21subhashita Ratnakosha of Vidyakara
21subhashita Ratnakosha of Vidyakara
21subhashita Ratnakosha of Vidyakara
ht
Vidyakara:
Subhasitaratnakosa
Based on the edition by D.D. Kosambi and V.V. Gokhale.
Cambridge, Massachusetts 1957
(Harvard Oriental Series, 42)
palatal n ñ
palatal N Ñ
retroflex t ṭ
retroflex T Ṭ
retroflex d ḍ
retroflex D Ḍ
retroflex n ṇ
retroflex N Ṇ
palatal s ś
palatal S Ś
retroflex s ṣ
retroflex S Ṣ
anusvara ṃ
visarga ḥ
long e ē
long o ō
l underbar ḻ
r underbar ṟ
n underbar ṉ
k underbar ḵ
t underbar ṯ
Unless indicated otherwise, accents have been dropped in order
to facilitate word search.
namo buddhāya
*(1) //
sugatavrajyā
ābāhūdgatamaṇḍalāgrarucayaḥ saṃnaddhavakṣaḥsthalāḥ soṣmāṇo vraṇino
vipakṣahṛdayapronmāthinaḥ karkaśāḥ /
utsṛṣṭāmbaradṛṣṭavigrahabharā yasya smarāgresarā mārā māravadhūstanāś ca na dadhuḥ kṣobhaṃ
sa vo 'vyāj jinaḥ // VidSrk_1.1 *(2) //
aśvaghoṣasya
kāmakrodhau dvayam api padaṃ pratyanīkaṃ vaśitve hatvānaṅgaṃ kim iva hi ruṣā sādhitaṃ
tryambakeṇa /
yas tu kṣāntyā śamayati śataṃ manmathādyān arātīn kalyāṇaṃ vo diśatu sa munigrāmaṇīr
arkabandhuḥ // VidSrk_1.3 *(4) //
saṃghaśriyaḥ
śīlāmbhaḥpariṣekaśītaladṛḍhadhyānālavālasphurad- dānaskandhamahonnatiḥ
pṛthutaraprajñollasatpallavaḥ /
deyāt tubhyam avāryavīryaviṭapaḥ kṣāntiprasūnodayaḥ succhāyaḥ ṣaḍabhijñakalpaviṭapī
sambodhibījaṃ phalam // VidSrk_1.7 *(8) //
etau śrīdharanandinaḥ
khelācañcalasaṃcarannijapadapreṅkholalīlāmilat-
sadyaḥsāndraparāgarāgaracitāpūrvaprasūnaśriyaḥ /
āśliṣyanmadhulampaṭālinivahasyoccair mithaś cumbanair vyākoṣaḥ kusumāñjalir diśatu vaḥ śreyo
jināyārpitaḥ // VidSrk_1.11 *(12) //
jitārinandinaḥ
daronmuktāraktasphuradadharavīthīkramavaman- mayūkhāntarmūrcchaddyutidaśanam
uddeśavaśinaḥ /
sukhaṃ tad vaḥ śāstur diśatu śivam ajñānarajanī- vyavacchedodgacchanmahimaghanasaṃdhyātapa
iva // VidSrk_1.12 *(13) //
/var{@dhara@/lem
/emend/ /Ingalls, @ghara@ /edKG}
trilocanasya
pādāmbhojasamīpasaṃnipatitasvarṇāthadehasphuran- netrastomatayā
parisphuṭamilannīlābjapūjāvidhiḥ /
vandārutridaśaugharatnamukuṭodbhūtaprabhāpallava- pratyunmīladapūrvacīvarapaṭaḥ śākyo muniḥ
pātu vaḥ // VidSrk_1.14 *(15) //
vasukalpasya
ka ekas tvaṃ puṣpāyudha mama samādhivyayavidhau suparvāṇaḥ sarve yadi kusumaśastrās tad
api kim /
itīvainān nūnaṃ ya iha sumanostratvam anayat sa vaḥ śāstā śastraṃ diśatu daśadiṅmāravijayī //
VidSrk_1.15 *(16) //
tato lokeśvaravrajyā|| 2
varadakarasarojasyandamānāmṛtaugha- vyupaśamitasamastapretasaṃghātatarṣaḥ /
jayati sitagabhastistomaśubhrānanaśrīḥ sahajagurudayārdrālokano lokanāthaḥ // VidSrk_2.2 *(18) //
ratnakīrteḥ
atyudgāḍharayasthirākṛtighanadhvānabhramanmandara-
kṣubdhakṣīradhivīcisaṃcayagataprāleyapādopamaḥ /
śrīmatpotalake gabhīravivṛtidhvānapratidhvānite sāndrasvāṃśucayaśriyā valayito lokeśvaraḥ pātu
vaḥ // VidSrk_2.3 *(19) //
jñānaśrīmitrasya
vaktraṃ naiṣa kalānidhir dhavalimā naiṣojjvalā kaumudī netre nīrarucī na lāñchanayugaṃ candre 'sty
amandacchavi /
ity unnīya vidhor abhītivihasad yat saṃnidhiṃ sādhvagān nūnaṃ nīrajam astu vaḥ śivadive tal
lokanāthānanam // VidSrk_2.7 *(23) //
tato mañjughoṣavrajyā|| 3
aṅgāmodasamocchvaladghṛṇipatadbhṛṅgāvalīmālitaḥ
sphūrjatkāñchanasūtragumphitamilannīlotpalaśrīr iva /
niryatpādanakhonmukhāṃśuvisarasragdanturaḥ smaryatāṃ mañjuśrīḥ suramuktamañjariśikhāvarṣair
ivābhyarcitaḥ // VidSrk_3.1 *(25) //
/var{@mālitaḥ sphūrjatkāñchana@/lem
/emend/ /Ingalls, @mālitasphūrjallāñchana@ /edKG}
śastrodyadbāhudehasphuradanalamiladdhūmakalpāntapuñjaḥ
śṛṅgāntānantaviśvārpitamahiṣamahiṣaśiromakṣikālīvikalpaḥ /
trāsatyaktasvaparṇāstṛtasuraghṛṇayevālasatpādavṛndas tāraughapluṣṭabhānur jagad avatu naṭan
bhairavātmā kumāraḥ // VidSrk_3.2 *(26) //
vallaṇasyaitau
tato maheśvaravrajyā|| 4
śilpaṃ trīṇi jaganti yasya kavinā yasya trivedī guror yaś cakre tripuravyayaṃ tripathagā yanmūrdhni
mālyāyate /
trīṃl lokān iva vīkṣituṃ vahati yo visphūrjadakṣṇāṃ trayaṃ sa traiguṇyaparicchado vijayate devas
bhadraṃ candrakale śivaṃ suranadi śreyaḥ kapālāvale kalyāṇaṃ bhujagendravalli kuśalaṃ viśve
śaṭāsantate /
ity āhur militāḥ parasparam amūr yasmin praśāntiṃ gate kalpāntārabhaṭīnaṭasya bhavatāt tad vaḥ
śriye tāṇḍavam // VidSrk_4.4 *(33) //
devi tvadvadanopamānasuhṛdām eṣāṃ sarojanmanāṃ paśya vyomani lohitāyati śanair eṣā daśā
vartate /
itthaṃ saṃkucadambujānukaraṇavyājopanītāñjaleḥ śambho vañcitapārvatīkam ucitaṃ
saṃdhyārcanaṃ pātu vaḥ // VidSrk_4.5 *(34) //
rājaśekharasya
vapuḥprādurbhāvād anumitam idaṃ janmani purā purāre na prāyaḥ kvacid api bhavantaṃ
praṇatavān /
namañ janmany asminn aham atanur agre 'py anatibhāṅ maheśa kṣantavyaṃ tad idam
aparādhadvayam api // VidSrk_4.7 *(36) //
gāḍhagranthipraphulladgalavikalaphaṇāpīḍaniryadviṣāgni- jvālānistaptacandradravad
amṛtarasaproṣitapretabhāvāḥ /
ujjṛmbhā babhrunetradyutim asakṛd asṛktṛṣṇayālokayantyaḥ pāntu tvāṃ
nāganālagrathitaśivaśiraḥśreṇayo bhairavasya // VidSrk_4.10 *(39) //
tasyaiva
/var{@phaṇāpīḍa@/lem
/Ingalls, @phaṇapīṭha@ /edKG}
uddāmadantarucipallavitārdhacandra- jyotsnānipītatimiraprasaroparodhaḥ /
śreyāṃsi vo diśatu tāṇḍavitasya śambho ambhodharāvalighanadhvanir aṭṭahāsaḥ // VidSrk_4.12
*(41) //
rājagurusaṃghaśriyaḥ
nakhadarpaṇasaṃkrānta- pratimādaśakānvitaḥ /
gaurīpādānataḥ śambhur jayaty ekādaśaḥ svayam // VidSrk_4.14 *(43) //
cūḍāpīḍakapālasaṃkulapatanmandākinīvārayo vidyutprāyalalāṭalocanapuṭajyotirvimiśratviṣaḥ /
pāntu tvām akaṭhoraketakaśikhāsaṃdigdhamugdhendavo bhūteśasya
bhujaṅgavallivalayasraṅnaddhajūṭā jaṭāḥ // VidSrk_4.15 *(44) //
bhavabhūteḥ
keśeṣu prāk pradīpas tvaci vikaṭacaṭatkārasāro 'timātraṃ māṃse mandāyamānaḥ kṣaradasṛji sṛjann
asthiṣu ṣṭhātkṛtāni /
majjaprāye 'ṅgabhāge jhagiti ratipater jājvalan prajjvalaśrīr aśreyo vyasyatād vas
trinayananayanopāntavānto hutāśaḥ // VidSrk_4.22 *(51) //
śāntyai vo 'stu kapāladāma jagatāṃ patyur yadīyāṃ lipiṃ kvāpi kvāpi gaṇāḥ paṭhanti padaśo nātipra
siddhākṣarām /
viśvaṃ srakṣyati rakṣati kṣitim apām īśiṣyate śiṣyate nāgaī rāgiṣu raṃsyate syati jagan nirvekṣyati
dyām iti // VidSrk_4.25 *(54) //
/var{nāti@/lem
/emend/ /Ingalls, neti@ /edKG}
paryaṅkāśleṣabandhadviguṇitabhujagagranthisaṃvītajānor antaḥprāṇāvarodhād
uparatasakaladhyānaruddhendriyasya /
ātmany ātmānam eva vyapagatakaraṇaṃ paśyatas tattvadṛṣṭyā śambho vā pātu
śūnyekṣaṇaghaṭitalayabrahmalagnaḥ samādhiḥ // VidSrk_4.28 *(57) //
/var{śūnyekṣ.ana@/lem
/emend/ /Ingalls, śūṇyakṣaṇa@ /edKG}
mātar jīva kim etad añjalipuṭe tātena gopāyitaṃ vatsa svādu phalaṃ prayacchati na me gatvā gṛhāṇa
svayam /
mātraivaṃ prahite guhe vighaṭayaty ākṛṣya saṃdhyāñjaliṃ śambho bhagnasamādhiruddharabhaso
hāsodgamaḥ pātu vaḥ // VidSrk_4.30 *(59) //
evaṃ sthāpaya subhru bāhulatikām evaṃ kuru sthānakaṃ nātyuccair nama kuñcayāgracaraṇau
māṃ paśya tāvat kṣaṇam /
evaṃ nartayataḥ svavaktramurajenāmbhodharadhvāninā śambho vaḥ paripāntu
nartitalayacchedāhatās tālikāḥ // VidSrk_4.31 *(60) //
digvāsā iti satrapaṃ manasijadveṣīti mugdhasmitaṃ sāścaryaṃ viṣamekṣaṇo 'yam iti ca trastaṃ
kapālīti ca /
maulisvīkṛtajāhnavīka iti ca prāptābhyasūyaṃ haraḥ pārvatyā sabhayaṃ bhujaṅgavalayīty ālokitaḥ
pātu vaḥ // VidSrk_4.36 *(65) //
vinayadevasya
kalpāntadāvānale /
yaḥ śaktyā samalaṃkṛto 'pi śaśinaṃ śrīśailajāṃ svardhunīṃ dhatte kautukarājanītinipuṇaḥ pāyāt sa
vaḥ śaṃkaraḥ // VidSrk_4.41 *(70) //
kavirājasya
% tatas tadvargavrajyā
devī sūnum asūta nṛtyata gaṇāḥ kiṃ tiṣṭhatety udbhuje harṣād bhṛṅgiriṭāv ayācitagirā
cāmuṇḍayāliṅgite /
avyād vo hatadevadundubhighanadhvānātiriktas tayor anyonyapracalāsthipañjararaṇatkaṅkālajanmā
ravaḥ // VidSrk_5.1 *(71) //
yogeśvarasya
sāvaṣṭambhaniśumbhasambhramanamadbhūgolaniṣpīḍana-
nyañcatkarparakūrmakampavicaṭadbrahmāṇḍakhaṇḍasthiti /
pātālapratimallagallavivaraprakṣiptasaptārṇavaṃ vande nanditanīlakaṇṭhapariṣadvyaktarddhi vaḥ
krīḍitam // VidSrk_5.3 *(73) //
bho bho dikpatayaḥ prayāta parataḥ khaṃ muñcatāmbhomucaḥ pātālaṃ vraja medini praviśata
kṣoṇītalaṃ kṣmābhṛtaḥ /
brahmann unnaya dūram ātmasadanaṃ devasya me nṛtyataḥ śambhoḥ saṃkaṭam etad ity avatu vaḥ
protsāraṇā nandinaḥ // VidSrk_5.4 *(74) //
khedās te katham īdṛśaḥ priyatame tvannetravahner vibho kasmād vepitam etad induvadane
bhogīndrabhīter bhava /
romāñcaḥ katham eṣa devi bhagavan gaṅgāmbhasāṃ śīkarair itthaṃ bhartari bhāvagopanaparā
gaurī ciraṃ pātu vaḥ // VidSrk_5.5 *(75) //
lakṣmīdharasya
śṛṅgaṃ bhṛṅgiṃ vimuñca tyaja gajavadana tvaṃ ca lāṅgūlamūlaṃ mandānando 'si nandinn alam
abala mahākāla kaṇṭhagraheṇa /
ity uktvā nīyamānaḥ sukhayatu vṛṣabhaḥ pārvatīpādamūle paśyann akṣair vilakṣaṃ
valitagalacalatkambalaṃ tryabakaṃ vaḥ // VidSrk_5.7 *(77) //
yad ambā tāto vā dvayam idam agād ekatanutāṃ tadardhaṃ cārdhaṃ ca kva nu gatam athāryaḥ
kathayatu /
jagat tat taj jātaṃ sakalanaranārīmayam iti pratītiṃ kurvāṇo jayati śikhibhartur gajamukhaḥ //
VidSrk_5.15 *(85) //
bhavajaladhijalāvalambayaṣṭir mahiṣamahāsuśailavajradhārā /*
harahṛdayataḍāgarājahaṃsī diśatu śivaṃ jagataś ciraṃ bhavānī // VidSrk_5.16 *(86) //*
bhagīrathasya
śūlāhatamahiṣāsurarudhiracchuritādharāmbarā gaurī /*
puṣpavatīva salajjā hasitaharanirīkṣitā jayati // VidSrk_5.17 *(87) //*
gonandasya
ambeyaṃ neyam ambā na hi kharakapiśaṃ śmaśru tasyā mukhārdhe tāto 'yaṃ naiṣa tātaḥ stanam
urasi pitur dṛṣṭavān nāham atra /
keyaṃ ko 'yaṃ kim etad yuvatir atha pumān vastu kiṃ syāt tṛtīyaṃ śambhoḥ saṃvīkṣya rūpād
apasarati guhaḥ śaṅkitaḥ pātu yuṣmān // VidSrk_5.20 *(90) //
suptaṃ pakṣapuṭe nilīnaśirasaṃ dṛṣṭvā mayūraṃ puraḥ kṛttaṃ kena śiro 'sya tāta kathayety
ākrandataḥ śaiśavāt /
sāntarhāsapinākipāṇiyugalāsphālollasaccetasas tanmūrdhekṣaṇatarpitasya hasitaṃ pāyāt
kumārasya vaḥ // VidSrk_5.26 *(96) //
carcāyāḥ katham eṣa rakṣati sadā sadyonṛmuṇḍasrajaṃ caṇḍīkeśariṇo vṛṣaṃ ca bhujagān sūnor
mayūrād api /
ity antaḥ paribhāvayan bhagavato dīrghaṃ dhiyaḥ kauśalaṃ kūṣmāṇḍo dhṛtisambhṛtām anudinaṃ
puṣṇāti tundaśriyam // VidSrk_5.27 *(97) //
/var{@srajaṃ/lem
/emend/ /Ingalls, @sraja /edKG}
kasmāt tvaṃ tātagehād aparam abhinavā brūhi kā tatra vārtā devyā devo jitaḥ kiṃ
vṛṣaḍamarucitābhasmabhogīndracandrān /
ity evaṃ barhināthe kathayati sahasā bhartṛbhikṣāvibhūṣā- vaiguṇyodvegajanmā jagad avatu ciraṃ
hāravo bhṛṅgarīṭeḥ // VidSrk_5.28 *(98) //
tuṅgasyaitau
sthūlo dūram ayaṃ na yāsyati kṛśo naiṣa prayāṇakṣamas tenaikasya mamaiva tatra kaśipuprāptiḥ
parā dṛśyate /
ityādau paricintitaṃ pratimuhus tad bhṛṅgikūṣṇāṇḍayor anyonyapratikūlam īśaśivayoḥ pāṇigrahe
pātu vaḥ // VidSrk_5.29 *(99) //
digvāsā yadi tat kim asya dhanuṣā sāstrasya kiṃ bhasmanā bhasmāṅgasya kim aṅganā yadi ca sā
% tato harivrajyā
devi tvaṃ kupitā tvam eva kupitā ko 'nyaḥ pṛthivyā gurur mātā tvaṃ jagatāṃ tvam eva jagatāṃ mātā
na vijño 'paraḥ /
devi tvaṃ parihāsakelikalahe 'nantā tvam evety atha jñātānantyapado namañ jaladhijāṃ śauriś ciraṃ
pātu vaḥ // VidSrk_6.5 *(108) //
vākpatirājasya
ko 'yaṃ dvāri hariḥ prayāhy upavanaṃ śākhāmṛgeṇātra kiṃ kṛṣṇo 'haṃ dayite bibhemi sutarāṃ
kṛṣṇaḥ kathaṃ vānaraḥ /
mugdhe 'haṃ madhusūdano vraja latāṃ tām eva puṣpāsavām itthaṃ nirvacanīkṛto dayitayā hrīṇo
hariḥ pātu vaḥ // VidSrk_6.6 *(109) //
kutas tvam aṇukaḥ svataḥ svam iti kiṃ na yat kasyacit kim icchasi padatrayaṃ nanu bhuvā kim
atyalpayā /
dvijasya śamino mama tribhuvanaṃ tad ity āśayo harer jayati nihnutaḥ prakaṭitaś ca vakroktibhiḥ //
VidSrk_6.11 *(114) //
śreyo 'syāś ciram astu mandaragirer mā ghāni pārśvair iyaṃ māvaṣṭambhi mahormibhiḥ phaṇipater
mā lepi lālāviṣaiḥ /
ity ākūtajuṣaḥ śriyaṃ jalanidher ardhotthitāṃ paśyato vāco 'ntaḥ spuritā bahir vikṛtibhir vyaktā hareḥ
pāntu vaḥ // VidSrk_6.12 *(115) //
bhramati girirāṭ pṛṣṭhe garjaty upaśruti sāgaro dahati vitatajvālājālo jaganti viṣānalaḥ /
sa tu vinihitagrīvākāṇḍaḥ kaṭāhapuṭāntare svapiti bhagavān kūrmo nidrābharālasalocanaḥ //
VidSrk_6.15 *(118) //
mayānviṣṭo dhūrtaḥ sa sakhi nikhilām eva rajanīm iha syād atra syād iti nipuṇam anyām abhisṛtaḥ /
na dṛṣṭo bhāṇḍīre taṭabhuvi na govardhanagirer na kālindyāḥ kūle na ca niculakuñje muraripuḥ //
VidSrk_6.19 *(122) //
śyāmoccandrā svapiṣi na śiśo naiti mām amba nidrā nidrāhetoḥ śṛṇu suta kathāṃ kām apūrvāṃ
kuruṣva /
rāmo nāma kṣitipatir abhūn mānanīyo raghūṇām ity uktasya smitam avatu vo devakīnandanasya //
VidSrk_6.20 *(123) //
kharvagranthivimuktasandhivikasadvakṣaḥsphuratkaustubhaṃ
niryannābhisarojakuḍmalakuṭīgambhīrasāmadhvani /
pātrāvāptisamutsukena balinā sānandam ālokitaṃ pāyād vaḥ kramavardhamānamahimāścaryaṃ
murārer vapuḥ // VidSrk_6.21 *(124) //
uttiṣṭhantyā ratānte bharam uragapatau pāṇinaikena kṛtvā dhṛtvā cānyena vāso vigalitakabarībhāram
aṃse vahantyāḥ /
bhūyas tatkālakāntidviguṇitasurataprītinā śauriṇā vaḥ śayyām ālambya nītaṃ vapur alasalasadbāhu
lakṣmyāḥ punātu // VidSrk_6.22 *(125) //
% NB Ingalls tentatively suggests āliṅgya for ālambya in d.
/var{@maṃse/lem
/conj/ /Ingalls, @maṃśaṃ /edKG
sampūrṇaḥ punar abhyudeti kiraṇair indus tato dantinaḥ kumbhadvandvam idaṃ punaḥ surataror
agrollasanmañjarī /
itthaṃ yadvadanastanadvayavaladromāvalīṣu bhramaḥ kṣīrābdher mathane 'bhavad diviṣadāṃ
lakṣmīr asāv astu vaḥ // VidSrk_6.23 *(126) //
bhabhabhramati kiṃ mahī lalalalambate candramāḥ kṛkṛṣṇa vavada drutaṃ hahahasanti kiṃ
vṛṣṇayaḥ /
śiśīdhu mumumuñca me vavavavaktram ityādikaṃ madaskhalitam ālapan haladharaḥ śriyaṃ vaḥ
kriyāt // VidSrk_6.24 *(127) //
puruṣottamadevasya
kiṃ kiṃ siṃhas tataḥ kiṃ narasadṛśavapur deva citraṃ gṛhīto naivaṃ tat ko 'tra jīva drutam upanaya
taṃ nanv ayaṃ prāpta eva /
cāpaṃ cāpaṃ na khaḍgaṃ tvaritataram aho karkaśatvaṃ nakhānām itthaṃ daityādhirājaṃ
ete lakṣmaṇa jānakīvirahiṇaṃ māṃ khedayanty ambudā marmāṇīva ca ghaṭṭayanty alam amī krūrāḥ
kadambānilāḥ /
itthaṃ vyāhṛtapūrvajanmaviraho yo rādhayā vīkṣitaḥ serṣyaṃ śaṅkitayā sa vaḥ sukhayatu
svaprāyamāno hariḥ // VidSrk_6.28 *(131) //
puṣpākasya
seyaṃ dyaus tad idaṃ śaśāṅkadinakṛccihnaṃ nabhaḥ sā kṣitis tat pātālatalaṃ ta eva girayas te
'mbhodhayas tā diśaḥ /
itthaṃ nābhivinirgatena saśiraḥkampādbhutaṃ vedhasā yasyāntaś ca bahiś ca dṛṣṭam akhilaṃ
trailokyam avyāt sa vaḥ // VidSrk_6.34 *(137) //
agre gacchata dhenudagdhakalaśān ādāya gopyo gṛhaṃ dugdhe vaskayaṇīkule punar iyaṃ rādhā
śanair yāsyati /
ity anyavyapadeśaguptahṛdayaḥ kurvan viviktaṃ vrajaṃ devaḥ kāraṇanandasūnur aśivaṃ kṛṣṇaḥ sa
muṣṇātu vaḥ // VidSrk_6.36 *(139) //
nakhakrakacadāraṇasphuṭitadaityavakṣaḥsthala- kṣaratkṣatajanirjharaprativibhāvitasvākṛteḥ /
harer aparakeśarikṣubhitacetasaḥ pātu vaḥ saroṣalalitādharabhrukuṭibhaṅgabhīmaṃ mukham //
VidSrk_6.40 *(143) //
vākpatirājasya
bījaṃ brahmaiva devo madhu jalanidhayaḥ karṇikā svarṇaśailaḥ kandaṃ nāgādhirājo viyad
ativipulaḥ patrakośāvakāśaḥ /
dvīpāḥ patrāṇi meghā madhupakulam amūs tārakā garbhadhūlir yasyaitan nābhipadmaṃ bhuvanam
iti sa vaḥ śarma devo dadātu // VidSrk_6.43 *(146) //
mālāyudhasya
% tataḥ sūryavrajyā 7
yasyādho 'dhas tathopary upari niravadhi bhrāmyato viśvam aśvair āvṛttālātalīlāṃ racayati rayato
maṇḍalaṃ tigmadhāmnaḥ /
so 'vyād uttaptakārtasvarasaralaśaraspardhibhir dhāmadaṇḍair uddaṇḍaiḥ prāpayan vaḥ
pracuratamatamaḥstomam astaṃ samastam // VidSrk_7.1 *(148) //
rājaśekharasya
tuṅgodayādribhujagendraphaṇopalāya vyomendranīlatarukāñcanapallavāya /
saṃsārasāgarasamutkramayogisārtha- prasthānapūrṇakalaśāya namaḥ savitre // VidSrk_7.3 *(150)
//
varāhamihirasya
% tato vasantavrajyā|| 8
dvis triḥ kokilayā rutaṃ tricaturaiś cūtāṅkurair udgataṃ koṣān bobhrati kiṃśukā madhukaraśreṇījuṣaḥ
pañcaṣān /
kvāpi kvāpi madākulākulatayā kāntāparādhagraha- granthicchedasamudyataṃ ca hṛdayaṃ dolāyate
subhruvām // VidSrk_8.5 *(156) //
nīlasya
VidSrk_8.8 *(159) //
kāntāṃ hitvā virahavidhurārambhakhedālasāṅgīṃ mām ullaṅghya vrajatu pathikaḥ kāpi yady asti
śaktiḥ /
ity āśokī jagati sakale vallarī cīrikeva prāptārambhe kusumasamaye kāladevena dattā // VidSrk_8.9
*(160) //
śītās tair iva bhagnaśaiśiraniśābhāgair ahaḥ sphāyate garbhaṃ bibhrati kiṃśukā iva diśāṃ tāpāya
vahnyaṅkuram /
kiṃ ca svāśrayasambhṛtaprathimasu cchāyātapāṅgeṣv ayaṃ lokaḥ stokaraso 'dya na kvacid api
svacchandam ānandati // VidSrk_8.16 *(167) //
trilocanasya
udbhinnastabakāvataṃsasubhagāḥ preṅkhanmarunnartitāḥ
puṣpodgīrṇaparāgapāṃśulalasatpatraprakāṇḍatviṣaḥ /
gambhīrakramapañcamonmadapikadhvānocchaladgītayaḥ pratyujjīvitamanmathotsava iva krīḍanty
amū bhūruhaḥ // VidSrk_8.17 *(168) //
āraktair navapallavair viṭapino netrotsavaṃ tanvate tān dhunvann ayam abhyupaiti madhurāmodo
marud dakṣiṇaḥ /
tenāliṅgitamātra eva vidhivat prādurbhavan nirbhara- krīḍākūtakaṣāyitena manasā loko 'yam
unmādyate // VidSrk_8.23 *(174) //
vahnir manye himajalamiṣāt saṃśritaḥ kiṃśukeṣu śyāmaṃ dhūmaiḥ sa khalu kurute kānanaṃ
korakākhyaiḥ /
saṃtāpārthaṃ katham itarathā pānthasīmantinīnāṃ puṣpavyājād visṛjati śikhāśreṇim udgāḍhaśoṇīm
// VidSrk_8.25 *(176) //
pautāyaneḥ
/var{śyāmaṃ/lem
/conj/ /Ingalls, vyāmaṃ /edKG}
sadyas tapto bhramati rajanīṃ vāsaraḥ khaṇḍayitvā kṣīṇakṣīṇā tadanu bhajate sāpi
samyakprasādam /
eko loke kathayati narasyeṣṭajāte nisargaṃ nāryāḥ puṃsi sthitim anuguṇāṃ śaṃsati spaṣṭam anyā //
VidSrk_8.33 *(184) //
mithaḥkrīḍālolabhramarabharabhaṅgāṅkurarasa- prasekapronmīlatparimalasamālabdhapavanaḥ /
ito 'sty eṣa śrīmān aviralam idānīṃ mukulitaḥ prayacchann unmādān ahaha sahakāradrumayuvā //
VidSrk_8.36 *(187) //
% grīṣmavrajyā|| 9
viśleṣo janitaḥ priyair api janair ujjṛmbhitaṃ nālikair mitreṇāpi kharāyitaṃ ratuṇayā dīrghāyitaṃ
tṛṣṇayā /
gurvī vallabhatā jaḍair adhigatā doṣākaraḥ sevyate hā kālaḥ kim ayaṃ kalir na hi na hi prāptaḥ sa
gharmāgamaḥ // VidSrk_9.1 *(191) //
hindolāmadhuropalālanarasaprītaprapāpālikā- gītāvarjitamugdhavātahariṇaśreṇīparītāntikāḥ /
autsukyaṃ janayanti pānthapariṣadgharmāmbubindūtkara- vyākṣepakṣamamandamandamaruto
mārgasthalīpādapāḥ // VidSrk_9.7 *(197) //
prāntāraktavilocanāñcaladarīvyagrālpamakṣībhaya-
prodbhūtobhayaśṛṅgakoṭivigalacchaivālavallīsakhaiḥ /
pāthobindubhir akṣisandhiṣu śanaiḥ saṃsicyamānaḥ sukhaṃ magno vāriṇi dūraniḥsahatayā
nidrāyate sairibhaḥ // VidSrk_9.12 *(202) //
tāpaṃ stamberamasya prakaṭayati karaḥ śīkaraiḥ kukṣum ukṣan paṅkāṅkaṃ palvalānāṃ vahati
taṭavanaṃ māhiṣaiḥ kāyakāṣaiḥ /
subhagasalilāvagāhāḥ pāṭalisaṃsargasurabhivanavātāḥ /*
pracchāyasulabhanidrā divasāḥ pariṇāmaramaṇīyāḥ // VidSrk_9.15 *(205) //*
kālidāsasya
toyottīrṇāḥ śrayati kabarīḥ śekharaḥ saptalānāṃ śaityaṃ siñcaty upari kucayoḥ pāṭalākaṇṭhadāma /
kāntaṃ karṇāv abhiniviśate komalāgraṃ śirīṣaṃ strīṇām aṅge vibhajati tapas tatra tatrātmacihnam //
VidSrk_9.19 *(209) //
madhuśīlasya
śukapatraharitakomalakusumaśaṭānāṃ śirīṣayaṣṭīnām /*
talam āśrayati dinātapabhayena paripiṇḍitaṃ śaityam // VidSrk_9.20 *(210) //*
vāgurasya
% tataḥ prāvṛḍvrajyā
vānīraprasavair nikuñjasaritām āsaktavāsaṃ payaḥ paryanteṣu ca yūthikāsumanasām ujjṛmbhitaṃ
jālakaiḥ /
unmīlatkuṭajaprahāsiṣu girer ālambya sānūn itaḥ prāgbhāreṣu śikhaṇḍitāṇḍavavidhau meghair
vitānāyyate // VidSrk_10.1 *(215) //
utphullārjunasarvavāsitavahatpaurastyajhaṃjhāmarut-
preṅkholaskhalitendranīlaśakalasnigdhāmbudaśreṇayaḥ /
dhārāsiktavasundharāsurabhayaḥ prāptās ta ete 'dhunā gharmāmbhovigamāgamavyatikaraśrīvāhino
vāsarāḥ // VidSrk_10.4 *(218) //
bhavabhūter amī
suptendutārāgrahāḥ /
dhārāklinnakadambasambhṛtasurāmododvahāḥ proṣitair niḥsampātavisāridarduraravā nītāḥ kathaṃ
rātrayaḥ // VidSrk_10.6 *(220) //
yogeśvarasya
kāntāṃ kvāpi vilambinīṃ kalarutair āhūya bhūyas tato digbhāgān avalokya raṅgavasudhām utsṛjya
padbhyāṃ tataḥ /
eṣa sphāramṛdaṅganādamadhurair ambhomucām āravair barhaśreṇikṛtātapatraracano hṛṣṭaḥ śikhī
nṛtyati // VidSrk_10.8 *(222) //
dhārānipātaravabodhitapañjarastha- dātyūhaḍambarakarambitakaṇṭhakūjāḥ /
aṭṭeṣu kāṇḍapaṭavāritaśīkareṣu dhanyāḥ pibanti mukhatāmarasaṃ vadhūnām // VidSrk_10.10 *(224)
//
apagatarajovikārā ghanapaṭalākrāntatārakālokā /*
lambapayodharabhārā prāvṛd iyaṃ vṛddhavaniteva // VidSrk_10.17 *(231) //*
pārśvābhyāṃ śirasā nimīlitadṛśaḥ kāmaṃ nimajya kramād aṃsau pṛṣṭham uraḥ sapakṣatitalaṃ
gāḍhaṃ spṛśanto muhuḥ /
ete kuñcitajānavo navajale nirvānti gharmāhatā bhūyaḥ pakṣapuṭābhipātarabhasotsarpatkaṇāḥ
adyāmbhaḥ paritaḥ patiṣyati bhuvas tāpo 'dya nirvāsyati kṣetreṣv adya yatiṣyate janapadaḥ sasyeṣu
paryutsukaḥ /
nartiṣyanti tavodaye 'dya jalada vyālolapucchacchada- cchatracchāditamaulayo diśi diśi krīḍālasāḥ
kekinaḥ // VidSrk_10.29 *(243) //
vidyuddīdhitibhedabhīṣaṇatamaḥstomāntarāḥ saṃtata-
śyāmāmbhodhararodhasaṃkaṭaviyadviproṣitajyotiṣaḥ /
khadyotānumitopakaṇṭhataravaḥ puṣṇanti gambhīratām āsārodakamattakīṭapaṭalīkvāṇottarā rātrayaḥ
// VidSrk_10.38 *(252) //
abhinandasya
asau nāstīvenduḥ kvacid api raviḥ proṣita iva grahoḍūnāṃ cakraṃ nabhasi likhitaproñchitam iva /
ahar vā rātrir vā dvayam api viluptapravicayaṃ ghanair baddhavyūhaiḥ kim idam atighoraṃ
vyavasitam // VidSrk_10.48 *(262) //
/var{vilupta@/lem
/msK (cf./ Browne 2001, 21), pralupta@ /edKG (unmetrical)}
tāvad vācaḥ prayuktā manasi vinihitā jīvitāśāpi tāvad vikṣiptau tāvad aṅghrī pathi pathikajanair
lambhitā tāvad āśā /
phulladdhārākadambastabakavalayitā yāvad ete na dṛṣṭā nirmuktavyālanīladyutinavajaladavyākulā
vidhyapādāḥ // VidSrk_10.49 *(263) //
tataḥ śaradvrajyā|| 11
dhūmraiḥ pakṣapuṭaiḥ patadbhir abhitaḥ pāṇḍūdaraiḥ khañjanair āyāntīṃ śaradaṃ kiranti rabhasāl
lājair ivāśāṅganāḥ /
maṅgalyaṃ ca kalaṅkapallavasakhaṃ smerānanā śarbarī jyotsnātarpaṇagauram indukalaśaṃ
vyomāṅgaṇe nyasyati // VidSrk_11.4 *(269) //
toyāntarlīnamīnapracayavicayanavyāpṛtatroṭikoṭi- prāgbhāgaprahvakaṅkāvalidhavalarucaḥ
paryaṭatkhañjarīṭāḥ /
kūjatkādambarājīpihitaparisarāḥ śāradīnāṃ nadīnāṃ tīrāntā mañjuguñjanmadakalkurabaśreṇayaḥ
prīṇayanti // VidSrk_11.10 *(275) //
tīṣṇaṃ ravis tapati nīca ivācirāḍhyaḥ śṛṅgaṃ rurus tyajati mitram ivākṛtajñaḥ /
toyaṃ prasīdati muner iva dharmacintā kāmī daridra iva śoṇam upaiti paṅkaḥ // VidSrk_11.11 *(276)
//
VidSrk_11.13 *(278) //
haṃsānāṃ ninadeṣu yaiḥ kavalitair āsajyate kūjatām anyaḥ ko 'pi kaṣāyakaṇṭhaliṭhanād āghargharo
nisvanaḥ /
te sampraty akaṭhoravāraṇavadhūdantāṅkuraspardhino niryātāḥ kamalākareṣu
bisinīkandāgrimagranthayaḥ // VidSrk_11.19 *(284) //
śrīkamalāyudhasya
vyālīvimardavigalajjalakoṭarāṇi śākhāvilambimṛtaśaivalakandalāni /
dūrībhavanti saritāṃ taṭakānanāni pūrvapravāhamahimānam udāharanti // VidSrk_11.25 *(290) //
śubhāṅgasya
tato hemantavrajyā|| 12
pracchannavahnicchaṭāḥ /
prātaḥ kundasamṛddhidarśanarasaprītiprakarṣollasan- mālākāravadhūkapolapulakasthairyakṣamo
mārutaḥ // VidSrk_12.4 *(296) //
garvāyante palālaṃ prati pathikaśataiḥ pāmarāḥ stūyamānā gopān gogarbhiṇīnāṃ sukhayati bahulo
rātriromanthabāṣpaḥ /
prātaḥ pṛṣṭhāvagāḍhaprathamaravirucir grāmasīmopaśalye śete
siddhārthapuṣpacchandanacitahimaklinnapakṣmā mahokṣaḥ // VidSrk_12.5 *(297) //
yogeśvarasya
kṛtvā pṛṣṭhatare paṭaccaram atha jyotiḥprataṅkāṅkayor ūrvor antarayor niṣeduṣi karau kṛtvā
kukūlānale /
pārśvau kampajaḍau pidhāya kaphaṇidvandvena romāñcitā prātar no na ca sāyam adya jaratī
gehodaraṃ muñcati // VidSrk_12.9 *(301) //
vaiśyasya
% NB Ingalls proposes tentatively @kṣatāṅkā@ for @prataṅkā@ in a.
bhadraṃ te sadṛśaṃ yad adhvagaśataiḥ kīrtis tavodgīyate sthāne rūpam anuttamaṃ sukṛtino dānena
karṇo jitaḥ /
ity ālokya ciraṃ dṛśā kṛpaṇayā dūrāgatena stutaḥ pānthenaikapalālamuṣṭirucinā garvāyate hālikaḥ //
VidSrk_12.13 *(305) //
yogeśvarasya
tataḥ śiśiravrajyā|| 13
kundasyāpi na pūjanavyatikare nāpy ātmano maṇḍane vyāpāre 'pi tathā praheṇakavidher nārghanti
baddhādarāḥ /
nāryaḥ kundacaturthikāmahasam ārambhābhiṣeke yathā hūtānaṅgam ulūlukākalaravaiḥ prīṇanti
yūnāṃ manaḥ // VidSrk_13.1 *(306) //
kampante kapayo bhṛśaṃ jaḍakṛśaṃ go 'jāvikaṃ glāyati śvā cullīkuharodaraṃ kṣaṇam api kṣipto 'pi
naivojjhati /
śītārtivyasanāturaḥ punar ayaṃ dīno janaḥ kūrmavat svāny aṅgāni śarīra eva hi nije nihnotum
ākāṅkṣati // VidSrk_13.8 *(313) //
lakṣmīdharasya
% tato madanavrajyā|| 14
dhanur mālā maurvī kvaṇadalikulaṃ lakṣyam abalā mano bhedyaṃ śabdaprabhṛtaya ime pañca
viśikhāḥ /
iyāñ jetuṃ yasya tribhuvanam adehasya vibhavaḥ sa vaḥ kāmaḥ kāmān diśatu dayitāpāṅgavasatiḥ //
VidSrk_14.9 *(331) //
% tato vayaḥsandhivrajyā|| 15
vidhatte sollekhaṃ katarad iha nāṅgaṃ taruṇimā tathāpi prāgalbhyaṃ kim api caturaṃ locanayuge /
yad ādatte dṛśyād akhilam api bhāvavyatikaraṃ manovṛttiṃ draṣṭuḥ prathayati ca dṛśyaṃ prati janam
// VidSrk_15.3 *(336) //
etau rājaśekharasya
premāsaṅgi ca bhaṅgi ca prativaco 'py uktaṃ ca guptaṃ tathā yatnād yācitam ānanaṃ prati
samādhāne ca hāne ca dhīḥ /
ity anyo madhuraḥ sa ko 'pi śiśutātāruṇyayor antare vartiṣṇor mṛgacakṣuṣo vijayate
dvaividhyamugdho rasaḥ // VidSrk_15.11 *(344) //
lakṣmīdharasya
bālo 'dyāpi kileti lakṣitam alaṃkartuṃ nijair bhūṣaṇair rāmābhiś ciram udyate hṛdi lihann icchām
anicchāṃ vahan /
snihyattāram athānyadṛṣṭivirahe yaḥ saṃmukhaṃ vīkṣito namraḥ smeramukhībhavann iti
vayaḥsandhiśriyāliṅgitaḥ // VidSrk_15.20 *(353) //
vallaṇasya
samastaṃ vijñāya smaranarapateś cārucaritaṃ caraś cakṣuḥ karṇe kathayitum agāt satvaram iva /
prayāṇaṃ bālyasya pratipadam abhūd vigrahabharaḥ parispando vācām api ca kucayoḥ sandhir
abhavat // VidSrk_15.29 *(362) //
stanodbhedaḥ kiṃcit tyajati tanutāyāḥ paricayaṃ tathā madhyo bhāgas trivalivalayebhyaḥ spṛhayati /
nitambe ca svairaṃ vilasati vilāsavyasanitā mṛgākṣyāḥ pratyaṅgaṃ kṛtapadam ivānaṅgalaḍitam //
VidSrk_15.31 *(364) //
yat pratyaṅgaṃ taṭam anusaranty ūrmayo vibhramāṇāṃ kṣobhaṃ dhatte yad api bahalaḥ
snigdhalāvaṇyapaṅkaḥ /
unmagnaṃ yat sphurati ca manāk kumbhayor dvandvam etat tan manye 'syāḥ smaragajayuvā
gāhate hṛttaḍāgam // VidSrk_15.32 *(365) //
kṛtanibhaśataṃ niṣkrāmantīṃ sakhībhir anūddhṛtāṃ katham api haṭhād ākṛṣyānte paṭasya niveśitām
/
gatir mandā sāndraṃ jaghanam udaraṃ kṣāmam atanuḥ stanābhogaḥ stokaṃ vacanam
atimugdhaṃ ca hasitam /
vilokabhrūvallīcalanalayalolaṃ ca nayanaṃ kva jātaṃ bālāyāḥ kva ca viṣayam akṣṇor iyam agāt //
VidSrk_15.43 *(376) //
sudokasya
dṛṣṭyā varjitam ārjavaṃ samatayā dattaṃ payo vakṣase kṣīṇāyur gatiṣu tvarā smitam api
bhrūlāsyalīlāsakham /
satyā na prakṛtau guraḥ śiśutayā prasthānadattārghayā kāpy anyā hariṇīdṛśaḥ pariṇatiḥ
kandarpamudrāṅkitā // VidSrk_15.50 *(383) //
rājaśekharasya
tato yuvativarṇanavrajyā
yāsāṃ saty api sadguṇānusaraṇe doṣānurāgaḥ sadā yāḥ prāṇān varam arpayanti na punaḥ
sampūrṇadṛṣṭiṃ priye /
atyantābhimate 'pi vastuni vidhir yāsāṃ niṣedhātmakaṃ tās trailokyavilakṣaṇaprakṛtayo vāmāḥ
prasīdantu vaḥ // VidSrk_16.1 *(384) //
kaṇṭhe mauktikamālikāḥ stanataṭe kārpūram acchaṃ rajaḥ sāndraṃ candanam aṅgake valayitāḥ
pāṇau mṛṇālīlatāḥ /
tanvī naktam iyaṃ cakāsti śucinī cīnāṃśuke bibhratī śītāṃśor adhidevateva galitā vyomāgram
ārohataḥ // VidSrk_16.2 *(385) //
līlāskhalaccaraṇacārugatāgatāni tiryagvivartitavilocanavīkṣitāni /
vāmabhruvāṃ mṛdu ca mañju ca bhāṣitāni nirmāyam āyudham idaṃ makaradhvajasya //
VidSrk_16.3 *(386) //
dṛṣṭā kāñcanayaṣṭir adya nagaropānte bhramantī mayā tasyām adbhutapadmam ekam aniśaṃ
protphullam ālokitam /
tatrobhau madhupau tathopari tayor eko 'ṣṭamīcandramās tasyāgre paripuñjitena tamasā
naktaṃdivaṃ sthīyate // VidSrk_16.4 *(387) //
āścaryam ūrjitam idaṃ kim u kiṃ madīya ittabhramo yad ayam indur anambare 'pi /
tatrāpi kāpi nanu citraparampareyam ujjṛmbhitaṃ kuvalayadvitayaṃ yad atra // VidSrk_16.7 *(390) //
śrīharṣapāladevasya
maikaṃ tamaḥstabakam ūrdhvam apākṛthās tvam eṇaṃ tyajāsya vimale nayane gṛhāṇa /
lolālakaṃ taralavīkṣitam āyatākṣyāḥ sākṣān mukhaṃ yadi bhavān anukartukāmaḥ // VidSrk_16.151
*(398) //
ghanaūrū tasyā yadi yadi vidagdho 'yam adharaḥ stanadvandvaṃ sāndraṃ yadi yadi mukhābjaṃ
vijayate /
hatau rambhāstambhau hatam ahaha bandhūkakusumaṃ hatau hemnaḥ kumbhāv ahaha vihataḥ
pārvaṇaśaśī // VidSrk_16.17 *(400) //
yad api vibudhaiḥ sindhor antaḥ kathaṃcid upārjitaṃ tad api sakalaṃ cārustrīṇāṃ mukheṣu
vibhāvyate /
surasumanasaḥ śvāsāmode śaśī ca kapolayor amṛtam adhare tiryagbhūte viṣaṃ ca vilocane //
VidSrk_16.18 *(401) //
lakṣmīdharasya
dūrvāśyāmo jayati pulakair eṣa kāntaḥ kapolaḥ kastūrībhiḥ kim iha likhito drāviḍaḥ patrabhaṅgaḥ /
pratyagrāṇi priyakararuhakrīḍitāny eva mugdhe śobhābhāñji stanakalaśayos tanvi hāro 'pi bhāraḥ //
VidSrk_16.24 *(407) //
yad gīyate jagati śastrahatā vrajanti nūnaṃ surālayam iti sphuṭam etad adya /
sūcyagramātraparikhaṇḍitavigraheṇa prāptaṃ yataḥ stanataṭaṃ tava kañcukena // VidSrk_16.29
*(412) //
sutanu bhavagabhīraṃ gartam utpādya nābhīm adha upari nidhāya stambhikāṃ romarājīm /
stanayugabharabhaṅgāśaṅkiteneva dhātrā trivalivalayabaddhaṃ madhyam ālokayāmaḥ //
VidSrk_16.32 *(415) //
guṇavṛddhir varṇalopadvandvanipātopasargasaṃkīrṇā /*
durghaṭapaṭavākyārthā vyākaraṇaprakriyevāsau // VidSrk_16.34 *(417) //*
cakṣur mecakam ambujaṃ vijayate vaktrasya mitraṃ śaśī bhrūsūtrasya sanābhi manmathadhanur
lāvaṇyapuṇyaṃ vapuḥ /
rekhā kāpi radacchade ca sutanor gātre ca tat kāminīm enāṃ varṇayitā smaro yadi sa ced
vaidarbhyam abhyasyati // VidSrk_16.36 *(419) //
rājaśekharasyaitau
janānandaś candro bhavati na kathaṃ nāma sukṛtī prayāto 'vasthābhis tisṛbhir api yaḥ koṭim iyatīm /
bhruvor līlāṃ bālaḥ śriyam alikapaṭṭasya taruṇo mukhendoḥ sarvasvaṃ harati hariṇākṣyāḥ pariṇataḥ
// VidSrk_16.42 *(425) //
vāmadevasya
iyaṃ gehe lakṣmīr iyam amṛtavartir nayanayor asāv asyāḥ sparśo vapuṣi balahaś candanarasaḥ /
ayaṃ kaṇṭhe bāhuḥ śiśiramasṛṇo mauktikarasaḥ kim asyā na preyo yadi param asahyas tu virahaḥ //
VidSrk_16.44 *(427) //
bhavabhūteḥ
kim iyam amṛtavartiḥ kiṃ nu lāvaṇyasindhuḥ kim atha nalinalakṣmīḥ kiṃ nu śṛṅgāravallī /
iti navahariṇākṣyāḥ kāntim ālokayanto jagad akhilam asāraṃ bhāram ālocayāmaḥ // VidSrk_16.48
*(431) //
pīyūṣakathayā /
aho mohaḥ ko 'yaṃ śatamakhamukhānāṃ sumanasāṃ yad asyārthe 'tyarthaṃ
jaladhimathanāyāsam aviśan // VidSrk_16.49 *(432) //
yannāmāpi sukhākaroti kalayaty urvīm api dyām iva prāptir yasya yadaṅgasaṅgavidhinā kiṃ yan na
nihnūyate /
antaḥ kiṃ ca sudhāsapatnam aniśaṃ jāgarti yad rāgiṇāṃ viśrambhāspadam adbhutaṃ kim api tat
kānteti tattvāntaram // VidSrk_16.52 *(435) //
yātā locanagocaraṃ yadi vidher eṇekṣaṇā sundarī neyaṃ kuṅkumapaṅkapiñjaramukhī tenojjhitā syāt
kṣaṇam /
nāpy āmīlitalocanasya racanād rūpaṃ bhaved īdṛśaṃ tasmāt sarvam akartṛkaṃ jagad idaṃ śreyo
mataṃ saugatam // VidSrk_16.57 *(440) //
dharmakīrteḥ
roṣād vaśīkaraṇam astram upādade yāṃ sā subhruvāṃ vijayate jagati pratiṣṭhā // VidSrk_16.58
*(441) //
manovinodakṛtaḥ
gotre sākṣād ajani bhagavān eṣa yat padmayoniḥ śayyotthāyaṃ yad akhilamahaḥ prīṇayanti
dvirephān /
ekāgrāṃ yad dadhati bhagavaty uṣṇabhānau ca bhaktiṃ tat prāpus te sutanu vadanaupamyam
ambhoruhāṇi // VidSrk_16.61 *(444) //
murārer amī
koṣaḥ sphītataraḥ sthitāni paritaḥ patrāṇi durgaṃ jalaṃ maitraṃ maṇḍalam ujjvalaṃ ciram adho nītās
tathā kaṇṭakāḥ /
ity ākṛṣṭaśilīmukhena racanāṃ kṛtvā tad atyadbhutaṃ yat padmena jigīṣuṇāpi na jitaṃ mugdhe
tvadīyaṃ mukham // VidSrk_16.62 *(445) //
alīkavyāmuktapracurakabarībandhanamiṣād udañcaddorvallīdvayadhṛtaparīveśanihitaḥ /
ayaṃ jṛmbhārambhasphaṭikaśucidantāṃśunicayo mukhendur gaurāṅgyā galitamṛgalakṣmā vijayate //
VidSrk_16.66 *(449) //
rambhoru kṣipa locanārdham abhito bāṇān vṛthā manmathaḥ saṃdhattāṃ dhanur ujjhatu kṣaṇam ito
bhrūvallim ullāsaya /
dṛṣṭāḥ śaivalamañjarīparicitāḥ sindhoś ciraṃ vīcayo ratnāny apy avalokitāni bahuśo yuktāni
muktāphalaiḥ /
yat tu proñchitalāñchane himarucaūnnidram indīvaraṃ saṃsaktaṃ ca mitho rathāṅgayugalaṃ tat
kena dṛṣṭaṃ punaḥ // VidSrk_16.69 *(452) //
vikramādityasya
tad vaktraṃ yadi mudritā śaśikathā hā hema sā ced dyutis tac cakṣur yadi hāritaṃ kuvalayais tac
cotsmitaṃ kā sudhā /
dhik kandarpadhanur bhruvau yadi ca te kiṃ vā bahu brūmahe yat satyaṃ punaruktavastuvimukhaḥ
sargakramo vedhasaḥ // VidSrk_16.74 *(457) //
rājaśekharasya
lakṣmīṃ vakṣasi kaustubhastabakini premṇā karoty acyuto dehārdhe vahati tripiḍapagurur gaurīṃ
svayaṃ śaṃkaraḥ /
śaṅke paṅkajasambhavas tu bhagavān adyāpi bālyāvadhiḥ sarvāṅgapraṇayāṃ priyāṃ kalayituṃ
dīrghaṃ tapas tapyate // VidSrk_16.81 *(464) //
% tato 'nurāgavrajyā|| 17
tarattāraṃ tāvat prathamam atha citrārpitam iva kramād evāpāṅge sahajam iva līlāmukulitam /
tataḥ kiṃcit phullaṃ tadanu ghanabāṣpāmbulaharī- parikṣāmaṃ cakṣuḥ patatu mayi tasyā
mṛgadṛśaḥ // VidSrk_17.3 *(467) //
vīryamitrasya
rājaśekharasya
dṛṣṭā dṛṣṭim adho dadāti kurute nālāpam ābhāṣitā śayyāyāṃ parivṛtya tiṣṭhati balād āliṅtitā vepate /
niryāntīṣu sakhīṣu vāsabhavanān nirgantum evehate yātā vāmatayaiva me 'dya sutarāṃ prītyai
navoḍhā priyā // VidSrk_17.5 *(469) //
manye hīnaṃ stanajaghanayor ekam āśaṅkya dhātrā prārabdho 'syāḥ parikalayituṃ pāṇinādāya
madhyaḥ /
lāvaṇyārdre katham itarathā tatra tasyāṅguīnām āmagnānāṃ trivalivalayacchadmanā bhānti mudrāḥ
// VidSrk_17.9 *(473) //
sā bālā vayam apragalbhamanasaḥ sā strī vayaṃ kātarāḥ sākrāntā jaghanasthalena guruṇā gantuṃ
na śaktā vayam /
sā pīnonnatimatpayodharayugaṃ dhatte sakhedā vayaṃ doṣair anyajanāśrito 'paṭavo jātāḥ sma ity
adbhutam // VidSrk_17.17 *(481) //
dharmakīrteḥ
alasavalitamugdhasnigdhaniṣpandamandair adhikavikasadantarvismayasmeratāraiḥ /
hṛdayam aśaraṇaṃ me pakṣmalākṣyāḥ kaṭākṣair apahṛtam apaviddhaṃ pītam unmūlitaṃ ca //
VidSrk_17.18 *(482) //
asyās tuṅgam iva stanadvayam idaṃ nimneva nābhiḥ sthitā dṛśyante viṣamonnatāś ca valayo bhittau
samāyām api /
aṅge ca pratibhāti mārdavam idaṃ snigdhasvabhāvaś ciraṃ premṇā manmukhacandram īkṣita eva
smereva vaktīti ca // VidSrk_17.29 *(493) //
yadi sarojam idaṃ kva niśi prabhā yadi niśāpatir ahni kuto nu sa /
racayatobhayadharmi tavānanaṃ prakaṭitaṃ vidhinā bahu naipuṇam // VidSrk_17.40 *(504) //
VidSrk_17.45 *(509) //
darbhāṅkureṇa caraṇaḥ kṣata ity akāṇḍe tanvī sthitā katicid eva padāni gatvā /
āsīd vivṛttavadanā ca vimocayantī śākhāsu valkalam asaktam api drumāṇām // VidSrk_17.49 *(513) //
% QUOTE "Sākuntala 2.12
kālidāsasya
dūrād eva kṛto 'ñjalir na sa punaḥ pānīyapānocito rūpālokanavismitena calitaṃ mūrdhnā na śāntyā
tṛṣaḥ /
romāñco 'pi nirantaraṃ prakaṭitaḥ prītyā na śaityād apām akṣuṇṇo vidhir adhvagena ghaṭito vīkṣya
prapāpālikām // VidSrk_17.50 *(514) //
bāṇasya
snigdhaṃ vīkṣitam anyato 'pi nayane yat preṣayantyā tayā yātaṃ yac ca nirambayor gurutayā
mandaṃ viṣādād iva /
mā gā ity uparuddhayā yad api tat sāsūyam uktā sakhī sarvaṃ tat kila matparāyaṇam aho kāmaḥ
svatāṃ paśyati // VidSrk_17.52 *(516) //
% QUOTE "Sākuntala 2.2
kālidāsasyaitau
taraṅgaya dṛśo 'ṅgane patatu citram indīvaraṃ sphuṭīkuru radacchadaṃ vrajatu vidrumaḥ śvetatām /
magāg vapur apāvṛṇu spṛśatu kāñcanaṃ kālikām udañcaya nijānanaṃ bhavatu ca dvicandraṃ
nabhaḥ // VidSrk_17.54 *(518) //
amandamaṇinūpurakvaṇanacārucārīkramaṃ jhaṇajjhaṇitamekhalāskhalitatārahāracchaṭam /
idaṃ taralakaṅkaṇāvaliviśeṣavācālitaṃ mano harati subhruvaḥ kim api kandukakrīḍitam //
VidSrk_17.62 *(526) //
rasavad amṛtaṃ kaḥ saṃdeho madhūny api nānyathā madhuram api kiṃ cūtasyāpi prasannarasaṃ
phalam /
sakṛd api punar madhyasthaḥ san rasāntaravij jano vadatu yad ihānyat svādu syāt
priyādaśanacchadāt // VidSrk_17.65 *(529) //
kuvalayavanaṃ pratyākhyātaṃ navaṃ madhu ninditaṃ hasitam amṛtaṃ hanta svādoḥ paraṃ
rasasampadaḥ /
viṣam upahitaṃ cintāvyājān manasy api kāminām alasamadhurair līlātantrais tayārdhavilokitaiḥ //
VidSrk_17.66 *(530) //
praharaviratau madhye vāhnas tato 'pi pareṇa vā kim uta sakale yāte 'py ahni tvam adya sameṣv asi
/
iti dinaśataprāpyaṃ deśaṃ priyasya yiyāsato harati gamanaṃ bālālāpaiḥ sabāṣpajhalajjhalaiḥ //
VidSrk_17.68 *(532) //
jhalajjhalasya
kalyāṇaṃ parikalpyatāṃ pikakule rohantu vāñcāptayo haṃsānām udayo 'stu pūrṇaśaśinaḥ stād
bhadram indīvare /
ity udbāṣpavadhūgiraḥ pratipadaṃ sampūrayantyāntike kāntaḥ prasthitikalpitopakaraṇaḥ sakhyā
bhṛśaṃ vāritaḥ // VidSrk_17.69 *(533) //
śṛṅgārasya
% tato dūtīvacanavrajyā
lāvaṇyena pidhīyate 'ṅgatanimā saṃdhāryate jīvitaṃ tvaddhyānaiḥ satataṃ kuraṅgakadṛśaḥ kiṃ tv
etad āste navam /
niḥśvāsaiḥ kucakumbhapīṭhaluṭhanapratyudgamān māṃsalaiḥ śyāmībhūtakapolam indur adhunā yat
tanmukhaṃ spardhate // VidSrk_18.1 *(535) //
śṛṅgārasya
sodvegā mṛgalāñchane mukham api svaṃ nekṣate darpaṇe trastā kokilakūjitād api giraṃ
nonmudrayaty ātmanaḥ /
vilimpaty etasmin malayajarasādreṇa mahasā diśāṃ cakraṃ candre sukṛtamaya tasyā mṛgadṛśaḥ /
dṛśor bāṣpaḥ pāṇau vadanam asavaḥ kaṇṭhakuhare hṛdi tvaṃ hrīḥ pṛṣṭhe vacasi ca guṇā eva
bhavataḥ // VidSrk_18.3 *(537) //
subhaga sukṛtaprāpyo yady apy asi tvam asāv api priyasahacarī nādhanyānām upaiti vidheyatām /
tad alam adhunā nirbandhena prasīda parasparaṃ praṇayamadhuraḥ sadbhāvo vāṃ cirāya
vivardhatām // VidSrk_18.17 *(551) //
vākkūṭasya
tasyās tāpabhuvaṃ nṛśaṃsa kathayāmy eṇīdṛśas te kathaṃ padminyāḥ sarasaṃ dalaṃ vinihitaṃ
yasyāḥ śamāyorasi /
ādau śuṣyati saṃkucaty anu tataś cūrṇatvam ādadyate paścān murmuratāṃ dadhad dahati ca
śvāsāvadhūtaṃ sakhīm // VidSrk_18.19 *(553) //
utpalarajāsya
VidSrk_18.20 *(554) //
acalasiṃhasya
mṛgaśiśudṛśas tasyās tāpaṃ kathaṃ kathayāmi te dahanapatitā dṛṣṭā mūrtir mayā na hi vaidhavī /
iti tu niyataṃ nārīrūpaḥ sa lokadṛśāṃ priyas tava śaṭhatayā śilpotkarṣo vidher vighaṭiṣyate //
VidSrk_18.23 *(557) //
% tataḥ sambhogavrajyā
sa svargād aparo vidhiḥ sa ca sudhāsekaḥ kṣaṇaṃ netrayos tat sāmrājyam agañjitaṃ tad aparaṃ
premṇaḥ pratiṣṭhāspadam /
yad bālā balavanmanobhavabhayabhraśyattapaṃ satrapā tatkālocitanarmakarma dayitād
abhyāsyam abhyasyati // VidSrk_19.6 *(564) //
samāliṅgaty aṅgair apasarati yat preyasi vapuḥ pidhātuṃ yad dṛśyaṃ ghaṭayati ghanāliṅganam api /
tapobhir bhūyobhiḥ kim u na kamanīyaṃ sukṛtinām idaṃ ramyaṃ vāmyaṃ madanavivaśāyā
mṛgadṛśaḥ // VidSrk_19.7 *(565) //
idam amṛtam ameyaṃ seyam ānandasindhur madhumadhuram apīdaṃ kiṃcid antar dhunoti /
yad ayam udayalīlālālasānāṃ vadhūnāṃ rativinimayabhājāṃ kelibhir yāti kālaḥ // VidSrk_19.8 *(566)
//
yad etad dhanyānām urasi yuvatīsaṅgasamaye samārūḍhaṃ kiṃcit pulakam idam āhuḥ kila janāḥ /
matis tv eṣāsmākaṃ kucayugataṭīcumbakaśilā- niveśād ākṛṣṭaḥ smaraśaraśalākotkara iva //
VidSrk_19.11 *(569) //
saṃkarṣaṇasya
kānte talpam upāgate vigalitā nīvī svayaṃ bandhanād vāsaś ca ślathamekhalāguṇadhṛtaṃ kiṃcin
nitambe sthitam /
etāvat sakhi vedmi kevalam ahaṃ tasyāṅgasaṅge punaḥ ko 'sau kāsmi rataṃ tu kiṃ katham api
navanavaraholīlābhyāsaprapañcitamanmatha- vyatikarakalākallolāntarnimagnamanaskayoḥ /
api taruṇayoḥ kiṃ syāt tasyāṃ divi spṛhayālutā mukulitadṛśor udbhidyante na ced virahatviṣaḥ //
VidSrk_19.19 *(577) //
samākṛṣṭaṃ vāsaḥ katham api haṭhāt paśyati mayi kramād ūrudvandvaṃ jaraṭhaśaragauraṃ
mṛgadṛśaḥ /
tayā dṛṣṭiṃ dattvā mahati maṇidīpe nipuṇayā niruddhaṃ hastābhyāṃ jhagiti mama netrotpalayugam
// VidSrk_19.21 *(579) //
analpaṃ saṃtāpaṃ śamayati manojanmajanitaṃ tathā śītaṃ sphītaṃ himavati niśīthe glapayati /
tad evaṃ ko 'py ūṣmā ramaṇaparirambhotsavamilat- purandhrīnīrandhrastanakalaśajanmā vijayate //
VidSrk_19.22 *(580) //
nādhanyān viparītamohanarasapreṅkhannitambasthalī-
loladbhūṣaṇakiṅkiṇīkalaravavyāmiśrakaṇṭhasvanam /
saṃrambhaślathakeśabandhavigalanmuktākalāpadruta- śvāsacchedataraṅgitastanayugaṃ prīṇāti
śṛṅgāriṇī // VidSrk_19.23 *(581) //
sonnokasya
mugdhe tavāsmi dayitā dayito bhava tvam ity uktayā na hi na hīti śiro 'vadhūya /
svasmāt karān mama kare valayaṃ kṣipantyā vācaṃ vinābhyupagamaḥ kathito mṛgākṣyā //
VidSrk_19.29 *(587) //
na bata vidhṛtaḥ kāñcīsthāne karaḥ ślathavāsasi prahitam asakṛd dīpe cakṣur ghanasthiratejasi /
kucakalaśayor ūḍhaḥ kampas tayā mama saṃnidhau manasijarujo bhāvair uktā vacobhir apahnutāḥ
// VidSrk_19.37 *(595) //
abhinandasya
sa kasmān me preyān sakhi katham ahaṃ tasya dayitā yato māṃ spṛṣṭvaiva snapayati karaṃ
svedapayasā /
vilokyāśleṣād apy avahita ivāmīlya nayane vyudañcadromāñcasthagitavapur āliṅgati samām //
VidSrk_19.39 *(597) //
kim api kim api mandaṃ mandam āsattiyogād avicalitakapolaṃ jalpatoś ca krameṇa /
aśithilaparirambhavyāpṛtaikaikadoṣṇor aviditagatayāmā rātrir eva vyaraṃsīt // VidSrk_19.40 *(598) //
% QUOTE Uttararāmacarita 1.27
bhavabhūteḥ
ujjṛmbhaḥ kila vallabho 'pi virate vastuny api prastute ghūrṇantī kila sāpi hūṃkṛtavatī śūnyaṃ sakhī
dakṣiṇā // VidSrk_19.44 *(602) //
kucopāntaṃ kānte likhati nakharāgrair akalitaṃ tataḥ kiṃcit paścād valati ca mukhendau mṛgadṛśaḥ /
bahir vyājāmarṣaprasaraparuṣāntargatarasā nirīkṣyā re māyī kim idam iti pūrvā vijayate //
VidSrk_19.46 *(604) //
jīvacandrasya
āśleṣe prathamaṃ kramād apahṛte hṛdye 'dharasyārpaṇe kelidyūtavidhau paṇaṃ priyatame kāntāṃ
punaḥ pṛcchati /
antargūḍhavigāḍhasambhramarasasphārībhavadgaṇḍayā tūṣṇīṃ śārivisāraṇāya nihitaḥ
svedāmbugarbhaḥ karaḥ // VidSrk_19.47 *(605) //
rājaśekharasya
kim upagamitā bhartrā taptadvilohavedakatām uta ramayituḥ syūtāṅge 'ṅge śitaiḥ smarasāyakaiḥ /
vilayanam atha prāptā rāgānaloṣmabhir ity aho na patibhujayor niṣyandāntaḥ priyā niravīyata //
VidSrk_19.53 *(611) //
% QUOTE Kapphiṇābhyudaya 14.29
kāśmīrabhaṭṭaśrīśivasvāminaś caite
tataḥ samāptanidhuvanacihnavrajyā
dampatyor niśi jalpitaṃ gṛhaśukenākarṇitaṃ yad vacaḥ prātas tad gurusannidhau nigadatas tasyaiva
tāraṃ vadhūḥ /
prayacchāhāraṃ me yadi tava rahovṛttam akhilaṃ mayā vācyaṃ noccair iti gṛhaśuke jalpati śanaiḥ /
vadhūvaktraṃ vrīḍābharanamitam antarvihasitaṃ haraty ardhonmīlannalinamalināvarjitam iva //
VidSrk_20.11 *(622) //
haṃho kānta rahogatena bhavatā yat pūrvam āveditaṃ nirbhinnā tanur āvayor iti mayā taj jātam
adya sphuṭam /
kāminyā smaravedanākuladṛśā yaḥ kelikāle kṛtaḥ so 'tyarthaṃ katham anyathā dahati mām eva
tvadoṣṭhavraṇaḥ // VidSrk_20.13 *(624) //
kāśmīrapaṅkakhacitastanapṛṣṭhatāmra- paṭṭāvakīrṇadayitārdranakhākṣarālī /
eṇīdṛśaḥ kusumacāpanarendradatta- tāruṇyaśāsanam iva prakaṭīkaroti // VidSrk_20.17 *(628) //
dakṣasya
pratyūṣe gurusaṃnidhau gṛhaśuke tat tad rahojalpitaṃ prastotuṃ parihāsakāriṇi padair ardhoditair
udyate /
krīḍāśārikayā nilīya nibhṛtaṃ trātuṃ trapārtāṃ vadhūṃ prārabdhaḥ sahasaiva sambhramakaro
mārjāragarjāravaḥ // VidSrk_20.20 *(631) //
talpe campakakalpite sakhi gṛhodyāne 'dya suptāsi kiṃ tatkiñjalkacayaṃ na paśyasi kucopānte
vimardāruṇam /
āḥ kiṃ chadmavidagdhamānini mayi brūṣe purobhāgini krūrair ullikhitāsmi tatra kusumāny uccinvatī
kaṇṭakaiḥ // VidSrk_20.21 *(632) //
sonnokasya
% māninīvrajyā|
valatu taralā dṛṣṭā dṛṣṭiḥ khalā sakhi mekhalā skhalatu kucayor utkampān me vidīryatu kañcukam /
tad api na mayā sambhāṣyo 'sau punar dayitaḥ śaṭhaḥ sphurati hṛdayaṃ maunenāntar na me yadi
tatkṣaṇāt // VidSrk_21.2 *(636) //
amarukasya
% NB /edKG/ take dṛṣṭādṛṣṭis as a compound `quick glance, halfglance'.
tad evājihmākṣaṃ mukham aviśadās tā gira imāḥ sa evāṅgākṣepo mayi sarasam āśliṣyati tanum /
yad uktaṃ pratyuktaṃ tad apaṭu śiraḥkampanaparaṃ priyā mānenāho punar api kṛtā me
navavadhūḥ // VidSrk_21.3 *(637) //
śambūkasya
yadi vinihitā śūnyā dṛṣṭiḥ kim u sthirakautukā yadi viracito maune yatnaḥ kim u sphurito 'dharaḥ /
yadi niyamitaṃ dhyāne cetaḥ kathaṃ pulakodgamaḥ kṛtam abhinayair dṛṣṭo mānaḥ prasīda
vimucyatām // VidSrk_21.4 *(638) //
amarukasya
/var{cetaḥ/lem
/emend/ /Ingalls, cakṣuḥ /edKG}
vacovṛttir mā bhūd valatu ca navā vaktram abhito na nāma syād bāṣpāgamaviṣadaṃ locanayugam /
samāśvāsas tena praṇataśirasaḥ patyur abhavat priyā prauḍhakrodhāpy apahṛtavatī yan na caraṇau
// VidSrk_21.8 *(642) //
bopālitasya||
kiṃ pādānte patasi virama svāmino hi svatantrāḥ kaṃcit kālaṃ kvacid api ratis tena kas te 'parādhaḥ
/
āgaskāriṇy aham iha yayā jīvitaṃ tvadviyoge bhartṛprāṇāḥ striya iti nanu tvaṃ mayaivānuneyaḥ //
VidSrk_21.9 *(643) //
vākkūṭasya||
yad gamyaṃ gurugauravasya suhṛdo yasmiṃl labhante 'ntaraṃ yaddākṣiṇyarasād bhiyā ca sahasā
narmopacārāṇy api /
yallajjā niruṇaddhi yatra śapathair utpādyate pratyayas tat kiṃ prema sa ucyate paricayas tatrāpi
kopena kim // VidSrk_21.10 *(644) //
bhrūbhaṅgo gaṇitaś ciraṃ nayanayor abhyastam āmīlanaṃ roddhuṃ śikṣitam ādareṇa hasitaṃ
maune 'bhiyogaḥ kṛtaḥ /
dhairyaṃ kartum api sthirīkṛtam idaṃ cetaḥ kathaṃcin mayā baddho mānaparigrahe parikaraḥ
siddhis tu daive sthitā // VidSrk_21.11 *(645) //
dharmakīrteḥ||
/var{@parigrahe parikaraḥ/lem
/emend (with Ingalls, Vemabhūpāla, and other citations of the verse),
@parigrahaḥ parikare /edKG}
tathābhūd asmākaṃ prathamam avibhinnā tanur iyaṃ tato 'nu tvaṃ preyān aham api hatāśā
priyatamā /
idānīṃ nāthas tvaṃ vayam api kalatraṃ kim aparaṃ mayāptaṃ prāṇānāṃ kuliśakaṭhinānāṃ phalam
idam // VidSrk_21.12 *(646) //
bhāvakadevyāḥ||
kopo yatra bhrukuṭiracanā nigraho yatra maunaṃ yatrānyonyasmitam anunayo dṛṣṭipātaḥ prasādaḥ /
tasya premṇas tad idam adhunā vaiśasaṃ paśya jātaṃ tvaṃ pādānte luṭhasi na hi me
manyumokṣaḥ khalāyāḥ // VidSrk_21.14 *(648) //
pradyumnasya||
mugdhāsi nāyam aparādhyati maivam āli keyaṃ ruṣā paruṣitā likhitāpy anena /
keliskhaladvasanam utpulakāṅgabhaṅgam uttuṅgapīnakucam ālikhitā tvam eva // VidSrk_21.16
*(650) //
vīryamitrasya||
kopaḥ sakhi priyatame nanu vañcanaiva tan muñca mānini ruṣaṃ kriyatāṃ prasādaḥ /
prāṇeśvaraś caraṇayoḥ patitas tavāyaṃ sambhāṣyatāṃ vikasatā nayanotpalena // VidSrk_21.18
*(652) //
bāle nātha vimuñca mānini ruṣaṃ roṣān mayā kiṃ kṛtaṃ khedo 'smāsu na me 'parādhyati bhavān
sarve 'parādhā mayi /
tat kiṃ rodiṣi gadgadena vacasā kasyāgrato rudyate nanv etan mama kā tavāsmi dayitā nāsmīty ato
rudyate // VidSrk_21.19 *(653) //
kumārabhaṭṭasya||
gataprāyā rātriḥ kṛśatanu śaśī śīryata iva pradīpo 'yaṃ nidrāvaśam upagato ghūrṇata iva /
praṇāmānto mānas tyajasi na tathāpi krudham aho kucapratyāsattyā hṛdayam api te caṇḍi kaṭhinam
// VidSrk_21.20 *(654) //
mahodadheḥ||
bhavatu viditaṃ kṛtyālāpair alaṃ priya gamyatāṃ tanur api na te doṣo 'smākaṃ vidhis tu
parāṅmukhaḥ /
tava yadi tathārūḍhaṃ prema prapannam imāṃ daśāṃ prakṛticapale kā naḥ pīḍā gate hatajīvite //
VidSrk_21.23 *(657) //
dharmakīrteḥ||
asadvṛtto nāyaṃ na ca sakhi guṇair eṣa rahitaḥ priyo muktāhāras tava caraṇamūle nipatitaḥ /
gṛhāṇainaṃ mugdhe vrajatu tava kaṇṭhapraṇayitām upāyo nāsty anyo hṛdayaparitāpopaśamane //
VidSrk_21.24 *(658) //
bhaṭṭahareḥ||
anālocya premṇaḥ pariṇatim anādṛtya suhṛdaṃ tvayākāṇḍe mānaḥ kim iti śarale preyasi kṛtaḥ /
samākṛṣṭā hy ete virahadahanodbhāsuraśikhāḥ svahastenāṅgārās tad alam adhunāraṇyaruditaiḥ //
VidSrk_21.25 *(659) //
vikaṭanitambāyāḥ||
yad etan netrāmbhaḥ patad api samāsādya taruṇī- kapolavyāsaṅgaṃ kucakalaśam asyāḥ kalayati /
tataḥ śroṇībimbaṃ vyavasitavilāsaṃ tad ucitaṃ svabhāvasvacchānāṃ vipad api sukhaṃ nāntarayati
// VidSrk_21.28 *(662) //
// VidSrk_21.30 *(664) //
dhig dhik tvām ayi kena durmukhi kṛtaṃ kiṃ kiṃ na kāyavrataṃ dvitrāṇy atra dināni ko na kupitaḥ ko
nābhavan mānuṣaḥ /
smaḥ kecin na vayaṃ yad ekam aparasyāpy uktam ākarṇyatām atyunmāthini candane 'pi niyataṃ
nāmāgnir uttiṣṭhati // VidSrk_21.31 *(665) //
vallaṇasya
sphuṭatu hṛdayaṃ kāmaḥ kāmaṃ karotu tanuṃ tanuṃ na khalu caṭulapremṇā kāryaṃ punar
dayitena me /
iti sarabhasaṃ mānāṭopād ādīrya vacas tayā ramaṇapadavī śāraṅgākṣyā saśaṅkitam īkṣitā //
VidSrk_21.32 *(666) //
ekasmiñ śayane parāṅmukhatayā vītottaraṃ tāmyator anyonyaṃ hṛdaye sthite 'py anunaye
saṃrakṣator gauravam /
paścād ākulayor apāṅgavalanān miśrībhavaccakṣuṣor bhagno mānakaliḥ
sahāsarabhasavyāvṛttakaṇṭhagrahaḥ // VidSrk_21.33 *(667) //
aho divyaṃ cakṣur vahasi tava sāpi praṇayinī parākṣṇām agrāhyaṃ yuvatiṣu vapuḥ saṃkramayati /
samānābhijñānaṃ katham itarathā paśyati puro bhavān ekas tasyāḥ pratikṛtimayīr eva ramaṇīḥ //
VidSrk_21.35 *(669) //
manovinodasya
priye maunaṃ muñca śritur amṛtadhārāḥ pibatu me dṛśaūnmīlyetāṃ bhavatu jagad indīvaramayam /
prasīda premāpi praśamayati niḥśeṣam adhṛtīr abhūmiḥ kopānāṃ nanu niraparādhaḥ parijanaḥ //
VidSrk_21.36 *(670) //
ḍimbokasya
kopas tvayā yadi kṛto mayi paṅkajākṣi so 'stu priyas tava kim asti vidheyam anyat /
āśleṣam arpaya madarpitapūrvam uccair uccaiḥ samarpaya madarpitacumbanaṃ ca // VidSrk_21.37
*(671) //
śatānandasya
jāte kelikalau kṛte kamitari vyarthānunītau cirān māne mlāyati manmathe vikasati kṣīṇe kṣapānehasi /
māyāsvāpam upetya tannipuṇayā nidrāndhyam āceṣṭitaṃ mānamlānir abhūn na yena ca na cāpy
kathaṃcin naidāghe divasa iva kope vigalite prasattau prāptāyāṃ tadanu ca niśāyām iva śanaiḥ /
smitajyotsnārambhakṣapitavirahadhvāntanivaho mukhendur māninyāḥ sphurati kṛtapuṇyasya surate
// VidSrk_21.40 *(674) //
yāvan no sakhi gocaraṃ nayanayor āyāti tāvad drutaṃ gatvā brūhi yathādya te dayitayā mānaḥ
samālambitaḥ /
dṛṣṭe dhūrtaviceṣṭite tu dayite tasminn avaśyaṃ mama svedāmbhaḥpratirodhinirbharatarasmeraṃ
mukhaṃ jāyate // VidSrk_21.42 *(676) //
duṣṭā muṣṭir ihāhatā hṛdi nakhair ācoṭitā pārśvayor ākṛṣṭā kabarīṣu gāḍham adhare sītkurvatī
khaṇḍitā /
tvatkṛtyaṃ tvadagocare 'pi hi kṛtaṃ sarvaṃ mayaivādhunā mām ājñāpaya kiṃ karomi sarale bhūyaḥ
sapatnyās tava // VidSrk_21.43 *(677) //
sutanu jahihi maunaṃ paśya pādānataṃ māṃ na khalu tava kadācit kopa evaṃvidho 'bhūt /
iti nigadati nāthe tiryag āmīlitākṣyā nayanajalam analpaṃ muktam uktaṃ na kiṃcit // VidSrk_21.44
*(678) //
kiyanmātraṃ gotraskhalitam aparādhaś caraṇayoś ciraṃ loṭhaty eṣa grahavati na mānād viramasi /
ruṣaṃ muñcāmuñca priyam anugṛhāṇāyatihitaṃ śṛṇu tvaṃ yad brūmaḥ priyasakhi nakhaṃ mā kuru
nadīm // VidSrk_21.46 *(680) //
daivād ayaṃ yadi jano vidito 'parādhī dāsocitaiḥ paribhavair ayam eva śāsyaḥ /
eṣā kapolaphalake 'garupatravallī kiṃ pīḍyate sutanu bāṣpajalapraṇālaiḥ // VidSrk_21.47 *(681) //
kṛtvāgaḥ sa ca nāgato 'pi kim api vyaktaṃ mano manyate tat kvāse kam upaimi jaṅgamavane ko
mām ihāśvāsayet /
ity uktvāśrugalanmukhī viṭasakhī dhvastā viśantī gṛhaṃ dhanyenādhim upāśruṇor asi kṛtātyantaṃ
priyā roditā // VidSrk_21.48 *(682) //
vallaṇasya
vikira nayane mandacchāyaṃ bhavatv asitotpalaṃ vitara dayite hāsajyotsnāṃ nimīlatu paṅkajam /
vada suvadane lajjāmūkā bhavantu śikhaṇḍinaḥ paraparibhavo mānasthānair na mānini sahyate //
VidSrk_21.50 *(684) //
ayaṃ dhūrto māyāvinayamadhurād asya caritāt sakhi pratyūṣi tvaṃ prakṛtisarale paśyasi na kim /
kapole yal lākṣārasabahalarāgapraṇayinīm imāṃ dhatte mudrām anaticiravṛttāntapiśunām //
VidSrk_21.51 *(685) //
na mando vaktrenduḥ śrayati na lalāṭaṃ kuṭilatā na netrābjaṃ rajyaty anuṣajati na bhrūr api bhidām /
idaṃ tu preyasyāḥ prathayati ruṣo 'ntarvikasitāḥ śate 'pi praśnānāṃ yadabhiduramudro 'dharapaṭaḥ //
VidSrk_21.54 *(688) //
vaidyadhanyasya
tat tad vadaty api yathāvasaraṃ hasaty apy āliṅgane 'pi na niṣadhati cumbane 'pi /
kiṃ tu prasādanabhayād atinihnutena kopena ko 'pi nihito 'dya rasāvatāraḥ // VidSrk_21.55 *(689) //
mahāvratasya
sakhi sa subhago mandasneho mayīti na me vyathā vidhipariṇataṃ yasmāt sarvo janaḥ sukham
aśnute /
mama tu hṛdaye saṃtāpo 'yaṃ priye vimukhe 'pi yat katham api hatavrīḍaṃ ceto na yāti virāgitām //
VidSrk_21.60 *(694) //
bhrūbhede racite 'pi dṛṣṭir adhikaṃ sotkaṇṭham udvīkṣate ruddhāyām api vāci sasmitam idaṃ
dagdhānanaṃ jāyate /
kārkaśyaṃ gamite 'pi cetasi tanū romāñcam ālambate dṛṣṭe nirvahaṇaṃ bhaviṣyati kathaṃ mānasya
tasmiñ jane // VidSrk_21.61 *(695) //
preyān so 'yam apākṛtaḥ saśapathaṃ pādānataḥ kāntayā dvitrāṇy eva padāni vāsabhavanād yāvan
na yāty ātmanā /
tāvat pratyuta pāṇisampuṭalasannīvīnibandhaṃ dhṛto dhāvitveva kṛtapraṇāmakam aho premṇo vicitrā
gatiḥ // VidSrk_21.62 *(696) //
gate premābandhe hṛdayabahumāne vigalite nivṛtte sadbhāve jana iva jane gacchati puraḥ /
tad utprekṣyotprekṣya priyasakhi gatās te ca divasā na jāne ko hetuḥ sphuṭati śatadhā yan na
hṛdayam // VidSrk_21.63 *(697) //
dṛṣṭe locanavan manāṅ mukulitaṃ cāgre gate vaktravan nyagbhūtaṃ bahir āsthitaṃ pulakavat
saṃsparśam ātanvati /
nīvībandhavad āgataṃ śithilatām ābhāṣamāṇe tato mānenāpasṛtaṃ hriyeva sudṛśaḥ pādaspṛśi
preyasi // VidSrk_21.65 *(699) //
% tato virahiṇīvrajyā
karṇe yan na kṛtaṃ sakhījanavaco yan nādṛtā bandhuvāg yat pāde nipatann api priyatamaḥ
karṇotpalenāhataḥ /
tenendur durdahanāyate malayajālepaḥ sphuliṅgāyate rātriḥ kalpaśatāyate bisalatāhāro 'pi bhārāyate
// VidSrk_22.3 *(702) //
āhāre viratiḥ samastaviṣayagrāme nivṛttiḥ parā nāsāgre nayanaṃ yad etad aparaṃ yac caikatānaṃ
manaḥ /
maunaṃ cedam idaṃ ca śūnyam akhilaṃ yad viśvam ābhāti te tad brūyāḥ sakhi yoginī kim asi bhoḥ
kiṃ vā viyoginy asi // VidSrk_22.4 *(703) //
vatsa naite payodāḥ surapatikariṇo no bakāḥ karṇaśaṅkhāḥ saudāminyo 'pi naitāḥ kanakamayam
idaṃ bhūṣaṇaṃ kumbhapīṭhe /
naitat toyaṃ nabhastaḥ patati madajalaṃ śvāsavātāvadhūtaṃ tat kiṃ mugdhe vṛthā tvaṃ malinayasi
mukhaṃ prāvṛḍ ity aśrupātaiḥ // VidSrk_22.5 *(704) //
ayaṃ dhārāvāhas taḍid iyam iyaṃ dagdhakarakā sa cāyaṃ nirghoṣaḥ sa ca ravavaśo bhekanicayaḥ
/
itīva pratyaṅgaprathitamadanāgniṃ kṛśatanur ghanaśvāsotkṣepair jvalayati muhur mṛtyuvaśinī //
VidSrk_22.9 *(708) //
manorāgas tīvraṃ vyathayati visarpann avirataṃ pramāthī nirdhūmaṃ jvalati vidhutaḥ pāvaka iva /
hinasti pratyaṅgaṃ jvara iva garīyān ita ito na māṃ trātus tātaḥ prabhavati na cāmbā na bhavatī //
VidSrk_22.11 *(710) //
yat tāḍīdalapākapāṇḍu vadanaṃ yan netrayor durdinaṃ gaṇḍaḥ pāṇiniṣevaṇāc ca yad ayaṃ
saṃkrāntapañcāṅguliḥ /
gaurī krudhyatu vartate yadi na te tat ko 'pi citte yuvā dhig dhik tvāṃ sahapāṃśukhelanasakhīloke 'pi
yan nihnavaḥ // VidSrk_22.13 *(712) //
rājaśekharasyaitau
yad daurbalyaṃ vapuṣi mahatī sarvataś cāspṛhā yan nāsālakṣyaṃ yad api nayanaṃ maunam
ekāntato yat /
ekādhīnaṃ kathayati manas tāvad eṣā daśā te ko 'sāv ekaḥ kathaya sumukhi brahma vā vallabho vā
// VidSrk_22.16 *(715) //
lakṣmīdharasya
nidre bhadram avasthitāsi kuśalaṃ saṃvedane kiṃ tava kṣemaṃ te sakhi nirvṛte nanu samaṃ
kāntena yūyaṃ gatāḥ /
kiṃ cānyat priyasaṃgame 'dya calito gacchan vipadvatsalo mūrchāvismṛtavedanāparijano dṛṣṭo
'smadīyo na vā // VidSrk_22.18 *(717) //
aravindasya
bāṣpaṃ cakṣuṣu nāñjanaṃ karatale vaktraṃ na līlāmbujaṃ gaṇḍe pāṇḍarimā na patramakarī śvāsā
mukhe na smitam /
itthaṃ yasya viyogayogavidhuraṃ mugdhe tavedaṃ vapur no jāte katamaḥ sa puṣpadhanuṣā nītaḥ
prasādaśriyam // VidSrk_22.22 *(721) //
bhramaradevasya
svapne 'pi priyasaṃgamavyasaninī śete na nidrāgamaś citreṇālikhituṃ tam icchati yadi svedaḥ
sapatnījanaḥ /
mugdheyaṃ kurute 'tha tadguṇakathāṃ manyur girām argalaḥ prāyaḥ puṇyadinānubhāvavalanād
āśaṃsitaṃ sidhyati // VidSrk_22.27 *(726) //
taraṇinandanasya
vyomaśrīhṛdayaikamauktikalate mātar balākāvali brūyās taṃ janam ādaraḥ khalu mahān prāṇeṣu
kāryas tvayā /
etāṃ mlānim upāgatāṃ srajam iva tyaktvā tanuṃ durvahām eṣāhaṃ sukhinī bhavāmi na sahe tīvrāṃ
viyogavyathām // VidSrk_22.28 *(727) //
śvāsās tāṇḍavitālakāḥ karatale suptā kapolasthalī netre bāṣpataraṅgiṇī pariṇataḥ kaṇṭhe kalaḥ
pañcamaḥ /
aṅgeṣu prathamapravṛddhaphalinī lāvaṇyasampādinī pāṇḍimnā virahocitena gamitā kāntiḥ
kathāgocaram // VidSrk_22.30 *(729) //
rājaśekharasya
kim iti kabarī yādṛk tādṛg dṛśau kim akajjale mṛgamadam asīpatranyāsaḥ sa kiṃ na kapolayoḥ /
ayam ayamayaṃ kiṃ ca klāmyaty asaṃsmaraṇena te śaśimukhi sakhīhastanyasto vilāsaparicchadaḥ
// VidSrk_22.32 *(731) //
vāraṃvāram alīka eva hi bhavān kiṃ vyāhṛtair gamyatām ity uddamya sumandabāhulatikām
utthāpayantyā ruṣā /
saṃkrāntair valayair alaṃkṛtagalo yuṣmadviyogocitāṃ tanvaṅgyāḥ prakaṭīkaroti tanutāṃ draṅge
bhraman vāyasaḥ // VidSrk_22.33 *(732) //
dahati viraheṣv aṅgānīrṣyāṃ karoti samāgame harati hṛdayaṃ dṛṣṭaḥ spṛṣṭaḥ karoty avaśāṃ tanum /
kṣaṇam api sukhaṃ yasmin prāpte gate ca na labhyate kim aparam ataś citraṃ yan me tathāpi sa
vallabhaḥ // VidSrk_22.35 *(734) //
idānīṃ tīvrābhir dahana iva bhābhiḥ parigato mamāścaryaṃ sūryaḥ kim u sakhi rajanyām udayate /
ayaṃ mugdhe candraḥ kim iti mayi tāpaṃ prakaṭayaty anāthānāṃ bāle kim iha viparītaṃ na bhavati
// VidSrk_22.39 *(738) //
mā muñcāgnimucaḥ karān himakara prāṇāḥ kṣaṇaṃ sthīyatāṃ nidre mudraya locane rajani he
dīrghātidīrghā bhava /
svapnāsāditasaṃgame priyatame sānandam āliṅgite svacchando bhavatāṃ bhaviṣyati punaḥ kaṣṭo
viceṣṭārasaḥ // VidSrk_22.40 *(739) //
kasmān mlāyasi mālatīva mṛditety ālījane pṛcchati vyaktaṃ noditam ārtayāpi virahe śālīnayā bālayā /
akṣṇor bāṣpacayaṃ nigṛhya katham apy ālokitaḥ kevalaṃ kiṃcit kuḍmalakoṭibhinnaśikharaś
cūtadrumaḥ prāṅgaṇe // VidSrk_22.42 *(741) //
vākkūṭasya
kena prāpto bhuvanavijayaḥ kaḥ kṛtī kaḥ kalāvān kenāvyājaṃ smaracaraṇayor bhaktir āpāditā ca /
yaṃ dhyāyantī sutanu bahulajvālakandarpavahni- prodyadbhasmapracayaracitāpāṇḍimānaṃ
dadhāsi // VidSrk_22.44 *(743) //
saudhād udvijate tyajaty upavanaṃ dveṣṭi prabhām aindavīṃ dvārāt trasyati citrakelisadaso veśaṃ
viṣaṃ manyate /
āste kevalam abjinīkisalayaprastāriśayyātale saṃkalpopanatatvadākṛtirasāyattena cittena sā //
VidSrk_22.46 *(745) //
unmīlyākṣi sakhīr na paśyasi na cāpy uktā dadāsy uttaraṃ no vetsīdṛśam atra nedṛśam imāṃ
śūnyām avasthāṃ gatā /
talpādṛśyakaraṅkapañjaram idaṃ jīvena liptaṃ manāṅ muñcantī kim u kartum icchasi kuru
premānyadeśagate // VidSrk_22.49 *(748) //
kucau dhattaḥ kampaṃ nipatati kapolaḥ karatale nikāmaṃ niśvāsaḥ saralam alakaṃ tāṇḍavayati /
dṛśaḥ sāmarthyāni sthagayati muhur bāṣpasalilaṃ prapañco 'yaṃ kiṃcit tava sakhi hṛdisthaṃ
kathayati // VidSrk_22.51 *(750) //
narasiṃhasya
tato virahivrajyā
gamanam alasaṃ śūnyā dṛṣṭiḥ śarīram asauṣṭhavaṃ śvasitam adhikaṃ kiṃ tv etat syāt kim anyad
ato 'tha vā /
bhramati bhuvane kandarpājñā vikāri ca yauvanaṃ lalitamadhurās te te bhāvāḥ kṣipanti ca dhīratām
// VidSrk_23.1 *(752) //
unmīlanmukulakarālakundakoṣa- praścyotadghanamakarandagandhagarbhaḥ /
tām īṣatpracalavilocanāṃ natāṅgīm āliṅgan pavana mama spṛśāṅgam aṅgam // VidSrk_23.3 *(754) //
dalati hṛdayaṃ gāḍhodvegaṃ dvidhā na tu bhidyate vahati vikalaḥ kāyo mohaṃ na muñcate
cetanām /
jvalati ca tanūm antardāhaḥ karoti na bhasmasāt praharati vidhir marmacchedī na kṛntati jīvitam //
VidSrk_23.4 *(755) //
nādatse haritāṅkurān kvacid api sthairyaṃ na yad gāhase yat paryākulalocano 'si karuṇaṃ kūjan
diśaḥ paśyasi /
daivenāntaritapriyo 'si hariṇa tvaṃ cāpi kiṃ yac ciraṃ pratyadri pratikandaraṃ pratinadi pratyūṣaraṃ
bhrāmyasi // VidSrk_23.5 *(756) //
muñjasya
savyādheḥ kṛśatā kṣatasya rudhiraṃ daṣṭasya lālāsravaḥ sarvaṃ naitad ihāsti kevalam ayaṃ
pānthas tapasvī mṛtaḥ /
ā jñātaṃ madhulampaṭair madhukarair ābaddhakolāhale nūnaṃ sāhasikena cūtamukule dṛṣṭiḥ
samāropitā // VidSrk_23.9 *(760) //
rājaśekharasyaitau
deśair antaritā śataiś ca saritām urvībhṛtāṃ kānanair yatnenāpi na yāti locanapathaṃ kānteti jānann
api /
udgrīvaś caraṇārdharuddhavasudhaḥ kṛtvāśrupūrṇāṃ dṛśaṃ tām āśāṃ pathikas tathāpi kim api
dhyāyaṃś ciraṃ vīkṣate // VidSrk_23.14 *(765) //
śrīharṣasya
sa evāyaṃ deśaḥ sara iva vilūnāmbujavanaṃ tanoty antas tāpaṃ nabha iva vilīnāmṛtaruci /
viyoge tanvaṅgyāḥ kalayati sa evāyam adhunā himartur naidāghīm ahaha viṣamāṃ tāpanarujam //
VidSrk_23.16 *(767) //
sṛṣṭā vayaṃ yadi tataḥ kim iyaṃ mṛgākṣī seyaṃ vayaṃ yadi tataḥ kim ayaṃ vasantaḥ /
so 'py astu nāma jagataḥ pratipakṣabhūtaś cūtadrumaḥ kim iti nirmita eṣa dhātrā // VidSrk_23.17
*(768) //
raktas tvaṃ navapallavair aham api ślāghyaiḥ priyāyā guṇais tvām āyānti śilīmukhāḥ
smaradhanurmuktās tathā mām api /
kāntāpādatalāhatis tava mude satyaṃ mamāpy āvayoḥ sarvaṃ tulyam aśoka kevalam ahaṃ dhātrā
saśokaḥ kṛtaḥ // VidSrk_23.19 *(770) //
āpuṅkhāgram amī śarā manasi me magnāḥ samaṃ pañca te nirdagdhaṃ virahāgninā vapur idaṃ
tair eva sārdhaṃ mama /
kaṣṭaṃ kāma nirāyudho 'si bhavatā jetuṃ na śakyo jano duḥkhī syām aham eka eva sakalo lokaḥ
sukhaṃ jīvatu // VidSrk_23.20 *(771) //
rājaśekharasya
yadi kṣāmā mūrttiḥ pratidivasam aśrūṇi dṛśi cec chrutau dūtīvaktraṃ yadi mṛgadṛśo bhūṣaṇadhiyā /
idaṃ cāsmatkarṇe yadi bhavati kenāpi kathitaṃ tad icchāmaḥ saṅgād virahabharam ekatra vasatau
// VidSrk_23.22 *(773) //
vallaṇasya
śarān muñcaty uccair manasijadhanur makṣikaravā rujantīme bhāsaḥ kirati dahanābhā himaruciḥ /
jitās tu bhrūbhaṅgārcanavadanalāvaṇyarucibhiḥ saroṣā no jāne mṛgadṛśi vidhāsyanti kim amī //
VidSrk_23.25 *(776) //
śāntākaraguptasya
api sa divasaḥ kiṃ syād yatra priyāmukhapaṅkaje madhu madhukarīvāsmaddṛṣṭir vikāsini pāsyati /
tadanu ca mṛdusnigdhālāpakramāhitanarmaṇaḥ suratasacivair aṅgaiḥ saṅgo mamāpi bhaviṣyati //
VidSrk_23.26 *(777) //
vārtikakārasya
sā lambālakam ānanaṃ namayati pradveṣṭy ayaṃ māṃ śaśī naivonmuñcati vācam añcitakalā
vighnanti māṃ kokilāḥ /
bhūbhaṅgaṃ kurute na sā dhṛtadhanur mathnāti māṃ manmathaḥ ko vā tām abalāṃ vilokya sahasā
nātropakṛcchro bhavet // VidSrk_23.27 *(778) //
śṛṅgārasya
dagdhaprarūḍhamadanadrumamañjarīti lāvaṇyapaṅkapaṭalodgatapadminīti /
te jaṅghe jaghanaṃ ca tat tad udaraṃ tau ca stanau tat smitaṃ sūktiḥ sā ca tad īkṣaṇotpalayugaṃ
dhammillabhāraḥ sa ca /
lāvaṇyāmṛtabinduvarṣi vadanaṃ tac caivam eṇīdṛśas tasyās tad vayam ekam evam asakṛd
dhyāyanta evāsmahe // VidSrk_23.42 *(793) //
narasiṃhasya
yadi śaśadharas tvadvaktreṇa prasahya tiraskṛtas tad ayam adayo mahyaṃ mugdhe kim evam
asūyati /
yad amṛtarasāsārasrudbhir dhinoty akhilaṃ jagaj jvalayati tu mām ebhir vahnicchaṭākaṭubhiḥ karaiḥ //
VidSrk_23.43 *(794) //
parameśvarasya
śyāmāṃ śyāmalimānam ānayata bhoḥ sāndrair masīkūrcakais tantraṃ mantram atha prayujya
harata śvetotpalānāṃ smitam /
candraṃ cūrṇayata kṣaṇāc ca kaṇaśaḥ kṛtvā śilāpaṭṭake yena draṣṭum ahaṃ kṣame daśa diśas
tadvaktramudrāṅkitāḥ // VidSrk_23.46 *(797) //
tato 'satīvrajyā
dṛṣṭiṃ he prativeśini kṣaṇam ihāpy asmadgṛhe dāsyasi prāyo naiva śiśoḥ pitādya virasāḥ kaupīr
apaḥ pāsyati /
ekākiny api yāmi tad varam itaḥ śrotas tamālākulaṃ nīrandhrāḥ stanam ālikhantu jaṭharacchedā
nalagranthayaḥ // VidSrk_24.1 *(807) //
vidyāyāḥ
kva prasthitāsi karabhoru ghane niśīthe prāṇādhiko vasati yatra janaḥ priyo me /
ekākinī vada kathaṃ na bibheṣi bāle nanv asti puṅkhitaśaro madanaḥ sahāyaḥ // VidSrk_24.10
*(816) //
mātar gehini yady ayaṃ hataśukaḥ saṃvardhanīyo mayā lauhaṃ pañjaram asya durnayavato
gāḍhaṃ tadā kāraya /
adyainaṃ badarīnikuñjakuhare līnaṃ pracaṇḍorage karṣantyā mama tāvad aṅgalikhanair
evāpadeṣāgatā // VidSrk_24.12 *(818) //
dhvastaṃ kena vilepanaṃ kucayuge kenāñjanaṃ netrayor rāgaḥ kena tavādhare pramathitaḥ
keśeṣu kena srajaḥ /
tenāśeṣajanaughakalmaṣamuṣā nīlābjabhāsā sakhi kiṃ kṛṣṇena na yāmunena payasā kṛṣṇānurāgas
tava // VidSrk_24.13 *(819) //
ākṛṣyādāv amandagraham alakacayaṃ vaktram āsajya vaktre kaṇṭhe lagnaḥ sukaṇṭhaḥ punar api
kucayor dattagāḍhāṅgasaṅgaḥ /
baddhāsaktir nitambe patati caraṇayor yaḥ sa tādṛk priyo me bāle lajjā praṇaṣṭā na hi na hi kuṭile
colakaḥ kiṃ trapākṛt // VidSrk_24.14 *(820) //
indur yatra na nindyate na madhuraṃ dūtīvacaḥ śrūyate nālāpā nipatanti bāṣpakaluṣā nopaiti
kārśyaṃ tanuḥ /
svādhīnām anukūlinīṃ svagṛhiṇīm āliṅgya yat supyate tat kiṃ prema gṛhāśramavratam idaṃ kaṣṭaṃ
samācaryate // VidSrk_24.17 *(823) //
lakṣmīdharasya
adya svāṃ jananīm akāraṇaruṣā prātaḥ sudūraṃ gatāṃ pratyānetum ito gato gṛhapatiḥ śrutvaiva
madhyaṃdine /
paṅgutvena śarīrajarjaratayā prāyaḥ sa lakṣyākṛtir dṛṣṭo 'sau bhavatā na kiṃ pathika he sthitvā
kṣaṇaṃ kathyatām // VidSrk_24.22 *(828) //
patir durvañco 'yaṃ vidhuramalino vartma viṣamaṃ janaś chidrānveṣī praṇayivacanaṃ duḥpariharam
/
ataḥ kācit tanvī rativihitasaṃketagataye gṛhād vāraṃvāraṃ nirasarad atha prāviśad atha //
VidSrk_24.24 *(830) //
urasi nihitas tāro hāraḥ kṛtā jaghane jaghane kalakalavatī kāñcī pādau raṇanmaṇinūpurau /
priyam abhisarasy evaṃ mugdhe samāhataṇḍiṇḍimā kim idam aparaṃ trāsotkampā diśo muhur
anumatam ivānetuṃ joṣaṃ tamītamasāṃ kulaṃ diśi diśi dṛśo vinyasyantyaḥ śriyāṅkuritāñjanāḥ /
madanahutabhugdhūmacchāyaiḥ paṭair asitair vṛtāḥ prayayur arasadbhūṣair aṅgaiḥ priyān
abhisārikāḥ // VidSrk_24.30 *(836) //
bhaṭṭaśivasvāminaḥ
tato dūtikopālambhavrajyā
rajanyām anyasyāṃ surataparivartād anucitaṃ madīyaṃ yad vāsaḥ katham api hṛtaṃ tena suhṛdā /
tvayā prītyānītaṃ svanivasanadānāt punar idaṃ kutas tvādṛg dūti skhalitaśamanopāyanipuṇā //
VidSrk_25.11 *(847) //
nāyāto yadi tādṛśaṃ sa śapathaṃ kṛtvāpi dūti priyas tat kiṃ kopanayā tvayā svadaśanair agrādharaḥ
khaṇḍitaḥ /
svedāmbhaḥkaṇadāyi vepanam idaṃ tyaktvā bhaja svasthatāṃ ko lokasya sakhi
svabhāvakuṭilasyāntargataṃ jñāsyati // VidSrk_25.12 *(848) //
romāñcaṃ vahasi śvasiṣy avirataṃ dhyānaṃ kim apy āśritā dṛṣṭis te bhramati prakampacapale
vyaktaṃ ca te śītkṛtam /
taṃ labdhvā khalu bandhakīva suratavyāpāradakṣaṃ janaṃ kiṃ dūti jvaritāsi pāpam athavā spṛṣṭvā
bhavanty āpadaḥ // VidSrk_25.13 *(849) //
śvāsaḥ kiṃ tvaritā gatiḥ pulakitā kasmāt prasādyāgatā veṇī bhraśyati pādayor nipatanāt kṣāmā kim
ity uktibhiḥ /
svedārdraṃ mukham ātapena galitā nīvī gamād āgamād dūti mlānasaroruhadyutimuṣaḥ svauṣṭhasya
kiṃ vakṣyasi // VidSrk_25.14 *(850) //
% tataḥ pradīpavrajyā
tato 'parāhṇavrajyā
unmuktābhir divasam adhunā sarvatas tābhir eva svacchāyābhir niculitam iva prekṣyate viśvam etat /
paryanteṣu jvalati jaladhau ratnasānau ca madhye citrāṅgīyaṃ ramayati tamaḥstomalīlā dharitrī //
VidSrk_27.3 *(860) //
astaṃ bhāsvati lokalocanakalāloke gate bhartari strīlokocitam ācaranti sukṛtaṃ vahnau vilīya tviṣaḥ /
apy etās tu cikīrṣayeva tapasāṃ tārākṣamālā diśo manye khañjanakaṇṭhakomalatamaḥkṛṣṇājinaṃ
bibhrati // VidSrk_27.6 *(863) //
parāvṛttā gāvas taruṣu vayasāṃ kūjati kulaṃ piśācīnāṃ cetaḥ spṛśati gṛhakṛtyapravaṇatā /
ayaṃ nandī saṃdhyāsamayakṛtakṛtyavyavasitis trinetrābhiprāyapratisadṛśam unmārṣṭi murajān //
VidSrk_27.9 *(866) //
śitkaṇṭhasya
atiharitapatraparikarasampannaspandanaikaviṭapasya /*
ghanavāsanair mayūkhaiḥ kusumbhakusumāyate taraṇiḥ // VidSrk_27.19 *(876) //*
cakrapāṇeḥ
astādriśirovinihitaravimaṇḍalasarasayāvaghaṭṭāṅkam /*
nayatīva kālakaulaḥ kvāpi nabhaḥsairibhaṃ siddhyai // VidSrk_27.23 *(880) //*
astopadhānavinihitaravibimbaśironikuñcitadigaṅgaḥ /*
vaste 'ndhakārakambalam amaraśayane dinādhvanyaḥ // VidSrk_27.26 *(883) //*
malayavātasya
tato 'ndhakāravrajyā|| 28
kiṃ svarbhānur asau vilimpati jagad dehaprabhāvistarais tīvrāṃśoḥ patataḥ pataty atha
karālambāvakṛṣṭaṃ nabhaḥ /
kiṃ sāmbhodhikulābalāṃ vasumatīṃ svasmin vidhatte hariḥ saṃkalpān iti māṃsalaṃ vitanute
kādambanīlaṃ tamaḥ // VidSrk_28.1 *(885) //
hā kaṣṭaṃ ka iha kṣamaḥ pratikṛtau kasyaitad āvedyatāṃ grastaṃ hanta niśācarair iva
tamaḥstobhaiḥ samastaṃ jagat /
kālaḥ so 'pi kim asti yatra bhagavān udgamya śītadyutir dhvāntaughād bhuvam uddhariṣyati hariḥ
pātālagarbhād iva // VidSrk_28.7 *(891) //
/var{kasyaitad/lem
/emend, kasyetad /edKG}
vijayendrasya
tataś candravrajyā|| 29
lokāḥ śokaṃ tyajata na cirasthāyinī dhvāntavṛttir bhadre yāyāḥ kumudini mudaṃ muñca mohaṃ
cakora /
svacchajyotsnāmṛtarasanadīsrotasām ekaśailaḥ so 'yaṃ śrīmān udayati śaśī viśvasāmānyadīpaḥ //
VidSrk_29.3 *(899) //
etau rājaśriyaḥ
karpūraiḥ kim apūri kiṃ malayajair ālepi kiṃ pāradair akṣāli sphaṭikopalaiḥ kim aghaṭi dyāvāpṛthivyor
vapuḥ /
etat tarkaya kairavaklamahare śṛṅgāradīkṣāgurau dikkāntāmukure cakorasuhṛdi prauḍhe tuṣāratviṣu
// VidSrk_29.4 *(900) //
naitan nabho lavaṇatoyanidhir eṣa paśya chāyāpathaś ca na bhavaty ayam asya setuḥ /
nāyaṃ śaśi nibiḍapiṇḍitabhoga eṣa śeṣo na lāñchanam idaṃ harir eṣa suptaḥ // VidSrk_29.8 *(904) //
kapāle mārjāraḥ paya iti karāṃl leḍhi śaśinas tarucchidraprotān bisam iva karī saṃkalayati /
ratānte talpasthān harati vanitāpy aṃśukam iti prabhāmattaś candro jagad idam aho viklavayati //
VidSrk_29.9 *(905) //
naivāyaṃ bhagavān udañcati śaśī gavyūtimātrīm api dyām adyāpi tamas tu kauravakulaśrīcāṭukārāḥ
karāḥ /
mathnanti sthalasīmni śailagahanotsaṅgeṣu saṃrundhate jīvagrāham iva kvacit kvacid api cchāyāsu
gṛhṇanti ca // VidSrk_29.16 *(912) //
kiṃ nu dhvāntapayodhir eṣa katakakṣodair ivendoḥ karair atyaccho 'yam adhaś ca paṅkam akhilaṃ
chāyāpadeśād abhūt /
kiṃ vā tatkarakartarībhir abhito nistakṣaṇād ujjvalaṃ vyomaivedam itas tataś ca patitāś
chāyāchalena tvacaḥ // VidSrk_29.17 *(913) //
yaṃ prāk pratyag avāg udañci kakubhāṃ nāmāni sambibhrataṃ jyotsnājālajhalajjhalābhir abhito
lumpantam andhaṃ tamaḥ /
prācīnād acalād itas trijagatām ālokabījād bahir niryāntaṃ hariṇāṅkam aṅkuram iva draṣṭuṃ jano
jīvati // VidSrk_29.21 *(917) //
sraṃsamāne rajanyāḥ /
anyonyālokinībhiḥ paricayajanitapremaniṣyandinībhir dūrārūḍhe pramode hasitam iva parispaṣṭam
āśāvadhūbhiḥ // VidSrk_29.24 *(920) //
pāṇineḥ
adyāpi stanaśailadurgaviṣame sīmantinīnāṃ hṛdi sthātuṃ vāñchati māna eṣa jhagiti krodhād
ivālohitaḥ /
udyan dūrataraprasāritakaraḥ karṣaty asau tatkṣaṇāt sphāyatkairavakoṣaniḥsaradaliśreṇīkṛpāṇaṃ
śaśī // VidSrk_29.25 *(921) //
vasukalpasya
yātasyāstam anantaraṃ dinakṛto veṣeṇa rāgānvitaḥ svairaṃ śītakaraḥ karaṃ kamanilīm āliṅgituṃ
yojayan /
śītasparśam avetya sāndram anayā ruddhe mukhāmbhoruhe hāsyeneva kumadvatīdayitayā
vailakṣyapāṇḍūkṛtaḥ // VidSrk_29.26 *(922) //
rājaśekharasya
tamobhir dikkālair viyad api vilaṅghya kva nu gataṃ gatā drāṅ mudrāpi kva nu kumudakoṣasya
sarasaḥ /
kva dhairyaṃ tac cābdher viditam udayādreḥ pratisara- sthalīmadhyāsīne śaśini jagad apy ākulam
idam // VidSrk_29.29 *(925) //
aparājitasya
candraḥ kṣīram api kṣaraty avirataṃ dhārāsahasrotkarair udgrīvais tṛṣitair ivādya kumudair
jyotsnāpayaḥ pīyate /
kṣīrodāmbhasi majjatīva divasavyāpārakhinnaṃ jagat tatkṣobhāj jalabudbudhā iva taranty ālohitās
tārakāḥ // VidSrk_29.31 *(927) //
caturṇām
karpūradravaśīkarotkaramahānīhāramagnām iva
pratyagrāmṛtaphenapaṅkapaṅkapaṭalīlepopadigdhām iva /
svacchaikasphaṭikāśmaveśmajaṭharakṣiptām iva kṣmām imāṃ kurvan pārvaṇaśarvarīpatir
asaūddāmam uddyotate // VidSrk_29.41 *(937) //
parameśvarasya
asau bibhrattāmratviṣam udayaśailasya śirasi skhalan prāleyāṃśur yadi bhavati matto haladharaḥ /
tadānīm etat tu pratinavatamāladyutiharaṃ tamo 'pi vyālolaṃ vigalati tadīyaṃ nivasanam //
VidSrk_29.42 *(938) //
yogeśvarasya
kacamūlabaddhapannaganiśvāsaviṣāgnidhūmahatamadhyam /*
tataḥ pratyūṣavrajyā|| 30
VidSrk_30.2 *(958) //
kṣīṇāny eva tamāṃsi kiṃ tu dadhati prauḍhiṃ na samyag dṛśo vāsaḥ saṃvṛtam eva kiṃ tu jahati
prāṇeśvaraṃ nābalāḥ /
pārāvāragataiś ca kokamithunair ānandato gadgadaṃ sākūtaṃ rutam eva kiṃ tu bahalaṃ jhātkṛtya
noḍḍīyate // VidSrk_30.9 *(965) //
/var{jhatkṛtya/lem
/emend/ /Ingalls, sātkṛtya /edKG}
parisphurata tārakāś carata cauracakrāṇy alaṃ prasarpata tamāṃsi re samaya eṣa yuṣmādṛśām /
na yāvad udayācaloddhatarajāḥ samākrāmati prabhāpaṭalapāṭalīkṛtanabho.antarālo raviḥ //
VidSrk_30.10 *(966) //
prātaḥ kopavilohitena raviṇā dhvastaṃ tamaḥ sarvato bhṛṅgāḥ padmapuṭeṣu varṇasadṛśās tasyeti
kṛṣṭāḥ karaiḥ /
hā kaṣṭaṃ timiratviṣo vayam api vyaktaṃ hatā ity amī kākāḥ samprati ghoṣayanti sabhayāḥ kāketi
nāmnātmanaḥ // VidSrk_30.11 *(967) //
patyau yāte kalānāṃ vyati gativaśād astam indau krameṇa krandantī patrinādair vigalitatimiras
tomadhammillabhārā /
prabhraṃśisthūlamuktāphalanikaraparispardhitārāśrubinduḥ pronmīlatpūrvasaṃdhyāhutabhuji rajanī
paśya dehaṃ juhoti // VidSrk_30.14 *(970) //
stokastokam abhūmir ambaratale tārābhir astaṃ gataṃ gacchanty astagireḥ śiras tadanu ca
cchāyādaridraḥ śaśī /
pratyāsannatarodayasthataraṇer bimbāruṇimnā tato mañjiṣṭhārasalohinī dig api ca prācī samunmīlati
// VidSrk_30.16 *(972) //
lakṣmīdharasya
āmudrantas tama iva saraḥsīmni sambhūya paṅkaṃ tārāsārthair iva patiśucā phenakaiḥ śliṣṭapādāḥ
/
bhrāntyādaṣṭasphuṭabisalatācuñcubhiś cañcucakraiś cakrā bandīkṛtavirahakṛccandralekhā ivaite //
VidSrk_30.21 *(977) //
bhaṭṭaśivasvāminaḥ
rathyākārpaṭikaiḥ paṭaccaraśatasyūtorukanthābala-
pratyādiṣṭahimāgamārtiviśadaprasnigdhakaṇṭhodaraiḥ /
gīyante nagareṣu nāgarajanapratyūṣanidrānudo rādhāmādhavayoḥ
paraspararahaḥprastāvanāgītayaḥ // VidSrk_30.24 *(980) //
ḍimbokasya
tato madhyāhnavrajyā
madhyāhne paripuñjitais tarutalacchāyā mṛgaiḥ sevyate kāsāre sphuṭitodare sunibhṛtaṃ kīṭair ahar
nīyate /
utsaṅgaślathamuktahastayugalanyastānanaḥ kānane jhillītoyakaṇābhiṣekasukhito nidrāyate vānaraḥ
// VidSrk_31.1 *(981) //
etasmin divasasya madhyasamaye vāto 'pi caṇḍātapa- trāseneva na saṃcaraty ahimagor bimbe
lalāṭaṃtape /
kiṃ cānyat paritaptadhūliluṭhanaploṣāsahatvād iva cchāyā dūragatāpi bhūruhatale vyāvartya
saṃlīyate // VidSrk_31.2 *(982) //
ādau mānaparigraheṇa guruṇā dūraṃ samāropitā paścāt tāpabhareṇa tānavakṛtā nītā paraṃ
lāghavam /
uddāmadyumaṇidyutivyatikaraprakrīḍadarkopala- jvālājālakaṭālajāṅgalataṭīniṣkūjakoyaṣṭayaḥ /
bhaumoṣmaplavamānasūrakiraṇakrūraprakāśā dṛśor āyuḥkarma samāpayanti dhig amūr madhye
'hni śūnyā diśaḥ // VidSrk_31.5 *(985) //
murārer etau
dhatte padmatalād alepsur upari svaṃ karṇatālaṃ dvipaḥ śaṣpastambarasān niyacchati śikhī
madhyeśikhaṇḍaṃ śiraḥ /
mithyā leḍhi mṛṇālakoṭirabhasād daṃṣṭrāṅkuraṃ śūkaro madhyāhne mahiṣaś ca vāñchati
nijacchāyāmahākardamam // VidSrk_31.9 *(989) //
tato yaśovrajyā|| 32
deva svasti vayaṃ dvijās tata itas tīrtheṣu sisnāsavaḥ kālindīsurasindhusaṃgapayasi snātuṃ
samīhāmahe /
tad yācemahi saptapiṣṭapaśucībhāvaikatānavrataṃ saṃyaccha svayaśaḥ sitāsitapayobhedād viveko
'stu naḥ // VidSrk_32.1 *(995) //
sā candrād api candanād api daravyākoṣakundād api kṣīrābdher api śeṣato 'pi phaṇinaś
caṇḍīśahāsād api /
karṇāṭīsitadantapatramahaso 'py atyantam uddyotinī kīrtis te bhujavīryanirjitaripo lokatrayaṃ
bhrāmyati // VidSrk_32.3 *(997) //
vārtikakārasya
yat kṣāraṃ ca malīmasaṃ ca jaladher ambhas tad ambhodharaiḥ kṛtvā svādu ca nirmalaṃ ca
kā tvaṃ kuntalamallakīrtir ahaha kvāsi sthitā na kvacit sakhyas tās tava kutra kutra vada vāg lakṣmīs
tathā kāntayaḥ /
vāg yātā caturānanasya vadanaṃ lakṣmīr murārer uraḥ kāntir maṇḍalam aindavaṃ mama punar
nādyāpi viśrāmabhūḥ // VidSrk_32.11 *(1005) //
āsīd uptaṃ yad etad raṇabhuvi bhavatā vairimātaṅgakumbhān muktābījaṃ tad etat trijagati
janayāmāsa kīrtidrumaṃ te /
śeṣo mūlaṃ prakāṇḍaṃ himagirir udadhir dugdhapūrālavālaṃ jyotsnā śākhāpratānaḥ kusumam
uḍucayo yasya candraḥ phalaṃ ca // VidSrk_32.12 *(1006) //
samayasulabhāṃ kīrtiṃ bhavyām asūta sutām asāv api ramayituṃ rāgāndheva bhramaty akhilaṃ
jagat // VidSrk_32.14 *(1008) //
amarasiṃhasya
airāvaṇanti kariṇaḥ phaṇino 'py aśeṣāḥ śeṣanti hanta vihagā api haṃsitāraḥ /
nīlotpalāni kumudanti ca sarvaśailāḥ kailāsituṃ vyavasitā bhavato yaśobhiḥ // VidSrk_32.17 *(1011) //
rāmaḥ sainyasamanvitaḥ kṛtaśilāsetur yad ambhonidheḥ pāraṃ laṅghitavān purā tad adhunā
nāścaryam āpādayet /
ekākiny api setubandhurahitān saptāpi vārāṃnidhīn helābhis tava deva deva kīrtivanitā yasmāt
samullaṅghati // VidSrk_32.18 *(1012) //
apanaya mahāmohaṃ rājann anena tavāsinā kathaya kuhakakrīḍāścaryaṃ kathaṃ kva ca śikṣitam /
yad arirudhiraṃ pāyaṃ pāyaṃ kusumbharasāruṇaṃ jhagiti vamati kṣīrāmbhodhipravāhasitaṃ yaśaḥ
// VidSrk_32.21 *(1015) //
dakṣasya
tvaṃ kāmboja virājase bhuvi bhavattāto divi bhrājate tattātas tu vibhūṣaṇaḥ sa kim api brahmaukasi
dyotate /
yuṣmābhis tribhir ebhir arpitatanus tvatkīrtir ujjṛmbhiṇī māṇikyastabakatrayapraṇayinīṃ hārasya
dhatte śriyam // VidSrk_32.22 *(1016) //
vasukalpasya
tato 'nyāpadeśavrajyā|| 33
aye muktāratna prasara bahir uddyotaya gṛhān api kṣoṇīndrāṇāṃ kuru phalavataḥ svān api guṇān /
kim atraivātmānaṃ jarayasi mudhā śuktikuhare mahāgambhīro 'yaṃ jaladhir iha kas tvāṃ gaṇayati //
VidSrk_33.1 *(1019) //
murāreḥ
nīre 'sminn amṛtāṃśum utsukatayā kartuṃ kare kautukin mā nimne 'vatarārjavād iyam adhas tasya
praticchāyikā /
martye 'sya grahaṇaṃ kva darśanasudhāpy unmuktanetraśriyāṃ svarloke 'pi lavaḥ
śaveśvarajaṭājūṭaikacūḍāmaṇiḥ // VidSrk_33.4 *(1022) //
vallaṇasya
kenāsīnaḥ sukham akaruṇenākarād uddhṛtas tvaṃ vikretuṃ vā tvam abhilaṣitaḥ kena deśāntare
'smin /
yasmin vittavyayabharasaho grāhakas tāvad āstāṃ nāsti bhrātar marakatamaṇe tvatparīkṣākṣamo 'pi
// VidSrk_33.5 *(1023) //
ayaṃ vārām eko nilaya iti ratnākara iti śrito 'smābhis tṛṣṇātaralitamanobhir jalanidhiḥ /
ka evaṃ jānīte nijakarapuṭīkoṭaragataṃ kṣaṇād enaṃ tāmyattimimakaram āpāsyati muniḥ //
VidSrk_33.7 *(1025) //
kavinandasya
ājanmasthitayo mahīruha ime kūle samunmūlitāḥ kallolāḥ kṣaṇabhaṅgurāḥ punar amī nītāḥ parām
unnatim /
antaḥ prastarasaṃgraho bahir api bhraśyanti gandhadrumā bhrātaḥ śoṇa na so 'sti yo na hasati
tvatsampadāṃ viplave // VidSrk_33.10 *(1028) //
amuṃ kālakṣepaṃ tyaja lajada gambhīramadhuraiḥ kim ebhir nirghoṣaiḥ sṛja jhaṭiti jhāṭkāri salilam /
aye paśyāvasthām akaruṇasamīravyatikara- sphuraddāvajvālāvalijaṭilamūrter viṭapinaḥ //
VidSrk_33.11 *(1029) //
yuktaṃ tyajanti madhupāḥ sumanovināśa- kāle yad enam avanīruham etad astu /
etat tv adṛṣṭacaram aśrutavārtam etāḥ śākhātvaco 'pi tanukāṇḍasamās tyajanti // VidSrk_33.12
*(1030) //
udañcaddharmāṃśudyutiparicayonnidrabisinī- ghanāmodāhūtabhramarabharajhaṅkāramadhurām /
apaśyat kāsāraśriyam amṛtavartipraṇayinīṃ sukhaṃ jīvaty andhūdaravivaravarti plavakulam //
VidSrk_33.14 *(1032) //
maitrīśriyaḥ
yan nīḍaprabhavo yad añjanarucir yat khecaro yad dvijas tena tvaṃ svajanaḥ kileti karaṭair yat tair
upabrūyase /
tatrātīndriyamodimāṃsalarasodgāras tavaiṣa dhvanir doṣo 'bhūt kalakaṇṭhanāyaka nijas teṣāṃ
svabhāvo hi sa // VidSrk_33.19 *(1037) //
vallaṇasya
kiṃ te namratayā kim unnatatayā kiṃ te ghanacchāyayā kiṃ te pallavalīlayā im anayā cāśoka
puṣpaśriyā /
yat tvanmūlaniṣaṇṇakhinnapathikastomaḥ stuvan nanv aho na svādūni mṛdūni khādati phalāny
ākaṇṭham utkaṇṭhitaḥ // VidSrk_33.20 *(1038) //
kalyāṇaṃ naḥ kim adhikam ito jīvanārthaṃ yad asmāl lūtvā vṛkṣān ahaha dahasi bhrātar aṅgārakāra
/
kiṃ tv etasminn aśanipiśunair ātapair ākulānām adhvanyānām aśaraṇamaruprāntare ko 'bhyupāyaḥ
// VidSrk_33.21 *(1039) //
ādāya vāri paritaḥ saritāṃ śatebhyaḥ kiṃ nāma sādhitam anena mahārṇavena /
kṣārīkṛtaṃ ca vaḍavādahane hutaṃ ca pātālakukṣikuhare viniveśitaṃ ca // VidSrk_33.23 *(1041) //
yad vīcibhiḥ spṛśasi gaganaṃ yac ca pātālamūlaṃ ratnair uddyotayasi payasā yad dharitrīṃ pidhatse
/
dhik tat sarvaṃ tava jalanidhe yad vimucyāśrudhārās tīre nīragrahaṇarabhasair adhvagair ujjhito 'si //
VidSrk_33.26 *(1044) //
lolā śrīḥ śaśabhṛtkalaṅkamalinaḥ krūro maṇigrāmaṇīr mādyaty abhramuvallabho 'pi satataṃ tat
kālakūṭaṃ viṣam /
ity antaḥ svakuṭumbadurṇayaparāmarśāgninā dahyate bāḍhaṃ vāḍavanāmadheyadahanavyājena
vārāṃnidhiḥ // VidSrk_33.27 *(1045) //
/var{@bhramu@/lem
/emend/ /Ingalls, @trabhramu@ /edKG}
ekenāpi payodhinā jalamucas te pūritāḥ koṭiśo jāto nāsya kuśāgralīnatuhinaślakṣṇo 'pi toyavyayaḥ /
āho śuṣyati daivadṛṣṭivalanād ambhobhir ambhomucaḥ sambhūyāpi vidhātum asya rajasi staimityam
apy akṣamāḥ // VidSrk_33.29 *(1047) //
śrutaṃ dūre ratnākara iti paraṃ nāma jaladher na cāsmābhir dṛṣṭā nayanapathagamyasya maṇayaḥ
/
puro naḥ samprāptās taṭabhuvi salipsaṃ tu vasatām udagrāḥ kallolāḥ sphuṭavikaṭadaṃṣṭrāś ca
makarāḥ // VidSrk_33.31 *(1049) //
parabhṛtaśiśo maunaṃ tāvad vidhehi nabhastalot- patanaviṣaye pakṣau syātāṃ na yāvad imau
kṣamau /
dhruvam itarathā draṣṭavyo 'si svajātivilakṣaṇa- dhvanitakupitadhvāṅkṣatroṭīpuṭāhatijarjaraḥ //
VidSrk_33.33 *(1051) //
majjatkoṭharanakharakṣatakṛttikṛtta- raktacchaṭāchuritakesarabhārakāyaḥ /
siṃho 'py alaṅghyamahimā harināmadheyaṃ dhatte jaratkapir apīti kim atra vācyam // VidSrk_33.34
*(1052) //
uccair unmathitasya tena balinā daivena dhik karmaṇā lakṣmīm asya nirasyato jalanidher jātaṃ kim
etāvatā /
gāmbhīryaṃ kim ayaṃ jahāti kim ayaṃ puṣṇāti nāmbhodharān maryādāṃ kim ayaṃ bhinatti kim
ayaṃ na trāyate vāḍavam // VidSrk_33.37 *(1055) //
vyāpyāśāḥ śayitasya vīciśikharair ullikhya khaṃ preṅkhataḥ sindhor locanagocarasya mahimā teṣāṃ
tanoty adbhutam /
saṃśliṣṭāṅgulirandhralīnamakaragrāhāvalanir nīravo yair nāyaṃ karakuṇḍikodaralaghur dṛṣṭo muner
añjalau // VidSrk_33.40 *(1058) //
abhinandasya
haṃho siṃhakiśoraka tyajasi cet kopaṃ vadāmas tadā hatvainaṃ kariṇāṃ sahasram akhilaṃ kiṃ
labdham āyuṣmatā /
evaṃ kartum ahaṃ samartha iti ced dhiṅ mūrkha kiṃ sarvato nālaṃ plāvayituṃ jagaj jalanhidhir
dhairyaṃ yad ālambate // VidSrk_33.42 *(1060) //
satyaṃ pippala pādapottama ghanacchāyonnatena tvayā sanmārgo 'yam alaṃkṛtaḥ kim aparaṃ
tvaṃ mūrtibhedo hareḥ /
kiṃ cānyat phalabhogahṛṣṭamukharās tvām āśritāḥ patriṇo yat puṃskokilakūjitaṃ vidadhate tan
nānurūpaṃ param // VidSrk_33.43 *(1061) //
nyagrodhe phalaśālini sphuṭarasaṃ kiṃcit phalaṃ pacyate / bījāny aṅkuragocarāṇi katicit sidhyanti
tasminn api /
ekas teṣv api kaścid aṅkuravaro badhnāti tām unnatiṃ yām adhvanyajanaḥ svamātaram iva
klāntacchide dhāvati // VidSrk_33.44 *(1062) //
śālikasya
etasmin kusume svabhāvamahati prāyo mahīyaḥ phalaṃ ramyaṃ svādu sugandhi śītalam alaṃ
prāptavyam ity āśayā /
śālmalyāḥ paripākakālakalanābodhena kīraḥ sthito yāvat tatpuṭasaṃdhinirgatapatattūlaṃ phalāt
paśyati // VidSrk_33.45 *(1063) //
mādhuryād atiśaityataḥ śucitayā saṃtāpaśāntyā dvayoḥ sthāne maitryam idaṃ payaḥ paya iti
kṣīrasya nīrasya ca /
tatrāpy arṇasi varṇanā sphurati me yatsaṃgatau vardhate dugdhaṃ yena puraiva cāsya suhṛdaḥ
kvāthe svayaṃ kṣīyate // VidSrk_33.46 *(1064) //
dāraiḥ krīḍitam unmadaiḥ suraguros tenaiva naivāmunā bhagnaṃ bhūri surāsuravyatikare tenaiva
naivāmunā /
naivāyaṃ sa imaṃ nṛjaḥ sa iva vā naivaiṣa doṣākaraḥ ko 'yaṃ bhoḥ śaśinīva locanavatām arke
kalaṅkaḥ samaḥ // VidSrk_33.47 *(1065) //
madhukūṭasya
yadā hatvā kṛtsnāṃ timirapaṭalīṃ jātamahimā jagannetraṃ mitraḥ prabhavati gato 'sāv avasaraḥ /
idānīm astādriṃ śrayati galitālokavibhavaḥ piśācā valgantu sthagayatu tamisraṃ ca kakubhaḥ //
VidSrk_33.50 *(1068) //
kuśalanāthasya
upādhvaṃ tatpānthāḥ punar api saro mārgatilakaṃ yad āsādya svacchaṃ vilasatha
vinītaklamabharāḥ /
itas tu kṣārābdher jaraṭhamakarakṣuṇṇapayaso nivṛttiḥ kalyāṇī na punar avatāraḥ katham api //
VidSrk_33.51 *(1069) //
yaṃpyākasya
salīlaṃ haṃsānāṃ pibati nivaho yatra vimalaṃ jalaṃ tasmin mohāt sarasi rucire cātakayuvā /
svabhāvād garvād vā na pibati payas tasya śakuneḥ kim etenoccais tvaṃ bhavati laghimā vāpi
sarasaḥ // VidSrk_33.52 *(1070) //
prasīra prārambhād virama vinayethāḥ krudham imāṃ hare jīmūtānāṃ dhvanir ayam udīrṇo na
kariṇām /
akasmād unmatta praharasi kim adhvakṣitiruhaṃ hradaṃ hastāghātair vidalasi kim utphullanalinam /
tadā jānīmas te karivara balodgāram asamaṃ saṭāṃ suptasyāpi spṛśasi yadi pañcānanaśiśoḥ //
VidSrk_33.54 *(1072) //
samudreṇāntaḥsthataṭabhuvi taraṅgair akaruṇaiḥ samutkṣipto 'smīti tvam iha paritāpaṃ tyaja maṇe /
avaśyaṃ ko 'pi tvadguṇaparicayākṛṣṭahṛdayo narendras tvāṃ kuryān mukuṭamakarīcumbitarucim //
VidSrk_33.55 *(1073) //
aśoke śokārtaḥ kim asi bakule 'py ākulamanā nirānandaḥ kunde saha ca sahakārair na ramase /
kusumbhe viśrambhaṃ yad iha bhajase kaṇṭakaśatair asaṃdigdhaṃ dagdhabhramara bhavitāsi
kṣatavapuḥ // VidSrk_33.56 *(1074) //
pātaḥ pūṣṇo bhavati mahate naiva khedāya yasmāt kālenāstaṃ ka iha na gatā yānti yāsyanti cānye /
etāvat tu vyathayati yadālokabāhyais tamobhis tasminn eva prakṛtimahati vyomni labdho 'vakāśaḥ //
VidSrk_33.57 *(1075) //
kaścit kaṣṭaṃ kirati karakājālam eko 'timātraṃ garjaty eva kṣipati viṣamaṃ vaidyutaṃ vahnim anyaḥ /
sūte vātaṃ javanam aparas tena jānīhi tāvat kiṃ vyādatse vihaga vadanaṃ tatra tatrāmbuvāhe //
VidSrk_33.58 *(1076) //
mā saṃcaiṣīḥ phalasamudayaṃ mā ca patraiḥ pidhās tvaṃ rodhaḥśākhin vitara tad idaṃ dānam
evānukūlam /
nūnaṃ prāvṛtsamayakaluṣair ūrmibhis tālatuṅgair adya śvo vā sarid akaruṇā tvāṃ śriyā pātayitrī //
VidSrk_33.59 *(1077) //
āmodais te diśi diśi gatair dūram ākṛṣyamāṇāḥ sākṣāl lakṣmyā tava malayaja draṣṭum abhyāgatāḥ
smaḥ /
kiṃ paśyāmaḥ subhaga bhavataḥ krīḍati kroḍa eva vyāḍas tubhyaṃ bhavatu kuśalaṃ muñca naḥ
sādhu yāmaḥ // VidSrk_33.60 *(1078) //
aṇur api nanu naiva kroḍabhūṣāsya kācit paribhajasi yad etat tadvibhūtis tathaiva /
iha sarasi manojñe saṃtataṃ pātum ambhaḥ śramaparibhavamagnāḥ ke na magnāḥ karīndrāḥ //
VidSrk_33.61 *(1079) //
śrīdharmakarasya
śramaparigatair vistīrṇaśrīr asīti payaḥ paraṃ katipayam api tvatto 'smābhiḥ samudra samīhitam /
kim asi nitarām utkṣubdhormiḥ prasīda namo 'stu te diśi diśi śivāḥ santy asmākaṃ śataṃ
kamalākarāḥ // VidSrk_33.63 *(1081) //
acalasyaitau
kakubhi kakubhi bhrāntvā bhrāntvā vilokya vilokitaṃ malayajasamo dṛṣṭo 'smābhir na ko 'pi
mahīruhaḥ /
upacitaraso dāhe cchede śilātalagharṣaṇe 'py adhikam adhikaṃ yat saurabhyaṃ tanoti manoharam
// VidSrk_33.64 *(1082) //
taraṇinandinaḥ
tvaṃ garja nāma visṛjāmbuda nāmbu nāma vidyullatābhir abhitarjaya nāma bhūyaḥ /
prācīnakarmaparatantranijapravṛtter etasya paśya vihagasya gatis tvam eva // VidSrk_33.70 *(1088)
//
vyākurmahe bahu kim asya taroḥ sadaiva naisargiko 'yam upakārarasaḥ pareṣu /
unmūlito 'pi marutā bata vāridurga- mārge yad atra janasaṃkramatām upetaḥ // VidSrk_33.72
*(1090) //
*(1091) //
dūraṃ yadi kṣipasi bhīmajavair marudbhiḥ saṃcūrṇayasy api dṛḍhaṃ yadi vā śilābhiḥ /
saudāminībhir asakṛd yadi haṃsi cakṣur nānyā gatis tad api vārida cātakasya // VidSrk_33.82
*(1100) //
deve kālavaśaṃ gate savitari prāpyāntarāsaṃgatiṃ hanta dhvānta kim edhase diśi diśi vyomnaḥ
pratispardhayā /
tasyaivāstam upeyuṣaḥ karaśatāny ādāya vidhvaṃsayann eṣa tvāṃ kalitaḥ kalābhir udayaty agre
śaśī pārvaṇaḥ // VidSrk_33.84 *(1102) //
dhanyas tvaṃ sahakāra samprati phalaiḥ kākāñ śukān pūrayan pūrvaṃ tu tvayi
muktamañjaribharonnidre ya indindiraḥ /
akrīḍan nimiṣaṃ sa naiti phalinaṃ yat tvāṃ vikāśaikamut taddharmo 'sya phalāśayā paricayaḥ
kalpadrume 'py asti kim // VidSrk_33.85 *(1103) //
jāyante bahavo 'tra kacchapakule kiṃ tu kvacit kacchapī naikāpy ekam asūta nāpi ca punaḥ sūte na
vā soṣyate /
ākalpaṃ dharaṇībharodvahanataḥ saṃkocakhinnātmano yaḥ kūrmasya dināni nāma katicid
viśrāmadānakṣamaḥ // VidSrk_33.87 *(1105) //
hanūmataḥ
praśāntāḥ kallolāḥ stimitamasṛṇaṃ vāri vimalaṃ vinīto 'yaṃ veśaḥ śamam iva nadīnāṃ kathayati /
tathāpy āsāṃ tais tais tarubhir abhitas tīrapatitaiḥ sa evāgre buddhau pariṇamati ruddho 'py avinayaḥ
// VidSrk_33.93 *(1111) //
vidhvastā mṛgapakṣiṇo vidhuratāṃ nītāḥ sthalīdevatā dhūmair antaritāḥ svabhāvamalinair āśā mahī
tāpitā /
bhasmīkṛtya sapuṣpapallavadalāṃs tāṃs tān mahāpādapān durvṛttena davānalena vihitaṃ
valmīkaśeṣaṃ vanam // VidSrk_33.96 *(1114) //
/var{@ntaritāḥ/lem
/emend, @ntaritā /edKG}
citraṃ tad eva mahad aśmasu tāpaneṣu yan nodgiranty analam indukarābhimṛṣṭāḥ /
sambhāvyate 'pi kim idaṃ nu yathendukāntās te pāvanaṃ ca śiśiraṃ ca rasaṃ sṛjanti //
VidSrk_33.98 *(1116) //
ājñām eva muner nidhāya śirasā vindhyācala sthīyatām atyuccaiḥ padam icchatā punar iyaṃ no
laṅghanīyā tvayā /
mainākādimahīdhralabdhavasatiṃ yaḥ pītavān ambudhiṃ tasya tvāṃ gilataḥ kapolamilanakleśo 'pi
kiṃ jāyate // VidSrk_33.105 *(1123) //
tato vātavrajyā
uddāmadviradāvalūnabisinīsaurabhyasambhāvita- vyomānaḥ
kalahaṃsakampitagarutpālīmarunmāṃsalāḥ /
dūrottānataraṅgalaṅghanajalājaṅghālagarvaspṛśaḥ karpūradravaśīkarair iva diśo limpanti pampānilāḥ
// VidSrk_34.1 *(1125) //
suratabharakhinnapannagavilāsinīpānakelijarjaritaḥ /*
punar iha virahiśvāsair malayamarun māṃsalībhavati // VidSrk_34.16 *(1140) //*
daronmīlaccūḍaprakaramukulodgārasurabhir latālāsyakrīḍāvidhinibiḍadīkṣāparicayaḥ /
vibhindann udyānāny atanumakarandadravahara- śramasvairo vāyur manasijaśarair jarjarayati //
VidSrk_34.22 *(1146) //
tato jātivrajyā|| 35
rajjukṣeparayonnamadbhujalatāvyaktaikapārśvastanī
sūtracchedavilolaśaṅkhavalayaśreṇījhaṇatkāriṇī /
tiryagvistṛtapīvaroruyugalā pṛṣṭhānativyākṛtā- bhogaśroṇir udasyati pratimuhuḥ kūpād apaḥ pāmarī //
VidSrk_35.5 *(1152) //
pakṣābhyāṃ sahitau prasārya caraṇāv ekaikaśaḥ pārśvayor ekīkṛtya śirodharopari śanaiḥ pāṇḍūdare
pakṣatī /
nidrāśeṣaviśeṣaraktanayano niryāya nīḍodarād āsṛkkāntavidāritānanapuṭaḥ pārāvato jṛmbhate //
VidSrk_35.6 *(1153) //
bhṛṅgārasya
upādhyāyadāmarasya
tundī cet paricumbati priyatamāṃ svārthāt tato bhraśyati svārthaṃ cet kurute priyādhararasāsvādaṃ
na vindaty asau /
taṃ cemaṃ ca karoti mūḍhajaḍadhīḥ kāmāndhamugdho yatas tundau tunditavigrahasya surate naiko
bhaven nāparaḥ // VidSrk_35.12 *(1159) //
payasi sarasaḥ svacche matsyāñ jighṛkṣur itas tato valitanayano mandaṃ mandaṃ padaṃ nidadhad
bakaḥ /
viyati vidhṛtaikāṅghris tiryagvivartitakandharo dalam api calatsapratyāśaṃ muhur muhur īkṣate //
VidSrk_35.17 *(1164) //
ādau vitatya caraṇau vinamayya kaṇṭham utthāpya vaktram abhihatya muhuś ca vatsāḥ /
mātrā pravartitamukhaṃ mukhalihyamāna- paścārdhasusthamanasaḥ stanam utpibanti //
VidSrk_35.21 *(1168) //
durupahitahaleṣāsārgaladvāramārāt paricakitapurandhrīpātitābhyarṇabhāṇḍam /
pavanarayatiraścīs toyadhārāḥ pratīcchan viśati valitaśṛṅgaḥ pāmarāgāram ukṣā // VidSrk_35.29
*(1176) //
madhuram iva vadantaḥ svāgataṃ bhṛṅgaśabdair natim iva phalanamraiḥ kurvate 'mī śirobhiḥ /
mama dadata ivārghaṃ puṣpavṛṣṭiṃ kirantaḥ kathaya natisaparyāṃ śikṣitāḥ śākhino 'pi //
VidSrk_35.42 *(1189) //
śrīharṣasya
tais tair jīvopahārair iha kuharaśilāsaṃśrayām arcayitvā devīṃ kāntāradurgāṃ rudhiram upataru
kṣetrapālāya dattvā /
tumbīvīṇāvinodavyavahitasarakām ahni jīrṇe purāṇīṃ hālāṃ mālūrakoṣair yuvatisahacarā barbarāḥ
śīlayanti // VidSrk_35.44 *(1191) //
yogeśvarasya
tato māhātmyavrajyā|| 36
tad brahmāṇḍam iha kvacit kvacid api kṣoṇī kvacin nīradās te dvīpāntaramālino jaladhayaḥ kvāpi
kvacid bhūbhṛtaḥ /
āścaryaṃ gaganasya ko 'pi mahimā sarvair amībhiḥ sthitair dūre pūraṇam asya śūnyam iti yan
nāmāpi nāchāditam // VidSrk_36.1 *(1193) //
keśaṭasya
viṣṇur babhāra bhagavān akhilāṃ dharitrīṃ taṃ pannagas tam api tatsahitaṃ payodhiḥ /
kumbhodbhavas tu tam apīyata helayaiva satyaṃ na kaścid avadhir mahatāṃ mahimnaḥ //
VidSrk_36.3 *(1195) //
kiṃ brūmo jaladheḥ śriyaṃ sa hi khalu śrījanmabhūmiḥ svayaṃ vācyaḥ kiṃ mahimāpi yasya hi kila
dvīpaṃ mahīti śrutiḥ /
tyāgaḥ ko 'pi sa tasya bibhrati jaganty asyārthino 'py ambudāḥ śakteḥ kaiva kathāpi yasya bhavati
kṣobheṇa kalpāntaram // VidSrk_36.4 *(1196) //
vācaspateḥ
etasmāj jaladher jalasya kaṇikāḥ kāścid gṛhītvā tataḥ pāthodāḥ paripūrayanti jagatīṃ ruddhāmbarā
vāribhiḥ /
asmān mandarakūṭakoṭighaṭanābhītibhramattārakāṃ prāpyaikāṃ jalamānuṣīṃ tribhuvane śrīmān
abhūd acyutaḥ // VidSrk_36.5 *(1197) //
muñjarājasya
nipīto yenāyaṃ taṭam adhivasaty asya sa munir dadhāno 'ntardāhaṃ sraja iva sa caurvo 'sti dahanaḥ
/
tathā sarvasvārthe bahuvimathito yena sa hariḥ svapity aṅke śrīmān ahaha mahimā ko 'pi jaladheḥ //
VidSrk_36.7 *(1199) //
dharādharasya
/var{dadhāno/lem
/emend, dadāno /edKG}
hariḥ /
sīmā sarvamahādbhuteṣu sa tathā vārāṃpatiḥ pīyate pītaḥ so 'pi na pūritaṃ ca jaṭharaṃ tasmai
namo 'gastaye // VidSrk_36.9 *(1201) //
vācaspateḥ
ito vasati keśavaḥ puram itaś ca tadvidviṣām itaś ca śaraṇāgatāḥ śikharipakṣiṇaḥ śerate /
itaś ca vaḍavānalaḥ saha samastasaṃvartakair aho vitatam ūrjitaṃ bharasahaṃ ca sindhor vapuḥ //
VidSrk_36.12 *(1204) //
apatyāni prāyo daśa daśa varāhī janayati kṣamābhāre dhuryaḥ sa punar iha nāsīn na bhavitā /
padaṃ kṛtvā yaḥ svaṃ phaṇipatiphaṇācakravalaye nimajjantīm antar jaladhivasudhām uttulayati //
VidSrk_36.14 *(1206) //
teṣāṃ tṛṣaḥ pariṇamanti na yatra tatra nānyasya vārivibhavo 'pi ca tādṛg asti /
viśvopakārajananīvyavasāyasiddhim ambhomucāṃ jaladhayo yadi pūrayanti // VidSrk_36.15 *(1207)
//
kiṃ brūmo harim asya viśvam udare kiṃ vā phaṇāṃ bhoginaḥ śete yatra hariḥ svayaṃ jalanidheḥ so
'py ekadeśe sthitaḥ /
āścaryaṃ kalaśodbhavaḥ sa jaladhir yasyaikahastodare gaṇḍūṣīyati paṅkajīyati phaṇī bhṛṅgīyati
śrīpatiḥ // VidSrk_36.17 *(1209) //
vistāro yadi nedṛśo na yadi tad gāmbhīryam ambhonidher na syād vā yadi sarvasattvaviṣayas tādṛk
kṛpānugrahaḥ /
antaḥ prajvalatā payāṃsi dahatā jvālāvalīr muñcatā ke na syur vaḍavānalena balinā
bhasmāvaśeṣīkṛtāḥ // VidSrk_36.18 *(1210) //
keśaṭasya
uddīptāgnir asau munir vijayate yasyodare jīryataḥ pāthoder avaśiṣṭam ambu katham apy udgīrṇam
anto 'rṇavam /
kiṃ cāsmāj jaṭharānalād iva navas tatkālavāntikramān niryātaḥ sa punar yamāya payasām antargato
vāḍavaḥ // VidSrk_36.19 *(1211) //
śrīdaśarathasya
yasminn āpast tadadhikaraṇasyāsya vahner nivṛttiḥ saṃvāsānte vrajati jalade vaikṛtas tābhir eva /
asty anyo 'pi pralayarajanīsaṃnipāte 'py anidro yaḥ sāmudrīr aviratam imās tejasi sve juhoti //
VidSrk_36.20 *(1212) //
keśaṭasya
tataḥ sadvrajyā|| 37
asanto nābhyarthyāḥ suhṛd api na yācyas tanudhanaḥ priyā vṛttir nyāyyā caritam asubhaṅge 'py
amalinam /
vipady uccaiḥ stheyaṃ padam anuvidheyaṃ ca mahatāṃ satāṃ kenoddiṣṭaṃ viṣamam
asidhārāvratam idam // VidSrk_37.1 *(1213) //
dharmakīrteḥ
priyaprāyā vṛttir vinayamadhuro vāci niyamaḥ prakṛtyā kalyāṇī matir anavagītaḥ paricayaḥ /
puro vā paścād vā tad idam aviparyāsitarasaṃ rahasyaṃ sādhūnām anupadi viśuddhaṃ vijayate //
VidSrk_37.2 *(1214) //
yadā kiṃcijjño 'haṃ gaja iva madāndhaḥ samabhavaṃ tadā sarvajño 'smīty abhavad avaliptaṃ
mama manaḥ /
yadā kiṃcit kiṃcid budhajanasakāśād adhigataṃ tadā mūrkho 'smīti jvara iva mado me vyapagataḥ //
VidSrk_37.5 *(1217) //
kālidāsasya
gobhaṭṭasya
rājā tvaṃ vayam apy upāsitaguruprajñābhimānonnatāḥ khyātas tvaṃ vibhavair yaśāṃsi kavayo
dikṣu pratanvanti naḥ /
itthaṃ mānada nātidūram ubhayor apy āvayor antaraṃ yady asmāsu parāṅmukho 'si vayam apy
ekāntato niḥspṛhāḥ // VidSrk_37.10 *(1222) //
bhartṛhareḥ
udanvacchinnā bhūḥ sa ca nidhir apāṃ yojanaśataṃ sadā pānthaḥ pūṣā gaganaparimāṇaṃ kalayati
/
iti prāyo bhāvāḥ sphuradavadhimudrāmukulitāḥ satāṃ prajñonmeṣaḥ punar ayam asīmā vijayate //
VidSrk_37.11 *(1223) //
rājaśekharasya
ye dīneṣu kṛpālavaḥ spṛśati yān alpo 'pi na śrīmadaḥ śrāntā ye ca paropakārakaraṇe hṛṣyanti ye
yācitāḥ /
svasthāḥ saty api yauvanodayamahāvyādhiprakope 'pi ye te bhūmaṇḍalamaṇḍanaikatilakāḥ santaḥ
kiyanto janāḥ // VidSrk_37.26 *(1238) //
ye prāpte vyasane 'py anākuladhiyaḥ sampatsu naivonnatāḥ prāpte naiva parāṅmukhāḥ praṇayini
prāṇopayogair api /
hrīmantaḥ svaguṇapraśaṃsanavidhāv anyastutau paṇḍitā dhig dhātrā kṛpaṇena yena na kṛtāḥ
kare ślāghyas tyāgaḥ śirasi gurupādapraṇayitā mukhe satyā vāṇī śrutam anavagītaṃ śravaṇayoḥ /
hṛdi svacchā vṛttir vijayibhujayor vīryam atulaṃ vināpy aiśvaryeṇa sphurati mahatāṃ maṇḍanam
idam // VidSrk_37.31 *(1243) //
purāṇam ity eva na sādhu sarvaṃ na cāpi kāvyaṃ navam ity avadyam /
santaḥ parīkṣyānyatarad bhajante mūḍhaḥ parapratyayahāryabuddhiḥ // VidSrk_37.34 *(1246) //
kālidāsasyaitau
yan netrais tribhir īkṣate na giriśo nāṣṭābhir apy abjabhūḥ skando dvādaśabhir na vā na maghavā
cakṣuḥsahasreṇa vā /
sambhūyāpi jagattrayasya nayanair draṣṭuṃ na tac chakyate pratyādiśya dṛśau samāhitadhiyaḥ
paśyanti yat paṇḍitāḥ // VidSrk_37.37 *(1249) //
tato 'sadvrajyā
mukharasyāprasannasya mitrakāryavighātinaḥ /
nirmāṇam āśānāśāya durjanasya ghanasya ca // VidSrk_38.3 *(1256) //
pādāhato 'tha dhṛtadaṇḍavighaṭṭito vā yaṃ daṃṣṭrayā spṛśati taṃ kila hanti sarpaḥ /
ko 'py anya eṣa piśuno 'tra bhujaṅgadharmā karṇe paraṃ spṛśati hanty aparaṃ samūlam //
VidSrk_38.15 *(1268) //
jāḍyaṃ hrīmati gaṇyate vratarucau dambhaḥ śucau kaitavaṃ śūre nirghṛṇatārjave vimatinā dainyaṃ
priyālāpini /
tejasviny avaliptatā mukharatā vaktary aśaktiḥ sthire tat ko nāma bhaved guṇaḥ sa guṇināṃ yo
durjane nāṅkitaḥ // VidSrk_38.20 *(1273) //
vandyān nindati duḥkhitān upahasaty ābādhate bāndhavān śūrān dveṣṭi dhanacyutān paribhavaty
ājñāpayaty āśritān /
guhyāni prakaṭīkaroti ghaṭayaty anyonyavairāśrayān brūte śīghram avācyam ujjhitaguṇo gṛhṇāti
doṣān khalaḥ // VidSrk_38.21 *(1274) //
tulyotpattī prakṛtidhavalāv apy amū śaṅkhasomau tatra sthāṇur vidhum asadṛśenottamāṅgena dhatte
/
śaṅkhas tāpakrakacanicayair bhidyate śaṅkhakāraiḥ ko nāmāntaḥprakṛtikuṭilo durgatiṃ nābhiyāti //
VidSrk_38.29 *(1282) //
nūnaṃ darpāt tuhinarucinā durjanasya pramārṣṭuṃ nītaṃ ceto na ca dhavalitaṃ helayā nārpitaṃ ca /
yenedānīṃ malinahṛdayo lakṣyate śītaraśmir yasmāc cāyaṃ hṛdayarahito durvidhaḥ sarvadaiva //
VidSrk_38.41 *(1294) //
vṛthājvalitakopāgneḥ paruṣākṣaravādinaḥ /
durjanasyauṣadhaṃ nāsti kiṃcid anyad anuttarāt // VidSrk_38.44 *(1297) //
ākrānteva mahopalena muninā śapteva durvāsasā sātatyaṃ bata mudriteva jatunā nīteva mūrchāṃ
viṣaiḥ /
baddhevātanurajjubhiḥ paraguṇān vaktuṃ na śaktā satī jihvā lohaśalākayā khalamukhe viddheva
saṃlakṣyate // VidSrk_38.49 *(1302) //
śrīdharmadāsasya
tato dīnavrajyā
potān etān api gṛhavati grīṣmamāsāvasānaṃ yāvan nirvāhayati bhavatī yena vā kenacid vā /
paścād ambhodharajalaparīpātam āsādya tumbī kūṣmāṇḍī ca prabhavati tadā bhūbhujaḥ ke vayaṃ
ke // VidSrk_39.3 *(1306) //
dharaṇīdharasya
kṣutkṣāmāḥ śiśavaḥ śavā iva tanur mandādaro bāndhavo liptā jarjarakarkarī jatulavair no māṃ tathā
bādhate /
gehinyā sphuṭitāṃśukaṃ ghaṭayituṃ kṛtvā sakāku smitaṃ kupyantī prativeśinī pratidinaṃ sūcīṃ
yathā yācitā // VidSrk_39.4 *(1307) //
tasminn eva gṛhodare rasavatī tatraiva sā kaṇḍanī tatropaskaraṇāni tatra śiśavas tatraiva vāsaḥ
svayam /
etat soḍhavato 'pi duḥsthagṛhiṇaḥ kiṃ brūmahe durdaśām adya śvo vijaniṣyamāṇagṛhiṇī tatraiva yat
kunthati // VidSrk_39.7 *(1310) //
saktūñ śocati samplutān pratikaroty ākrandato bālakān pratyutsiñcati karpareṇa salilaṃ śayyātṛṇaṃ
rakṣati /
dattvā mūrdhani śīrṇaśūrpaśakalaṃ jīrṇe gṛhe vyākulā kiṃ tad yan na karoti duḥsthagṛhiṇī deve
bhṛśaṃ varṣati // VidSrk_39.9 *(1312) //
yogeśvarasya
mā rodīś ciram ehi vatsa viphalaṃ dṛṣṭvādya putrān imān āyāto bhavato 'pi dāsyati pitā graiveyakaṃ
vāsasī /
śrutvaivaṃ gṛhiṇīvacāṃsi nikaṭe kuḍyasya niḥkiṃcano niśvasyāśrujalaphutānatamukhaḥ pānthaḥ
punaḥ proṣitaḥ // VidSrk_39.11 *(1314) //
mātar dharmarate kṛpāṃ kuru mayi śrānte ca vaideśike dvārālindakakoṇakeṣu nibhṛtaḥ sthitvā
kṣipāmi kṣapām /
ity evaṃ gṛhiṇīpracaṇḍavadanāvākyena nirbhartsitaḥ skandhe nyastapalālamuṣṭivibhavaḥ pānthaḥ
śanair gacchati // VidSrk_39.13 *(1316) //
lagnaḥ śṛṅgayuge gṛhī satanayo vṛddhau gurū pārśvayoḥ pucchāgre gṛhiṇī svareṣu śiśavo lagnā
vadhūḥ kambale /
ekaḥ śīrṇajaradgavo vidhivaśāt sarvasvabhūto gṛhe sarveṇaiva kuṭumbakena rudatā suptaḥ
samutthāpyate // VidSrk_39.14 *(1317) //
śītavātasamudbhinna- pulakāṅkuraśālinī /
mamāmbaravihīnasya tvag eva paṭikāyate // VidSrk_39.15 *(1318) //
*(1321) //
tato 'rthāntaranyāsavrajyā|| 40
'nveṣaṇā /
tārābhāḥ phaṇacakravālamaṇayo na syur yadi dyotino yair evonnatim āpnuvanti guṇinas tair eva
yānty āpadam // VidSrk_40.1 *(1333) //
rathasyaikaṃ cakraṃ bhujagayamitāḥ sapta turagā nirālambo mārgaś caraṇarahitaḥ sārathir api /
ravir yāty evāntaṃ pratidinam apārasya nabhasaḥ kriyāsiddhiḥ sattve bhavati mahatāṃ nopakaraṇe
// VidSrk_40.4 *(1336) //
vāgīśvarasya
akārye tathyo vā bhavati vitathaḥ kāmam athavā tathāpy uccair dhāmnāṃ harati mahimānaṃ
janaravaḥ /
tulottīrṇasyāpi prakaṭanihatāśeṣatamaso raves tādṛk tejo na hi bhavati kanyāṃ gata iti // VidSrk_40.6
*(1338) //
kiṃ janmanā jagati kasyacid īkṣitena śaktyaiva yāti nijayā puruṣaḥ pratiṣṭhām /
śaktā hi kūpam api śoṣayituṃ na kumbhāḥ kumbhodbhavena punar ambudhir eva pītaḥ //
VidSrk_40.9 *(1341) //
sthalīnāṃ dagdhānām upari mṛgatṛṣṇānusaraṇāt tṛṣārtaḥ śāraṅgo viramati na khinne 'pi vapuṣi /
ajānānas tattvaṃ na sa mṛgayate 'nyāṃ ca sarasīm abhūmau pratyāśā na hi phalati vighnaṃ ca
kurute // VidSrk_40.15 *(1347) //
kiṃ kūrmasya bharavyathā na vapuṣi kṣmāṃ na kṣipaty eṣa yat kiṃ vā nāsti pariśramo
dinakarasyāste na yan niścalaḥ /
kiṃ tv aṅgīkṛtam utsṛjan kṛpaṇavac chlāghyo jano lajjate nirvyūḍhiḥ pratipannavastuṣu satām ekaṃ
batāho vratam // VidSrk_40.16 *(1348) //
svacchāśayo bhavati ko 'pi janaḥ prakṛtyā saṅgaḥ satām abhijanaś ca na hetur atra /
dugdhābdhilabdhajanano harakandharāsthaḥ svāṃ kālatāṃ tyajati jātu na kālakūṭaḥ // VidSrk_40.17
*(1349) //
vāsaś carma vibhūṣaṇaṃ śavaśiro bhikṣāṇatenāśanaṃ gaur ekaḥ sa ca lāṅgale 'py akuśalas
tanmātrasāraṃ dhanam /
śarvasyety avagamya yāti vimukhī ratnālayaṃ jāhvanī kaṣṭaṃ durgatikasya jīvitam aho dārair api
tyajyate // VidSrk_40.18 *(1350) //
khanati na khuraiḥ kṣoṇīpṛṣṭhaṃ na nardati sādaraṃ prakṛtipuruṣaṃ dṛṣṭvaivāgre na kupyati gām api
/
vahati tu dhuraṃ dhuryo dhairyād anuddhatakandharo jagati kṛtinaḥ kāryaudāryāt parān atiśerate //
VidSrk_40.20 *(1352) //
śiraḥ śārvaṃ svargāt paśupatiśirastaḥ kṣitibhṛtaṃ mahīdhrād uttuṅgād avanitalam asmāc ca jaladhim
/
adho 'dho gaṅgāvad vayam upagatā dūram athavā padabhraṃśetānāṃ bhavati vinipātaḥ
śatamukhaḥ // VidSrk_40.21 *(1353) //
bhayaṃ yad dhanurīśvarasya śiśinā yaj jāmadagnyo hatas tyaktā yena guror girā vasumatī baddho
yad ambhonidhiḥ /
ekaikaṃ daśakandharakṣayakṛto rāmasya kiṃ varṇyate daivaṃ varṇaya yena so 'pi sahasā nītaḥ
kathāśeṣatām // VidSrk_40.27 *(1359) //
upaśamaphalād vidyābījāt phalaṃ dhanam icchatāṃ bhavati viphalaḥ prārambho yat tad atra kim
adbhutam /
niyataviṣayāḥ sarve bhāvā na yānti hi vikriyāṃ janayitum alaṃ śāler bījaṃ na jātu javāṅkuram //
VidSrk_40.29 *(1361) //
tṛṣārtaiḥ śāraṅgaiḥ prati jaladharaṃ bhūri virutaṃ ghanair muktā dhārāḥ sapadi payasas tān prati
muhuḥ /
khagānāṃ ke meghāḥ ka iva vihagā vā jalamucām ayācyo nārtānām anupakaraṇīyo na mahatām //
VidSrk_40.30 *(1362) //
amarasiṃhasya
payas tejo vāyur gaganam avanir viśvam api vā svayaṃ viṣṇus tasya tridaśajayinaḥ kiṃ na sukaram
/
chalān nīto 'dhastād balir aṇukarūpeṇa tad api svabhāvāc cakrī yaḥ praguṇam api cakreṇa sṛjati //
VidSrk_40.31 *(1363) //
muṣṭikaraguhasya
kiṃ nojjvalaḥ kim u kalāḥ sakalā na dhatte datte na kiṃ nayanayor mudam unmayūkhaḥ /
rāhos tu cakrapatito 'stamito 'yam induḥ satyaṃ satām ahṛdayeṣu guṇās tṛṇāni // VidSrk_40.32
*(1364) //
atulasya
lūnās tilās tadanu śoṣam upāgatās te śoṣād dhi śuddhim atha tāpam upetavantaḥ /
tāpāt kaṭhoratarayantranipīḍanāni sneho nimittam iti duḥkhaparaṃparāyāḥ // VidSrk_40.33 *(1365) //
śambūkāḥ kila nirgatā jalanidhes tīreṣu dāvāgninā dahyante maṇayo vaṇikkaratalair āyānti rājñāṃ
śiraḥ /
sthānapracyutir alpakasya vipade santas tu deśāntaraṃ yānto yānti sadā samarpitaguṇāḥ ślāghyāḥ
parām unnatim // VidSrk_40.37 *(1369) //
apetāḥ śatrubhyo vayam iti viṣādo 'yam aphalaḥ pratīkāras tv eṣām aniśam anusaṃdhātum ucitaḥ /
jarāsaṃdhād bhagnaḥ saha halabhṛtā dānavaripur jaghānainaṃ paścān na kim anilasūnuḥ
priyasakhaḥ // VidSrk_40.39 *(1371) //
*(1374) //
tataś cāṭuvrajyā|| 41
na lopo varṇānāṃ na khalu parataḥ pratyayavidhir vikāro nāsty eva kvacid api na bhagnāḥ
prakṛtayaḥ /
guṇo vā vṛddhir vā satatam upakārāya jagatāṃ muner dākṣīputrād api tava samarthaḥ padavidhiḥ //
VidSrk_41.7 *(1387) //
pāṇineḥ
yasya dvīpaṃ dharitrī sa ca jaladhir abhūd yasya gaṇḍūṣatoyaṃ tasyāścaryaikamūrter api nabhasi
vapur yatra durlakṣam āsīt /
tat pītaṃ tvadyaśobhis tribhuvanam abhajaṃs tāni viśrāmahetos tac cāntaḥ kaiṭabhāreḥ sa ca tava
hṛdaye vandanīyas tvam ekaḥ // VidSrk_41.9 *(1389) //
tathāgatadāsasya
tvaṃ cen nātha kalānidhiḥ śaśadharas tat toyanāthā vayaṃ maryādānidhir ambhasāṃ patir atha
tvaṃ ced vayaṃ vāridāḥ /
sarvāśāparipūrako jaladharas tvaṃ ced vayaṃ bhūruhaḥ sanmārgvasthitisundaras tvam iha cec
chākhī vayaṃ cādhvagāḥ // VidSrk_41.12 *(1392) //
deva svastutir astu nāma hṛdi naḥ sarve vasanty āgamās tīrthaṃ na kvacid īdṛg atrabhavatī
tvatkhaḍgadhārā yathā /
yām ekaḥ svaśarīraśuddhirasiko mūrdhi pratīcchan ripur dvaividhyād anu pañcatāṃ tadanu ca
traidaśyam āpa kṣaṇāt // VidSrk_41.16 *(1396) //
rathāṅgasya
matparyantavasuṃdharāvijayine muktādi ratnaṃ mayā sarvaṃ ḍhaukitam eva tubhyam adhunā jāto
'smi niṣkiṃcanaḥ /
ity ullāsitavīcibāhur udayanmārtaṇḍabimbacchalāt prātas taptakuṭhāram eṣa vahate deva tvadagre
'mbudhiḥ // VidSrk_41.17 *(1397) //
vasukalpasya
dvāraṃ khaḍgibhir āvṛtaṃ bahir api praklinnagaṇḍair gajair antaḥ kañcukibhiḥ sphuranmaṇidharair
adhyāsitā bhūmayaḥ /
ākrāntaṃ mahiṣībhir eva śayanaṃ tvadvidviṣāṃ mandire rājan saiva cirantanapraṇayinīśūnye 'pi
rājyasthitiḥ // VidSrk_41.23 *(1403) //
vijayapālasya
atyuktau yadi na prakupyasi mṛṣāvādaṃ na cen manyase tad brūmo 'dbhutakīrtaneṣu rasanā keṣāṃ
na kaṇḍūyate /
deva tvadvijayapratāpadahanajvālāvalīśoṣitāḥ sarve vāridhayas tato ripuvadhūbāṣpāmbubhiḥ pūritāḥ
// VidSrk_41.24 *(1404) //
saṃgrāmāṅgaṇasaṃgatena bhavatā cāpe samāropite devākarṇaya yena yena mahasā yad yat
samāsāditam /
kodaṇḍena śarāḥ śaraī ripuśiras tenāpi bhūmaṇḍalaṃ tena tvaṃ bhavatā ca kīrtir anaghā kīrtyā ca
lokatrayam // VidSrk_41.27 *(1407) //
saṃgrāmāṅgaṇasya
śarair vyarthaṃ nātha tribhuvanajayārambhacaturais tava jyānirghoṣaṃ nṛpatir iha ko nāma sahate /
yam uccair ākarṇya tridaśapatir apy āhavabhiyā hriyā pārśvaṃ paśyan nibhṛtanibhṛtaṃ muñcati
dhanuḥ // VidSrk_41.28 *(1408) //
nāhillasya
te kaupīnadhanās ta eva hi paraṃ dhātrīphalaṃ bhuñjate teṣāṃ dvāri nadanti vājinivahās tair eva
labdhā kṣitiḥ /
tair etat samalaṃkṛtaṃ nijakulaṃ kiṃ vā bahu brūmahe ye dṛṣṭāḥ parameśvareṇa bhavatā ruṣṭena
tuṣṭena vā // VidSrk_41.30 *(1410) //
jayādityasya
vatse mādhavi tāta campaka śiśo mākanda kaunti priye hā mātar madayanti hā kurabaka bhrātaḥ
svasar mālati /
ity evaṃ ripumandireṣu bhavataḥ śṛṇvanti naktaṃcarā golāṅgūlavimardasambhramavaśād
udyānadevīgiraḥ // VidSrk_41.32 *(1412) //
śubhāṅgasya
vajrin vajram idaṃ jahīhi bhagavan īśa triśūlena kiṃ viṣṇo tvaṃ ca vimuñca cakram amarāḥ sarve
tyajantv āyudham /
adyāyaṃ paracakrabhūmanṛpater voḍhuṃ trilokīdhuraṃ prauḍhārātighaṭāvighaṭṭanapaṭur dordaṇḍa
evodyataḥ // VidSrk_41.33 *(1413) //
pṛthur asi guṇaiḥ kīrtyā rāmo nalo bharato bhavān mahati samare śatrughnas tvaṃ sadaiva
yudhiṣṭhiraḥ /
iti sucaritair bibhrad rūpaṃ ciraṃtanabhūbhujāṃ katham asi na māṃdhātā deva trilokavijayy api //
VidSrk_41.37 *(1417) //
śeṣaṃ kleśayituṃ diśaḥ sthagayituṃ peṣṭuṃ dharitrībhṛtaḥ sindhūn dhūlibhareṇa kardamayituṃ tair
eva roddhuṃ nabhaḥ /
nāsīre ca muhur muhuś cala calety ālāpakolāhalān kartuṃ nātha varūthinīyam avanīṃ jetuṃ punas
tvadbhujau // VidSrk_41.46 *(1426) //
vasukalpasya
dikprāntanīhāratām /
nimnatvaṃ girayaḥ samaṃ viṣamatāṃ śūnyaṃ janasthānakaṃ niryāte tvayi rājyapāla bhavati
tyaktasvabhāvaṃ jagat // VidSrk_41.48 *(1428) //
mahodadheḥ
deva tvaṃ kila kuntalagraharuciḥ kāñcīm apāsārayan kṣipraṃ kṣiprakaras tataḥ prahaṇanaṃ
prārabdham aṅgeṣv api /
ity ākūtajuṣas tava stavakṛtā vaitālikenodite lajjante pramadāḥ parasparam abhiprekṣyārayo bibhyati
// VidSrk_41.50 *(1430) //
jāne vikramavardhana tvayi dhanaṃ viśrāṇayaty arthināṃ bhāvī śoṇa ivopalair upacito ratnair
agādho 'mbudhiḥ /
tat paśyāmi ca rohaṇo maṇibharair ādhmāyamānodaraḥ pākotpīḍitadāḍimīphaladaśāṃ kaiścid dinair
yāsyati // VidSrk_41.57 *(1437) //
ekas tridhā hṛdi sadā vasasi sma citraṃ yo vidviṣāṃ ca viduṣāṃ ca mṛgīdṛśāṃ ca /
deva tvām aham arthaye ciram asau varṣāgamo nirgatas tīrthaṃ tīrtham itas tato vicarituṃ ceto
'dhunā dhāvati /
tad viśrāmaya vīra vīryanibiḍajyābandhanāt kārmukaṃ mā bhūd vairivadhūvilocanajalair mārgakramo
durgamaḥ // VidSrk_41.59 *(1439) //
kṣiptaḥ kṣīragṛhe na dugdhajaladhiḥ koṣe na hemācalo dikpālā api pālipālanavidhav ānīya nāropitāḥ
/
no vā dikkarinaḥ kvaṇanmadhulihaḥ paryāyaparyāṇana- krīḍāyāṃ viniyojitā vada kṛtaṃ kiṃ kiṃ tvayā
digjaye // VidSrk_41.66 *(1446) //
dakṣasya
dātaiṣa viśvaviditaḥ kim ayaṃ dadāti sarvāhitāni jagate nanu vārtam etat /
asyodayāt prabhṛti vāñchati dānapātraṃ cintāmaṇir yadi dadāti dadātu tāvat // VidSrk_41.68 *(1448)
//
aṅkokasya
ye tṛṣṇārtair adhikam aniśaṃ bhujyamānāḥ prasannā antarbhūtā jhaṭiti guṇino yatra pūrṇā bhavanti /
namrībhūtaiḥ phalam abhinavaṃ prāpyate yady avaśyaṃ tat kiṃ kūpāḥ sukṛtaghaṭitās tvādṛśā vā
pumāṃsaḥ // VidSrk_41.74 *(1454) //
amaradattasya
bhrāntaṃ yena caturbhir eva caraṇaiḥ satyābhidhāne yuge tretāyāṃ tribhir aṅghribhiḥ katham api
dvābhyāṃ tato dvāpare /
na syāt tvaṃ yadi deva pudgalaguḍaḥ kāle kalaūtkale so 'yaṃ paṅgur avasthitaikacaraṇo dharmaḥ
kathaṃ bhrāmyati // VidSrk_41.75 *(1455) //
cittūkasya
tvaṃ dharmabhūs tvam iha saṃgaramūrdhni bhīmaḥ kīrtyārjuno 'si nakulena tavopamāsti /
tulyas tvayā yadi paraṃ sahadeva eva duḥśāsanas tava punar nanu ko 'pi śatruḥ // VidSrk_41.76
*(1456) //
halāyudhasya
kūrmaḥ pādo 'tra yaṣṭir bhujagapatir asau bhājanaṃ bhūtadhātrī tailotpūraḥ samudrāḥ kanakagirir
ayaṃ vṛttavartiprarohaḥ /
arcis tigmāṃśurocir gaganamalinimā kajjalaṃ dahyamānā śatruśreṇī pataṅgā jvalati narapate
tvatpratāpapradīpaḥ // VidSrk_41.77 *(1457) //
khipākasya
mayā tāvad dṛṣṭo na khalu kalikandarpanṛpater guṇais tulyaḥ ko 'pi kvacid api kim aśrāvi bhavatā /
iti praśnaśraddhākulitam iva karṇāntikam agān mṛgākṣīṇāṃ cakṣuś caṭulataratārāntataralam //
VidSrk_41.79 *(1459) //
vasukalpasya
tato nirvedavrajyā
āsvādya svayam eva vacmi mahatīr marmacchido vedanā mā bhūt kasyacid apy ayaṃ paribhavo
yāñcheti saṃsāriṇaḥ /
paśya bhrātar iyaṃ hi gauravajarādhikkārakelisthalī mānamlānimasī
guṇavyatikaraprāgalbhyagarbhacyutiḥ // VidSrk_42.2 *(1462) //
jātir yātu rasātalaṃ guṇagaṇas tasyāpy adho gacchatu śīlaṃ śailataṭāt patāv abhijanaḥ
saṃdahyatāṃ vahninā /
śaurye vairiṇi vajram āśu nipatatv artho 'stu naḥ kevalaṃ yenaikena vinā guṇās tṛṇalavaprāyāḥ
samastā ime // VidSrk_42.5 *(1465) //
sphuradgirigurugrāvaskhaladvīcayaḥ /
pratyutthānam itas tataḥ pratidinaṃ kurvadbhīr udgītibhir yad dhārārpitadṛṣṭibhiḥ kṣitibhujāṃ
vidvadbhir apy āsyate // VidSrk_42.6 *(1466) //
yad ete sādhūnām upari vimukhāḥ santi dhanino na caiṣāvajñaiṣām api tu nijavittavyayabhayam /
ataḥ khedo nāsminn aparam anukampaiva bhavati svamāṃsatrastebhyaḥ ka iva hariṇebhyaḥ
paribhavaḥ // VidSrk_42.8 *(1468) //
vayam akuśalāḥ karṇopānte niveśayituṃ mukhaṃ kṛtakacaritair bhartuś ceto na vañcayituṃ kṣamāḥ
/
priyam api vaco mithyā vaktuṃ jaḍair na ca śikṣitaṃ ka iva hi guṇo yo 'smān kuryān
nareśvaravallabhān // VidSrk_42.10 *(1470) //
khalollāpāḥ soḍhāḥ katham api parārādhanaparair nigṛhyāntar duḥkhaṃ hasitam api śūnyena
manasā /
kṛto vittastambhapratihatadhiyām añjalir api tvam āśe moghāśe kim aparam ato nartayasi mām //
VidSrk_42.11 *(1471) //
bhadre vāṇi vidhehi tāvad amalāṃ varṇānupūrvīṃ mukhe cetaḥ svāsthyam upehi gaccha gurute
vidyāvān api janmavān api tathā yukto 'pi cānyair guṇair yan nāpnoti manaḥ samīhitaphalaṃ
daivasya sā vācyatā /
etāvat tu hṛdi vyathāṃ vitanute yat prāktanaiḥ karmabhir lakṣmīṃ prāpya jaḍo 'py asādhur api ca
svāṃ yogyatāṃ manyate // VidSrk_42.22 *(1482) //
hṛtpaṭṭake yad yad ahaṃ likhāmi tat tad vidhir lumpati sāvadhānaḥ /*
bhūyovilopān masṛṇe tv idānīṃ rekhāpi nodeti manorathasya // VidSrk_42.27 *(1487) //*
kuryān na kiṃ dhanavataḥ svajanasya vārtā kiṃ tatkriyā nayanayor na dhṛtiṃ vidadhyāt /
mām eṣa yācitum upāgata ity asatya- sambhāvanāvikalam asya na cen manaḥ syāt // VidSrk_42.28
*(1488) //
tāvat kathaṃ kathaya yāsi gṛhaṃ parasya tatrāpi cāṭuśatam ārabhase kathaṃ ca /
svaṃ varṇayasy atha kathaṃ kulaputra mānī hā mugdha dagdhajaṭhareṇa viḍambito 'si //
VidSrk_42.30 *(1490) //
kapolebhyo baddhaḥ katham akhilaviśvaprabhur asāv anāryair asmābhiḥ param iyam apūrvaiva
racanā /
yad indoḥ pīyūṣadravamayamayūkhotkarakiraḥ kalaṅko ratnaṃ tu pratiphaṇam anarghaṃ
viṣabhṛtām // VidSrk_42.36 *(1496) //
vittokasya
narendraiḥ śrīcandraprabhṛtibhir atītaṃ sahṛdayair atikrāntaṃ tais taiḥ kavibhir abhinandādibhir api /
idānīṃ vāk tūṣṇīṃ bhava kim u mudhaiva pralapasi kva pūjāsambhāraḥ kva ca tava
guṇollāsarabhasaḥ // VidSrk_42.40 *(1500) //
vākkūṭasya
sudhāsūtiḥ kṣīṇo gaṇapatir asāv ekadaśanaḥ padabhraṣṭā devī sarid api surāṇāṃ bhagavatī /
dvijihvād anyeṣāṃ kva nanu guṇinām īśvarajuṣāṃ tvayā dṛṣṭo bhogaḥ kim iha viphalaṃ kliśyasi
manaḥ // VidSrk_42.41 *(1501) //
gaccha trape virama dhairya dhiyaḥ kim atra mithyā viḍambayasi kiṃ puruṣābhimāna /
pradhvastasarvaguṇam arjitadoṣasainyaṃ dainyaṃ yad ādiśati tad vayam ācarāmaḥ // VidSrk_42.42
*(1502) //
durvāso malināṅgayaṣṭir abalā dṛṣṭo janaḥ sve gṛhe nīcāt karṇakaṭu śrutaṃ dhanam adād
āruḍhagarvaṃ vacaḥ /
anyo mandiram āgataḥ paricayād aprāptakāmo gataḥ khinnāḥ smaḥ svaparopakārakaraṇaklībāṃ
vahantas tanum // VidSrk_42.44 *(1504) //
ito dāvajvālaḥ sthalabhuva ito jālajaṭilā ito vyādho dhāvaty ayam anupadaṃ vakritadhanuḥ /
ito 'py agre tiṣṭhaty ayam ajagaro vistṛtamukhaḥ kva yāyāt kiṃ kuryān mṛgaśiśur ayaṃ daivavaśagaḥ
// VidSrk_42.48 *(1508) //
keneyaṃ śrīr vyasanarucinā śoṇa viśrāṇitā te jāne jānudvayasajala evābhirāmas tvam āsīḥ /
vegabhraśyattaṭaruhavano dustarāvartavīciḥ kasyedānīṃ kaluṣasalilaḥ kūlabhedī priyo 'si //
VidSrk_42.49 *(1509) //
śatānandasya
tato vārdhakyavrajyā
anucitam idam akramaś ca puṃsāṃ yad iha jarāsv api mānmathā vikārāḥ /
yad api ca na kṛtaṃ nitambinīnāṃ stanapatanāvadhi jīvitaṃ rataṃ vā // VidSrk_43.2 *(1519) //
vidyākālidāsayoḥ
dhig vṛddhatāṃ viṣalatām iva dhik tathāpi vāmabhruvām upari saspṛhatām atanvīm /
ko 'trāparādhyati vidhiś ca śaṭhaḥ kuṭhāra- yogyaḥ kaṭhorahṛdayaḥ kusumāyudhaś ca // VidSrk_43.4
*(1521) //
gātrair girā ca vikalaś caṭum īśvarāṇāṃ kurvann ayaṃ prahasanasya naṭaḥ kṛto 'smi /
no vedmi māṃ palitavarṇakabhājam etaṃ nāṭyena kena naṭayiṣyati dīrgham āyuḥ // VidSrk_43.9
*(1526) //
tataḥ śmaśānavrajyā
guñjatkuñjakuṭīrakauśikaghaṭāghūtkārasaṃvallita- krandatpheravacaṇḍahātkṛtibhṛtiprāgbhārabhīmais
taṭaiḥ /
antaḥśīrṇakaraṅkakarkarataratsaṃrodhikūlaṃkaṣa- srotonirgamaghoragharghararavā
pāreśmaśānaṃ sarit // VidSrk_44.7 *(1534) //
bhavabhūter amī
cañcaccañcūdvṛtārdhacyutapiśitalavagrāsasaṃvṛddhagardhair gṛdhrair
ārabdhapakṣadvitayavidhutibhir baddhasāndrāndhakāre /
vaktrodvāntāḥ patantyaś chimitiśikhiśikhāśreṇayo 'smiñ śivānām asrasrotasy ajasrasrutabahalavasā
vāsavisre svananti // VidSrk_44.9 *(1536) //
śrīharṣadevasya
pibaty eko 'nyasmād ghanarudhiram āchidya caṣakaṃ lalajjihvo vaktrād galitam aparo leḍhu pibataḥ
/
tataḥ styānāḥ kaścid bhuvi nipatitāḥ śoṇitakaṇāḥ kṣaṇād uccagrīvo rasayati lasaddīrgharasanaḥ //
VidSrk_44.11 *(1538) //
anyādānākulāntaḥkaraṇavaśavipadbādhitapretaraṅkaṃ
grāsabhraśyatkarālaślathapiśitaśavāgragrahe muktanādam /
sarvaiḥ krāmadbhir ulkānanakavalarasavyāttavaktraprabhābhir vyaktais taiḥ saṃvaladbhiḥ kṣaṇam
aparam iva vyomni vṛttaṃ śmaśānam // VidSrk_44.13 *(1540) //
vallaṇasya
netrākuñcanasāraṇakramakṛtapravyaktanaktaṃdino
dikcakrāntavisarpisallarisaṭābhārāvaruddhāmbaraḥ /
hastanyastakapālakandaradarīmuktābhradhārāḥ pibann unmuktadhvanibhinnakarṇakuharaḥ kravyād
ayaṃ nṛtyati // VidSrk_44.14 *(1541) //
tato vīravrajyā|| 45
etau saṃghaśriyaḥ||
devo yady api te guruḥ sa bhagavān ardhenducūḍāmaṇiḥ kṣoṇīmaṇḍalam ekaviṃśatim idaṃ vārāñ
jitaṃ yady api /
draṣṭavyo 'sy amum eva bhārgavabaṭaḥ kaṇṭhe kuṭhāraṃ vahan paulastyasya puraḥ
praṇāmaracitapratyagrasevāñjaliḥ // VidSrk_45.6 *(1547) //
rāme rudraśarāsanaṃ tulayati smitvā sthitaṃ pārthivaiḥ siñjāsañjanatatpare 'vahasitaṃ dattvā mithas
tālikāḥ /
āropya pracalāṅgulīkiśalaye mlānaṃ guṇāsphālane sphārākarṣaṇabhagnaparvaṇi punaḥ siṃhāsane
mūrchitam // VidSrk_45.9 *(1550) //
pṛthvi sthirā bhava bhujaṃgama dhārayaināṃ tvaṃ kūrmarāja tad idaṃ dvitayaṃ dadhīthāḥ /
dikkuñjarāḥ kuruta tattritaye didhīrṣāṃ rāmaḥ karotu harakārmukam ātatajyam // VidSrk_45.10
*(1551) //
rājaśekharasyāmī
lāṅgūlena gabhastimān valayitaḥ protaḥ śaśī maulinā jīmūtā vidhutāḥ śaṭābhir uḍavo daṃṣṭrābhir
āsāditāḥ /
uttīrṇo 'mbunidhir dṛśaiva viṣadais tenāṭṭahāsormibhir laṅkeśasya ca laṅghito diśi diśi krūraḥ
pratāpānalaḥ // VidSrk_45.11 *(1552) //
abhinandasya
yo yaḥ kṛtto daśamukhabhujas tasya tasyaiva vīryaṃ labdhvā dṛpyanty adhikam adhikaṃ bāhavaḥ
śiṣyamāṇāḥ /
yady acchinnaṃ daśamukhaśiras tasya tasyaiva kāntau saṃkrāmantyām atiśayavatī śeṣavaktreṣu
lakṣmīḥ // VidSrk_45.12 *(1553) //
murāreḥ
bhagnaṃ deva samastavānarabhaṭair naṣṭaṃ ca yūthādhipaiḥ kiṃ dhairyeṇa puro vilokya daśagrīvo
kṛṣṭā yena śiroruheṣu rudatī pāñcālarājātmajā yenāsyāḥ paridhānam apy apahṛtaṃ rājñāṃ gurūṇāṃ
puraḥ /
yasyoraḥsthalaśoṇitāsavam ahaṃ pātuṃ pratijñātavān so 'yaṃ madbhujapañjare nipatitaḥ
saṃrakṣyatāṃ kauravāḥ // VidSrk_45.15 *(1556) //
mainākaḥ kim ayaṃ ruṇaddhi gagane manmārgam avyāhataṃ śaktis tasya kutaḥ sa vajrapatanād
bhīto mahendrād api /
tārkṣyaḥ so 'pi samaṃ nijena vibhunā jānāti māṃ rāvaṇaṃ vijñātaṃ sa jaṭāyur eṣa jarasā kliṣṭo
vadhaṃ vāñchati // VidSrk_45.19 *(1560) //
putras tvaṃ tripuradruhaḥ punar ahaṃ śiṣyaḥ kim etāvatā tulyaḥ so 'pi kṛtas tavāyam adhikaḥ
kodaṇḍadīkṣāvidhiḥ /
tatrādhāranibandhano yadi bhaved ādheyadharmodayas tad bhoḥ skanda gṛhāṇa kārmukam idaṃ
nirṇīyatām antaram // VidSrk_45.20 *(1561) //
tataḥ praśastivrajyā|| 46
guñjatkuñjakuṭīrakuñjaraghaṭāvistīrṇakarṇajvarāḥ
prākpratyagdharaṇīdhrakandaradarīpārīndranidrādruhaḥ /
laṅkāṅkatrikakutpratidhvanighanāḥ paryantayātrājaye yasya bhremur amandadundubhiravair
āśārudho ghoṣaṇāḥ // VidSrk_46.5 *(1567) //
tvaṃ sarvadā nṛpaticandra jayaśriyo 'rthī svapne 'pi na praṇayinī bhavato 'ham āsam /
itthaṃ śriyā kupitayeva ripūn vrajantyā saṃjaghnire samarakelisukhāni yasya // VidSrk_46.6 *(1568)
//
te pīyūṣamayūkhaśekharaśiraḥsaṃdānamandākinī- kallolapratimallakīrtilaharīlāvaṇyaliptāmbarāḥ /
sarvakṣatrabhujoṣmaśātanakalāduḥśīladoḥśālino vaṃśe tasya babhūvur adbhutaguṇā
dhārādharitrībhujaḥ // VidSrk_46.7 *(1569) //
tenedaṃ suramandiraṃ ghaṭayatā ṭaṅkāvalīnirdalat- pāṣāṇaprakaraḥ kṛto 'yam akhilaḥ kṣīṇo girīṇāṃ
gaṇaḥ /
jīvākṛṣṭiṃ sa cakre mṛdhabhuvi dhanuṣaḥ śatrur āsīd gatāsur lakṣāptir mārgaṇānām abhavad aribale
tadyaśas tena labdham /
muktā tena kṣameti tvaritam arigaṇair uttamāṅgaiḥ pratīṣṭhā pañcatvaṃ dveṣisainye sthitam
avanipatir nāpa saṃkhyāntaraṃ sa // VidSrk_46.11 *(1573) //
krudhyadgandhakarīndradantamuṣalapreṅkholadīptānala-
jvālāpātitakumbhamauktikaphalavyutpannalājāñjalau /
hastenāsimayūkhadarbhalatikābaddhena yuddhotsavair rājñā yena salīlam utkalapater lakṣmīḥ
punarbhūḥ kṛtā // VidSrk_46.14 *(1576) //
vasukalpasya
tataḥ parvatavrajyā|| 47
mandaraḥ /
ādhārīkṛtakūrmapṛṣṭhakaṣaṇakṣīṇorumūlo 'dhunā jānīmaḥ parataḥ payodhimathanād uccaistaro 'yaṃ
giriḥ // VidSrk_47.3 *(1579) //
ete 'kṣṇor janayanti kāmavirujaṃ sītāviyoge ghanā vātāḥ śīkariṇo 'pi lakṣmaṇa dṛḍhaṃ saṃtāpayanty
eva mām /
itthaṃ vṛddhaparamparāpariṇatair yasmin vacobhir munīn adyāpy unmanayanti kānanaśukāḥ so
'yaṃ girir mālyavān // VidSrk_47.10 *(1586) //
tataḥ śāntivrajyā|| 48
vāso valkalam āstaraḥ kisalayāny okas tarūṇāṃ talaṃ mūlāni kṣataye kṣudhāṃ girinadītoyaṃ tṛṣāṃ
śāntaye /
krīḍā mugdhamṛgair vayāṃsi suhṛdo naktaṃ pradīpaḥ śaśī svādhīne 'pi vane tathāpi kṛpaṇā yācanta
ity adbhutam // VidSrk_48.5 *(1598) //
mātar jare maraṇam antikam ānayantyāpy antas tvayā vayam amī paritoṣitāḥ smaḥ /*
nānāsukhavyasanabhaṅguraparvapūrvaṃ dhig yauvanaṃ yad apanīya tavāvatāraḥ // VidSrk_48.7
*(1600) //*
yad vaktraṃ muhur īkṣase na dhanināṃ brūṣe na cāṭuṃ mṛṣā naiṣāṃ garvagiraḥ śṛṇoṣi na punaḥ
pratyāśayā dhāvasi /
kāle bālatṛṇāni khādasi sukhaṃ nidrāsi nidrāgame tan me brūhi kuraṅga kutra bhavatā kiṃ nāma
taptaṃ tapaḥ // VidSrk_48.9 *(1602) //
kvacid vīṇāgoṣṭhī kvacid amṛtakīrṇāḥ kavigiraḥ kvacid vyādhikleśaḥ kvacid api viyogaś ca suhṛdām /
iti dhyātvā hṛṣyan kṣaṇam atha vighūrṇan kṣaṇam aho na jāne saṃsāraḥ kim amṛtamayaḥ kiṃ
viṣamayaḥ // VidSrk_48.10 *(1603) //
dadati tāvad amī viṣayāḥ sukhaṃ sphurati yāvad iyaṃ hṛdi mūḍhatā /
manasi tattvavidāṃ tu vivecake kva viṣayāḥ kva sukhaṃ kva parigrahaḥ // VidSrk_48.14 *(1607) //
bībhatsā viṣayā jugupsitatamaḥ kāyo vayo gatvaraṃ prāyo bandhubhir adhvanīva pathikaiḥ saṅgo
viyogāvahaḥ /
hātavyāyam asaṃstavāya visaraḥ saṃsāra ityādikaṃ sarvasyaiva hi vāci cetasi punaḥ puṇyātmanaḥ
kasyacit // VidSrk_48.17 *(1610) //
bhartṛhareḥ
yadāsīd ajñānaṃ smaratimirasaṃskārajanitaṃ tadā dṛṣṭaṃ nārīmayam idam aśeṣaṃ jagad api /
idānīṃ tv asmākaṃ paṭutaravivekāñjanajuṣāṃ samībhūtā dṛṣṭis tribhuvanam api brahma manute //
VidSrk_48.18 *(1611) //
mātar lakṣmi bhajasva kaṃcid aparaṃ matkāṅkṣiṇī mā sma bhūr bhogebhyaḥ spṛhayālavas tava
vaśāḥ kā niḥspṛhāṇām asi /
sadyaḥsyūtapalāśapatrapuṭikāpātrīpavitrīkṛtair bhikṣāsaktubhir eva samprati vayaṃ vṛttiṃ
samīhāmahe // VidSrk_48.19 *(1612) //
viṣayasaritas tīrṇāḥ kāmaṃ rujo 'py avadhīritā viṣayavirahaglāniḥ śāntā gatā malinātha dhīḥ /
iti cirasukhaprāptaḥ kiṃcinnimīlitalocano vrajati nitarāṃ tuṣṭiṃ puṣṭaḥ śmaśānagataḥ śavaḥ //
VidSrk_48.22 *(1615) //
avaśyaṃ yātaraś cirataram uṣitvāpi viṣayā viyoge ko bhedas tyajati na jano yat svayam imān /
vrajantaḥ svātantryāt paramaparitāpāya manasaḥ svayaṃ tyaktvā hy ete śamasukham anantaṃ
vidadhati // VidSrk_48.24 *(1617) //
bhāgyaṃ naḥ kva nu tādṛg alpatapasāṃ yenāṭavīmaṇḍanāḥ syāmaḥ kṣoṇiruho dahaty avirataṃ yān
eva dāvānalaḥ /
yeṣāṃ dhūmasamūhabaddhavapuṣaḥ sindhor amī bandhavo nirvyājaṃ paripālayanti
jagatīrambhobhir ambhomucaḥ // VidSrk_48.25 *(1618) //
etat tad vaktram atra kva tad adharamadhu kvāyātās te kaṭākṣāḥ kvālāpāḥ komalās te kva sa
madanadhanurbhaṅguro bhrūvilāsaḥ /
itthaṃ khaṭvāṅgakoṭau prakaṭitadaśanaṃ mañjuguñjatsamīraṃ rāgāndhānām ivoccair upahasitam
aho mohajālaṃ kapālam // VidSrk_48.26 *(1619) //
itthaṃ bālā māṃ praty anavaratam indīvaradala- prabhācauraṃ cakṣuḥ kṣipati kim abhipretam anayā
/
gato moho 'smākaṃ smarasamarabāṇavyatikara- jvarajvālā śāntā tad api na varākī viramati //
VidSrk_48.27 *(1620) //
diśo vāsaḥ pātraṃ karakuharam eṇāḥ praṇayinaḥ samādhānaṃ nidrā śayanam avanī mūlam
aśanam /
kadaitat sampūrṇaṃ mama hṛdayavṛtter abhimataṃ bhaviṣyaty atyugraṃ paramaparitoṣopacitaye //
VidSrk_48.31 *(1624) //
kuraṅgāḥ kalyāṇaṃ prativiṭapam ārogyam aṭavi sravanti kṣemaṃ te pulina kuśalaṃ bhadram upalāḥ
/
niśāntād asvantāt katham api viniṣkrāntamadhunā mano 'smākaṃ dīrghām abhilaṣati
vivekaḥ kiṃ so 'pi svarasavalitā yatra na kṛpā sa kiṃ mārgo yasmin na bhavati parānugraharasaḥ /
sa kiṃ dharmo yatra sphurati na paradrohaviratiḥ śrutaṃ kiṃ tad vā syād upaśamapadaṃ yan na
nayati // VidSrk_48.36 *(1629) //
premṇā purā parigṛhītam idaṃ kuṭumbaṃ cel lālitaṃ tadanu pālitam adya yāvat /
sampraty api stimitavastram ivāṅgalagnam etaj jihāsur api hātum anīśvaro 'smi // VidSrk_48.38
*(1631) //
retaḥśoṇitayor iyaṃ pariṇatir yad varṣma tac cābhavan mṛtyor āmiṣam āspadaṃ guruśucāṃ rogasya
viśrāmabhūḥ /
jānann apy avaśī vivekavirahān majjann avidyāmbudhau śṛṅgārīyati putrakāmyati bata kṣetrīyati
strīyati // VidSrk_48.41 *(1634) //
yadā pūrvaṃ nāsīd upari ca yadā naiva bhavitā tadā madhyāvasthātanuparicayo bhūtanicayaḥ /
ataḥ saṃyoge 'smin paravati viyoge ca sahaje kimādhāraḥ premā kimadhikaraṇāḥ santu ca śucaḥ //
VidSrk_48.42 *(1635) //
bhartṛhareḥ
tataḥ saṃkīrṇavrajyā|| 49
kathābhir deśānāṃ katham api ca kālena bahunā samāyāte kānte sakhi rajanir ardhaṃ gatavatī /
tato yāval līlāpraṇayakupitāsmi prakupitā sapatnīva prācī dig iyam abhavat tāvad aruṇā //
VidSrk_49.5 *(1642) //
aham iha sthitavaty api tāvakī tvam api tatra vasann api māmakaḥ /
hṛdayasaṃgatam eva susaṃgataṃ na tanusaṃgatam ārya susaṃgatam // VidSrk_49.11 *(1648) //
dyām ālokayatāṃ kalāḥ kalayatāṃ chāyāḥ samācinvatāṃ kleśaḥ kevalam aṅgulīr dalayatāṃ
mauhūrtikānām ayam /
dhanyā sā rajanī tad eva sudinaṃ puṇyaḥ sa eva kṣaṇo yatrājñātacaraś cirān nayanayoḥ sīmānam
eti priyaḥ // VidSrk_49.12 *(1649) //
teṣāṃ tvaṃ nidhir āgasām asahanā mānonnatā sāpy ato gantavyaṃ bhavayā na tad gṛham iti tvaṃ
vāryase yāsi cet /
gāḍhaṃ mekhalayā balān niyamitaḥ karṇotpalais tāḍitaḥ kṣiptaḥ pādatale tadekaśaraṇo manye
ciraṃ sthāsyasi // VidSrk_49.13 *(1650) //
jāne sāsahanā sa cāham apakṛn mayy aṅgaṇasthe punas tasyāḥ sambhavitā sa sādhvasabharaḥ ko
'pi prakopāpahaḥ /
yatrodyatpulakaiḥ prakampavikalair aṅgaiḥ kva karṇotpalaṃ kutrātmā kva ca mekhaleti galati prāyaḥ
sa mānagrahaḥ // VidSrk_49.14 *(1651) //
turuṣkarājabhojadevayoḥ
savrīḍārdhanirīkṣaṇaṃ yad ubhayor yad dūtikāpreṣaṇaṃ vādya śvo bhavitā samāgama iti prītyā
pramodaś ca yaḥ /
prāpte caiva samāgame sarabhasaṃ yac cumbanāliṅganāny etat kāmaphalaṃ tad eva surataṃ
śeṣaḥ paśūnām iva // VidSrk_49.17 *(1654) //
VidSrk_49.19 *(1656) //
grāme 'smin pathikāya naiva vasatiḥ pānthādhunā dīyate rātrāv atra vivāhamaṇḍapatale pānthaḥ
prasupto yuvā /
tenodgīya khalena garjati ghane smṛtvā priyāṃ yat kṛtaṃ tenādyāpi karaṅkadaṇḍapatanāśaṅkī janas
tiṣṭhati // VidSrk_49.24 *(1661) //
hriyā sarvasyāsau harati viditāsmīti vadanaṃ dvayor dṛṣṭvālāpaṃ kalayati kathām ātmaviṣayām /
sakhīṣu smerāsu prakaṭayati vailakṣyam adhikaṃ priyā prāyeṇāste hṛdayanihitātaṅkavidhurā //
VidSrk_49.28 *(1665) //
varṣāḥ kardamahetavaḥ pratidinaṃ tāpasya mūlaṃ śarad dhemante jaḍatā tathaiva śiśire 'py
āyāsyate vāyunā /
cittonmādakaro vasantasamayo grīṣmo 'pi caṇḍātapaḥ kālaḥ kāla iti prahṛṣyati janaḥ kālasya kā
ramyatā // VidSrk_49.30 *(1667) //
ayaṃ kāṇaḥ śukro viṣamacaraṇaḥ sūryatanayaḥ kṣatāṅgo 'yaṃ rāhur vikalamahimā śītakiraṇaḥ /
ajānānas teṣām api niyatakarma svakaphalaṃ grahagrāmagrastā vayam iti jano 'yaṃ pralapati //
VidSrk_49.34 *(1671) //
namasyāmo devān nanu hatavidhes te 'pi vaśagā vidhir vandyaḥ so 'pi pratiniyatakarmaikaphaladaḥ
/
phalaṃ karmāyattaṃ yadi kim aparaiḥ kiṃ ca vidhinā namaḥ satkarmabhyo vidhir api na yebhyaḥ
prabhavati // VidSrk_49.36 *(1673) //
yadā vigṛhṇāti tadā hataṃ yaśaḥ karoti maitrīm atha dūṣitā guṇāḥ /
sthitaḥ samīkṣyobhayatā parīkṣakaḥ karoty avajñopahataṃ pṛthagjanam // VidSrk_49.37 *(1674) //
purā yātāḥ kecit tadanu calitāḥ kecid apare viṣādaḥ ko 'smākaṃ na hi na vayam apy atra gaminaḥ /
manaḥkhedas tv evaṃ katham akṛtasaṃketavidhayo mahāmārge 'smin no nayanapatham eṣyanti
suhṛdaḥ // VidSrk_49.39 *(1676) //
sanmārge tāvad āste prabhavati puruṣas tāvad evendriyāṇāṃ lajjāṃ tāvad vidhatte vinayam api
samālambate tāvad eva /
bhrūcāpākṛṣṭamuktāḥ śravaṇapathagatā nīlapakṣmāṇa ete yāval līlāvatīnāṃ na hṛdi dhṛtimuṣo
dṛṣṭibāṇāḥ patanti // VidSrk_49.40 *(1677) //
adhvanyasya vadhūr viyogavidhurā bhartuḥ smarantī yadi prāṇān ujjhati kasya tan mahad aho
saṃjāyate kilbiṣam /
ity evaṃ pathikaḥ karoti hṛdaye yāvat taror mūrdhani prodghuṣṭaṃ parapuṣṭayā tava tavety uccair
vaco 'nekaśaḥ // VidSrk_49.41 *(1678) //
kasyā nāma kim atra nāsti viditaṃ yad vīkṣyamāṇo 'py ayaṃ loko mūka ivāsti māṃ prati punaḥ sarvo
janas tapyate /
śakyaṃ darśayituṃ na pūgaphalavat kṛtvā dvidhedaṃ vapur yat satyaṃ sakhi vīkṣitaḥ khalu mayā
nūnaṃ caturthyāḥ śaśī // VidSrk_49.45 *(1682) //
pāṇipreṅkhaṇato viśīrṇaśirasaḥ svedāvarugṇaśriyas tā ity ākṛtileśato manasi naḥ kiṃcit pratītiṃ gatāḥ
/
madhur māso ramyo vipinam ajanaṃ tvaṃ ca taruṇī sphuratkāmāveśe vayasi vayam apy
āhitabharāḥ /
vrajatv ambā mugdhe kṣaṇam iha vilambasva yadi vā sphuṭas tāvaj jātaḥ piśunavacasām eṣa
viṣayaḥ // VidSrk_49.56 *(1693) //
vallaṇasya
munīndor vāgbinduḥ pravitatasudhāpūraparamo na cec cintāpātre milati katham apy asya manasaḥ /
kutaḥ prāpya prītiṃ tuhinagirigarbhasthitijuṣo 'py asahyaḥ sahyeta priyavirahadāhavyatikaraḥ //
VidSrk_49.57 *(1694) //
dharmakīrteḥ
taranto dṛśyante bahava iha gambhīrasarasi svasārābhyām ābhyāṃ hṛdi vidadhataḥ kautukaśatam /
praviśyāntarlīnaṃ kim api suvivecyoddharati yaś ciraṃ ruddhaśvāsaḥ sa khalu punar eteṣu viralaḥ //
VidSrk_49.60 *(1697) //
paṇḍitajñānaśriyaḥ
tataḥ kavistutivrajyā
subandhau bhaktir naḥ ka iha raghukāre na ramate dhṛtir dākṣīputre harati haricandro 'pi hṛdayam /
viśuddhoktiḥ śūraḥ prakṛtisubhagā bhāravagiras tathāpy antarmodaṃ kam api bhavabhūtir vitanute //
VidSrk_50.1 *(1698) //
tātaḥ sṛṣṭim apūrvavastuviṣayām eko 'tra nirvyūḍhavān niṣṇātaḥ kavikuñjarendracarite mārge girāṃ
vāguraḥ /
pātuṃ karṇarasāyanaṃ racayituṃ vācaḥ satāṃ saṃmatāṃ vyutpattiṃ paramām avāptum avadhiṃ
labdhuṃ rasasrotasaḥ /
bhoktuṃ svāduphalaṃ ca jīvitataror yady asti te kautukaṃ tad bhrātaḥ śṛṇu rājaśekharakaveḥ sūktīḥ
sudhāsyandinīḥ // VidSrk_50.3 *(1700) //
śaṃkaravarmaṇaḥ
devīṃ vācam upāsate hi bahavaḥ sāraṃ tu sārasvataṃ jānīte nitarām asau gurukulakliṣṭo murāriḥ
kaviḥ /
abdhir laṅghita eva vānarabhaṭaiḥ kiṃ tv asya gambhīratām āpātālavilagnapīvaravapur jānāti
manthācalaḥ // VidSrk_50.4 *(1701) //
dhig dhik tān samayān pariśramarujo dhik tā giro niṣphalā yatrāmūr na bhavanti
vallaṇaguṇotkhātāmṛtaprītayaḥ /
romṇāṃ nṛtyabhuvo vilocanapayaḥpūrābdhicandrodayāḥ
sāhityapratigaṇḍagarvagalanaglānikriyāhetavaḥ // VidSrk_50.6 *(1703) //
śabdās te na tathāvidhāḥ pathi dhiyāṃ lokasya ye nāsate nārthātmāpi sa ko 'pi dhāvati girāṃ
bhūpālamārge na yaḥ /
asty anyas tu sa saṃniveśaśiśiraḥ śabdārthayoḥ saṃgamo yenāmī svavaśena dagdhakavayo
kaścid vācaṃ racayitum alaṃ śrotum evāparas tāṃ kalyāṇī te matur ubhayato vismayaṃ nas tanoti /
na hy ekasminn atiśayavatāṃ saṃnipāto guṇānām ekaḥ sūte kanakam upalas tatparīkṣākṣamo
'nyaḥ // VidSrk_50.26 *(1723) //
kālidāsya||
% NB Ingalls points out that the attribution to Kālidāsa is based
% on a misunderstanding of the remarks with which Rājaśekhara
% precedes his citation of the verse in the Kāvyamīmāṃsā.
iyaṃ gaur uddāmā tava nibiḍabandhāpi hi kathaṃ na vaidarbhād anyat spṛśati sulabhatve 'pi hi
katham /
avandhyā ca khyātā bhuvi katham agamyā kavivṛṣaiḥ kathaṃ vā pīyūṣaṃ sravati bahu dugdhāpi
bahubhiḥ // VidSrk_50.28 *(1725) //
śabdārṇavasya
śailair bandhayati sma vānarahṛtair vālmīkir ambhonidhiṃ vyāsaḥ pārthaśarais tathāpi na tayor
atyuktir udbhāvyate /
vāgarthau ca tulādhṛtāv iva tathāpy asmin nibandhān ayaṃ loko dūṣayati prasāritamukhas tubhyaṃ
pratiṣṭhe namaḥ // VidSrk_50.29 *(1726) //
dharmakīrteḥ
vahati na puraḥ kaścit paścān na ko 'py anuyāti māṃ na ca navapadakṣuṇṇo mārgaḥ kathaṃ nv
aham ekakaḥ /
bhavati viditaṃ pūrvavyūḍho 'dhunā khilatāṃ gataḥ sa khalu bahulo vāmaḥ panthā mayā sphuṭam
urjitaḥ // VidSrk_50.32 *(1729) //
dharmakīrtipadānām
ye nāma kecid iha naḥ prathayanty avajñāṃ jānanti te kim api tān prati naiṣa yatnaḥ /
utpatsyate tu mama ko 'pi samānadharmā kālo hy ayaṃ niravadhir vipulā ca lakṣmīḥ // VidSrk_50.34
*(1731) //
ceḥ|
unnīto bhavabhūtinā pratidinaṃ bāṇe gate yaḥ purā yaś cīrṇaḥ kamalāyudhena suciraṃ yenāgamat
keśaṭaḥ /
yaḥ śrīvākpatirājapādarajasāṃ samparkapūtaś ciraṃ diṣṭyā ślāghaguṇasya kasyacid asau mārgaḥ
samunmīlati // VidSrk_50.36 *(1733) //
vālmīker mukulīkṛtaiva kavitā kaḥ stotum asty ādaro vaiyāsāni vacāṃsi bhāravigirāṃ bhūtaiva
nirbhartsanā /
kāvyaṃ ced avataṃsabhūpam abhajad dharmāyaṇaṃ karṇayos tātaḥ kiṃ bahu varṇyate sa
bhagavān vaidarbhagarbheśvaraḥ // VidSrk_50.39 *(1736) //
dharmāśokasya