10

Edukasyon sa
Pagpapakatao
Markahan 4
Aralin 1

CapSLET
Capsulized Self-Learning
Empowerment Toolkit

Schools Division Office of Zamboanga City

Region IX, Zamboanga Peninsula
Zamboanga City

HINDI IPINAGBIBILI
Para sa Tanging Gamit ng Sangay ng Lungsod ng Zamboanga

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

 1

ASIGNATURA AT
EsP 10 MARKAHAN 4 LINGGO 1 ARAW _____________
BAITANG
dd/mm/yyyy
CODE EsP10PB-IIIg-12.1
KASANAYANG Natutukoy ang mga isyu tungkol sa paggamit ng kapangyarihan at
PAMPAGKATUTO pangangalaga sa kalikasan

PANGKALAHATANG PANUTO: Huwag sulatan ang kagamitang ito. Isulat ang inyong sagot sa
inilaang Sagutang Papel para sa Pagsasanay at Pagtatasa.

ARALIN NATIN
Layunin: Nakikilala ang mga paglabag sa pangangalaga sa kalikasan na umiiral sa lipunan.
Paksa: Pangangalaga sa Kalikasan
LUNSARAN
Ayon sa Banal na Aklat ng Genesis 1991 - Mt. Pinatubo ( Zambales)
Kabanata 1 talatang 27-30, binigyan ng Diyos ang 2015 - Mt. Kanlaon (Negros
tao ng kapangyarihan upang maging Oriental/Occidental)
tagapangalaga at tangapangasiwa ng kanyang 2020- Mt. Mayon ( Albay)
inilikha at kasali dito ang kalikasan ( Stewardship). 2020 - Mt. Taal (Batangas)
Ang tao ang siyang may pinakamataas na
uri na inilikha ng Diyos at kaakibat nito ay ang
tiwalang ibinigay niya para bantayan at alagaan
ang kanyang inilikha. Pagbabago sa klima at panahon na dulot ng
Subalit sa pagdaan ng panahon, naging pagtaas ng greenhouse gases.
marupok ang mga tao at hindi ginamit sa tama ang
tiwala at kapangyarihan na ipinagkaloob sa kanya
ng Maykapal. Hindi inisip ng mga tao na ang
kalikasan ang bumubuhay sa atin. Dahil dito, unti
unting nilabag at sinira ng mga tao ang tamang
December 28, 2019 - Apayao
pamamaraan sa pangangalaga ng ating kalikasan.
At naging dahilan ng pagkawasak nito ng dahan January 03, 2020 - Eastern Visayas
dahan. Nawalan na ng pagpapahalaga ang mga
tao sa kanyang paligid. Nagsimula na siyang February 13, 2020 - Southern Leyte Village
umabuso sa kanyang paligid sa pamamagitan ng
maling pagtrato sa mga ito.
Mga hindi inaasahan at hindi magandang
pangayayari sa kalikasan na naging dahilan ng 2009 - Ondoy
pagkawasak at pagkawala ng maraming buhay at
2012-Pablo
ari-arian sa sanlibutan.
2013-Yolanda
Ilan lamang ito sa mga hindi nating
inaasahang pangyayari o suliranin na
nararanasan natin sa ating kalikasan.

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 2

Ano kaya ang mga dahilan kung bakit nangyayari Maling Pamamaraan sa Pangingisda
ang mga bagay na ito? Ito ba ay isang likas na Napakalawak at napakayaman ng ating
kaganapan lamang o di kaya ay may malalim itong karagatan. Ito’y isang biyaya na ibinigay sa
dahilan o di naman kaya may nilabag tayong mga atin ng ating Maykapal. At isa sa mga yaman
patakaran o alituntunin ng ating kalikasan? na meron ang ating karagatan ay ang mga
isda na siyang ikinabubuhay ng nakararami.
Alamin natin kung ano ba ang naging papel nating
Subalit nang dahil parin sa kawalan ng
mga tao sa mga pangyayaring ito.
pagpapahalaga sa mga biyayang ipinagkaloob
ng Maykapal may mga ilan sa mga ating
mangingisda ang gumagamit ng mga
pampasabog tulad ng dinamita at mga
Hindi Tamang Pagtatapon ng Basura nakakalasong kemikal upang makahuli ng
Ang pagtapon ng basura kung isda.
saan saan ay isa sa mga Hindi lubusang iniisip ng mga tao na sa
nagiging dahilan ng pagbaha ganitong paraan ng pangingisda ay inuubos at
sa ating kapaligiran. Bumabara
sinisira nila ang mga yamang dagat na siya
ang mga daloy ng tubig sa mga
ring ikanabubuhay ng nakararami.
imbornal at sa mga kanal.
Kung kayat pagdating ng Pagtatayo ng mga Malalaking Pabrika,
malakas na ulan, maraming Pag-quarry at Pagmimina
lugar sa ating lipunan ang nakakaranas ng Saksi tayo sa mga malalaking pabrika
pagbaha. at establisiemento na itinayo sa mga lugar na
dati ay lupang sakahan. Naging dahilan ito
Nang dahil sa wala nang paglagyan o upang bumaba ang supply ng mga
pagtapunan ng basura ang mga tao ay nawawalan pangunahing pangangailangan ng mga tao
na ng disiplina at pagpapahalaga sa kapaligiran. tulad ng bigas, asukal, gulay at iba pang
Nawala na sa isipan ng mga tao ang masamang tinatanim ng mga magsasaka.
maidulot nito sa kalikasan.
Bagamat, naririnig natin sa
Ang ganitong gawain ay nagkakaroon din ng mga balita at paminsan
masamang epekto sa ating kalusugan sapagkat nakaranas din tayo ng
nagdudulot ito ng polusyon sa hangin na kung pangyayaring bigla na
saan kapag nilanghap natin ito, ay maari tayong lamang gumuguho ang
magkasakit. mga lupain sa paligid lalo
na sa mga bulubunduking lugar, ito ay dahil sa
Nakakalungkot isipin na ang ating
quarrying na ginagawa ng mga tao.
kapaligiran ay hindi na binigyan ng tamang pag-
Nagbubungkal at nagpapasabok ng mga
aalaga at pagpapahalaga at ito’y ginawa nang
bundok ang mga kompanya upang
parang isang malaking basurahan at tambakan ng
makahanap ng mga yamang mineral tulad ng
mga bagay na hindi na nagagamit ng tao.
ginto, pilak, nickel at iba pa.
Pagputol ng mga Punong-Kahoy sa Kagubatan
Ang mga gawaing ito ay nagpapakita ng
Ang walang pahintulot at iligal na pagputol kawalan ng pagpapahalaga sa kalikasan dahil
ng mga puno ay may malaking epekto sa ating sa mga masamang epekto nito.
kapaligiran at kalikasan. Kung patuloy ang
Lahat ng mga suliraning nabanggit sa itaas ay
ganitong gawain hindi na tayo makakalanghap pa
may malaking epekto sa ating kalikasan na
ng sariwang hangin na siyang bumubuhay sa ating
nagdadala ng polusyon sa tubig, hangin at
lahat.
lupa. Datapwat ito rin ay nagdudulot ng
Ang mga punong kahoy din ang nagiging masama sa ating kalusugan, sapagkat
proteksiyon natin sa malakas na ulan upang nilalanghap natin ang hangin sa ating paligid
maiwasan ang pagbaha. Ang mga ugat nito ang na siyang nagbibigay ng buhay sa atin. Sa
siyang sumisipsip sa tubig na dulot ng malakas na mga yamang tubig, at yamang lupa tayo
pag-ulan. kumukuha ng ating mga pangangailangan
araw-araw lalo na ang ating pagkain.
Nararapat na matutunan ng mga tao na
pangalagaan at pahalagahan ang mga punong Kung patuloy ang ganitong mga
kahoy sa kapaligiran. gawain, ano pa kaya ang mangyayari sa ating
kalikasan at ano kaya ang mangyayari sa ating

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 3

kinabukasan. Patunay na inaabuso at nilalabag ng

mga tao ang kapangyarihan at tiwalang ibinigay ng
Maykapal na maging tagapangalaga ng kalikasan.

Pagtatasa ng Pagkatuto1: Ano ang ibig sabihin ng kalikasan?

Pagtatasa ng Pagkatuto2: Ano kaya ang mga naging dahilan kung bakit may mga di-inaasahang
pangyayari sa kalikasan na nagiging sanhi ng pagkawasak nito? Ipaliwanag
Pagtatasa ng Pagkatuto3: Sa iyong palagay, sino kaya ang dapat sisihin sa pagkawasak ng
ating kalikasan? Pangatwiranan

SANAYIN NATIN!

Gawain 1 - Panuto: Tukuyin ang uri ng paglabag sa pangangalaga sa kalikasan ayon sa larawan.
A B C

D E F

Gawain 2. Panuto: Ang mga sumusunod ay mga yaman ng ating kalikasan. Paghambingin mo sila ayon
sa sarili mong kosepto o karanasan. At magbigay ng paliwanag kung bakit ganito ang iyong nagging
konsepto.

DAGAT (Noon) DAGAT (Ngayon) PALIWANAG

_____________________ _____________________ _____________________

_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_______ _______ _______
KAGUBATAN (Noon) KAGUBATAN (Noon) PALIWANAG
_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_______ _______ _______

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 4

KAPALIGIRAN (Noon) KAPALIGIRAN (Ngayon) PALIWANAG

_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_______ _______ _______
ILOG (Noon) ILOG (Ngayon) PALIWANAG
_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_____________________ _____________________ _____________________
_______ _______ _______

Tanong:
1. Ano ang natuklasan mo pagkatapos mong gawin ang gawain? Ipaliwanag
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________
_____________________________________________________________________________

TANDAAN
MAHALAGANG KONSEPTO

 Ang patuloy na paglabag at pang-aabuso ng mga tao sa kapangyarihang ibinigay ng Maykapal ay

nakakalungkot. Hindi binigyang pansin ng tao kung ano yung mas mahalaga at kung ano yung
mas nakakabuti sa nakakarami.
 Walang dapat ibang sisihin sa mga suliraning nangyayari sa ating paligid kundi ang mga tao din.
Dapat maging aral ito sa mga taong patuloy pa ding nilalabag ang tamang pangangalaga sa
kalikasan.

SUBUKIN NATIN
Sukatin ang iyong natutunan! (Isulat ang iyong sagot sa inilaang sagutang papel)

Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang titik ng pinakawastong sagot.
1. Ano ang ibig sabihin ng salitang Kalikasan?
A. Ito ay ibinigay sa tao upang pangasiwaan ayon sa kanyang kagustuhan.
B. Ito ay isa sa mga biyayang ipinagkaloob ng Maykapal sa sangkatauhan.
C. Ito ay isang obra ng panginoon na ibinigay sa tao upang sila ay maging makapangyarihan.
D. Ito ay mga bagay na nakikita natin sa paligid na pwede nating angkinin.

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 5

2. Ang mga sumusunod ay nagpapakita ng pagpapahalaga sa kalikasan maliban sa isa.

A. Pagsunog ng mga basura sa paligid
B. Pagtapon ng basura sa tamang lalagyan
C. Pinapanatilihing malinis ang kapaligiran
D. Gumagamit ng tamang kagamitan sa panghuhuli ng isda
3. Alin sa mga sumusunod na dahilan ng unti-unting pagkasira ng ating kalikasan?
A. Pagpitas ng mga prutas sa kagubatan
B. Pagputol ng mga punong kahoy sa kagubatan
C. Panghuhuli ng isda sa karagatan
D. Pag-iimbag ng mga pagkain na galing sa yamang tubig
4. Ano ang maaaring maging epekto ng pagbabago ng ating klima?
A. Makakaranas ang mga tao ng mahabang tag-init
B. Makakaranas ang mga tao ng paiba-ibang panahon ng tag-ulan at tag-init
C. Makakaramdam ang mga tao ng matinding takot at pangamba
D. Dahan-dahan magkaroon ng pagbabago sa galaw ng mga tao
5. Sino ang dapat may pananagutan sa mga nangyayaring suliraning pangkalikasan?
A. Mga taong hindi marunong magpahalaga sa kalikasan
B. Mga taong parating kumukuha ng kanilang kailangan sa kagubatan
C. Mga banyagang pilit sinasakop ang ating bansa
D. Mga taong hindi nagtataguyod ng mga tamang paraan sa pangangalaga sa kalikasan
6. Bakit kailangan ng mga tao na pangalagaan ang kalikasan?
A. Dahil ang kalikasan ang maging daan upang maging makapangyarihan ang tao
B. Dahil ito ang hinihinging kapalit ng Maykapal sa biyayang kanyang ipinagkaloob
C. Sapagkat ang kalikasan ang magdidikta sa tao sa kanyang kinabukasan
D. Dahil ang kalikasan ay ipagkatiwala sa tao ng Maykapal upang pangalagaan ito.
7. Ano kaya ang isa sa mga dahilan kung bakit nakararanas ang mga tao ng pagbaha?
A. Dahil sa mga malalaking pabrika
B. Dahil sa mga iligal na pagpapasabog sa mga kabundukan
C. Dahil sa patuloy na pagputol ng mga kahoy sa kagubatan
D. Dahil sa quarrying
8. Ang mga sumusunod ay mga paglabag sa pangangalaga sa kalikasan maliban sa isa:
A. Iligal na pangingisda
B. Quarrying
C. Gambling
D. Iligal na Pagmimina
9. Ang tamang paggamit ng pamamaraan sa pangingisda ay nagpapakita ng pagpapahalaga sa
A. Pag-uugali
B. Pamayanan

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 6

C. Kapitbahay
D. Kalikasan
10. Ano ang pangunahing dahilan bakit nagagawa ng mga tao na lumabag sa pangangalaga sa
kalikasan?
A. Kawalan ng Pagpapahalaga
B. Hindi pagtitiwala
C. Katamaran
D. Kawalan ng sapat na kabuhayan

Huling Paalala: Pagkatapos mo sa gawaing ito, ibigay sa iyong guro ang sagutang papel para sa
mga pagsasanay at pagtatasa at kumuha ng panibagong CapSLET.

Mary Jean Brizuela, et. al., Edukasyon sa Pagpapakatao 10, Modyul para sa
Mag-aaral: FEP Printing Publication, Department of Education-Instructional
Materials Council Secretariat (DepEd-IMCS) Pasig City, Philippines, Unang
Edisyon 2015, 209-220.
Sanggunian
Donna12espaldon-WordPress.Com
svsuliranintubig.wordpress.com
Kylaroxas.wordpress.com
tl.wikipedia.org
mmtimes.com

This learning resource contains copyrighted materials. The use of which has not
been specifically authorized by the copyright owner. We are making this learning
resource in our efforts to provide printed and e-copy learning resources available
for the learners in reference to the learning continuity plan of this time of pandemic.
DISCLAIMER
This LR is produced and distributed locally without profit and will be used for
educational purposes only.

No malicious infringement is intended by the writer. Credits and respect to the

original creator/ owner of the materials found in the learning resource.

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 7

10
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Markahan 4
Aralin 1

CapSLET
Sagutang Papel para sa mga
Pagsasanay at Pagtatasa

Schools Division Office of Zamboanga City

Region IX, Zamboanga Peninsula
Zamboanga City

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 8

CapSLET
SAGUTANG PAPEL PARA SA PAGSASANAY AT PAGTATASA

BAITANG AT
PANGALAN
SEKSYON

ASIGNATURA EsP 10 MARKAHAN 4 LINGGO 1 ARAW

_____________
Petsa
PAKSA PANGANGALAGA SA KALIKASAN
KASANAYANG Natutukoy ang mga isyu tungkol sa paggamit ng kapangyarihan at
PAMPAGKATUTO pangangalaga sa kalikasan

ARALIN NATIN
Paksa: Pangangalaga sa Kalikasan
PP 1: (Pagtatasa ng Pagkatuto 1) Ano ang ibig sabihin ng kalikasan?

_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
What is Digestion?
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

PP 2: (Pagtatasa ng Pagkatuto 2) Ano kaya ang mga naging dahilan kung bakit may mga di-
inaasahang pangyayari sa kalikasan na nagiging sanhi ng pagkawasak nito? Ipaliwanag
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
PP 3: (Pagtatasa ng Pagkatuto 3) Sa iyong palagay, sino kaya ang dapat sisihin sa pagkawasak
ng ating kalikasan? Pangatwiranan
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________
_________________________________________________________________________________

Sanayin Natin!

Gawain 1
Panuto: Tukuyin ang uri ng paglabag sa pangangalaga sa kalikasan ayon sa larawan.

A. _______________________
B. _______________________
C. _______________________
D. _______________________
E. _______________________
F. _______________________

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 9

Gawain 2: Panuto: Ang mga sumusunod ay mga yaman ng ating kalikasan. Paghambingin mo sila
ayon sa sarili mong kosepto o karanasan. At magbigay ng paliwanag kung bakit ganito ang iyong
nagging konsepto.

DAGAT (Noon) DAGAT (Ngayon) PALIWANAG

________________________ ________________________ ________________________

________________________ ________________________ ________________________
______________________ ______________________ ______________________

KAGUBATAN (Noon) KAGUBATAN (Noon) PALIWANAG

________________________ ________________________ ________________________
________________________ ________________________ ________________________
______________________ ______________________ ______________________

KAPALIGIRAN (Noon) KAPALIGIRAN (Ngayon) PALIWANAG

________________________ ________________________ ________________________
________________________ ________________________ ________________________
______________________ ______________________ ______________________

ILOG (Noon) ILOG (Ngayon) PALIWANAG

________________________ ________________________ ________________________
________________________ ________________________ ________________________
______________________ ______________________ ______________________

SUBUKIN NATIN
Sukatin ang inyong Natutuhan!
Sukatin ang iyong natutuhan! (Isulat ang iyong sagot sa inilaang sagutang papel)

Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang titik ng pinakawastong
sagot.

1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 10

10
Edukasyon sa
Pagpapakatao
Markahan 4
Aralin 1

CapSLET
Susi sa Pagwawasto

Schools Division Office of Zamboanga City

Region IX, Zamboanga Peninsula
Zamboanga City

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School
 11

SANAYIN NATIN
Gawain 1
Panuto: Tukuyin ang uri ng paglabag sa pangangalaga sa kalikasan ayon sa larawan.

A. Hindi Tamang Pagtapon ng Basura

B. Maling Pamamaraan ng Pangingisda
C. Pagputol ng mga Punongkahoy sa Kagubatan
D. Pagtatayo ng mga Malalaking Pabrika
E. Pag-Quarry
F. Pagmimina

SUBUKIN NATIN
Panuto: Basahin at unawain ang mga sumusunod na pahayag. Piliin ang titik ng pinakawastong sagot.

1. B
2. A
3. B
4. B
5. A
6. D
7. C
8. C
9. D
10. A

“Unido, Junto avanza con el EduKalidad Cree, junto junto puede!”

JERICHO P. PANGANIBAN, SST-III
Talon-Talon National High School