See discussions, stats, and author profiles for this publication at: https://www.researchgate.

net/publication/320012030

OBLICZANIE DWUGAŁĘZIOWYCH PRĘTÓW KRATOWNIC ORAZ TRZONÓW

SŁUPÓW WEDŁUG PN-EN 1993-1-1

Chapter · January 2014

CITATION READS

1 3,613

2 authors:

Aleksander Kozlowski Radosław Szczerba

Rzeszów University of Technology Warsaw University of Technology
86 PUBLICATIONS   191 CITATIONS    48 PUBLICATIONS   138 CITATIONS   

SEE PROFILE SEE PROFILE

Some of the authors of this publication are also working on these related projects:

Eurocode’s general method View project

joints View project

All content following this page was uploaded by Radosław Szczerba on 24 September 2017.

The user has requested enhancement of the downloaded file.

V OBLICZANIE DWUGAŁĘZIOWYCH PRĘTÓW
KRATOWNIC ORAZ TRZONÓW SŁUPÓW
WEDŁUG PN-EN 1993-1-1
Aleksander KOZŁOWSKI, Radosław SZCZERBA

1. Wstęp
Podczas kształtowania płaskich kratownic dachowych bardzo ważnym czynnikiem jest
odpowiednie dobranie przekrojów poprzecznych pasów dźwigara oraz skratowania. Należy
wziąć pod uwagę nie tylko kwestie statyczno-wytrzymałościowe, ale także te dotyczące
kształtowania połączeń oraz węzłów, oraz trwałości i dostępności w czasie eksploatacji
konstrukcji (np. dostępność elementów w trakcie renowacji czy oględzin stanu technicznego).
Pręty kratownic wykonuje się najczęściej z kształtowników walcowanych, przy czym
kształtowniki te należy tak zorientować, aby przekrój poprzeczny prętów był symetryczny
względem płaszczyzny kratownicy [1]. Zasadniczo wyróżnia się dwa rodzaje przekrojów
poprzecznych prętów: jednogałęziowe walcowane oraz spawane z kształtowników
lub/i blach, a także dwugałęziowe z kształtowników rozstawionych, nie stykających się ze
sobą. W przypadku kratownic silnie obciążonych, o dużych przedziałach, bardzo często
projektuje się pasy oraz skratowanie z prętów dwugałęziowych połączonych przewiązkami.
Na gałęzie stosuje się kątowniki oraz ceowniki.

Rysunek 1.1. Przekroje poprzeczne prętów dwugałęziowych kratownic oraz trzonów słupów
z przewiązkami.
 W przypadku słupów złożonych z przewiązkami, ich trzon zazwyczaj projektuje się
z dwóch walcowanych ceowników lub dwuteowników. Odstęp między gałęziami trzonu h0
ustala się zazwyczaj z warunku jednakowej smukłości słupa względem osi y i z.
W polskiej normie PN-90/B-03200 [2] szczegółowo opisano zasady sprawdzania
nośności elementów wielogałęziowych złożonych z przekrojów innych niż bisymetryczne
(np. kątowniki równoramienne, nierównoramienne, ceowniki).
Norma PN-EN 1993-1-1 [3] nie ujmuje takiego przypadku, a tylko w pkt. 6.4.4 odnosi się
do elementów złożonych bliskogałęziowych, które przy spełnieniu określonych kryteriów
oblicza się jak pręty jednolite. W normie [3] w pkt. 6.4 podano metody weryfikowania
elementów złożonych o pasach równoległych i z przewiązkami. W myśl zasad Eurokodu 3,
prętom złożonym w sposób jawny nadaje się wstępną imperfekcję e0 w płaszczyźnie
przewiązek. W wyniku tego, w gałęziach w środku długości elementu powstaje dodatkowa
siła osiowa, a w końcowym segmencie dodatkowy moment zginający oraz siła tnąca.
Prowadzi to do złożonego stanu naprężenia, wynikającego z interakcji zginania oraz
ściskania. W normie PN-EN 1993-1-1 [3] w pkt. 6.3.3, podano odpowiednie formuły
interakcyjne, które mogą być jednak stosowane tylko w odniesieniu do elementów o
przekrojach bisymerycznych, odpornych na odkształcenia dystorsyjne.
W przypadku weryfikowania stateczności kształtowników o innym przekroju,
np. monosymetrycznym (kątownik, ceownik itp.), projektanci konstrukcji metalowych często
adaptują założenia pkt. 6.3.3, jednak w świetle Eurokodu 3 jest to niewłaściwe. W takim
wypadku należy stosować pkt. 6.3.4 [3], tzw. metodę ogólną.
Celem pracy jest przedstawienie możliwych metod sprawdzania stateczności prętów
dwugałęziowych z przewiązkami, w odniesieniu do zasad Eurokodu 3, a także do metodologii
polskiej normy [2]. Ponadto, w opracowaniu zawarto przykład obliczeniowy pręta złożonego
z dwóch kątowników równoramiennych, w którym sprawdzono jego nośność wszystkimi
opisanymi w pracy sposobami. Drugi przykład dotyczy sprawdzania metodą ogólną słupa
dwugałęziowego z przewiązkami. W podsumowaniu wskazano metodę, która zdaniem
autorów jest najbardziej adekwatna.

2. Metody sprawdzania nośności prętów dwugałęziowych

2.1. Weryfikacja nośności przez analogię do pręta jednolitego (metoda 1)
Pręt dwugałęziowy rozpatruje się jak pręt jednolity. Nośność elementu na wyboczenie
w płaszczyźnie kratownicy (względem osi y) oraz z płaszczyzny kratownicy (względem osi z)
sprawdza się na podstawie wyliczonych charakterystyk przekroju złożonego, które
w odniesieniu do pojedynczej gałęzi wynoszą:
I y = 2 ⋅ I ch, y , (2.1)

i y = ich, y , (2.2)

  h0  
2

I z = 2 ⋅ I ch, z + Ach ⋅   , (2.3)
  2  


Iz
iz = , (2.4)
2 ⋅ Ach
 A = 2 ⋅ Ach . (2.5)
gdzie symbole z indeksem „ch” odnoszą się do pojedynczej gałęzi.
Przy wyznaczaniu długości wyboczeniowych Lcr za punkty podparcia pręta
w płaszczyźnie dźwigara uznaje się węzły kratownicy, a w przypadku wyboczenia
z płaszczyzny ewentualne tężniki połaciowe (pas górny) bądź międzywiązarowe (pas dolny).
Krzywą wyboczeniową przyporządkowuje się jak dla przypadku pojedynczej gałęzi (np. dla
ceowników krzywa "c", a dla kątowników "b"). Procedurę obliczeniową przeprowadza się
wg pkt. 6.3.1 normy [3].
W normie [3] w załączniku informacyjnym BB podano zasady ustalania długości
wyboczeniowych pasów oraz skratowania konstrukcji kratowych. Nie odniesiono się jednak
do przypadku prętów złożonych.
Kształtując dwugałęziowy słup ściskany, należy zacząć od dobrania odpowiedniego
rozstawu gałęzi h0, który wyznacza się z warunku jednakowej stateczności słupa względem
osi y i z, przy czym zazwyczaj zakłada się moment bezwładności Iz o 10% większy od
momentu bezwładności Iy. Wynika to jeszcze z zaleceń normy [2], gdzie w przypadku
wyboczenia względem osi nie przecinającej materiał (tutaj osi z), smukłość zastępcza jest
większa od smukłości pręta jednolitego i tym większa, im większy jest rozstaw gałęzi h0.
Odpowiednie postępowanie przy wyznaczaniu rozstawu h0 podano w pracy [4] i jest ono
następujące:
I z = 1,10 ⋅ I y , (2.6)

  h0  
2

2 ⋅ I ch, z + Ach ⋅   = 1,10 ⋅ 2 ⋅ I ch, y , (2.7)
  2  


1,10 ⋅ I ch, y − I ch, z

h0 = 2 . (2.8)
Ach

2.2. Sprawdzenie nośności pojedynczej gałęzi (metoda 2)

Przy sprawdzaniu stateczności elementów dwugałęziowych sprawdza się ponadto
nośność pojedynczej gałęzi na przypadającą nań siłę osiową równą:
1
N ch, Ed = ⋅ N Ed , (2.9)
2
gdzie NEd jest przekrojową siłą ściskającą w elemencie, wynikającą z obliczeń statycznych.
Współczynnik niestateczności ustala się dla smukłości względnej ustalonej dla
najmniejszego promienia bezwładności imin. Za długość wyboczeniową pręta przyjmuje się
rozstaw przewiązek.
Zgodnie z załącznikiem BB.1.2 normy [3], w przypadku skratowania z kątowników
należy obliczyć smukłość efektywną λeff. Dla dużych wartości smukłości względnych,
otrzymana smukłość efektywna jest mniejsza i prowadzi do zaniżenia wartości współczynnika
wyboczeniowego. Na rys. 2 porównano otrzymane wartości smukłości efektywnych,
obliczone zgodnie z załącznikiem informacyjnym BB.1.2, z wartościami smukłości
względnych.
Sprawdzenie stateczności pojedynczej gałęzi powinno służyć wyznaczeniu
odpowiedniego rozstawu przewiązek a na długości pręta złożonego. W normie [2] zapisano
jedynie, że przewiązki należy rozmieścić regularnie przy nieparzystej liczbie przedziałów.
Przewiązki pośrednie powinny mieć szerokość b ≥ 100 mm, a skrajne co najmniej 1,5 b.
W normie [3] podano, że liczba równych przedziałów musi być nieparzysta i większa niż 3.

Rysunek 2.1. Porównanie wartości smukłości efektywnych z wartościami smukłości względnych.

2.3. Zastosowanie formuł podanych w pkt. 6.4 normy PN-EN 1993-1-1 (metoda 3)
W przypadku sprawdzania nośności elementów wielogałęziowych z uwzględnieniem
wyboczenia w płaszczyźnie elementu norma [3] nakazuje przyjmowanie wstępnych
imperfekcji geometrycznych i materiałowych. Ich wpływ na nośność elementów uwzględnia
się poprzez przyjęcie w obliczeniach wstępnego wygięcia elementu w jego płaszczyźnie
(względem osi z, rys.1.1 ) o strzałce e0, która wynosi:
Lcr
e0 = , (2.10)
500
gdzie Lcr jest długością krytyczną elementu przy wyboczeniu w płaszczyźnie przewiązek.
Jawne przyjęcie wstępnej imperfekcji powoduje pojawienie się w pojedynczej gałęzi,
w przekroju środkowym dodatkowej siły osiowej, a w segmencie skrajnym dodatkowego
momentu zginającego i towarzyszącej mu siły poprzecznej. Formuły służące do wyznaczenia
dodatkowych sił przekrojowych są następujące:
Moment wywołany imperfekcją wstępną:
N Ed ⋅ e0
M Ed = , (2.11)
N Ed N Ed
1− −
N cr Sv
Siła poprzeczna:
π
VEd = M Ed ⋅ , (2.12)
Lcr
Zwiększona siła osiowa w pojedynczej gałęzi w środku długości pręta:
1 M ⋅h ⋅ A
N ch, Ed = N Ed + Ed 0 ch . (2.13)
2 2 ⋅ I eff

Siły wewnętrzne w końcowym segmencie pręta:

1
N ch, Ed = N Ed , (2.14)
2
 M Ed
Vch, Ed = π , (2.15)
Lcr ⋅ n

Vch, Ed ⋅ a
M z1, Ed = . (2.16)
2
gdzie Ncr jest siłą krytyczną elementu złożonego, odpowiadającą wyboczeniu w płaszczyźnie
przewiązek i obliczaną ze wzoru:
π 2 ⋅ E ⋅ I eff
N cr = , (2.17)
Lcr 2
a Ieff jest zastępczym momentem bezwładności przekroju elementu złożonego względem osi z,
wyznaczonym zgodnie z pkt. 6.4.3 normy [3]. We wzorze (2.11) zawarto dodatkowo
sztywność postaciową elementu złożonego. W przypadku elementów dwugałęziowych z
przewiązkami, wyznacza się ją jak niżej:

24 ⋅ E ⋅ I ch, z 2 ⋅ π 2 ⋅ E ⋅ I ch, z
Sv = ≤ . (2.18)
2 2 ⋅ I ch, z h0  a2
a 1 + ⋅ 
 n ⋅ Ib a 
Szczegółowe objaśnienie wzoru (2.18) podano w normie [3].
Nośność elementu dwugałęziowego należy, zgodnie z normą [3], określać na podstawie
nośności pojedynczej gałęzi.
Algorytm sprawdzania nośności elementów dwugałęziowych, w myśl Eurokodu 3, jest
następujący:
1. Nośność na wyboczenie w płaszczyźnie elementu (względem osi z1).
Sprawdzenie nośności gałęzi należy przeprowadzać w dwóch miejscach: w przekroju
środkowym (A) oraz w segmencie końcowym (B).
A. Przekrój w środku długości elementu.
W przekroju tym występuje maksymalny moment zginający MEd, a siła poprzeczna VEd
jest równa zeru. Siła osiowa w elemencie, powiększona o efekty II rzędu, wynikające
z aplikacji imperfekcji wstępnej, obliczana jest ze wzoru (2.13). Sprawdzenie nośności gałęzi
przeprowadza się jak dla jednogałęziowego elementu ściskanego osiowo, przyjmując długość
wyboczeniową w płaszczyźnie przewiązek równą osiowemu rozstawowi przewiązek.
B. Segment końcowy (skrajny przedział przewiązek)
W przekroju tym występuje maksymalna siła poprzeczna VEd, a moment zginający MEd
jest równy zeru. Długość wyboczeniową gałęzi przyjmuje się jak w pkt. A. Siła osiowa
w pojedynczej gałęzi jest równa połowie wartości siły ściskającej w elemencie złożonym,
wg wzoru (2.14), a dodatkowe siły wewnętrzne w gałęziach, w postaci momentu zginającego
i siły ścinającej wyznacza się wg wzorów (2.15) i (2.16).
Nośność sprawdza się jak dla jednogałęziowych elementów ściskanych mimośrodowo.
W normie [3] w pkt. 6.3.3, podano odpowiednie formuły interakcyjne, które mogą być
jednak stosowane tylko w odniesieniu do elementów bisymerycznych, odpornych na
odkształcenia dystorsyjne.
W przypadku weryfikowania stateczności kształtowników o innym przekroju,
np. monosymetrycznym (kątownik, ceownik itp.), projektanci konstrukcji metalowych często
adaptują założenia pkt. 6.3.3, jednak w świetle Eurokodu 3 jest to niewłaściwe. W takim
wypadku należy stosować pkt. 6.3.4 [3], tzw. metodę ogólną.
2. Nośność na wyboczenie z płaszczyzny elementu (względem osi y).
Długość wyboczeniową gałęzi przyjmuje się równą długości elementu L (rozstaw
węzłów kratownicy, wysokość słupa) przemnożonej przez współczynnik długości
wyboczeniowej µ (długości krytycznej Lcr). Ściskającą siłę osiową wyznacza się bez
uwzględniania wpływu imperfekcji. Nośność sprawdza się jak w przypadku
jednogałęziowych elementów ściskanych osiowo.

2.4. Zastosowanie formuł metody ogólnej według pkt. 6.3.4 normy PN-EN 1993-1-1
(metoda4)
Idea całościowego, generalnego podejścia (Overall concept) do weryfikowania
stateczności elementów konstrukcji stalowych została przedłożona przez Rottera w 2002 roku
i wprowadzona do normy EN 1993-1-6 [5]. W wyniku dalszego rozwoju zaproponowanej
metody, a szczególnie jej odmiany nazwanej metodą ogólną [6], [7], wprowadzono ją do
nowej edycji normy [3]. Szczegółowego objaśnienia metody oraz jej obszernej analizy
porównawczej z formułami interakcyjnymi dokonano w [8]. Kolejne prace nad oceną
bezpieczeństwa metody ogólnej prowadzone były na Uniwersytecie w Coimbrze [9], [10] i na
Politechnice Rzeszowskiej [11].
Metoda ogólna dotyczy ogólnej metody oceny stateczności elementów ze względu na
zwichrzenie i wyboczenie z płaszczyzny układu oraz nośności plastycznej pręta.
Metoda ta umożliwia weryfikację takich części składowych konstrukcji jak:
- elementy pojedyncze lub złożone o stałym lub zmiennym przekroju i różnych
warunkach podparcia, oraz
- płaskie ramy lub podzespoły ram złożone z takich elementów.
Ogólny warunek stateczności konstrukcji według metody ogólnej w normie [3] jest
następujący:
χ op α ult ,k
≥ 1,0 , (2.19)
γ M1
gdzie αult,k jest minimalnym mnożnikiem obciążeń obliczeniowych, przy którym przekrój
krytyczny osiąga nośność charakterystyczną w warunkach płaskiego stanu deformacji,
rozważając tylko zachowanie konstrukcji w płaszczyźnie układu. Nie rozważa się w tym
przypadku możliwości wyboczenia z płaszczyzny bądź zwichrzenia. Uwzględnia się
natomiast właściwe imperfekcje geometryczne globalne i lokalne,
χop jest bezwymiarowym współczynnikiem uwzględniającym zwichrzenie oraz
niestateczność giętno-skrętną.
Globalną smukłość względną części konstrukcji λop, która z wykorzystaniem
odpowiedniej krzywej wyboczeniowej służy do wyznaczenia współczynnika niestateczności
χop, oblicza się następująco:
α ult , k
λop = , (2.20)
α cr , op

gdzie αcr,op jest minimalnym mnożnikiem obciążeń obliczeniowych, przy którym

rozpatrywana część konstrukcji osiąga wartość obciążenia krytycznego przy niestateczności
sprężystej z płaszczyzny układu. W tym przypadku nie jest brane pod uwagę wyboczenie
giętne elementu w płaszczyźnie układu (zazwyczaj względem silniejszej osi bezwładności).
 W przypadku wyznaczania wartości współczynników αult,k i αcr,op norma [3] zaleca
zastosowanie metody elementów skończonych (MES).
W praktyce inżynierskiej, parametry potrzebne do sprawdzenia stateczności pręta można
wyznaczyć dwoma sposobami:
- analitycznie, korzystając z ogólnych warunków nośności/stateczności,
- metodą elementów skończonych.
W analitycznym wyznaczaniu minimalnego mnożnika obciążeń obliczeniowych αult,k
uwzględnia się:
- nośności przekroju w punktach podparcia:

1 N Ed M y , Ed
= + ; (2.21)
α ult ,k N Rk M y , Rk

- nośność w „przęśle”, z uwzględnieniem imperfekcji:

1 N Ed M y , Ed
= + k yy . (2.22)
α ult , k χ y N Rk M y , Rk

W przypadku analizowania ściskanych elementów złożonych o pasach równoległych,

obarczonych wstępną imperfekcją e0, wzory (2.21) i (2.22) przybrałyby formę:
- w końcowym segmencie elementu:
1
N Ed M
1
= 2 + z1, Ed ; (2.23)
α ult , k N ch, Rk M z1, Rk
- w środku długości elementu:
1 N ch, Ed
= , (2.24)
α ult ,k N Rk
gdzie do obliczenia wartość sił przekrojowych Nch,Ed oraz Mz1,Ed, uwzględniających efekty
drugiego rzędu, należy odpowiednio skorzystać ze wzorów (2.13) oraz (2.16).
Wyznaczenie w sposób analityczny minimalnego mnożnika obciążeń obliczeniowych,
przy którym rozpatrywana część konstrukcji osiąga wartość obciążenia krytycznego, przy
niestateczności sprężystej z płaszczyzny układu αcr,op, jest skomplikowane. W pracach [8]
i [12] zaproponowano wykorzystanie zależności interakcyjnej opracowanej przez Trahaira
[13]:

2
 M y , max   N  N max 
  = 1 − max 1 − . (2.25)
 N  N 
 M cr   cr , z  cr ,T 
Rozwiązanie tego równania, w postaci krzywej interakcyjnej, pozwala wyznaczyć wartość
współczynnika αcr,op.
W przypadku, kiedy jedno z oddziaływań (ściskanie bądź zginanie) byłoby dominujące,
można oszacować stateczność konstrukcji, przez wyznaczenie współczynnika αcr,op
w następujący sposób:
N M 
α cr , op = min  cr , min , cr  , (2.26)
 N Ed M Ed 
gdzie Ncr,min jest najmniejszą z nośności krytycznych elementu konstrukcyjnego odnoszących
się do działania siły osiowej.
W przypadku ściskanych elementów złożonych o pasach równoległych i z przewiązkami,
gdzie moment zginający Mz1,Ed jest tylko wynikiem efektów II rzędu, można się ograniczyć do
uproszczonego wzoru służącego wyznaczaniu mnożnika αcr,op:
N cr , min
α cr , op = , (2.27)
1
N Ed
2
a weryfikację stateczności przeprowadzić tylko w odniesieniu do ściskającej siły osiowej.

2.5. Stateczność prętów wielogałęziowych według zaleceń normy PN-90/B-03200

(metoda 5)
Przy obliczaniu prętów ściskanych obowiązują podstawowe zasady jak dla przekrojów
jednolitych i w przypadku sprawdzania stateczności w płaszczyźnie prostopadłej do osi
przecinającej materiał (oś y) warunek nośności jest następujący:
N
≤ 1,0 , (2.28)
ϕ ⋅ N Rc
gdzie φ jest współczynnikiem niestateczności (zachowano oryginalne nazewnictwo oraz
oznaczenia polskiej normy [2])
W przypadku wyboczenia względem osi nie przecinającej materiał (oś z) należy
wyznaczyć dodatkowo smukłość zastępczą λm, którą wyznacza się wykorzystując smukłość λ
ustaloną jak dla pręta pełnościennego (jak gdyby oś nie przecinająca materiału przechodziła
przez materiał) oraz smukłość postaciową λm, wg wzoru:
m 2
λm = λ2 + ⋅ λv . (2.29)
2
m jest liczbą gałęzi w płaszczyźnie przewiązek, równoległej do płaszczyzny wyboczenia.
Dodatkowo przepisy normy [2] nakazują, aby pręt złożony traktować jak pręt klasy 4,
niezależnie od rzeczywistej klasy pręta pojedynczej gałęzi, a współczynnik niestateczności ψ
przyjmować jako współczynnik wyboczeniowy pojedynczej gałęzi między przewiązkami.
Podejście polskiej normy [2] w przypadku obliczania prętów złożonych zostało
szczegółowo opisane w pracy [4].

3. Przykłady obliczeniowe
3.1. Przykład obliczeniowy nr 1: Sprawdzenie stateczności pasa dolnego kratownicy
W przykładzie przedstawiono metody sprawdzania stateczności dwugałęziowego pasa
dolnego dźwigara dachowego, który jest ściskany w przypadku unoszącego oddziaływania
wiatru.
Rozpiętość kratownicy wynosi 30,0 m, a wysokość w kalenicy 2,5 m. Przyjęto
obustronne spadki pasa górnego wynoszące 1/15. Pręty dźwigara wykonano z podwójnych
kątowników z przewiązkami. Analizowany pas dolny wykonany jest z dwóch kątowników
LR 120x120x12, przewiązanych co 667 mm. Dźwigar dachowy jest dodatkowo stężony
w środku rozpiętości pionowym tężnikiem międzywiązarowym. Schemat statyczny
kratownicy dachowej przedstawiono na rys. 3.1. Przyjęto stal konstrukcyjną S 235.
Rysunek 3.1. Schemat statyczny dźwigara dachowego o rozpiętości 30 m.

Przekrój pasa dolnego zaprojektowano na przeniesienie maksymalnej siły rozciągającej,

wynikającej z kombinacji obciążeń grawitacyjnych (oddziaływania stałe oraz śnieg). Styk
montażowy pasa dolnego zaprojektowano jako zakładkowy, stąd przy wymiarowaniu pasa
dolnego wzięto pod uwagę warunek nośności na rozciąganie przekroju osłabionego otworami
na łączniki. Kombinacja oddziaływań unoszących, dająca w rezultacie maksymalną siłę
ściskającą w pasie dolnym dźwigara, posłużyła wyznaczeniu ilości tężników pionowych,
stężających pas dolny, zabezpieczając go przed wyboczeniem. Ostatecznie przyjęto jedno
stężenie w środku rozpiętości kratownicy (jak na rys. 3.1).
Charakterystyki geometryczne i materiałowe pasa górnego kratownicy
Przyjęto przekrój złożony z dwóch kształtowników LR 120x120x12, połączonych
przewiązkami co 667 mm.
Charakterystyki pojedynczego kształtownika LR 120x120x12
h = 120 mm Ach = 27,5·102 mm2
b = 120 mm t = 12,0 mm
ich,y = 36,5 mm ich,z1 = 36,5 mm
iu = 46,1 mm iv = 23,4 mm
e1 = 34,0 mm r = 12 mm
Ich,y = 367,7·104 mm4 Iu = 584,3·104 mm4
Ich,z1 = 367,7·104 mm4 Iv = 151,1·104 mm4
h0 = 200 mm + 2e1- 2t= 244,0 mm
s = 48,0 mm
fy = 235 N/mm2
E = 210·103 N/mm2
G = 81·103 N/mm2
Współrzędne środka ścinania pojedynczego kątownika względem środka ciężkości
(w układzie osi (u,v)):
v0 = 0mm ,

 t 2  12 2 
u0 = − s −  = − 48,0 −
 
 = −39,5mm ,
 2   2 

dodatkowo:

io2 = iu2 + iv2 + uo2 + vo2 = 46,12 + 23,42 + (−39,5) 2 + 0,02 = 4234,2 mm2 .
Wycinkowy moment bezwładności:
- dla kątowników można przyjmować w przybliżeniu zerową wartość wycinkowego momentu
bezwładności: Ich,ω = 0 mm6.
Moment bezwładności swobodnego skręcania St. Venanta:
1 1
3
( ) 3
( )
I ch,T = ⋅ b ⋅ t 3 + (h − t ) ⋅ t 3 = ⋅ 120 ⋅123 + (120 − 12) ⋅123 = 13,13 ⋅103 mm4 .

***
Obliczeniowa nośność przekroju pojedynczego kątownika na ściskanie

Ach ⋅ f y 27 ,5 ⋅ 10 2 ⋅ 235
N Rk = = = 646 ,3 ⋅ 10 3 N = 646 ,3kN .
γM0 1,00

***
Charakterystyki przekroju złożonego

A = 2 ⋅ Ach = 2 ⋅ 27,5 ⋅102 = 55,0 ⋅102 mm2 ,

 h  
2  (244,0) 2  = 8921,6 ⋅104 mm4 .
I z = 2 ⋅  I ch, z + Ach ⋅  0   = 2 ⋅  367,7 ⋅ 104 + 27,5 ⋅ 102 ⋅
  2    2 
  
Iz 8921,6 ⋅ 104
iz = = = 127,4 mm ,
A 55 ,0 ⋅ 102

i y = ich, y = 47,6mm .
***
Pojedyncze kształtowniki spełniają warunki 3 klasy przekroju, przyjęto zatem 3 klasę dla
przekroju złożonego.
***
Częściowe współczynniki bezpieczeństwa:
γ M 0 = 1,0 , γ M 1 = 1,0 .

***
Wartość maksymalnej siły ściskającej panującej w pasie dolnym dźwigara dachowego,
wynikająca z kombinacji obciążeń unoszących wynosi:
Nc,Ed = -241,7 kN

***
Obliczeniowa nośność przekroju ściskanego klasy 3

A⋅ fy 55,0 ⋅ 10 2 ⋅ 235
N c , Rd = = = 1292 ,5 ⋅ 10 3 N = 1292 ,5kN .
γM0 1,00

***
Sprawdzenie nośności przekroju ściskanego

N Ed 241 ,7
= = 0,187 < 1,0 .
N c , Rd 1292 ,5

Nośność elementu jest wystarczająca.

3.1.1 Sprawdzenie nośności elementu jako pręta jednolitego (wg pkt. 2.1)
Komentarz:
Obliczenia pręta o przekroju złożonym przeprowadzono jak dla pręta jednolitego, bez
uwzględniania imperfekcji wstępnej. Obliczenia szczegółowe z uwzględnieniem imperfekcji
łukowej pręta przedstawiono w dalszej części przykładu.
Wyboczenie w płaszczyźnie kratownicy (względem osi y pasa dolnego)
Długością wyboczeniową pręta w płaszczyźnie kratownicy jest odległość pomiędzy węzłami
kratownicy, równa 6000 mm.
Lcr , y = 6000 mm .
Smukłość elementu:
Lcr , y 6000
λy = = = 164 ,38 .
iy 36 ,5

Smukłość względna:
λy 164,38
λy = = = 1,75 .
λ1 93,9
Krzywa wyboczenia "b", parametr imperfekcji α=0,34.
Parametr krzywej niestateczności:

φ y = 0,5 ⋅ (1 + α ⋅ (λ y − 0,2) + λ 2y ) = 0,5 ⋅ (1 + 0,34 ⋅ (1,75 − 0,2) + 1,752 ) = 2,30 .

Współczynnik wyboczeniowy:
1 1
χy = = = 0,264 .
φ y + φ y2 − λ 2y 2,30 + 2,302 − 1,752

Nośność elementu na wyboczenie, względem osi y:

χy ⋅ A⋅ fy 0,264 ⋅ 55,0 ⋅ 10 2 ⋅ 235
N b , Rd = = = 341,8 ⋅ 103 N = 341,8 kN .
γ M1 1,00
Sprawdzenie warunku nośności na wyboczenie, względem osi y:
N Ed 241,7
= = 0,707 < 1,0 .
N b , Rd 341,8

Nośność elementu jest wystarczająca.

***
Wyboczenie z płaszczyzny kratownicy (względem osi z pasa dolnego)
Zastosowano jeden tężnik w środku rozpiętości kratownicy, długość wyboczeniowa wyniesie
zatem 15,0 m.
Lcr , z = 15000 mm .
Smukłość elementu traktowanego jak pręt jednolity:
Lcr , z 15000
λz = = = 117,77 .
iz 127,4
Smukłość względna:
λz 117,77
λz = = = 1,25 .
λ1 93 ,9
Krzywa wyboczenia "b", parametr imperfekcji α=0,34.
Parametr krzywej niestateczności:

φz = 0,5⋅ (1+ α ⋅ (λz − 0,2) + λ 2z) = 0,5⋅ (1+ 0,34⋅ (1,25− 0,2) +1,25 2) = 1,47.
Współczynnik wyboczeniowy:
1 1
χz = = = 0 , 450 .
φz + φ 2z −λ 2
z
2
1,47 + 1, 47 − 1, 25 2

Nośność elementu na wyboczenie, względem osi z:

χ ⋅ A⋅ fy 0,450 ⋅ 55,0 ⋅ 102 ⋅ 235
N b , Rd = = = 581,1 ⋅ 103 N = 581,1kN .
γ M1 1,00
Sprawdzenie nośności na wyboczenie elementu ściskanego:
N Ed 241,7
= = 0,416 < 1,0 .
N b, Rd 581,1
Nośność elementu jest wystarczająca.

3.1.2 Sprawdzenie nośności pojedynczej gałęzi (wg pkt. 2.2)

Komentarz:
Dodatkowo należy sprawdzić nośność pojedynczej gałęzi na połowę siły ściskającej przy
wyboczeniu pojedynczej gałęzi względem osi najmniejszej bezwładności v-v.
Wartość siły ściskającej w pojedynczej gałęzi:
1 1
N ch , Ed = N Ed = ⋅ 241,7 = 120,9 kN .
2 2
Liczba odstępów między przewiązkami powinna być nieparzysta (parzysta liczba
przewiązek). Przyjęto 9 odstępów między węzłami pasa dolnego, wynoszące 667 mm.
Jako długość wyboczeniową gałęzi przyjęto rozstaw pomiędzy przewiązkami, zatem:
Lcr , v = 667 mm .
Smukłość elementu:
Lcr ,v 667
λv = = = 28,50 .
iv 23,4
Smukłość względna:
λv 28,50
λv = = = 0,30 .
λ1 93,9
Smukłość zastępcza elementu, względem osi v:
λeff ,v = 0,35 + 0,7 ⋅ λv = 0,35 + 0,7 ⋅ 0,30 = 0,56 .
Krzywa wyboczenia "b", parametr imperfekcji α=0,34.
Parametr krzywej niestateczności:
φv = 0,5 ⋅ (1 + α ⋅ (λeff ,v − 0,2) + λ 2eff , v ) = 0,5 ⋅ (1 + 0,34 ⋅ (0,56 − 0,2) + 0,562 ) = 0,72 .

Współczynnik wyboczeniowy:
1 1
χv = = = 0,729 .
φv + φ v2 − λ 2 2
0,72 + 0,72 − 0,562
eff , v

Nośność elementu na wyboczenie, względem osi v:

χ ⋅ Ach ⋅ f y 0,729 ⋅ 27,5 ⋅102 ⋅ 235
Nch, Rd = = = 470,9 ⋅103 N = 470,9 kN .
γ M1 1,00
Sprawdzenie nośności elementu na wyboczenie, względem osi v:
Nch, Ed 120,9
= = 0,26 < 1,0 .
Nch, Rd 470,9
Nośność elementu jest wystarczająca.

3.1.3 Sprawdzenie nośności elementu wg pkt. 6.4 normy [3] (wg pkt. 2.3)
Komentarz
W pierwszej części przykładu obliczenia pręta o przekroju złożonym przeprowadzono, jak dla
pręta jednolitego. Jednak w przypadku ściskanych elementów wielogałęziowych, według p.
6.4 normy [1], należy je wymiarować z uwzględnieniem imperfekcji wstępnej.
L 15000
Wstępna imperfekcja pręta: e0 = = = 30 mm , gdzie:
500 500
L - odległość od podpory do pionowego tężnika międzywiązarowego.
Moment bezwładności względem osi z:

I z = 0,5 ⋅ h0 2 ⋅ Ach + 2 ⋅ I ch, z1 = 0,5 ⋅ 244,02 ⋅ 27,5 ⋅ 102 + 2 ⋅ 367,7 ⋅ 104 =

= 8921,6 ⋅ 104 mm 4 .
Promień bezwładności przekroju:
i0 = i z = 127,4mm .
Smukłość:
L 15000
λ= = = 117,77 ,
i0 127,4

λ 117,77
150 > 117 ,77 > 75 stąd µ = 2 − = 2− = 0,43 .
75 75
Zastępczy moment bezwładności elementu złożonego z przewiązkami:

I eff = 0,5 ⋅ h0 2 ⋅ Ach + 2 ⋅ µ ⋅ I ch, z1 = 0,5 ⋅ 244,0 2 ⋅ 27,5 ⋅10 2 + 2 ⋅ 0,43 ⋅ 367 ,7 ⋅10 4 =

= 8502 ,2 ⋅ 10 4 mm 4 .
Liczba płaszczyzn przewiązek: n=1.
Rozstaw przewiązek: a = 667 mm (6000/9=667).
Przyjęte wymiary przewiązek: hp= 100 mm, tp = 10 mm.
Moment bezwładności jednej przewiązki w płaszczyźnie przewiązek:

bp ⋅ hp3 10 ⋅ 1003
Ib = = = 83,3 ⋅ 10 4 mm 4
12 12 .
Sztywność postaciowa:
24 ⋅ E ⋅ I ch, z1 24 ⋅ 210 ⋅ 103 ⋅ 367,7 ⋅ 10 4
Sv = = = 9851,7 ⋅ 103 N = 9851,7kN
 2 ⋅ I ch, z1 ⋅ h0   4 
a 2 ⋅ 1 +  667 2 ⋅ 1 + 2 ⋅ 367,7 ⋅ 10 ⋅ 244,0 
 n ⋅ Ib ⋅ a   1 ⋅ 83,3 ⋅ 104 ⋅ 667 

2 ⋅ π 2 ⋅ E ⋅ I ch, z1 2 ⋅ 3,142 ⋅ 210 ⋅103 ⋅ 367,7 ⋅104
≤ 2
= 2
= 34225, 6 ⋅103 N = 34225, 6kN .
a 667
Zastępcza siła krytyczna elementu złożonego:
π 2 ⋅ E ⋅ I eff 3,14 2 ⋅ 210 ⋅ 103 ⋅ 8502,2 ⋅ 10 4
N cr = 2
= 2
= 782,4 ⋅ 103 N = 782,4kN .
L 15000

***
Nośność gałęzi w środku długości pręta (odcinka od podpory do tężnika)
Maksymalny obliczeniowy moment przęsłowy elementu z uwzględnieniem efektów II rzędu:
N Ed ⋅ e0 241 ,7 ⋅ 103 ⋅ 30,0
M Ed = = = 10,9 ⋅ 10 6 Nmm = 10,9kNm .
N N 241 ,7 241 ,7
1 − Ed − Ed 1 − −
N cr Sv 782 , 4 9851 ,7
Siła osiowa w gałęzi elementu:
6 2
M Ed ⋅ h0 ⋅ Ach 3 10,9 ⋅ 10 ⋅ 244,0 ⋅ 27,5 ⋅ 10
N ch, Ed = 0,5 ⋅ N Ed + = 0,5 ⋅ 241,7 ⋅ 10 + =
2 ⋅ I eff 2 ⋅ 8502 ,2 ⋅ 10 4
= 163,8 ⋅ 103 N = 163,8 kN .

Wyboczenie gałęzi z płaszczyzny kratownicy (względem osi v)

Długość wyboczeniowa jest równa rozstawowi przewiązek:
Lcr , v = 667 mm .
Smukłość elementu:
Lcr, v 667
λv = = = 28,50 .
iv 23,4
Smukłość względna:
_
λv 28,50
λv = = = 0,30 .
λ1 93,9
Smukłość zastępcza elementu, względem osi v:
λeff , v = 0,35 + 0,7 ⋅ λv = 0,35 + 0,7 ⋅ 0,30 = 0,56 .
Krzywa wyboczenia "b", parametr imperfekcji α=0,34.
Parametr krzywej niestateczności:

φv = 0,5 ⋅ (1 + α ⋅ (λv − 0,2) + λ v2) = 0,5 ⋅ (1 + 0,34 ⋅ (0,56 − 0,2) + 0,562 ) = 0,72 .
Współczynnik wyboczeniowy:
1 1
χv = = = 0,729 .
φv + φ v2 −λ 2
v
2
0,72 + 0 ,72 − 0,56 2

Nośność elementu na wyboczenie, względem osi v:

χ v ⋅ Ach ⋅ f y 0,729 ⋅ 27,5 ⋅ 102 ⋅ 235
Nb, Rd = = = 470 ,9 ⋅ 103 N = 470 ,9kN .
γ M1 1,00
Sprawdzenie nośności na wyboczenie elementu ściskanego:
N ch, Ed 163,8
= = 0,35 < 1,0 .
N b, Rd 470,9
Nośność elementu jest wystarczająca.
***
Wyboczenie w płaszczyźnie kratownicy (względem osi y)
Długością wyboczeniową pręta w płaszczyźnie kratownicy jest odległość pomiędzy węzłami
kratownicy, równa 6000 mm.
Lcr , y = 6000 mm .
Smukłość elementu:
Lcr , y 6000
λy = = = 164,38 .
iy 36,5

Smukłość względna:
λy 164 ,38
λy = = = 1,75 .
λ1 93 ,9
Smukłość zastępcza elementu, względem osi y:
λeff , y = 0,50 + 0,7 ⋅ λ y = 0,50 + 0,7 ⋅1,75 = 1,73 .
Krzywa wyboczenia "b", parametr imperfekcji α=0,34.
Parametr krzywej niestateczności:

φ y = 0,5 ⋅ (1 + α ⋅ (λ y − 0,2) + λ 2y) = 0,5 ⋅ (1 + 0,34 ⋅ (1,73 − 0,2) + 1,732 ) = 2,25 .

Współczynnik wyboczeniowy:
1 1
χy = = = 0,273 .
φy + φ y2 −λ 2
y
2
2,25 + 2,25 − 1,73 2

Nośność elementu na wyboczenie, względem osi y:

χ y ⋅ Ach ⋅ f y 0,273 ⋅ 27,5 ⋅ 102 ⋅ 235
Nb, Rd = = = 176,7 ⋅ 103 N = 176,7kN .
γ M1 1,00
Sprawdzenie warunku nośności na wyboczenie, względem osi y:
1
N ch, Ed = N Ed
2 120,9
= = 0,68 < 1,0 .
N b, Rd 176,7
Nośność elementu jest wystarczająca.
***
Nośność gałęzi w końcowym segmencie pręta
Komentarz:
Norma [1] w pkt. 6.3.3 podaje procedurę interakcyjną prętów ściskanych mimośrodowo, ale
jedynie w odniesieniu do prętów o przekroju bisymetrycznym. W niniejszym przykładzie
zaadaptowano tę metodę do prętów z kątowników.
Wartość siły w pojedynczej gałęzi:

Nch, Ed = 0,5 ⋅ N Ed = 0,5 ⋅ 241,7 = 120,9 ⋅103 N = 120,9kN .

Wartość siły poprzecznej:
M Ed 10,9 ⋅ 106
VEd =π ⋅ = 3,14 ⋅ = 1,15 ⋅ 103 N = 1,15kN .
L⋅n 15000 ⋅ 2
Wartość momentu zginającego w pojedynczej gałęzi:
VEd ⋅ a 1,15 ⋅ 103 ⋅ 667
M z1, Ed = = = 0,38 ⋅106 Nmm = 0,38kNm .
2 2
Współczynnik zwichrzenia: zginanie względem osi mniejszej bezwładności → χLT = 1,0.
Nośność charakterystyczna przekroju gałęzi przy ściskaniu:
Ach ⋅ f y 27,5 ⋅ 102 ⋅ 235
N ch, Rk = = = 646 ,3 ⋅ 103 N = 646 ,3kN .
γ M1 1,00
Nośność przekroju pojedynczej gałęzi na zginanie względem osi z1:
I ch, z1 367,7 ⋅ 104
Wch, z1 = = = 42,8 ⋅ 103 mm3 ,
b − e1 120 − 34,0

M z1, Rk = Wch, z1 ⋅ f y = 42,8 ⋅103 ⋅ 235 = 10,0 ⋅106 Nmm = 10,0kNm .

Stosunek wartości momentów zginających na końcach segmentu (pręta):
ψ = −1 → C mz = 0,6 + 0,4 ⋅ψ = 0,6 − 0,4 = 0,2 ≥ 0,4
,

przyjęto → Cmz=0,4.
***
Współczynniki interakcji - metoda 2 wg Załącznika B normy [1]
Wyznaczenie współczynników dla przekroju klasy 3.
Zachodzi przypadek zginania elementu względem osi bezwładności z1. Należy zatem
wyznaczyć także współczynnik wyboczeniowy χz1 w celu sprawdzenia warunku
interakcyjnego.
Lcr , z 1 667
λ z1 = ⋅ = = 0, 20 ,
i z1 λ1 36 ,5 ⋅ 93,9

λeff , z1 = 0,50 + 0,7 ⋅ λz1 = 0,50 + 0,7 ⋅ 0,20 = 0,64 .

φ z1 = 0,5 ⋅ (1 + α ⋅ (λ z1 − 0,2) + λ 2z1) = 0,5 ⋅ (1 + 0,34 ⋅ (0,64 − 0,2) + 0,64 2 ) = 0,78 ,

1 1
χ z1 = = = 0,654 .
φ z1 + φ 2z1 − λ 2z1 0,78 + 0,78 2 − 0,64 2

Wyznaczenie współczynników kzz oraz kyz:

 N ch, Ed   120,9 ⋅ 103 
k zz = C mz 1 + 0,6λ z1 ⋅  = 0, 4 ⋅  1 + 0, 6 ⋅ 0, 64 ⋅  = 0,413 ,
 χ z1 ⋅ N Rk / γ M 1  
3
0,654 ⋅ 646,3 ⋅ 10 / 1,00 
Jednocześnie musi być spełniony warunek:
 N ch , Ed   120,9 ⋅ 10 3 
k zz ≤ C mz 1 + 0,6 ⋅  = 0, 4 ⋅  1 + 0, 6 ⋅  = 0,469 .
 χ z1 ⋅ N Rk / γ M 1  
3
0,654 ⋅ 646,3 ⋅ 10 / 1,00 
Przyjęto ostatecznie:
k yz = k zz = 0, 413 .
***
Sprawdzenie nośności pojedynczej gałęzi elementu

N ch, Ed M
+ k yz ⋅ z1, Ed ≤ 1,0 ,
χ y ⋅ N Rk M z1, Rk
γ M1 γ M1

120,9 ⋅ 103 0,38 ⋅ 106

+ 0,413 ⋅ = 0,684 + 0,016 = 0,700 ≤ 1,0 ,
0,273 ⋅ 646,3 ⋅ 103 10,0 ⋅ 106
1,0 1,0

N ch, Ed M
+ k zz ⋅ z1, Ed ≤ 1,0 ,
χ z1 ⋅ N Rk M z1, Rk
γ M1 γ M1

120,9 ⋅ 103 0,38 ⋅ 106

+ 0,413 ⋅ = 0,286 + 0,016 = 0,302 ≤ 1,0 .
0,654 ⋅ 646,3 ⋅ 103 10,0 ⋅ 106
1,0 1,0
Nośność pręta jest zapewniona.

3.1.4 Sprawdzenie nośności elementu metodą ogólną (wg pkt. 2.4)

Komentarz
W poprzedniej części przykładu stateczność pręta mimośrodowo ściskanego sprawdzono
adaptując pkt. 6.3.3 normy [1], co z punktu widzenia Eurokodu 3 jest niewłaściwe. W takim
wypadku należy stosować pkt. 6.3.4 [3], tzw. metodę ogólną.
Wartości sił przekrojowych w środku długości pręta:
- maksymalny obliczeniowy moment przęsłowy elementu z uwzględnieniem
efektów II rzędu:
M Ed = 10,9kNm .
- siła osiowa w gałęzi elementu:
N ch, Ed = 163,8 kN .
Wartości sił przekrojowych w końcowym segmencie pręta.
- wartość siły w pojedynczej gałęzi:
N ch, Ed = 120,9kN .
- wartość siły poprzecznej:

VEd = 1,15kN .
- wartość momentu zginającego w pojedynczej gałęzi:
M z1, Ed = 0,38kNm .
Wartość mnożnika obciążeń obliczeniowych αult,k, przy którym przekrój krytyczny osiąga
nośność charakterystyczną w warunkach płaskiego stanu deformacji z uwzględnieniem
właściwych imperfekcji geometrycznych, oblicza się:
- w końcowym segmencie pręta:
1 N Ed M z1, Ed 120,9 0,38 1
= + = + = , stąd αult,k1 = 4,448.
α ult , k1 N Rk M z1, Rk 646,3 10,0 4,448
- w środku długości pręta:
1 N ch, Ed 163,8 1
= = = , więc αult,k2 = 3,946.
α ult , k 2 N Rk 646,3 3,946
Do dalszych obliczeń przyjmuje się wartość najmniejszą spośród obliczonych:

αult,k = αult,k2 = 3,946

***
Wartość minimalnego mnożnika obciążeń obliczeniowych αcr,op, przy którym rozpatrywana
część konstrukcji osiąga wartość obciążenia krytycznego przy niestateczności sprężystej
z płaszczyzny układu, wyznaczono obliczając iloraz najmniejszej z nośności krytycznych
i obciążenia obliczeniowego panującego w przekroju.
Obliczenie nośności krytycznych pojedynczej gałęzi:
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi u-u
π 2 ⋅ E ⋅ Iu 3,14 2 ⋅ 210 ⋅ 10 3 ⋅ 584 ,3 ⋅ 10 4
N cr , u = 2
= 2
= 336 ,1 ⋅ 10 3 N = 336 ,1kN .
lcr ,u 6000
***
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi v-v
π 2 ⋅ E ⋅ Iv 3,14 2 ⋅ 210 ⋅10 3 ⋅ 151,1 ⋅ 10 4
N cr , v = 2
= 2
= 7032 , 2 ⋅ 10 3 N = 7032 , 2 kN .
l cr ,v 667
***
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi y-y
π 2 ⋅ E ⋅ I ch , y 3,14 2 ⋅ 210 ⋅ 10 3 ⋅ 367 ,7 ⋅ 10 4
N cr , y = 2
= 2
= 211,5 ⋅ 10 3 N = 211,5 kN .
lcr ,y 6000

***
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi z1-z1
π 2 ⋅ E ⋅ I ch , z1 3,14 2 ⋅ 210 ⋅ 10 3 ⋅ 367 ,7 ⋅ 10 4
N cr , z = 2
= = 17112 ,8 ⋅ 10 3 N = 17112 ,8 kN .
lcr ,z 667 2

***
Siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym

1  π 2 ⋅ E ⋅ Ich,ω 
Ncr,T = 2 ⋅ G ⋅ Ich,T +
io  2
lcr,T
=
1
 4234,2
( )
⋅ 81⋅103 ⋅13,1⋅104 = 2512,3 ⋅103 N =


= 2512 ,3 kN
***
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętno-skrętnym
 2 2 
N cr ,u  N cr ,T  N cr ,T    N cr ,T ,
N cr ,TF = 1+ − 1 −  + 4 y o 
2β  N cr ,u  N cr ,u  i  N 
    o  cr ,u

gdzie:
2
y  (− 39,5 )2 = 0,631 .
β = 1 −  o  = 1 −
 io  4234 ,2

 2 
336 ,1  2512 ,3  2512,3  (− 39 ,5)2 2512 ,3 
N cr ,TF = 1+ − 1 −  + 4 = 318 ,9 ⋅ 103 N =
2 ⋅ 0,631  336,1  336 ,1  4234 , 2 336 ,1 
 

= 318 ,9kN .
Wniosek: o nośności pojedynczego kątownika decyduje wyboczenie względem osi y.
N cr ,min = N cr , y = 211,5kN ,

N cr , y 211,5
α cr ,op = = = 1,75 .
N Ed 120 ,9

Do dalszych obliczeń przyjmuje się wartość:

αcr,op = 1,750

***
W przypadku zginania względem słabszej osi bezwładności wg normy [3] nie uwzględnia się
zwichrzenia. Przyjęto zatem współczynnik χop = χy.
Globalną smukłość względną λop wyznacza się na podstawie obliczonych wcześniej
współczynników αult, k oraz αcr,op .

α ult , k 3,946
λop = = = 1,502 .
α cr ,op 1,750

***
Wyznaczenie współczynnika wyboczeniowego odpowiadającego smukłości względnej λop.
Krzywa wyboczeniowa b, parametr imperfekcji α = 0,34.

φ op = 0,5 ⋅ 1 + α ⋅ λop − 0, 2 + λ z  = 0,5 ⋅ 1 + 0,34 ⋅ (1,502 − 0,2 ) + 1,502 2 = 1,849 ,

[ ]
2


( 
)
1 1
χ op = = = 0,342 .
2 2 2 2
φ + φ − λop 1,849 + 1,849 − 1,502

***
Sprawdzenie warunku stateczności
χ op αult , k 0,342 ⋅ 3,946
≥ 1,0 , zatem: = 1,348 ≥ 1,0 ,
γ M1 1,0
Warunek stateczności jest zachowany.

3.1.5 Sprawdzenie nośności elementu zgodnie z normą [2] (wg pkt. 2.5)
Komentarz
W tej części przykładu, stateczność pasa dolnego kratownicy sprawdzono według zasad
zawartych w polskiej normie PN-90/B-03200 [2].
Wyboczenie w płaszczyźnie kratownicy (względem osi y)
Smukłość elementu:
Lcr , y 6000
λy = = = 164 ,38 .
iy 36 ,5

Smukłość względna:
λy 164 ,38
λy = = = 1,96 .
215 215
84 84
fd 215

Współczynnik niestateczności, obliczony dla krzywej c, n = 1,2:

1 1
(
ϕ = 1 + λy ) =(
2⋅n − n
1 + 1,96 )
2⋅1, 2 −1, 2
= 0,224 .
Sprawdzenie warunku stateczności:
N Ed 241,7
= = 0,833 ≤ 1,0 .
ϕ ⋅ N c , Rd 0, 224 ⋅ 1292 ,5

Warunek stateczności jest zachowany.

***
Wyboczenie z płaszczyzny kratownicy (względem osi z)
Zgodnie z postanowieniami normy [2], przy sprawdzaniu stateczności elementów
wielogałęziowych względem osi nie przecinającej materiał (z), należy wyznaczyć smukłość
zastępczą λm.
 m
λm = λ2 + ⋅ λv 2 ,
2
W przypadku wyboczenia względem osi z, za m przyjmuje się liczbę gałęzi w płaszczyźnie
przewiązek, równoległej do kierunku wyboczenia.
Wyznaczenie smukłości względem osi z.
Lcr , z = 15000 mm .

Smukłość elementu:
Lcr , z 15000
λz = = = 117,77 .
iz 127,4
Smukłość postaciowa:
a
λv = = 667 = 28,50 .
imin 23,4

Smukłość zastępcza:
m 2
λm = λ2 + ⋅ λv 2 = 117,772 + ⋅ 28,502 = 121,18 > λz .
2 2
W przypadku gdy λm > λ, to obowiązują warunki nośności jak dla elementów pełnościennych
o przekroju klasy 4. Do obliczeń należy przyjąć:
ψ = ϕ1 ,
gdzie φ1 jest współczynnikiem wyboczeniowym ustalonym dla pojedynczej gałęzi.
Za długość wyboczeniową gałęzi przyjęto rozstaw pomiędzy przewiązkami, zatem:
Lcr = 667 mm .
Smukłość pojedynczej gałęzi:
Lcr 667
λ= = = 28,50 .
imin 23,4
Smukłość względna:
λ λ 28,50
λ= = = = 0,339.
λp 215 215
84 84
fd 215
Wyznaczenie współczynnika wyboczenia, wg krzywej niestateczności "c", n = 1,2:
1 1
ϕ = ψ = 1 + λy( )
2⋅ n − n
(
= 1 + 0,339 2⋅1,2 )
−
1, 2 = 0,942 .
Wyznaczenie nośności przekroju klasy 4:
N c , Rd ,eff =ψ ⋅ N c , Rd = 0,942 ⋅1292,5 = 1217,2kN .
Wyznaczenie współczynnika wyboczenia względem osi z, krzywa niestateczności "b",
n = 1,6:
 λm 121,18
λmz = ψ = ⋅ 0,942 = 1,40 ,
λp 84,0

1 1
(
ϕ = 1 + λy ) = (1 + 1,40 )
2⋅n − n 2⋅1,6 −1,6
= 0,425 .
Sprawdzenie warunku stateczności:
N Ed 241,7
= = 0, 467 ≤ 1,0 .
ϕ ⋅ N c , Rd , eff 0, 425 ⋅ 1217 , 2

Warunek stateczności jest zachowany.

3.1.6 Porównanie wyników wytężenia pasa dolnego kratownicy

W tabeli 3.1 przedstawiono zestawienie wyników wytężenia pasa dolnego kratownicy
uzyskanych w przypadku aplikacji zaprezentowanych w opracowaniu metod sprawdzania
stateczności prętów dwugałęziowych z przewiązkami.

Tabela 3.1. Wskaźnik wytężenia pasa dolnego kratownicy w zależności od zastosowanej metody.
Metoda
1 2 3 4 5
Wyboczenie
w płaszczyźnie
0,416 0,260 0,350 0,467
przewiązek 1
= 0,742
z płaszczyzny 1, 348
0,707 - 0,700 0,833
przewiązek

Największe wytężenie pasa dolnego kratownicy uzyskano w przypadku zastosowania

metody 5 (normy [2]) i jest ono wartością bardzo zbliżone do tego otrzymanego z metody 1.
W przypadku sprawdzania nośności pojedynczej gałęzi, względem najmniejszego promienia
bezwładności imin, uzyskano najmniejszy stopień wykorzystania elementu. Wynika to ze zbyt
małego rozstawu przewiązek a.

3.2. Przykład obliczeniowy nr 2: Sprawdzenie stateczności trzonu słupa

W przykładzie sprawdzono nośność dwugałęziowego słupa stalowego ściskanego
osiowo, wykonanego z dwóch ceowników C 300 z przewiązkami. Słup o wysokości
L = 6,980 m jest obustronnie przegubowo podparty. Całkowite obciążenie słupa w stanie
granicznym nośności osiąga wartość NEd = 1400 kN. Przyjęto stal konstrukcyjną S 235.
Na rys. 3.2 przedstawiono wymiary i schemat statyczny słupa.
Komentarz
Przestawiony przykład obliczeniowy jest uzupełnieniem przykładu 7.9 pracy [14]
o weryfikację stateczności trzonu słupa metodą ogólną z uwzględnieniem imperfekcji
wstępnej.
Charakterystyki geometryczne i materiałowe trzonu słupa
Przyjęto przekrój złożony z dwóch kształtowników C 300, połączonych przewiązkami
co 580 mm, wg rys. 3.2.
 NEd a) b) c) z1 z z1
x
A-A
y y

L = 11x580+300+300 = 6980 mm

150
B B z1 z z1
z b=100

a = 580
z1
B-B
y y

h=300
A A
z1 z
h0=286 27
x 340

Rysunek 3.2. Wymiary i schemat obciążenia słupa [14].

Charakterystyki pojedynczego kształtownika C 300

h = 300 mm Ach = 58,8·102 mm2
b = 100 mm tf = 16,0 mm
ich,y = 117,0 mm tw = 10,0 mm
iz1 = 29,0 mm r = 16,0 mm
Ich,y = 8030,7·104 mm4 Wpl,z1 = 130·103 mm3
Ich,z1 = 495,0·104 mm4
Ich,T = 37,4·104 mm4
Ich,ω = 69,1·109 mm6
fy = 235 N/mm2
E = 210·103 N/mm2
G = 81·103 N/mm2

Kształtownik spełnia wymagania klasy 1, zarówno przy czystym zginaniu, jak i czystym
ściskaniu.
Współrzędne środka ścinania względem środka ciężkości:
z0 = 0mm ,

y0 = −54,1mm ,
dodatkowo:

io2 = ich
2 2 2 2 2 2 2 2 2
, y + ich, z1 + yo + zo = 117,0 + 29,0 + (−54,1) + 0,0 = 17457 mm .

***
Charakterystyki przekroju złożonego
Moment bezwładności przekroju słupa względem osi z:
I z = 0,5 ⋅ h0 2 ⋅ Ach + 2 ⋅ I z1 = 0 ,5 ⋅ 286,02 ⋅ 58,8 ⋅102 + 2 ⋅ 495⋅104 = 25038⋅104 mm4 .

Promień bezwładności przekroju:

Iz 25038 ⋅10 4
i0 = = = 146mm .
2 ⋅ Ach 2 ⋅ 58,8 ⋅10 2
Smukłość:
L 6980
λ= = = 47,7 ,
i0 146

λ = 47 ,7 < 75 stąd µ = 1,0 .

Zastępczy moment bezwładności elementu złożonego z przewiązkami:

I eff = 0,5 ⋅ h0 2 ⋅ Ach + 2 ⋅ µ ⋅ I z1 = 0,5 ⋅ 286,0 2 ⋅ 58,8 ⋅10 2 + 2 ⋅1,0 ⋅ 495 ⋅10 4 =

= 25038 ⋅ 10 4 mm 4
.
***
Liczba płaszczyzn przewiązek: n=2.
Rozstaw przewiązek: a = 580 mm
Przyjęte wymiary przewiązek: hp= 150 mm, tp = 10 mm.
Moment bezwładności jednej przewiązki w płaszczyźnie przewiązek:

bp ⋅ hp3 10 ⋅1503
Ib = = = 281 ⋅10 4 mm 4 .
12 12

Sztywność postaciowa:
24 ⋅ E ⋅ I ch, z1 24 ⋅ 210 ⋅103 ⋅ 495 ⋅104
Sv = = = 39700 ⋅103 N = 39700kN
 2 ⋅ I ch, z1 ⋅ h0   4 
a 2 ⋅ 1 +  5802 ⋅ 1 + 2 ⋅ 495 ⋅10 ⋅ 286 
 n ⋅ Ib ⋅ a   1⋅ 281⋅104 ⋅ 580 
 

2 ⋅ π 2 ⋅ E ⋅ I ch, z1 2 ⋅ 3,142 ⋅ 210 ⋅103 ⋅ 495 ⋅104

≤ 2
= 2
= 61000⋅103 N = 61000kN .
a 580
Zastępcza siła krytyczna elementu złożonego:
π 2 ⋅ E ⋅ I eff 3,14 2 ⋅ 210 ⋅103 ⋅ 25038 ⋅10 4
N cr = 2
= 2
= 10710 ⋅103 N = 10710kN .
L 6980
***
Wartości sił przekrojowych w środku długości pręta, z uwzględnieniem efektów II rzędu

L 6980
Wstępna imperfekcja pręta: e0 = = = 14mm .
500 500
Maksymalny obliczeniowy moment przęsłowy elementu z uwzględnieniem efektów II rzędu:
N Ed ⋅ e0 1400 ⋅10 3 ⋅14,0
M Ed = = = 23,4 ⋅10 6 Nmm = 23,4kNm .
N Ed N Ed 1400 1400
1− − 1− −
N cr Sv 10710 37900
Siła osiowa w gałęzi elementu:
6 2
M Ed ⋅ h0 ⋅ Ach 3 23,40 ⋅10 ⋅ 286,0 ⋅ 58,80 ⋅10
N ch, Ed = 0,5 ⋅ N Ed + = 0,5 ⋅1400,0 ⋅10 + =
2 ⋅ I eff 2 ⋅ 25038 ⋅10 4

= 778,0 ⋅ 103 N = 778,0 kN .

***
Wartości sił przekrojowych w końcowym segmencie słupa
Wartość siły w pojedynczej gałęzi:

Nch, Ed = 0,5 ⋅ N Ed = 0,5 ⋅1400,0 = 700,0 ⋅103 N = 700,0kN .

Wartość siły poprzecznej:
M Ed 23,4 ⋅106
VEd = π ⋅ = 3,14 ⋅ = 5,3 ⋅103 N = 5,3kN .
L⋅n 6980 ⋅ 2

Wartość momentu zginającego w pojedynczej gałęzi:

VEd ⋅ a 5,3 ⋅103 ⋅ 580
M z1, Ed = = = 1,5 ⋅106 Nmm = 1,5kNm .
2 2
***
Obliczeniowa nośność przekroju pojedynczego ceownika na ściskanie i zginanie

Ach ⋅ f y 58,8 ⋅ 10 2 ⋅ 235

N Rk = = = 1381,8 ⋅ 10 3 N = 1381,8kN ,
γM0 1,00

W pl , z1 ⋅ f y
M z1, Rk = = 130 ⋅ 10 3 ⋅ 235 = 30,55 ⋅ 10 3 N = 30,55 kN
γM0 .
***
Ocena stateczności ogólnej elementu z wykorzystaniem metody ogólnej
Wartość mnożnika obciążeń obliczeniowych αult,k, przy którym przekrój krytyczny osiąga
nośność charakterystyczną w warunkach płaskiego stanu deformacji z uwzględnieniem
właściwych imperfekcji geometrycznych, oblicza się:
- w końcowym segmencie pręta:
1 N Ed M z1, Ed 700,0 1,5 1
= + = + = , stąd αult,k1 = 1,970.
α ult , k1 N Rk M y , Rk 1381,8 30,55 1,97

- w środku długości pręta:

1 N ch, Ed 778,0 1
= = = , więc αult,k2 = 1,776.
α ult , k 2 N Rk 1381,8 1,776
Do dalszych obliczeń przyjmuje się wartość najmniejszą spośród obliczonych:

αult,k = αult,k2 = 1,776

***
Wartość minimalnego mnożnika obciążeń obliczeniowych αcr,op, przy którym rozpatrywana
część konstrukcji osiąga wartość obciążenia krytycznego przy niestateczności sprężystej
z płaszczyzny układu, wyznaczono obliczając iloraz najmniejszej z nośności krytycznych
i obciążenia obliczeniowego panującego w przekroju.
Obliczenie nośności krytycznych pojedynczej gałęzi:
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi y-y

π 2 ⋅ E ⋅ I ch , y 3,14 2 ⋅ 210 ⋅ 10 3 ⋅ 8030 ⋅ 10 4

N cr , y = 2
= 2
= 3412 ,6 ⋅ 10 3 N = 3412 ,6 kN .
lcr ,y 6980

***
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętnym względem osi z1-z1
π 2 ⋅ E ⋅ I ch , z1 3,14 2 ⋅ 210 ⋅ 10 3 ⋅ 495 ⋅ 10 4
N cr , z = 2
= 2
= 30466 ,9 ⋅ 10 3 N = 30466 ,9 kN .
lcr ,z 580

***
Siła krytyczna przy wyboczeniu skrętnym

1  π 2 ⋅ E ⋅ Ich,ω  1  3 4 3,14 ⋅ 210⋅10 ⋅ 69,1⋅10 

2 3 9
=
Ncr,T = 2 ⋅ G ⋅ Ich,T + = ⋅ 81⋅10 ⋅ 37,4 ⋅10 +
io  2
lcr,T  17457  2 
  580 
= 26099 ⋅103 N = 26099 kN
***
Siła krytyczna przy wyboczeniu giętno-skrętnym
 2 2 
N cr , y  N cr ,T  N cr ,T   y  N ,
N cr ,TF = 1 + − 1 −  + 4  cr ,T
o
2β  N cr , y  N cr , y  i  N 
    o  cr , y


gdzie:
2
y  (− 54,1)2 = 0,832 .
β = 1 −  o  = 1 −
 io  17457


N cr ,TF =
3412,6  26099
1+

− 1 −
26099 
2
 +4
(− 54,1)2 2512 ,3  = 3331⋅103 N =
2 ⋅ 0,832  3412,6  3412,6  17457 3412,6 
 

= 3331kN .
Wniosek: o nośności pojedynczego kątownika decyduje wyboczenie giętno-skrętne.
 N cr , min = N cr ,TF = 3331kN ,

N cr , y 3331
α cr ,op = = = 4,759 .
N Ed 700
Do dalszych obliczeń przyjmuje się wartość:

αcr,op = 4,759

***
Globalną smukłość względną λop wyznacza się na podstawie obliczonych wcześniej
współczynników αult, k oraz αcr,op .

α ult , k 1,776
λop = = = 0,611 .
α cr , op 4,759

***
W przypadku zginania względem słabszej osi bezwładności wg normy [3] nie uwzględnia się
zwichrzenia. Przyjęto zatem współczynnik χop = χTF.
Wyznaczenie współczynnika wyboczeniowego odpowiadającego smukłości względnej λop.
Krzywa wyboczeniowa c, parametr imperfekcji α = 0,49.

φ op = 0,5 ⋅ 1 + α ⋅ λop − 0, 2 + λ z  = 0,5 ⋅ 1 + 0,49 ⋅ (0,611 − 0,2 ) + 0,6112 = 0,787 ,

[ ]
2


( 
)
1 1
χ op = = = 0,779 .
φ + φ 2 − λop 2 0,787 + 0,787 2 − 0,6112

***
Sprawdzenie warunku stateczności

χ op αult , k 0,779 ⋅1,776

≥ 1,0 , zatem: = 1,383 ≥ 1,0 .
γ M1 1,0
Warunek stateczności jest zachowany.

4. Porównanie metod oraz zalecenia projektowe

Na podstawie analizy stanu wiedzy oraz przeprowadzonych obliczeń zamieszczonych
w przykładzie nr 1, można wysnuć następujące wnioski:
- poziom wytężenia, wykazywany we wszystkich metodach, jest największy przy
wyboczeniu pręta w płaszczyźnie kratownicy (tj. z płaszczyzny przewiązek). Wynika to
w analizowanym przypadku z dużej długości przedziału skratowania kratownicy. Największe
wytężenie uzyskano wg normy [2] (metody 5) i było ono zbliżone poziomem do wytężenia
wyznaczonego wg metody 1, traktującej przekrój złożony jako jednolity,
 - wytężenie pojedynczej gałęzi przekroju złożonego w płaszczyźnie przewiązek jest
niewielkie. Wynika to z przyjęcia zbyt małej długości przedziału przewiązek a. Projektowanie
prętów dwugałęziowych należy zacząć od ich prawidłowego ukształtowania, tj. obliczenia
rozstawu gałęzi h0 z zależności (2.6) do (2.8) oraz ustalenia rozstawu przewiązek a z warunku
nośności pojedynczej gałęzi.
Analizując przykład obliczeniowy nr 2, dochodzi się do następujących konkluzji:
- w przypadku małej smukłości elementu względem osi nie przechodzącej przez materiał
(osi z) efektywny moment bezwładności Ieff jest równy momentowi bezwładności Iz,
- zagęszczenie przewiązek wpływa na zwiększenie wartości sztywności postaciowej Sv,
zmniejszając wartość momentu zginającego II rzędu, ale jednocześnie prowadzi do zbyt
dużych zapasów nośności pojedynczej gałęzi w płaszczyźnie przewiązek.
Norma [3] nie odnosi się bezpośrednio do prętów wielogałęziowych. Spełnienie
wymagań tej normy dotyczących osiowo ściskanych prętów złożonych z przewiązkami
prowadzi do konieczności uwzględniania ściskania mimośrodowego w segmencie skrajnym
pojedynczej gałęzi pasa. Zastosowanie w tym przypadku formuł interakcyjnych jest
niewłaściwe i niezgodne z normą [3].
W przypadku postępowania zgodnego z pkt. 6.4 normy [3], uzyskuje się bardzo małą,
wręcz znikomą wartość momentu zginającego Mz1,Ed. Występuje on w końcowym segmencie
pojedynczej gałęzi pręta złożonego, a wynika z przyjęcia wstępnej imperfekcji o strzałce e0.
Jego udział w wytężeniu elementu nie przekracza 5 %.
Aby spełnić aktualne wymagania normy [3], pręty dwugałęziowe należy obliczać
z uwzględnieniem wstępnej imperfekcji łukowej, a nośność pojedynczej gałęzi sprawdzać
metodą ogólną. Otrzymane wytężenie jest wtedy zbliżone do otrzymanego z normy [2].
Na podstawie obliczeń i wniosków, za adekwatny sposób sprawdzania stateczności
elementów dwugałęziowych z przewiązkami, uważa się następujący algorytm, który łączy
w sobie metodę ogólną oraz założenia pkt. 6.4 normy [3]:
i) wyznaczenie ściskającej siły osiowej Nch,Ed w pojedynczej gałęzi, w środku długości
elementu, z uwzględnieniem efektów II rzędu, będących wynikiem wstępnej imperfekcji e0,
ii) obliczenie mnożnika αult,k dla przekroju "przęsłowego" z uwzględnieniem amplifikacji
zwiększonej siły osiowej Nch,Ed, wg wzoru (2.24),
iii) obliczenie najmniejszej nośności krytycznej gałęzi Ncr,min w odniesieniu do działania
siły osiowej i obliczenie mnożnika αcr,op z wyrażenia (2.27),
iv) obliczenie smukłości względnej λop i sprawdzenie ogólnego warunku stateczności
wg formuł (2.20) i (2.19).
Jako sposób przybliżony, do wstępnego projektowania, można wskazać modyfikację
metody 1, gdzie przekrój złożony oblicza się jak jednolity, jednak z zachowaniem zasad
pkt. 6.4 normy [3] odnośnie do obliczania efektywnego momentu bezwładności Ieff względem
osi z. Takie podejście w pełni odpowiada zasadom normy [2], wg których w przypadku
wyboczenia względem osi nie przecinającej materiał należy obliczyć smukłość zastępczą
przekroju. Algorytm jest wówczas następujący:
i) wyznaczyć charakterystyki przekroju złożonego wg formuł (2.1) do (2.5),
ii) sprawdzić wyboczenie elementu względem osi y,
iii) sprawdzić wyboczenie pręta względem osi z, z uwzględnieniem efektywnego
momentu bezwładności Ieff.

5. Podsumowanie
W praktyce inżynierskiej bardzo często na pręty kratownic oraz trzony słupów
wykorzystuje się elementy wielogałęziowe z przewiązkami, gdzie jako przekroje gałęzi
 stosuje się kątowniki oraz ceowniki, a zatem kształtowniki o przekrojach niebisymetrycznych.
W przeciwieństwie do normy [2], w Eurokodzie 3 nie opisano tego zagadnienia szczegółowo.
W pracy kompleksowo omówiono problem ściskania osiowego prętów dwugałęziowych
z przewiązkami, podając szereg alternatywnych metod sprawdzania ich stateczności ogólnej,
w odniesieniu do obecnego stanu wiedzy. W podsumowaniu wskazano metody najbardziej do
tego adekwatne. Ku jasności przesłania, w pracy zawarto dwa przykłady obliczania nośności
prętów dwugałęziowych: kratownicy oraz trzonu słupa, złożonych z kątowników oraz
ceowników.

Bibliografia
[1] Biegus A.: Stalowe budynki halowe, Arkady, Warszawa 2008.
[2] PN-90/B-3200:1990 Konstrukcje stalowe - Obliczanie statyczne i projektowanie.
[3] PN-EN 1993-1-1:2006 Eurokod 3 - Projektowanie konstrukcji stalowych - Część 1-1:
Reguły ogólne i reguły dla budynków.
[4] Łubiński M., Filipowicz A., Żółtowski W.: Konstrukcje metalowe. Część 1, Arkady,
Warszawa 2008.
[5] PN-EN 1993-1-6:2007: Eurocod 3: Projektowanie konstrukcji stalowych - Część 1-6.
Nośność i stateczność powłok.
[6] Greiner R.: Concept for the numerically-based buckling checks of steel structures. Steel
structures and Bridges. Czech Technical University, Prague, 2003.
[7] Müller C.: Zum Nachweis ebener Tragwerke aus Stahl gegen seitliches Ausweichen, PhD
Thesis, RWTH Aachen, Germany, 2003.
[8] Kaim P. Spatial buckling behaviour of steel members under bending and compression,
PhD Thesis, Graz University of Technology, Austria, 2004.
[9] Marques L., Simoes da Silva L., Rebelo C.: Numerical validation of General Method in
EC3-1-1: Lateral buckling, Lateral-torsional buckling and bending and axial force.
Proceedings of 9th International conference on Steel-Concrete Composite and Hybrid
Structures, Leeds, JUL 08-10, 2009.
[10] Marques L., Simoes da Silva L., Rebelo C. Numerical validation of General Method for
prismatic members. Journal of Constructional Steel Research, 66, pp. 575-590, 2010.
[11] Kozłowski A., Szczerba R.: Obliczanie prętów ściskanych mimośrodowo metodą ogólną
według PN-EN 1993-1-1, w druku.
[12] Silva L.S., Simoes R., Gervasio H. Design of Steel Structures. ECCS Technical
Committee. 2010.
[13] Trahair, NS (1993). Flexural-Torsional Buckling of Structures, E & FN SPON, London.
[14] Kozłowski A., Kiełbasa Z., Kubiszyn W., Pisarek Z., Reichhart A., Stankiewicz B.,
Ślęczka L., Wojnar A.: Konstrukcje stalowe. Przykłady obliczeń według PN-EN 1993-1.
Cz. 1: Wybrane elementy i połączenia. Oficyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej,
Rzeszów 2010.

View publication stats