở đường dây thi thuê trong kỳ
thi tuyển sinh vào đại học và cao đẳng để kiếm lời bất chấp mọi thủ đoạn. Chiều
ngày 24/12/2021, sau hai ngày xét xử và nghị án, TAND TP Hà Nội đã đưa ra phán
quyết với 10 bị cáo trong vụ án Trường đại học Đông Đô cấp hàng trăm văn bằng 2
tiếng Anh và chứng nhận giả để thu lợi trên 7 tỉ đồng. Có thể thấy hiện tượng mua
bằng, bán điểm, chạy thầy, chạy điểm không còn là chuyện hiếm thấy ở một số
trường cao đẳng, đại học và trung học chuyên nghiệp hiện nay.

Hiện nay, các trường đại học đã có nhiều cố gắng trong công tác xây dựng
môi trường văn hoá, đạo đức lành mạnh tại trường học, nơi cư trú; nhưng thực tế
xung quanh vấn đề môi trường văn hoá, nhu cầu thị hiếu, điều kiện hưởng thụ văn
hóa của sinh viên hiện đang biến đổi theo nhiều chiều hướng khác nhau khá phức
tạp. Việc tham gia hoạt động và điều kiện hưởng thụ văn hoá tại trường học đã có
khó khăn, thì tại nơi ở của sinh viên lại càng khó khăn hơn. Hoạt động mang tính
xã hội trong nhiều trường đại học chỉ thu hút được một số ít sinh viên có điều kiện
tham gia. Nhiều sinh viên ở ngoại trú rất ít có điều kiện tham gia các hoạt động tập
thể. Sự mở rộng quá nhanh quy mô đào tạo và sự phát triển cơ sở vật chất vốn có
như “chiếc áo quá chật” đã bộc lộ nhiều mâu thuẫn. Có thể thấy rõ nhất ở việc xây
dựng khu nội trú cho sinh viên. Thực tế, nhà trường mới chỉ đáp ứng được khoảng
gần 1/3 nhu cầu nơi ở cho sinh viên, chưa kể nhiều trường không có ký túc xá. Các
khu nội trú cho sinh viên luôn ở trong tình trạng quá tải. Do thiếu những điều kiện
tham gia các hoạt động giao lưu tập thể, các hoạt động văn hoá, thể thao, các điều
kiện hưởng thụ các dịch vụ văn hoá lành mạnh, nhiều sinh viên đã tìm đến các loại
hình dịch vụ phản văn hoá ở ngay cổng trường, bên khu nhà trọ... Bên cạnh đó,
nhiều sinh viên có thái độ đòi hỏi hơn là sự hy sinh, ước muốn hưởng thụ nhiều
hơn là đóng góp, ít chú ý đến nghĩa vụ và trách nhiệm công dân... Số khác còn băn
khoăn trong xác định lý tưởng của mình. Hiện việc giáo dục chính trị, giáo dục lý
tưởng, đạo đức lối sống trong nhà trường, vai trò của tổ chức Đoàn còn nhiều vấn
đề bất cập, đáng lo ngại.
Từ thực trạng trên để nâng cao đạo đức sinh viên chúng tôi kiến nghị:
Một là, cần nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vai trò, vị trí của đạo đức
sinh viên; coi trọng việc tuyên truyền, giáo dục nhằm xây dựng đời sống đạo đức,
lối sống đạo đức lành mạnh, trong sáng cho sinh viên. Xác định đây là công việc
của cả xã hội; có định hướng đúng cho sinh viên về mặt phẩm chất, tư cách,
nguyên tắc đạo đức. Huy động các phương tiện thông tin đại chúng biểu dương kịp
thời tập thể, cá nhân điển hình tiên tiến, phê phán những biểu hiện lệch lạc trong
đạo đức, lối sống và sinh hoạt văn hoá của sinh viên. Tuyên truyền rộng rãi cuộc
vận động sinh viên “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
Hai là, hoàn thiện cơ chế, chính sách về xây dựng đời sống đạo đức, chuẩn
mực đạo đức trong các trường học; đẩy mạnh các phong trào “nói lời hay, làm việc
tốt” trở thành phổ biến trong xã hội; đẩy mạnh xã hội hoá việc xây dựng những
quy tắc, quy phạm, chuẩn mực đạo đức, làm tiền đề xây dựng lối sống có văn hoá
trong các nhà trường .
Ba là, nâng cao năng lực lãnh đạo của tổ chức Đảng, hiệu quả quản lý của
Nhà nước và vai trò của tổ chức đoàn thể chính trị, xã hội, nghề nghiệp trong lĩnh
vực xây dựng đời sống văn hoá, đời sống đạo đức của sinh viên trong các trường
học; tổ chức thường xuyên các hoạt động văn hóa thể thao lành mạnh, hấp dẫn, tạo
sân chơi bổ ích cho sinh viên để họ tránh xa các tệ nạn xã hội.
Bốn là, tổ chức nghiên cứu khoa học định kỳ hàng năm, trong đó chú trọng
việc dự báo các xu hướng phát triển của đạo đức trong đời sống sinh viên; kịp thời
phát hiện những nhân tố mới để tuyên truyền nhân rộng, cung cấp những luận cứ
khoa học cho việc hình thành cơ chế, chính sách về xây dựng đời sống đạo đức,
văn hoá trong nhà trường.
Năm là, mở rộng giao lưu, hợp tác với nước ngoài; khuyến khích những
trường có điều kiện chủ động tổ chức các hoạt động giao lưu, hợp tác văn hoá với
các trường học tiên tiến ở khu vực và thế giới nhằm tiếp thu có chọn lọc tinh hoa
văn hoá nhân loại và kinh nghiệm tổ chức xây dựng đời sống văn hoá trong trường
học. Từ đó, kế thừa và phát huy những giá trị đạo đức toàn cầu, loại bỏ những quan
niệm đạo đức cũ, cổ hủ, lỗi thời không còn phù hợp với tình hình hiện nay.
 Tài liệu tham khảo
1. V.I.Lênin (1977), Toàn tập, tập 41, Nxb Tiến bộ, Mátxcơva, tr. 354.
2. Hồ Chí Minh (1996), Toàn tập, tập 9, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội.
3. Nguyễn Trọng Chuẩn, Nguyễn Văn Phúc (đồng chủ biên) (2003), Mấy
vấn đề đạo đức trong điều kiện kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay, Nxb Chính trị
quốc gia, Hà Nội.
4. Trần Văn Thụy (2013), “Tu dưỡng đạo đức cách mạng của thanh niên học
sinh theo gương Hồ Chí Minh”, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 1.
5. Hoàng Đình Cúc (2013), “Nâng cao đạo đức nghề báo ở Việt Nam hiện
nay”, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam, số 1

Nguồn:http://vci.vnu.edu.vn/upload/15022/pdf/
5763684e7f8b9a1ec78b45f1.pdf

yluanchinhtri.vn/home/index.php/tu-lieu-tap-chi-in/item/3926-phong-chong-
chu-nghia-ca-nhan-trong-sinh-vien.html