Przykłady Projektowania Żelbetowych Wsporników - T. Urban

Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 46

Tadeusz Urban

PRZYKŁADY PROJEKTOWANIA
ŻELBETOWYCH WSPORNIKÓW

Zeszyt 2

Łódź 2012
2012

1
POLITECHNIKA ŁÓDZK A
SKRYPTY DLA SZKÓŁ WYŻSZYCH

Recenzent: prof. dr hab. inż. Artem Czkwianianc

KOMITET REDAKCYJNY
WYDAWNICTWA POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ

Przewodniczący: prof. dr hab. inż. Piotr Wodziński


Redaktor Naukowy Wydziału: dr hab. inż. Tadeusz Urban, prof. PŁ

 Copyright by Politechnika Łódzka 2012


Utwór w całości ani we fragmentach nie może być powielany ani rozpowszechniany za
pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych,
w tym również nie może być umieszczany ani rozpowszechniany w postaci cyfrowej
zarówno w Internecie, jak i w sieciach lokalnych bez pisemnej zgody posiadacza praw
autorskich.

WYDAWNICTWO POLITECHNIKI ŁÓDZKIEJ


90-924 Łódź, ul. Wólczańska 223
Tel./fax 42 684-07-93
e-mail:[email protected]
www.wydawnictwa.p.lodz.pl

ISBN 978-83-7283-478-2

Wydanie II. Nakład 250 egz. Ark druk. 6,0. Papier offset. 80 g 70 x 100
Druk ukończono w maju 2012 r.
Wykonano w Drukarni Offsetowej „Quick-Druk” s.c. 90-562 Łódź, ul. Łąkowa 11
Nr 2020

2
Autor serdecznie dziękuje
Pani Profesor Marii Kamińskiej
za cenne uwagi, które zostały
wykorzystane przy opracowywaniu
niniejszego skryptu.

3
4
SPIS TREŚCI
1. WPROWADZENIE.………………………..……………………………………….. 7
2. OBLICZANIE KRÓTKICH WSPORNIKÓW METODĄ BELKOWĄ………….... 8
2.1. Procedura obliczeniowa.……………………………………………………….. 8
2.2. Przykład 2.1……………………..……………………………………………… 9
2.3. Przykład 2.2……………………..……………………………………………… 12
3. OBLICZANIE KRÓTKICH WSPORNIKÓW ZA POMOCĄ MODELI ST….…... 14
3.1. Procedura obliczeniowa ……………………………………...………………... 14
3.2. Przykład 3.1…………………………………………….……………..………... 17
4. OBLICZANIE WSPORNIKÓW BELEK………………………………………..…. 20
4.1. Uwagi wstępne…………………………………………………………………. 20
4.2. Modele obliczeniowe wsporników belkowych………………………………… 20
4.3. Przykład 4.1………………………………………………………………...….. 21
4.4. Przykład 4.2………………………………………………………………..…... 26
5. KONSTRUOWANIE ZBROJENIA KRÓTKICH WSPORNIKÓW……….……… 32
5.1. Kotwienie zbrojenia……………………………………………………..……... 32
5.2. Wpływ odchyłek wykonawczych na konstruowanie wsporników……………... 39
LITERATURA………………………………………………………………….……... 44

5
6
1. WPROWADZENIE
Wsporniki krótkie stanowią ważny element szkieletowych konstrukcji żelbetowych, zwłaszcza
prefabrykowanych (rys. 1). Podstawowym obciążeniem wsporników krótkich są zwykle siły
skupione: pionowe F i poziome H. Wartości tych sił są określane w wyniku obliczeń statycznych
analizowanego ustroju szkieletowego. Jeżeli w wyniku analizy statycznej otrzymujemy H = 0, co
zwykle jest wynikiem przyjętego schematu obliczeniowego (założenie podpory przesuwnej), lub
bardzo małą wartość tej siły (H < 0,2F), to do wymiarowania wspornika należy przyjąć minimalną
wartość H = 0,2F.
Przy wymiarowaniu wsporników można korzystać z dwóch modeli obliczeniowych. Pierwszy,
zaproponowany w latach 20. XX wieku przez Rauscha, to model analogii belkowej. Może być
stosowany zarówno przy wymiarowaniu wsporników długich jak i krótkich. W modelu tym element
traktuje się jak belkę wspornikową, a więc zbrojenie wymiaruje się na zginanie i ścinanie.
Preferowanym przez Rauscha zbrojeniem na ścinanie są pręty odgięte.
Drugi model to model analogii kratownicowej, może być stosowany jedynie w wypadku krótkich
wsporników. Prekursorem tego podejścia był Niedenhoff, który w 1961r. w pracy doktorskiej
przedstawił schemat prostej kratownicy, składającej się z pręta rozciąganego i krzyżulca ściskanego,
wpisanych w obrys wspornika.
Eurokod 2 [1] umożliwia wymiarowanie wsporników dwiema podstawowymi metodami:
belkową i za pomocą modeli ST (S – strut – pręt ściskany, T – tie – pręt rozciągany, cięgno). Metoda
belkowa nie ogranicza długości wsporników i może być stosowana również do wsporników
o większym wysięgu (a v > 2d ) , i w tym wypadku należy stosować podstawowe reguły
wymiarowania na zginanie i ścinanie belek żelbetowych. W przypadku wsporników o wysięgu
mniejszym od 2d, Eurokod 2 wprowadził specjalne reguły obliczeniowe, które są przedmiotem
rozważań rozdziału 2.

belki
podsuwnicowe
wspornik
belkowy

wspornik
słupowy
wsporniki
słupowe

Rys. 1.1. Przykłady żelbetowych wsporników słupów i belek

W polskim piśmiennictwie fachowym używa się terminów „wsporniki słupowe” „wsporniki


belkowe” [2] lub „wsporniki belek” [3], które w oryginale angielskim Eurokodu 2 określane są
terminem – „half joints”. Wsporniki belkowe stosuje w dylatacjach budynków szkieletowych i w
różnych systemach konstrukcji prefabrykowanych. Na okładce niniejszego zeszytu pokazany jest
węzeł słup – rygiel w pawilonie handlowym „Agata” w Łodzi, w którym występują dwa wsporniki
słupowe wspierające prefabrykowane rygle z wspornikami belkowymi
Zgodnie z normą Eurokod 2 (PN-EN 1992-1-1 [1]) wsporniki zaliczamy do krótkich jeśli
spełniają następujący warunek:

ac < z 0

w którym ac jest odległością siły od krawędzi słupa, a z0 odległością od środka ciężkości przekroju
zbrojenia głównego do punktu przecięcia osi krzyżulca ściskanego z krawędzią słupa (patrz rys. 3.2,
s. 15). Szczegóły dotyczące tego typu wsporników są przedmiotem rozważań rozdziału 3.

7
2. OBLICZANIE KRÓTKICH WSPORNIKÓW METODĄ BELKOWĄ

2.1. Procedura obliczeniowa

Jeżeli na odcinku 0,5d ≤ a v ≤ 2d od krawędzi podpory obciążenie jest przyłożone do górnej


powierzchni elementu, to udział tego obciążenia w sile poprzecznej V Ed można pomnożyć przez
współczynnik β = av / 2d . Zmniejszenie siły poprzecznej należy stosować przy sprawdzeniu
elementu zgodnie z warunkiem:

βVEd ≤ VRd ,c = CRd ,c k 3 100 ρl f ck bw ⋅ d , (2.1)

w którym prawa strona nierówności wyraża obliczeniową nośność na ścinanie elementu bez zbrojenia
poprzecznego, czyli nośność betonowego rozciąganego krzyżulca. Poszczególne symbole oznaczają:
CRd ,c = 0,18 / γ c – współczynnik empiryczny, według polskich postanowień krajowych
CRd ,c = 0,18 /1, 4 = 0,1286 ,
200
k = 1+ ≤ 2,0 – współczynnik skali,
d
d – wysokość użyteczna w [mm],
As
ρl = ≤ 0,02 – stopień zbrojenia głównego w pełni zakotwionego na podporze,
bw d
bw – najmniejsza szerokość strefy rozciąganej przekroju w [mm].
Pozostałe oznaczenia wyjaśnia rys. 2.1. Jeżeli a v ≤ 0,5d , to współczynnik β = 0,25.

Siła poprzeczna V Ed , bez zmniejszenia za pomocą współczynnika β , powinna jednak zawsze


spełniać warunek nie przekroczenia nośności krzyżulca ściskanego, zapisany jako:

V Ed ≤ 0,5b w d v f cd (2.2)

w którym v jest współczynnikiem redukcji wytrzymałości betonu na ściskanie po zarysowaniu


ukośnym (wpływ ścinania). Wartość tego współczynnika wynika ze wzoru:

 f 
v = 0,6 1 − ck  , f ck w [MPa]. (2.3)
 250 

a v=ac (podkładka podatna)

(podkładka sztywna) av
FEd =VEd
d

FEd < VRd,c


Rys. 2.1. Krótki wspornik bez zbrojenia poprzecznego

8
Jeżeli warunek (2.1) nie jest spełniony to można zwiększyć nośność elementu za pomocą zbrojenia
poprzecznego. Obliczona w ten sposób siła poprzeczna powinna spełniać warunek:

β VEd ≤ Asw f ywd sin α , (2.4)

w którym Asw f ywd jest nośnością zbrojenia przecinającego ukośną rysę od ścinania między
obciążonymi obszarami (patrz rys. 2.2). Pod uwagę można wyłącznie brać zbrojenie na ścinanie
leżące w granicach środkowego odcinka o długości 0,75av . Zmniejszenie VEd za pomocą
współczynnika β można stosować tylko przy obliczaniu zbrojenia na ścinanie. Powyższe zasady są
właściwe tylko pod warunkiem, że zbrojenie podłużne jest w pełni zakotwione na podporze.

av
FEd = VEd

Asw

hc
d
a

0,75 a v

FEd > VRd,c


Rys. 2.2. Zbrojenie na ścinanie przy bezpośrednim przekazywaniu obciążenia przez ściskany krzyżulec

Wartość V Ed bez zmniejszenia za pomocą współczynnika β nie powinna jednak przekraczać


V Rd ,max :

α cw b w zv1 f cd
V Rd ,max = , (2.5)
cot θ + tan θ
gdzie: α cw – współczynnik zależny od stanu naprężeń w pasie ściskanym, dla konstrukcji nie
sprężonych wynosi 1,0,
z – ramię sił wewnętrznych, można przyjmować z = 0,9d ,
v1 – współczynnik redukcji wytrzymałości betonu przy ścinaniu, można przyjmowa ć
zgodnie ze wzorem (2.3); jeżeli ograniczymy naprężenie w zbrojeniu na ścinanie do
80% charakterystycznej granicy plastyczności f yk to wartość v1 można
przyjmować zgodnie ze wzorami (6.10aN lub 6.10bN) normy [1].
θ – kąt nachylenia krzyżulca ściskanego.

2.2. Przykład 2.1

Obliczyć zbrojenie wspornika pokazanego na rys. 2.3, wykonanego z betonu klasy C30/37
( f ck = 30 MPa, f cd = 30 / 1,4 = 21,43 MPa), zbrojonego stalą o charakterystycznej granicy
plastyczności f yk = 500 MPa ( f yd = 500 / 1,15 = 435 MPa). Obciążenie obliczeniowe wspornika jest
przyłożone poprzez podkładkę neoprenową do górnej powierzchni w postaci siły skupionej o wartości
300 kN, dodatkowo uwzględniono możliwość wystąpienia poziomej siły równej 60 kN.

9
240
180 120
FEd = 300kN
HEd = 60kN

60
220

400
360
200
podkładka
400 neprenowa

340

400
120

Rys. 2.3. Geometria wspornika do przykładu 2.1.

Wspornik jest mimośrodowo rozciągany siłą HEd = 60 kN, której towarzyszy moment zginający
MEd = 0,24·300 + 0,22·60 = 85,2 kNm. Wielkość mimośrodu wynosi:

M 0 ,24 ⋅ 300 + 0,22 ⋅ 60 85,2


e= = = = 1,42 m
N 60 60
i przekracza 3,5 d = 3,5 ⋅ 0,36 = 1,26 m, co oznacza podstawowy wpływ zginania na wymiarowanie
przekroju. Jako pierwsze przybliżenie określamy zbrojenie rozciągane z warunku:

M Ed 85,2
As = = = 0 ,000605 m2 = 6,05 cm2.
z ⋅ f yd 3
0,324 ⋅ 435 ⋅10

gdzie: z = 0 ,9 ⋅ d = 0,9 ⋅ 0,36 ≈ 0 ,324 m.


Przyjmujemy zbrojenie główne: 2φ16 + 2φ12 → 4,02 + 2,26 = 6,28 cm2. Przewidujemy również
zbrojenie montażowe w strefie ściskanej wspornika w postaci 2φ12 → 2,26 cm2.

Rys. 2.4. Wyniki analizy przekroju wspornika z górnym zbrojeniem 2Ø16+2Ø12 i dolnym 2Ø12
(analiza przeprowadzona za pomocą programu opracowanego w Katedrze Budownictwa Betonowego PŁ)

10
Na rysunku 2.4 pokazano obwiednię interakcji M – N dla analizowanego przekroju wspornika
i przyjętego zbrojenia. Wartościom sił MEd = 85,2 kNm i HEd = 60 kN odpowiada punkt znajdujący
się na krawędzi obwiedni. Stwierdzamy, że przyjęte zbrojenie jest do zaakceptowania.
Następnie obliczamy stosunek:

a v 180
= = 0,5 ,
d 360

180
z którego wynika wartość współczynnika β = = 0,25 .
2 ⋅ 360
Zakładamy, że zbrojenie główne będzie odpowiednio zakotwione. Stopień zbrojenia głównego
(patrz s. 8)

As 6, 28 ⋅10 2
ρl = = = 0, 00436 < 0, 02.
bw d 400 ⋅ 360

Współczynnik skali wynosi:

200 200
k = 1+ = 1+ = 1, 745 < 2, 0.
d 360
Obliczamy nośność elementu bez zbrojenia poprzecznego z warunku (2.1):

V Rd ,c = C Rd ,c k 3 100 ρ l f ck bw d = 0 ,1286 ⋅ 1,745 ⋅ 3 100 ⋅ 0,00436 ⋅ 30 ⋅ 400 ⋅ 360 = 76138 ≈ 76,1 kN.

Wobec czego

β ⋅ 300 = 75,0 < V Rd ,c = 76,1 kN.

Sprawdzamy warunek (2.2):

 f   30 
v = 0,6 1 − ck  = 0,6 1 −  = 0 ,528,
 250   250 
FEd = 300 ≤ 0 ,5bw d v f cd = 0,5 ⋅ 400 ⋅ 360 ⋅ 0 ,528 ⋅ 21,43 = 814683N ≈ 814,7 kN.

Wspornik nie wymaga zbrojenia poprzecznego. Przyjęto strzemiona tylko ze względów


konstrukcyjnych. Zbrojenie wspornika pokazano na rys. 2.5.

180 120 170

Nr 2 2 o 12 Nr 3 4 o 6
400

50 100100100 Nr 3 4 o 6
Nr 1 o 16
podkładka
400 neoprenowa
o>
Nr 1 41
6=
o 16 64m
400

Nr 2 m
o 12

Rys. 2.5. Konstrukcja zbrojenia do przykładu 2.1

11
2.3. Przykład 2.2

Obliczyć nośność wspornika pokazanego na rys. 2.5, wykonanego z betonu klasy C25/30
( f ck = 25 MPa, f cd = 25 / 1,4 = 17 ,86 MPa) i zbrojonego stalą o charakterystycznej granicy
plastyczności f yk = 500 MPa ( f yd = 500 / 1,15 = 435 MPa).
Sprawdzamy stosunek:
a v 240
= = 0,6667
d 360
240
z którego wynika wartość współczynnika β = = 0,3333.
2 ⋅ 360
Zbrojenie poprzeczne efektywne stanowią 3 strzemiona dwuramienne z prętów Ø 8. Efektywne
pole przekroju zbrojenia poprzecznego, przecinające rysę ukośną, wynosi (3·2 Ø 8) o polu przekroju
Asw = 3, 01 cm2. Obliczamy nośność wspornika ze względu na zbrojenie poprzeczne – warunek (2.4):

Asw f ywd sin α 3,01 ⋅10 2 ⋅ 435 ⋅1


FEd = VEd ≤ = = 392844 N = 392,8 kN.
β 0,3333
ac =300 FEd= ?kN
240 120
300
HEd =
220
FEd

strzemiona efektywne 59 400


360

o8

180 kątownik L100x100x10


2 o 10
4x50 100100

400
300

4 o 16

Rys. 2.6. Zbrojenie wspornika w przykładzie 2.2

Kąt nachylenia rysy ukośnej θ wynosi:


hc 400
arctan θ = = = 1,6667 → θ ≈ 59 .
a v 240

Sprawdzamy nośność krzyżulca ściskanego z warunku (2.5):

 f   25 
v1 = 0,6 1 − ck  = 0,6 1 −  = 0,54
 250   250 
α b zv f 1 ⋅ 300 ⋅ 0,9 ⋅ 360 ⋅ 0,54 ⋅ 17 ,86
FEd ≤ V Rd ,max = cw w 1 cd = = 413853 N = 413,9 kN.
cot θ + tan θ cot 59  + tan 59 

Ramię sił wewnętrznych przyjęto z = 0, 9d .


Sprawdzamy nośność wspornika ze względu na zbrojenie główne – (4φ16) → As = 8,04 cm2,
które przenosi siłę rozciągającą o wartości:
As ⋅ f yd = 8,04 ⋅ 10 2 ⋅ 435 = 349740 N = 349,7 kN.

12
Zakładamy minimalną wartość siły poziomej HEd = 0,2FEd. Z poniższej zależności obliczamy siłę FEd:

M Ed FEd ⋅ 0,30 + 0 ,2 FEd ⋅ 0 ,22 0,344 FEd


= = = As f yd
z 0,9d 0,9d
As f yd ⋅ 0,9d 349,7 ⋅ 0,9 ⋅ 0,36
FEd = = = 329,4 kN.
0,344 0 ,344

W powyższych rozważaniach przyjęto szacunkową wartość ramienia sił wewnętrznych z = 0 ,9d oraz
przybliżenie polegające na tym, że przekrój jest tylko zginany. W rzeczywistości mamy do czynienia
z mimośrodowym rozciąganiem. Sprawdzamy nośność przekroju wspornika zbrojonego górą 4Ø16
i dołem 2Ø10. Wyniki tej analizy pokazano na rys. 2.7. Punkt odpowiadający MEd = 329,4·0,344 =
= 113,3 kNm i HEd = 0,2·329,4 = 65,9 kN znajduje się na zewnątrz obwiedni interakcji N - M, co
oznacza przekroczenie nośności przekroju.

Rys. 2.7
Wprowadzamy korektę siły, przyjmując FEd = 310 kN, co oznacza parę sił
MEd = 310·0,344 = 106,64 kNm i HEd = 0,2·310 = 62,0 kN. Tym razem punkt odpowiadający tej parze
sił znajduje się na krzywej obwiedni (patrz rys. 2.8).

Rys. 2.8

Decydujący okazał się warunek nośności zbrojenia głównego, maksymalne obciążenie


obliczeniowe wspornika wynosi zatem FEd = 310 kN, przy jednocześnie działającym obciążeniu
poziomym o maksymalnej wartości HEd = 0,2·310 = 62,0 kN.

13
3. OBLICZANIE KRÓTKICH WSPORNIKÓW ZA POMOCĄ
MODELI ST

3.1. Procedura obliczeniowa

Schemat modelu ST przedstawia rys. 3.1. Pręt T jest rozciągany i siła w nim musi być w całości
przeniesiona przez zbrojenie. Pręt S jest ściskany i można go przyjąć jako jednorodny (gruba kreska
przerywana na rys. 3.1) lub „rozszczepiony” składający się z czterech krzyżulców ściskanych i pręta
rozciąganego Fwd.
Nachylenie pręta S – krzyżulca ściskanego powinno spełniać warunek:

1, 0 ≤ tan θ ≤ 2,5,
co oznacza, że kąt θ powinien zawierać się w przedziale 45º ÷ ~ 68,2º.

ac
FEd

aH
HEd
Ftd
T
2

z0

hc
d
S
Fwd
1

Rd,max
FEd

Rys. 3.1. Model kratownicowy (ST) dla krótkich wsporników według Eurokodu 2 [1]

Obliczanie wsporników krótkich metodą kratownicową wykonuje się w trzech podstawowych


krokach:
– obliczenie pola przekroju zbrojenia głównego,
– sprawdzenie nośności krzyżulca ściskanego,
– obliczenie pola przekroju zbrojenia uzupełniającego (strzemion).

Obliczanie zbrojenia głównego

Pierwszym etapem jest ustalenie geometrii modelu obliczeniowego, który wpisujemy w kontur
zewnętrzny analizowanego elementu (patrz rys. 3.2).
Ustalamy położenie cięgna T (wymiar a H ), zachowując jego stosowne otulenie. Przesunięcie
węzła 2 względem linii działania siły FEd wynika z uwzględnienia siły poziomej H Ed . Jeśli z
obliczeń statycznych nie wynika siła pozioma, to należy ją przyjąć o wartości co najmniej 20% siły
pionowej FEd . Z geometrii modelu wynika następująca zależność (patrz rys. 3.2):

H Ed
e = aH
FEd

a1 = x1 ⋅ sin θ + x0 ⋅ cos θ . (3.1)

14
x0 FEd
Określamy ramię sił wewnętrznych jako z = d − i x1 = . W węzłach ściskanych,
2 bwσ Rd ,max
w których nie są zakotwione żadne pr ęty typu T (węzeł 1 na rys. 3.2), maksymalne naprężenie, które
może być przyłożone do brzegów węzła, określa wzór:
σ Rd ,max = k1v , f cd .

HEd

x1 ac FEd
2
FEd

aH
HEd
Ftd

aH
T
2
Ftd e 2

z0

hc
d
S
a1
1 Fc

x0
FEd 1
Rd,max
x1

Rys. 3.2. Podstawowy model do obliczania zbrojenia głównego

Współczynnik k1 = 1,0 , jest wartością zalecaną dla tego typu węzłów. Wartość v , obliczamy jak dla
prętów typu S w zarysowanych strefach ściskanych według wzoru:
f ck
v, =1− .
250
Z podobieństwa trójkątów zauważamy, że:
z x
= 1 .
x x0 (3.2)
ac + 1 + e
2
Równanie (3.2) możemy zapisać w postaci:
 x   x 
 d − 0  x 0 =  a c + 1 + e  x1
 2   2 
i przekształcić je do postaci:

x 02 − 2d x 0 + x1 (x1 + 2(a c + e )) = 0

Rozwiązaniem tego równania kwadratowego jest:

x0 = d − d 2 − x1 ( x1 + 2 ( ac + e ) ) .

Znając x0 i x1 możemy określić kąt θ z zależności:

x1
tan θ = .
x0

15
Znając położenie węzłów 1 i 2, możemy obliczyć siłę w zbrojeniu rozciąganym (pręt T) z warunku
równowagi momentów względem punktu 1:

 x   x 
FEd  a c + 1  + H Ed  d + a H − 0 
 2  2 
Ftd = . (3.3)
x
d− 0
2
Główne zbrojenie rozciągane (pr ęt T , patrz rys. 3.2) powinno być zakotwione na obydwu
końcach. Należy je zakotwić po dalszej (od wspornika) stronie elementu podpierającego, a długość
zakotwienia należy odmierzyć od zbrojenia pionowego umieszczonego przy bliższej wspornikowi
powierzchni bocznej elementu podpierającego (słupa). Zbrojenie należy zakotwić we wsporniku,
odmierzając długość zakotwienia od wewnętrznej krawędzi płyty przekazującej obciążenie. Można
stosować zakotwienia mechaniczne lub pętle.

Sprawdzenie krzyżulca ściskanego

Fc = (Ftd − H Ed ) cos θ + Fcd sin θ

Fc (3.4)
σc = ≤ σ Rd ,max
a1 ⋅ bw
Węzeł 2 jest typu ściskanie-rozciąganie, z zakotwionymi w węźle pr ętami, rozciąganymi
w jednym kierunku. Naprężenie, które może być przyłożone do brzegów węzła, określa wzór:

σ Rd ,max = k 2 v , f cd

Wartość współczynnika k 2 w tym wypadku należy przyjmować 0,85.


W odniesieniu do krzyżulca pomiędzy węzłami 1 i 2, jeżeli nie stosuje się ściślejszego podejścia,
można stosować wzór:

σ Rd ,max = 0 ,6 v , f cd .

Obliczanie zbrojenia uzupełniającego

Eurokod 2 przewiduje dwa sposoby zbrojenia uzupełniającego wsporników krótkich


w zależności od wysięgu – a c . Stosowne modele pokazano na rys. 3.3.
Jeżeli ac ≤ 0 ,5hc , to jako dodatek do głównego zbrojenia rozcią ganego należy zastosować
zamknięte strzemiona poziome lub nachylone o przekroju As ,link ≥ k1 As ,main (patrz rys. 3.4a).
Wartość k1 zalecana przez Eurokod 2 wynosi 0,25. Załącznik krajowy PN-EN 1992-1-1:2008 [1]
nakazuje przyjmowa ć k1 = 0,5.
Jeżeli ac > 0 ,5hc i FEd > V Rd ,c , to jako dodatek do głównego zbrojenia rozcią ganego należy
zastosować zamknięte strzemiona pionowe o przekroju As ,link ≥ k 2 FEd / f yd (patrz rys. 3.4b),
wartość k2 = 0,5.

16
ac ac
FEd FEd

aH

aH
HEd HEd
Ftd Ftd
T T
2 2

Fcd

z0

z0
Fcd

hc

hc
d

d
S
Fwd Fwd
1 1

Rd,max Rd,max
FEd FEd

ac ≤ 0 ,5hc ac > 0,5hc


Rys. 3.3. Modele do obliczania zbrojenia uzupełniającego

A s,main A s,main

A s,link

A s,link

a) zbrojenie dla ac ≤ 0 ,5hc b) zbrojenie dla ac > 0 ,5hc


Rys. 3.4. Zbrojenie wsporników krótkich

3.2. Przykład 3.1

Zaprojektować zbrojenie wspornika obciążonego siłami FEd = 400kN i HEd = 80kN. Beton
C30/37 fck = 30, fcd = 30/1,4 = 21,43MPa. Pozostałe dane pokazano na rys. 3.5.

170 140

FEd= 400kN
H Ed= 80kN
60

240
400
360

podkładka
400 neoprenowa
340

400

140

Rys. 3.5. Dane do przykładu 3.1

17
Obliczanie zbrojenia głównego
Obliczamy przesunięcie:

H Ed 80
e = aH = 60 = 12 mm
FEd 400

f ck 30
v, =1 − =1− = 0,88
250 250

σ Rd ,max = k1 v , f cd = 1 ⋅ 0,88 ⋅ 21,43 = 18,86 MPa – dla węzła 1


σ Rd ,max = k 2 v , f cd = 0,85 ⋅ 0 ,88 ⋅ 21,43 = 16 ,03 MPa – dla węzła 2
σ Rd ,max = 0 ,6 v , f cd = 0,6 ⋅ 0,88 ⋅ 21,43 = 11,32 MPa – część środkowa krzyżulca S
FEd 400 ⋅ 10 3
x1 = = = 53,02 mm → przyjęto 54 mm
bwσ Rd ,max 400 ⋅ 18,86

x 0 = d − d 2 − x1 (x1 + 2(a c + e )) = 360 − 360 2 − 54(54 + 2(240 + 12)) = 44,61 mm

x1 54
tan θ = = = 1,21 → θ = 50,44 o
x 0 44,61
 x   x   54   44,61 
FEd  ac + 1  + H Ed  d + a H − 0  400 240 +  + 80 360 + 60 − 
 2  2   2   2 
Ftd = = ≈ 410,5 kN
x 44 ,61
d− 0 360 −
2 2
Fc = ( Ftd − H Ed ) cos θ + FEd sin θ = ( 410,5 − 80 ) cos 50, 44 + 400sin 50, 44o = 518,9 kN
o

a1 = x12 + x 02 = 54 2 + 44 ,612 ≈ 70 mm
Fc 518,9 ⋅ 10 3
a2 = = ≈ 81 mm
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 16,03
Fc 518,9 ⋅ 10 3
a= = ≈ 115 mm – część środkowa
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

Sprawdzenie naprężeń w betonie w węźle 1:

Fc 518,9 ⋅ 10 3
σc = = = 18,53 < σ Rd ,max = 18,86 MPa
a1 ⋅ bw 70 ⋅ 400

170 140

FEd = 400kN
HEd = 80kN
60

82
z = 337,7
360

11
6

70

Rys. 3.6. Geometria krzyżulca w przykładzie 3.1

18
Na rysunku 3.6 pokazano szerokości krzyżulca ściskanego, wykazując poprawność przyjętego
modelu obliczeniowego.
Przekrój zbrojenia głównego:

Ftd 410,5 ⋅ 10 3
As = = = 944 mm2 = 9,44 cm2, przyjęto zbrojenie: 2φ16 + 2φ 20 → As = 10 ,30 cm2.
f yd 435

Uwaga:
Przy doborze zbrojenia należy kierować się dostępnością poszczególnych średnic pr ętów na rynku.
Obecnie najbardziej popularne są następujące średnice 6, 8, 10, 12, 16, 20, 25, 32 mm.

Obliczenie zbrojenia uzupełniającego

Sprawdzamy z jakim typem wspornika mamy do czynienia:

ac 240
= = 0, 6 > 0,5
hc 400

Wspornik należy zbroić strzemionami pionowymi. Potrzebny przekrój strzemion wynosi:

FEd 400 ⋅ 10 3
As ,link ≥ k 2 = 0,5 = 459,8 mm2 = 4,60 cm2,
f yd 435

przyjęto strzemiona czteroramienne: 12φ 8 (6 szt .) → As ,link = 6 ,00 cm2.


Konstrukcję zbrojenia wspornika pokazano na rys. 3.7. Zbrojenie główne od strony końca
wspornika zakotwiono mechanicznie, za pomocą stalowego kątownika.

420
170 140 110 kątownik
L100x100x10
40

2o8
400
360

strzemiona konstrukcyjne

4 o 10

o 8 - 6szt.
400
strzemiona efektywne
czterocięte
340
400

2 o 20 podkładka
2 o 16 neoprenowa

Rys. 3.7. Konstrukcja zbrojenia do przykładu 3.1

19
4. OBLICZANIE WSPORNIKÓW BELEK

4.1. Uwagi wstępne

Na rysunku 4.1 pokazano przykłady prefabrykowanych wsporników belkowych z trzpieniami


centrującymi. Rolą tych trzpieni jest zapewnienie bezpiecznego montażu elementów. W górnych
płaszczyznach wsporników słupowych zostały zainstalowane nagwintowane tuleje z odcinkami
prętów kotwiących, w które przed montażem belek wkręca się odcinki prętów. We wspornikach
belkowych są wykonane pionowe otwory, umożliwiające nanizanie belek na wystające trzpienie.
W ten sposób belki są zabezpieczone przed przypadkowym upadkiem w trakcie robót montażowych.
Wielkość otworu w belce powinna umożliwić montaż z uwzględnieniem tolerancji wykonawczych.

trzpień
centrujący

Rys. 4.1. Wsporniki krótkie w węźle słup-rygiel

Ukształtowanie konstrukcyjne wsporników krótkich może być trudne, zwłaszcza jeżeli ze


względów architektonicznych wysokość tych elementów jest ograniczona.

4.2. Modele obliczeniowe wsporników belkowych

Eurokod 2 [1] zaleca stosowanie modeli ST do projektowania złączy elementów podciętych.


Przedstawiono tam dwa alternatywne modele obliczeniowe, które pokazano na rys. 4.2. Modele te
można łączyć, to znaczy stosować je jednocześnie, przypisując każdemu określoną część obciążenia.
zk
zk

1
T1 T1
T5
FV,Ed T2 FV,Ed
T4
FH,Ed FH,Ed
T3
av a, dobre zakotwienie av
a) b)
Rys. 4.2. Przykładowe modele do określania zbrojenia we wspornikach belek według Eurokodu 2

W polskiej normie PN-B-03264:2002 [3] przyjęto takie same modele obliczeniowe jak
w Eurokodzie 2 [1], opisując dodatkowo wartości sił w prętach rozciąganych. Siły te wynoszą:

a v + a'
T1 ≥ FV ,Ed + 0 ,5FV ,Ed cot θ1 + FH ,Ed (model 4.2a) (4.1)
zk

20
T1 ≥ 0,5FV ,Ed + FH ,Ed (model 4.2b) (4.2)

T2 ≥ 1,3FV ,Ed + 0,3FH ,Ed (4.3)


FV ,Ed
T4 ≥ (4.4)
sin α
Jeżeli do wymiarowania zbrojenia przyjmujemy kratownicę jak na rys. 4.2b, to także należy
zastosować zbrojenie podwieszające (pręt T2), zwymiarowane na siłę:

T2 = 0 ,3 (FV ,Ed + FH ,Ed ) (4.5)

W modelu obliczeniowym (rys. 4.2a) istotne jest wyznaczenie siły T3. Siłę tę można określić jako:

FV , Ed ( av + a ' )
T3 ≥ + 0,5 FV , Ed cot θ . (4.6)
0, 9d

4.3. Przykład 4.1

Zaprojektować zbrojenie wspornika belkowego, na który działają obciążenia FEd = 300 kN


i HEd = 60 kN. Beton C30/37: fck = 30, fcd = 30/1,4 = 21,43 MPa. Pozostałe dane przedstawia rys. 4.3.
Obliczeniowy ciężar belki wynosi 88,34 kN. W miejscu pełnego przekroju obciążenie od ciężaru
własnego jest 10,80 kN/m, a na odcinkach krótkich wsporników – 5, 40 kN/m. Pozostałe obciążenie
przekazywane przez strop wynosi 56,85 kN/m. Belka przejmuje obciążenie od stropu z długości 9 m
(od osi słupa do osi słupa). Szczegóły oparcia belki na słupie pokazuje rys. 4.4.

56,85kN/m obciążenie obliczeniowe od stropu

5,40kN/m 10,80kN/m rozkład obciążenia obl. od ciężaru belki 5,40kN/m

8 560
400

800

= 88,34kN
380

7 800
9 000
300kN 300kN

Rys. 4.3. Geometria belki i obciążenie do przykładu 4.1

20

380
400

200
800
20

120 120 140


400

20 400

Rys. 4.4. Geometria wspornika do przykładu 4.1

21
Przyjęcie modelu obliczeniowego
Na rysunku 4.5 pokazano model obliczeniowy kratownicy wpisany w kontur belki. Na górne
węzły przyłożono obciążenie zewnętrzne proporcjonalnie do rozstawu węzłów (w poziomie).
Rozstaw węzłów w części środkowej belki nie ma znaczenia na obliczenia samej strefy podporowej.
Istotne znaczenie ma natomiast oszacowanie wielkości sił działających na węzły od góry, w samej
strefie podporowej. Wymiarując tylko strefę podporową belki, można model obliczeniowy ograniczyć
do fragmentu kratownicy pokazanego na rys. 4.6.

11 x 42,62kN 38,41kN
27,18kN 38,41kN 27,18kN
310

700
300kN 300kN
332 630 630 630 630 630 1 260 630 630 630 630 630 332

Rys. 4.5. Model kratownicowy belki do przykładu 4.1(kolor czerwony – rozciąganie)

27,18kN 38,41kN 42,62kN


310

60kN
43,04°

700
48,01°
300kN

332 630 630

Rys. 4.6. Model obliczeniowy strefy podporowej belki podciętej do przykładu 4.1(kolor czerwony – rozciąganie)

Obliczenia statyczne
Na rysunku 4.7 przedstawiono wyniki obliczeń sił w modelu kratownicowym. Na rysunku tym
kolor czarny oznacza pręty ściskane, a kolor czerwony pręty rozciągane.

38,14kN 42,62kN
27,18kN
332 630
50

96,0
8
9, 26
310

39 1,8
5,
31

352,2
191,8

700
407,7

8,5
54
300kN

366,9
60kN
120
50

Rys. 4.7. Wyniki obliczeń (kolor czerwony – rozciąganie)

22
W celu porównania powyższych wyników z wynikami uzyskanymi według normy [3], obliczono
odpowiednie siły według wzorów (4.1 ÷ 4.6):

a v + a' 332
T1 = FV ,Ed + 0 ,5FV ,Ed cot θ1 + FH ,Ed = 300 + 0,5 ⋅ 60 ⋅ cot 43,04 o + 60 = 413,4 kN,
zk 310

T2 = 1,3FV ,Ed + 0 ,3FH ,Ed = 1,3 ⋅ 300 + 0 ,3 ⋅ 60 = 408,0 kN,

FV ,Ed (a v + a' ) 300 (332)


T3 = + 0 ,5FV ,Ed cot θ = + 0 ,5 ⋅ 60 ⋅ cot 48,01o = 334,4 kN.
0,9d 0,9 ⋅ 360

W tablicy 4.1 porównano wyniki obliczeń według tych dwóch metod. Maksymalną różnic ę
odnotowano w odniesieniu do siły T1, która według PN-B-03264:2002 [3] jest o około 15% większa
niż według Eurokodu 2 [1].
Tablica 4.1. Porównanie sił w prętach rozciąganych
Siła Model wg rys. 4.6 [1] PN-B-03264:2002 [3]
T1 352,2kN 413,4kN
T2 407,7kN 408,0kN
T3 366,9kN 334,4kN

Norma PN [3] nakazuje rozmieszczanie zbrojenia podwieszającego na odcinku nie dłuższym niż
0,2h od krawędzi podcięcia, h jest wysokością belki. Jeżeli przyjmie się stosowną otulinę zbrojenia
podwieszającego, to na pasmo strzemion podwieszających pozostaje stosunkowo niewielki odcinek.
Należy tutaj podkreślić, że jest to dość restrykcyjny zapis, który nie występuje w Eurokodzie 2 [1].
Jeśli w modelu obliczeniowym przyjmie się odpowiednie położenie pr ęta pionowego (pokrywające
się później ze środkiem przyjętego pasma strzemion), to warunek ten nie musi być respektowany.
W analizowanym przykładzie przyjęto położenie środka zbrojenia podwieszającego (siła T2)
w odległości 0,12 m od krawędzi podcięcia.
Sprawdzenie szerokości krzyżulców ściskanych możemy wykonać, przyjmując maksymalne
naprężenia w betonie z przybliżonego wzoru:

σ Rd ,max = 0 ,6 v , f cd = 0,6 ⋅ 0,88 ⋅ 21,43 = 11,32 MPa,


f ck
gdzie ν ' = 1– = 0,88 .
250
Niezbędne szerokości pasm betonu w poszczególnych krzyżulcach wynoszą:

S 399,8 ⋅ 10 3
S = 399,8 kN → a= = ≈ 88 mm,
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

S 548,5 ⋅ 103
S = 548,5 kN → a= = ≈ 121 mm,
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

S 261,8 ⋅ 10 3
S = 261,8 kN → a= = ≈ 58 mm,
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

S 315,4 ⋅ 10 3
S = 315,4 kN → a= = ≈ 70 mm,
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

23
S 96 ⋅ 10 3
S = 96,0 kN → a= = ≈ 21 mm.
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

Obliczenie zbrojenia
Zbrojenie główne wspornika (siła T1):

Ftd 352 ,2 ⋅ 10 3
As = = = 809,7 mm2 = 8,10 cm2 przyjęto: 2φ 25 → 9,82 cm2.
f yd 435

Zbrojenie podwieszające (siła T2):

Ftd 407 ,7 ⋅ 10 3
As = = = 937 ,2 mm2 = 9,37 cm2,
f yd 435

przyjęto strzemiona czterocięte: 3x 4φ 10→9 ,42 cm2.


Zbrojenie główne belki przy podporze (siła T3):

Ftd 366 ,9 ⋅ 10 3
As = = = 843,4 mm2 = 8,43 cm2, przyjęto: 4 φ 20 → As = 12,56 cm2.
f yd 435 21

70
58
88

2 25 A
3x4 10

12
300kN

4 20
60kN

Rys. 4.8. Wyniki obliczeń głównych elementów modelu obliczeniowego

Na rysunku 4.8 przedstawiono wyniki obliczeń niezbędnej szerokości krzyżulców ściskanych


oraz przyjętego zbrojenia rozcią ganego. Szerokości krzyżulców ściskanych mieszczą się w obrysie
konturu belki, świadcząc o poprawności rozwiązania.

Obliczenie zbrojenia uzupełniającego


Stosunek wysięgu wspornika do wysokości (patrz rys. 4.4) wynosi:

a c 200
= = 0,5 ,
hc 400

co oznacza, że zbrojenie uzupełniające powinno być w postaci strzemion poziomych. Przekrój


strzemion określamy ze wzoru:

As ,link ≥ k1 As ,main = 0,5 ⋅ 8,10 = 4,05 cm2, przyjęto strzemiona: 2 x 2φ12 → As = 4 ,52 cm2.

24
Konstruowanie zbrojenia

Obliczone powyżej zbrojenie zostało pokazane na rys. 4.9. Oznaczony na tym rysunku element
nr 1 jest zbrojeniem głównym wspornika, nr 2 to strzemiona podwieszające, nr 3 – zbrojenie
uzupełniające wspornika. Zbrojenie nr 4 w kształcie litery U służy zakotwieniu zbrojenia głównego
belki, obliczonego ze względu na zginanie.
pręty montażowe

360
l bd
Nr 3 Nr 3
2 12
A Nr 1
l bd =750
Nr 1
1 25 Nr 2 l bd = 600 Nr 4
3 10

4 20 Nr 4
Nr 3 2 12 2 20

Nr 1 1 25

Nr 4 2 20 Nr 2
3 10
czterocięte

Rys. 4.9. Zbrojenie do przykładu 4.1, wyznaczone obliczeniowo

O60

Nr 9 4 12

Nr 5 4 12 Nr 2 Nr 7 400
Nr 6

Nr 3 Nr 3 Nr 3
400

Nr 1
Nr 1 Nr 1
800

400 180 200


Nr 4
400

380
Nr 6 3 8

60 6060 150 150 150 150 150 150 150 Nr 8


4 20
Nr 3 2 12
Nr 7 8

Nr 2
Nr 1 1 25 3 10

Nr 4 2 20

Rys. 4.10. Kompletne zbrojenie końcówki belki, kolorem szarym oznaczono dodatkowe
zbrojenie konstrukcyjne

25
Bardzo ważną sprawą jest zapewnienie odpowiedniego zakotwienia zbrojenia. Eurokod 2 [1] nie
precyzuje w tym względzie określonych zasad. Norma PN-B-03264:2002 [3] podaje zasadę kotwienia
zbrojenia głównego wspornika (nr 1), które należy przedłużać poza krawędź podcięcia na odległość nie
mniejszą niż h − d k + lbd (h – wysokość belki, dk – wysokość użyteczna wspornika, lbd – długość
zakotwienia). Na rysunku 4.9 przyjęto zasadę przedłużania prętów poziomych o długość zakotwienia lbd
poza przekrój wyznaczony węzłem „A”, w którym przecinają się dwa krzyżulce ściskane (patrz rys. 4.9).
Oprócz zbrojenia obliczeniowo niezbędnego, w elemencie umieszcza się również zbrojenie
„montażowe” umożliwiające wykonanie stabilnego szkieletu zbrojeniowego. Na rysunku 4.10
pokazano kompletne zbrojenie fragmentu podporowego belki. Szczególną uwagę należy zwrócić na
skuteczne zakotwienie strzemion podwieszających – nr 2. Pręty nr 8 należy obliczyć ze względu na
zginanie belki. Są potrzebne co najmniej 4 pręty dla zakotwienia czterociętych strzemion nr 2.

4.4. Przykład 4.2

Zaprojektować zbrojenie wspornika belkowego dla danych, jak w przykładzie 4.1, ale z wy-
korzystaniem drugiego modelu z rys. 4.2. Na rysunku 4.11 pokazano przyjęty do obliczeń model
kratownicowy belki wraz z obciążeniami przypadającymi na węzły pasa górnego (proporcjonalnie do
rozstawu słupków).

39,40kN 30,71kN 34,77kN 43,36kN 43,36kN 43,36kN 43,36kN


21,68kN
310

60kN

700
47,5491° 47,5031°
300kN 53,6908° 44,9727°

520 388 640 641 641 641 641

Rys. 4.11. Model kratownicowy belki do przykładu 4.2 (kolor czerwony – rozciąganie)

Do analizy statycznej można przyjąć model tylko strefy podporowej, pokazany na rys. 4.12.
Konstruując ten model, kierowano się zasadą usytuowania ukośnego pr ęta rozciąganego maksymalnie
blisko krawędzi podcięcia. Oś tego pręta przebiega w odległości około 50 mm od krawędzi podcięcia.
Kąt nachylenia tego krzyżulca wynika z tego właśnie założenia. Rozmieszczenie pozostałych węzłów
kratownicy przyjęto tak, aby nachylenie krzyżulców było zbliżone do kąta 45º.

39,40kN 30,71kN 34,77kN


310

,5
60kN 50
700

47,5491°
300kN 53,6908° 44,9727°

520 388 640

Rys. 4.12. Model obliczeniowy strefy podporowej do przykładu 4.2 (kolor czerwony – rozciąganie)

26
Na rysunku 4.13 pokazano wyniki obliczeń statycznych. Dwa pręty z siłami oznaczonymi
kółkami, mają przeciwny znak w stosunku do sugestii przedstawionej na rys. 4.2, sporządzonym
według Eurkodu 2 [1].

39,40kN 30,71kN 34,77kN

193,6 287,6 287,6

300,0

34,8
12
0 ,3
60kN
60,0

105,8
3

,4
8,

195,1

4
21

26
32
4,6
300kN
347,6 526,0

Rys. 4.13. Wyniki obliczeń (kolor czerwony – rozciąganie)

42,55kN 32,54kN 33,12kN 42,62kN 42,62kN 42,62kN 42,62kN


21,68kN
223

60kN

700
45° 48,1755° 48,0128°
300kN

613 349 630 630 630 630 630

Rys. 4.14. Zmodyfikowany model kratownicowy do przykładu 4.2 (kolor czerwony – rozciąganie)

Przewidując brak miejsca na zakotwienie skrajnego krzyżulca we wsporniku belki,


zmodyfikowano nieco model obliczeniowy, przesuwając górny węzeł słupka w osi podpory do dołu.
Zabieg ten spowodował zmianę nachylenia krzyżulca, które wynosi teraz 45º. Chcąc zachować
stosowną odległość krzyżulca od krawędzi podcięcia, należy również zmodyfikować położenie
pozostałych węzłów. Skutkiem tej modyfikacji są także zmiany obciążeń. Zmodyfikowany model
pokazano na rys. 4.14, a jego strefę podporową na rys. 4.15. Wyniki obliczeń przedstawiono na
rys. 4.16.

42,55kN 32,54kN 33,12kN


223 87

60kN
700

45°
300kN

613 349 630

Rys. 4.15. Zmodyfikowany model strefy podporowej do przykładu 4.2 (kolor czerwony – rozciąganie)

27
42,55kN 32,54kN 33,12kN

613 349

50
87
304,2
227,7

33,1
10

300,0
223
5 ,3
60,0

700
70,45
31

8,0
300kN

191,8
8,

20
8

45°
364,2

50
60kN

Rys. 4.16. Wyniki obliczeń zmodyfikowanego modelu (kolor czerwony – rozciąganie)


Zmiana kąta nachylenia krzyżulca skrajnego w zmodyfikowanym modelu spowodowała
zmniejszenie w nim siły o 5,8 kN, co stanowi około 1,8%. Pozostałe zmiany sił są również nieistotne
dla wymiarowania zbrojenia. Do dalszej analizy przyjęto siły wynikające ze zmodyfikowanego
modelu.
W tablicy 4.2 zestawiono siły w poszczególnych prętach obliczone dla dwóch modeli (rys.4.13
i 4.15) oraz według PN-B-03264:2002 [3].
Tablica 4.2. Porównanie sił w prętach rozciąganych
Model wg Model wg PN-B-03264:2002
Siła
rys. 4.12 rys. 4.15 α = 53,69º α = 45,0°
T1 60,0 kN 60,0 kN 210,0 kN 210,0 kN
T4 324,6 kN 318,8 kN 372,3 kN 424,3 kN

Tym razem wyniki obliczeń wykazały znaczne różnice pomiędzy modelami kratownicowymi
według rys. 4.12 i 4.15, a wzorami obliczeniowymi polskiej normy. Zwłaszcza wartość siły T1 według
PN-B-03264 budzi zastrzeżenia. W wypadku ukośnej siły rozciągającej T4, można zauważyć, że jeśli
zsumuje się wartości dwóch sił rozciągających w modelach przedstawionych na rysunkach

∑ T4 = 324,6 + 120,3 = 444,9 kN model wg rys. 4.12,

∑ T4 = 318,8 + 105,3 = 424,1 kN model wg rys. 4.15,

to suma tych sił zbliża się do oszacowania według polskiej normy [3].

Sprawdzenie szerokości krzyżulców ściskanych

Maksymalna siła ściskająca wynosi 304,2kN i jest ona zlokalizowana w pasie górnym.
Niezbędna szerokość krzyżulca w tym wypadku wynosi:

S 304,2 ⋅ 10 3
a= = ≈ 67 mm
bw ⋅ σ Rd ,max 400 ⋅ 11,32

i nie stanowi problemu konstrukcyjnego. Sprawdzanie pozostałych elementów ściskanych jest


zbędne.

Obliczenie zbrojenia

Zbrojenie główne (ukośne) wspornika wymiarujemy na sumę sił w rozciąganych pr ętach



ukośnych Ftd = T4 :

28
Ftd 424,1 ⋅ 10 3
As = = = 974,9 mm2 = 9,75 cm2 przyjęto: 2φ 25 → 9,82 cm2.
f yd 435

Zbrojenie główne wspornika:

Ftd 60 ⋅ 10 3
As = = = 137 ,9 mm2 = 1,38 cm2 przyjęto: 2 φ 12 → 2,26 cm2.
f yd 435

Zbrojenie pionowe (poprzeczne):

Ftd 191,8 ⋅ 10 3
Asw = = = 441 mm2 = 4,41 cm2 przyjęto strzemiona dwucięte: 8φ 10 → 6,28 cm2.
f yd 435

Uwaga
Na odcinku od podcięcia belki do miejsca zagięcia krzyżulca rozcią ganego (pręt nr 1 na rys. 4.18)
należy rozmieścić strzemiona konstrukcyjne – nr 4. Na rysunku 4.17 pokazano niezbędne zbrojenie
obliczone zgodnie z modelem pokazanym na rys. 4.15. Na kolejnym rys. 4.18 pokazano kompletne
zbrojenie końca belki. Strzemiona nr 5 należy wymiarować na ścinanie.

Nr 3 3 12
zbrojenie montażowe

400
Nr 4 4 10 co 100mm

Nr 3 Nr 3

A
800

Nr 1 lbd =360 Nr 4
25
45°

Nr 4 250

100 100 100 Nr 2 Nr 2


2 25 Nr 1 2 25
Nr 1 1 25 25
l bd =750

Rys. 4.17. Konstruowanie i zbrojenie do przykładu 4.2, wyznaczone obliczeniowo

Dodatkowo rozważono jeszcze dwa modele obliczeniowe pokazane na rys. 4.19 i 4.20.
W modelach tych przyjęto pochylenie krzyżulca podporowego pod kątami 60º i 45º, zachowano jednak w
obu przypadkach kąt nachylenia krzyżulca rozciąganego wynoszący 45º. Zmiana geometrii modeli
pociągnęła za sobą również korektę obciążenia przypisanego do poszczególnych węzłów kratownicy.
Wyniki obliczeń tych modeli przedstawiono na rys. 4.21. Porównując uzyskane wyniki obliczeń
z modelem z rys. 4.15, można zauważyć zasadnicze różnice. Przede wszystkim w poziomym pręcie
rozciąganym wspornika (T1) wzrosła siła z 60 kN do 218,4 i 333,6 kN, w zależności od kąta
pochylenia krzyżulca ściskanego. Wzrostowi siły w tym elemencie towarzyszy redukcja siły
w krzyżulcu rozcią ganym (T4) z 318,8 kN do 219,5 lub 147,3 kN. Zmniejszeniu siły w krzyżulcu
rozciąganym towarzyszy wzrost siły w elemencie pionowym (T5 – rys. 4.2b). W wypadku modeli
według rys. 4.12 i 4.15 mamy w nim ściskanie, a pochylenie krzyżulca podporowego powoduje
zmianę znaku na rozciąganie. Zwiększa się rola strzemion pionowych.

29
Nr 3 3 12

Nr 7 2 12
Nr 7 2 12 400

Nr 1 Nr 6
Nr 3 Nr 3 Nr 3

Nr 3

800
Nr 1 Nr 4
Nr 6 400
25
Nr 6 3 8 Nr 4
10

60100 100 100 100 100 100 100 100 150 150 150
Nr 2
Nr 1 25 2 25
Nr 4 Nr 5
Nr 5 8 8 Nr 4 4 10 co 100mm
10

0
50

0
25

Nr 1 25

Rys. 4.18. Kompletne zbrojenie końca belki w przykładzie 4.2

26,40kN 28,77kN 33,12kN


19,92kN
198,5

60kN 45°
700
111,5

45°
300kN
111,5 501,5 349 630

Rys. 4.19. Zmodyfikowany model z kątem pochylenia krzyżulca podporowego 45º (kolor czerwony – rozciąganie)

25,47kN 29,78kN 33,12kN


19,84kN
168,6

60kN 60°
700
141,4

45°
300kN
81,6 531,4 349 630

Rys. 4.20. Zmodyfikowany model z kątem pochylenia krzyżulca podporowego 60º (kolor czerwony – rozciąganie)

30
26,40kN 28,77kN 33,12kN 29,78kN 33,12kN
19,92kN 25,47kN 19,84kN
111,5 501,5 349 81,6 531,4 349

,3 304,0 304,1

168,6
198,5

0
406 329,
98 12
9 ,6 2 ,8
6,

0 ,
317
38 333,6 218,4

700

700
111,5

186,2

141,4

78,2
9,7

191,8

191,8
3,2
14

21
38

31
7 ,3

9,
5
364,0 364,1

Rys. 4.21. Wyniki obliczeń modeli z kątem pochylenia krzyżulca podporowego 45º i 60º (kolor czerwony –
rozciąganie)

Reasumując, należy stwierdzić, że nie ma jednego skutecznego ukształtowania zbrojenia


wspornika. Od konstruktora zależy dobór odpowiedniego modelu obliczeniowego i wynikającego
z niego odpowiedniego zbrojenia. Konstrukcja dostosuje się do zastosowanego rozwiązania.
Sposób ukształtowania zbrojenia wpływa na morfologię rys. Pierwsza rysa zawsze wybiega
z narożnika wklęsłego, może to wystąpić już przy obciążeniu 0,15 siły niszczącej. Modelując
konstrukcję metodą analogii kratownicowej, nie kontrolujemy zarysowania. Aby nie dopuścić do
nadmiernego rozwarcia rys, należy oprócz zbrojenia wynikającego z analizy wytrzymałościowej
przewidywać zbrojenie konstrukcyjne. Na rysunku 4.18 zbrojenie takie zostało pokazane szarym
kolorem.

31
5. KONSTRUOWANIE ZBROJENIA KRÓTKICH WSPORNIKÓW

5.1. Kotwienie zbrojenia

Główne zbrojenie rozciągane powinno być zakotwione na obydwu końcach. O ile z za-
kotwieniem po dalszej (od wspornika) stronie elementu podpierającego na ogół nie ma większego
problemu, to zwykle mamy kłopot ze spełnieniem stosownych wymagań z drugiej strony (od końca
wspornika). W tym wypadku zbrojenie należy zakotwić we wsporniku, odmierzając długość
zakotwienia od wewnętrznej krawędzi płyty przekazującej obciążenie. Można stosować zakotwienia
mechaniczne lub pętle. Na rysunku 5.1 długość zakotwienia lbd, jest uzyskana za pomocą
przyspojonych prętów poprzecznych.

Kotwienie za pomocą przyspojonego zbrojenia poprzecznego

420
220
lbd
400kN

2 o 16

400
5o8
strzemiona
czterocięte

140
90 90 90
340
400

2 o 16 2 o 20 50 30

Rys. 5.1. Wspornik z przykładu 3.1 z zakotwieniem zbrojenia głównego za pomocą przyspojonych prętów
(kolor czerwony)

Długość zakotwienia zbrojenia głównego zostanie sprawdzona według zasad Eurokodu 2 [1]
zawartych w p. 8.6. Wykorzystamy w tym celu wyniki obliczeń zbrojenia głównego z przykładu 3.1,
którego przekrój ustalono o powierzchni 9,44 cm2, a przyjęto 2 Ø 16 + 2 Ø 20, czyli As = 10,30 cm2.
W przykładzie 3.1 zastosowano zakotwienie mechaniczne za pomocą kątownika, które teraz zostanie
zastąpione pr ętami poprzecznymi. Jeżeli przyjąć gabaryty wspornika takie same, jak w przykładzie
3.1, to długość zakotwienia zbrojenia głównego, możliwa do osiągnięcia, wynosi tylko 220 mm (patrz
rys. 5.1).
Obliczamy obliczeniową wartość graniczną naprężenia przyczepności ze wzoru:

fbd = 2, 25η1η2 fctd = 2, 25 ⋅ 0, 7 ⋅ 1, 0 ⋅ 1, 45 = 2, 284 MPa,

w którym: η1 = 0,7 – złe warunki przyczepności (patrz rys. 8.2c [1]), η 2 = 1,0 – Ø ≤ 32 mm,
0,7 f ctm 0,7 ⋅ 2 ,9
f ctd = = = 1,45 MPa – obliczeniowa wytrzymałość betonu na rozciąganie dla klasy
1,4 1,4
C30/37.

32
Następnie obliczamy podstawowe długości zakotwienia dla obu średnic zbrojenia głównego Ø 16
i Ø 20, wykorzystując wzór (8.3) [1]:

φ ⋅ σ sd
16 ⋅ 408
lb ,rqd (φ 16 ) = = = 715 mm,
4 f bd 4 ⋅ 2,284
φ ⋅ σ sd 20 ⋅ 408
lb ,rqd (φ 20) = = = 893 mm,
4 f bd 4 ⋅ 2 ,284

As − wymagane 9,66
w którym σ sd = f yd = 435 = 408,0 MPa.
As − przyjęt e 10,30
Eurokod 2 [1] w p. 8.6 umożliwia uzyskać dodatkową siłę kotwiącą za pomocą przyspojonych
prętów poprzecznych przenoszących tę siłę na beton. Jeden pręt poprzeczny (o średnicy od 14 do 32
mm), przyspojony od wewnętrznej strony pręta głównego, zwiększa siłę kotwiącą o Fbtd. Wartość σsd
φ σ sd F
w wyrażeniu na podstawową długość zakotwienia ( lb ,rqd = ) można zatem zmniejszyć o btd ,
4 f bd As
(As oznacza tu pole przekroju pręta głównego).
Fbtd = ltd φ t σ td ≤ Fwd

Fwd – nośność obliczeniowa spoiny na ścinanie, którą można obliczyć ze wzoru Fwd = 0,5 As f yd ,
w którym As oznacza pole przekroju kotwionego pręta,
ltd – długość obliczeniowa pręta poprzecznego, wyznaczona ze wzoru:

f yd
ltd = 1,16 φt ≤ lt ,
σ td

lt – długość pręta poprzecznego, ale nie większa niż rozstaw prętów,


φt – średnica pręta poprzecznego,
σ td – naprężenie w betonie:

f cd + σ cm
σ td = ≤ 3 f cd ,
y

σ cm – naprężenie ściskające w betonie prostopadłe do obu prętów (wartość średnia),

y = 0 ,015 + 0,14e −0 ,18 x


c
x = 2 +1
φt

c – grubość otulenia betonem mierzona w kierunku prostopadłym do obu prętów.


Jeżeli dwa pręty o tej samej średnicy są przyspojone po przeciwnych stronach pręta kotwionego,
to można podwoić graniczną siłę kotwiącą określoną w powyższy sposób, pod warunkiem że otulenie
zewnętrznego pręta spełnia wymagania określone w rozdziale 4 Eurokodu 2 [1].
Jeżeli dwa pręty są przyspojone po tej samej stronie z minimalnym rozstawem 3ϕ, to graniczną
siłę kotwiącą mnożymy przez współczynnik 1,41.
Jeżeli nominalne średnice prętów nie przekraczają 12 mm, to graniczna siła kotwiąca
przyswojonego pr ęta poprzecznego zależy głównie od obliczeniowej wytrzymałości połączenia
spajanego. Można ją obliczyć ze wzoru:

33
φt
Fbtd = Fwd ≤ 16 As f cd
φl

w którym: Fwd – obliczeniowa wytrzymałość spoiny na ścinanie,


φt – nominalna średnica pręta poprzecznego, φt ≤ 12 mm,
φl – nominalna średnica pręta kotwionego, φl ≤ 12 mm.
Jeżeli stosuje dwa pręty o minimalnym rozstawie φt , to można nośność zakotwienia zwiększyć,
mnożąc przez 1,41.
Zastosujmy powyższe zasady do analizowanego przykładu:

c 30
x=2 +1= 2 + 1 = 4,75 ,
φt 16
y = 0 ,015 + 0,14e −0 ,18 x = 0 ,015 + 0,14e −0 ,18⋅4 ,75 ≈ 0,0745 ,
400 ⋅ 10 3
σ cm = = 5,35 MPa – średnie naprężenia dociskające na długości zakotwienia,
340 ⋅ 220
220 – długość zakotwienia, 340 – wymiar podkładki, patrz rys. 5.1,
f cd + σ cm 21,43 + 5,35
σ td = = = 359 > 3 f cd = 3 ⋅ 21,43 ≈ 64,3 MPa, decyduje wartość mniejsza;
y 0 ,0745
f yd 435
ltd = 1,16 φ t = 1,16 ⋅ 16 ≈ 125,6 > lt = 90 mm, przyjmujemy wartość mniejszą;
σ td 64,3
Fbtd = ltd φt σ td = 90 ⋅ 16 ⋅ 64,3 = 92592 N = 92,6 kN ≤ Fwd ,

Fwd (φ16) = 0 ,5 As f yd = 0 ,5 ⋅ 201 ⋅ 435 = 43718 N ≈ 43,7 kN – wartość decydująca,

Fwd (φ 20) = 0 ,5 As f yd = 0 ,5 ⋅ 314 ⋅ 435 = 68295 N ≈ 63,3 kN – wartość decydująca,

dla 2φ16 + 2φ 20 mamy: ∑ Fbtd = 2 ⋅ 43,7 + 2 ⋅ 63,3 = 214,0 kN,


Ponieważ zastosowano dwa pręty poprzeczne to: 1,41∑ Fbtd = 1,41 ⋅ 214,0 = 301,7 kN

1,41 ∑ Fbtd =
301700
≈ 293 MPa,
∑ As 1030

φ ⋅ σ sd 20 ⋅ (408 − 293)
lb ,rqd (φ 20) = = ≈ 252 mm,
4 f bd 4 ⋅ 2,284
Dla prętów φ16 podstawowa długość zakotwienia jest mniejsza, dalej obliczenia prowadzimy dla
wartości bardziej niekorzystnej, czyli prętów o średnicy 20 mm.
Obliczeniową długość zakotwienia lbd wyznaczamy ze wzoru:

lbd = α1α 2α 3α 4α 5 lb ,rqd

α1 – współczynnik zależny od kształtu prętów, α 1 = 1 dla prętów prostych,


α 2 – współczynnik zależny od otulenia betonem, dla prętów prostych rozcią ganych wyznaczamy
ze wzoru:

cd − φ
0,7 ≤ α 2 = 1 − 0 ,15 ≤1
φ

34
w którym: cd – wielkość otuliny betonem – 30 mm,

30 − 20
0,7 ≤ α 2 = 1 − 0,15 ≤ 1 → α 2 = 0 ,925 ,
20

α 3 – współczynnik zależny od zbrojenia poprzecznego nieprzyspojonego do zbrojenia głównego


ograniczającego odkształcenia, dla prętów rozciąganych należy go ustalić z zależności:

0,7 ≤ α 3 = 1 − Kλ ≤ 1,0

Wartość K zależy od sytuacji pokazanej na rys. 5.2.

As As As Ast
Ast Ast

K=0,1 K=0,05 K=0


Rys. 5.2. Wartości współczynnika K

λ=
∑ Ast − ∑ Ast ,min
As

∑ Ast – pole przekroju zbrojenia poprzecznego wzdłuż obliczeniowej długości zakotwienia lbd,
∑ Ast ,min – 0,25As – dla belek, 0 – dla płyt,
As – pole przekroju pojedynczego kotwionego pręta (dotyczy pręta o największej średnicy),
W rozważanym przykładzie dla dwóch strzemion czteroramiennych φ 8 wartości współczynników
wynoszą:

λ=
∑ Ast − ∑ Ast ,min = 4 − 0,25 ⋅ 3,14 = 3,215 = 1,024
As 3,14 3,14
0,7 ≤ α 3 = 1 − Kλ = 1 − 0 ,1 ⋅ 1,024 = 0,899 ≤ 1,0

α 4 – współczynnik zmniejszający ze względu na ograniczenie odkształceń przez przyspojone


zbrojenie poprzeczne, α 4 = 0 ,7 ,
α 5 – współczynnik zmniejszający ze względu na ograniczenie odkształceń przez nacisk poprzeczny,
należy ustalić z zależności:

0,7 ≤ α 5 = 1 − 0,04 p ≤ 1,0

p – nacisk poprzeczny [MPa] wzdłuż lbd w stanie granicznym nośności.


W rozważanym przykładzie przyjmujemy p = σ cm = 5,35 MPa, stąd α 5 = 1 − 0, 04 ⋅ 5,35 = 0, 786 > 0, 7.
Eurokod 2 ogranicza iloczyn trzech współczynników α 2α 3α 5 ≥ 0, 7, co oznacza, że w
analizowanym przykładzie należy przyjąć 0,7, poniewa ż 0,925 ⋅ 0,899 ⋅ 0, 786 = 0, 654.
Ostatecznie długość zakotwienia powinna wynosić co najmniej:

lbd = α 1α 2α 3α 4α 5l b ,rqd = 1 ⋅ 0 ,7 ⋅ 0,7 ⋅ 252 ≈ 123 mm.

Na rysunku 5.1 długość zakotwienia została przyjęta ze znacznym zapasem – 220 mm.

35
Kotwienie za pomocą pętli według Eurokodu 2
Średnica wewnętrznego zagięcia pętli ze względu na zniszczenie betonu powinna spełniać
warunek:

Fbt  1 1 
φ m ,min ≥  
f cd  a + 2φ  (5.1)
 b 

w którym: Fbt – jest siłą rozciągającą w stanie granicznym nośności w pręcie na początku zagięcia,
ab – jest dla rozpatrywanego pr ęta połową odległości między osiami prętów odmierzonej
prostopadle do płaszczyzny zagięcia: dla pręta bezpośrednio sąsiadującego z
powierzchnią elementu należy przyjmowa ć ab równe grubości otulenia plus 0,5Ø
(patrz rys. 5.3).

Fbt

Fbt

ab
ab
c+0,5

Rys. 5.3. Objaśnienia oznaczeń do wzoru (5.1)

W rozważanym przykładzie siła w zbrojeniu głównym wynosi Ftd = 410,5 kN. Rozdzielając ją
proporcjonalnie do pól powierzchni przekrojów prętów o średnicy 16 i 20 mm, otrzymamy:
– dla pętli Ø16 siły Fbt = 2,01/10,30·410,5 = 80,1 kN,
– dla pętli Ø20 siły Fbt = 3,14/10,30·410,5 = 125,1 kN.
Ustalamy wartości ab:

ab = c + 0,5φ = 30 + 0 ,5 ⋅ 16 = 38 mm – dla pętli Ø16


ab = c + 0,5φ = 30 + 0 ,5 ⋅ 20 = 40 mm – dla pętli Ø20.

Minimalne średnice zagięcia pętli wynoszą:

Fbt  1 1  80100  1 1 
 
φ m ,min ≥
f cd  a + 2φ  = 21,43  38 + 2 ⋅ 16  = 215,2 mm – dla pętli Ø16,
 b 
F  1 1  125100  1 1 
φ m ,min ≥ bt  + =  +  = 291,9 mm – dla pętli Ø20.
f cd  ab 2φ  21,43  40 2 ⋅ 20 

Okazuje się, że ze względów geometrycznych nie można ich umieścić w przyjętych gabarytach
wspornika (patrz rys. 5.4). Maksymalna średnica wewnętrzna pętli wykonana z prętów Ø20, jaką
można zmieścić we wsporniku wynosi tylko 260 mm. Chcąc wykorzystać w pełni zbrojenie pętlowe,
należałoby zwiększyć wymiary wspornika.

36
400
O2
60
Rys. 5.4. Wspornik z przykładu 3.1 z próbą zakotwienia zbrojenia głównego za pomocą pętli z pręta Ø20

Dla przyjętej pętli, jak na rys. 5.4 ustalono maksymalną siłę kotwiącą, wykorzystując
przekształconą zależność (5.1).

φ m f cd
Fbt ≤
 1 1 
 + 
 ab 2φ 

260 ⋅ 21,43
Fbt ≤ = 111436 N = 111,4 kN – dla pętli Ø20.
 1 1 
 + 
 40 2 ⋅ 20 

Nośność zakotwienia generowana przez dwie pętle Ø20 wynosi: 4 ⋅ 111,4 = 445,6 kN jest większa
od wymaganej siły Ftd = 410,5 kN. Należy jednak zauważyć, że dwie pętle muszą być umieszczone
w wsporniku w dwóch warstwach, co spowoduje zmniejszenie ramienia sił wewnętrznych i wzrost
siły w zbrojeniu głównym. Żeby uniknąć ponownego obliczania sił należy zwiększyć wysokość
wspornika, tak aby zachować ten sam kąt nachylenia krzyżulca ściskanego 50,44º, co wymusza
zwiększenie wysokości wspornika o około 25 mm. Na rysunku 5.5 zwiększono wysokość z pewnym
zapasem o 30 mm.

420
140
60
40

16
50,

430
370
44°

70

70
400

Rys. 5.5. Wymiary wspornika ze zbrojeniem głównym w postaci dwóch pętli z prętów Ø20

Od krawędzi wewnętrznej podkładki do początków łuków pętli pozostają proste odcinki


o długości 70 mm, które stanowią dodatkowe zakotwienie zbrojenia głównego. Ostateczna
konstrukcja wspornika ze zbrojeniem głównym w postaci pętli została przedstawiona na rys. 5.6.

37
420 o 20
o 20 140

40
o 20

430
o 10
o 10 - 4szt.

o 8 - 6szt. o 10 - 2szt.
strzemiona efektywne
czterocięte

400
o 10 o8 o 8 - 2szt.
o 8 - 6szt. strzemiona
strzemiona
konstrukcyjne konstrukcyjne

Rys. 5.6. Konstrukcja wspornika ze zbrojenie pętlowym

Kotwienie zbrojenia od strony końca wspornika nastręcza znaczne trudności konstrukcyjne, stąd
bardzo często jedynym skutecznym sposobem jest stosowanie mechanicznych płytek kotwiących, tak
jak to pokazano na rys. 5.7 dla wspornika belkowego. To alternatywne rozwiązanie konstrukcji
zbrojenia z przykładu 4.1, polega na zastąpieniu części strzemion podwieszających zbrojeniem
o większej średnicy. Pozwala to na zrezygnowanie z kłopotliwych w montażu strzemion
czteroramiennych i zastąpieniu ich dwuramiennymi. Można również w tym wypadku wykorzystać
zbrojenie główne, odginając część prętów do góry pod kątem prostym.

Nr 3 2 12
O60

Nr 5 4 12 Nr 6 Nr 2 Nr 7 400

Nr 3 Nr 3 Nr 3
400

Nr 1
Nr 1 Nr 1
800

400 180 200


Nr 4
400

380

Nr 6 3 8 Nr 9
60 6060 150 150 150 150 150 150 150
Nr 8
płytka kotwiąca
100 x 20 x 280
Nr 1 1 25
Nr 2
3 10
0
30 Nr 4 2 20
Nr 7 8 Nr 8 2 20

Rys. 5.7. Alternatywny sposób zbrojenia wspornika z przykładu 4.1 (por. rys .4.9)

38
Innym możliwym rozwiązaniem skracającym długość zakotwienia jest wykorzystanie
specjalnych systemów firmowych. Na rysunku 5.8 pokazano specjalny typ zbrojenia firmy HALFEN
[4], do stosowania jako zbrojenie główne krótkich wsporników. Zakotwienie zbrojenia jest tutaj
osią gane za pomocą główki, stanowiącej element zakotwienia mechanicznego. Rozwiązanie to
znacznie ułatwia konstruowanie zbrojenia krótkich wsporników (rys. 5.9) i ostatnio jest przedmiotem
badań ośrodków naukowych między innymi [5].

ØdA
Rys. 5.8. Elementy zbrojenia głównego systemu HSC firmy HALFEN ze specjalnie dobraną główką kotwiącą

Rys. 5.9. Przykład konstrukcji wspornika z zastosowaniem zbrojenia HSC

5.2. Wpływ odchyłek wykonawczych na konstruowanie wsporników

Jednym z często spotykanych w praktyce projektowej błędów jest nieuwzględnianie przy


konstruowaniu zbrojenia odchyłek wykonawczych (produkcyjnych i montażowych). Eurokod 2 [1]
w odniesieniu do projektowania łożysk elementów współpracujących narzuca niżej przedstawione
wymagania. Nominalną długość potrzebną do umieszczenia prostego podparcia (patrz rys. 5.10)
można obliczyć ze wzoru:

a = a1 + a 2 + a3 + ∆a 22 + ∆a32

w którym:
a1 – długość podparcia netto wyznaczona ze względu na naprężenie na powierzchni podparcia:
a1 = FEd / (b1 ⋅ f Rd ) , ale nie mniej niż minimum według tablicy 10.2EN [1],
FEd – obliczeniowa wartość reakcji podporowej,
b1 – szerokość podparcia netto,
f Rd – obliczeniowa wytrzymałość na docisk,
a 2 , a 3 – patrz rys. 5.10,
∆a 2 – poprawka ze względu na odchyłki odległości między elementami podpierającymi (patrz
tablica 10.5EN [1]),
∆a3 – l n / 250 ( l n – długość elementu).

39
b1
a 3+ a 3 a1 a 2+ a 2
a
a1

Rys. 5.10. Przykład podparcia – oznaczenia

Tablica 10.2EN. Minimalne wartości a1 w [mm]


Względne naprężenie na powierzchni podparcia, σ Ed / f cd ≤ 0,15 0,15÷0,4 > 0,4
Podpory liniowe (stropy, dachy) 25 30 40
Stropy żebrowe i płatwie 55 70 80
Podpory skupione (belki) 90 110 140

Tablica 10.3EN. Odległość a2 w [mm] od krawędzi elementu podpierającego uznana za nieskuteczną;


w przypadkach (-) należy stosować poduszki betonowe

Materiał i rodzaj podparcia σ Ed / f cd ≤ 0,15 0,15÷0,4 > 0,4


wzdłuż linii 0 0 10
Stalowe
skupione 5 10 15
wzdłuż linii 5 10 15
Żelbetowe, beton ≥ C30
skupione 10 15 25
wzdłuż linii 10 15 25
Betonowe i żelbetowe, beton < C30
skupione 20 25 35
wzdłuż linii 10 15 (-)
Murowane
skupione 20 25 (-)

Tablica 10.4EN. Odległość a3 w [mm] poza zewnętrzną krawędzią elementu podpieranego,


uznana za nieskuteczną
Podparcie
Wymagania konstrukcyjne dotyczące zbrojenia
wzdłuż linii skupione
Pręty ciągłe nad podporami (zamocowanymi lub nie) 0 0

Pręty proste, pętle poziome blisko końca elementu 5 15, ale nie mniej niż otulenie końca

Cięgna lub pręty proste odsłonięte na końcu elementu 5 15


Otulenie końca plus wewnętrzny
Pionowe pętle zbrojenia 15
promień zagięcia

Tablica 10.5EN. Poprawki ∆a2 ze względu na odchylenia w świetle między licami podpór (l = rozpiętość)

Materiał podpory ∆ a2
l
Stal lub beton prefabrykowany 10 ≤ ≤ 30 mm
1200
l
Mur lub beton układany na budowie 15 ≤ + 5 ≤ 40 mm
1200

40
Jeżeli nie ma innych ustaleń, to za wytrzymałość obliczeniową betonu w strefie podparcia można
przyjmować:
f Rd = 0 ,4 f cd w przypadku połączeń suchych,
f Rd = f bed ≤ 0,85 f cd we wszystkich pozostałych przypadkach.
Jeżeli w celu uzyskania równomiernego nacisku na podporze zastosowano podkładki z zaprawy,
neoprenu lub inne podobne, to za obliczeniową szerokość podpory można przyjąć jej szerokość
rzeczywistą.

d 2 >a1+ a2 c3

r3

r2

c2 >a1+ a2 d3

Rys. 5.11. Przykład konstruowania zbrojenia przy podporze

Zastosujmy te zasady do przykładu 4.1

Obliczamy potrzebny wymiar podkładki dla połączenia suchego:

FEd 300
a1 = = ≈ 103 mm,
b1 ⋅ f Rd 340 ⋅ 0 ,4 ⋅ 21,43

i stwierdzamy, że przyjęta podkładka o wymiarze 120 mm spełnia wymagania.


Naprężenia w podkładce neoprenowej wynoszą:

300 ⋅ 10 3
σ Ed = = 7 ,35 MPa,
120 ⋅ 340
a względne naprężenie jest:

σ Ed 7,35
= = 0,34,
f cd 21, 43

dla którego z tablicy 10.2EN odczytujemy minimalny wymiar podkładki a1 = 110 mm i stwierdzamy,
że przyjęty wymiar 120 mm spełnia również wymagania normowe (patrz rys. 4.4).
Z tablicy 10.3EN odczytujemy wartość a 2 = 15 mm dla przyjętego betonu C30 i naprężeń
względnych 0,34. Z tablicy 10.4EN ustalamy minimalną wartość a3 , która dla analizowanego
przypadku wynosi co najmniej 15 mm i nie mniej niż otulenie końca, które przyjęto – c = 30 mm. Te
ustalenia dotyczą zastosowanego zbrojenia w postaci pętli. Na podstawie tablicy 10.5EN ustalamy
możliwą odchyłkę montażową, która dla belki o długości 9 m powinna spełniać warunek:

l 9000
10 ≤ = = 7 ,5 ≤ 30 ,
1200 1200

41
decydująca jest wartość minimalna ∆a 2 = 10 mm.
Obliczamy odchyłkę ∆a3 :

9000
∆a3 = = 36 mm.
250
Obliczamy:

a 2 = 120 − ∆a 2 = 120 − 10 = 110 mm,


a3 = 120 − 36 = 84 mm,
a = a1 + a 2 + a 3 + ∆a 22 + ∆a 32 = 120 + 110 + 84 + 10 2 + 36 2 = 351,4 mm

i stwierdzamy, że wymagana nominalna długość podparcia jest mniejsza od przyjętej wynoszącej


380 mm (patrz rys. 4.4).
Sprawdzamy zakotwienie zbrojenia typu pętlowego na podporach z uwzględnieniem odchyłek
montażowych:

d 2 = c 2 + ∆a 2 = 30 + 10 = 40 mm < 120 mm,


d 3 = c3 + ∆a3 = 30 + 36 = 66 mm < 120 mm

i stwierdzamy, że przyjęte wymiary są większe od wymaganych. Gdyby w złączu były zastosowane


odgięcia pionowe, to dla prętów Ø25 minimalny promień zagięcia należałoby przyjąć
r = 7 / 2 ⋅ 25 = 87 ,5 mm i wymagane wymiary wynosiłyby:

d 2 = c2 + ∆a2 + r2 = 30 + 10 + 87 ,5 = 127 ,5 mm > 120 mm,


d 3 = c3 + ∆a3 + r3 = 30 + 36 + 87 ,5 = 153,5 mm > 120 mm,

co oznaczałoby, że przyjęte wymiary nie spełniały wymagań normowych. Wniosek stąd płynący –
kotwienie za pomocą pętli poziomych jest korzystniejsze ze względów konstrukcyjnych.
Jakie skutki może rodzić nieuwzględnienie odchyłek montażowych pokazuje rys. 5.12, na
którym kolorem czerwonym zaznaczono pęknięcie betonu w górnym fragmencie wspornika.

Rys. 5.12. Przykład wadliwego zakotwienia zbrojenia głównego od strony końca wspornika

Inny możliwy sposób uszkodzenia krótkiego wspornika na jego górnej zewnętrznej krawędzi
może być wynikiem koncentracji naprężeń wskutek obrotu podpieranej belki na podporze (patrz
rys. 5.13). Reakcja podporowa jest w takiej sytuacji przekazywana na krawędź wspornika, czego
końcowym efektem jest miażdżenie betonu. Tego typu błędy należy eliminować podkładkami
centrującymi usytuowanymi w miejscach ustalonych według wcześniej przedstawionych zasad.

42
miażdżenie
betonu

Rys. 5.13. Przykład uszkodzenia wspornika (zmiażdżenia betonu) w wyniku obrotu elementu podpieranego

Bardzo ważny jest również odpowiedni dobór podkładki, pod względem jej odkształcalności. Na
rysunku 5.14 przedstawiono wyniki analizy skuteczności podkładek o różnym module
odkształcalności. Podkładka stalowa generuje przekazywanie reakcji w postaci siły skupionej
(rys. 5.14a). Dopiero podkładka o module odkształcalności 100 MPa (rys. 5.14d) powoduje w miarę
równomierny rozkład naprężeń. Stosunek modułów sprężystości betonu do podkładki wynosi
w tym wypadku ponad 300. Chcąc chronić konstrukcję przed przypadkowymi uszkodzeniami
miażdżenia betonu, należy zatem dobierać odpowiednio „miękkie” podkładki neoprenowe.

200000 MPa 1000 MPa 500 MPa 100 MPa


20

120 35 2,1 MPa 5,9 MPa


12,6MPa 8,7MPa
50,9 MPa
300 kN 300 kN 300 kN 300 kN
a b c d
Rys. 5.14. Rozkład naprężeń pod podkładkami o różnych modułach sprężystości

43
LITERATURA

[1] PN-EN 1992-1-1:2008, Eurokod 2, Projektowanie konstrukcji z betonu, Część 1-1: Reguły
ogólne i reguły dla budynków.
[2] Nagrodzka-Godycka K.: Wsporniki żelbetowe. Badania, teoria, projektowanie. Wydawnictwo
Politechniki Gdańskiej, Gdańsk 2001, s. 263.
[3] PN-B-03264:2002 – Konstrukcje betonowe, żelbetowe i sprężone. Obliczenia statyczne
i projektowanie.
[4] Materiały reklamowe firmy HALFEN.
[5] Nagrodzka-Godycka K., Seroka D., Sikora M.: Krótkie wsporniki słupa w dwuetapowej
realizacji konstrukcji wsporczych. 56 Konferencja Naukowa KILiW PAN i KN PZITB –
Krynica 2010, s. 571÷578.

44

You might also like