Wzmacnianie Elementów Stalowych Kompozytami FRP

POLITECHNIKA LUBELSKA
WYDZIA BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY

KATEDRA DRG I MOSTW
WZMACNIANIE ELEMENTW STALOWYCH

KOMPOZYTAMI FRP
mgr in. Maciej Roman Kowal
Rozprawa doktorska
Promotor: dr hab. in. Marek agoda, prof. IBDiM
POLITECHNIKA LUBELSKA, LUBLIN 2015
Praca doktorska wspomagana przez finansowanie ze rodkw

Statutowych Katedry Drg i Mostw Politechniki Lubelskiej
w latach 2011-2015, Dotacji Moda Kadra w latach 20122014 oraz wsparcia materiaowego firm S&P Polska
Sp. z o.o. oraz Mota-Engil Central Europe S.A.
str. 2
Pragn wyrazi serdeczne podzikowanie wszystkim osobom,

ktrych pomoc i yczliwo przyczynia si do powstania
niniejszej rozprawy. W szczeglnoci pragn podzikowa:
panu profesorowi Markowi agodzie, za podpowied wyboru
cieki zawodowej, wspprac zawodow i naukow, cenne
wskazwki i okazan cierpliwo promotora,
dr in. Sawomirowi Karasiowi, za powicony przez lata
czas na cige mobilizowanie i koleesk pomoc,
panu profesorowi Wacawowi Szczeniakowi za wskazwki
i mobilizacj w ostatniej fazie pracy nad rozpraw,
kolegom i koleankom z Wydziau
i Architektury Politechniki Lubelskiej
Budownictwa
oraz panom Markowi Makarewiczowi, Andrzejowi Szkuatowi

i Zdzisawowi Drczkowskiemu za pomoc od strony
techniczno-materiaowej w wykonaniu bada.
Szczeglne podzikowania skadam:
mojej onie Agnieszce, za zaufanie,
cierpliwo oraz wsparcie,
mobilizowanie,
rodzicom i bratu, za dopingowanie i za to e nie przestali

pyta,
creczce Edycie, ktrej przyjcie na wiat ostatecznie
zmobilizowao mnie do skoczenia niniejszej rozprawy
i za to, e jako jedyna nie pytaa.
Dzikuj.
str. 3
str. 4
Spis treci
Wykaz oznacze _________________________________________________________ 8
Waniejsze skrty _______________________________________________________ 12
1. WPROWADZENIE ___________________________________________________ 13
1.1. Informacje oglne ___________________________________________________________ 13
1.2. Poczenia klejowe __________________________________________________________ 13
1.3. Konwencjonalne i innowacyjne metody wzmacniania konstrukcji stalowych _____________ 13
1.4. Kompozyty ________________________________________________________________ 15
1.5. Stosowanie tam kompozytowych _______________________________________________ 16
1.6. Efektywno uycia FRP (Fibre Reinforced Polymers) do wzmacniania konstrukcji stalowych17
1.7. Cel i zakres rozprawy doktorskiej _______________________________________________ 19
1.8. Tezy rozprawy doktorskiej do udowodnienia ______________________________________ 19
2. STAN WIEDZY W DZIEDZINIE WZMACNIANIA KONSTRUKCJI STALOWYCH

KOMPOZYTAMI FRP PRZEGLD LITEARTURY _________________________ 21
2.1. Wstp _____________________________________________________________________ 21
2.2. Przygotowanie podoa i zachowanie si poczenia stal/kompozyt _____________________ 24
2.3. Wytrzymao zcza, postaci zniszczenia, ograniczanie napre ______________________ 26
2.4. Tamy sprone _____________________________________________________________ 29
2.5. Wzmacnianie na uderzenie ____________________________________________________ 30
2.6. Wzmacnianie na wyboczenie i zwichrzenie _______________________________________ 30
2.7. Starzenie zcza, uwarunkowania rodowiskowe oraz obcienia dugotrwae_____________ 32
2.8. Wzmacnianie zcz spawanych _________________________________________________ 35
2.9. Wzmacnianie przekrojw rurowych _____________________________________________ 35
2.10. Wzmacnianie na zmczenie ___________________________________________________ 39
2.11. Wzmacnianie belek stalowych _________________________________________________ 44
2.12. Wzmacnianie belek zespolonych stal-beton ______________________________________ 47
2.13. Inne badania zwizane z uyciem FRP we wzmacnianiu konstrukcji ___________________ 49
2.14. Dugo zakotwienia ________________________________________________________ 51
2.15. Wpyw opnienia cinania ___________________________________________________ 51
3. ZAOENIA I PROGRAM BADA WASNYCH _________________________ 53

3.1. Wstp _____________________________________________________________________ 53
3.2. Mierzone wielkoci i sposb ich pomiaru, realizacja obcienia _______________________ 54
3.3. Waciwoci materiaw uytych w badaniach _____________________________________ 55
3.3.1. Kompozyty CFRP __________________________________________________________ 55
3.3.2.Stal ______________________________________________________________________ 56
3.3.3.Klej _____________________________________________________________________ 56
3.4.Badania pierwszego etapu. Dobr geometrii zakoczenia zcza________________________ 56
3.4.1. Prbki do bada pierwszej fazy pierwszego etapu _________________________________ 56
3.4.2. Prbki do bada w drugiej fazie pierwszego etapu _________________________________ 58
str. 5
3.4.3. Rozmieszczenie tensometrw na prbkach w drugiej fazie pierwszego etapu ____________ 59

3.5. Badania drugiego etapu. Wpyw parametrw zcza na nono wzmocnienia i efektywno
wzmocnienia ___________________________________________________________________ 60
3.5.1.Prbki do bada ____________________________________________________________ 60
3.5.2. Rozmieszczenie tensometrw na prbkach w drugim etapie _________________________ 61
4.WYNIKI BADA LABORATORYJNYCH ________________________________ 64

4.1. Wyniki pierwszej fazy pierwszego etapu__________________________________________ 64
4.1.1. Postacie zniszczenia prbek __________________________________________________ 65
4.1.2. Wnioski z uzyskanych wynikw ______________________________________________ 66
4.2. Wyniki drugiej fazy pierwszego etapu____________________________________________ 67
4.2.2. Wnioski z uzyskanych wynikw ______________________________________________ 70
4.3. Wyniki bada w drugim etapie _________________________________________________ 70
4.3.2. Wytrzymao ukadu stal klej tama CFRP ___________________________________ 78
4.3.3. Wytrzymao skleiny w zalenoci od typu zakoczenia ___________________________ 81
4.3.4. Wytrzymao skleiny w zalenoci od moduu sprystoci tamy CFRP ______________ 81
4.3.5. Wytrzymao skleiny w zalenoci od gruboci warstwy kleju ______________________ 82
4.3.6. Wytrzymao skleiny w zalenoci od dugoci tamy kompozytowej _________________ 83
4.3.7. Zachowanie zcza _________________________________________________________ 84
4.3.8. Efektywna dugo zakotwienia _______________________________________________ 95
4.3.9. Efektywno ukadu wzmocnienia _____________________________________________ 97
4.3.10. Wnioski z uzyskanych wynikw ____________________________________________ 105
5.
ANALIZA
TEORETYCZNA
ZCZ
KLEJOWYCH
POMIDZY
STAL
A KOMPOZYTAMI FRP _________________________________________________ 106

5.1. Wprowadzenie do analizy ____________________________________________________ 106
5.2. Zcza i wzmocnienia jednostronne _____________________________________________ 106
5.2.1. Przegld analiz pocze klejonych ___________________________________________ 107
5.2.2. Wnioski _________________________________________________________________ 126
5.3. Wzmocnienia obustronne i zcza z obustronn nakadk ____________________________ 127
5.3.1. Przegld analiz ___________________________________________________________ 127
5.3.2. Wnioski z przegldu literatury pojedynczych zcz zakadkowych ___________________ 136
5.4. Wzmocnienia belek na zginanie _______________________________________________ 136
5.4.1. Przegld analiz ___________________________________________________________ 136
5.4.2. Wnioski z przegldu literatury zcz z podwjn nakadk i wzmocnie obustronnych ___ 153
5.5. Analiza wytrzymaoci zcza wzmocnienia zginanej belki stalowej wykonana przez Autora 154
5.5.1. Rniczkowe rwnanie zadania o wykresie napre cinajcych w skleinie ___________ 155
5.5.2. Rniczkowe rwnanie zadania o wykresie napre normalnych w skleinie ___________ 159
5.5.3. Rwnanie oglne napre cinajcych w skleinie _______________________________ 161
5.5.4. Rwnanie oglne napre normalnych (odrywajcych) w skleinie __________________ 162
str. 6
5.5.5. Wprowadzenie warunkw brzegowych do wzorw oglnych _______________________ 162

5.6. Porwnanie wynikw teoretycznych z uwzgldnieniem zrnicowania geometrii wzmocnienia
i waciwoci materiaowych. Porwnanie wynikw laboratoryjnych z analiz matematyczn___ 174
5.7. Wnioski z analizy teoretycznej ________________________________________________ 190
6. ANALIZA NUMERYCZNA ___________________________________________ 192

6.1. Wstp ____________________________________________________________________ 192
6.2. Model numeryczny _________________________________________________________ 192
6.3. Wyniki analiz numerycznych __________________________________________________ 194
6.3.1. Zgodno modelu _________________________________________________________ 194
6.3.2. Badania parametryczne _____________________________________________________ 196
6.3.3. Porwnanie przebiegu napre po dugoci skleiny z pomiarw tensometrycznych, analizy
matematycznej i analizy numerycznej ______________________________________________ 198
6.3.4. Zgodno wynikw analizy numerycznej z pomiarami laboratoryjnymi i analiz
matematyczn _________________________________________________________________ 201
6.4. Wnioski z przeprowadzonej analizy numerycznej __________________________________ 202
7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ________________________________________ 205

7.1. Podsumowanie _____________________________________________________________ 205
7.2. Wnioski __________________________________________________________________ 206
7.3. Przysze prace _____________________________________________________________ 208
8. LITERATURA ______________________________________________________ 210

Literatura poznana, nie cytowana w pracy ___________________________________ 218
str. 7
Wykaz oznacze
Indeksy
1 dotyczy elementu wzmacnianego lub grnego elementu sklejonego;
2 dotyczy materiau wzmacniajcego lub dolnego elementu sklejonego;
dotyczy kleju;
dotyczy i-tego elementu/prbki;
warto rednia;
. warto rednia miarodajna;
95% warto rednia miarodajna z prawdopodobiestwem wystpienia 95%;
dotyczy przekroju zespolonego/przetransformowanego;
indeksy okrelajce kolejno wystpowania w tekcie powtarzajcych si

wspczynnikw lub parametrw o zmiennych wyraeniach;
Due litery aciskie
pole przekroju poprzecznego grnego elementu sklejonego lub wzmacnianego;
pole przekroju poprzecznego dolnego elementu sklejonego lub wzmacniajcego;
pole powierzchni przekroju zespolonego;
B stae cakowania;
stae cakowania;
sztywno na zginanie elementu sklejonego;
modu sprystoci;
modu sprystoci kleju;
modu sprystoci tamy CFRP;
modu Younga przekroju zespolonego;
sztywno na zginanie przekroju zespolonego;
modu sprystoci grnego elementu sklejonego lub wzmacnianego lub stali;
modu sprystoci dolnego elementu sklejonego lub wzmacniajcego lub tamy CFRP;
modu Kirchhoffa lub szybko uwalniania energii pknicia;
modu Kirchhoffa kleju;
! midzywarstwowa energia pkania zcza;
moment bezwadnoci wzgldem osi x-x elementu wzmacnianego lub stalowego;
moment bezwadnoci wzgldem osi x-x elementu wzmacniajcego lub tamy CFRP;
" wspczynnik;
" sztywno sprysta;
" sztywno posprysta;
"# sztywno na odrywanie kleju;
"$ sztywno sprysta kleju przy cinaniu;
%# dugo tamy wzmacniajcej;
%& rozpito teoretyczna wzmocnionej belki;
% dugo zakotwienia;
( moment zginajcy na kocu zakadki w zczu zakadkowym lub moment zginajcy;
()*+ moment zginajcy;
str. 8
( , ( momenty zginajce w elementach sklejonych;

( moment wywoany zginaniem elementw sklejanych na kocu zcza;
(# moment zginajcy powodujcy uplastycznienie w stali;
(- cakowity moment zginajcy oddziaujcy na wzmocniony przekrj;
. sia rozcigajca w skleinie;
. sia normalna;
/ sia skupiona oddziaujca na elementy sklejone lub obcienie zcza;
0 warto siy;
/1 sia rozcigajca przyoona na jednostk szerokoci w zczu zakadkowym;
/2 sia rozcigajca przyoona na jednostk dugoci;
Pa sia niszczca zcze klejowe;
/3 4 maksymalna sia, ktr jest zdolne przenie zcze, sia niszczca;
/$ wytrzymao materiau sklejanego;
/ obcienie tamy kompozytowej
/ 5 - nono maksymalna zcza poprzedzajca odspojenie odnoszca si do maksymalnej
siy w tamie kompozytowej;
6 szukana minimalna warto sumy kwadratw rnic;
7 energia odksztacenia kleju;
78 nono;
7#93 bd pomiaru;
7#93.:; warto bdu pomiaru z prawdopodobiestwem wystpienia 95%;
71#93 warto rednia bdu pomiaru;
7 wspczynnik;
7 wspczynnik;
S rozpito tamy;
<= temperatura zeszklenia kleju;
sia poprzeczna na kocu zakadki w zczu zakadkowym lub sia poprzeczna;
- cakowita sia poprzeczna oddziaujca na wzmocniony przekrj;
> wskanik wytrzymaoci sprystej przy zginaniu elementu wzmacnianego, stalowego;
parametr;
8,? projektowa wielko materiaw uytych do wzmacniania albo istniejcych
materiaw;
@A modu przekroju plastycznego, zalecy od stopnia uplastycznienia przekroju od
ciskania i rozcigania bisymetrycznego dwuteownika;
Mae litery aciskie
odlego od osi podparcia do pocztku tamy wzmacniajcej;
8,? nominalna warto i tych geometrycznych parametrw modelowych;
B odlego od osi podparcia do punktu przyoenia siy lub szeroko skleiny;
B szeroko skleiny;
B szeroko przekroju zespolonego;
B szeroko elementu wzmacnianego lub pki belki stalowej;
str. 9
B szeroko elementu wzmacniajcego lub tamy kompozytowej;

C poowa dugoci zakadki w zczu zakadkowym;
DE funkcja bezwymiarowa;
F wspczynnik;
wysoko przekroju stalowego;
H wspczynnik momentu zginajcego w zczu zakadkowym lub staa;
H I wspczynnik siy poprzecznej w zczu zakadkowym;
HJ9K wspczynnik korygujcy;
L dugo zakadki, skleiny;
m stosunek moduu sprystoci kompozytu do moduu sprystoci stali;
m , m , mN wspczynnik;
n liczba prbek w populacji;
n , n wspczynniki;
P)*+, P obcienie rwnomiernie rozoone oddziaujce na belk;
Q gruboci materiaw czonych w zczu zakadkowym lub grubo elementu;
Q grubo skleiny;
Q
grubo tamy kompozytowej;
QR grubo rodnika;
Q grubo pki dwuteownika lub grnego elementu sklejanego;
Q grubo tamy CFRP lub dolnego elementu sklejanego;
S przemieszczenie w kierunku poziomym;
S przemieszczenie poziome dolnej krawdzi elementu grnego/wzmacnianego;
S przemieszczenie poziome grnej krawdzi elementu dolnego/wzmacniajcego lub
parametr;
T przemieszczenie w kierunku pionowym lub parametr;
T? przemieszczenie w kierunku pionowym;
wVW przemieszczenie poza paszczyzn spowodowane obrotem nakadki;
wXY skurczenie gruboci materiau sklejanego wywoane wspczynnikiem Poissona;
wZ[ przemieszczenie poza paszczyzn obcienia niedokadnie wykonanej prbki;
* odlego od pocztku skleiny;
* parametr bezwymiarowy odlegoci;
y odlego od rodka cikoci przekroju zespolonego/przetransformowanego do dolnej
krawdzi kompozytu;
^_ odlego od rodka cikoci do grnej krawdzi przetransformowanego przekroju;
^ odlego od rodka cikoci elementu sklejonego do zewntrznej krawdzi;
Due litery greckie
`a wspczynnik;
`L odlego pomidzy kolejnymi tensometrami;
`$ ostateczne odksztacenie w rodku rozpitoci;
`< zmiana temperatury;
`b rnica odksztace postaciowych pomidzy przylegymi tensometrami;
str. 10
Mae litery greckie

c , c wspczynniki efektywnego pola powierzchni na cinanie;
e , e wspczynniki rozszerzalnoci cieplnej
f wspczynnik;
g odksztacenie cinajce w kleju;
gh spryste odksztacenie cinajce w kleju;
g3,? czciowy wspczynnik i tego materiau i produktu;
g 8 czciowy wspczynnik bezpieczestwa;
g$ czciowy wspczynnik konstrukcji stalowej;
j odchylenie standardowe;
k miara zrnicowania w sztywnoci materiaw sklejanych;
kk wspczynnik korekcyjny
laaa odksztacenie przy wytrzymaoci na cinanie;
b odksztacenie na dolnej krawdzi elementu wzmacnianego/grnego lub pierwszym
tensometrze;
b odksztacenie na grnej krawdzi elementu wzmacniajcego/dolnego lub drugim
tensometrze;
b# osiowe odksztacenie na kocu elementu;
b odksztacenie postaciowe odczytane tensometrem przy sile P;
bKh!. odksztacenie postaciowe odczytane tensometrem przy sile P na prbce referencyjnej;
bm odksztacenie postaciowe odczytane tensometrem przy sile 70kN;
bKh!.m odksztacenie postaciowe odczytane tensometrem przy sile 70kN na prbce
referencyjnej;
n wspczynnik;
o wspczynnik;
p wspczynnik zmiennoci lub wspczynnik lub warto odcitej;
p , pa wspczynniki redukcyjne;
q wspczynnik;
rnica pomidzy odksztaceniami pki stalowej i laminatu CFRP, brana pod uwag
poprzez wspczynnik;
s wspczynnik
t wspczynnik Poissona;
u wspczynnik;
v wspczynnik;
w wspczynnik;
x parametr bezwymiarowy napre odrywajcych;
x3 4 maksymalne naprenie odrywajce;
x$ naprenie na wewntrznej powierzchni materiau sklejanego wywoane momentem
zginajcym M;
x& podune naprenie wystpujce w materiale sklejonym wywoane si P;
xy kryterium pynicia Von Misesa;
{V| maksymalne naprenie gwne, maksymalne naprenie kombinacji napre;
x} granica plastycznoci materiau sklejonego lub granica plastycznoci stali;
str. 11
x 4 naprenia odrywajce po dugoci zcza;

x naprenia odrywajce po szerokoci zcza;
~, ~? , ~ naprenie cinajce;
~ parametr bezwymiarowy napre cinajcych;
~ naprenia cinajce w zczu klejowym lub wytrzymao na cinanie w
midzywarstwie;
~ naprenia cinajce w pobliu koca nakadki;
~ naprenia cinajce w pobliu szczeliny midzy elementami czonymi;
~3 4 maksymalne naprenie cinajce;
~3 4.? warto napre maksymalnych pomierzonych z jednej strony tamy przy sile
o wartoci ;
~3?.? warto napre maksymalnych pomierzonych z drugiej strony tamy przy sile
o wartoci i;
~# plastyczne naprenia cinajce w kleju;
~&h9K.? warto cinajcych napre maksymalnych teoretycznych przy sile o wartoci ;
~} granica plastycznoci kleju;
~N4 naprenia cinajce na dugoci zcza;
~N naprenia cinajce na szerokoci zcza;
wspczynnik;
wspczynnik;
wspczynnik; kt
stosunek gruboci materiaw czonych w zczu zakadkowym lub wspczynnik;
Waniejsze skrty
FRP (ang. Fibre Reinforced Polymers) polimery wzmocnione wknami;
CFRP (ang. Carbon Fibre Reinforced Polymers) polimery wzmocnione wknami
wglowymi;
GFRP (ang. Glass Fibre Reinforced Polymers) polimery wzmocnione wknami szklanymi;
AFRP (ang. Aramid Fibre Reinforced Polymers) polimery wzmocnione wknami
aramidowymi;
SRP (ang. Steel Reinforced Polymers) polimery wzmocnione wknami stalowymi;
PUR (ang. prestressed unbonded reinforcement) ukad wzmocnienia tam spron nie
przyklejon do konstrukcji,
PBR (ang. prestressed bonded reinforcement) ukad wzmocnienia tam spron
przyklejon do konstrukcji,
NM CFRP kompozyty wglowe o normalnym module sprystoci,
WM CFRP kompozyty wglowe o wysokim module sprystoci,
BWM CFRP kompozyty wglowe o bardzo wysokim module sprystoci,
str. 12
1. WPROWADZENIE
1.1. Informacje oglne
Obiekty budownictwa mostowego i przemysowego, ktrych cz stanowi konstrukcje
stalowe, z biegiem czasu podlegaj degradacji i niszczeniu. Wiele obiektw uytkowanych
dzisiaj to konstrukcje ponad pwieczne, a zdarzaj si i starsze.
Stalowe obiekty mostowe to niejednokrotnie mosty kolejowe i drogowe kratownicowe,
blachownicowe lub ukowe, ale rwnie kadki dla pieszych, mosty o konstrukcji pomostu
ortotropowego czy konstrukcje z ustrojem nonym zespolonym stalowo-betonowym.
Konstrukcje przemysowe to supy, dwigary blachownicowe i kratowe suce, jako oparcie
stropw lub dachw hal oraz wiee, maszty i kominy.
Cz obiektw mostowych, wymaga wzmocnienia. Wynika to zarwno z cigego
wzrostu wartoci obcie uytkowych, jak rwnie obnienia nonoci obiektw
spowodowanej pogorszeniem si stanu przekrojw elementw konstrukcyjnych poddanych
dziaaniu warunkw atmosferycznych w dugiej perspektywie czasu, a take zaniedbaniom
konserwacyjnym, nieprawidowemu utrzymaniu czy wandalizmowi.
W wielu przypadkach obnienie zdolnoci eksploatacyjnych odnosi si jedynie do
konkretnych elementw konstrukcji i bardziej ekonomicznym moe okaza si rozwaenie
naprawy lub wzmocnienia tych elementw, wobec wymiany caej konstrukcji, np. obiektu
mostowego. Co wicej, w przypadku mostu, z reguy, odnowa zajmuje mniej czasu, bowiem
moe by przeprowadzona tylko przy ograniczeniu eksploatacji i dziki temu znacznie
redukuje zakcenie uytkowania i koszty spoeczne.
1.2. Poczenia klejowe
Dziki badaniom Blumera, wynalazcy ywic epoksydowych (1930 r.), zapocztkowano
technik klejenia elementw konstrukcyjnych. Pierwsz w wiecie produkcj przemysow
kleju na bazie ywic epoksydowych podjy w 1946 r. zakady CIBA w Szwajcarii. W Polsce
sztuczne ywice epoksydowe, znane jako epidiany, wprowadzono do uycia w latach
pidziesitych dwudziestego wieku przez Instytut Chemii Przemysowej w Warszawie
i Zakady Nowa Sarzyna k. Rzeszowa (w okolicy Leajska) [1].
Pionierem w stosowaniu klejw na bazie ywic epoksydowych do czenia konstrukcji by
przemys lotniczy. Pierwsze zastosowanie klejenia w obiekcie mostowym miao miejsce
w Polsce w 1963 r. [2]. Od 1966 roku kleje epoksydowe wykorzystywano do uzupenienia
zbrojenia w mostach betonowych przez zewntrzne doklejanie stalowych paskownikw
[3,4].
Od ostatniego dziesiciolecia XX wieku wan pozycj we wzmacnianiu konstrukcji
mostowych sukcesywnie zyskuj materiay kompozytowe [5 8].
1.3. Konwencjonalne i innowacyjne metody wzmacniania konstrukcji stalowych
Generalnie, konstrukcja wymaga wzmocnienia w chwili, gdy nie przenosi
przewidywanych, zwikszonych momentw zginajcych lub przekroczeniu ulegaj siy
poprzeczne. Zastosowanie materiaw kompozytowych we wzmacnianiu podpr, zwaszcza
supowych, trudno jest przeceni. Owinicie supw matami kompozytowymi zwiksza
str. 13
znakomicie nono konstrukcji betonowej, wielokrotnie podnoszc jej nono graniczn

[9 16]. Prowadzone na wiecie badania kolumn stalowych wzmocnionych poprzez
owinicie matami kompozytowymi pokazuj du efektywno tego rodzaju wzmocnienia na
ciskanie osiowe. Podniesienie nonoci na ciskanie osiowe moe by nawet osignite
dwukrotnie [17 20], moe rwnie podnie sztywno elementu stalowego, jest to
zwaszcza podane w warunkach obcie sejsmicznych [21].
Projektowanie wzmocnienia konstrukcji mostowych jest trudn i bardzo wan dziedzin
dziaalnoci inynierskiej. Stosowanie technik wzmacniania konstrukcji stalowych, takich jak
np.: wycicie i wstawienie nowego elementu, zwikszenie przekrojw konstrukcji ze stali
trudno spawalnych przez stosowanie nakadek z blachy stalowej przymocowanej na ruby
sprajce lub nity, zwikszenie przekrojw konstrukcji ze stali spawalnych przez
przyspawanie blach nakadkowych, wymiana nitw na ruby sprajce, zewntrzne
sprenie czy stosowanie konstrukcji linowo rozporowych moe okaza si mao opacalne
lub technicznie trudne do wykonania. W zalenoci od wielkoci wzmacnianego obiektu,
ciar wasny konstrukcji moe zosta znaczco zwikszony. Mog zosta zakcone
schematy statyczne, a ukad wzmocnienia moe by trudny do aplikacji, podatny na korozj
i zmczenie, a efekt ostateczny nie musi by w peni zadowalajcy.
Szybki rozwj w ostatnim wierwieczu materiaw kompozytowych FRP (Fibre
Reinforced Polymers) polimerw wzmacnianych wknami i ich aplikacji w przemyle
lotniczym pokaza, e materiay kompozytowe dobrze sprawdzaj si w cikich warunkach
atmosferycznych oraz przy wysokich obcieniach.
Uycie materiaw kompozytowych z polimerw wzmocnionych wknami wglowymi
(CFRP Carbon Fibre Reinforced Polymers), jest obiecujc alternatyw do wykonywanych
obecnie metod wzmacniania konstrukcji stalowych. Kompozyty CFRP s niewraliwe na
korozj, charakteryzuj si nisk gstoci i bardzo wysok wytrzymaoci na rozciganie.
Dodatkowo, technika doklejania elementw kompozytowych charakteryzuje si wieloma
zaletami, z ktrych najwaniejsza to atwo aplikacji.
W ostatnich dwch dekadach, uycie tych materiaw poskutkowao obiecujc
technologi w inynierii konstrukcyjnej, szczeglnie przy wzmacnianiu konstrukcji
betonowych, murowych i drewnianych, a take w inynierii lotniczej. [22] Wzrasta rwnie
liczba aplikacji tam kompozytowych w celu podniesienia nonoci mostw stalowych.
W Polsce wzmocniony zosta most przez Wis w Chemnie. [5]
W Europie, gwnie w Wielkiej Brytanii liczba wzmocnie obiektw mostowych
materiaami kompozytowymi jest bardziej znaczna i skierowana zostaa gwnie na
konstrukcje metalowe. S to m.in.: Tickford Bridge (z 1810 roku) niedaleko Newport Pagnell,
najstarszy uywany drogowy most elazny na wiecie [23]; Hythe Bridge (1861) nad rzek
Tamiz [24]; Slattocks Canal Bridge (1936) niedaleko Rochdale; wiadukt w cigu New Moss
Road w Brystolu; mosty nad Redmile Canal [25]; Underbridge D65A w Acton
w Londynie wiadukt z drewnianym pokadem i stalowymi dwigarami, ktry jest czci
infrastruktury londyskiego metra [26]; kolejowy most King Street Bridge w Mold w Walii
[27]; most Bid Road Bridge (1876) w Hildenborough w Kent; wiadukt drogowy nad kolej,
Bow Road Bridge (1850) w East London; wiadukt drogowy Linney Lane Rail Bridge nad
lini kolejow w Oldham; trzyprzsowy wiadukt drogowy Hammersmith Bridge (1860-80)
nad lini kolejow i lini metra w Londynie; wiadukt nad kolej Waterloo Bridge (1848)
str. 14
w Liverpoolu; wiadukt kolejowy Newcastle High Level Bridge (1849) w Newcastle przez
rzek Tyne [28]; wiadukt drogowy Maunders Road Bridge (1870) nad lini kolejow
w Stoke on Trent [29]; wiadukt Bridge EL31 na stacji londyskiego metra Surrey Quays [30];
elazna kadka dla pieszych Ponte de la Corona (1851) w Wenecji we Woszech [23]. Kilka
stalowych obiektw zostao wzmocnionych rwnie w USA. S to mosty drogowe
o konstrukcji zespolonej Christina Creek Bridge, Ashland Bridge oraz 7838.5S092 Bridge
w stanie Delaware [31].
Stosowanie przyklejanego zewntrznego zbrojenia w postaci tam i mat kompozytowych oraz
stosowanie opasania kompozytowego podpr supowych, mona zaliczy do rozwiza
najnowszej generacji w skali wiatowej, chocia poznanej w niedostatecznym zakresie.
1.4. Kompozyty
Okrelenie kompozyt stosuje si we wszystkich technicznych dziedzinach dziaalnoci
czowieka. Materiay kompozytowe to materiay zoone z dwu lub wicej skadnikw,
ktrych poczenie zachodzi na poziomie makroskopowym. Wynikiem poczenia jest nowy
materia o waciwociach rnicych si od waciwoci materiaw pierwotnych [32].
Najpopularniejszym i najbardziej rozpowszechnionym w budownictwie materiaem
kompozytowym jest beton, ktrego modyfikacj jest elbet.
Kompozyty polimerowe s szeroko stosowane do produkcji samolotw, odzi, sprztu
sportowego oraz samochodw [33 39]. Materiay te, znalazy szereg zastosowa rwnie
w budownictwie. Uywa si ich m.in. do produkcji zbiornikw, rurocigw, elementw
armatury sanitarnej, ale rwnie wzmocnie starych lub napraw uszkodzonych budowli [33,
34, 40 45].
Kompozyty mog by zbrojone czstkami, dyspersyjnie lub wknami. Najszersze
zastosowanie maj kompozyty wzmacniane wknami. Generalnie, jako zbrojenie
kompozytw su wkna szklane, aramidowe, wglowe oraz bazaltowe. W przemyle,
najwiksze znaczenie maj kompozyty o matrycy polimerowej, wykonywane przede
wszystkim na bazie ywic epoksydowych, poliestrowych i aminowych [46].
Do gwnych zada matrycy nale: zwizanie ze sob wkien zbrojenia, przenoszenie
obcie zewntrznych na zbrojenie, ochrona wkien przed czynnikami zewntrznymi,
nadawanie ksztatu elementom [39].
Do gwnych zada wkien nale [47 51]: przenoszenie obcie zewntrznych;
zapewnienie sztywnoci i wytrzymaoci; zapewnienie przewodnoci lub opornoci
elektrycznej, w zalenoci od rodzaju zastosowanych wkien. Wkna zbrojce powinny
charakteryzowa si wysok wytrzymaoci na rozciganie. Wyduenie cakowite wkna w
stosunku do wyduenia osnowy ma istotny wpyw na charakter uszkodzenia.[52]
Kompozyty FRP maj wysoki stosunek wytrzymaoci do ciaru, kilkukrotnie wyszy
w porwnaniu do stali konstrukcyjnej. Kompozyty FRP s odporne na korozj. Te
waciwoci powoduj, e kompozyty FRP s bardzo atrakcyjnymi materiaami do
stosowania w inynierii budowlanej. Dodatkowymi zaletami materiaw kompozytowych
FRP jest prostota ich aplikacji, polegajca gwnie na przyklejaniu, co stwarza ogromne
moliwoci do stosowania tyche materiaw do wzmacniania istniejcych konstrukcji, jak
rwnie uycia do nowobudowanych konstrukcji.
str. 15
Uycie kompozytw FRP do wzmacniania betonu, ktry ma dobr wytrzymao na

ciskanie, ale sab na rozciganie, pozwolio na wykorzystanie dobrej wytrzymaoci na
rozciganie FRP, tworzc bardzo korzystn kombinacj konstrukcyjn. Uycie FRP do
wzmacniania konstrukcji betonowych spowodowao rozwj bada nad kompozytami FRP
w budownictwie. W ostatnimi czasie, o czym wiadczy literatura wiatowa, zastosowanie
kompozytw FRP do wzmacniania konstrukcji stalowych cieszy si co raz wikszym
zainteresowaniem [53 56].
Dodatkowo, kompozyty FRP pozwalaj na bardzo efektywne wzmocnienia konstrukcji
bez zmian w widoku zewntrznym, co ma wielkie znaczenie w aspekcie architektonicznym.
Dalsze wdraanie i akceptacja tych technologii bdzie w duej mierze zalee od postpw
poczynionych w zakresie edukacji, rozwoju tanich i niezawodnych metod produkcji, rozwoju
waciwych wytycznych i norm oraz potwierdzenie ich trwaoci i efektywnoci [57].
1.5. Stosowanie tam kompozytowych
Tworzywa wielowarstwowe otrzymywane przez prasowanie lub nakadanie warstw
nonika w postaci arkuszy, ktre s nasycone lub przeoone sztuczn ywic [34] nazywamy
laminatami. S to kompozyty o budowie warstwowej, ktrych wytrzymaoci zale nie tylko
od rodzaju uytych materiaw, ale sposobu formowania oraz uoenia wkien wewntrz
[58].
Natomiast tamy kompozytowe uywane do wzmacniania konstrukcji z reguy skadaj
si z jednokierunkowo uoonych wkien w matrycy klejowej. Jedn z nieodcznych cech
tej struktury jest anizotropia. Tama kompozytowa w rnych kierunkach charakteryzuje si
inn sztywnoci i wytrzymaoci. W kierunku podunym, sztywno i wytrzymao s
bardzo wysokie, podczas gdy poprzecznie, sztywno i wytrzymao s duo sabsze. Modu
sprystoci jednokierunkowego laminatu w kierunku poprzecznym jest jedynie dwa, trzy
razy wikszy ni modu samej matrycy klejowej, podobnie jest z wytrzymaoci,
a w niektrych przypadkach bywa ona jeszcze nisza [59]. Z drugiej strony, wytrzymao w
klejach konstrukcyjnych, jeli porwna ze cinaniem [59], jest bardzo ograniczona przy
rozciganiu. Porwnujc do konstrukcji betonowych, w ktrych zniszczenie zachodzi gwnie
w betonie z powodu jego niskiej wytrzymaoci na rozciganie, formy zniszczenia we
wzmocnionych FRP elementach konstrukcji stalowych s inne. Wytrzymao stali jest
wysza od wytrzymaoci konwencjonalnych klejw uywanych w aplikacjach
wzmacniajcych konstrukcje, co powoduje rnorodno moliwych postaci zniszczenia.
Uszkodzenie kohezyjne w warstwie kleju, odspojenie adhezyjne wzdu powierzchni stykw
klej-kompozyt lub stal-klej, rozwarstwienie FRP, s moliwymi formami, ktre naley
rozpatrze przy projektowaniu wzmocnienia stali o takiej strukturze. Z powodu rnorodnoci
w moliwych postaciach zniszczenia i niepenej wiedzy w dziedzinie zachowania materiaw
kompozytowych przyklejonych do stali, wskazane jest przeprowadzenie wikszej iloci bada
przed moliwym szerokim wprowadzeniem technologii do stosowania w praktyce.
str. 16
1.6. Efektywno uycia FRP (Fibre Reinforced Polymers) do wzmocnienia

konstrukcji stalowej
W odrnieniu do betonu, stal ma wysoki modu sprystoci i wysok wytrzymao,
w zwizku z tym wymaga bardziej innowacyjnych zastosowa, aby mc wykorzysta zalety
lepszych waciwoci FRP. Kompozyty FRP maj wiele zalet w stosunku do stali. Nale do
nich wyszy stosunek wytrzymao waga, co powoduje atwo w transporcie i aplikacji
materiau, co wpywa na czas wbudowania i zakcenia w uytkowaniu konstrukcji.
Minimalizowane s ekonomiczne straty spowodowane ograniczeniem uytkowania obiektu.
Komponenty materiaw kompozytowych FRP mog by take dostarczane oddzielnie w
formie suchych mat i ywic impregnacyjnych do formowania ostatecznej formy kompozytu
FRP na placu wbudowania przez tzw. proces nakadania na mokro, ktry pozwala na uycie
FRP na zakrzywionych i nieregularnych powierzchniach, gdzie aplikacja wzmocnienia
pytami stalowymi moe by niemoliwa lub niezmiernie wymagajca.
Owinicie FRP rur stalowych lub stalowych wypenionych betonem przeciw lokalnej
utraty statecznoci rury [60] jest bardzo atrakcyjn moliwoci uycia FRP, gdzie
elastyczno ksztatowania, uczynia moliw aplikacj wzmocnienia kompozytem FRP.
Wzmacnianie materiaami kompozytowymi FRP przez przyklejanie staje si metod
obiecujc szczeglnie we wzmacnianiu konstrukcji wraliwych na zmczenie. Tradycyjne
metody, tj. dospawanie stalowych tam/pyt, maj wady w postaci wystpowania napre
spawalniczych osabiajcych wytrzymao zmczeniow. Stalowe elementy rwnie mog
by przyklejane w miejsce FRP jednak, aby charakteryzoway si t sam wytrzymaoci na
rozciganie co tamy FRP, musz mie duo wiksz grubo, a wic wysz sztywno na
zginanie, co powoduje wystpowanie wyszych napre odrywajcych w kleju pomidzy
stalow tam a stalowym podoem elementu wzmacnianego. Takie naprenia s gwn
przyczyn odspojenia elementu wzmacniajcego i musz by minimalizowane w ukadzie
wzmacniania. Co wicej, w zwizku z wysz wag elementw stalowych w porwnaniu do
FRP, zachodzi potrzeba uycia wicej sprztu i pracochonnoci do ich aplikacji w miejscu
wzmocnienia.Powoduje to, e stal staje si mniej atrakcyjnym materiaem od kompozytw
FRP do wzmocnie.
Nono projektowanego kompozytu FRP, wzmacniajcego element metalowy moe
zosta wyraona w poniszy sposb [23, 61]:
78 =
8,? ;
8,?
7 ,
8,? ;
8,?
(1.1)
gdzie:
R{} funkcja okrelonego modelu mechanicznego (np. zginania, cinania itp.),
g 8 czciowy wspczynnik bezpieczestwa zaoonego modelu.
Argumenty funkcji R{} s typowymi, projektowymi wielkociami 8,? materiaw
uytych do wzmacniania albo istniejcych materiaw i nominalnych wartoci 8,? (i tych
geometrycznych parametrw modelowych). W dodatku jest wspczynnikiem zmiennoci,
g3,? jest czciowym wspczynnikiem i tego materiau i produktu.
Czciowy wspczynnik konstrukcji stalowej (g$ ) naley przyjmowa zgodnie
z odpowiednimi normami projektowania, natomiast w przypadku kompozytw zgodnie
z tablic 1.1, a klejw zgodnie z tablic 1.2. W celu uwzgldnienia rnych modeli nonoci
str. 17
w stanach granicznych nonoci naley przyjmowa wspczynniki bezpieczestwa zgodnie

z tablic 1.3 [23, 61].
Tablica 1.1. Czciowe wspczynniki bezpieczestwa kompozytw
Nr
1
1)
Rodzaj kompozytu
Typ aplikacji A1)
Typ aplikacji B2)
Wszystkie
1,10
1,25
Zastosowanie materiaw kompozytowych w formie prefabrykatw, np.: tam, ksztatek, upin, paneli itp.,
wyprodukowanych pod sta kontrol jakoci w powtarzalnych warunkach przemysowych
2)
Zastosowanie materiaw laminowanych in situ w rnych, miejscowych warunkach, pod kontrol jakoci
odpowiedniej do robt terenowych
Tablica 1.2. Czciowe wspczynniki bezpieczestwa klejw

Nr
Rodzaj kompozytu
Typ aplikacji A1)
Typ aplikacji B2)
Wszystkie
1,20
1,50
1)
Zastosowanie materiaw kompozytowych w formie prefabrykatw, np.: tam, ksztatek, upin, paneli itp.,
wyprodukowanych pod sta kontrol jakoci w powtarzalnych warunkach przemysowych
2)
Zastosowanie materiaw laminowanych in situ w rnych, miejscowych warunkach, pod kontrol jakoci
odpowiedniej do robt terenowych
Tablica 1.3. Czciowe wspczynniki bezpieczestwa SGN(ULS)

Nr
Nono (model)
Rd
Zginanie / zginanie i obcienie osiowe
1,00
cinanie / skrcanie
1,00
Rozwarstwienie (delaminacja)
1,20
Zmczenie
1,20
Konstrukcje stalowe s wraliwe na negatywne dziaania rodowiska (o wiele bardziej od

konstrukcji betonowych, drewnianych czy murowanych) i naley fakt ten uwzgldnia
w projektowaniu wzmacniania. Do najwaniejszych skutkw rodowiskowych mona
zaliczy redukcj waciwoci mechanicznych (wytrzymao, modu sprystoci)
w warunkach zasadowych, w ekstremalnych temperaturach, przy promieniowaniu UV, przy
czstych cyklach zamraania i odmraania. Wspczynniki przedstawiono w tablicy 1.4 [23,
61].
Tablica 1.4. Wspczynnik redukcyjny a z uwagi na rodowisko
Typ kompozytu / kleju
Wspczynnik a
szklany / epoksydowy
0,75
aramidowy / epoksydowy
0,85
wglowy / epoksydowy
0,95
0,65
0,75
wglowy / epoksydowy
0,85
0,50
0,70
wglowy / epoksydowy
0,85
Nr
Rodzaj ekspozycji
1
2
8
9
str. 18
Wewntrz
Na zewntrz
rodowisko agresywne
Wartoci wspczynnika redukcyjnego p , przedstawionego w tablicy 1.4, mog by

zwikszone do 10% w przypadku stosowania warstw ochronnych.
Z uwagi na zmienno cykliczn obcie ruchomych na mostach proponuje si rwnie
stosowa wspczynnik redukcyjny pa , przedstawiony w tablicy 1.5 [23, 61].
Tablica 1.5. Wspczynnik redukcyjny pa z uwagi na efekt cyklicznych obcie
Nr
Rodzaj obcienia
1
2
Stae (skurcz i pezanie,

relaksacja)
3
4
Zmienne (zmczenie)
Typ kompozytu / kleju
Wspczynnik I
0,30
0,50
wglowy / epoksydowy
0,80
wszystkie
0,50
Wytrzymao stali jest wysza od wytrzymaoci konwencjonalnych klejw, uywanych

w aplikacjach wzmacniajcych konstrukcje, co powoduje rnorodno moliwych postaci
zniszczenia. Gwnymi moliwymi formami zniszczenia, s uszkodzenia kohezyjne
w warstwie kleju albo uszkodzenia adhezyjne (odspojenie) wzdu powierzchni stykw klej
kompozyt lub klej stal. Z powodu niewielu dostpnych wynikw dowiadcze
i ograniczonej wiedzy w dziedzinie zachowania si materiaw kompozytowych,
przyklejonych do stali, wskazane jest przeprowadzenie dogbnych studiw teoretycznych
i bada dowiadczalnych [61].
Analizujc badania wykonywane w wiecie, polegajce na ocenie zachowania si
rnorodnych pocze materiaw kompozytowych ze stal, moliwe byo okrelenie
rzeczywistych form zniszczenia. Badaniom pod dziaaniem si ciskajcych, rozcigajcych
i zginania poddawane byy nastpujce typy elementw prbnych [61]:
a) typ 1: prbka tak skonstruowana, e obcienie jest przekazywane bezporednio na
stal i CFRP. W tym typie atwe s do okrelenia naprenia cinajce i rozcigajce,
wywoane przez zginanie (odwzorowanie wzmacniania belek dwuteowych),
b) typ 2: obcienie bezporednio przyoone do stali, skd sia przekazywana jest na
CFRP. Ten typ odpowiada badaniu efektywnoci wzmocnienia,
c) typ 3: obcienie bezporednio przekazane na element stalowy, poczony z drugim
elementem stalowym za pomoc kompozytu, pomidzy elementami stalowymi
stosowana jest przerwa. Niejednokrotnie jest to zcze z podwjna nakadk do
badania pocze pomidzy stal i kompozytem CFRP,
d) typ 4: obcienie bezporednio przyoone do CFRP (zarwno sia ciskajca, jak
i rozcigajca).
W stanie granicznym wystpiy nastpujce formy (postacie) zniszczenia [61]:
a) zniszczenie adhezyjne na granicy stal klej,
b) zniszczenie kohezyjne (wewntrz kleju),
c) zniszczenie adhezyjne na granicy CFRP klej,
d) rozwarstwienie wewntrz kompozytu (delaminacja CFRP),
e) zerwanie CFRP,
f) pynicie stali.
str. 19
1.7. Cel i zakres rozprawy doktorskiej

Niniejsza praca ma na celu prb przedstawienie moliwoci stosowania przyklejonych
kompozytw FRP (gwnie CFRP), jako materiaw odpowiednich do wzmacniania
konstrukcji stalowych. W rozprawie doktorskiej przedstawiono wyniki szeregu wykonanych
oryginalnych bada, zarwno teoretycznych jak i przede wszystkim dowiadczalnych,
stalowych elementw wzmocnionych kompozytami CFRP w przypadkach rozcigania
i zginania, osigajc cel rozprawy i udowadniajc sformuowane tezy pracy.
1.8. Tezy rozprawy doktorskiej do udowodnienia
O ile liczne badania wzmacniania z uyciem kompozytw FRP konstrukcji betonowych
i murowych zostay ju przeprowadzone, o tyle potencja zewntrznie przyklejanych
kompozytw FRP do wzmacniania konstrukcji stalowych zosta zbadany w stosunkowo
niewielkim do wyej wymienionych zakresie. Wiele aspektw musi by jeszcze
rozpoznanych, szczeglnie zachowanie klejowego zcza pomidzy stal i CFRP. Odnoszc
si do niewielkiej liczby dostpnych bada oraz potencjau materiaw kompozytowych do
wzmacniania konstrukcji stalowych, zaoono gwne tezy niniejszej rozprawy doktorskiej,
ktre udowodniono w nastpnych rozdziaach:
1. Doklejanie elementw FRP do elementw stalowych moe by efektywn metod
podnoszenia nonoci konstrukcji stalowych.
2. Odpowiednie uksztatowanie koca tamy FRP lub kleju, moe wpywa na
wytrzymao i trwao zcza.
3. Grubo kleju i tamy kompozytowej moe wpywa na dugo zakotwienia.
Zaprezentowane tezy przedstawiaj podstawowe zalenoci ksztatowania geometrii
zcza i jego wpywu na wytrzymao ukadu wzmocnienia. Badania zaprezentowane
w pracy pogbiaj wiedz o zachowaniu si zcza, jego modelowaniu oraz o moliwociach
aplikacji do wzmocnienia konstrukcji. Daj te lepszy pogld o zachowaniu si
wzmacnianych elementach stalowych i wzmacniajcych tamach CFRP, co jest niezbdne do
modelowania i projektowania ukadw wzmacniania konstrukcji stalowych elementami
CFRP. W niniejszej pracy zostay rwnie przedstawione badania teoretyczne i numeryczne
wzmacnianych przy pomocy CFRP konstrukcji stalowych.
str. 20
2. STAN WIEDZY W DZIEDZINIE WZMACNIANIA KONSTRUKCJI

STALOWYCH KOMPOZYTAMI FRP PRZEGLD LITERATURY
2.1. Wstp
Zastosowanie kompozytw FRP do wzmacniania konstrukcji elbetowych, murowych czy
drewnianych okazao si metod bardzo efektywn i stosunkow niedrog.
Naturaln kolej rzeczy jest sprawdzenie, jaki wpyw materiay kompozytowe FRP maj
na wzmacnianie konstrukcji stalowych.
Wiele bada zostao wykonanych z zakresu wzmacniania konstrukcji elbetowych
drewnianych i murowanych przez doklejanie FRP. Na podstawie tych bada i licznych
aplikacji tam, mat czy ksztatownikw FRP, opracowano wytyczne dla zastosowania
kompozytw FRP do wzmacniania. Jednake liczba dostpnych bada i aplikacji we
wzmacnianiu konstrukcji stalowych lub zespolonych typu stal-beton w stosunku do
konstrukcji betonowych jest niewielka.
W ramach niniejszej pracy przeprowadzony zosta przegld literatury opisujcej rozwj
stosowania materiaw kompozytowych do wzmacniania konstrukcji stalowych w Polsce i na
wiecie.
W literaturze wiatowej dostpne s pozycje, ktrych gwnym celem jest przegld
pimiennictwa z zakresu wzmacniania konstrukcji stalowych i zespolonych stal-beton
materiaami kompozytowymi FRP [53 56, 59, 62, 63]. Oglne wnioski, ktre mona
znale w opisanych pozycjach przedstawiaj si nastpujco:
1. Zastosowanie mat i tam FRP (zwaszcza CFRP) jest nie tylko skuteczn technik
naprawy w przywracaniu utraconej nonoci przekroju stalowego, ale jest rwnie
bardzo efektywne w podnoszeniu nonoci konstrukcji stalowych. W zwizku z tym,
mona zwikszy obcienie uytkowe [53].
2. Przyklejone na ywice epoksydowe maty i tamy s bardzo obiecujce w przeduaniu
trwaoci zmczeniowej konstrukcji stalowych. FRP ma znaczcy wpyw na obnienie
propagacji pkni [53].
3. W przypadku bliskiego kontaktu stali i CFRP w warunkach wilgotnych, powstaje
warstwa elektrolitu i moe wystpi korozja galwaniczna. Moe zachodzi reakcja
katodowa na CFRP. Mona podj rodki zapobiegawcze w celu wyeliminowania
tego zjawiska za pomoc nieprzewodzcej warstwy pomidzy wglem i stal lub
chronic obszar wzmocnienia przed wpywem wilgoci [53].
4. Rozwarstwienie FRP po stronie ciskanej dwigara moe nastpi przed
rozwarstwieniem po stronie rozciganej z powodu wyboczenia kompozytu. Dlatego
przyklejanie FRP do elementu ciskanego moe nie by tak efektywne jak
przyklejenie do elementu rozciganego [53].
5. Nisze wartoci moduu sprystoci wielu obecnie dostpnych FRP, w porwnaniu
do stali, moe spowodowa zwikszenie liczby warstw wymaganych do zwikszania
sztywnoci przekroju, co moe mie wpyw na wtpliw opacalno tej techniki do
podnoszenia sztywnoci konstrukcji [53].
6. Kiedy liczba warstw FRP wzrasta, wydajno wykorzystania penej wytrzymaoci
materiau FRP maleje, poniewa naprenie w obszarze kompozytu FRP jednej
str. 21
warstwy jest znacznie wysza ni w ukadzie wielu warstw. Im grubszy materia

wzmacniajcy, tym wysze prawdopodobiestwo uszkodzenia poczenia [53].
7. Wzmocnienie rozciganej pki dwuteownikw, powoduje zwikszenie ich nonoci
na zginanie. W zwizku z tym, wyboczenie skrtne boczne pki ciskanej moe sta
si postaci zniszczenia. Dlatego te, taka technika wzmacniania jest bardziej
skuteczna, gdy zwikszamy sztywno pki ciskanej np. wprowadzajc ebra
poprzeczne [53].
8. Przy wzmacnianiu na zmczenie, modu sprystoci FRP jest waniejszym
parametrem ni wytrzymao na rozciganie lub odksztacenie graniczne. Sprenie
FRP jest wysoko podane, ale metody sprenia i kotwienia FRP s do
skomplikowane.
9. Stosowanie siy sprajcej do tam CFRP jest bardzo skuteczne we wzmacnianiu
konstrukcji stalowych, zwaszcza naraonych na obcienia zmczeniowe. Nastpuje
redukcja amplitudy napre. Zapobiega to dalszemu rozwojowi pknicia oraz
zamyka rysy, co zwiksza sztywno czci popkanych [53].
10. Badania czteropunktowego zginania wykazuj niewielki wpyw dugoci zakotwienia
FRP na posta zniszczenia przez rozwarstwienie zwaszcza, gdy cay przyklejony FRP
znajduje si w strefie czystego zginania. Testy trzypunktowego zginania wykazay
znaczenie dugoci wizania na t konkretn posta zniszczenia ze wzgldu na
obecno napre cinajcych na caej rozpitoci belki [53].
11. Aby poprawi zachowanie mostu stalowego, ktry jest obciony ruchem w sposb
cigy w trakcie wzmacniania, naley uy odpowiedniego kompozytu i kleju, ktre
wczaj si do wsppracy niemal natychmiastowo [54].
12. Eksperymenty wykazay take, e temperatura utwardzania w 80 C przez 4 godziny
jest co najmniej tak samo skuteczna jak w niszej temperaturze 65 C przez 16 godzin
ulepszania stalowych elementw konstrukcyjnych. Istniej specjalne urzdzenia
grzewcze podnoszce temperatur klejenia [54].
13. W celu poprawy pracy stalowych belek, wymagany jest raczej materia cigliwy ni
kruchy (tj. wysoko moduowy kompozyt CFRP/GFRP) [54].
14. Badania prbek w normalnej skali dowiody, e wysoko moduowe kompozyty CFRP
mog znaczco podnie sztywno spryst, granic plastycznoci oraz nono
belek stal-beton [62].
15. Wybr klejw do wzmacniania wymaga rozwaenia zachowania si mechanicznego
krtko terminowego, ale rwnie dugotrwaej wytrzymaoci i atwoci uycia na
budowie [56].
16. Zniszczenie przez odspojenie tamy jest najwaniejszym problemem we wzmacnianiu
zginanych belek i cienkociennych konstrukcji na lokalne wyboczenie. Poniewa klej
jest najsabszym ogniwem, odspojenie zaley od waciwoci kleju. Istnieje
konieczno przeprowadzania bada z uwzgldnieniem wikszej liczby odpowiednich
modeli naprenie-odksztacenie w warstwie kleju pod obcieniem cinajcym
i zoonym [56].
17. Przy modelowaniu teoretycznym wzmocnienia spronymi FRP na zmczenie,
gwnym zagadnieniem jest wspdziaanie pomidzy odspojeniem tamy i rozwojem
rysy. Uwaa si, e model naprenie-odksztacenie w skleinie poddawanej
obcieniu cyklicznemu jest gwnym elementem w przewidywaniu ywotnoci
zmczeniowej stali wzmocnionej FRP.
18. Naley jeszcze rozpozna i wyprowadzi efektywne metody wzmocnienia supw
o przekrojach kwadratowych lub prostoktnych przez ich owinicie [56].
str. 22
19. Przyklejanie tam CFRP moe by skuteczn metod naprawy np. w celu
przywrcenia nonoci zniszczonych stalowych elementw z powodu korozji. Przy tej
strukturze wzmacniania podniesienie nonoci gitnej stalowych belek jest
ograniczone przez wytrzymao belki na ciskanie [59].
20. Niejednorodny wykres napre na szerokoci skleiny jest kolejnym, wanym
zagadnieniem, ktre naley rozway w kryterium projektowania, poniewa analizy
analityczne na og nie zakadaj tych zrnicowa i zazwyczaj niedoszacowuj
wartoci napre midzy warstwowych [59].
21. Zewntrzne przyklejanie zbrojenia FRP zostao jasno okrelone przez istniejce
badania, jako obiecujca alternatywa technik wzmocnienia stalowych konstrukcji. Im
wicej bada, tym wicej niezawodnych wytycznych projektowych staje si
dostpnych, technika jest akceptowalna w praktyce. Niezbdne s jednak dalsze
badania m.in. wpywu przygotowania powierzchni stalowej pod klejenie kompozytw
[56,59].
22. Innymi problemami niezbdnymi powicenia uwagi s trwao kleju, wytrzymao
poarowa konstrukcji stalowych wzmocnionych FRP, wzmocnienie konstrukcji na
wybuch i uderzenie, uycie FRP, jako kombinacji wzmocnienia i warstwy antykorozji
[56].
23. W zakresie parametrw materiaowych, osignito wystarczajc wiedz w obszarze
waciwoci mechanicznych materiaw kompozytowych i klejw. Istnieje jednak
szereg pyta i wtpliwoci na temat dugoterminowego zachowania materiaw
wzmacniajcych i ich kombinacji. Dalsze badania s niezbdne, zwaszcza
wzmacnianych elementw stalowych, w ktrych istnieje niezgodno pomidzy
waciwociami rozszerzalnoci cieplnej stali i materiaw kompozytowych [59].
24. Istniejce modele wzmacniania oparte s na zaoeniu zniszczenia kohezyjnego.
Zgodnie z wynikami wielu bada takie zaoenie jest niepene, a nawet wtpliwe,
poniewa najbardziej znaczce pocztki uszkodzenia poczenia (skleiny) zachodz
w warstwie kontaktowej stal/FRP. Opracowanie odpowiedniego kryterium
projektowania wymaga dysponowania modelem do oceny napre w miejscach
krytycznych, czyli tam gdzie wystpuje koncentracja napre i niecigo,
a nastpnie do przewidywania postaci zniszczenia zcza [59].
25. Zakoczenie koca tamy w formie jej przycinania w celu ograniczenia koncentracji
napre powinno by wykonane z uwzgldnieniem dwch wanych powodw. Po
pierwsze, w zalenoci od waciwoci materiau i geometrii, cinanie moe
spowodowa wzrost napre odrywajcych w zczu. Po drugie, wytrzymao tamy
na jej gruboci moe by przez cicie zredukowane. Stosujc cicie tamy,
znaczenie nadmiaru kleju ronie i powinny by podjte specjalne rodki ostronoci w
ochronie tego nadmiaru kleju. Zaprezentowane wyniki oparto na analizach MES
zcz klejowych [59].
W literaturze mona znale rwnie pozycje, ktre mona zakwalifikowa do
wskazwek projektowania wzmocnienia konstrukcji stalowych materiaami kompozytowymi
FRP. [64 68] Prace te, wstpnie wprowadzaj praktyczne wytyczne projektowe, doboru,
uszczegowienia, instalacji i utrzymania zewntrznie przyklejonych kompozytw do
konstrukcji metalowych. Opisuj zalety i wady kadej metody, zarwno
w aspekcie efektywnoci ekonomicznej jak i dugoterminowej trwaoci. Skierowane s do
tych, ktrzy projektuj wzmacnianie oraz zajmuj si ich wykonaniem. Wytyczne projektowe
i wykonawcze mog by uyte przez praktykw do zastosowania rnych typw materiaw
FRP w celu wzmacniania konstrukcji. Mog suy za uproszczone analityczne narzdzia do
okrelenia ukadu wzmacniania i wymaganych waciwoci materiaowych FRP oraz do
str. 23
odpowiedniego przewidywania ich zachowania si. Z biegiem czasu prezentowane

rozwizania musz by weryfikowane i uaktualniane, zgodnie z rozwojem dostpnych
wynikw bada numerycznych i laboratoryjnych.
2.2. Przygotowanie podoa i zachowanie si poczenia stal/kompozyt
Wanym etapem wzmacniania konstrukcji stalowych materiaami kompozytowymi jest
etap przygotowania powierzchni kontaktowych wzmacnianego elementu i materiau
przyklejanego do poczenia za pomoc klejenia oraz okrelenie napre w warstwie kleju,
ktrego wytrzymao ma due znaczenie w nonoci caego wzmocnienia. W literaturze
wiatowej mona znale pozycje, w ktrych opisano znaczenie tego etapu wzmacniania
konstrukcji [69 73].
Jednym z podstawowych sposobw przygotowania powierzchni stalowej pod przyklejanie
wzmocnienia jest oczyszczenie mechaniczne (obrbka strumieniowo-cierna) poprzez
piaskowanie.
Harris i. Beevers [72] zajmowali si wpywem zastosowania grysu o rnej rednicy
ziaren do piaskowania na wytrzymao pocztkow zcza klejowego oraz wytrzymaoci
prbek poddanych starzeniu w warunkach wody o temperaturze 60oC przez 12 tygodni. Ich
pomiary potwierdziy, e grubszy grys da bardziej szorstk powierzchni a na og
chropowate powierzchnie wykazyway nisz energi powierzchniow. Ten trend jest
czciowo tumaczony przez wpyw cech geometrycznych powierzchni na rozprzestrzenianie
kropli i pomiar kta zwilania. Jednake okrelono rwnie, e piaskowanie wprowadza
zmiany chemiczne powierzchni wzmacnianych, a te wpywaj na spryst energi
powierzchniow. Zmiany w strukturze powierzchni s powizane z pozostaociami
materiaw ciernych i zanieczyszcze rnicych si rodzajami ziarna. Pomimo, e
piaskowanie wpywa na wysz wytrzymao zcza w porwnaniu do powierzchni
cieranych, nie byo rnicy w wytrzymaoci pomidzy drobnym i grubym grysem.
Wpywem szorstkoci na energi powierzchniow zajmowa si w podejciu
teoretycznym Packham [73], wedug niego, mechaniczna teoria klejenia jest powizana
z przyklejaniem elementw do szorstkich i porowatych powierzchni. Klejenie do szorstkich
powierzchni moe by efektywne z powodu wewntrznie wysokiej energii powierzchniowej
atomw na powierzchni chropowatej. Chropowate powierzchnie pod wpywem nacisku,
mog tak redystrybuowa naprenia, aby zwikszy rozpraszanie energii w czasie awarii
zcza. Wzmocnienie warstwy kontaktowej wynikajce z rosncej chropowatoci moe
zmieni mechanizm zamania z niszej do wyszej energetycznie postaci. Ze wzrostem
chropowatoci warstwy kontaktowej pomidzy niekompatybilnymi polimerami, mechanizm
moe zmieni si z odrywania acuchowego do spkania siatkowego lub innych form
deformacji plastycznej.
Zachowanie si zcza klejowego przy wzmacnianiu konstrukcji stalowych jest inne ni
w przypadku skleiny przy wzmacnianiu konstrukcji betonowych. Wysokie naprenia
w skleinie w wikszoci aplikacji wystpuj z powodu wymiarw kompozytu niezbdnego do
wzmocnienia konstrukcji stalowych. Przygotowanie powierzchni jest kluczowe w poczeniu
pomidzy FRP a stal, ktre bdzie zdolne do przeniesienia wysokich napre midzy
warstwowych, niezbdnych do wykorzystania penej wytrzymaoci tych materiaw.
Pierwszym wyzwaniem w celu sukcesywnego stosowania materiaw FRP we wzmacnianiu
str. 24
stali jest wytrzymao poczenia [69]. Naley rozpatrywa jednake nie tylko zachowanie
krtkotrwae, ale rwnie naley rozpatrywa zachowanie dugoterminowe zcza pod
obcieniem w rodowisku uytkowania.
Wedug Schnercha i in. [70], odpowiednie przygotowanie powierzchni jest niezbdne do
zapewnienia naleytego wykonania pocze klejowych midzy elementami stalowymi
i FRP. Podstawowym wyzwaniem w kierunku pomylnego wdroenia materiaw FRP do
wzmacniania stali jest nono wizania. Bardzo wane w podejciu do projektowania zcza
jest, aby nie rozpatrywa jedynie krtkoterminowej nonoci wizania, ale rwnie nono
dugoterminow.
Dawood w swojej rozprawie doktorskiej [71] zajmowa si zachowaniem zcza
i trwaoci wzmocnienia. W zakresie swojej pracy przeprowadzi midzy innymi badania
wpywu przygotowania podoa na wytrzymao zcza. Program badawczy skada si
z rnych ukadw przyklejonych kompozytowych tam polimerowych wzmocnionych
wknami wglowymi (CFRP) do stalowych powierzchni. Pierwsza polegaa na przyklejeniu
tamy na cienki klej. Druga zawieraa wstpne przygotowanie stali z uyciem silanw przed
naoeniem kleju. W trzeciej pomidzy CFRP i stal wklejono warstw polimerw
wzmocnionych wknami szklanymi (GFRP), aby zapobiec korozji galwanicznej. W ostatniej
uyto silanw i warstwy GFRP cznie.
Wyniki jego bada wykazay, e prbki bez dodatkowych zabezpiecze przed wpywami
rodowiskowymi charakteryzoway si 60 % redukcji wytrzymaoci zcza po p rocznym
naraeniu na warunki ekspozycji w stosunku do wytrzymaoci pocztkowej. Zniszczenie
gwnie spowodowane byo degradacj warstwy kontaktowej pomidzy klejem a stal oraz
degradacj powierzchni stalowej z powodu wpywu wilgoci i moliwe, e rwnie z powodu
degradacji waciwoci kleju.
Zastosowanie wstpnie na powierzchni stalowej silanw byo kluczowe do zapewnienia
trwaoci ukadu wzmocnienia. Prbki z ich uyciem nie wykazay adnej znaczcej
degradacji wytrzymaoci zcza po p roku ekspozycji. Powierzchnia stalowa powinna by
oczyszczona acetonem, wypiaskowana i ponownie oczyszczona acetonem. Aplikacja silanw
powinna nastpi jak najszybciej po piaskowaniu, a silany pozostawione do wyschnicia na
godzin przed klejeniem.
Obecno jednokierunkowej warstwy GFRP podnioso redni pocztkow wytrzymao
zcza pomidzy stal i klejem o 74% w stosunku do prbki tylko z klejem. Obecno
wkien GFRP podziaao jak zbrojenie kleju zapobiegajc rozwojowi rys w warstwie kleju.
Jednake, odchylenie standardowe pomierzonej wytrzymaoci byo w przyblieniu potrjne
w stosunku do prbek z samym klejem. Zaoono, e ukad wkien w warstwie kleju
prowadzi do znaczcego zrnicowania pomierzonej wytrzymaoci zcza. Naley zatem
uwaa aby odpowiednio uoy wkna w czasie aplikacji oraz aby zapobiec ich
przemieszczeniu.
Obecno GFRP natomiast nie podniosa znaczco trwaoci zcza w rodowisku. Prbki
z GFRP w kleju wykazay 55 % redukcj redniej pomierzonej wytrzymaoci po p roku
ekspozycji, co jest porwnywalne do prbek z samym klejem. Wniknicie wody wzdu
suchych wkien moe przyczyni si do degradacji zcza.
Kombinacja silanw i GFRP poprawia redni pomierzon wytrzymao pocztkow
i trwao po p roku ekspozycji zcza klejowego. Po p roku ekspozycji rodowiskowych
str. 25
rednia wytrzymao spada o 16% w stosunku do prbki zwykej. Sugeruje to, e mimo
poprawy trwaoci granicy stal-klej przez zastosowanie silanw, nadal moliwe jest wnikanie
wody do wkien powodujce prawdopodobiestwo obnienia waciwoci kleju i degradacj
wytrzymaoci zcza.
Prbki z GFRP i bez wykazay podobn wytrzymao na wpywy rodowiskowe.
Pomierzona degradacja wytrzymaoci wynikaa gwnie z degradacji granicy stal/klej, czemu
zapobiegano przez uycie podkadu z silanw, sugeruje to, e wprowadzenie odpowiedniej
izolacji kleju od powierzchni stalowej i CFRP zapobiega korozji galwanicznej.
Aplikacja dugotrwaego obcienia nie przyspieszya znacznie degradacji w porwnaniu
do testowanych prbek nieobcionych, a pomierzone obnienie sztywnoci zcza klejowego
byo pomijalne dla wszystkich badanych konfiguracji.
O przygotowaniu zcz klejowych z klejami utwardzalnymi w wysokich temperaturach
traktuje praca [74]. Autorzy opisali tu dwie metody usuwania pcherzykw powietrza
z warstwy kleju, tj. odgazowanie za pomoc prni oraz nakadanie kleju pod cinieniem.
Obie metody maj ograniczenia i nie zawsze mog by zastosowane w dowolnych
przypadkach.
2.3. Wytrzymao zcza, postaci zniszczenia, ograniczanie napre
W projektowaniu wzmocnienia elementu stalowego materiaami kompozytowymi
kluczowe jest okrelenie wytrzymaoci zcza klejowego i moliwych postaci zniszczenia.
W przypadku wzmocnienia kompozytami konstrukcji stalowej w odrnieniu od
wzmacnianych konstrukcji betonowych, najsabszym ogniwem nie jest wzmacniana
konstrukcja, a klej. Dlatego wane jest odpowiednie poznanie waciwoci uywanego kleju,
ale rwnie jego wsppracy z materiaem kompozytowym. Przekroczenie napre
granicznych w kleju powodujce odspojenie wzmocnienia na powierzchni styku stal klej
jest gwn, ale nie jedyn postaci zniszczenia. Pozostae, spotykane postaci zniszczenia
dotyczce konstrukcji stalowych, wzmocnionych materiaami kompozytowymi FRP to
zniszczenie adhezyjne na zniszczenie kohezyjne (wewntrz kleju), zniszczenie adhezyjne na
granicy CFRP klej, rozwarstwienie wewntrz kompozytu (delaminacja CFRP), zerwanie
CFRP oraz pynicie stali.
Naukowcy zajmujcy si dziedzin wzmacniania konstrukcji stalowych materiaami
kompozytowymi poszukuj dziaa majcych na celu dobranie takich rozwiza, ktre
pozwol na uzyskanie moliwie trwaego ukadu wzmocnienia, o wysokiej wydajnoci.
W tym celu rozpatrywane s rnego rodzaju rozwizania majce za zadanie podniesienie
wytrzymaoci zcza [75 84].
Jednym z podstawowych sposobw podnoszenia wytrzymaoci zcza klejowego jest
moliwie maksymalne ograniczenie napre w warstwie kleju. Z przeprowadzonych
eksperymentw i bada numerycznych [75] wywnioskowano, e w zczu kompozytowym
z pojedyncz nakadk, koncentracja napre cinajcych i odrywajcych (lub odksztace),
oglnie zachodzi na kocu nakadki wzmacniajcej i moliwe jest ograniczanie tego zjawiska
za pomoc pozostawienia wypywu kleju poza kompozyt. T redukcj koncentracji napre
przypisano zdolnoci wypywu do przenoszenia pewnych napre cinajcych, a przez to
odgrywanie roli w przekazywaniu podunych obcie z jednego materiau do drugiego.
Geometrycznie nieliniowe odksztacenie w znacznym stopniu wpywa na koncentracj
str. 26
napre (odksztace) kleju, ktra w odrnieniu do deformacji liniowej, zmienia si ze

zmian zaaplikowanego obcienia.
Podobne wnioski mona znale w pracy [76], w ktrej przeprowadzono analiz
numeryczn MES w celu okrelenia wpywu geometrii wypywu kleju na stan napre
w zczu z pojedyncz nakadk. Rozwaano ksztaty pene i poowicznie trjktne, pene
i poowicznie okrge, okrge z wypywem, owalne, kwadratowe i ukowe. Zostao
przeprowadzone porwnanie do zakoczenia zwykego w celu okrelenia procentowej
redukcji napre dla kadego z ksztatw zakoczenia kleju.
Innych rozwiza podnoszenia wytrzymaoci zcza klejowego pojedynczej nakadki
wzmacniajcej poszukiwali m.in. Lang i Mallick [77]. Opisali wyniki bada nad
zastosowaniem przerywania warstwy kleju w obszarze koca zcza klejowego. W badaniu
okrelone zostay naprenia zcz przerywanych z rnymi dugociami wizania (skleiny),
a nastpnie porwnane do napre w zczach cigych. Stwierdzono, e przerywanie kleju
w zczu z pojedyncz nakadk nie powoduje znaczcego wzrostu napre maksymalnych
w pobliu koca wypywu kleju. Poniewa stwierdzono brak znaczcych zmian warunkw
napre poprzez przerywanie warstwy kleju, wydaje si, e zcza przerywane mog by
rozwaane, jako realna alternatywa do aplikacji konstrukcyjnych gdzie oszczdno wagi
i kosztw s wysoce podane. Zcze z ma efektywn dugoci wizania bdzie podobne
do spawanego punktowo, poniewa klej jest uywany tylko w pobliu kocw nakadki.
Z punktu widzenia zniszczenia zmczeniowego, maa dugo wizania moe nie by
podana, jednake jest moliwe mieszanie punktowo klejonych warstw z innymi typami
cznikw, by stworzy wytrzymae na zmczenie zcze. Naley odnotowa, e due
przerwy powoduj lokalne wzrosty napre na kocach przerw.
Al-Emrani i in. [78] zbadali wpyw rnych kombinacji kompozytw na wytrzymao
wzmocnienia. Ich badania zaowocoway otrzymaniem postaci zniszczenia, ktre mona
uzyska przy wzmacnianiu elementw stalowych materiaami kompozytowymi CFRP w tym
zerwanie od rozcigania laminatu, odspojenie i rozwarstwienie tamy w rodku oraz na kocu
tamy. Sztywno kompozytu i kleju odegray dominujc rol na posta zniszczenia, a przez
to na nono.
Hollaway [79] przedstawi badania opisujce zalety i ograniczenia zaproponowanych
czciowo prefabrykowanych tam CFRP oraz klejw uywanych w inynierii
konstrukcyjnej. Rozwaane byy dwa typy wkien wglowych, o bardzo wysokim i wysokim
module sprystoci. Kompozyty przyklejano do stali na gruboci 0,1 mm oraz 0,5 mm.
Uyte zostay dwie techniki okrelania waciwoci materiaw, tj. test cinania prbki
stalowej z podwjn nakadk oraz test zginania z uyciem kompozytu, jako wzmocnienia
sztucznie zginanej belki stalowej. We wzmacnianiu na zginanie uyte zostay dwa rne
przekroje wzmocnienia. Badania pokazay, e czciowo przygotowane w fabrycznie
kompozyty, ksztatowane ostatecznie geometrycznie na miejscu wbudowania zawierajce
warstw klejc, stosowane do aplikacji w niskich temperaturach maj przewag nad innymi
klejami szczeglnie, kiedy brane s pod uwag bardzo wysoko moduowe CFRP. Badania
pokazay, e pocienianie gruboci kleju redukowao do minimum wpywy rodowiskowe na
odkryte powierzchnie kleju, a przez to podnosio trwao kleju. Jednake uzyskanie wartoci
gruboci kleju poniej 0,5 mm w warunkach budowlanych jest praktycznie niemoliwe do
osignicia.
str. 27
Stratford i Chen w artykule[80] zwrcili uwag, e zmiana geometrii tamy

wzmacniajcej dobrym sposobem na zmniejszenie koncentracji napre kleju. Stopniowanie
tam wzmacniajcych dawao 20% redukcj napre w kleju. Fazowanie tamy ograniczao
naprenia cinajce o 25%, a naprenia odrywajce o 50%. Odwrotne fazowanie tamy jest
najbardziej efektywn metod ograniczania napre w kleju. Pozwala na ograniczenie
napre cinajcych o okoo 50% a odrywajcych w przyblieniu 75%. Odwrotne fazowanie
jest jednak rzadko uywane w aplikacjach inynierskich z powodu trudnoci
w przygotowaniu. Jeeli zmiana geometrii nie daje oczekiwanego ograniczenia napre,
naley zastosowa mechaniczne klamry na kocach tam. Vallee i Keller [81] badajc zcza
z podwjn nakadk z kompozytu GFRP stwierdzili, e fazowanie zauwaalnie redukuje
i wygadza naprenia szczytowe od rozcigania i cinania wzdu gruboci w kierunku
fazowanej krawdzi zcza, natomiast fazowanie tamy nie poprawio znaczco
wytrzymaoci zcza.
Autorzy w pracy [80] stwierdzili rwnie, e liniowo spryste analizy niskiego rzdu
napre w kleju s powanym narzdziem przy projektowaniu doklejanego do konstrukcji
metalowych wzmocnienia FRP. Metody te s najlepsze w projektowaniu wzmocnienia ze
zwykym zakoczeniem.
W pracy [82] Deng i Lee opisali badania numeryczne MES, w ktrych sprawdzali wpyw
wypywu kleju i fazowania tamy na naprenia w skleinie i odksztacenia CFRP. Rozpatrzyli
osiem konfiguracji zmian geometrii koca zcza. Na podstawie swoich analiz stwierdzili, e
wypyw kleju redukowa zarwno koncentracj napre cinajcych i normalnych wewntrz
krawdzi kleju oraz wygadza wykres napre blisko koca kleju. Dodatkowo stwierdzili,
e may kt natarcia pomidzy krawdzi wypywu a belk stalow jest bardziej korzystny
w redukcji maksymalnych napre ni rozmiar wypywu. Co wicej, fazowanie tamy
ogranicza naprenia maksymalne, ale koncentracja napre w kleju jest nadal znaczca.
Z bada wynika, e wiksz korzy przynosi odwrotne fazowanie tamy ni fazowanie, co
potwierdza wnioski z pracy [80]. Dodatkowo, w redukcji napre normalnych lepszy jest
wypyw kleju ni fazowanie tamy, ale odwrotne fazowanie jest bardziej efektywne
w redukcji napre cinajcych ni wypyw kleju. Dlatego, kombinacja odwrotnego
fazowania z wypywem jest najlepszym sposobem do redukcji napre w kleju zcza.
Badaniami numerycznymi w MES zajmowali si rwnie Haghani, Al-Emrani i Kliger
[83], ktrzy zbadali wpyw fazowania koca tamy z wypywem lub bez wypywu kleju na
stan napre w stalowej belce wzmocnionej CFRP z uyciem MES. Rozwayli sze
rnych konfiguracji, a fazowanie i wypyw kleju ograniczyli do kta 45 stopni. Ich wnioski z
bada byy zblione do [80, 82]. Okrelili rwnie, e z powodu znaczcego wpywu
wypywu kleju na obnienie napre, naley podj rodki zabezpieczajce klej przed
atakami rodowiskowymi. Autorzy [83] nie zalecaj zwykego fazowania z powodu
nieznacznego wpywu ograniczania napre.
Kolejnym moliwym sposobem poprawy wydajnoci zcza moe by zastosowanie
zcza klejowego wykonanego z rnych klejw [84]. Zcza takie mog zredukowa
koncentracj napre, podnie wytrzymao zcza jak rwnie zredukowa rozrzuty
w wartociach wytrzymaoci oraz zmieni posta zniszczenia. Najbardziej znaczc popraw
wytrzymaoci zcza zauwaono w nie zoptymalizowanym pojedynczym zczu klejowym
przy napreniach niszych od wytrzymaoci na cinanie. Klej o wyszej wytrzymaoci
str. 28
i sztywnoci powinny by zastosowane w rodku skleiny natomiast kleje o wikszej

cigliwoci naley stosowa na kocach zcza.
2.4. Tamy sprone
W literaturze wiatowej [85, 86] znale ju mona wstpne badania wpywu sprenia
tam kompozytowych w aplikacjach wzmacniajcych konstrukcje stalowe.
Colombi i Bassetti [85] przeprowadzili analizy numeryczne badania pknitych
elementw stalowych wzmocnionych spronymi tamami. Badania przeprowadzone zostay
w celu oceny stopnia szybkoci uwalniania energii pknicia odspojenia i zbadania wpywu
niektrych parametrw projektowych dotyczcych szybkoci uwalniania energii pknicia
odspojenia. W zbadanych przez nich elementach stalowych wzmocnionych spronymi
tamami kompozytowymi, odspojenie tamy nie byo dominujc postaci zniszczenia.
Wynikao to z wysokiej sztywnoci elementu stalowego. Wysoka sztywno pyty stalowej w
porwnaniu do tam kompozytowych zmniejszaa wpyw sztywnoci CFRP, dlatego uycie
bardzo sztywnych CFRP nie powodowao znaczcego wzrostu w efektywnoci wzmocnienia.
Wzrost gruboci warstwy kleju wpywa na wzrost odksztace od cinania, co znaczco
obniao szybko uwalniania energii pknicia na czole odspojenia. Zauwayli odpowiedni
umiarkowany wzrost wskanika intensywnoci napre w blasze stalowej, w zwizku
z czym, stwierdzili, e cienka warstwa kleju tworzy wiksze obszary odspojenia, co z kolei
zmniejsza skuteczno tego wzmocnienia. Sprenie tamy kompozytowej przed sklejaniem
spowodowao znaczne zmniejszenie wartoci szybko uwalniania energii wzdu czoa
odspojenia. Uzyskali odpowiednie zmniejszenie stopnia naprenia w pycie stalowej, co
sprzyjao zamykaniu pkni, dlatego stwierdzili, e wstpne sprenie CFRP jest zalecane
aby zmaksymalizowa efektywno tamy przyklejonej do stalowego elementu.
Benachour i inni [86] zaprezentowali analiz teoretyczn napre midzy warstwowych
i zastosowali j do istniejcego stalowego mostu kolejowego wzmocnionego spronymi
tamami kompozytowymi. Ich model mia charakter oglny. Moe by zastosowany do
bardziej oglnych przypadkw obcienia. Rezultaty pokazay, e istniej wysokie
koncentracje napre cinajcych i odrywajcych na kocach spronych laminatw.
Efektywny modu przyklejonej zewntrznie spronej tamy FRP wzrasta ze wzrostem
procentowym wkien uoonych wzdu belki. Odkryli, e laminaty z wyszym moduem
sprystoci wpywaj na nisz koncentracj napre w skleinie na kocach laminatu.
Okrelili rwnie, e modu cinania kleju ma znaczny wpyw na wielko naprenia
maksymalnego w skleinie na kocu laminatu, a uycie bardziej elastycznego kleju powoduje
bardziej rwnomierny wykres napre w zczu i obnia warto maksymalnych napre
niszczcych na kocach tamy.
W artykule [87] opisano analityczne rozwizanie obliczania wytrzymaoci gitnej
zespolonych belek stalowo-betonowych wzmocnionych spron tam CFRP. Zawarto
wpyw obcienia trwaego i siy sprajcej CFRP. Rozwaano dwa rodzaje zniszczenia
wzmocnionych belek: zerwanie tamy CFRP lub skruszenie betonu.
str. 29
2.5. Wzmacnianie na uderzenie

Oprcz pozycji literaturowych zajmujcych si badaniami wytrzymaoci statycznej lub
na zmczenie wzmocnienia elementw stalowych materiaami kompozytowi FRP mona
znale kilka pozycji literaturowych, w ktrych opisane zostay badania wzmocnienia
materiaami kompozytowymi elementw stalowych na uderzenie [88 93].
Soleiman Fallah i inni [88] przeprowadzili analityczne i numeryczne badania belek pod
nagym obcieniem. Z ich analiz wynika, e modele analityczne zawsze przeszacowuj
wartoci napre normalnych i cinajcych w zczu. Wedug ich bada, techniki
ksztatowania koca zcza zdajce egzamin przy obcieniach statycznych nie s
odpowiednie do obcie dynamicznych.
Statyczne i dynamiczne badania belek aluminiowych wzmocnionych CFRP [89]
wykazay, e przyklejanie tam z wkien wglowych do plastycznie odksztacajcego metalu
stanowi znaczny potencja wzmacniajcy. Mona zwikszy zdolno pochaniania energii
konstrukcji metalowych i podnie zdolno absorpcji energii. Wyprowadzona zostaa
metoda, w ktrej energia absorbowana przez wkna wzmacniajce moe by okrelona przy
wielu warstwach wkien i efektw dynamicznych. Autorzy udowodnili, e mechanizmy
odspojenia odgrywaj gwn rol w zachowaniu si belek stalowych wzmocnionych
wknami, szczeglnie pod obcieniami impulsywnymi. Mechanizmy odspojenia przy
obcieniach statycznych mog by w prosty sposb uniknite poprzez odpowiednie klejenie.
Jednake, przy obcieniach impulsywnych naley prowadzi dalsze badania w kierunku
zwikszenia odpornoci kompozytw z wknami na nage zniszczenie w celu osignicia
penego potencjau wkien w takich ukadach.
W pracach [90 93] przedstawiono zachowanie elementw stalowych czonych
doczoowo za pomoc podwjnej nakadki z maty CFRP poddanych nagej sile rozcigajcej.
Artykuy opisuj badania wpywu rnych poziomw obciania na wytrzymao zcza
maty CFRP i stali oraz mechanizmy zniszczenia prbek CFRP/stal.
2.6. Wzmacnianie na wyboczenie i zwichrzenie
Wyboczenie wystpuje niejednokrotnie jako posta zniszczenia elementw konstrukcji
stalowych. W tym zakresie, wzmacnianie konstrukcji stalowych materiaami kompozytowymi
powoli, ale sukcesywnie si rozwija.
W praktyce, wysokie naprenia lokalne czsto powstaj jako wynik skupionego
obcienia i wymagaj wprowadzenia odrbnego podparcia, otworw i innych lokalnych
cech. Pod wysokimi lokalnymi napreniami ciskajcymi, lokalne wyboczenie moe
wpywa na grubo cienko ciennych konstrukcji stalowych. Takiemu lokalnemu
wyboczeniu mona w atwy sposb zapobiec przez przyklejanie nakadek FRP. Wysokim
lokalnym napreniom rozcigajcym, rwnie mona zapobiec w ten sam sposb.
Dostpna literatura zajmuje si midzy innymi wzmacnianiem rodnikw belek na lokalne
wyboczenie. W artykule [94] opisano koncepcj aplikowania materiaw FRP w celu
podniesienia wytrzymaoci na ciskanie z uwzgldnieniem wyboczenia. Nominalny wpyw
dodawania maych iloci FRP ma niewielki wpyw na odporno na globalne wyboczenie
spryste dugich odcinkw typowych zastrzaw wystpujcych w konstrukcjach
budowlanych. Wzmocnienie FRP jest jednake zdolne do zapobieenia lokalnego
str. 30
wyboczenia. Podniesienie nonoci jest proporcjonalne do wzrostu efektywnego promienia

bezwadnoci, na ktry ma wpyw obecno FRP.
O wzmacnianiu rodnika cienkociennego lekkiej belki na wyboczenie od cinania nad
podpor traktuje praca [95].W artykule opisana zostaa seria bada lekkich belek
wzmocnionych CFRP pod obcieniem podporowym Do bada wdroono trzy metody
wzmocnienia autorzy pracy stwierdzili, e nono rodnika ronie znaczco po
wzmocnieniu, szczeglnie przy obustronnym wzmocnieniu rodnika na si poprzeczn oraz
w przypadku belek z wikszym stosunkiem wysokoci do gruboci rodnika. Zhao
i Al-Mahaidi zaproponowali formu obliczania nonoci podporowej na wyboczenie
rodnika lekkiej belki oraz obustronnego wzmocnienia lekkiej belki, ktra jest podobna do
projektowania kolumny. Wzmocnienie FRP zwikszyo odporno przed obrotem rodnika
belki.
Innym problemem, z ktrym spotykaj si inynierowie budowlani s uszkodzenia
zbiornikw stalowych. Zbiorniki stalowe pod kombinacj obcienia od cinienia
wewntrznego i osiowym obcieniem s podatne na zwichrzenie u podstawy (ang. elephant
foot stopa sonia). W artykule [60] opisano wstpne badania przeciwdziaania temu
zjawisku poprzez wzmocnienie przyklejanymi zewntrznie FRP. Wyniki sugeruj, e maa
liczba mat FRP umiejscowionych w krytycznych lokalizacjach, jest optymalna w
redukowaniu radialnych deformacji powoki, co moe podnie wytrzymao na ten rodzaj
zniszczenia konstrukcji.
Zasady wzmocnienia materiaami kompozytowymi CFRP belek aluminiowych
o przekroju rurowym prostoktnym na zwichrzenie rodnika nad podpor od siy podporowej
opisane zostay przez Wu i in. w pracy [96]. Z ich bada wynikao, e nono podporowa
rodnikw aluminiowych belek o przekroju rurowym prostoktnym o ostrych krawdziach
wzrosa z 50% do 380%. Autorzy odnieli si w swojej pracy do istniejcych
w normach pnocno amerykaskich, australijskich i nowozelandzkich wzorw
i zmodyfikowali je do przewidywania nonoci na zwichrzenie rodnika od siy podporowej.
W pracy [97], autorzy zajmowali si przekwalifikowaniem oglnego i lokalnego
wyboczenia przegubu plastycznego z uyciem CFRP. Opisali korzystny wpyw owinicia
matami CFRP na niespryste odwrcone cykliczne zachowanie elementw skadowych
kratownic stalowych. Wyniki pokazay znaczc popraw zachowania wzmocnionych
prbek. Wyniki sugeruj, e owinicie CFRP moe podnie rozmiar obszaru plastycznego
przegubu, zatrzyma wystpienie lokalnego wyboczenia oraz opni boczne wyboczenie
skrtne.
Podnoszeniem nonoci na wyboczenie elementw stalowych tamami GFRP zajmowali
si m.in. Siddique oraz El Damatty [98]. Z ich bada wynika, e dla paskich pyt stalowych
trjstronnie swobodnie podpartych wzmocnionych GFRP, mona uzyska duo wysze
wartoci wspczynnikw sprystego wyboczenia ni dla elementw nie wzmocnionych.
Z kolei badania nad wpywem wzmocnienia kompozytami CFRP zastrzaw z rur
stalowych mona znale w pracy [99]. Autorzy zastosowali w obliczeniach nieliniowy
model numeryczny oparty na stanie rwnowagi i zgodnoci odksztace do przewidywania
nonoci osiowej. Model zweryfikowano badaniami eksperymentalnymi. Z powyszych
bada wynika, e zniszczenie zastrzaw wzmocnionych CFRP zaley od nastpujcego
oglnego wyboczenia. Nastpnie zwyczajowo zachodzi wtrne lokalne wyboczenie po stronie
str. 31
ciskanej, w rodku wysokoci, co rwnie jest powizane z delaminacj i kruszeniem

laminatu CFRP. Zewntrznie przyklejane wzdune maty CFRP s efektywne we wzrocie
wytrzymaoci osiowej i sztywnoci smukych zastrzaw. W zalenoci od liczby warstw
mat, wzrost wytrzymaoci osign 28124%, a sztywnoci 25105%. Zyski w otrzymanej
wytrzymaoci w badaniach eksperymentalnych i analizach numerycznych pokazay, e
osiowe obcienie ma bezporednie powizanie z liczb warstw CFRP. Niedokadnoci, jak
brak prostoliniowoci dugich zastrzaw, wpywaj na efektywno wzmocnienia CFRP.
2.7. Starzenie zcza, uwarunkowania rodowiskowe oraz obcienia dugotrwae
Poniewa
wzmacnianie
konstrukcji
stalowych
przyklejonymi
materiaami
kompozytowymi FRP jest metod now i mao zbadan w stosunku do chociaby
wzmacniania konstrukcji betonowych materiaami kompozytowymi, wanymi aspektami
pracy takiego wzmocnienia s naraenie na cikie warunki rodowiskowe, starzenie zcza
i obcienia dugotrwae oddziaujce na wzmocnienie.
Prba odwzorowania trudnych warunkw rodowiskowych i ich wpywu na wytrzymao
zcza przedstawiona zostaa w [100] gdzie badano wytrzymao zcza klejowego po
ekspozycji w rodowisku sona woda oraz klimat gorcy/mokry. Rozpatrywane byy rne
dostpne kleje do aplikacji z kompozytami. Badania pokazay, e moliwe jest dobranie
klejw, ktre pozwol na bezpieczne stosowanie przyklejania kompozytw FRP do stali,
naraonych na trudne warunki rodowiskowe.
Podobne eksperymenty przeprowadzili rwnie Nguyen i in. [101], ktrzy zbadali
trwao zcz wzmocnienia obustronnego stali naraonego na dziaanie wody morskiej,
zmian temperatury i wilgoci. Elementy z nakadkami obustronnymi poddane zostay rnym
trudnym warunkom rodowiskowym wczajc symulowan wod morsk w temperaturze
20 C i 50 C, staej temperaturze 50 C i wilgotnoci 90% oraz cyklicznej temperaturze
pomidzy 20 C i 50 C w poczeniu z wilgotnoci 90%. Zauwayli, e kiedy zcza
zanurzano w wodzie morskiej, ich wytrzymao i sztywno obniaa si gwatownie
w pierwszych 24 miesicach ekspozycji. Stopie degradacji pniej zwalnia
a wytrzymao zcz osigaa 85% pocztkowej przy 20 C i 74% przy 50 C. Sztywno
spada odpowiednio do 61% i 45% wartoci pocztkowej. Wytrzymao i sztywno prbek
z grubsz warstw kleju obniaa si w podobnym stopniu do tych poddanych ekspozycji
w wodzie morskiej., co potwierdza, e obnienie wytrzymaoci i sztywnoci gownie zaley
od kleju.
Nguyen i inni [102], badali zcza elementw stalowych z obustronnymi nakadkami
CFRP w podwyszonych temperaturach. Opracowali model mechanistyczny zcza
z uwzgldnieniem zalenych od temperatury waciwoci mechanicznych kleju na zmian
efektywnej dugoci wizania tamy, sztywnoci oraz wytrzymaoci zcza.
Z eksperymentu wynika, e efektywna dugo zakotwienia zcza ronie ze wzrostem
temperatury. W temperaturze bliskiej temperaturze zeszklenia kleju bya dwukrotnie wiksza
ni w temperaturze pokojowej. Sztywno zcza znaczco malaa ze wzrostem temperatury,
o 20%, 50% oraz 80% odpowiednio przy temperaturze zeszklenia oraz 10 i 20 stopni C
powyej. Postaci zniszczenia rniy si w zalenoci od temperatury, ktrej poddawano
zcze. Obnienie obcienia granicznego wraz ze wzrostem temperatury, okrelone zostao
str. 32
jako powizane degradacj sztywnoci na cinanie kleju jak rwnie ze zmian efektywnej
dugoci wizania.
Ci sami autorzy w pracy [103] badali zcza wzmocnie elementw stalowych obustronn
nakadka FRP, poddajc je dugotrwaemu obcieniu termicznemu i mechanicznemu. Zcza
poddano trzem temperaturowym scenariuszom: staej temperaturze poniej temperatury
zeszklenia kleju (<= ), staej temperaturze powyej <= oraz cyklicznej temperaturze w pobliu
<= . Aplikowane obcienie wynosio 80%, 50% oraz 20% wytrzymaoci zcza pomierzonej
w temperaturze pokojowej. Ich badania pokazay, e przy obcieniu rozcigajcym staym
na poziomie niszym od wytrzymaoci zcza i ekspozycji elementu w staej temperaturze
w podniesionym zakresie, zcze wykazuje wzrost wyduenia (tj. spadek sztywnoci) spadek
nonoci w czasie. Jako wynik redukcji wytrzymaoci w czasie, okres do zniszczenia zcza
stal/CFRP zmienia si zalenie od wartoci stosowanego poziomu obcienia i staej
temperatury. Wysza temperatura lub obcienie powoduj, skrcenie czasu do zniszczenia.
Z bada mona wywnioskowa, e cykliczne obcienie termiczne nie ma tak duego
wpywu na redukcj wytrzymaoci zcza co staa temperatura. wiadczy to o tym, e
obnienie wytrzymaoci zaley nie tylko od temperatury, ale rwnie historii obciania.
Autorzy zalecaj by w praktyce warstwa kleju bya utrzymywana przynajmniej 710 C
poniej temperatury zeszklenia kleju, w celu uniknicia obnienia wytrzymaoci konstrukcji
z powodu wpywu temperatury na zcze klejowe.
Rwnie Nguyen i in. w pracy [104] zbadali wpyw promieniowania UV i podniesionej
temperatury na mechaniczne zachowanie zcza doczoowego elementw stalowych
z przyklejonymi obustronnie nakadkami kompozytowymi CFRP.
Odksztacenie graniczne prbek zmalao po ekspozycji na promieniowanie UV
i podniesion temperatur nawet czterokrotnie z 1,9% do 0,4% po 372 h ekspozycji. Modu
sprystoci kleju wzrs po ekspozycji na promieniowanie UV i podwyszon temperatur
do 105% po 372 h ekspozycji. Ani sama temperatura, ani promieniowanie UV nie wpyny
na wytrzymao na rozciganie i sztywno wkien CFRP i prbek CFRP ze zmienn
gruboci. Efektywna dugo zakotwienia wzrosa po ekspozycji na promieniowanie UV
i temperatur oraz sam temperatur.
Wpyw warunkw utwardzania ywicy na wytrzymao ywic do zastosowa
konstrukcyjnych mona znale w pracy [105]. Badania pull-off przeprowadzono w celu
okrelenia wpywu podwyszonej temperatury w czasie utwardzania ywicy na wytrzymao
zcza klejowego. Eksperyment pokaza, e temperatura utwardzania ma wpyw na rozwj
wytrzymaoci w zczu klejowym. Badania pokazay osignicie tej samej wytrzymaoci
przy czasie utwardzania 1 dzie w 10 C oraz okoo 1 h przy 90 C. Badania dotyczyy jednak
kompozytw przyklejonych do elementw betonowych.
Badania nad zachowaniem zcza doczoowego elementw stalowych z przyklejonymi
obustronnie nakadkami kompozytowymi CFRP poddane kombinacji obcienia
mechanicznego, temperatury i wilgotnoci opisane zostay w pracy [106]. Zcza poddane
zostay twardnieniu w temperaturze pokojowej oraz 120 stopni, a nastpnie poddane rnym
kombinacjom obcie mechanicznego, termicznego i wilgoci. Przy utwardzaniu kleju
w temperaturze 50 stopni C, zcze wykazao znaczc popraw wytrzymaoci, prawie
dwukrotnie wiksz od utwardzanej w temperaturze pokojowej. Obcianie mechaniczne
znaczco wpywao na obnienie wytrzymaoci zcza w agresywnym rodowisku
str. 33
kombinowanej cyklicznej temperatury (20-50 C) i staej wilgotnoci wzgldnej 90%. Bez

obciania mechanicznego, wytrzymao zcza spada do 90% pocztkowej po ekspozycji
w tym rodowisku. Kiedy zcza utwardzane w podwyszonej temperaturze poddano sile
o wartoci 15% ich nonoci i tym warunkom rodowiskowym zniszczenie nastpowao po
270 h. Czas ten skraca si do 44 h przy poziomie 25% siy oraz 12 h przy 35% siy
niszczcej, podczas gdy wszystkie poczenia utwardzane w temperaturze pokojowej
zawiody w cigu 2 godzin ekspozycji przy tych samych poziomach obcie. Dowiedziono
przez to, e czas do zniszczenia zcza pod staym obcieniem i ekspozycji na warunki
rodowiskowe zalea od poziomu obcienia i temperatury utwardzania. Niszy poziom
obcienia lub wysza temperatura utwardzania wyduay czas do zniszczenia prbki.
Przypadkiem obnionych temperatur zajmowali si m.in. Al-Shawaf i Zhao [107]. Zbadali
wpyw reologii kleju na zachowanie zcza w temperaturach ujemnych. Do swoich bada
rwnie przyjli prbki stalowe poczone doczuo za pomoc obustronnie przyklejonej
nakadki CFRP-stal. W eksperymentach zajli si postaciami zniszczenia, wytrzymaoci
zcza, wykresem odksztace osiowych oraz wykresem napre od cinania. Z ich bada
wynika, e termomechaniczne waciwoci kleju i wkien wzmacniajcych s
odpowiedzialne za okrelenie postaci zniszczenia klejonych na mokro zcz CFRP/stal.
Postp procesu zniszczenia zcz CFRP-stal moe by okrelony jako klejo-zaleny lub
wkno-zaleny. Najczstsz zachodzc postaci zniszczenia jest zniszczenie spjnociowe
w warstwie kleju, blisko koca skleiny, objawiajce si zlokalizowanym odspojeniem na
granicy kontaktu.
Gruntowny wpyw waciwoci reologicznych matrycy klejowej i waciwoci
termomechanicznych na wytrzymao zcza CFRP-stal istnieje oglnie niezalenie od
naraenia na ataki rodowiskowe. Wpyw ekspozycji w ujemnej temperaturze na
wytrzymao zcza jest funkcj kleju w zczu.
Wykres odksztace osiowych jest funkcj ekspozycji temperatury rodowiska oraz
reologicznego i mikro strukturalnego zachowania kleju w zczu. W przypadku identycznych
prbek, manifestacja nieliniowego zachowania wykresu odksztace przed zniszczeniem
kadego zcza prognozuje osignicie relatywnie wyszej zdolnoci wizania ni inne
liniowe wykresy odksztace. Wykresy odksztace osiowych s uytecznymi wartociami
w przewidywaniu rozpoczcia zniszczenia i jego umiejscowienia wzdu dugoci zcza.
Mog rwnie wytumaczy mechanizmy przekazywania obcienia w czasie procesu
postpu zniszczenia w krytycznie obcianych obszarach dugoci zcza.
Dawood i Rizkalla w pracy [108] opisali trwao rodowiskow ukadu wzmacniania
stali CFRP. Prbki oklejone z cienk warstw kleju wykazay 60% degradacj pomierzonej
wytrzymaoci po p roku ekspozycji w trudnych warunkach rodowiskowych. Prbki,
w ktrych wstpnie powierzchnie stalowe potraktowano silanami przed klejeniem wykazay
zasadniczo brak degradacji wytrzymaoci wizania w czasie trwania ekspozycji 6 miesicy.
Prbki zawierajce izolujc warstw wkien szklanych w kleju wykazay wzrost redniej
pocztkowej wytrzymaoci zcza w porwnaniu do prbek bez warstwy wkien szklanych.
Jednake, trwao tych prbek bya podobna do prbek przyklejonych tylko na klej. Prbki
zawierajce wkna szklane i silany wykazay wzrost pocztkowej wytrzymaoci i trwaoci.
Wyniki sugeruj, e degradacja wytrzymaoci zcza byo prawdopodobnie spowodowane
degradacj granicy styku pomidzy stal i klejem. Trwao obszaru granicy styku bya
str. 34
podniesiona z powodu pocztkowych wiza chemicznych utworzonych przez silany, co

opisano wczeniej. Degradacja waciwoci kleju moe mie rwnie wpyw na degradacje
oglnie, ale rola tego mechanizmu byo widocznie wtrna. Bazujc na wynikach, do aplikacji
w terenie ukad wzmocnienia naraonego na wpywy wilgotnego rodowiska, traktowanie
powierzchni stalowej silanami jest bardzo zalecane.
2.8. Wzmacnianie zczy spawanych
Materiay kompozytowe FRP wydaj si by rwnie obiecujcym i odpowiednim
sposobem na podnoszenie wytrzymaoci rozciganych zcz spawanych.
Jiao i Zhao [109] zajmowali si wzmocnieniem spawu rur ze stali bardzo wysokiej
wytrzymaoci, granicy plastycznoci 1350 MPa i wytrzymaoci na rozciganie 1500 MPa,
poczonych doczoowo. Przebadali trzy typy ywic. W eksperymentach osignli wzrost
wytrzymaoci zcza nawet do 200% z kompozytem CFRP. Wzmocnienie spawu pozwolio
na przywrcenie penej nono rury W zalenoci od typu kleju uzyskali rne postaci
zniszczenia. Zalecaj, aby szuka odpowiedniego kleju w celu uniknicia zniszczenia we
wknach.
Badaniami nad popraw nonoci zcz spawanych pyt wzowych przez przyklejenie
GFRP zajmowali si natomiast H. Suzuki i inni [110]. Opisali podejcie do zbadania wpywu
wzmocnienia GFRP na popraw zmczeniowej inicjacji pknicia oraz zmczeniowego
rozrostu rysy. Efektywno GFRP przy obnianiu napre na zaokrgleniu spawu zostaa
zbadana analitycznie. Efektywno kompozytu GFRP do kontrolowania stopnia rozrostu
pknicia rwnie rozwaono z punktu widzenia mechaniki pkania.
2.9. Wzmacnianie przekrojw rurowych
Wrd moliwoci wzmacniania konstrukcji stalowych kompozytami cz analiz
zajmuj badania wpywu wzmocnienia kompozytami FRP elementw stalowych o przekroju
rurowym. Badania odnosz si gwnie do podnoszenia wytrzymaoci na si osiow kolumn
rurowych [18 20 i 111 116], podnoszenia wytrzymaoci na zginanie belek o przekroju
rurowym [117 120] oraz wzmacniania rodnikw belek rurowych o przekroju prostoktnym
na podporow si tnc [121 124].
Teng i Hu [21] opisali uycie owinicia rur stalowych materiaami FRP
w celu zwikszenia ich gitkoci i zbadali wytrzymao na wpywy sejsmiczne. Zarwno
analizy MES i badania laboratoryjne pokazay, e owinicie rury mat CFRP znaczco
podnosi gitko rury. Wyniki te wykazay rwnie, e gdy grubo owinicia CFRP osignie
warto progow, dla ktrej dominuj odksztacenia od wyboczenia wewntrznego, dalsze
zwikszanie gruboci wzmocnienia nie daje znaczcych korzyci, jako e konierz zapewnia
niewielki opr na wyboczenie wewntrzne. Owinicie CFRP rury stalowej podnosi
plastyczno, ale w stopniu ograniczonym podnosi nono, co jest podane przy w
wzmacnianiu sejsmicznym. Wzmocniona rura moe nie przenie si, ktre s tak wysokie, e
przylege elementy mog by zagroone.
W pracy [112] Bambach i Elchalakani zaprezentowali badania osiowego ciskania na
szerokim zakresie przekrojw rurowych wzmocnionych przyklejonymi CFRP. Przedstawili
mechanizm analiz plastycznych do przekrojw rurowych wzmocnionych z uyciem CFRP
odksztacajcych si osiowo symetrycznie. Otrzymane przez nich modele obliczeniowe bior
str. 35
pod uwag dodatek CFRP, zmienno napre uplastyczniajcych wok przekroju wynika
z procesu produkcji i skoczonych promieni przegubw otrzymanych na czole przekroju
rurowego.
Shaat [18] pokaza, e w przypadku smukych kolumn zarwno wytrzymao osiowa
i sztywno moe zosta podniesiona w przypadku przyklejenia w kierunku podunym mat
lub tam CFRP. Stabilno kolumn na odksztacenie boczne jest poprawiona, a wic oglnie
wyboczenie wystpuje przy wyszych obcieniach. Skuteczno ukadu CFRP na
zwikszenie osiowej wytrzymaoci smukych kolumn zwiksza si znacznie
w miar wzrostu smukoci. Jego skuteczno w zwikszaniu sztywnoci osiowej, z drugiej
strony, nie jest znacznie uzaleniona od smukoci. Sztywno osiowa maleje ze wzrostem
wskanika smukoci. Jednake stopie redukcji jest niszy w kolumnach wzmocnionych
CFRP ni w ich stalowych odpowiednikach. Ignorowanie plastycznoci stali, napre
szcztkowych, lub odspojenia (lub kruszenia) CFRP w modelowaniu smukych kolumn
wzmocnionych CFRP moe znaczco przeszacowa ich osiow wytrzymao. Poziom
napre szcztkowych w walcowanych na zimno smukych kolumnach ze stali o wysokiej
wytrzymaoci ma may wpyw na zyski w wytrzymaoci osiowej przy uyciu CFRP.
W przypadku kolumn krtkich, owinicia matami CFRP z wknami w kierunku
poprzecznym wydaj si bardziej efektywne w podnoszeniu osiowej sztywnoci ni przy
ukadzie podunym wkien. Jednake, maksymalny zysk w osiowej sztywnoci uzyskany
z ukadem podunym warstw, poprzedzonych warstwami poprzecznymi. Efektywno
poprzecznych owini zaley od sztywnoci owinicia. W badaniach zawartych w [18],
materiay kompozytowe o normalnym module sprystoci CFRP daway lepsze rezultaty
wzmocnienia ni te o module wysokim poniewa miay wysz o 10% sztywno. Ponadto,
sztywny charakter wkien w wysoko moduowych CFRP spowodowa pknicie wkien
w zaokrglonych naroach, w pobliu kocw.
Bambach i inni [113] zaprezentowali dowiadczalne wyniki wzmacniania rur stalowych o
przekroju kwadratowym o szerokim zakresie smukoci cianki z przyklejonymi CFRP.
Pokazali, e aplikacja CFRP moe podnie nono osiow nawet dwukrotnie,
a stosunek wytrzymaoci do wagi nawet 1,5 krotnie. W wyniku tego, CFRP wprowadzaj
ograniczenie rozwoju wyboczeniowego ugicia sprystego, a przez to opnienie lokalnego
wyboczenia. To ograniczenie powoduje nawet czterokrotny wzrost odpornoci
wyboczeniowej. Zaleno wzrostu nonoci na ograniczenie wyboczenia wzrasta ze
smukoci cianek, z optymalnym zyskiem przy smukoci cianki rwnej w przyblieniu
2,5.
Natomiast w pracy [114] Bambach i inni zajmowali si wzmacnianiem kolumn rurowych
o przekroju kwadratowym opasaniem CFRP na uderzenie osiowe. Opisali seri bada
zespolonych elementw stalCFRP obcianych dynamicznie obcieniem osiowym.
Badaniami udowodnili, e przekrj kwadratowy rurowy stalCFRP wprowadza wiksze
parametry odpornoci uderzeniowej, absorpcji energii oraz jednorodnoci obcienia,
w porwnaniu z rurowymi przekrojami kwadratowymi tylko ze stali lub CFRP. Zastosowanie
CFRP do istniejcych stalowych kolumn moe podnie warto dynamicznego obcienia
niszczcego element o 82%.
Bambach [19,20] zbada rwnie zachowanie ciskanych rur prostoktnych ze stali
nierdzewnej i aluminium z przyklejonymi matami CFRP. W badaniach uzyska rne
str. 36
zachowanie dla metali i warstw wkien. Zaprezentowa, e w celu zwikszenia nonoci

i energii kruszenia, rury stalowo-CFRP o grubszych ciankach i wikszej iloci warstw na
rozpito s odpowiednie. Pokaza, e aplikacja CFRP do stalowych przekrojw rurowych
kwadratowych moe podnie ich nono do 1,9, warto obcienia niszczcego do 1,87
i energi zniszczenia 1,55 krotnie, w odniesieniu do prbki stalowej o prostoktnym przekroju
rurowym.
Prb oszacowania obcienia niszczcego kolumn stalowych wzmocnionych CFRP
z uyciem dostpnych norm projektowych europejskich (EC3) i pnocno amerykaskich
(AISI) zajmowali si Silvestre i inni [115]. Na podstawie analiz stwierdzili, i moliwe jest
zidentyfikowanie i omwienie rde przeszacowania obcienia granicznego powizanego
z zaproponowanym podejciem projektowym EC3 i AISI. Obcienia niszczce
wzmocnionych kolumn s cakiem dobrze oszacowane z uyciem obu metod, pod
warunkiem, e ich przewidywania s odpowiednie dla wzmacnianych goych supw
stalowych oraz grubo warstwy kompozytu nie przekracza 1015% gruboci cianki
stalowej kolumny.
Haedir i Zhao [116] opisali badanie potencjau wzmocnienia krtkich rur stalowych
o przekroju koowym matami CFRP. Zastosowali standardowe podejcie do projektowania
konstrukcji stalowych w celu ustalenia krzywych projektowych wzmacniania materiaami
CFRP stalowych rur wykonanych ze stali o rnych granicach plastycznoci. Wykazali, e
wzrost plastycznoci rury redukuje granic plastycznoci, ktra okrela w peni efektywny
przekrj. Badanie wpywu iloci wkien wzmacniajcych pokazao, e wytrzymao wzrasta
z wiksz iloci CFRP.
Kolejnym aspektem wzmacniania przekrojw rurowych jest podnoszenie wytrzymaoci
na zginanie, ktre odnosi si zarwno do kolumn jak rwnie belek.
Lanier, Schnerch i Rizkalla [117] wprowadzaj technik wzmacniania stalowych wie
z uyciem materiaw CFRP o bardzo wysokim module sprystoci. Technika opiera si na
badaniach teoretycznych i analitycznych, w tym badaniach na stalowej wiey o duej skali
wzmocnionej rnymi materiaami CFRP i szczegami poczenia. Ich badania wstpne
pokazay, e wysoko moduowe materiay CFRP mog by uyte w celu podniesienia
sztywnoci gitnej i wytrzymaoci w zakresie sprystym wiey. Wzmocnienie wysoko
moduowymi matami CFRP w kierunku poprzecznym moe rwnie podnie wytrzymao
ze wzgldu na opnienie lokalnego wyboczenia.
Haedir i inni [118] badali nono belek rurowych o przekroju okrgym wzmocnionych
matami FRP pod czystym zginaniem. Opisali ogromny potencja mat CFRP na podnoszenie
wytrzymaoci, sztywnoci oraz plastycznoci wzmocnionego stalowego okrgego przekroju
rurowego. W dowiadczeniach zaaplikowali wkna w rnej iloci i uoeniu, o zmiennej
iloci warstw w obszarze czystego zginania belek, co dawao zrnicowane charakterystyki
pynicia.
Ci sami autorzy w pracy [119] przedstawili analityczne rozwizanie obliczania nonoci
rur stalowych wzmocnionych owiniciem CFRP na zginanie. Zbadali wpyw gwnych
zmiennych na nono momentu belki CFRP-stal. Wytrzymao na zginanie pojedynczych
przekrojw zostaa obliczona z uyciem zgodnoci odksztace CFRP i stali oraz rwnowagi
si. Z uyciem dostpnych danych wyprowadzone zostay metody obliczania nonoci rur
stalowych wzmocnionych CFRP. Dane zastosowane w niniejszej pracy obejmuj przypadki
str. 37
rnych przekrojw rur stalowych. Przedstawili procedur bazujca na zaoeniu sprystego

lub sprysto-plastycznego wykresu napre w stali z wknami wglowymi jako
lekcewaca pomierzone wartoci. Co wicej, nonoci obliczone przy uyciu tego podejcia,
w ktrym stal zaoono jako w peni uplastycznion, w peni ignoruj udzia CFRP
w przenoszeniu napre, s do zblione do danych dowiadczalnych, ale maj tendencj
do przeszacowywania belek wzmacnianych 1 lub 2 warstwami wkien wglowych.
W [120] Haedir i Zhao, zaprezentowali metod przewidywania nonoci przekrojw
rurowych wzmocnionych CFRP. Otrzymali wyraenia projektowe, biorce pod uwag
porwnali
parametry
wzmocnienia.
Otrzymane
w
badaniach
nonoci
z przewidywaniami norm australijskich i nowozelandzkich AS/NZS 4600, australijskiej AS
4100 oraz Eurokodu 3.
W literaturze moemy znale rwnie badania nad wzmocnieniem belek stalowych
o przekroju rurowym na si podporow. W pracy [121] Zhao, Fernando i Al-Mahaidi skupili
si na poprawieniu zachowania rodnikw rur prostoktnych przy sile niszczcej.
Rozpatrzonych zostao sze typw wzmocnienia rodnikw belek rurowych. Wzmocnienie
CFRP znacznie podnioso nono rodnikw, szczeglnie tych z duym stosunkiem
wysokoci do gruboci. Gwnymi powodami poprawy byy zmiana postaci zniszczenia
z wyboczenia rodnika do uplastycznienia, zwikszenie ograniczenia obrotu oraz osignicie
usztywnienia materiau na odksztacenia.
W swoich badaniach wzmocnienia belek rurowych prostoktnych na tnc si podporow
Fernando i inni [122] uyli piciu dostpnych klejw, aby sprawdzi wpyw waciwoci
kleju na zachowanie wzmocnienia.
Islam i Young [124,125] rozwaali elementy rurowe ze stali nierdzewnej
o przekrojach kwadratowych i prostoktnych. Seria bada uszkodze rodnikw bya
przeprowadzona pod obcieniami dwch pek na kocu belki (ETF), dwch pek
w rodku (ITF), jednej pki na kocu (EOF) oraz jednej pki w rodku (IOF). Autorzy
[124,125] pokazali, e poprawa nonoci uszkodzonego rodnika ronie ze wzrostem
smukoci rodnika dla ETF, ITF i EOF, natomiast nie zauwaono tego dla IOF.
Wytrzymao rodnikw wzrosa o 51%, 9%, 11% oraz 3% dla warunkw obcienia ETF,
ITF, EOF oraz IOF. Wykonane zostay analizy MES blisko przewidyway uszkodzenie
wzmocnionych CFRP rurowych przekrojw stalowych.
Innym aspektem wzmacniania przekrojw rurowych zajli si Taoa i Hanb [126], ktrzy
badali kolumny stalowe wypenione betonem (CFST) poddane obcieniu ogniowemu
zgodnemu z ISO-834, a nastpnie wzmocnione przyklejonym owiniciem CFRP. Nono
kolumn owinitych CFRP zostaa poprawiona do pewnej wartoci. Wzrost wytrzymaoci
spad wraz ze wzrostem stosunku mimorodu do smukoci. Jednak wytrzymao wszystkich
uszkodzonych supw nie zostaa w peni przywrcona ze wzgldu na dugi czas ekspozycji
w ogniu. Wpyw naprawy CFRP na sztywno nie by oczywisty ze wzgldu na to, e
owinicie CFRP jest umiarkowane, gdy kolumny CFST pozostaj w zakresie sprystym.
W pewnym stopniu zauwaono popraw plastycznoci z wyjtkiem tych krtszych kolumn
obcionych osiowo z pkniciem owinicia CFRP w poowie wysokoci, ktre wystpio
blisko obcie szczytowych. Autorzy zalecili w naprawie powanie uszkodzonych poarem
kolumn CFST, smukych lub tych poddanych stosunkowo duym momentem zginajcym,
str. 38
podj inne odpowiednie rodki naprawcze, takie jak metody zwikszenia przekroju
poprzecznego
Fawzia i in. [57] rozpatrywali poczenie doczoowe rurowych przekrojw CHS ze stali o
wysokiej wytrzymaoci (granica plastycznoci 1350 MPa i wytrzymaoci na rozciganie
1500 MPa), wysokomoduowymi (640 GPa) matami CFRP poddawanych rozciganiu. Na
podstawie bada stwierdzono, e wysokomoduowe maty CFRP wykazuj
w stosunku do normalno-moduowych CFRP, bardziej zadowalajce waciwoci we
wzmacnianiu stalowych rur o wysokiej wytrzymaoci.
2.10. Wzmacnianie na zmczenie
Zjawisko pkania elementw stalowych konstrukcji pod wpywem cyklicznie
zmieniajcych si napre jest powanym problemem dotykajcym konstrukcje naraone na
zmieniajce si obcienia, w tym konstrukcje mostowe. Rozwj materiaw kompozytowych
i badania moliwoci ich stosowania skierowany zosta rwnie na moliwo podniesienia
ywotnoci zmczeniowej elementw konstrukcji stalowych. W literaturze dostpne s
wyniki przeprowadzonych bada nad wzmocnieniem na zmczenie stalowych belek, pyt,
prtw oraz zczy materiaami kompozytowymi.
Liu, Zhao, Mahaidi [127] opisali seri bada zmczeniowych zcz doczoowych
paskownikw stalowych z obustronn nakadk CFRP (DLJ). Ich celem byo zbadanie
wpywu zmczenia na wytrzymao zcza, odksztacenia zcza i postaci zniszczenia.
Wyniki porwnali z badaniami statycznego rozcigania. Stwierdzili, e gdy obcienie
maksymalne byo mniejsze ni 40% wytrzymaoci nie wystpuje uszkodzenie zmczeniowe
w prbkach. Kiedy maksymalne obcienie byo mniejsze ni 35% wytrzymaoci, wpyw na
wytrzymao zcza nie bya znaczca (mniej ni 10%).
Zachowaniem zmczeniowym zcz doczoowych paskownikw stalowych z obustronn
nakadk CFRP zajmowali si rwnie Colombi i Fava [128]. Prbki poddawali rnym
zakresom napre oraz wskanikom napre, ale przy jednakowym typie kleju
i staej jego grubo. Wyniki ich bada pokazay, e wytrzymao zmczeniowa zcz DLJ
stal/CFRP jest podobna do zcz spawanych. Badania dowiody niskiego wpywu wskanika
napre na zachowanie zmczeniowe badanych zcz. Autorzy okrelili granic zmczenia
prbek stalowych, jako redukcj sztywnoci zcza poniej 95% w zakresie napre po 6-ciu
milionach cykli obcienia.
W pracy [129] mona znale badania nad wpywem uycia kompozytw CFRP
o bardzo wysokim module sprystoci (BWM CFRP, 460 GPa) stanowicych obustronna
nakadk w zczu DLJ. Z obserwacji autorw wynika, e ograniczony wpyw obciania
zmczeniowego na zachowanie zcza stal - BWM CFRP mona przypisa koncepcji strefy
zniszczenia zmczeniowego. Zaobserwowano, e 99% skleiny pozostaje nietknite
zmczeniem. Wyniki bada DLJ stal/tama CFRP zostay porwnane ze zczami stal/mata
CFRP. W zakresie wpywu zmczenia na wytrzymao zcza, prbki z tamami BWM
CFRP prawie nie doznay zniszczenia z powodu obciania zmczeniowego, co jest podobne
do zcz matami wysokomoduowymi CFRP.
Colombi w pracy [130] pokaza model opnienia powstawania rysy zmczeniowej
stalowej pyty wzmocnionej spron tam kompozytow. Z przedstawionych przez autora
bada wynika, e zastosowanie wstpnie spronych tam kompozytowych jest bardzo
str. 39
skuteczne w ograniczaniu rysy zmczeniowej, co podwysza trwao zmczeniow, jeeli

obcienie nie zmienia si w czasie.
W pracy [131] przedstawiono uycie trjwymiarowej metody elementw brzegowych
w badaniach numerycznych i parametrycznych stalowych pyt wzmocnionych obustronnymi
nakadkami z mat CFRP. Autorzy stwierdzili, e metoda elementw brzegowych nadaje si
do symulacji propagacji pkni i zniszczenia oraz jest zdolna do dokadnego przewidywania
trwaoci zmczeniowej pyt stalowych wzmocnionych kompozytami. Uzyskane przez nich
w badaniach numerycznych wyniki wskazuj, e tamy kompozytowe wzmacniaj region
pknicia i przenosz obcienia nad pkniciem, przy odpowiednim spadku napre
w uszkodzonym obszarze i wspczynniku intensywnoci napre w naprawionej rysie.
Obnione wartoci wspczynnika intensywnoci napre maj wpyw na odpowiedni
spadek tempa wzrostu pknicia.
W artykule [132] skupiono si nad wpywem przyklejonej obustronnej nakadki
kompozytowej na ywotno zmczeniow wzmocnionego elementu stalowego poddanego
cyklicznemu obcieniu rozcigajcemu. Z wynikw eksperymentalnych mona wycign
konkluzj, e obnienie sztywnoci jest na pewno informacj o postpujcym zniszczeniu
globalnym. Zauwaono, e inicjacja pknicia odpowiadaa zmniejszeniu sztywnoci o 2%.
Zmniejszenie sztywnoci o okoo 5% zostao osignite, kiedy po inicjacji pknicia
i stopniowym rozwoju, rozwarstwienie zaczo postpowa bardziej gwatownie. Zauwaono
rwnie, e sztywno spada do 85% pierwotnej wartoci, gdy odspojenie CFRP od stali
osigno poow rozpitoci prbki. Wyniki pokazay, e wytrzymao zmczeniowa CFRP
przyklejonego do stali, jest konkurencyjna w stosunku do przyspawanych paskownikw.
Odpowiednia grubo CFRP i jego modu sprystoci oraz odpowiednia grubo kleju mog
by pomocne w redukcji odspojenia podczas bada zmczeniowych.
Liu i inni [133] opisali teoretyczne badania rozrostu rysy wzmocnionego nakadkami
kompozytowymi CFRP paskownika stalowego z otworem w rodku rozpitoci. Wedug
wynikw przeprowadzonych przez nich bada, w przypadku jednostronnej nakadki,
efektywno kompozytw w przedueniu ywotnoci zmczeniowej jest znaczco
ograniczona, przez co rysa rozwija si duo szybciej na nieoklejonej kompozytem stronie.
W analizach obustronnego wzmocnienia, obcienie nie wywouje zginania poza paszczyzn
w naprawianej strefie.
Badania rozciganych paskownikw z otworami w rodku rozpitoci, poddanych
rozciganiu zmczeniowemu mona znale rwnie w [134]. Autorzy stwierdzili, e
zastosowanie zwykych i spronych tam CFRP przyklejonych do prbek jest korzystnym
sposobem wzmacniania. Zastosowanie niespronych tam CFRP moe wyduy ywotno
zmczeniow 2,453,74 krotnie. Co wicej w ich badaniach, sprone tamy cakowicie
zatrzymay rozwj rysy i przeduyy trwao zmczeniow konstrukcji. Wpyw gruboci
kleju nie by znaczcy, ale inne kleje konstrukcyjne mog zachowywa si inaczej. Zgodnie
z przedstawionymi wynikami, rozwj rysy moe by nieprzewidywalny, szczeglnie
w przypadku duej tolerancji przygotowania prbek. Moe to prowadzi do
niesymetrycznego rozwoju rysy, co moe powodowa wczesne odspojenie laminatu i szybkie
zniszczenie wzmocnienia.
Tsouvalis i inni [135] zajmowali si rozciganiem zmczeniowym paskownikw
stalowych z zainicjowanym zarysowaniem wzmocnionych jednostronn nakadk. ywotno
str. 40
zmczeniowa wzmocnionych prbek wzrastaa dwukrotnie w porwnaniu do prbki

odniesienia, pomimo stosunkowo niskiego wskanika sztywnoci i uycia prostych, tanich
kompozytw oraz prostych metod przygotowania. Autorzy zweryfikowali eksperymentalnie
i numerycznie, e im grubsza nakadka, tym wiksze zginanie od niesymetrycznego przekroju
wzmocnienia jednostronnego. Dobr najbardziej odpowiedniej wartoci wskanika
sztywnoci musi zawsze zawiera wzicie pod uwag efektu gruboci nakadki.
Rwnoczenie trzeba rozway wytrzymao kleju, poniewa dobr tamy, ktra przenosi
mniejsze obcienia, moe by korzystniejsze ni bardziej wytrzymaa nakadka, ktra
bardziej obcia klej i moe powodowa jego wczeniejsze zniszczenie.
Wang i Nussbaumer [136] modelowali rozwj rysy zmczeniowej po wzmocnieniu prbki
stalowej nakadk CFRP. Wedug nich, rozwj rysy zmczeniowej zachodzi z powodu
pkania tak zwanych elementw zmczeniowych znajdujcych si przed wierzchokiem
pknicia. Nakadki kompozytowe powoduj obnienie wspczynnika intensywnoci
napre przez efekt czenia na obu stronach rysy. Waciwoci zmczeniowe pknitego
elementu nie mog by zmienione. Wspczynnik intensywnoci napre maleje w
liniowym zwizku ze wzrostem dugoci pknicia.
W artykule [137] opisane zostay badania zmczeniowego rozrostu pknicia pyty
stalowej z otworem wzmocnionej jedno i dwustronn nakadk kompozytow. Praca
dowodzi, e ywotno zmczeniowa pyt stalowych wzmocnionych mat CFRP zostaa
zwikszona 1,2 do 7,9 krotnie w stosunku do pyty niewzmocnionej. Widoczne jest, e
aplikacja nakadek znacznie zmniejsza tempo wzrostu pkni i przedua trwao
zmczeniow. Schemat obustronnej nakadki podnosi ywotno zmczeniow od 2,2 do 2,7
krotnie w stosunku do pyty niewzmocnionej przy uyciu NM CFRP oraz od 4,7 do 7,9
krotnie dla WM CFRP. Stwierdzona zostaa wysza efektywno WM CFRP. Szeroko
skleiny ma zauwaalny wpyw na rozrost rysy. Te znaleziska s szczeglnie prawdziwe dla
obustronnych napraw. Pozostae trzy parametry (grubo nakadki, dugo nakadki i ukad
nakadek) miay troch wikszy wpyw na jednostronne wzmocnienie.
Inne podejcie do wzmacniania na zmczenie elementw stalowych mona znale
w pracy [138], w ktrej opisano naprawy rys zmczeniowych w spawanych pytach
wzowych. Autorzy stwierdzili, e ze wzrostem iloci tam CFRP, wzrastaa ywotno
zmczeniowa. Nie uzyskali ograniczenia zmczenia w omawianym zakresie napre.
Zaproponowan przez nich metod okrelili jako pierwszej pomocy, poniewa zabezpieczya
przed nawrotem pknicia.
W pracy [139] autorzy opisali badania wpywu naprawy pknicia zmczeniowego
w rozciganych zmczeniowo paskownikach stalowych oraz twardnienie kleju pod
obcieniem cyklicznym. Autorzy potwierdzili rzadkie wystpowanie efektu zachowania
dynamicznego na twardnienie kleju. Przy odcieniu, naprenia rozcigajce generowane s
w stali, a ciskajce w CFRP, ale wpyw na wytrzymao wzmocnienia i kleju s mocno
powizane. W przypadku badania wpywu naprawy rysy zmczeniowej stwierdzono, e rysa
zmczeniowa ronie podczas twardnienia kleju, ale ywotno zmczeniowa po jego
stwardnieniu jest prawie rwna niezalenie od warunkw obcienia. Rozwijajce si rysy
wnikay w stalow pyt, ale tamy CFRP nie odspoiy si. Udowodniono, e wzmocnienie
miao odpowiedni wytrzymao. W zwizku z tym, naprawy in-situ z uyciem tam CFRP
str. 41
w warunkach obcienia uytkowego mog by potwierdzone, jako odpowiednie do uycia

praktycznego.
Na przestrzeni ostatniego dziesiciolecia prowadzono rwnie prace nad popraw
ywotnoci zmczeniowej stalowych belek. Deng i Lee [140] stwierdzili, e stopie rozwoju
rysy wzrasta gwatownie ze wzrostem zaaplikowanego zakresu poziomu napre.
Pomierzone odksztacenia pokazay, e wypywy kleju byy korzystne na zachowanie
zmczeniowe zcz klejowych, ale poprawa nie bya znaczca. Ich badania pokazay, e
granica zmczenia, tj. prg krzywej naprenie liczba cykli zmczeniowych to okoo 30%
granicznego niszczcego naprenia statycznego. Zakres obcienia zmczeniowego wpywa
na ywotno zmczeniow, ale jego znaczenie jest duo mniejsze ni warto maksymalnego
obcienia w zakresie obcienia.
W pracy [141] przedstawiono wyniki analiz numerycznych wzmocnienia na zmczenie
dwuteownikw zginanych z odcinanymi pasami dolnymi w rejonie poparcia, w odniesieniu
do wzmocnienia regionw mocowania belki, ktre stanowiy otwory na ruby. Badania MES
pokazay, e wpyw rwnowanego wspczynnika sztywnoci (ETR) na wskanik
intensywnoci napre (WIN) jest duo bardziej wymowny ni wpyw szerokoci nakadki,
dugoci lub ksztatu. Badany przypadek okreli, e amplituda napre nie miaa wpywu na
procentowy wzrost ywotnoci zmczeniowej. Wzmocnienia kompozytami ukierunkowane
podunie pokazay jedynie 25% i 36% wzrost ywotnoci zmczeniowej odpowiednio dla
ETR 0,132 i 0,264. Wzmocnienia ukierunkowane poprzecznie do rysy day wzrost
ywotnoci zmczeniowej o odpowiednio 108 % i 183%.
Kim i Harries opisali [142] zachowanie uszkodzonych belek stalowych dwuteowych
wzmocnionych tamami CFRP poddanych monotonicznemu i zmczeniowemu obcieniu
oraz zaproponowali podejcie do przewidywania zachowania belek pod takimi obcieniami.
ywotno zmczeniowa naprawionych belek bya gwnie zalena od zakresu napre.
Postp uszkodzenia belek by nagy i nie zalea od zakresu napre do okoo 60%
ywotnoci zmczeniowej, natomiast zakres napre wpywa na poziomy zniszczenia
z dalszym wzrostem cykli zmczeniowych. Postp rysy pionowej w rodniku nie by istotny
do 40% 50% trwaoci zmczeniowej, ale po tym znacznie wzrasta, ostatecznie prowadzc
do kruchego pkania rodnika. Zakres napre wpywa na rozwj stopnia pknicia
wzmocnionych belek.
Podobne badania mona znale w pracy [143] gdzie rysa inicjowana bya w spawie
dolnej pki w rodku rozpitoci belki. ywotno zmczeniowa belek wzmocnionych
tamami lub matami CFRP bya znacznie dusza ni tylko spawanych. ywotno
zmczeniowa wzrosa 7 razy w belkach z tam CFRP, a z klejonymi na mokro matami 3
krotnie. Nie zauwaono znaczcych rnic w ywotnoci zmczeniowej przy uyciu rnych
klejw tego samego producenta. W belkach wzmocnionych matami, zniszczenie zachodzio
w jednej z wewntrznych warstw mat CFRP, a przy wzmocnieniu tam, zachodzio
odspojenie na granicy CFRP i stali. Stopie rozwoju pknicia powizany jest
z napreniami, ktrych doznaje belka. Belki wzmocnione tamami CFRP wykazyway
lepsze waciwoci mechaniczne ni te wzmocnione matami.
Ghafoori i inni [144] zajli si badaniem pknitych w dolnej pce dwuteowych belek
stalowych wzmocnionych niespronymi i spronymi tamami CFRP poddanych
obcieniom cyklicznym. W belce z rys poddanej obcieniu zmczeniowemu, tama CFRP
str. 42
sprona do 20% wytrzymaoci cakowicie zatrzymaa rys. Wyniki pokazay, e redukcja

sztywnoci zcza FRP-stal podnosi stopie rozwoju rysy zmczeniowej, podczas gdy rozwj
rysy obnia stopie. ywotno zmczeniowa uszkodzonej belki wzmocnionej spron
tam CFRP moe by podniesiona ponad piciokrotnie w stosunku do takiej samej belki
wzmocnionej tam niespron.
Autorzy pracy [145] rwnie badali dwuteowe belki z zainicjowan rys, wzmocnione
spronymi tamami CFRP. Zastosowali dwa typy mocowa spronych tam, bez klejenia
tamy (ang. prestressed unbonded reinforcement PUR) oraz z przyklejeniem tamy (ang.
prestressed bonded reinforcement PBR). Wyniki odnosili do identycznie sztucznie
zniszczonych belek bez wzmocnienia. Ukad wzmacniajcy PUR, ktry mia jednolity wykres
obcienia wzdu tamy CFRP, moe wykazywa lepsz wydajno zmczeniow przy
wysokich poziomach sprania bez znacznego obnienia cigliwoci. Oba ukady miay
podobne poziomy nonoci, ale rne postaci zniszczenia. Tama CFRP w ukadzie PUR
lizgaa si w mechanicznych zakotwieniach w chwili wystpienia zniszczenia, podczas gdy
tamy CFRP w ukadzie PBR osigny ich wytrzymao na rozciganie pod pknitym
przekrojem. Std, przez zaprojektowanie bardziej wydajnego ukadu kotwienia
mechanicznego lub przez zwikszenie poziomu sprenia, maksymalna nono ukad PUR
moe by dalej podniesiona.
W pracy [146] rwnie mona znale badania nad przeciwdziaaniem inicjacji rysy
zmczeniowej w belkach stalowych wzmocnionych spronymi CFRP w ukadzie PUR.
Poprzednie dostpne badania nad wzmacnianiem zmczeniowym elementw metalowych
zakadaj wystpowanie rysy startowej. W takim przypadku, tama CFRP spowalnia lub
zatrzymuje postp rysy. Oczywicie bardziej wymaganym jest uniknicie inicjacji
zarysowania (zastosowanie wzmocnienia w celu osignicia ywotnoci zmczeniowej).
W opisanym przez autorw badaniu, uyty zosta ukad, ktry zapobiega inicjacji rysy
uywajc wstpnie spronej nieprzyklejonej tamy CFRP (PUR). Wedug autorw, wiele
konstrukcyjnych norm projektowych rozwaa tylko zakres napre, jako gwny parametr
do obliczenia projektowego czasu uytkowania. Wyniki ich bada jasno pokazuj, e zmiana
wartoci poziomu napre (ze staym zakresem napre) moe przeksztaci element ze
skoczonego ycia zmczeniowego do nieskoczonego.
W zalenoci od rozwaania szczeglnego zagadnienia wzmacniania na zmczenie,
naley rozpatrzy rne rodki do otrzymania optymalnego zachowania. We wzmacnianiu
zcz, maksymalna moliwa dugo tam FRP moe by ograniczona, podczas gdy
w przypadku dwigarw mona uywa duo duszych tam. W przypadku ograniczonej
dugoci zakotwienia, kleje z nisz efektywn dugoci zakotwienia mog by podane
[71]. W pracach [133, 137] wykazano, e ywotno zmczeniowa ronie ze wzrostem
dugoci zakotwienia, a do osignicia efektywnej dugoci zakotwienia, powyej ktrej,
wzrost dugoci zakotwienia nie gwarantuje znaczcego podniesienia ywotnoci
zmczeniowej.
Przy wzmacnianiu pknitych elementw stalowych, celem wzmocnienia jest redukcja
natenia napre w obszarze podstawy rysy. Zaprezentowano badania [133, 137, 138]
w ktrych natenie napre w obszarze podstawy rysy moe by zredukowane przez uycie
we wzmocnieniu sztywniejszych tam CFRP (o wyszej gruboci lub o wyszym module
sprystoci), co ma wpyw na podniesienie ywotnoci zmczeniowej stalowych pyt po
str. 43
wystpieniu pknicia. Naley mie wiadomo, e podnoszenie sztywnoci FRP,

w szczeglnoci w przypadku ukadu niesymetrycznego wzmocnienia, takim jak jednostronne
przyklejanie nakadki, moe wprowadzi znaczce zginanie powodujce przedwczesne
odspojenie. Jeeli, wystpioby nage odspojenie, efekt byby katastrofalny. Proces odspojenia
jest stopniowy. Kiedy odspojenie wystpuje blisko rysy, wystpuje lokalna redukcja
sztywnoci w odspojonym obszarze, co powoduje wzrost natenia napre w obszarze
podstawy rysy oraz dalszy wzrost stopnia zniszczenia. Dostpnych jest kilka metod analiz
przewidywania natenia napre w obszarze podstawy rysy w ukadach wzmacniajcych
przy okrelonych zakresach obcienia. W zwizku z tym, w chwili decydowania o wyborze
ukadu wzmocnienia, wskazane jest przeprowadzenie wstpnych analiz w celu zbadania
wpywu rnych waciwoci kleju i FRP na natenia napre w obszarze podstawy rysy,
aby zoptymalizowa zachowanie elementu wzmocnionego.
Przez sprenie przyklejanego wzmocnienia FRP, naprenia ciskajce mog by
wprowadzone do stalowego podoa, przez co mona osign zamknicie rysy, powodujce
lepsze zachowanie zmczeniowe. Wpyw poziomu sprenia na rozrost stopie rozwoju
zarysowania zosta przebadany numerycznie i eksperymentalnie. Przez oszacowanie natenia
napre u podstawy rysy w ukadzie wzmacniajcym, moe zosta obliczona sia sprajca
potrzebna do zatrzymania rozrostu zarysowania. Poziom sprenia, ktre moe by
zastosowane do struktury wzmocnienia FRP zaley od statycznej i zmczeniowej
wytrzymaoci zcza klejowego, dlatego naley gboko zrozumie zachowanie zcza
klejowego pod cyklicznym obcieniem zmczeniowym. W wielu badaniach, byo
zaobserwowane odspojenie tamy FRP [m.in. 132, 137] podczas cyklicznego obciania
zmczeniowego, wykazujcego istotne znaczenie granicy styku klejonych FRP-stal. Znaczcy
wpyw na stopie rozrostu zarysowania ma odspojenie tamy FRP [71]. Niezbdne s dalsze
badania w celu zrozumienia zachowania na granicach styku klejonych kompozytw FRP
i stali pod cyklicznym obcieniem zmczeniowym.
2.11. Wzmacnianie belek stalowych
Docelowo wzmacnianie elementw stalowych materiaami kompozytowymi FRP
ukierunkowane jest na odzyskanie lub podniesienie nonoci konstrukcji. W obiektach
mostowych, z reguy gwne elementy konstrukcyjne to belki dwigarw gwnych.
Dostpne w literaturze badania stalowych belek przedstawiaj gwnie trzy lub
czteropunktowo zginane belki o przekroju dwuteowym [147 155]. Wrd bada nad
zginanymi swobodnie podpartymi belkami wzmocnionymi kompozytami, mona znale
rwnie badania belek o przekroju rur prostoktnych [156]. Podjto prby oceny
wzmocnienia kompozytami stalowej belki cigej [157].
Sebastian w artykule [143] zaprezentowa modele algebraiczne do przewidywania
napre cinajcych w zczu w sprysto - plastycznych stref hybrydowych elementw
konstrukcyjnych zawierajcych dwuteownik stalowy z przyklejonym laminatem FRP.
Zaawansowane funkcje modeli obejmuj reprezentacj zarwno pionowego ruchu osi
obojtnej i stopniowego uplastycznienia elementu ze wzrostem obcienia, wraz ze
zdolnoci do przewidywania napre cinajcych przy jakiejkolwiek formie obcienia
zewntrznego. Modele wyranie ilustruj wysok nieliniow zaleno pomidzy
napreniami cinajcymi i si cinajc podczas zachowania sprysto - plastycznego
str. 44
materiau. Przewidywania z modeli porwnano z prognozami z analizy MES, gdzie warstwa

kleju modelowana bya jako poczenie spryste przy cinaniu oraz z wynikami bada
eksperymentalnych. Podczas weryfikacji by widoczny wysoki stopie nieliniowoci waha
napre cinajcych zcze wzdu stref sprysto-plastycznych elementw hybrydowych,
ktry ostro kontrastowa z liniowymi zmianami siy poprzecznej. Belki obciano siami
rwnomiernie rozoonymi oraz skupionymi.
Colombi i Poggi w pracy [148] zaprezentowali wyniki bada, ktrych celem byo
okrelenie mechanizmw przekazywania si, przyrostu nonoci obcie belki i sztywnoci
na zginanie. Pozwolio to rwnie na sprawdzanie rnych modeli analitycznych
i numerycznych analiz statycznych wzmocnionych belek. Wszystkie wzmocnione prbki
uzyskay wzrost nonoci. Wpyw tam CFRP na sztywno plastyczn by rwnie
zauwaalny, za znaczny przyrost sztywnoci sprystej uzyskano gdy wzmocnienie byo
wykonane z dwch warstw.
Deng i Lee opisali [149] badania eksperymentalne belek stalowych wzmocnionych CRRP
pod obcieniem statycznym, ktrych celem byo zbadanie zmiennych czynnikw
wpywajcych na zniszczenie oklejonej belki. Te czynniki obejmuj wpyw dugoci
i gruboci tamy CFRP, typ obciania, cicie tamy i wypyw kleju. Wytrzymao
wzmocnionej belki wzrastaa z dugoci tamy CFRP, poniewa dusza tama redukuje
moment zginajcy na kocu tamy, a przez to obnia poziom napre. Z drugiej strony,
grubsza tama moe prowadzi do obnienia wytrzymaoci, co potwierdza wnioski [150].
Sztywno przekroju po przyklejeniu CFRP wzrastaa nieznacznie. Wypyw kleju ogranicza
koncentracj napre i podnosi wytrzymao. Wykres napre w rodku prbki dowodzi,
e efekt wzmocnienia jest w duej mierze ograniczony po przekroczeniu granicy
plastycznoci belki. Zgodno midzy danymi dowiadczalnymi, a wynikami analiz
potwierdza suszno przedstawionej teorii.
Wedug pracy [151] moliwe jest podniesienie wytrzymaoci na zginanie dwuteownikw
stalowych wzmocnionych tamami CFRP o okoo 20%. Badania laboratoryjne pokazay, e
uycie CFRP o wysokiej wytrzymaoci ze stal o podobnej sztywnoci produkuje najbardziej
podane zachowania wzmocnionej stalowej belki w odniesieniu do wzrostu nonoci na
moment zginajcy. Wzrost sztywnoci moe by osignity zarwno przez uycie
sztywniejszego lub wikszego przekroju CFRP. Wad zastosowania tam CFRP o wysokim
module jest stosunkowo maa wytrzymao tych laminatw, ktra prowadzi do
wczeniejszego uszkodzenia i bardziej kruchego zachowania wzmocnienia belki.
Praca [152] przedstawia wpyw wzmocnienia tamami CFRP o wysokim module
sprystoci (powyej 420GPa), ktrych przekrj poprzeczny wynosi 14,8% przekroju
stalowej pki. Potwierdzono, e wzmocnienie z uyciem wysoko moduowych CFRP
wprowadza okoo 15,8% wzmocnienia w sztywnoci gitnej i okoo 26% wzrostu granicy
plastycznoci stalowych dwigarw dwuteowych kiedy dugo wizania jest odpowiednia.
Nawet gdy dugo wizania tam CFRP jest niewystarczajca, efekt wzmocnienia mona
w peni osign przez instalacj kotew mechanicznych na kocach tam CFRP.
Y. J. Kim i G. Brunell w pracy [153] opisali program badawczy oddziaywania midzy
napraw CFRP i pocztkiem uszkodzenia belek stalowych zginanych. Badane belki byy
wstpnie uszkodzone w ronym zakresie do symulowania poziomu zniszczenia. Naprawa
CFRP podniosa nono uszkodzonych belek o 22,5%. Jednake taka metoda naprawy
str. 45
obniaa zdolno rozpraszania energii naprawionych belek a do osignicia obcie

szczytowych w szczeglnoci znaczcych, gdy gboko uszkodzenia wynosia wicej ni
30% wysokoci przekroju. Naley zachowa ostrono, przy projektowaniu naprawy mocno
popkanych belek stalowych za pomoc CFRP.
Al-Emrani oraz R.Kliger [154] analizowali problem midzy warstwowych napre
cinajcych w belkach wzmocnionych spronymi tamami kompozytowymi. Wysokie
naprenia lokalne mog przekroczy wytrzymaoci na cinanie klejw konwencjonalnych
i w ten sposb doprowadzi do przedwczesnego zniszczenia ukadu wzmacniajcego. Modu
cinania kleju ma zasadniczy wpyw na wielko maksymalnego naprenia cinajcego na
kocu laminatu. Przy uyciu bardziej elastycznego kleju mona uzyska bardziej
rwnomierny wykres napre cinajcych i zmniejszy warto maksymalnych napre
cinajcych na kocach laminatu. Z drugiej strony, przy uyciu tam z wyszym moduem,
uzyskuje si nisz koncentracj napre na kocach tamy. W przypadku stosowania do
wzmocnienia elementw konstrukcyjnych tam spronych, powinny by stosowane
mechaniczne urzdzenia mocujce w celu uniknicia przedwczesnego zniszczenia ukadu
wzmocnienia i zapewnienia wystarczajcej zdolnoci nonej zakotwie na kocach
laminatw.
W pracy [155] przedstawiono badania nad poszukiwaniem odpowiednich technik
odnowienia skorodowanych stalowych elementw do ich wyjciowej wytrzymaoci na
zginanie. W badaniach poddano testom cztery dwuteowniki stalowe o przekroju W12x14.
Trzy z nich miay sztucznie zniszczon rozcigan pk. Celem byo wyprowadzenie prostej
ekonomicznej koncepcji wzmacniania dwigarw stalowych. Na podstawie bada opisanych
w tej pracy okrelono, e mona osign wzrost sztywnoci oraz obcienia
uplastyczniajcego przekrj skorodowanego elementu stalowego, aplikujc na rozcigan
pk skorodowanej (w tym przypadku sztucznie zniszczonej) belki, tam kompozytow
CFRP.
W artykule [156] przedstawiono wyniki bada nad efektywnoci hybrydowego
wzmocnienia na zginanie belki stalowej o przekroju rury prostoktnej. Zbadano dwa ukady
wzmocnienia o alternatywnych geometriach. Pierwszy zawiera profile U-ksztatne,
przyklejone do powierzchni dolnej pki z wyprowadzeniem na boczne cianki a do osi
obojtnej przekroju i tamy CFRP przyklejonej do dolnej pki. Drugi zawiera CFRP i GFRP
przyklejone do dolnej pki. W obu przypadkach warstwa GFRP bya pierwsz przyklejon
do stali, aby zminimalizowa ryzyko korozji galwanicznej pomidzy wknami CFRP i stal
oraz w celu wprowadzenia bardziej stopniowego transferu si cinajcych w zczu klejowym.
Uyto kompozytw CFRP o moduach sprystoci135GPa i 270GPa. Ukady wzmocnienia
zastosowano do sztucznie zniszczonych belek poddanych cztero-punktowemu zginaniu.
Wszystkie wzmocnione belki osigny granic plastycznoci okrelon przez si niszczc
oryginalnej niezniszczonej belki. Belki ze wzmocnieniem o module 270 GPa niszczyy si
przez przeamanie wkien CFRP, podczas gdy te o module 135 GPa niszczyy si w sposb
plastyczny, bez zniszczenia wkien i kleju, a do maksymalnego dopuszczonego ugicia
%& /40. Obcienie maksymalne byo w przypadku belek z moduem 270 GPa wysze o 10%.
Mona w zwizku z tym stwierdzi, e nie osignito we wknach granicznych odksztace,
a mechanizmy wizania byy odpowiednie, a belka stalowa moe by odksztacona do jej
zakresu plastycznego.
str. 46
Rozszerzenie bada dwuteowych belek stalowych wzmocnionych CFRP ze schematu

belki swobodnie podpartej do belki cigej mona znale w pracy autorstwa Mohammed
i Kadhim [157]. Autorzy przeprowadzili analiz numeryczn belki cigej wzmocnionej tam
CFRP. Przedstawili wyniki wedug ktrych wzrost dugoci klejenia tamy CFRP tylko
w regionie ugicia podnosi wytrzymao belki a do osignicia 40% dugoci przsa belki.
Wzrost dugoci klejenia tamy CFRP tylko w regionie zginania nad podporowego podnosi
wytrzymao belki a do osignicia 60% dugoci caej belki. Belka ciga wzmocniona
w obu zginanych regionach przez osignicie iloci 40% rozpitoci przsa oraz 60 %
rozpitoci caej belki ma wytrzymao o 70% wysz ni belka niewzmocniona.
W pracy [158] rozpatrywano przyklejanie do stalowych dwuteownikw wielu warstw
jednokierunkowo tkanych mat CFRP i ich wpyw na usztywnienie przekroju stalowego.
Przeprowadzono testy zginania w celu okrelenia efektu usztywnienia i charakterystyk
odspojenia tyche mat CFRP oraz optymalizacji technicznych wytycznych wzmocnienia,
uywajc belek ze stali wysokiej wytrzymaoci. Wedug tych bada, belki wzmocnione
matami CFRP mog by projektowane jako przekroje zespolone. Przy stosowaniu zcz
skadajcych si z kilku odcinkw mat niezbdna jest 20mm luka pomidzy matami CFRP.
Badania na zginanie prbek, ktre zaprojektowano na podstawie powyszych odkry,
dokadnie zgadzay si z projektowanymi wartociami. Std, w celu ustalenia optymalnych
metod projektowania wzmacniania stalowych elementw zginanych matami CFRP, wane
jest rozwaenie i odzwierciedlenie tych wynikw w projektowaniu.
2.12. Wzmacnianie belek zespolonych stal-beton
Innym aspektem wzmacniania konstrukcji stalowych na zginanie materiaami
kompozytowymi jest wzmacnianie konstrukcji zespolonych stal-beton. Temat rozwija si
sukcesywnie, jednake dostpnych wynikw bada jest stosunkowo niewiele.
W pracy [159] przedstawiono wyniki bada zespolonych belek, ktre mogyby by
dwigarami mostowymi. Badania prowadzono w celu okrelenia przydatnoci wzmocnienia,
wyznaczania procedur wzmacniania i wyznaczanie podstaw, do ktrych mona bdzie
odnosi wyniki analiz numerycznych. Autorzy po przeprowadzeniu analiz wywnioskowali,
aby osign zyski w sztywnoci i wytrzymaoci porwnywalne do zyskw wzmacniania
kompozytami konstrukcji betonowych czy drewnianych, naley stosowa duo grubsze
laminaty. Dodatkowo, nono kleju przenoszcego obcienia do CFRP moe wymaga
rozszerzenia przez stosowanie klamer lub zamkw, aby zapewni przenoszenie obcie
w fazie pynicia stali. Autorzy stwierdzili rwnie, e tama CFRP musi by odpowiednio
zakotwiona do stalowej pki, aby zapobiec napreniom odrywajcym na kocach tamy.
Wedug autorw jest to proste, tanie i efektywne rozwizanie. Siy odrywajce mog by
zminimalizowane poprzez cicie kocw tamy i kleju aby zredukowa koncentracj
napre w tym obszarze. Naley pamita o tym, e prawdopodobnie bdzie to wymagao
przyporzdkowania laminatw do konkretnych dugoci i ograniczy elastyczno aplikacji na
budowie.
El-Hacha i Ragab przeprowadzili o opisali [160] badania wzmocnienia belek zespolonych
rnymi materiaami kompozytowymi. W badaniach uyli jednokierunkowo zbrojone maty
CFRP o module 61 GPa oraz tamy CFRP o moduach 160 GPa i 300 GPa. Do porwnania
efektw wzmocnienia uyli rwnie mat o module sprystoci 206 GPa zbrojonych
str. 47
wknami stalowymi (SRP). Wpyw przyklejenia FRP nie by znaczcy na podniesienie

sztywnoci sprystej belek wzmocnionych tamami i matami CFRP o moduach 160 GPa
i 61 GPa. Wyniki pokazay znaczcy wzrost sztywnoci przed pyniciem oraz nonoci
granicznej belek z tamami wglowymi o module sprystoci 300 GPa, co dowodzi
moliwoci podniesienia obcienia uytkowego w belkach zespolonych. Jest to bardzo
wane, gdy wzmocnienie mostu wykonuje si w celu spenienia bardziej rygorystycznych
limitw naoonych na ugicia i obcienie oraz przez aktualne normy. Ich badania
potwierdziy korzyci konstrukcyjne przez zewntrznie przyklejenie tam i mat CFRP
wzmacniajcych dwigar zespolony. Jednake, wyniki dowodz, e tamy WM CFRP s
bardziej efektywne przy podnoszeniu wytrzymaoci i sztywnoci oraz przy naprawach
i wzmacnianiu konstrukcji stalowych.
Schnerch i Rizkalla [161] Przedstawili wyniki bada trzech belek zespolonych
wzmocnionych tamami CFRP o moduach 229 GPa (jedna belka) i 457 GPa (dwie belki,
w jednej tama zostaa sprona). Sztywno wzmocnionych belek zespolonych wzrosa o 10
i 34 %. Wytrzymao wzmocnionych belek wzrosa nawet o 46%. Belka ze spron tam
CFRP pokazaa ekonomiczne uycie materiau CFRP we wprowadzeniu znacznego wzrostu
sztywnoci podczas uplastycznienia pierwotnego przekroju. Wykonywanie tam czonych
o okrelonej dugoci okazao si moliwe dziki zastosowaniu dodatkowej tamy CFRP
umieszczonej nad zczem i owiniciem jednokierunkowo zbrojon mat.
W pracy [162] przedstawiono badania czterech zespolonych stalowo-betonowych belek
wzmocnionych tamami wglowymi z moduami 150 GPa i 200 GPa. W przypadku tych
bada, dla zbadanego sytemu osignito wzmocnienie do 45%. Z wnioskw wynika rwnie,
e sztywno w zakresie po sprystym moe by znaczco podniesiona, co oparto na
wynikach ugicia wzmocnionych belek, ktre wynioso 25% ugicia belki odniesienia.
Wedug autorw modu sprystoci tamy CFRP powinien by podobny lub wikszy od
wzmacnianego dwigara, aby osign zadowalajce rezultaty wzmocnienia.
Szerszy zakres bada przedstawi w swojej pracy doktorskiej [18] Shaat. Obok wpywu
wzmocnienia kompozytami CFRP kolumn stalowych bada wpyw wzmocnienia dwigarw
zespolonych. W pracy przedstawi badania nad wzmocnieniem zarwno dwigarw
nietknitych oraz sztucznie zniszczonych. W badaniach uyte zostay tamy kompozytowe
CFRP o moduach 152 GPa i 313 GPa w belkach nieuszkodzonych oraz maty CFRP
o moduach 90 GPa, 115 GPa oraz 230 GPa w belkach sztucznie zniszczonych. Wyniki
przedstawione w tej pracy s rozwiniciem bada opisanych w pracy [163].
W zbiorowej pracy [164] przedstawiono badania parametryczne krtkich belek
zespolonych stal-beton wzmocnionych tamami kompozytowymi. Rozpatrywano zaleno
nonoci wzmocnionej belki od stopnia zniszczenia dolnej rozciganej pki stalowej,
granicznego odksztacenia kompozytu, moduu sprystoci tamy, wytrzymaoci na
ciskanie betonu oraz granicy plastycznoci belki stalowej. Bazujc na wynikach
przeprowadzonych bada okrelono, e zniszczenie dolnej pki obnia nono, ale podnosi
plastyczno, jednake plastyczno jest obniona we wzmocnionych elementach. Co wicej,
ograniczenie odksztace granicznych w tamach CFRP do 1% jest odpowiednie do analizy
wzmocnionego elementu. Modu sprystoci CFRP jest bardzo wanym aspektem
wzmacniania i musi by zbliony do moduu stali, aby osign rozsdne wyniki
wzmocnienia. Wzmocnienie z uyciem kompozytw CFRP jest bardziej odpowiednie dla
str. 48
konstrukcji stalowych z nisz granica plastycznoci. W przypadku cikiego uszkodzenia

dwigarw mostu, zaleca si, aby wzmocni przylege dwigary z powodu poprzecznego
rozmieszczenia obcienia.
Badania porwnawcze wzmocnienia belek zespolonych za pomoc przyspawanych
paskownikw stalowych oraz przyklejonych tam CFRP o module sprystoci 231GPa
mona znale w zbiorowej pracy [165].
2.13. Inne badania zwizane z uyciem FRP we wzmacnianiu konstrukcji
Uycie kompozytw FRP do wsppracy w przenoszeniu obcie konstrukcji stalowych
nie ogranicza si jedynie do przyklejania tam i mat do rur, paskownikw czy belek
dwuteowych. W literaturze mona znale pozycje, odbiegajce od gwnego nurtu bada nad
przydatnoci kompozytw we wzmacnianiu konstrukcji stalowych. W pracy [166] opisano
badania moliwoci wzmocnienia konstrukcji dwigarw zespolonych stalowo-betonowych
przez doprenie kablami aramidowymi (AFRP).
Stehn i Hedman-Petursson w pracy [167] zajmowali si zastosowaniem
w budownictwie zespolonych belek stalowo-kompozytowych. Prowadzili badania nad
wytrzymaoci i izolowaniem od wpyww termicznych belki dwuteowej ze stalowymi
pkami i rodnikiem z kompozytw FRP. Wedug autorw, kompozytowy rodnik jest
powan alternatyw dla stalowego w celu osignicia optymalnego zachowania dwigara
dachowego.
Autorzy pracy [22] opisali wzmocnienie materiaami CFRP dwch stalowych dwigarw
istniejcego, uytkowanego mostu, o za niskiej w stosunku do potrzeb nonoci. Jeden
z dwigarw wzmocniono spronymi prtami CFRP, do drugiego dwigara przyklejono
tamy. Sprenie prtw CFRP nie zredukowao znaczco ugicia od obcie ruchomych,
ale podnioso nono obiektu przez zniwelowanie wpywu obcienia staego, przez co
pozwolio na podniesienie obcie ruchomych. Sprenie prtw ograniczyo moment od
obcie ruchomych o 5 do 10 procent.
Seica i Packer zajmowali si napraw stalowych podwodnych konstrukcji rurowych
materiaami FRP [168]. Oglnie ujmujc, wytrzymao na zginanie oraz sztywno na
zginanie i nono na obrt owinitych belek, w odniesieniu do belki referencyjnej, zostay
podniesione. Jednake, owinite elementy, ktre wizay pod wod nie byy zdolne do
osignicia poziomw nonoci na zginanie elementw twardniejcych na powietrzu.
W przypadku rur ze wzmocnieniem twardniejcym na powietrzu, wytrzymao graniczna
wzrosa o 16% i 27% w odniesieniu do porwnawczej, a sztywno gitna wzrosa o 7%
i 18%. Prbki owinite materiaami kompozytowymi o wikszej gruboci wykazay wysz
popraw wytrzymaoci i sztywnoci ni owinite materiaami cieszymi. Owinicie rur pod
wod spowodowao zwikszenie wytrzymaoci belki o 8% i 21%, z towarzyszcym niszym
wzrostem sztywnoci i nonoci na obrt.
Artyku [169] prezentuje badania wzmacniania uszkodzonych ramownic z rur
aluminiowych stanowicych konstrukcje do mocowania znakw drogowych nad
autostradami. Wzmocnienie konstrukcji przez przyklejenie mat kompozytowych jest w tym
przypadku alternatyw do zgrzewania rur w wzach, ktra pozwala na przyspieszenie
i uproszczenie procesu naprawy tego typu uszkodzenia. Bazujc na omiu testach czterech
prbek stwierdzono, e moliwe jest przywrcenie 100% wytrzymaoci zcza spawanego z
str. 49
uyciem przyklejenia kompozytw CFRP. Podobna liczba warstw kompozytw GFRP

skutkowaa odzyskaniem 79% nonoci zcza podstawowego. Na podstawie wynikw bada
zdecydowano si na wdroenie technologii do wykonawstwa.
W pracy [170] opisano badania zniszczonych w warunkach poarowych belek stalowych
wypenionych betonem wzmocnionych owiniciem CFRP. Wytrzymao na zginanie
i sztywno poprzeczna wypenionych betonem rurowych stalowych kolumn zmniejsza si
przy naraeniu na ogie. Nono i sztywno naprawionych CFRP kolumn wzrasta z rosnc
liczb warstw CFRP. Jednake, pocztkowe nonoci nie zostay w peni przywrcone
z powodu dugiego czasu ekspozycji kolumn w ogniu. Plastyczno uszkodzonej prbki jest
duo wysza ni nieuszkodzonej. Plastyczno naprawionej prbki ronie lekko ze wzrostem
liczby warstw CFRP. Wzrost plastycznoci jest pomocny kolumnom tego typu w warunkach
obcienia sejsmicznego. Oczekuje si, e metoda owijania FRP jest bardziej odpowiednia do
mniej zniszczonych w warunkach poarowych belek/kolumn stalowych rurowych
wypenionych betonem. W naprawach rednio zniszczonych w warunkach poarowych
belkach/kolumnach, inne odpowiednie metody wzmocnienia powinny zosta uyte, np.
zwikszenie przekroju.
W odrnieniu od dostpnych bada nad wzmocnieniem materiaami kompozytowymi
FRP kolumn stalowych rurowych o przekroju zamknitym, w pracy [171] opisano badania
nonoci kolumn z profili otwartych. Artyku przedstawia badania numeryczne i laboratoryjne
zorientowane na zbadanie jak wzmocnienie CFRP wpywa na nieliniowe zachowanie
i nono kolumn z zimnowalcowanych otwartych profili stalowych. Nono w stosunku do
kolumn niewzmocnionych wzrosa od 15% w kolumnach krtkich i 20% w kolumnach
dugich.
W pracy [172] autorzy opisali badanie pyt zespolonych stalowo kompozytowych,
wzmocnionych matami GFRP, w rnych konfiguracjach uoenia wkien w matach.
W artykule opisano zachowanie nieliniowe tyche cinanych pyt, w ktrych pyta zostaa
wzmocniona laminatami GFRP. Badania przeprowadzono w celu okrelenia wpywu iloci
warstw mat szklanych i orientacji wkien GFRP na sztywno, wytrzymao na cinanie,
skumulowanej energii rozproszonej i innych wanych parametrw sejsmicznych w cianach
z pyt zespolonych stalowo-kompozytowych. Wzmocnienie pyty obustronnie przyklejonymi
GFRP znaczco podnioso granic plastycznoci stali i nono. Przyklejenie mat GFRP
podnioso rwnie sztywno pocztkow i sieczn. Wyniki bada pokazay, e wzmocnione
pyty miay pomijaln wytrzymao na ciskanie i na niskich poziomach obcienia
zachodzio wyboczenie podobnie jak w pytach niewzmocnionych. Jednake, przyklejenie
mat FRP byo efektywne w podnoszeniu wytrzymaoci w zakresie po wyboczeniu. Postacie
zniszczenia zaleay od ukadu wkien i liczby warstw przyklejanych mat GFRP.
W zbiorowej pracy [173] autorzy zajli si innym ni klejenie sposobem mocowania tam
kompozytowych do konstrukcji stalowych. Zaproponowali mocowania mechaniczne
nakadek, polegajce na przykrceniu tam na ruby. Ich metoda kotwienia mechanicznego
zapewnia sprawny monta z zachowaniem plastycznego zachowania i wysok nonoci
prbek. Zniszczenie badanych prbek zaleao gwnie od kombinacji kilku mechanizmw
wczajc nono FRP, zginanie bolcw, zginanie podkadek oraz odrywanie FRP. Pomiary
wzmocnionej belki dowiody podniesienie granicy plastycznoci o 6,4% i nonoci granicznej
o 19,4%.
str. 50
2.14. Dugo zakotwienia

W literaturze niewiele jest bada ukierunkowanych na okrelenie dugoci zakotwienia
tam lub mat CFRP do wzmacniania konstrukcji stalowych. Miler i in. [31] na podstawie
bada rozcigajcych okrelili gdzie w zczu midzy CFRP i stal zachodzi transfer si.
Badania analityczne i pomiary tensometryczne dowiody, e 98% wartoci przekazywanych
si wystpuje na dugoci 100 mm od koca tamy CFRP.
Jiao i Zhao [109] okrelili dugo zakotwienia na 75mm. Dugo ta bya odpowiednia
aby osign odpowiedni nono wzmocnionego matami CFRP zcza rur stalowych
o wysokiej wytrzymaoci. Rury ze stali o granicy plastycznoci 1350MPa i wytrzymaoci na
rozciganie 1500MPa, czone byy za pomoc samych mat CFRP lub z kombinacj
zespawania rur i oklejenia matami. Ich badania dowiody uzyskania penej nonoci zcza
w przypadku zespawania rur i oklejenia zcza matami CFRP.
Nozaka i inni[174] opublikowali pierwsze badanie dotyczce dugoci zakotwienia tam
CFRP klejonych do elementw zginanych. W eksperymencie badano napraw spkanych
dwigarw stalowych. Ukad badawczy skada si z tamy CFRP przyklejonej do dwch pyt
stalowych, ktre nastpnie przymocowano do dwigarw stalowych, ktre miay specjalnie
wytworzone wycicie w rozciganej pce rodniku w rodku rozpitoci. cznie wykonano
27 testw z zastosowaniem dwch rnych typw tam CFRP i piciu rnych klejw. Pod
obcieniem cyklicznym, wzrost cigliwoci kleju zapewnia osignicie wysokich
maksymalnych napre w tamie CFRP. Kleje uplastyczniay si nagle kiedy obciano
tam CFRP, powodujc odspojenie w kadej prbce. Wyniki dodatkowo pokazay, e
zwikszanie liczby warstw CFRP podnosi wytrzymao na rozciganie zcza
i ogranicza maksymalne pomierzone odksztacenia poprzedzajce odspojenie. Dugo
zakotwienia zdefiniowano jako najkrtsz dugo, ktra maksymalizuje obcienie
przenoszone do tamy CFRP. W przypadku przebadanych klejw dugo ta zostaa okrelona
poniej 203 mm. Zwikszanie dugoci zakotwienia poza efektywn dugo wizania nie
powodowao znaczcego zwikszenia wytrzymaoci na rozciganie w zcz u klejowym.
Podobne badania przeprowadzili Deng i Lee [149], ktrzy zbadali seri belek stalowych,
wzmocnionych tamami CFRP o rnej dugoci i gruboci. Wyniki bada wykazay, e
zwikszenie dugoci klejonej tamy CFRP bliej obszaru niszego momentu zginajcego
bliej podparcia belek, pomogo zwikszy obcienie niszczce ukadu CFRP-stal.
Pozwolio rwnie obniy naprenia cinajce i odrywajce w kleju. Zwikszenie gruboci
CFRP zmniejszyo obcienie niszczce, powodujc zwikszenie napre w zczu na kocu
tamy. Z otrzymanych w badaniach danych, autorzy w oparciu o mechanik pkania
wyprowadzili model analityczny, ktry moe przewidzie warto maksymalnych napre
gwnych w kleju w pobliu koca tamy CFRP w funkcji przyoonego momentu, w tym
samym miejscu.
2.15. Wpyw opnienia cinania
Opnienie cinania (ang. shear lag) opisuje zachowanie na kocach poczenia elementu
rozciganego, w ktrym cz ale nie cao przekroju jest ze sob poczona. Powierzchnia
efektywna przenoszeniu rozcigania moe by mniejsza ni cakowite obliczone pole
przekroju rozciganego. Alternatywnie, problem opnienia mona rozwiza wybierajc
dugo poczenia, ktre mobilizuje cakowit powierzchni do przenoszenia obcienia
str. 51
Skutki opnienia cinania na oglne zachowanie wzmocnionej belki zostay omwione

przez kilku naukowcw. Opnienie cinania jest istotnym aspektem okrelania napre
w poczeniach klejowych przy uyciu rwna rniczkowych rwnowagi. Jednak
opnienie cinania s pomijane podczas analizy fragmentu belki wzmocnionej za pomoc
zwizkw naprenie-odksztacenie. Z tego powodu koncepcja, pozostawania paskich
przekrojw pozostajcych paskimi po odksztaceniu jest poddawana w wtpliwo, gdy
wzmacnia si belki stalowe poprzez zewntrznie przyklejone kompozyty. [174]
Kilkoro innych badaczy uwidacznia efekt opnienia cinania w wynikach bada.
Tavakkolizadeh i Sasdatmanesh [175] okrelili opnienie cinania przyczyn, mniejszej od
przewidywanej sztywnoci wzmocnionych belek, w swoich analizach uzyskanych wynikw
laboratoryjnych. Nozaka i inni [174] wzili w wtpliwo wpyw opnienia cinania przez
grubo przyklejonych tam CFRP, w pobliu szczeliny w rozciganej pce belki stalowej.
Fawzia [57] opisaa efekty opnienia cinania wewntrz przyklejonych na mokro mat CFRP
wok zcza doczoowego rur stalowych.
Inne badania wykazay, poprzez eksperymentalne powizanie z przewidywanym
zachowaniem, przy uyciu analizy moment-krzywizna, e efekty opnienia cinania byy
niewielkie i niejednoznaczne[176,177]. Zaobserwowano niewielkie niecigoci profili
odksztace. Stwierdzono, e mog by spowodowane dziaaniem napre, ktre utworzone
w belkach stalowych w procesie produkcyjnym lub w wyniku miejscowej niestabilnoci
i / lub ewentualnego pniejszego ruchu rozciganej pki stalowej belki w czasie badania.
S badacze, ktrzy wierz, e zaoenie liniowego profilu odksztace stosowanego
w analizie moment-krzywizny jest wystarczajco dokadne w przewidywaniu zachowania
odnowionych elementw stalowych. Oehlers i inni [178] zasugerowali to, porwnujc
wspprac midzy pyt betonow a belk stalow ze standardowymi cinanymi cznikami
mechanicznymi ze zczem chemicznym pomidzy dwoma sklejonymi elementami. Wykazali
analitycznie obnienie nonoci przekroju w przypadku braku penej wsppracy pomidzy
belk i pyt. Podobna wsppraca moe by rwnie stosowany do warstw styku dwch
elementw klejonych, chocia w zczu chemicznym sztywno zamocowania dy do
nieskoczonoci, powodujc znacznie blisze osignicie stanu penej wsppracy.
Moy i Nikoukar [179] po analizie liniowych profili odksztace zbadanych
eksperymentalnie wzmocnionych belek okrelili, e zaoenie pozostawania paskich
przekrojw paskimi po odksztaceniu byo prawidowe.
Na podstawie powyszego przegldu literatury mona sformuowa cel, tezy i zakres
rozprawy.
str. 52
3. ZAOENIA I PROGRAM BADA WASNYCH

3.1. Wstp
Autor przeprowadzi badania wasne w Laboratorium Budownictwa Politechniki
Lubelskiej. Celem programu badawczego byo potwierdzenie moliwoci stosowania
przyklejanych materiaw kompozytowych ukierunkowanych na podniesienie nonoci
stalowych konstrukcji inynierskich i mostw. Podczas prac sprawdzono moliwo
podniesienia wytrzymaoci konstrukcji stalowej wzmocnionej przyklejanymi materiaami
kompozytowymi CFRP.
W badaniach uyto kompozytowych tam wglowych. Zakadano, e tamy s
odpowiednio dopasowane do stosowania w aplikacjach in-situ, gdzie wzmacniane elementy
pozwalaj na przyklejanie tam do dugich paskich powierzchni w nieskomplikowany
sposb.
Wzmacnianie konstrukcji stalowych przez doklejanie kompozytw CFRP wymaga doboru
odpowiedniego kleju, przygotowania klejonych powierzchni, okrelenia optymalnej dugoci
wizania oraz wyboru sposobu i typu zakotwienia tam w celu uzyskania optymalnego zcza
pomidzy sklejanymi materiaami. W niniejszej pracy badania laboratoryjne zostay
podzielone na dwa gwne etapy, tj. dobr odpowiedniej geometrii kocw zcza oraz
zbadanie wpywu zmian parametrw wzmocnienia na jego nono.
W pierwszej fazie pierwszego etapu dokonano porwnania rnych typw geometrii
zakoczenia tamy i kleju w zczu. Na podstawie znalezionych w literaturze rozwiza,
odrzucono te, ktre byy trudne do wykonania w rzeczywistych warunkach budowlanych.
Okrelenia dajcych najlepsze wyniki wytrzymaoci zcza geometrii zakocze dokonano w
badaniach osiowego rozcigania zcz z obustronn nakadk. Do paskownikw stalowych
przyklejono obustronne nakadki z tam kompozytowych CFRP z rnymi typami zakocze
zcz. Badanie przeprowadzono na omiu typach zakoczenia zcza wykonanych na
78 prbkach. Celem bada byo okrelenie wpywu uksztatowania kleju i tamy na jej kocu
w skleinie na wytrzymao zcza i posta zniszczenia rozciganego zcza klejowego.
W drugiej fazie pierwszego etapu dokonano weryfikacji wynikw z fazy pierwszej.
W tym etapie badania, sprawdzono trzy zakoczenia wybrane z omiu uytych w fazie
pierwszej. Sprawdzenie przeprowadzono na 18 wzmocnionych paskownikach stalowych
poddanych trjpunktowemu zginaniu. W rzeczywistej konstrukcji trudno znale zginany
element paski, jednake zginanie ze stosunkowo du si przyoon w rodku rozpitoci,
pozwolio na potwierdzenie prawidowoci wczeniejszych zaoe.
W drugiej fazie bada, zbadano wpyw przyklejenia tamy kompozytowej na podniesienie
nonoci wzmacnianych dwuteownikw. W tej fazie poszukiwano rwnie wartoci
efektywnej dugoci zakotwienia oraz rozpatrywano wpyw gruboci warstwy kleju i moduu
sprystoci tamy kompozytowej na nono ukadu wzmocnienia. Rozpatrzono trzy
gruboci kleju, trzy dugoci zakotwienia oraz zastosowano tamy kompozytowe o dwch
rnych moduach sprystoci (168 GPa i 210 GPa).
Do bada w drugiej fazie uyto niezniszczonych stalowych dwuteownikw INP 140.
Sprawdzono dwa rodzaje zakocze zcza, podstawowe (zwyke) oraz dajce najlepsze
wytrzymaoci skleiny wybrane z uytych w fazie pierwszej, tj. odwrotnie fazowane
str. 53
z wypywem kleju. Badanie przeprowadzono na 16 wzmocnionych dwuteownikach stalowych

poddanych czteropunktowemu zginaniu.
3.2. Mierzone wielkoci i sposb ich pomiaru, realizacja obcienia
Podczas pierwszej fazy pierwszego etapu bada mierzon wielkoci byo obcienie
zewntrzne / przykadane do prbek w badaniu osiowego rozcigania.
Pomiaru wartoci obcienia zewntrznego dokonywano na uniwersalnej maszynie
badawczej (Zdj.3.1a). Badania przeprowadzono kontrolujc przyrost siy przy staym
wzrocie 100 N/s, a do zniszczenia zcza. Si rejestrowano co 0,01 s.
Zdj.3.1. (a) Walterbai. (b) Zwick&Roel

Podczas drugiej fazy pierwszego etapu bada mierzonymi wielkociami byo obcienie
zewntrzne /, przemieszczenie na toku oraz odksztacenia tamy kompozytowej
i paskownika stalowego.
W badaniach drugiej fazy pierwszego etapu, uyto uniwersalnej maszyny badawczej
Zwick&Roel (Zdj.3.1b) oraz aparatu do pomiaru odksztace i przemieszcze Hottinger
MGC+. Badania przeprowadzono kontrolujc przyrost siy przy staym wzrocie 100 N/s, a
do zniszczenia zcza. Zewntrzne obcienie zginajce zrealizowano za pomoc siy
skupionej zlokalizowanej w odlegoci 450 mm od podpr. Si i przemieszczenie toka
rejestrowano co 0,01 s. Obcienia realizowano w cyklach, w ktrych wzrost obcienia
nastpowa co 500 N, wracajc do siy 500 N, po osigniciu maksimum cyklu (0 N 500 N
1000 N 1500 N 2000 N 2500 N 3000 N 3500 N 4000 N 4500 N 5000 N).
Cykle powtarzano do chwili zniszczenia prbki, tj. odspojenia tamy CFRP od
paskownika. W kadym cyklu dokonywano pomiaru odksztace i przemieszcze.
Dodatkowo stan odksztacenia tamie kompozytowej oraz dolnej powierzchni zginanego
paskownika zosta okrelony na podstawie pomiarw tensometrycznych.
W drugim etapie bada rejestrowano obcienie zewntrzne /, skadowe odksztacenia na
powierzchni dolnej pki dwuteownika oraz na powierzchni tamy. Podczas prowadzonych
bada dokonywano rwnie pomiaru przemieszczenia toka w rodku rozpitoci belki.
Podobnie jak w przypadku etapu pierwszego, badania wykonywano na stanowisku
badawczym pod pras Zwick&Roel (Zdj.3.2).
str. 54
Zdj.3.2. Stanowisko do bada belek w drugim etapie

Pomiaru odksztace dokonywano przy pomocy tensometrw foliowych firmy TENMEX.
Program bada zakada obcienie w formie dwch si skupionych dziaajcych
symetrycznie wzgldem osi symetrii belki. Siy obciajce wystpoway w odlegoci 650
mm od podpr belek. Odlego midzy siami obciajcymi pozostawaa rwnie staa we
wszystkich badanych przypadkach etapu drugiego i wynosia 600 mm.
Obcienia przykadano cyklicznie. Pierwszy cykl obcienia rozpoczynano od wartoci
zerowej obcienia do ustalonej w programie bada siy maksymalnej wynoszcej 95 kN.
Zakres obcienia w pierwszym cyklu zawiera si w granicach od 0 kN do 5 kN. Ustalono
wzrost siy o 5 kN w kadym kolejnym cyklu. Badania przeprowadzono kontrolujc przyrost
siy poprzez stay wzrost przemieszczenia. Si sterowano przemieszczeniem toka prasy 1,5
mm/min. Przemieszczenie toka oraz zmian odksztace rejestrowano co 0,01 s.
3.3. Waciwoci materiaw uytych w badaniach
3.3.1. Tamy CFRP
Wglowe kompozyty (CFRP) uyte w badaniach laboratoryjnych to laminowane tamy
rednio moduowe (168 GPa) i wysokomoduowe (210 GPa). Do bada uyto tam S&P
Lamelle CFK 150/2000 oraz S&P Lamelle CFK 200/2000 o szerokoci 50 mm i 60 mm oraz
gruboci 1,4 mm Odksztacenia przy zerwaniu tam wynosiy 1,2% (210 GPa) oraz 1,55%
(168GPa). Waciwoci te mog wpyn na znaczc popraw sztywnoci i wytrzymaoci
elementu stalowego. Waciwoci mechaniczne materiaw kompozytowych uytych
w badaniach laboratoryjnych przedstawiono w tabeli 3.1.
Tabela 3.1. Mechaniczne waciwoci tam CFRP
S&P Lamelle CFK 150/2000
S&P Lamelle CFK 200/2000
Modu sprystoci
>168 GPa
>210 GPa
Wytrzymao na rozciganie
2800 MPa
2500 MPa
Odksztacenie przy zerwaniu
1,55%
1,2%
str. 55
3.3.2. Stal
W pierwszej fazie pierwszego etapu,
etapu do bada wykorzystano paskowniki stalowe
o przekroju 50 x 10 mm ze stali klasy S235/S275JR+AR o granicy plastycznoci
plastyczno 318 MPa
i wytrzymaoci
ci na rozciganie 465MPa. W drugiej fazie pierwszego etapu uyto
u
paskownikw stalowych o przekroju 100 x 12 mm ze stali S235JR+AR o granicy
plastycznoci 308 MPa i wytrzymaoci
wytrzymao na rozciganie 432 MPa.
W drugiej fazie bada wykorzystano dwuteowniki INP 140 ze stali klasy S235JR+M
o granicy plastycznoci 297 321 MPa i wytrzymaoci na rozciganie
ganie 442 466 MPa.
Waciwoci
ci fizyczne elementw stalowych do bada
bada uzyskano z materiaw od
producentw.. Modu Younga oraz odksztacenie przy uplastycznieniu elementw stalowych
przyjto na poziomie odpowiednio 206 GPa oraz 0,2%.
3.3.3. Klej
We wszystkich fazach bada uyto jednego kleju systemowego, S&P Resin 220. Jest to
dwuskadnikowy, bezrozpuszczalnikowy klej na bazie ywicy
ywicy epoksydowej. Klej ten jest
stosowany do przyklejania tam
ta z wkien wglowych, paskownikw stalowych, mat
z wkien wglowych
glowych i szklanych oraz sklejania elementw betonowych, stalowych
i drewnianych. Proporcje mieszania wagowo 4:1 (ywica
( ywica do utwardzacza), gsto
g
3
1,701,80g/cm , wytrzymao na odrywanie 14,0MPa (na stali), wytrzymao
zymao na cinanie
26,0MPa, modu sprystoci
ci 7,1GPa.
3.4. Badania pierwszego etapu.
etapu Dobr geometrii zakoczenia zcza
cza
3.4.1. Prbki do bada pierwszej fazy pierwszego etapu
W pierwszej fazie pierwszego etapu okrelano optymaln geometri
geometri zakoczenia
przyklejonej tamy
my i samego kleju.
kl
W tym celu, przygotowano 78 prbek i poddano
osiowemu rozciganiu. Kada
da prbka skadaa si
si z dwch paskownikw stalowych (200 x
50 x 10 mm) poczonych
czonych ze sob
sob za pomoc przyklejonych obustronnie nakadek z tam
wglowych
glowych o wymiarach 60 x 50 x 1,4 mm. Na rysunku 3.1 przedstawiono
rzedstawiono schemat prbki.
Rys.3.1.
1. Wymiary [mm] prbki z podwjn nakadk
Nakadki kompozytowe przyklejone byy do paskownikw niesymetrycznie wzgldem
wzgl
szczeliny pomidzy
dzy nimi. Zakotwienia
Zakotwie
tamy
my na paskownikach wynosiy 20 mm i 40 mm.
Zrnicowanie dugoci
ci
ci zakotwienia miao na celu wymuszenie zniszczenia prbki w miejscu
krtszego wizania
zania nakadek do paskownikw.
str. 56
Wykonano 8 typw prbek, o rnej liczbie danego typu. Liczba przygotowanych prbek
w zalenoci od typu wyniosa 6, 9 lub 12. Na rysunku 3.2 przedstawiono schematy
wykonanych ksztatw zakoczenia spoiny
Rys.3.2. Schematy ksztatw zakoczenia spoiny

Rzeczywiste wymiary elementw prbek zostay pomierzone przed poddaniem
obcieniu. Grubo pomierzonych warstw kleju wyniosa 0,490,78 mm, przy zakadanej
0,6 mm. Rzeczywiste dugoci zakotwienia wynosiy L1 = 18,3321,58 mm, przy
zakadanych 20 mm oraz L2 = 32,9541,79 mm, przy zakadanych 40 mm.
Poniewa wizanie klejowe polega na dziaaniu si adhezyjnych pomidzy klejem
a podoem, dlatego konieczne jest jego odpowiednie przygotowanie. Ze przygotowanie
powierzchni i rnice w gruboci kleju s gwnymi czynnikami wpywajcymi na obnienie
nonoci skleiny. None podoe stanowi warunek waciwego wykonania wzmocnienia przy
uyciu tam. Naley unika zawilgocenia powierzchni. Materiay obce w rodzaju kurzu,
olejw i tuszczy musz by rwnie usunite. [79,180]
Bezporednio przed doklejaniem tam, powierzchnie stalowe oczyszczono poprzez
zmywanie acetonem, nastpnie przetarto papierem ciernym o uziarnieniu 220 i ponownie
oczyszczono acetonem. Powierzchnie sklejane tam kompozytowych przetarto jasn szmatk
nawilon acetonem. Czyszczenie prowadzone byo do chwili, a na jasnej szmatce nie
wystpoway widoczne czarne lady pyu wglowego na tamach kompozytowych lub pyu
ciernego na paskownikach.
Zdj.3.3. Prbka w pierwszej fazie pierwszego etapu

str. 57
Na oczyszczone i cakowicie suche tamy CFRP nanoszono przy pomocy szpachelki klej,
nadajc mu ksztat dachu dwuspadowego, aby zapobiec moliwym defektom zcza, takim
jak pustki powietrzne. Nastpnie tamy doklejano na oczyszczone stalowe podoe tak, aby
nadmiar kleju wypyn spod tamy. Nadmiar kleju usuwano lub ksztatowano zgodnie
z wymaganiami danego typu prbek. W celu nadania prbkom moliwie jednakowych
gruboci warstw kleju (0,6 mm), przy dociskaniu tamy, w trakcie ich przyklejania do
paskownikw stalowych, stosowano dystanse wykonane z aluminiowych paskownikw
o przekroju 20 x 2 mm. Dystanse umieszczano pomidzy paskownikami sklejanymi
a elementem dociskowym. Dystans gruboci 2 mm po dociniciu tamy kompozytowej
gruboci 1,4 mm, ksztatowa grubo kleju na zakadanym poziomie 0,6 mm. Pragnc
unikn jakiegokolwiek przesuwu tamy lub zmian gruboci kleju, po przyklejeniu pierwszej
tamy, drug stron oklejano dopiero nastpnego dnia, aby mie pewno, e klej zdy ju
w peni zwiza.
Temperatura przygotowania i przechowywania prbek wynosia 22C. Czas od wykonania
prbek do poddania badaniom wynis 80-100 dni. [180]
3.4.2. Prbki do bada w drugiej fazie pierwszego etapu
W drugiej fazie pierwszego etapu sprawdzono wyniki doboru optymalnej geometrii
zakoczenia przyklejonej tamy i samego kleju. W tym celu, przygotowano 19 prbek
i poddano trzypunktowemu zginaniu, w tym wykonano jedn prbk porwnawcz
z paskownika stalowego (1000 x 100 x 12mm) oraz 18 prbek z trzema typami
wzmocnienia, na ktre wpyw miaa geometria zakoczenia tamy wzmacniajcej i kleju.
Kada wzmacniania prbka skadaa si z paskownika stalowego (1000 x 100 x 12mm)
z przyklejon do dolnej paszczyzny na ywic epoksydow tam wglow (600 x 60 x
1,4mm). Rozpito teoretyczna zginanych wzmocnionych paskownikw wynosia 900mm.
Wykonano 3 typy prbek, po sze kadego typu. Pomierzone gruboci kleju wynosiy
0,650,89mm (rednio 0,74mm), 0,670,82mm (rednio 0,77mm) oraz 0,630,76mm
(rednio 0,72mm) odpowiednio w przypadku prbek typu 1, 2 oraz 3. Rysunek 3.4 pokazuje
schematy uksztatowania zakocze kleju i tamy.
Rys.3.3. Schematy ksztatw zakoczenia spoiny

Przed aplikacj tam, powierzchnie stalowe byy oczyszczane z zastosowaniem acetonu,
nastpnie przecierane papierem ciernym i ponownie oczyszczane materiaem nasczonym
acetonem. Powierzchnie sklejane tam kompozytowych oczyszczone zostay szmatk
nasczon acetonem. Na oczyszczone i osuszone powierzchnie tam CFRP nanoszono klej,
a nastpnie tamy ukadano na podoe stalowe.
Wprowadzono nastpujce nazewnictwo typw zakocze prbek:
z zakoczeniem zwykym (typ 1 zwyky),
z zakoczeniem zwykym i wypywem kleju (typ 2 zwyky z wypywem)
str. 58
z zakoczeniem
czeniem z odwrotnym fazowaniem tamy
my i wypywem kleju (typ
(
3
odwrotnie fazowany z wypywem), zgodnie z rysunkiem 3.4.
Temperatura przygotowania i przechowywania prbek wynosia 22C.
22 C. Czas od wykonania
prbek do poddania badaniom wynis 100-170
100
dni.
3.4.3. Rozmieszczenie tensometrw na prbkach w drugiej fazie pierwszego
etapu
Do dwch prbek z kadego
kadego typu przyklejone zostay tensometry elektrooporowe,
w celu zbadania odksztace tam
m i paskownikw w konkretnych lokalizacjach. Jedna
z prbek kadego
dego typu bya oklejona symetrycznie wzgldem
wzgl m rodka
rozpitoci
siedemnastoma tensometrami, a druga dziesicioma
dziesi cioma umiejscowionymi po jednej stronie. Do
pomiarw odksztace uyto
yto
yto foliowych tensometrw elektrooporowych firmy Tenmex typu
TFs10/120 (punkty 1-4)
4) i TFs15/120 (punkty 5) o rezystancji 1200,2%.
120
Schemat
tensometrw na tamie i ich numeracja zgodnie z Rys.3.4.
Rys.3.4. Schemat tensometrw na tamie

ta mie kompozytowej i paskowniku
Temperatura przygotowania i przechowywania prbek wynosia 22oC. Czas od
wykonania prbek do poddania obcieniom wynis 160-170
170 dni przy prbkach
oprzyrzdowanych.
Gwnym celem bada byo zweryfikowanie wynikw bada
bada w fazie pierwszej
niniejszych bada.. Sprawdzono wpyw uksztatowania geometrii kleju i wzmacniajcej
wzmacniaj
tamy
kompozytowej CFRP na jej kocu
ko
na nono zcza podczas trjpunktowego
punktowego zginania
paskownikw. Drugim celem bada
bada byo sprawdzenie wpywu wzmocnienia tam
ta
CFRP
paskiego, zginanego elementu stalowego. Trzecim celem byo okrelenie
okre
wykresu
odksztace na dugoci
ci tamy kompozytowej i paskownika stalowego
stalowego na podstawie
pomiarw tensometrycznych.
Zdj.3.4. Prbka w drugiej fazie pierwszego etapu
str. 59
3.5. Badania drugiego etapu. Wpyw parametrw zcza na nono wzmocnienia

i efektywno wzmocnienia
3.5.1. Prbki do bada
W drugim etapie bada zajto si okrelaniem wpywu parametrw zcza klejowego
i tamy wzmacniajcej na nono ukadu wzmocnienia i efektywno wzmocnienia. W tym
celu zbadano kilka rozwiza, ktre wpywaj oglnie na wzmocnienie. Sprawdzono jaki
wpyw na nono struktury wzmacniajcej maj geometria zakoczenia przyklejonej tamy i
kleju, dugo tamy kompozytowej (przez to dugo zakotwienia), modu sprystoci
tamy kompozytowej oraz grubo kleju. W tym celu przygotowano 19 prbek i poddano
czteropunktowemu zginaniu. Wykonano 3 prbki porwnawcze i 16 prbek wzmocnionych.
Kada wzmocniona prbka skadaa si z dwuteownika INP 140 o rozpitoci teoretycznej
1,90m z przyklejon do dolnej pki tam kompozytow. Rys.3.5 przedstawia schemat
prbki wraz z obcieniem.
Rys.3.5. Prbka w drugim etapie bada

Wykonano 8 typw prbek, o rnej liczbie w danym typie. W tabeli 3.2 przedstawiono
zestawienie prbek do bada w drugim etapie.
Rzeczywiste wymiary elementw prbek zostay pomierzone przed obcianiem. rednia
grubo pomierzonej warstwy kleju wynosia:
0,560,71 mm, przy zakadanej 0,6 mm (grubo A),
1,261,33 mm, przy zakadanej 1,3 mm (grubo B),
1,741,77 mm, przy zakadanej 1,8 mm (grubo C).
Bezporednio przed doklejaniem tam, powierzchnie stalowe oczyszczono
z zastosowaniem zmywania acetonem, nastpnie przetarto papierem ciernym o uziarnieniu
80 a nastpnie 180 i ponownie przeczyszczono acetonem. Powierzchnie sklejane tam
kompozytowych przetarto jasn szmatk nawilon acetonem. Czyszczenie prowadzone byo
do chwili, a na jasnej szmatce nie wystpoway widoczne lady pyu wglowego na tamach
kompozytowych lub pyu ciernego na paskownikach.
Na oczyszczone i cakowicie suche tamy CFRP nanoszono przy pomocy szpachelki, klej
nadajc mu poprzecznie ksztat dachu dwuspadowego, tak jak wykonywano to w pierwszym
etapie. Nastpnie tamy ukadano na oczyszczone stalowe podoe tak, aby nadmiar kleju
wypyn spod tamy. Tamy dociskano do powierzchni pki za pomoc dwuteownika
stalowego. Dwuteownik opierano po obu stronach tamy kompozytowej poza tam, na
podkadkach o odpowiedniej gruboci. Za pomoc dystansw (gruboci 2 lub 2,7 lub 3,2 mm)
str. 60
uzyskiwano oczekiwane gruboci kleju. Nadmiar kleju po bokach tamy usuwano, a na

kocach usuwano lub ksztatowano zgodnie z wymaganiami dla danego typu prbek.
Temperatura przygotowania i przechowywania prbek wynosia 22oC. Czas od
wykonania prbek (sklejenia) do badania wynis 105-112 dni w przypadku prbek
200.120.A.Z i 200.120.A.F oraz 19-24 dni w przypadku pozostaych prbek typw
165.120.A.F, 200.100.A.F, 200.100.B.F, 200.100.C.F oraz 200.80.A.F.
Tabela 3.2. Parametry prbek do bada w drugim etapie
Lp.
Nazwa
Typ tamy
Dugo
tamy [m]
Grubo kleju
[mm]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Referencyjna 1
Referencyjna 2
Referencyjna 3
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
200.100.B.F.1
200.100.B.F.2
200.100.C.F.1
200.100.C.F.2
200.80.A.F.1
200.80.A.F.2
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
150/2000
150/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
200/2000
1,20
1,20
1,20
1,20
1,20
1,20
1,20
1,20
1,00
1,00
1,00
1,00
1,00
1,00
0,80
0,80
0,69
0,71
0,62
0,63
0,67
0,56
0,67
0,67
0,70
0,63
1,26
1,33
1,77
1,74
0,64
0,61
Geometria zakoczenia
Zwyka
Odwrotnie fazowana
z wypywem
Odwrotnie fazowana
z wypywem
Odwrotnie fazowana
z wypywem
Odwrotnie fazowana
z wypywem
Odwrotnie fazowana
z wypywem
Odwrotnie fazowana
z wypywem
3.5.2. Rozmieszczenie tensometrw na prbkach w drugim etapie

Wszystkie wzmocnione prbki zostay oklejone tensometrami elektrooporowymi.
W zalenoci od typu prbek zmieniay si schematy oklejenia. W przypadku prbek
200.120.Z.A i 200.120.F.A wszystkie byy oklejone symetrycznie wzgldem rodka
rozpitoci dziewitnastoma tensometrami zgodnie z rysunkiem 3.6. W przypadku tych
prbek uyto foliowych tensometrw elektrooporowych firmy Tenmex typu TFs10/120
o rezystancji 1200,2%.
Rys.3.6. Schemat rozmieszczenia tensometrw prbek 200.120.F.A oraz 200.120.Z.A.

str. 61
W przypadku pozostaych wzmocnionych prbek, uyto foliowych tensometrw

elektrooporowych firmy Tenmex typu TFs5/120 o rezystancji 1200,2%. Schematy
tensometrw na tamie i dolnej pce dwigara dwuteowego s zgodne z rysunkami 3.73.12.
Rys.3.7. Schemat rozmieszczenia tensometrw prbki 200.80.F.A.1
Rys.3.8. Schemat rozmieszczenia tensometrw prbki 200.80.F.A.2
Rys.3.9. Schemat rozmieszczenia tensometrw prbek 200.100.F.A.1, 200.100.F.B.1,

200.100.F.C.1.
Rys.3.10. Schemat rozmieszczenia tensometrw prbek 200.100.F.A.2, 200.100.F.B.2,

200.100.F.C.2.
Rys.3.11. Schemat tensometrw prbki 165.120.F.A.1.

str. 62
Rys.3.12. Schemat rozmieszczenia tensometrw prbki 165.120.F.A.2.

W przypadku prbek porwnawczych uyto foliowych tensometrw elektrooporowych
firmy Tenmex typu TFs 5/120 o rezystancji 1200,2%. Schematy tensometrw na dolnej
pce niewzmocnionego dwigara dwuteowego s zgodne z rysunkiem 3.13.
Rys.3.13. Schemat rozmieszczenia tensometrw na dolnej pce dwuteownikw

porwnawczych
str. 63
4. WYNIKI LABORATORYJNYCH BADA WASNYCH

4.1. Wyniki pierwszej fazy pierwszego etapu
Pocztkowe badania tej fazy przeprowadzono na 48 prbkach, osiem typw po sze
sztuk. Podczas prowadzenia bada wystpiy nieoczekiwane, niezadowalajce rozbienoci
wynikw w populacjach przypisanych do danego typu. Co wicej, niepokojce okazay si
wyniki konkretnych typw prbek. Wyniki byy niezgodne z wczeniejszymi oczekiwaniami
w stosunku do wynikw prbek typu 1, prbek odniesienia oraz wynikw opisanych
w literaturze. Poniewa przy opracowaniu wynikw i ich kwalifikowaniu kierowano si
zakadanymi poziomami nonoci niezbdna bya korekta wynikw prbek oraz okrelenie
przyczyn rozbienoci. W zwizku z tym, wykonano dodatkowo w sumie 30 prbek 7 typw
(4 typy po 3 prbek oraz 3 typy po 6 prbek).
Podczas bada, jedn z prbek (typ 4 nr 10) zniszczono przypadkowo przygotowujc do
badania. Dodatkowa seria prbek pozwolia na wycignicie wnioskw o przyczynach
rozrzutw w pierwszej serii bada. Ostatecznie stwierdzono, e przyczyn wszelkich
odstpstw od wynikw rednich w d byo wadliwe wykonanie prbek. Potwierdzio to, jak
wanym etapem bada s przygotowania materiaw do klejenia. W przypadku kadego typu
prbki dono, aby odchylenie wyniku od redniej z populacji nie przekraczao 5%.
Odrzucono wszystkie wyniki znaczco odbiegajce od redniej. Ostatecznie z 77 prbek
wzito pod uwag przy opracowaniu wynikw 49.
Z przyjtych ostatecznie do opracowania 49 wynikw rozcigania prbek uzyskano
wartoci rednie miarodajne (0K.3 ) i wartoci rednie miarodajne z prawdopodobiestwem
wystpienia 95% (0:;%.3 ) w kadej rozwaanej populacji wszystkich typw prbek. Wyniki
zestawiono w tabeli 4.1. W tabeli 4.2, przedstawiono wyniki uzyskane w przypadku
wszystkich 77 prbek.
Tabela 4.1. Zestawienie wynikw pomiarw miarodajnych 0K.3 i 0:;%.3 prbek po
odrzuceniu tych nie mieszczcych si w zakadanych 5% odchykach (odniesienie do 0K.3 )
Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
str. 64
Typ
prbek
8
3
1
7
4
5
2
6
F r.m
[kN]
20,575
23,953
24,288
27,962
32,849
34,821
35,361
38,297
F95%.m
[kN]
16,371
17,152
21,780
19,083
26,015
27,228
27,487
28,524
Fr.m.i/Fr.m.
1
84,71%
98,62%
100,00%
115,13%
135,25%
143,37%
145,59%
157,68%
Fr.m.i Fr.m.1
-15,29%
-1,38%
0,00%
15,13%
35,25%
43,37%
45,59%
57,68%
F95%.m.i/
F95%.m.1
75,17%
78,75%
100,00%
87,62%
119,44%
125,01%
126,20%
130,96%
F95%.m.i - F95%.m.1
-24,83%
-21,25%
0,00%
-12,38%
19,44%
25,01%
26,20%
30,96%
Tabela 4.2. Zestawienie wynikw pomiarw 0K.3 i 0:;%.3 wszystkich prbek

(odniesienie do Fr.m)
Typ
Fr.m
Fr.95%.m
Lp.
Fr.i/Fr.1
Fr.i -Fr.1 Fr.95%.i/F r.95%.1 F r.95%.i - F95%.1
prbek
[kN]
[kN]
3
16,522
2,759
78,53%
-21,47%
22,18%
-77,82%
1
5
22,941
3,150
109,05%
9,05%
25,33%
-74,67%
2
8
18,431
8,983
87,61%
-12,39%
72,22%
-27,78%
3
7
23,604 10,147 112,20%
12,20%
81,58%
-18,42%
4
6
30,767 10,698 146,24%
46,24%
86,01%
-13,99%
5
1
21,038 12,438 100,00%
0,00%
100,00%
0,00%
6
4
29,774 16,577 141,52%
41,52%
133,28%
33,28%
7
2
31,767 16,772 151,00%
51,00%
134,84%
34,84%
8
4.1.1. Postacie fizyczne zniszczenia prbek
Zniszczenie zcza klejowego pomidzy stal a kompozytem moe przyj rone postaci.
W badaniach zaobserwowano cztery postacie zniszczenia prbek:
(a) oderwanie nakadki na granicy stal klej (Zdj.4.1),
(b) oderwanie nakadki poprzez zniszczenie w kleju (Zdj.4.2),
(c) oderwanie nakadki na granicy styku kleju i tamy kompozytowej (Zdj.4.3),
(d) rozwarstwienie (delaminacja) tamy.
Gwnymi postaciami zniszczenia zauwaonymi podczas bada byo oderwanie nakadki
na granicy stal klej (a) oraz oderwanie nakadki na granicy kompozyt klej w poczeniu
z oderwaniem nakadki poprzez zniszczenie w kleju (a+b) (Zdj.4.4). Zaobserwowanych
prbek ze zniszczeniem typu (c) i (d) byo niewiele w stosunku do cakowitej liczby prbek.
Zniszczenie przez rozwarstwienie tamy (1 prbka), wynikao w przypadku tych bada
z wstpnego zniszczenia tamy w trakcie przygotowania prbki (nieprawidowe przycicie
powodujce strzpienie krawdzi tamy), mona zatem zaoy, e postacie zniszczenia
prbek zostay ograniczone do przypadkw (a), (b) lub cznie (a) z (b).
Zdj.4.1. Zniszczenie na granicy stal-klej
Zdj.4.3. Zniszczenie na granicy kompozyt-klej
Zdj.4.2. Zniszczenie w kleju
Zdj.4.4. Zniszczenie typu (a) plus (b)
str. 65
4.1.2. Wnioski z uzyskanych wynikw

Rozwaajc wyniki bada wpywu ksztatowania geometrii zakoczenia tamy i kleju
w spoinie na nono zcza tam CFRP przyklejonych do paskownikw stalowych, na
podstawie bada laboratoryjnych mona wycign nastpujce wnioski:
Osignito oczekiwany cel bada, ktrym byo okrelenie geometrii zakoczenia
tamy i skleiny w zczu, ktre wpywaj na uzyskanie wysokich nonoci zcza.
Wykonane do bada prbki miay autorski ksztat, dziki czemu moliwe byo midzy
innymi okrelenie ewentualnych powodw bdw i rozrzutw w wynikach.
Nono ukadu zaley bezwzgldnie na odpowiednim przygotowaniu powierzchni
klejonych oraz przygotowaniu tam kompozytowych. Oczyszczenie powierzchni
stalowej i tamy kompozytowej, naley podczas przygotowa postawi na rwni
z odpowiednim ukadem przycinania kompozytw (nie powodujcym strzpienia
powierzchni citych) oraz odpowiednim mieszaniem skadnikw kleju (czas,
proporcje).
Przy zastosowaniu zakoczenia typu 1, tj. zwykego, nadmiar kleju ma widoczny
wpyw na podniesienie nonoci zcza. Przy konfiguracji typu 2, tama zwyka z
wypywem trjktnym kleju, nono w stosunku do konfiguracji typu 1, zakoczenie
zwyke, wzrosa o 45,59%. W przypadku konfiguracji typu 3 zmalaa o 1,38%. Moe
to jednak wiadczy o bdnie przygotowanych prbkach, poniewa nie potwierdza to
chociaby bada [83].
Wykonanie w warunkach budowlanych zakoczenia typu 3 jest zdecydowanie
trudniejsze w wykonaniu i bardziej naraone na czynniki rodowiskowe w stosunku
do typu 2, zatem zdecydowano o niekontynuowaniu bada nad prbkami
z zakoczeniami o geometrii tego typu zakoczenia.
Fazowanie zwyke lub odwrotne koca kompozytu podnioso nono zcz. Nie byo
znaczenia czy zastosowany zosta nadmiar kleju na kocu skleiny czy uyto
zakoczenia zwykego kleju.
W zalenoci od zastosowania lub nie nadmiaru kleju, nono zcza z tamami
fazowanymi wzrosa o 1535% bez nadmiaru kleju i 57,68% z nadmiarem kleju.
Brak zastosowania nadmiaru kleju przy fazowaniu koca tamy kompozytowej (typ 7)
spowodowa podniesienie nonoci o 15% w stosunku do zcza zwykego, natomiast
zastosowanie nadmiaru kleju spowodowao wzrost nonoci o 43% (typ 5).
Uycie odwrotnego fazowania tamy miao korzystny wpyw na nono zcza. Bez
stosowania nadmiaru kleju (typ 4), nono wzrosa o 35% w stosunku do typu 1. Przy
zastosowaniu nadmiaru kleju na kocu, nono zcza wzrosa o 57% (typ 6). Bya to
najkorzystniejsza geometria zakoczenia zcza, ze wzgldu na osignite wyniki
wytrzymaoci.
Przy uyciu nadmiaru kleju i zwykego zakoczenia tamy, typ 2, nono wzrosa
o 45% i bya to druga najkorzystniejsza geometria zakoczenia zcza, ze wzgldu na
osignite wyniki wytrzymaoci.
Prbkami, ktre nie speniy oczekiwa i w badaniach nie wykazay zakadanych
profitw w nonoci byy prbki typu 8 (obnienie nonoci o 15%) i typ 3 (obnienie
nonoci o 1%).
str. 66
Obnienie nonoci w stosunku do prbki porwnawczej o 15% prbek typu 8, gdzie

zastosowano dwie warstwy tam, ktrych zakoczenia byy przesunite wzgldem
siebie, mogoby by uznane za bd w przygotowaniu. Biorc jednak pod uwag, e
odpowiednie wykonanie w warunkach budowlanych wzmocnienia typu 8 jest bardzo
utrudnione, zaniechano dalszych prac laboratoryjnych nad zakoczeniem tego typu.
4.2. Wyniki drugiej fazy pierwszego etapu
Podobnie jak w przypadku pierwszej fazy bada, podczas opracowania wynikw
wszystkich 18 wzmocnionych prbek zauwaono rnice w rednich poziomach zniszczenia
wzmocnienia, w zalenoci od typu prbki. Zgodnie z zoeniami, najsabiej wypady wyniki
wzmocnienia z zakoczeniem zwykym (typ 1), a najlepiej z zakoczeniem odwrotnie
fazowanym z wypywem kleju (typ 3).
Przy opracowaniu wynikw zauwaono w przypadku czterech prbek, e rozbienoci
wynikw w populacjach danego typu, zarwno na minus i plus, osabiaj pozytywny efekt
wzmocnienia. W przypadku typu 1, wynik jednej z prbek wynis 13% poniej redniej
a drugi 105% powyej. W przypadku typu 2 jeden z wynikw by 15 % poniej,
a w przypadku drugiej z prbek, wcale nie oderwaa si tama wzmacniajca, nawet po
przekroczeniu granicy plastycznoci w stali. W przypadku typu 3 jedna prbka uzyskaa
wynik o 15% niszy od redniej. Podczas opracowywania wynikw bada, rozwaono dwa
warianty. W pierwszym wariancie rozpatrzono rednie wyniki z wytrzymaoci wszystkich
prbek w danej populacji 0K.3 oraz odchylenia procentowe od redniej wynikw w kadej
populacji, w tym przypadku prbki, ktre osigny wyniki znacznie wysze od redniej
(w przypadku typu 1 i 2) sprowadzono do wartoci siy niszczcej drugiej w populacji.
W drugim wariancie zredukowano zakres rozpoznania do wynikw rnicych si od redniej
o nie wicej ni 10%.
W sumie do rozwaa nie wzito pod uwag wynikw 2 z 18 prbek (typ 2 1 wynik
18,4% poniej redniej, typ 3 jeden wynik 14,8% poniej redniej) a dwa wyniki
sprowadzono do wartoci niszej odpowiadajcej drugiej najwyszej w danej populacji.
W przypadku typu 1, jeden z wynikw sprowadzono z wartoci 3,87 kN do 1,73 kN, tj. do
drugiej najwyszej wartoci siy niszczcej w populacji. W przypadku typu 2, brak zerwania
tamy, wynik sprowadzono do siy niszczcej 2,97 kN, najwyszej siy niszczcej, ktra
wystpia w populacji.
Ze wszystkich 18 wynikw oraz przyjtych ostatecznie do opracowania 16 wynikw
zginania prbek uzyskano wartoci rednie miarodajne (0K.3 ) i wartoci rednie miarodajne
z prawdopodobiestwem wystpienia 95% (0:;% ) przy odchyleniu standardowym (l )
w przypadku kadej rozwaanej populacji (n = 56). Wyniki rednich si niszczcych oraz
ugi przy sile niszczcej prbk, pomierzonych w przypadku wszystkich prbek (1, 2, 3)
zestawiono w tabeli 4.3. Wyniki po odrzuceniu i sprowadzeniu tych niemieszczcych si
w zakadanych 10% odchykach (1, 2, 3) zestawiono w tabeli 4.4. Wartoci wzrostu
wytrzymaoci zcza prbek typu 2 i 3 odnoszono do typu 1. Metodologia obliczania
wartoci miarodajnych zgodnie z przedstawionymi poniej wzorami (4.14.3).
0K.3 = 0? /
(4.1)
str. 67
0:;%
= 0
. )1 1,65+
= l 0K.3
(4.2)
(4.3)
Metodologia obliczania wzrostu wytrzymaoci zcza zgodna jest z poniszymi wzorami
(4.44.7):
0K.3 =
0K.3. 0K.3.
0K.3.
(4.4)
gdzie:
0K.3 wzrost wytrzymaoci redniej w przypadku rozpatrywania wszystkich prbek,
0K.3. , 0K.3. wytrzymao rednia prbek Typu 1 i Typu 2 w przypadku rozpatrywania
wszystkich prbek.
0:;%.3 =
0:;%. 0:;%.
0:;%.
(4.5)
gdzie:
0:;% wzrost wytrzymaoci redniej z prawdopodobiestwem wystpienia 95%
w przypadku rozpatrywania wszystkich prbek,
0:;%. , 0:;%. wytrzymaoci rednie prbek typu 1 i typu 2 z prawdopodobiestwem
wystpienia 95% w przypadku rozpatrywania wszystkich prbek.
0K.3 =
0K.3. 0K.3.
0K.3.
(4.6)
gdzie:
0K.3 wzrost wytrzymaoci redniej w przypadku rozpatrywania skorygowanych
wynikw prbek,
0K.3. , 0K.3. wytrzymao rednia prbek Typu 1 i Typu 2 w przypadku
rozpatrywania skorygowanych wynikw prbek.
0:;% =
0:;%. 0:;%.
0:;%.
(4.7)
gdzie:
0:;% wzrost wytrzymaoci redniej z prawdopodobiestwem wystpienia 95%
w przypadku rozpatrywania skorygowanych wynikw prbek,
0:;%. , 0:;%. wytrzymao rednia prbek Typu 1 i Typu 2 z prawdopodobiestwem
wystpienia 95% w przypadku rozpatrywania skorygowanych wynikw prbek.
Tabela 4.3. Zestawienie wszystkich wynikw ugi przy rednich siach niszczcych 0K.3
i si niszczcych z prawdopodobiestwem wystpienia 95% 0:;%
str. 68
Typ
prbek
0K.3
[N]
0:;%
[N]
0K.3
[%]
0:;%
1911
310
2343
1199
22,6
286,8
3153
1634
65,3
427,0
[%]
Tabela 4.4. Zestawienie skorygowanych wynikw ugi przy rednich siach niszczcych
0K.3 i si niszczcych z prawdopodobiestwem wystpienia 95% 0:;%.3
Typ
prbek
0K.3
[N]
0:;%
[N]
0K.3
[%]
0:;%
1'
1554
1228
2'
2563
1752
64,9
42,7
3'
3416
2195
119,8
78,7
[%]
4.2.1. Sposb zniszczenia prbek

W badaniach zaobserwowano wystpowanie jednej gwnej postaci zniszczenia prbek,
oderwania nakadki na granicy stal klej. Zniszczenie wzmocnienia przez oderwanie tamy
dotyczyo 17 prbek. W przypadku jednej prbki, tama nie oderwaa si podczas badania.
Badania w przypadku tej prbki zakoczone zostay po uplastycznieniu si stali paskownika.
Zniszczenie przez oderwanie tamy byo gwatowne. Nie udao si zaobserwowa, czy
zniszczenie rozpoczynao si w rodku rozpitoci czy na kocu tamy wzmacniajcej.
Zerwan z powierzchni stalowej tam wraz paskownikiem przedstawiono na zdjciu 4.5.
Zdj.4.5. Zniszczona prbka w fazie drugiej pierwszego etapu bada

Rozpatrujc wpyw uksztatowania zakoczenia zcza na wytrzymao wzmocnienia, na
podstawie badania zginania wzmocnionych kompozytami paskich elementw stalowych,
mona wycign ponisze wnioski:
Porwnujc do zastosowania zwykego zakoczenia tamy, wypyw kleju mia widoczny
wpyw na podniesienie nonoci zcza. W przypadku konfiguracji typu 2 wytrzymao
rednia zcza w stosunku do konfiguracji typu 1 wzrosa o 22,6% w przypadku
rozpatrywania wszystkich wynikw (wariant 1) oraz o 64,9% w przypadku rozpatrywania
str. 69
skorygowanych wynikw prbek (wariant 2), przy zaoeniu wynikw rednich

miarodajnych.
W przypadku wartoci rednich miarodajnych z prawdopodobiestwem ich wystpienia
w 95%, wartoci te osigny poziom zwikszenia wytrzymaoci zcza odpowiednio
o 286,8% (wariant 1) oraz 42,7% (wariant 2).
Przy zastosowaniu zakoczenia odwrotnie fazowanego z wypywem (Typ 3) wytrzymao
na si niszczc wzmocnienie (przy ktrej wystpuje odspojenie tamy CFRP) wzrosa
w stosunku do konfiguracji Typu 1 o 65,3% (wariant 1) oraz o 119,8% (wariant 2), przy
zaoeniu wynikw rednich miarodajnych.
W przypadku wartoci rednich miarodajnych z prawdopodobiestwem wystpienia 95%,
wartoci te osigny poziom zwikszenia wytrzymaoci zcza odpowiednio o 427,0%
oraz 78,7%.
Wida zatem jednoznacznie w obu przypadkach wpyw typu geometrii zakoczenia
zcza na wytrzymao wzmocnienia.
4.3. Wyniki bada w drugim etapie
Szeroki zakres przeprowadzonych bada pozwoli na uzyskanie klarownych wynikw.
Poddanie eksperymentom 19 prbek, w tym 16 wzmocnionych przy rnych typach
zakoczenia tamy i uksztatowania kleju w jej obrbie, trzech dugociach tamy, trzech
grubociach kleju oraz dwch moduach sprystoci tamy kompozytowej CFRP,
umoliwio wycignicie przedstawionych poniej wnioskw.
Badania czteropunktowego zginania przerywano po zerwaniu tamy kompozytowej lub
osigniciu na toku prasy siy 95kN, ktra zapewniaa uplastycznienie wzmocnionego tam
CFRP dwuteownika stalowego w obszarze przyoenia si skupionych na grnej pce.
W Tabeli 4.5. przedstawiono wyniki si maksymalnych przeniesionych przez badane prbki.
Siy niszczce niewzmocnione dwuteowniki stalowe oscyloway na poziomie 76 kN.
Wywoane tymi siami momenty niszczce osigny wartoci 24,6 24,8 kNm.
str. 70
Tabela 4.5. Zestawienie maksymalnych si przeniesionych przez prbki

Lp.
Oznaczenie
prbki
Maksymalna
przeniesiona
sia [kN]
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Referencyjna 1
Referencyjna 2
Referencyjna 3
200.80.F.A.1
200.80.F.A.2
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
200.100.F.B.1
200.100.F.B.2
200.100.F.C.1
200.100.F.C.2
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
76,242
75,952
75,701
59,935
50,203
64,185
81,947
84,178
71,233
74,684
65,671
87,399
79,930
76,394
70,886
73,743
91,811
93,017
90,422
0K
[kN]
75,965
55,069
73,066
77,706
70,178
83,655
73,674
91,750
Odchylenie
od redniej
0,36%
-0,02%
-0,35%
8,84%
-8,84%
-12,15%
12,15%
8,33%
-8,33%
6,42%
-6,42%
4,46%
-4,46%
3,69%
-3,78%
0,09%
0,00%
0,02%
0,02%
4.3.1. Postacie fizyczne zniszczenia prbek

Analizujc moliwe sposoby zniszczenia prbek naley ustanowi definicj ich
zniszczenia. Ukad wzmocnienia mg ulec awarii po przekroczeniu napre granicznych
w kleju, ktry zakadany jest jako najsabszy w caym ukadzie wzmocnienia, stali lub tamie
kompozytowej. Efektami przekroczenia napre przy wzmacnianiu elementw stalowych
przyklejanymi materiaami kompozytowymi CFRP mog by zniszczenie adhezyjne
(odspojenie) na granicy stal klej lub CFRP klej, zniszczenie kohezyjne (wewntrz kleju),
rozwarstwienie wewntrz kompozytu (delaminacja CFRP), zerwanie CFRP oraz pynicie
stali.
Rozpatrujc nono struktury wzmocnienia konstrukcji stalowych z przyklejonymi
tamami kompozytowymi zaobserwowano wystpowanie dwch gwnych postaci
zniszczenia prbek. Pierwsz byo odspojenie tamy kompozytowej na granicy kontaktu stal
klej. Ten sposb zniszczenia wzmocnienia dotyczy 12 prbek, jednake w przypadku dwch
z nich (165.120.F.A.2 oraz 200.100.F.C.1), tama dodatkowo ulega podunemu pkniciu.
Drug zauwaon postaci zniszczenia byo uplastycznienie stali dwuteownika, ktremu nie
towarzyszyo odspojenie tamy.
Sposb odspojenia tam we wszystkich prbkach by zbliony. W trzech z nich tama
odspoia si cakowicie, w pozostaych tylko czciowo, chocia zdarzao si, e odspojenie
sigao ponad 90% dugoci tamy. Struktura wzmocnienia ulegaa zniszczeniu adhezyjnemu
(odspojeniu) na granicy stal klej. Zaobserwowano zarwno cakowite odspojenie na granicy
stal klej w obszarze wypywu kleju przy odwrotnym fazowaniu tamy oraz odspojenie
str. 71
z przejciem rysy przez wypyw kleju. Poniej opisano posta zniszczenia kadej
wzmocnionej prbki w drugim etapie.
Zdj.4.6. Prbka 200.80.F.A.1, opis w tekcie.

Prbka 200.80.F.A.1 zniszczya si w trakcie wzrostu obcienia w 12-tym cyklu, przy
sile na toku 59,935 kN (19,48 kNm). Prbka zniszczya si przez nage odspojenie tamy
CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal i kleju. Odspojenie obejmowao 90%
powierzchni tamy. Dwuteownik stalowy nie uleg uszkodzeniu. Na zdjciu 4.6
przedstawiono widok na zniszczon prbk 200.80.F.A.1 w miejscu odspojenia tamy na
jednym z kocw.
CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal i kleju. Odspojenie obejmowao 60%
przedstawiono widok na zniszczon prbk 200.80.F.A.2 w miejscu odspojenia tamy na
jednym z kocw.

Prbki typu 200.80.F.A zniszczyy si w przy rnych poziomach obcienia, ze redni
si niszczc 55,07 kN (17,90 kNm). Warto redniej siy niszczcej w tym przypadku jest
nisza o 27,5% od redniej siy, przy ktrej niszczyy si niewzmocnione dwuteowniki.
Rozrzut wynikw siy niszczcej na poziomie 17,5% pomidzy sabsz i mocniejsz prbk
pokazuje niezadowalajc powtarzalno wynikw w tej grupie prbek.
CFRP od dwuteownika stalowego na styku stali i kleju. Odspojenie obejmowao 90%
przedstawiono widok odspojonego na kocu wzmocnienia zniszczonej prbki 200.100.F.A.1.
str. 72

sile na toku 81,947 kN (26,63 kNm). Prbka zniszczya si przez nage cakowite odspojenie
tamy CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal-klej. Na powierzchni kleju widoczne s
niedokadnoci w doklejeniu tamy do dwuteownika, mogce mie znaczny wpyw na
wytrzymao skleiny. Dwuteownik stalowy nie uszkodzi si. Na zdjciu 4.9 przedstawiono
widok zniszczonej prbki 200.100.F.A.2.

rednia sia niszczca prbki wzmocnione oraz niewzmocnione jest zatem na zblionym
poziomie. Rozrzut wynikw pomidzy siami niszczcymi na poziomie 24% pomidzy
najsabsz
a najmocniejsz prbk pokazuje niezadowalajc powtarzalno wynikw w tej grupie
prbek.
Zdj.4.10. Prbka 200.100.F.B.1, opis w tekcie.

Prbka 200.100.F.B.1 zniszczya si w trakcie wzrostu obcienia w 17-tym cyklu, przy
sile na toku 84,17 8kN (27,36 kN). Prbka zniszczya si przez lokalne wyboczenie pki
str. 73
grnej belki w miejscu przyoenia si. Tama CFRP nie ulega odspojeniu. Na zdjciu 4.10
przedstawiono widok zniszczonej prbki 200.100.F.B.1.
Zdj.4.11. Prbka 200.100.F.B.2, opis w tekcie.

Prbka 200.100.F.B.2 zniszczya si w trakcie wzrostu obcienia w 15-tym cyklu, przy
CFRP od dwuteownika stalowego na styku stali i kleju. Odspojenie obejmowao 85%
przedstawiono widok odspojonej tamy od zniszczonej prbki 200.100.F.B.2 na jednym
z kocw.
Prbki typu 200.100.F.B zniszczyy si w przy rnych poziomach obcienia, ze redni
wysza o 2,3% od redniej siy, przy ktrej niszczyy si niewzmocnione dwuteowniki.
Rozrzut wynikw siy niszczcej na poziomie 16,5% pomidzy sabsz a mocniejsz prbk
pokazuje niezadowalajc powtarzalno wynikw w tej grupie prbek.
Zdj.4.12. Prbka 200.100.F.C.1, opis w tekcie.

Prbka 200.100.F.C.1 zniszczya si w trakcie wzrostu obcienia w 15-tym cyklu, przy
sile na toku 74,684 kN (24,27 kN). Prbka zniszczya si przez nage odspojenie czci
tamy, ktra pka na jednym z kocw. Tama pka wzdu na dugoci okoo 70%
i odspoia si na 5/9 swojej szerokoci. Pozostaa cz tamy, nadal wsppracowaa
w przenoszeniu obcie. Badanie zakoczono na 15-tym cyklu. Na zdjciu 4.12
przedstawiono widok koca skleiny zniszczonej prbki 200.100.F.C.1.
str. 74
Zdj.4.13. Prbka 200.100.F.C.2, opis w tekcie.

Prbka 200.100.F.C.2 zniszczya si w trakcie wzrostu obcienia w 14-tym cyklu, przy
tamy CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal-klej. Na powierzchni kleju widoczne s
niedokadnoci w doklejeniu tamy do dwuteownika, mogce mie znaczny wpyw na
wytrzymao skleiny. Dwuteownik stalowy nie uszkodzi si. Na zdjciu 4.13 przedstawiono
widok zniszczonej prbki 200.100.F.C.2.
Prbki typu 200.100.F.C zniszczyy si w przy rnych poziomach obcienia, ze redni
Rozrzut wynikw siy niszczcej na poziomie 12,8% pomidzy najsabsz a najmocniejsz
prbk pokazuje niezadowalajc powtarzalno wynikw w tej grupie prbek.

sile na toku 87,399 kN (28,40 kN). Prbka zniszczya si przez lokalne wyboczenie pki
przedstawiono widok zniszczonej prbki 165.120.F.A.1.
sile na toku 79,93kN (25,98kN). Prbka zniszczya si przez czciowe odspojenie tamy
CFRP na jednym z kocw. Zniszczenie tamy CFRP byo postpujce. Za zniszczenie
ukadu przyjto pocztek odspajania si tamy CFRP w 16-tym cyklu. Odspojenie to byo
powizane z czciowym podunym zerwaniem tamy. Tama pka wzdu na dugoci
okoo 50% i odspoia si na 2/3 swojej szerokoci. Pocztkowo, tama pka co sycha byo
podczas badania, a nastpnie zacza si odspaja. Badanie zakoczono na 17-tym cyklu przy
sile 85 kN (27,62 kNm) poniewa po przekroczeniu 80 kN, dwuteownik zacz si
uplastycznia. Pozostaa cz tamy, nadal wsppracowaa w przenoszeniu obcie. Na
zdjciu 4.15 przedstawiono widok koca skleiny zniszczonej prbki 165.120.F.A.2.
str. 75

si niszczc 83,66 kN (27,19 kNm). Warto siy niszczcej w tym przypadku jest wysza
o 10,1% od siy, przy ktrej niszczyy si niewzmocnione dwuteowniki. Rozrzut wynikw
siy niszczcej na poziomie niespena 10% pomidzy najsabsz a najmocniejsz prbk
pokazuje zadowalajc powtarzalno wynikw w tej grupie prbek. Sabsza z prbek w tej
grupie, przeniosa si rwn najmocniejszej prbki z niewzmocnionej. Druga z prbek
przeniosa si wysz od kadej z prbek niewzmocnionych.
Prbka 200.120.Z.A.1 zniszczya si w trakcie wzrostu obcienia w 16-tym cyklu, przy
CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal-klej. Odspojenie rozpoczo si na jednym
z kocw tamy i objo 90% dugoci skleiny. Dwuteownik stalowy nie uleg uszkodzeniu.
Na zdjciu 4.16 przedstawiono widok koca odspojonej tamy zniszczonej prbki
200.120.Z.A.1.
Zdj.4.16. Prbka 200.120.Z.A.1, opis w tekcie.

sile na toku 70,886 kN (23,04 kNm). Prbka zniszczya si przez nage, cakowite odspojenie
tamy CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal-klej. Dwuteownik stalowy nie uleg
zniszczeniu. Na powierzchni klejonej tamy zauwaalne s niewielkie powierzchnie
niedoklejenia tamy do dwuteownika. Na zdjciu 4.17 przedstawiono widok koca skleiny
zniszczonej prbki 200.120.Z.A.2 z widocznymi miejscami na powierzchni kleju, ktre nie
przykleiy si do powierzchni stalowej.

CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal-klej. Odspojenie rozpoczo si na jednym
z kocw tamy i objo okoo 90% dugoci skleiny. Dwuteownik stalowy nie uleg
str. 76
zniszczeniu. Na zdjciu 4.18 przedstawiono widok koca odspojonej tamy od pki prbki
200.120.Z.A.3.

Wszystkie prbki typu 200.120.Z.A zniszczyy si w przy podobnym poziomie
obcienia, ze redni si niszczc 73,674 kN (23,94 kNm). Warto redniej siy niszczcej
w tym przypadku jest o 3% nisza od redniej siy, przy ktrej niszczyy si niewzmocnione
dwuteowniki. Poziom si niszczcej jest bardzo zbliony. Rozrzut wynikw siy niszczcej na
poziomie 7,5% pomidzy najsabsz a najmocniejsz prbk pokazuje zadowalajc
powtarzalno wynikw w tej grupie prbek.

tamy CFRP od dwuteownika stalowego na styku stal-klej. W miejscu przyoenia si
obcienia uwidoczniy si lady mogce wiadczce o postpujcym uplastycznieniu pki
grnej dwuteownika, co potwierdza zachowanie belki po odspojeniu tamy. Po nagym
odspojeniu tamy CFRP belka stalowa uplastycznia si. Na zdjciu 4.19 przedstawiono
widok zniszczonej prbki 200.120.F.A.1.
str. 77


Wszystkie prbki typu 200.120.F.A zniszczyy si w przy podobnym poziomie
obcienia, ze redni si niszczc 91,75 kN (29,82 kNm). Warto redniej siy niszczcej
w tym przypadku jest wysza o 20,8% od redniej siy, przy ktrej niszczyy si
niewzmocnione dwuteowniki. Rozrzut wynikw siy niszczcej na poziomie niespena 3%
pomidzy najsabsz a najmocniejsz prbk pokazuje bardzo wysok powtarzalno
wynikw w tej grupie prbek.
4.3.2. Wytrzymao ukadu stal klej tama
Analizujc moliwe sposoby zniszczenia prbek naley ustanowi definicj zniszczenia.
W konstrukcjach inynierskich rozpatrujemy dwa podstawowe stany graniczne stan
graniczny nonoci (SGN/ULS) oraz stan graniczny uytkowalnoci (SGU/SLS).
Pierwszy stan (SGN), odnosi si do bezpieczestwa konstrukcji. Stan ten polega na
zniszczeniu caego ukadu lub jednego z elementw tego ukadu po przekroczeniu wartoci si
wewntrznych, ktre cay ukad lub jego elementy s w stanie przenie (utrata rwnowagi
konstrukcji lub jakiejkolwiek jej czci [181]). W tym przypadku, struktura wzmocnienia
moga ulec awarii po przekroczeniu napre granicznych w kleju, ktry zakadany jest jako
najsabszy w caym ukadzie wzmocnienia, stali lub tamie kompozytowej. Efektami
przekroczenia napre w SGN przy wzmacnianiu elementw stalowych przyklejanymi
materiaami kompozytowymi CFRP mog by zniszczenie adhezyjne (odspojenie) na granicy
stal klej lub CFRP klej, zniszczenie kohezyjne (wewntrz kleju), rozwarstwienie
wewntrz kompozytu (delaminacja CFRP), zerwanie CFRP oraz pynicie stali.
Drugi stan (SGU), odnosi si do funkcji konstrukcji lub elementw konstrukcji
w warunkach zwykego uytkowania [181]. W tym przypadku struktura wzmocnienia moga
osign SGU po przekroczeniu dopuszczalnego ugicia wzmacnianego elementu
konstrukcji. Stan graniczny uytkowalnoci nie by rozpatrywany w niniejszej pracy. Tama
kompozytowa, przy swoim niewielkim, w stosunku do wzmacnianego elementu, przekroju
poprzecznym, ma znikomy wpyw na wzrost sztywnoci przekroju wzmacnianego.
W badaniach laboratoryjnych okrelono siy niszczce dwuteowniki niewzmocnione oraz
wzmocnione. Okrelone zostay rwnie sposoby zniszczenia. Zestawienie wynikw si
niszczcych ukad wzmocnienia przedstawiono w tabeli 4.6.
str. 78
Tabela 4.6. Zestawienie si niszczcych i sposobw zniszczenia

Lp.
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Oznaczenie
prbki
Sia
maksymalna
[kN]
Referencyjna 1
Referencyjna 2
Referencyjna 3
200.80.F.A.1
200.80.F.A.2
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
200.100.F.B.1
200.100.F.B.2
200.100.F.C.1
200.100.F.C.2
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
76,242
75,952
75,701
59,935
50,203
64,185
81,947
84,178
71,233
74,684
65,671
87,399
79,930
76,394
70,886
73,743
91,822
93,017
90,472
0K.:;%
0K
[kN]
Odchylenie
standardowe
[kN]
75,965
0,271
75,518
55,069
6,882
43,714
73,066
12,560
52,343
77,706
9,153
62,602
70,178
6,373
59,662
83,665
5,281
74,950
73,674
2,755
69,129
91,770
1,273
89,669
Rodzaj zniszczenia
[kN]
uplastycznienie stali
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
pynicie stali
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
W przypadku niewzmocnionych dwuteownikw stalowych okrelono jako zniszczenie

przekroczenie granicy plastycznoci. Prbki uplastyczniay si po obcieniu rednio si
75,965 kN (24,7 kNm). Obcienie to wywoywao naprenia w przekroju na poziomie 303
MPa, co potwierdza wartoci granicy plastycznoci przedstawione w certyfikatach
materiaowych dwuteownikw stalowych.
Prbki typu 200.80. F.A niszczyy si poprzez odspojenie tamy. rednia sia niszczca
na poziomie 55,07 kN (17,90 kNm) wywoywaa naprenie w stali znacznie poniej granicy
plastycznoci stali. Za zniszczenie prbek wzmocnionych w tym przypadku odpowiadao
przekroczenie napre w kleju na kocu wzmocnienia. Ukad ulega zniszczeniu przy
obcieniu o 27% niszym ni w przypadku dwuteownikw niewzmocnionych.
Prbki typu 200.100. F.A niszczyy si poprzez odspojenie tamy. rednia sia niszczca
na poziomie 73,07 kN (23,75 kNm) wywoywaa naprenie w stali na poziomie 284 MPa
w grnej pce oraz 263 MPa w pce dolnej. Naprenia w dolnej krawdzi tamy CFRP
osigay wartoci w granicach 271 MPa. Wida zatem, e za zniszczenie prbek
wzmocnionych w tym przypadku odpowiaday przekroczone naprenia w kleju. Struktura
ulegaa zniszczeniu przy obcieniu niszym ni w przypadku dwuteownikw
niewzmocnionych, jednake widoczne byo ograniczenie napre w stali dwuteownika
w stosunku do prbki niewzmocnionej.
Prbki typu 200.100.F.B niszczyy si zarwno poprzez uplastycznienie w przekroju
stali, jak i odspojenie tamy kompozytowej. W przypadku prbki zniszczonej przez
odspojenie tamy, sia niszczca na poziomie 71,233 kN (23,15 kNm) wywoywaa
naprenie w stali na poziomie 277 MPa w grnej pce oraz 256 MPa w pce dolnej.
str. 79
Naprenia w dolnej krawdzi tamy CFRP osigay wartoci w granicach 266 MPa. Za
zniszczenie prbki w tym przypadku odpowiaday przekroczone naprenia w kleju.
W przypadku drugiej z prbek, sia 84,178 kN (27,36 kNm) wywoaa uplastycznienie stali
w grnej pce (327 MPa) oraz naprenia na poziomie 303 MPa w pce dolnej. Naprenia
w dolnej krawdzi tamy CFRP osigay wartoci w granicach 315 MPa. Poziom redniej siy
niszczcej by o 2,3% wyszy w stosunku do dwuteownikw niewzmocnionych.
Prbki typu 200.100. F.C niszczyy si poprzez odspojenie tamy. rednia sia niszczca
osigay wartoci w granicach 264 MPa. Prbki zniszczyy si z powodu przekroczenia
napre w kleju. Ukad ulega zniszczeniu przy obcieniu niszym ni w przypadku
dwuteownikw niewzmocnionych, jednake widoczne byo ograniczenie napre w stali
dwuteownika w stosunku do prbki niewzmocnionej.
Prbki typu 165.120.F.A niszczyy si zarwno poprzez uplastycznienie w przekroju
stali, jak i odspojenie tamy kompozytowej. W przypadku prbki zniszczonej przez
odspojenie tamy, sia niszczca na poziomie 79,93 kN (25,977 kNm) wywoywaa
naprenie w stali na poziomie 330 MPa w grnej pce oraz 306 MPa w pce dolnej.
Naprenia w dolnej krawdzi tamy CFRP osigay wartoci w granicach 315 MPa. Za
zniszczenie prbki w tym przypadku odpowiaday przekroczone naprenia w kleju, chocia
rwnie naprenia w grnej pce oscyloway w pobliu umownej granicy plastycznoci.
W przypadku drugiej z prbek, sia 87,4 kN (28,4 kNm) wywoaa naprenia w stali na
poziomie 341 MPa w grnej pce oraz 321 MPa w pce dolnej. Naprenia w dolnej
krawdzi tamy CFRP osigay wartoci w granicach 330 MPa. Naprenia w stali
przekroczyy umown granic plastycznoci. Poziom redniej siy niszczcej by o 8%
wyszy w stosunku do dwuteownikw niewzmocnionych.
Prbki typu 200.120.Z.A niszczyy si poprzez odspojenie tamy. rednia sia niszczca
osigay wartoci w granicach 273 MPa. Zatem za zniszczenie prbek wzmocnionych w tym
przypadku odpowiaday przekroczone naprenia w kleju. Ukad ulega zniszczeniu przy
obcieniu niszym ni w przypadku dwuteownikw niewzmocnionych, natomiast widoczne
jest ograniczenie napre w pce grnej dwigara, ktre nie pozwolio na przekroczenie
granicy plastycznoci stali.
Prbki typu 200.120.F.A niszczyy si poprzez uplastycznienie w przekroju stali. rednia
sia niszczca na poziomie 91,8 kN (29,83 kNm) wywoywaa naprenie w stali na poziomie
357 MPa w grnej pce oraz 330 MPa w pce dolnej. Naprenia w dolnej krawdzi tamy
CFRP osigay wartoci w granicach 340 MPa. Zastosowanie odwrotnego fazowania tamy
i wypyw kleju na kocu wpyny na zmian sposobu zniszczenia prbek, ktry tym razem
polega na przekroczeniu napre ciskajcych w grnej pce dwigara w miejscach
przyoenia si skupionych. Poziom redniej siy niszczcej by o 20,8% wyszy w stosunku
do dwuteownikw niewzmocnionych.
Analizujc wytrzymao wszystkich ukadw wzmocnienia, najlepsze wartoci
osignito w przypadku wzmocnienia tamami dugoci 1,20 m z odwrotnym fazowaniem
tamy i wypywem kleju. Wytrzymao ukadw wzmocnienia w przypadku tam dugoci
str. 80
1,20 m zarwno o moduach 168 GPa i 210 GPa bya wysza ni w przypadku
dwuteownikw niewzmocnionych. Widoczny prym w wytrzymaoci wiod jednak prbki
typu 200.120.F.A, ktre osigny redni si niszczc o prawie 21% wysz w stosunku do
dwuteownikw niewzmocnionych.
4.3.3. Wytrzymao skleiny w zalenoci od typu zakoczenia
W badaniach drugiego etapu prbki przygotowano w dwch ukadach zakoczenia tamy
i kleju. Trzy prbki miay zakoczenia typu zwykego (200.120.Z.A.13), a pozostae 13
prbek miao zakoczenia tamy odwrotnie fazowane z wypywem kleju.
Do porwnania wytrzymaoci sytemu w zalenoci od ksztatu zakoczenia skleiny
i tamy przyjto prbki oznaczone 200.120.F.A.13. Prbki te zostay wzmocnione tamami
o tym samym module sprystoci (210 GPa) oraz tej samej dugoci (1,20 m) i gruboci
(1,4 mm). Zakadane gruboci kleju porwnywanych prbek rwnie miay podobne
wartoci. rednia grubo kleju prbek z zakoczeniem zwykym wyniosa 0,67 mm,
a odwrotnie fazowanych z wypywem kleju 0,62 mm. Co wicej, te sze prbek zostao
wykonanych w tym samym czasie oraz w tym samym czasie zostay poddane badaniom.
Prbki, ze zwykym zakoczeniem ukadu wzmocnienia, osigny redni wytrzymao
na poziomie 73,7 kN oraz nieco powyej 69 kN przy prawdopodobiestwie wystpienia 95%.
Odchylenie wynikw wytrzymaoci ukadu od redniej byo poniej 4%. Prbki niszczyy si
poprzez odspojenie tamy kompozytowej na granicy klej-stal.
Prbki z zakoczeniem tamy odwrotnie fazowanym z wypywem, osigny redni
wytrzymao na poziomie 91,8 kN oraz nieco powyej 89,6 kN przy prawdopodobiestwie
wystpienia 95%. Odchylenie wynikw wytrzymaoci ukadu od redniej byo poniej 1,5%.
Odspojenie tamy wystpio w przypadku jednej z prbek. Dwie pozostae zniszczyy si
poprzez lokalne wyboczenie grnej pki.
Porwnujc te dwa typy zakocze wzmocnienia, osignito wytrzymao wzmocnienia
o 29,6% wysz na korzy zakoczenia tamy odwrotnie fazowanego z wypywem kleju.
4.3.4. Wytrzymao skleiny w zalenoci od moduu sprystoci tamy CFRP
W drugim etapie bada rozpatrywano rwnie wpyw moduu sprystoci tamy na
wytrzymao ukadu wzmocnienia. Zbadano prbki wzmocnione tamami o dwch
moduach sprystoci. Czternacie prbek wzmocniono tamami o module sprystoci
210 GPa, a dwie z prbek tamami o module sprystoci 168 GPa (165.120.F.A.12).
Do porwnania wytrzymaoci sytemu w tym przypadku przyjto prbki oznaczone
200.120.F.A.13 oraz 165.120.F.A.12. Prbki te zostay wzmocnione tamami o rnym
module sprystoci, ale tym samym typie zakoczenia tamy, tej samej dugoci tamy
(1,20 m), identycznej gruboci tamy (1,4 mm) i porwnywalnej gruboci kleju. rednia
grubo kleju prbek z tam wysokomoduow (210 GPa) wyniosa 0,62 mm, a z tam
o rednim module (168 GPa), 0,67 mm.
Prbki, wzmocnione tam o module sprystoci 168 GPa, osigny redni
wytrzymao na poziomie 83,6 kN oraz nieco powyej 74,9 kN przy prawdopodobiestwie
wystpienia 95%. Pierwsza z prbek ulega zniszczeniu po osigniciu siy na toku 87,4 kN.
Druga z prbek z tam rednio-moduow ulega zniszczeniu przy sile 79,9 kN. Odchylenie
wynikw wytrzymaoci ukadu od redniej byo na poziomie 4,46%.
str. 81
Prbki z tam wysokomoduow zniszczone zostay si na poziomie 89,6 kN przy

prawdopodobiestwie wystpienia 95%. Porwnujc zatem wpyw moduu sprystoci na
nono ukadu, osignito wytrzymao wzmocnienia o 19,56% wysz na korzy tamy o
wyszym module sprystoci.
W tym miejscu, wystpuje dodatkowa moliwo porwnania wytrzymaoci ukadw
wzmocnienia o tych samych dugociach tam, pomierzonych rednich grubociach klejw
(0,67 mm), ale o rnych moduach (168 GPa oraz 210 GPa) i rnych zakoczeniach
ukadw wzmocnienia. Do porwnania wzito prbki typu 200.120.Z.A.13 oraz
165.120.F.A.12.
Wszystkie trzy prbki ze zwykym zakoczeniem zcza i tam wysokomoduow
ulegy zniszczeniu. Ich rednia wytrzymao przy prawdopodobiestwie wystpienia 95%
wyniosa nieco powyej 69 kN. Prbki, wzmocnione tam o rednim module sprystoci,
ale odwrotnie fazowanym zakoczeniem tamy z wypywem kleju osigny redni
wytrzymao 74,9 kN przy prawdopodobiestwie wystpienia 95%. Dodatkowo,
w przypadku jednej z nich tama kompozytowa nie ulega odspojeniu mimo zniszczenia
dwuteownika. Porwnujc zatem te dwa typy prbek, uzyskano wytrzymao wzmocnienia
o 8,4% wysz na korzy tamy rednio-moduowej, ale z odwrotnie fazowanym
zakoczeniem tamy i wypywem kleju.
4.3.5. Wytrzymao skleiny w zalenoci od gruboci warstwy kleju
Kolejnym zagadnieniem badanym w kierunku okrelenia wpywu na wytrzymao
ukadu wzmocnienia byo zrnicowanie gruboci warstw kleju w prbkach. Zastosowano
trzy gruboci warstwy kleju przy wzmacnianiu stalowych dwuteownikw tamami CFRP.
Prbki oznaczone liter A, miay rednie gruboci warstwy kleju w granicach 0,65 mm (12
prbek). Prbki oznaczone liter B, miay zakadan redni grubo warstwy kleju 1,30 mm
(2 prbki). Natomiast prbki oznaczone liter C, miay zakadan redni grubo warstwy
kleju 1,75 mm (2 prbki).
Do porwnania wytrzymaoci struktury w zalenoci od gruboci warstwy kleju
przygotowano sze prbek. Prbki wzmocniono tamami o tym samym module sprystoci
(210 GPa), tej samej dugoci (1,00 m) i tym samym typie zakoczenia tamy i kleju
(odwrotnie fazowany z wypywem) oraz identycznej gruboci tamy CFRP (1,4mm). Prbki
oznaczono 200.100.F.A.12 (warstwa kleju redniej gruboci 0,67 mm), 200.100.F.B.12
(1,30 mm) oraz 200.100.F.C.12 (1,76 mm).
Pi z szeciu prbek ulego zniszczeniu, polegajcym na odspojeniu tamy. W jednej
z prbek tama si nie odspoia. Uplastycznia si stal dwuteownika po osigniciu siy 84,18
kN. W jej przypadku, si t okrelono jako niszczc.
Prbki ze redni gruboci warstwy kleju 0,67 mm, osigny redni wytrzymao
ukadu na poziomie siy o wartoci 73 kN, jednak odchylenie od redniej pojedynczych
prbek wynioso 10,8% (najwicej ze wszystkich zbadanych w caym drugim etapie). Przy
prawdopodobiestwie wystpienia 95% daje to warto wytrzymaoci na poziomie 52,3 kN.
Obie prbki ulegy zniszczeniu przez zerwanie tamy.
Prbki ze redni gruboci warstwy kleju 1,30 mm, osigny redni wytrzymao
struktury na poziomie siy o wartoci 77,7 kN, z odchyleniem od redniej pojedynczych
str. 82
prbek 8,3%. Przy prawdopodobiestwie wystpienia 95% daje warto wytrzymaoci na

poziomie 62,6 kN. Wynika to midzy innymi z faktu, e tama na jednej z prbek nie
odspoia si po osigniciu siy ponad 84 kN. W przypadku drugiej prbki, tama odspoia si
przy sile 71 kN.
Obie prbki ze redni gruboci warstwy kleju 1,76 mm ulegy zniszczeniu przez
odspojenie tamy. Osigny redni poziom siy niszczcej 70,2 kN, ale przy odchyleniu
wynikw od redniej o 6,4%, daje to wytrzymao redni ukadu z prawdopodobiestwem
wystpienia 95% na poziomie 59,7 kN.
Najlepsze wyniki osignito przy prbkach ze redni gruboci warstwy kleju 1,3 mm,
zarwno w przypadku wartoci wytrzymaoci redniej oraz wytrzymaoci przy
prawdopodobiestwie wystpienia 95%. Natomiast w przypadku prbek z klejem o gruboci
0,67 mm, wysza wytrzymao rednia w stosunku do wytrzymaoci prbek z klejem 1,76
mm, traci swoje znaczenie z powodu duych rozrzutw wynikw. Ostatecznie,
w przypadku wartoci wytrzymaoci przy prawdopodobiestwie wystpienia 95% lepiej
wypady prbki z klejem o gruboci 1,76 mm w stosunku do tych z klejem o gruboci 0,67
mm.
Ostatecznie porwnujc prbki z klejem o rnych grubociach stwierdzono,
e w przypadku wartoci wytrzymaoci przy prawdopodobiestwie wystpienia 95%,
w stosunku do prbek A, prbki C day wyniki wytrzymaoci o 14% wysze, a prbki B
o 19,6% wysze.
4.3.6. Wytrzymao skleiny w zalenoci od dugoci tamy kompozytowej
Ostatnim badanym zagadnieniem byo zrnicowanie dugoci przyklejanych tam.
Zastosowano trzy dugoci tam wzmacniajcych stalowe dwuteowniki 0,80 m, 1,00 m oraz
1,20 m.
Do porwnania wytrzymaoci sytemu w zalenoci od dugoci tamy przygotowano
sze prbek. Prbki wzmocniono tamami o tym samym module sprystoci (210 GPa),
tym samym typie zakoczenia tamy i kleju (odwrotnie fazowany z wypywem), identycznej
gruboci tamy CFRP (1,4 mm) oraz zblionej redniej gruboci warstwy kleju (0,620,67
mm). Prbki oznaczono 200.80.F.A.12 (tama 0,80 m), 200.100.F.A.12 (tama 1,00 m)
oraz 200.120.F.A.13 (tama 1,20 m).
Prbki z przyklejonymi tamami o dugoci 0,80 m, osigny redni wytrzymao
struktury na poziomie 55kN, z odchyleniem od redniej pojedynczych prbek 8,8%. To przy
prawdopodobiestwie wystpienia 95% daje warto wytrzymaoci na poziomie 43,7 kN.
Obie prbki ulegy zniszczeniu przez odspojenie tamy.
Prbki z przyklejonymi tamami o dugoci 1,00 m, osigny redni wytrzymao
ukadu na poziomie 73 kN, z odchyleniem od redniej pojedynczych prbek 10,8%. To przy
Prbki ulegy zniszczeniu przez odspojenie tamy.
Prbki z przyklejonymi tamami o dugoci 1,20 m, osigny redni wytrzymao na
poziomie 91,8 kN, z odchyleniem od redniej pojedynczych prbek do 1,46%. To przy
Jedna z prbek ulega zniszczeniu przez odspojenie tamy, a dwie pozostae przez
uplastycznienie stali powodujce lokalne wyboczenie pki grnej dwuteownikw.
str. 83
Porwnujc prbki w odniesieniu do dugoci tam, w przypadku tam 1,20 m osignito

wytrzymao wzmocnienia o 71,2% wysz, w stosunku do prbek z tamami dugoci 1,00
m oraz wysz o 105,0%, w stosunku do prbek z tamami dugoci 0,80 m. Tamy
o dugoci 1,00 m wykazay w stosunku do tam o dugoci 0,80 m wzrost wytrzymaoci
wzmocnienia o 19,7%.
W tym miejscu, nie sposb si odnie do wytrzymaoci prbek z tamami o dugoci
1,00 m (200.100.F.A.12) i 0,80 m (200.80.F.A.12) do prbek z tamami o dugoci 1,20 m,
ale tych ze zwykym zakoczeniem (200.120.Z.A.13) oraz niszym moduem sprystoci
tamy (165.120.F.A.12). Rwnie w tych przypadkach, dugo tamy 1,20 m daa wysze
wyniki wytrzymaoci. Tamy z moduem 210 GPa i zwykym zakoczeniem, day redni
wytrzymao wysz o 32,0% w stosunku do prbek z tamami dugoci 1,00 m oraz
o 55,0% w stosunku do prbek z tamami dugoci 0,80 m. Tamy z moduem sprystoci
168 GPa, ale identycznym zakoczeniem, day redni wytrzymao wysz o 46,2%
w stosunku do prbek z tamami dugoci 1,00 m oraz o 75,1% w stosunku do prbek
z tamami dugoci 0,80 m.
4.3.7. Zachowanie zcza
Wzmocnione dwuteowniki stalowe zostay oklejone tensometrami elektrooporowymi na
powierzchni dolnej pki stalowej i przyklejonej tamy CFRP. Tensometry przyklejono
w celu rozpoznania wykresu odksztace tamy CFRP i pki stalowej podczas obciania
belek. Odksztacenia w tamie CFRP wykorzystano do wyznaczenia rednich napre
cinajcych w skleinie. Schemat rozmieszczenia tensometrw na wzmocnionych belkach
przedstawiony zosta w Rozdziale 3.5.2 na rysunkach 3.63.13. Celem stworzenia profili
odksztace i napre w skleinie byo zrozumienie zachowania wizania CFRP do stali.
Pomierzone odksztacenia byy najwysze w poowie rozpitoci belek i zmniejszay si
w kierunku kocw tamy CFRP. Takie zachowanie byo oczekiwane ze wzgldu na
przyoenie si w pobliu rodka rozpitoci belek.
Na podstawie odksztace pomierzonych tensometrycznie okrelono rednie naprenia
cinajce w kleju. Wykres napre w kleju okrelony na podstawie pomiarw
tensometrycznych, wykaza wystpowanie maksymalnych napre cinajcych w skleinie
w pobliu kocw tamy CFRP, a najniszych w rodku rozpitoci tamy. Wysze
naprenia cinajce na kocach tamy zostay zainicjowane przez siy odrywajce. Siy te
wystpiy w zczu z powodu zginania belek. Przyoone siy skupione znajdoway si
w poowie rozpitoci prbek. Maksymalny moment zginajcy wystpowa w obszarze
pomidzy siami skupionymi. Obszar ten by obszarem czystego zginania w belce. Materia
CFRP mia za zadanie przenie wikszo przyoonego do belek obcienia w poowie
rozpitoci. Siy w tamach CFRP zostay wywoane przez siy przeniesione z belek
stalowych przez warstw kleju. Poniewa obcienie byo stale aplikowane podczas badania,
siy w tamie CFRP wywoyway siy odrywajce w kleju, a te powodoway naprenia
cinajce w warstwie klejcej. rednie naprenia cinajce (odczytane na podstawie
pomierzonych odksztace) miay najwiksz warto na kocach tam CFRP z powodu
przejcia
z przekroju wzmocnionego na niewzmocniony. Kiedy siy w CFRP na kocach tam osigay
nono na cinanie kleju, tamy wzmacniajce odspajay si od powierzchni stalowej.
str. 84
Wykresy odksztace na dugoci tam CFRP wyznaczono w przypadku prbek oznaczonych

jako: 3.200.80.F.A.1, 3.200.100.F.A.1, 3.200.100.F.B.1, 3.200.100.F.C.1, 3.200.120.F.A.1-3,
3.200.120.Z.A.1-3 oraz 3.165.120.F.A.1. Na podstawie wykresw odksztace wyznaczono
nastpnie wykresy rednich napre cinajcych w kleju. W przypadku wszystkich badanych
belek okrelono na podstawie odczytw z czujnikw tensometrycznych wartoci odksztace
na kocach tam kompozytowych. Na ich podstawie okrelono wartoci rednich napre
cinajcych w skleinie w tym obszarze. Wykresy odksztace s pokazane jako punktowe
wartoci odksztace w przypadku 20, 40, 60, 80 i 100% siy niszczcej ukad wzmocnienia.
Wszystkie wzmocnione tamami CFRP belki byy oklejone tensometrami elektrooporowymi
na tamie CFRP i w kilku punktach na powierzchni stalowej. Jednake, tensometry do
zbadania wykresu odksztace na dugoci tamy, co najmniej od rodka tamy do jej
zakoczenia, przyklejono na 11 belkach.
Rnica w odksztaceniach od rozcigania pomidzy dwoma punktami pomiarowymi
musi by zrwnowaona si cinajc dziaajc pomidzy tam CFRP i podoem
stalowym. rednie naprenie cinajce moe by zatem okrelone pomidzy dwoma
tensometrami jako[182]:
~
b
L
(4.8)
gdzie:
modu sprystoci tamy kompozytowej,
Q
grubo tamy kompozytowej,
b = b b
b rnica odksztace dwch przylegych tensometrw,
(4.9)
L = * *
L odlego pomidzy dwoma przygymi tensometrami.
(4.10)
Podune odksztacenie na kocu tamy CFRP zaoono jako rwne zero, aby obliczy
rednie naprenie cinajce pomidzy kocem tamy a przylegym tensometrem. W
obliczeniach zaoono modu sprystoci CFRP rwny
= 168 GPa w tamach
redniomoduowych
= 210 GPa w tamach wysokomoduowych. Grubo tam wynosia w obu
i
przypadkach Q
= 1,4 mm. Wartoci maksymalnych rednich napre cinajcych przed
uplastycznieniem kleju w zczu i nastpujcym po nim odspojeniu tamy oraz maksymalne
przeniesione naprenie w kleju przy prbkach, w ktrych nie wystpio odspojenie tamy
zestawiono w tabeli 4.7.
Wikszo profili odksztace wzdu dugoci tamy CFRP byo typowych, jak
pokazano na rysunkach 4.14.4, 4.6, 4.8, 4.10. Wykazyway najwysze odksztacenia
w obszarze czystego zginania w rodku rozpitoci belki i najnisze na kocach tam CFRP.
Zniszczenie przez odspojenie tamy mona zaobserwowa w przesuniciu odksztace
str. 85
w profilu od chwili, w ktrej klej nie zapewnia dalszego mocowania CFRP do powierzchni
stalowej belki. Profile takie przedstawiono na rysunkach 4.5, 4.7, 4.9, 4.11. Zniszczenie moe
nastpi przy dowolnym obcieniu, gdy naprenia odrywajce na kocu tamy przekraczaj
warto dopuszczalnej wytrzymaoci na cinanie kleju. Obcienia nadal mog by
przenoszone przez wzmocnion belk, jeeli inne obszary kompozytu CFRP s zespolone ze
stal, a do chwili przekroczenia napre w kleju w tych obszarach.
Tabela 4.7. Wartoci wyznaczonych maksymalnych rednich napre cinajcych
w skleinie i postacie zniszczenia belek stalowych wzmocnionych tamami CFRP przy
rnych dugociach tam, grubociach kleju, moduach sprystoci i typach zakoczenia
zcza
Grubo
kleju
[mm]
avL1)
avP2)
[MPa]
[MPa]
Rodzaj
zniszczenia3)
200.120.Z.A.1
0,69
8,6
14,1
OL
200.120.Z.A.2
0,71
11,8
9,5
OP
0,62
15,0
14,6
OP
0,63
18,2
19,5
OP
200.120.F.A.2
0,67
17,0
19,6
UPL
200.120.F.A.3
0,56
18,8
18,7
UPL
0,67
23,4
25,7
UPL
0,67
19,2
12,9
OP
200.100.F.A.1
0,70
28,2
21,0
OP
200.100.F.A.2
0,63
28,7
25,5
OL
1,26
14,0
UPL
1,33
15,2
14,7
OL
200.100.F.C.1
1,77
32,0
20,9
OL
200.100.F.C.2
1,74
16,8
19,0
OL
0,64
22,7
26,0
OL
0,61
23,2
22,2
OP
Oznaczenie
prbki
200.120.Z.A.3
200.120.F.A.1
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.100.F.B.1
200.100.F.B.2
200.80.F.A.1
200.80.F.A.2
1)
2)
3)
EFRP
[GPa]
210
168
210
210
Dugo
tamy
[mm]
1200
1200
1000
800
Dugo
zakotwienia
[mm]
265
265
165
65
avL maksymalne naprenia cinajce po lewej stronie skleiny;

avP maksymalne naprenia cinajce po prawej stronie skleiny;
OL odspojenie rozpoczynajce si od lewej strony; OP odspojenie rozpoczynajce si od prawej

strony; UPL uplastycznienie stali.
str. 86
Pomierzone odksztacenie [%]
0,18
0,16
0,14
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
20%P= 17,5kN
40%P = 35,0kN
60%P = 52,5kN
80%P = 69,9kN
97,3%P = 85,0kN
200
400
600
Odlego od rodka tamy [mm]
Rys.4.1. Pomierzony na powierzchni tamy CFRP wykres odksztace prbki

165.120.F.A.1 przy rnych poziomach obcienia
0,16
0,14
0,12
-600
-400
0,10
0,08
20%P= 18,3kN
0,06
0,04
60%P = 55,1kN
0,02
0,00
92,6%P = 85,0kN
-200
40%P = 36,7kN
80%P = 73,4kN
200
400
600

0,18
0,16
0,14
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
-600
-400
-200
20%P= 18,6kN
40%P = 37,2kN
60%P = 55,8kN
80%P = 74,4kN
91,4%P = 85,0kN
200
400
600

str. 87
0,18
0,16
0,14
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
-600
-400
-200
20%P= 18,1kN
40%P = 36,2kN
60%P = 54,3kN
80%P = 72,3kN
94,0%P = 85,0kN
200
400
600

0,16
0,14
0,12
-600
-400
0,10
0,08
20%P= 15,3kN
0,06
0,04
60%P = 45,8kN
0,02
0,00
100%P = 76,4kN
-200
40%P = 30,6kN
80%P = 61,1kN
200
400
600

200.120.Z.A.1 przy rnych poziomach obcienia
0,14
0,12
0,10
0,08
20%P= 14,2kN
0,06
40%P = 28,4kN
60%P = 42,5kN
0,04
80%P = 56,8kN
0,02
100%P = 70,9kN
0,00
-600
-400
-200
200
400
600

str. 88
0,16
0,14
0,12
20%P= 14,7kN
0,10
0,08
40%P = 29,5kN
60%P = 44,2kN
0,06
80%P = 59,0kN
0,04
95,5%P = 70,4kN
0,02
100%P = 73,7kN
0,00
-600
-400
-200
200
400
600

0,14
0,12
0,10
0,08
20%P= 12,8kN
0,06
40%P = 25,7kN
0,04
60%P = 38,5kN
0,02
80%P = 51,4kN
0,00
100%P = 64,2kN
100
200
300
400
500

0,18
0,16
0,14
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
20%P= 16,8kN
40%P = 33,8kN
60%P = 50,5kN
80%P = 67,3kN
100%P = 84,2kN
100
200
300
400
500

200.100.F.B.1 przy rnych poziomach obcienia
str. 89
0,16
0,14
0,12
0,10
0,08
0,06
0,04
0,02
0,00
20%P= 14,9kN
40%P = 29,9kN
60%P = 44,8kN
80%P = 59,7kN
100%P = 74,7kN
100
200
300
400
500

200.100.F.C.1 przy rnych poziomach obcienia
0,12
0,10
20%P = 12,0kN
0,08
40%P = 24,0kN
0,06
60%P = 36,0kN
0,04
80%P = 48,0kN
0,02
98%P = 58,9kN
0,00
100%P = 59,9kN
100
200
300
400

Profile napre cinajcych w kleju s, w przypadku badanych wzmocnionych belek
stalowych, wyranie. Rwnowaga si wymaga, aby wszystkie podune naprenia w tamie
CFRP byy w peni przekazywane do belki za pomoc spoiny klejowej, aby moliwe byo
pene wykorzystanie wzmacniajcego stal kompozytu CFRP.
Wikszo profili rednich napre cinajcych wzdu tamy CFRP, opracowanych na
podstawie odczytanych odksztace, wykazywao maksimum na kocu tamy CFRP
i minimum w rodku rozpitoci belki. Po przekroczeniu napre dopuszczalnych,
maksymalne naprenia rednie cinajce przemieszczay si w kierunku rodka belki,
malejc w obszarze zakoczenia tamy z powodu uplastycznienia. Wykresy rednich
napre cinajcych w skleinie na dugoci tamy CFRP pokazano na rysunkach 4.124.22.
str. 90
rednie naprenia cinajce

w skleinie [MPa]
25
20
20%P= 17,5kN
15
40%P = 35,0kN
10
60%P = 52,5kN
80%P = 69,9kN
97,3%P = 85,0kN
0
0
100
200
300
400
500
600

w skleinie [MPa]
Rys.4.12. Wykresy rednich napre cinajcych w skleinie na dugoci tamy CFRP

prbki 165.120.F.A.1 przy rnych poziomach obcienia
20
20%P= 18,3kN
15
40%P = 36,6kN
60%P = 55,0kN
10
80%P = 73,4kN
92,6%P = 85,0kN
0
0
100
200
300
400
500
600

w skleinie [MPa]

20
20%P= 18,6kN
15
40%P = 37,2kN
60%P = 55,8kN
10
80%P = 74,4kN
91,4%P = 85,0kN
0
0
100
200
300
400
500
600

str. 91

w skleinie [MPa]
20
20%P= 18,1kN
15
40%P = 36,2kN
10
60%P = 54,3kN
80%P = 72,3kN
94,0%P = 85,0kN
0
0
100
200
300
400
500
600

w skleinie [MPa]

15
20%P= 15,3kN
10
40%P = 30,6kN
60%P = 45,8kN
5
80%P = 61,1kN
100%P = 76,4kN
0
0
100
200
300
400
500
600

w skleinie [MPa]

prbki 200.120.Z.A.1 przy rnych poziomach obcienia
12
20%P= 14,2kN
40%P = 28,4kN
60%P = 42,6kN
80%P = 56,8kN
100%P = 70,9kN
0
0
100
200
300
400
500
600

str. 92

w skleinie [MPa]
20%P= 14,8kN
12
40%P = 29,5kN
60%P = 44,2kN
80%P = 59,0kN
95,5%P = 70,4kN
100%P = 73,7kN
0
0
100
200
300
400
500
600

w skleinie [MPa]

30
25
20%P= 12,8kN
20
40%P = 25,7kN
15
60%P = 38,5kN
10
80%P = 51,4kN
5
100%P = 64,2kN
0
0
100
200
300
400
500

w skleinie [MPa]

15
20%P= 16,8kN
40%P = 33,8kN
10
53,2%P = 44,8kN
60%P = 50,5kN
80%P = 67,3kN
100%P = 84,2kN
0
0
100
200
300
400
500

prbki 200.100.F.B.1 przy rnych poziomach obcienia
str. 93

w skleinie [MPa]
20
15
20%P= 14,9kN
40%P = 29,9kN
10
60%P = 44,8kN
5
80%P = 59,7kN
100%P = 74,7kN
100
200
300
400
500

w skleinie [MPa]

prbki 200.100.F.C.1 przy rnych poziomach obcienia
20
20%P= 12,0kN
40%P = 24,0kN
15
60%P = 36,0kN
10
80%P = 48,0kN
91,1%P = 54,6kN
98,3%P = 58,9kN
100%P = 59,9kN
0
0
100
200
300
400
Przyoona sia [kN]

90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0-7 mm
7-27 mm
27-47 mm
0-7 mm'
7-27 mm'
27-47 mm'
0
5
10
15
20
rednie naprenie cinajce [MPa]
Rys.4.23.Wykresy rednich napre cinajcych w skleinie od przyoonej siy na

rnych jej odcinkach w prbce 200.120.F.A.3
str. 94
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0-7 mm
7-27 mm
27-47 mm
0-7 mm'
7-27 mm'
27-47 mm'
0
4
8
12
rednie naprenie cinajce [MPa]
Rys.4.24. Wykresy rednich napre cinajcych w skleinie od przyoonej siy na

rnych jej odcinkach w prbce 200.120.Z.A.2
Na rysunkach 4.234.24 Przedstawiono przykadowe wykresy wartoci rednich
napre cinajcych w skleinie na rnych jej odcinkach w zalenoci od przyoonej do
wzmocnionej belki siy. Wykresy przedstawiaj prawie idealnie liniowe przekazywanie
napre do przyklejonej tamy CFRP nawet do osignicia siy niszczcej, rysunek 4.23.
W przypadku rysunku 4.24, zanim pokazao si zachowanie nieliniowe osigajce
odksztacenie niszczce w kleju, liniowe przekazywanie obcie ze stali do tamy osigno
zakres 70% siy niszczcej.
4.3.8. Efektywna dugo zakotwienia
Na podstawie przeprowadzonych wasnych bada laboratoryjnych, w ktrych zginaniu
poddano 16 belek wzmocnionych przyklejonymi tamami kompozytowymi CFRP,
rozpoznano gdzie w zczu midzy CFRP i stal zachodzi transfer si. Zastosowane dugoci
zakotwienia wynosiy 65 mm, 165 mm oraz 265 mm. Wyznaczone na podstawie pomiarw
tensometrycznych rednie naprenia cinajce w skleinie potwierdziy, e prawie cao si
przekazywanych z belki stalowej do tamy kompozytowej przez sklein, wystpuje na
dugoci do okoo 70 mm od koca tamy CFRP. Pokrywa si to z wynikami bada
opisanymi w [31,109]. Najlepsze wyniki wytrzymaoci ukadu wzmocnienia, osignito
w przypadku prbek, w ktrych dugo zakotwienia tamy wyniosa 265mm. Wynik ten jest
bliszy wartoci opisanej przez Nozak i innych [174]. Tylko w przypadku tej dugoci
zakotwienia udao si osign zniszczenie ukadu wzmocnienia spowodowanego
uplastycznieniem stali przed odspojeniem tamy. W tabeli 4.8. zestawiono wartoci si
niszczcych w zalenoci od dugoci zakotwienia tamy.
str. 95
Tabela 4.8. Zestawienie maksymalnych si przeniesionych przez prbki w zalenoci od

dugoci zakotwienia
Lp.
Oznaczenie
prbki
200.80.F.A.1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
200.80.F.A.2
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
200.100.F.C.1
200.100.F.C.2
200.100.F.B.1
200.100.F.B.2
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
Dugo
Grubo
zakotwienia
kleju [mm]
[mm]
65
165
265
265
265
0,64
0,61
0,70
0,63
1,77
1,74
1,26
1,33
0,69
0,71
0,62
0,67
0,67
0,63
0,67
0,56
Odspojenie
CFRP
Fr.95% [kN]
tak
43,714
tak
52,343
tak
59,662
nie
tak
62,602
tak
69,129
nie
tak
tak
nie
74,950
89,607
Na podstawie wynikw przedstawionych w tabeli.4.8. mona wycign kilka

wnioskw:
Efektywna dugo zakotwienia tam w przypadku zbadanych laboratoryjnie zginanych
belek wzmocnionych przyklejonymi tamami CFRP wyniosa 265 mm.
Grubo kleju ma wpyw na warto przenoszonych przez sklein si, a zatem moe mie
wpyw dugo zakotwienia tamy. W przypadku prbek z dugoci zakotwienia 165mm,
prbki z warstw kleju okoo 1,3 mm day najlepsze wyniki wytrzymaoci w swojej
grupie. Prbki z warstw kleju gruboci 1,76 mm wykazay si wiksz wytrzymaoci
skleiny od prbek z warstw kleju gruboci 0,66 mm, ale nisz od prbek z warstw kleju
gruboci 1,3 mm.
Sposb zakoczenia tamy i skleiny w zczu ma wpyw na dugo zakotwienia.
Odwrotnie fazowana tama z wypywem kleju w przypadku prbek z tamami o dugoci
zakotwienia 265 mm, dawaa wysze wyniki nonoci ukadw zarwno tam rednio
moduowych i wysokomoduowych w stosunku do wysokomoduowych tam ze zwykym
zakoczeniem. W zwizku z tym, do osignicia tych samych wytrzymaoci ukadu
naleaoby zwikszy dugo zakotwienia tam o zwykym zakoczeniu.
Niszy modu sprystoci tam rednio moduowych (168 GPa) przy tej samej dugoci
zakotwienia, co tam wysokomoduowych (210 GPa), przy tym samym zakoczeniu tamy
i skleiny dawa nisze wyniki wytrzymaoci zcza.
Z przyczyn niezalenych, nie zbadano wpywu gruboci tamy kompozytowej na dugo
zakotwienia w przeprowadzonych badaniach.
str. 96
4.3.9. Efektywno ukadu wzmocnienia

Efektywno wzmocnienia okrelona zostaa jako zwikszenie nonoci okrelone na
podstawie odczytanych odksztace z czujnikw tensometrycznych. Uzyskanie wynikw
pomiarw tensometrycznych z 18 prbek, w tym 16 wzmocnionych przy dwch typach
zakoczenia tamy i uksztatowania kleju w jej obrbie, trzech dugociach tamy, trzech
grubociach kleju oraz dwch moduach sprystoci tamy kompozytowej, pozwala na
obiecujc wstpn ocen.
Badania czteropunktowego zginania przerywano po zerwaniu tamy kompozytowej lub
zniszczeniu dwuteownika stalowego. Zniszczenie dwuteownikw stalowych rozpoczynao si
poprzez lokalne zniszczenie grnej pki przez uplastycznienie w miejscach przyoenia si
skupionych. Granic plastycznoci stali dwuteownikw okrelono na 297321 MPa, zgodnie
z kartami materiaowymi. Wyznaczone teoretycznie naprenia na tym poziomie
w przypadku dwuteownika INP 140 wystpuj przy momentach zginajcych no wartoci
24,3126,28 kNm (odpowiednio siy 74,81 kN i 80,85 kN). Niestety z powodw bdw
ludzkich i sprztowych, odksztacenia z pomiarw tensometrycznych odczytano jedynie do
wartoci siy obciajcej rwnej 85 kN. W tabeli 4.9, przedstawiono wyniki uzyskanych
momentw zginajcych. Moment przeniesiony przez wzmocnion prbk do jej zniszczenia
odnoszono do momentw przeniesionych przez prbki referencyjne (odpowiednio momenty
w zakresie wartoci 24,4225,98 kNm). Kolorem zielonym oznaczono prbki, w przypadku
ktrych uzyskano niszczcy moment zginajcy wyszy od prbek referencyjnych.
Tabela 4.9. Zestawienie maksymalnych si przeniesionych przez ukad wzmacniajcy
Lp.
Oznaczenie
prbki
Sia
niszczca
[kN]
Moment
[kNm]
24,31/M
26,28/M
Rodzaj zniszczenia
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
Referencyjna 1
Referencyjna 2
Referencyjna 3
200.80.F.A.1
200.80.F.A.2
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
200.100.F.C.1
200.100.F.C.2
200.100.F.B.1
200.100.F.B.2
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
75,14
76,44
79,95
59,935
50,203
64,185
81,947
74,684
65,671
84,178
71,233
76,390
70,890
73,740
87,399
79,930
91,811
93,017
90,422
24,42
24,84
25,98
19,48
16,32
20,86
26,63
24,27
21,34
27,36
23,15
24,83
23,04
23,97
28,40
25,98
29,84
30,23
29,39
1,00
1,02
1,06
0,80
0,67
0,85
1,09
0,99
0,87
1,12
0,95
1,02
0,94
0,98
1,16
1,06
1,22
1,24
1,20
0,94
0,96
1,00
0,75
0,63
0,80
1,03
0,93
0,82
1,05
0,89
0,96
0,89
0,92
1,09
1,00
1,15
1,16
1,13
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
odspojenie tamy
str. 97
Na rysunku 4.25 przedstawion

rzedstawiono krzyw obcienie przemieszczenie w rodku
rozpitoci prbek referencyjnych. Poniewa
Poniewa prbki referencyjne wykazyway podobne
zachowanie w testach, w dalszej czci
cz ci zdecydowano w ich odniesieniu do oznaczania jako
jednej prbki referencyjnej. Zachowanie prbki referencyjnej opisuje w rzeczywistoci
rzeczywisto
zachowanie prbki referencyjnej nr 3.
90
80
Przyoona sia [kN]
70
60
50
40
30
Referencyjna 1
Referencyjna 2
Referencyjna 3
20
10
0
0
10
Przemieszczenie w rodku belki [mm]
Rys.4.25.. Krzywe obcienie

obci
przemieszczenie w rodku
rodku rozpitoci
rozpi
prbek
referencyjnych
Na rysunku 4.26 pokazano krzywe obcienie
obci
przemieszczenie w rodku
rozpitoci
prbek oznaczonych 200.120.F.A w odniesieniu do prbki referencyjnej.
referencyjnej. Zachowanie
wzmocnionych belek jest pokazane cigymi
ci
liniami czerwon,, niebiesk i zielon powyej
linii belki referencyjnej opisan lini przerywan. Rnice w nonoci
ci w zakresie sprystym
spr
przedstawia pierwsza pionowa linia przerywana, a rnice
r
w nonoci
ci po uplastycznieniu stali
w prbkach pokazuj pionowe przerywane linie w kolorach czerwonym, niebieskim
i zielonym. Przemieszczenie w rodku rozpitoci
ci belki jest liniowe, a do przekroczenia
granicy plastycznoci
ci w stali z wyjtkiem
wyj
pocztkowej fazy obciania
ania belek dwuteowych do
siy o wartoci
ci 6kN. U szczytu krzywych, zachowanie staje si
si nieliniowe, a do zniszczenia z
powodu utraty sztywnoci
ci
ci przekroju poprzez uplastycznienie pek belek pod miejscami
przyoenia
enia si i przekraczania granicy
granic plastycznoci
ci w regionie czystego zginania Warto
Warto
wzrostu nonoci
ci bya staa dla wszystkich prbek wzmocnionych tam
ta wysokomoduowe
(210 GPa) i wynosia okoo 8% w zakresie sprystym.
spr
Jednake,
e, wytrzymaoci
wytrzymao
ukadw
byy zalene od dugoci
ci zakotwienia
zakotwien i typu zakoczenia zcza
cza oraz gruboci
grubo skleiny. Tylko
prbki odwrotnym fazowaniem i wypywem kleju oraz dugoci
dugo
wizania
zania rwn
rwn 265 mm,
Przenosiy obcienia a do uplastycznienia stali. Pozostae prbki zniszczyy si
si poprzez
odspojenie tamy
my kompozytowej przed przekroczeniem granicy plastycznoci.
plastyczno
plastyczno
str. 98
100
90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
Referencyjna
20
10
0
0
10
12
14
16
Przemieszczenie pionowe w rodku

rodku belki [mm]
Rys.4.26. Krzywe obcienie

obci
przemieszczenie w rodku rozpito
toci prbek typu
200.120.F.A
W przypadku prbek o rednim module sprystoci,
spr
ktre rwnie przenosiy obcienia
obci
powyej
ej granicy plastycznoci
plastycznoci efekt wzmocnienia na podstawie krzywych sia
przemieszczenie w rodku rozpitoci
rozpi
zosta okrelony na poniej
ej 5% w przypadku prbki
165.120.F.A.1. W przypadku prbki 165.120.F.A.2 nie zaobserwowano na podstawie
pomierzonych wynikw wzrostu sztywnoci
sztywno
i nonoci w zakresie sprystym.
ystym. Zauwaono
Zauwa
niewielki wzrost, dopiero w przypadku przekroczenia granicy plastycznoci.
plastyczno
plastycznoci
Na rysunku 4.27
przedstawiono
rzedstawiono przebieg krzywych sia przemieszczenie w rodku
rodku rozpitoci
rozpi
belek typu
165.120.F.A.
100
90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
Referencyjna
20
10
0
0
4
6
8
10
12
14
16
Rys.4.27. Krzywe obcienie

obci
przemieszczenie w rodku rozpito
toci prbek typu
165.120.F.A
Po odspojeniu tam CFRP,
CFRP wzmocnione belki wracay do zachowania przed
wzmocnieniem. Zwykle dzieje si
si tak, gdy tama
ma cakowicie odspoi si
si od lub tylko
str. 99
w obszarze najwyszego momentu (w obszarze czystego zginania). Po obnieniu obcienia

z powodu utraty zespolenia belki stalowej i tamy CFRP, sztywno belki nagle si obnia
a stal dy do wytrzymaoci plastycznej. Naley tutaj zauway, e wzrost sztywnoci o ok.
6% dotyczy belki o niewielkim przekroju INP 140. W przypadku belek o wikszym
przekroju, np. w belkach stalowych o przekroju dwuteownika INP 300 lub INP 500, wzrost
sztywnoci po przyklejeniu tamy o zastosowanych wymiarach 50x1,4 mm byby znikomy
i wynosi odpowiednio 0,3% oraz 0,05%.
Badania prowadzono z reguy do osignicia siy o wartoci 85 kN co odpowiadao 11
mm ugicia belki referencyjnej. Powyej tego przemieszczenia, prbki staway si niestabilne
z powodu skrtnego wygicia belki lub poprzez wyboczenie w punktach obcienia grnej
pki stalowej. W przypadku belek, w ktrych nastpio odspojenie tamy badanie
przerywano. W przypadku belek, w ktrych tamy si nie odspajay przy sile 85 kN, badania
kontynuowano do zniszczenia w przekroju stalowym.
Na rysunku 4.28 przedstawiono krzywe obcienie przemieszczenie w rodku
rozpitoci prbek typu 200.100.F.A, ktrych przebiegi pokrywaj si z przebiegami
pozostaych wzmocnionych prbek, zniszczonych przez odspojenie tamy CFRP przed
przekroczeniem granicy plastycznoci w stali.
90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
200.100.F.A.1
20
200.100.F.A.2
10
Referencyjna
0
0
4
6
8
10
12
14
Rys.4.28. Krzywe obcienie przemieszczenie w rodku rozpitoci prbek typu

200.100.F.A
Jak wspomniano na wstpie rozdziau, podniesienie nonoci zakadano jako obnienie
odczytanych w pomiarach tensometrycznych odksztace belek wzmocnionych w stosunku
do belek referencyjnych. Wykazujc najlepsze waciwoci mechaniczne belk referencyjn
bya belka nr 3, dlatego t belk wybrano do dalszych porwna. Pomiary tensometryczne
rejestrowano do osignicia siy niszczcej lub siy o wartoci 85 kN. W przypadku belek,
w ktrych tamy si nie odspajay przy sile 85 kN, badania kontynuowano do zniszczenia
w przekroju stalowym. Jednake w przypadku badania tych belek, z powodu bdw ludzkich
i sprztowych, nie zarejestrowano odksztace powyej siy 85 kN. Poniej na rysunkach
4.294.35 przedstawione zostay wykresy odczytanych w rodku rozpitoci odksztace
w zalenoci od przyoonej siy zginajcej. Liniami kolorowymi (czerwone, niebieskie
str. 100
i zielone) oznaczono krzywe odksztacenia od siy w prbkach wzmocnionych. Przerywan

lini koloru czarnego oznaczono krzyw odksztacenia od siy w prbce referencyjnej.
90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,00
200.80.F.A.1
200.80.F.A.2
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20
Rys.4.29. Wykres sia odksztacenie prbek typu 200.80.F.A

90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,00
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20
str. 101
90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
200.100.F.B.1
20
200.100.F.B.2
10
0
0,00
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20
Rys.4.31. Wykres sia odksztacenie prbek typu 200.100.F.B

90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,00
200.100.F.C.1
200.100.F.C.2
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20
Rys.4.32. Wykres sia odksztacenie prbek typu 200.100.F.C

90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,00
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20

str. 102
90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,00
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20
Rys.4.34. Wykres sia odksztacenie prbek typu 200.120.Z.A

90
Przyoona sia [kN]
80
70
60
50
40
30
20
10
0
0,00
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
Referencyjna
0,05
0,10
0,15
0,20

Na wykresach znajdujcych si na rysunkach 4.294.35 przebieg linii opisujcych
odksztacenia na spodzie dolnej pki od przyoonej do belki siy, zlokalizowanie linii
kolorowej powyej czarnej przerywanej oznacza zwikszenie przenoszonej siy przy tych
samych odksztaceniach. Rnica w odksztaceniach belki wzmocnionej i referencyjnej
w stosunku do odczytanych odksztace belki referencyjnej jest rnic w poziomie nonoci.
Wyniki pomierzonych odksztace uzyskane w przypadku prbek 200.100.F.B.1
i 200.100.F.C.2 mona z pewnym bezpieczestwem traktowa jako bdne. Bd pomiaru
moe wynika z nieprawidowej pracy czujnika tensometrycznego. Zaoenie takie, mona
przyj za prawidowe przygldajc si pozostaym krzywym. W przypadku wynikw
pozostaych prbek, jasno wida pewien poziom zwikszenia nonoci. Odbiegajce od
redniej w gr ciekawe s wyniki uzyskane w przypadku prbek 200.80.F.A.2 oraz
200.100.F.A.2. W przypadku tych prbek, uzyskany poziom ograniczenia odksztace
wynis odpowiednio 25,6% oraz 14,5%. Takie odchylenie od normy naley traktowa jako
str. 103
przypadkowe, biorc pod uwag, e oglnie poziom wzrostu nonoci oscylowa w granicach
8,510%.
W tabeli 4.10. zestawiono pomierzone tensometrycznie odksztacenia w prbkach
wzmocnionych i prbce porwnawczej. Przedstawione odksztacenia dotycz si niszczcych
ukad wzmocnienia (odspojenie tamy) lub maksymalnej siy 85 kN, przy ktrej dokonano
pomiarw oraz poziomu siy 70 kN, tj. siy ktr przenioso 75% wszystkich prbek, a 100%
prbek z tamami dugoci 1200mm.
Tabela.4.10. Zestawienie pomierzonych odksztace na poziomie si niszczcych oraz sile
P=70kN wraz z procentowymi poziomami ograniczenia odksztace po wzmocnieniu
Prbka
P [kN]
1
200.80.F.A.1
200.80.F.A.2
200.100.F.A.1
200.100.F.A.2
200.100.F.B.1
200.100.F.B.2
200.100.F.C.1
200.100.F.C.2
165.120.F.A.1
165.120.F.A.2
200.120.Z.A.1
200.120.Z.A.2
200.120.Z.A.3
200.120.F.A.1
200.120.F.A.2
200.120.F.A.3
2
59,9
50,2
64,2
81,9
84,2
71,2
74,7
65,7
85,0
79,9
76,4
70,9
73,7
85,0
85,0
85,0
b
[m/m]
3
1072
734
1166
1370
1825
1301
1343
1294
1590
1399
1342
1244
1295
1488
1497
1493
bKh!.
[m/m]
4
1173
987
1255
1603
1653
1389
1454
1283
1665
1556
1488
1382
1437
1665
1665
1665
b bKh!.
bKh!.
5
8,61%
25,63%
7,09%
14,54%
-10,41%
6,34%
7,63%
-0,86%
4,50%
10,09%
9,81%
9,99%
9,88%
10,63%
10,09%
10,33%
bm
[m/m]
6
1198
1404
1278
1251
1251
1246
1235
1231
1233
1229
1228
1230
bKh!.m
[m/m]
7
1366
1366
1366
1366
1366
1366
1366
1366
1366
1366
1235
1366
bm bKh!.m
bKh!.m
8
12,30%
-2,78%
6,44%
8,42%
8,42%
8,78%
9,59%
9,88%
9,74%
10,03%
9,58%
9,96%
W kolumnie 2 tabeli 4.10, zestawiono siy powodujce odspojenie tam kompozytowych,

z wyjtkiem prbek 165.120.F.A.1 oraz 200.120.F.A.13, przy ktrych odczyt odksztace
zakoczono na poziomie siy 85kN. W kolumnach 3 i 4 wpisano przypadajce tym siom
wartoci odksztace odczytanych w pomiarach tensometrycznych. b oznacza odksztacenie
wzmocnionej prbki przy sile niszczcej (lub 85kN przy prbkach 165.120.F.A.1 oraz
200.120.F.A.13). bKh!. odksztacenie prbki referencyjnej. W kolumnach 6 i 7 zestawiono
odksztacenia w prbkach wzmocnionych i prbce referencyjnej przy sile 70 kN.
Przedstawiono odksztacenia w przypadku prbek, ktre osigny nono 70 kN.
W kolumnach 5 i 8 wyznaczono stopie ograniczenia odksztace w pce stalowej w rodku
rozpitoci belki na podstawie rnic pomidzy odksztaceniami prbek wzmocnionych
i prbki porwnawczej odczytanych w pomiarach tensometrycznych. Na czerwono
zaznaczono wyniki, ktre mog wiadczy o bdnym odczycie odksztace lub
wczeniejszym uszkodzeniu wzmocnionej prbki, powodujcym znaczce odstpstwo od
pozostaych wynikw.
str. 104
Na podstawie wynikw przedstawionych w Tabeli.4.10. oraz na rysunkach

Rys.4.294.35 mona stwierdzi, e przyklejenie tam kompozytowych do belek stalowych
miao wpyw na podniesienie ich nonoci. Uzyskane w dolnej pce stalowej
czteropunktowo zginanych dwuteownikw ksztatowao si na poziomie 8,510%
w przypadku zastosowania tam o module sprystoci 210 GPa oraz okoo 8,5 %
w przypadku zastosowania tam o module sprystoci 168GPa. Zastosowane tamy miay
grubo 1,4 mm. Grubo kleju oraz dugo tam kompozytowych nie miay w tym
przypadku wikszego znaczenia na podniesienie poziomu nonoci belki, ktry by podobny
we wszystkich przypadkach. Znaczenie tych parametrw widoczne byo w wytrzymaoci
ukadu stal klej tama CFRP.
Na podstawie wynikw uzyskanych w drugim etapie bada laboratoryjnych, mona
wycign dalsze wnioski:
Doklejanie elementw FRP do elementw stalowych jest efektywn metod podnoszenia
nonoci konstrukcji stalowych, co pokazay w szczeglnoci prbki z tamami o dugoci
1,20 m przy odwrotnym fazowaniu tamy i z wypywem kleju w zakoczeniu zcza.
Odpowiednie uksztatowanie koca tamy FRP lub kleju, ma wpyw na wytrzymao
ukadu wzmocnienia. W tym przypadku, punktem odniesienia s wartoci si, ktre ukad
stal klej tama CFRP przenosi do zniszczenia. Odwrotnie fazowana tama
z wypywem kleju wykazuje wysze nonoci od tamy ze zwykym zakoczeniem bez
wypywu kleju.
Grubo kleju ma wpyw na dugo zakotwienia. Porwnujc trzy typy prbek o rnych
grubociach kleju, ale tej samej dugoci zakotwienia zauwaono wzrost nonoci ze
wzrostem gruboci kleju do pewnej granicy. Na podstawie wynikw laboratoryjnych
mona stwierdzi, e wystpia grubo miarodajna, ktrej warto wynosia 1,3 mm.
Zarwno powyej, jak i poniej tej gruboci nono bya porwnywalnie nisza. Zatem
w celu osignicia tych samych wynikw nonoci, w prbkach z mniejsza gruboci
skleiny, naleaoby zwikszy dugo tamy, a zatem jej dugo zakotwienia. Taki
wniosek mona rwnie wysnu na podstawie wynikw prbek o gruboci kleju A (ok. 0,6
mm), w ktrych wysze nonoci osigano przy wyszych wartociach dugoci
zakotwienia tamy.
str. 105
5. ANALIZA TEORETYCZNA
A KOMPOZYTAMI FRP
ZCZ
KLEJOWYCH
POMIDZY
STAL
5.1. Wprowadzenie do analizy

Wrd analiz matematycznych zcz klejonych w literaturze odnale mona kilka
rozpatrywanych przypadkw. Podstawowa analiza dotyczy pojedynczych zcz
zakadkowych, w ktrych za pomoc klejenia czy si ze sob na zakadk, dwa elementy
z materiaw identycznych lub rnych, przy jednakowych lub zrnicowanych grubociach
materiaw. Analizy pojedynczych zcz zakadkowych mona odnale w literaturze, jako
pierwsze z rozpatrywanych m in. w pozycjach [4, 86, 183 221]. W pocztkowych stadiach,
analizy zcz zakadkowych dotyczyy czenia elementw za pomoc nitw. Zcza te
poddawane s obcieniom od si rozcigajcych i oddziaywaniom termicznym.
Innym rodzajem analiz zcz klejonych, s analizy dotyczce symetrycznych
obustronnych zcz lub wzmocnie elementw [148, 210, 222 232]. W zczach tego typu,
rozpatrywane jest poczenie dwch elementw za pomoc przyklejanych do obu elementw
czonych nakadek, na grze i na dole zcza. W przypadku obustronnego wzmocnienia,
analizuje si przekrj elementu, ktry w celu wzmocnienia, zwikszony jest przez
przyklejenie po obu stronach nakadek. W analizach obustronnego wzmocnienia dominuje
przypadek rozcigania elementu oraz poddania oddziaywaniom termicznym.
Ostatnie z omawianych i rozpatrywanych w niniejszej pracy analiz zcz klejowych,
dotycz zcz pomidzy przyklejonym elementem wzmacniajcym a podoem
wzmacnianego na zginanie elementu belkowego [1, 61, 86, 87, 149, 151, 179, 233 236,
239 243, 246 256]. Zginanie wywoywane jest poprzez przyoenie obcienia
rwnomiernie rozoonego, pojedynczej siy skupionej lub dwch symetrycznie lub
niesymetrycznie ustawionych wzgldem rodka rozpitoci belki si skupionych, jak rwnie
rnym dowolnym przypadkom obcienia.
W analizach, zcza klejowe rozpatrywane s w warunkach dopuszczalnych napre,
odksztace czy w podejciu mechaniki pkania. Poniej przedstawiono przegld
literaturowy, w ktrym mona znale mniej lub bardziej skomplikowane analizy
matematyczne zcz, moliwe do aplikacji w projektowaniu wzmocnie elementw poprzez
przyklejenie nakadki.
5.2. Zcza i wzmocnienia jednostronne
Teoria pocze klejowych bya przedmiotem wielu opracowa. Nie ma jednak jednolitej
teorii. Opracowania dotyczyy gwnie poczenia zakadkowego obcionego osiowo siami
rozcigajcymi. Zgodnie z prac Rybaka [4], ktry zajmowa si rozwojem analiz
zakadkowych zcz klejowych, pierwsze opracowanie teorii poczenia klejowego przy
daleko uproszczonych zaoeniach moemy znale w pracy Volkersena [183] z 1938 roku,
w ktrej rozpatrywane byo zcze nitowane. Druga praca majca znaczenie szczeglne, to
praca Golanda i Reissnera [184] (1944). Szeroki przegld analiz zcz zakadkowych mona
znale midzy innymi w pracach [185,186].
Liczba stosowanych zcz klejowych ronie dziki cigemu rozwojowi inynierii
materiaowej, w tym sklein. W celu okrelenia wytrzymaoci zcza klejowego niezbdne
str. 106
jest okrelenie wykresuu napre

napr w zczu, jak rwnie odpowiednich kryteriw zniszczenia.
Wykres napre w zczu
czu mona
mo
uzyska dziki
ki analizom matematycznym, jak
i obliczeniami z uyciem
yciem programw opartych na metodzie elementw skoczonych.
sko
W przypadku skomplikowanych oraz zoonych
zo onych materiaw, obecnie preferuje si
si analizy
numeryczne MES.
S. W przypadku prostych ukadw, jak rwnie
rwnie w celu uniknicia
unikni
pracochonnych procedur wprowadzania modeli numerycznych
numery
mona
na skorzysta
skorzysta z mniej
skomplikowanych metod analitycznych.
Analizy zcz
cz klejowych rozpatrywane s
s ju od lat 30-tych
tych XX wieku. Do tej pory
zaproponowano liczne metody analityczne. Projektant ma do czynienia z dug
dug list modeli
analitycznych, co moe
e sprawi
sprawi trudnoci
ci w znalezieniu najbardziej odpowiedniego
algorytmu do konkretnej sytuacji. Poniej
Poni ej zaprezentowano krtki przegld
przegl
modeli
analitycznych dostpnych
pnych w literaturze i omwiono pokrtce zasady ich stosowania.
5.2.1. Przegld
d analiz pocze klejonych
Do najprostszych analiz nale
nale dwuwymiarowe analizy liniowo-spr
spryste. Podstawowa
metoda (klasyczna) rozwaa
a najprostsze wystpujce
wyst
w praktyce zcze,
cze, pojedyncze zcze
z
zakadkowe. W metodzie tej zakada si,
si e skleina odksztaca si tylko od cinania,
a czone
elementy s sztywne. Zakada si
si rwnie, e naprenia cinajce
ce s stae na dugoci
dugo
skleiny i s wyznaczane ze wzoru:
/
~=
,
BL
(5.1)
gdzie P [N] to obcienie
enie zcza, b [m] szeroko skleiny, a l [m] jej dugo.
dugo Na rysunku 5.1
przedstawiono schemat pojedynczego zcza
z cza zakadkowego rozpatrywanego w metodzie
klasycznej.
obci
sklejonym zczu
czu zakadkowym dwch materiaw
Rys.5.1. Odksztacenia w obcionym
sztywnych [185]
Warto naprenia cinajcego
cinaj
w tym przypadku, rozpatrywa mona
mo
jako rednie
naprenie
enie w warstwie kleju. Metoda nie jest realistyczna z powodu wielu uproszcze,
uproszcze
natomiast cigle
gle jest podstaw
podstaw obliczania wytrzymaoci na cinanie skleiny [187].
[
rednie naprenia
enia w skleinie wyznaczone z pomoc
pomoc wzoru (5.1), w porwnaniu do metod
Volkersena [183], Golanda i Reissnera [184] czy Allmana [193] opisanych poniej,
poni
s nisze
odpowiednio 4,55, 3,95 oraz 4,4-krotnie
4,4 krotnie w stosunku do wyznaczonych w pracach [183,184,
[183
193] wartoci napre cinajcych
cinaj
maksymalnych. Porwnanie
ie przeprowadzono w
przypadku sklejenia dwch elementw stalowych o przekroju 50x2mm z zakadk
zakadk
str. 107
o dugoci
ci 100mm i sklein gruboci
ci 1mm. Porwnanie pokazuje, jak daleko idce
id
uproszczenie moee spowodowa
spowodowa niedoszacowanie wartoci
ci napre,
napr ktre mog
spowodowa zniszczenie zcza.
cza.
Rys.5.2.
2. Odksztacenia w obcionym
obci
zczu zakadkowym dwch sprystych
ystych materiaw
sklejanych
Analiza Volkersena (1938) [183]
[
wprowadza zaoenie zrnicowania
nicowania cinania,
zilustrowane na rysunku 5.2. Zaoenie
Zao
obejmowao odksztacenia
cenia w skleinie tylko na skutek
cinania,
cinania, ale dopuszczao odksztacenia elementw sklejanych od rozcigania,
rozci
co
przedstawiono na rysunku 5.3. Materiay sklejane rozpatrywane byy jako spryste.
spr
spr
Rys.5.3. Zcze
cze zakadkowe analizowane
a
przez Volkersna [183
183]:
(a) geometria, (b) schemat rozpatrywanego wycinka
Naprenia od rozcigania
gania w grnym materiale s
s najwysze
sze w punkcie A, zgodnie
z rysunkiem 5.2 i malej do zera w punkcie B (powierzchnia swobodna). W zwizku
zwi
z tym odksztacenia powinny stopniowo male od A do B w grnej powierzchni styku oraz od
B do A w dolnej powierzchni styku klej-materia
klej
sklejony.. Redukcja odksztace
odksztace elementw
sklejonych wzdu nakadki i cigo
ci
powierzchni skleina-materia
materia sklejony, powoduje
niejednorodny wykres odksztace
odksztac i napre od cinania
cinania w warstwie kleju. Naprenie
Napr
cinajce osiga
ga maksimum przy kocach
ko cach nakadki. W analizie Volkersena, wykres napre
cinajcych w skleinie okrelany
okre
jest za pomoc wzoru [185] wynikajcego
wynikaj
z rwnania
rwnowagi ukadu:
str. 108
/ T cosh)T +
1 T sinh)T +
,
BL 2 sinh)T/2+
1 2 cosh)T/2+
(5.2)
w ktrym P [N] to obcienie
enie zcza,
z
b [m] szeroko skleiny, a l [m] jej dugo.
dugo W pracy
[185] wystpuje bdd pisarski, ktry polega na nie uwzgldnieniu
uwzgl dnieniu w rwnaniu (5.2) nawiasu
kwadratowego. Wyraenia
nia wystpujce
wyst
w rwnaniu (5.2) opisane zostay zgodnie z [185]:
[
T )1 a +a ,
(5.3)
a = Q /Q ,
(5.4)
a =
L
,
Q Q
* 1
= ,
L
2
1
,
2
(5.5)
(5.6)
gdzie:
t1 grubo grnego materiau sklejonego,
t2 grubo dolnego materiau sklejonego,
E modu sprystoci
ci sklejanych materiaw,
Ga modu Kirchhoffa kleju,
ta grubo kleju.
Pocztkiem ukadu wsprzdnych
dnych jest rodek dugoci nakadki.
Jednake,
e, analiza ta nie uwzgldnia
uwzgl dnia efektu zginania spowodowanego przez mimorodowe
mimo
obcianie zcza
za z pojedyncz
pojedyncz zakadk. Rozwizanie
zanie to jest bardziej odpowiednie
w analizach zcz
cz z podwjn nakadk, poniewa w tych zczach,
czach, zginanie spowodowane
mimorodowoci obcienia
enia jest pomijalne.
Goland i Reissner (1944) [184]
[
stwierdzili, e mimorodowe
rodowe obcienie zcza
z pojedyncz zakadk powoduje wystpowanie
wyst powanie w ukadzie oprcz rozcigajcej
rozci
siy
przyoonej na jednostk szerokoci
szeroko
P = P/b, momentu zginajcego
cego M oraz siy poprzecznej
V przyoonych do zakocze
cze zcza.
z
Schemat zcza na zilustrowano na rysunku 5.4.
Rys.5.4. Model Golanda i Reissnera [184]

[
z 1944 roku.
str. 109
Pod wpywem wystpowania momentu zginajcego, zcze bdzie ulegao obrotowi,

zmieniajc kierunek linii obcienia. W czasie obrotu zcza, moment zginajcy bdzie mala
powodujc nieliniowy problem geometryczny, w ktrym wpyw duego ugicia materiau
sklejanego musi by wzity pod uwag.
Autorzy [184] jako pierwsi uyli wspczynnika momentu zginajcego k oraz
wspczynnika siy poprzecznej k, ktre wi przyoone na jednostk szerokoci
obcienie rozcigajce /1 z momentem zginajcym M oraz sil poprzeczn V na kocach
nakadki, zgodnie ze wzorami:
/1 Q
(H ,
2
(5.7)
1
/Q
= HI ,
C
(5.8)
gdzie:
t grubo materiaw sklejanych (t1 = t2),
c poowa dugoci nakadki.
Jeli zcze si nie obrci, np. przy maym obcieniu, wspczynniki k i k bd
w przyblieniu rwne 1. Wraz ze wzrostem obcienia rozcigajcego, k i k bd malay,
a wraz z nimi M i V. Goland i Reissner wzili pod uwag wpyw duych obrotw powierzchni
gwnych czonych elementw, ale zaoyli rwnie, e materiay sklejone bd
nierozdzielne, nieskoczenie cienk warstw kleju. Wspczynnik momentu zginajcego
przedstawili jako:
C )S C+
H=
,
C)S C+ + 22 )S C+
(5.9)
gdzie:
S =
3)1 t + 1 /1
,
2
Q Q
(5.10)
E modu sprystoci materiaw sklejanych,

t wspczynnik Poissona materiaw sklejanych.
Po okreleniu obcie na kocach nakadki, Goland i Reissner [184] obliczali naprenia
cinajce i odrywajce w skleinie, rozwizujc problem paskiego stanu odksztacenia.
Problem nieliniowoci geometrycznej rozwizali przez okrelenie obcienia na kocach
zakadki. Wyraenie na naprenia cinajce w kleju [184]:
fC *
C Qa C
1 /1 fa C
)1 + 3H+
~=
+ 3)1 H+,
fa C
8C Q
Q
str. 110
(5.11)
gdzie:
/1 sia przyoona na jednostk szerokoci,
c poowa dugoci nakadki,
t grubo materiau sklejanego,
k zgodne z rwnaniem (5.9)
fa 8
7 sa
Q
.
Q
sa H I C)sa + C)sa + C
Wyraenie na naprenia odrywajce w kleju:

x=
1&
+ 7 sa
(5.12)
sa H I )sa + )sa +
C
sa = va ,
Q
gdzie:
va = 6
gdzie:
Ea modu Younga kleju,
HI =
Q
,
Q
HC
/1
3)1 t + ,
Q
Q
7 = C)sa + )sa + + )sa + C)sa +,

7 = C)sa + )sa + + )sa + C)sa +,
`a =
1
)2sa + + )2sa +.
2
,
(5.13)
(5.14)
(5.15)
(5.16)
(5.17)
(5.18)
(5.19)
Pocztkiem ukadu wsprzdnych x jest rodek dugoci nakadki.

Rozwizano dwa graniczne przypadki w celu okrelenia napre w kleju. W pierwszym,
warstwa kleju bya mao elastyczna, a nakadk oglnie traktowano jako odksztacajc si
w jednym kierunku, o takich samych waciwociach materiaowych. W drugim przypadku,
skleina bya elastyczna, a podatno zcza wynikaa gwnie z wystpowania warstwy kleju.
Pierwszy przypadek jest typowy przy grubych materiaach sklejanych z drewna i tworzywach
sztucznych. Drugi jest stosowany do zcz materiaw metalowych.
Wczesne prace wykonane przez Volkersena [183] oraz Golanda i Reissnera [184] byy
wielkim krokiem w kierunku analizy napre zcz klejowych. Nie mniej jednak, ich prace
miay kilka ogranicze:
str. 111
Brak zmiennoci napre kleju w kierunku gruboci kleju.

Zaoenie wystpowania maksymalnych napre cinajcych na kocach nakadki,
co narusza warunek koca wolnego od napre, prowadzc do raczej
konserwatywnych prognoz obcienia niszczcego.
Rozwaanie sklejonych materiaw jako cienkich belek, z pominiciem odksztace
w kierunku cinania wzdu gruboci kleju, a take na kierunku normalnym, co jest
szczeglnie wane przy cinaniu w przyklejonych materiaach mikkich, takich jak
kompozyty.
L.J. Hart-Smith [188] wzi pod uwag wpyw duych odksztace, ale rozwaa
deformacje oddzielnie w grnym i dolnym materiale sklejanym nakadkowo, przez co nie
negowa wystpowania warstwy kleju. Hart-Smith [188] zaprezentowa odmienne wyraenie
w
stosunku
do wyraenia Golanda
wspczynnika momentu
zginajcego
i Reissnera:
Q
1
H 1 +
,
Q 1 + u C + 1 )u C+
a
6 a
(5.20)
gdzie:
ta grubo warstwy kleju,
ua = S C22,
(5.21)
Oplinger [189] przedstawi bardziej szczegowe analizy. Wychodzc z analizy Golanda
i Reissnera [184] wzi pod uwag skutki duych ugi zarwno na zewntrz jak i wewntrz
nakadki, biorc rwnie pod uwag poszczeglne odksztacenia grnych i dolnych
materiaw klejonych nakadkowo. Oplinger [189] otrzyma wyniki podobne do tych Golanda
i Reissnera w przypadku duych wartoci gruboci materiaw klejonych do gruboci warstw
kleju oraz istotne rnice w przypadku cienkich materiaw klejonych. Zhao [190] opracowa
prostsz form wspczynnika momentu zginajcego, ktry jest odpowiedni w przypadku
sklejanych materiaw grubych i sztywnych, ale ma ograniczenia przy krtkich nakadkach.
Jego wyraenie jest wiele prostsze i atwiejsze w uyciu ni Hart-Smitha lub Golanda
i Reissnera, dziki pominiciu skadnika nieliniowego wzgldem ua . Wspczynnik ma
posta:
H=
1
.
1 + ua C
(5.22)
Ograniczeniami rozwiza Volkersena i Golanda i Reissnera zajmowali si Ojalvo
i Eidinoff (1978) [191], ktrzy badali wpyw gruboci kleju oraz Tsai i in. (1998) [192],
ktrzy badali odksztacenia w materiaach sklejonych na kierunku normalnym i kierunku
cinania [185]. Ojalvo i Eidinoff [191], stwierdzili, e gwna rnica pomidzy teoriami
uwzgldniajcymi i pomijajcymi wpyw gruboci kleju wystpuje na kocu nakadki.
Maksymalne naprenia cinajce rosn a odrywajce malej przy uwzgldnieniu wpywu
gruboci skleiny. Wpyw gruboci skleiny jest bardziej widoczny przy krtkich nakadkach,
grubych materiaach sklejanych i sztywnych klejach.
str. 112
Zgodnie z prac [191] Ojalvo i Eidinoff zawarli peniejszy opis napre od cinania
w kleju w grnej i dolnej powierzchni kontaktowej (opisanych i = 1 lub 2):
~?
S S
T? .
Q
(5.23)
Zaoyli, e wartoci przemieszcze w kleju zmieniaj si liniowo pomidzy grn i doln
powierzchni kontaktow:
T)*, + =
T +T
+ )T T +
2
Q
S)*, + =
S +S
+ )S S + .
2
Q
(5.24)
Za prac [191] do wprowadzania napre Ojalvo i Eidinoff wykorzystuj parametry
bezwymiarowe:
~
x
*
~ = , x = , * = ,
~
~
C
(5.25)
gdzie:
/1
~ = .
2C
(5.26)
Naprenie cinajce jest wtedy wyraone jako:
~ =
gdzie:
a
E
1
Csaa 2 + 6)1 + faa + * +

2saa )1 + 3)1 + faa + H+
a,
2 + 6)1 + faa + saa 2 + 6)1 + faa + *

a
= 1
saa 2 + 6)1 + faa +

saa 2 + 6)1 + faa +
saa =
faa =
C
,
Q
Q
.
Q
(5.27)
,
(5.28)
(5.29)
(5.30)
(5.31)
Przez to E = E w napreniach oraz
= /)1 t + w odksztaceniach. Wspczynnik
momentu zginajcego H zdefiniowany poprzez:
H=
(
,
). Q2+)1 + faa +
(5.32)
str. 113
gdzie:
( moment wywoany zginaniem elementw sklejanych na kocu zcza,
. sia rozcigajca w skleinie.
Naprenia odrywajce x okrelone zostay jako:
x
gdzie:
Na
sin h)n * + )n * + +
a C)n
3faa saa
vaa
n =
+ ,
2
2
n =
3faa saa
vaa
+
,
2
2
24 C
vaa = N .
Q Q
* +C)n * +,
(5.33)
(5.34)
(5.35)
(5.36)
Bardziej zoone teorie Allmana (1976) [193] oraz Chena i Chenga (1983) [194],
przewiduj wystpowanie maksymalnych napre odrywajcych w pobliu koca nakadki.
Allman [193] pokaza, e odlego od koca nakadki do miejsca wystpowania
maksymalnych napre odrywajcych zaley od wzgldnej podatnoci pomidzy klejem
i materiaami klejonymi. Uywajc zcza ze wzgldnie podatn warstw kleju, Chen i Cheng
[194] stwierdzili, e maksymalne naprenie odrywajce w kleju nie wystpuje na kocu
zakadki, lecz w odlegoci okoo 20% gruboci materiau sklejanego od jej koca. Z reguy,
w analizach, podunie lub poprzecznie do gruboci kleju, odksztacenia w kierunku
normalnym i cinania materiau sklejanego s pomijane w porwnaniu do wysokich
odksztace podunych, tak jak w przypadku analiz klasycznych. Nadal wystpuj jednak
due poprzeczne naprenia cinajce i normalne w skleinie na granicy klej/materia sklejony.
Jeeli wystpuje w zczu materia z niskim poprzecznym moduem w kierunku normalnym
i kierunku cinania, tak jak w przypadku przyklejania kompozytw, naprenia te spowoduj
due odksztacenia poprzeczne w kierunku cinania i normalnym w materiale sklejonym
w pobliu granicy styku skleina materia klejony. Dlatego, w przypadku sklejania
materiaw kompozytowych, naley uwzgldnia odksztacenia poprzeczne tego materiau od
cinania i odksztacenia w kierunku normalnym.
Tsai, Oplinger i Morton (1998) [192] udoskonalili klasyczne prace Volkersena [183] oraz
Golanda i Reissnera [184] do zcz zakadkowych pojedynczych oraz De Bruyne (1944) [187]
do zcz z podwjn nakadk, w celu obliczania odksztace od cinania materiaw
sklejanych, z zaoeniem liniowej zmiennoci po gruboci kleju. Pokazali, e te
udoskonalenia daj bardziej zblione wyniki z dowiadczalnymi ni klasyczne rozwizania,
zwaszcza gdy stosowane s przyklejane materiay kompozytowe. Mimo swoich ogranicze,
klasyczne rozwizania nadal s punktem odniesienia do nowych rozwiza i zaoe
str. 114
projektowych. Ponadto, rozwizania s stosunkowo proste i nie wymagaj potrzeby

stosowania komputerw o duej mocy obliczeniowej [185].
f C*
C aaa
~
1 faaa C
Q C
)1 + 3H+

+ 3)1 H+,
faaa C
~ 4
Q
Q
gdzie:
faaa = 8
Q 1+2
1
.
Q/)3 Q +
(5.37)
(5.38)
Oprcz okrelanych mianem dzie klasycznych, kilku autorw pracowao nad uzyskaniem
bardziej oglnych rozwiza, np. poprzez zastosowanie nieidentycznych materiaw
sklejanych, rnych gruboci i waciwoci materiau lub zastosowania przyklejanych
materiaw kompozytowych [86, 193, 195 209]. Jednake, im bardziej model jest oglny,
tym bardziej wyraenia rozwiza staj si skomplikowane i wymagaj uycia komputera do
rozwizania. Wystpuj dwa klasyczne rozwizania stosowane z uyciem komputera.
W jednym, uywana funkcja prowadzi do uzyskania wartoci napre, takich jak u Golanda
i Reissnera [184] lub Volkersena [183]. W drugim, naley rozwaa odksztacenia po
gruboci (lub poprzecznie) na kierunku cinania i kierunku normalnym w materiaach
sklejonych. Dotyczy to szczeglnie materiaw kompozytowych (laminatw). Najwaniejsze
z wczesnych analiz z uwzgldnieniem tych deformacji byy prace Rentona i Vinsona [195],
Srinivasa [196] i Allmana [193]. Renton i Vinson [195] oraz Srinivas [196], przeprowadzili
podobne analizy, w ktrych naprenia w skleinie s stae po gruboci, a podune naprenia
normalne zostay pominite. W modelu Rentona i Vinsona [195] speniony jest dodatkowo,
warunek zerowych napre cinajcych na kocu zakadki. Z drugiej strony, w analizach
Allmana [193], naprenia odrywajce s zmienne po gruboci kleju, a ponadto speniony jest
warunek zerowych napre cinajcych na kocach zakadki. Podobnie jak w poprzednich
dwch analizach, naprenia cinajce w skleinie zaoone s o staej wartoci po gruboci
kleju, a naprenia normalne w kierunku podunym w skleinie s pominite.
Z powodu wzrostu zastosowa w inynierii materiaw kompozytowych, Renton i Vinson
[195,197] zasugerowali, e analizy powinny bra pod uwag nie tylko anizotropiczne
waciwoci materiaw kompozytowych, ale rwnie konstrukcji laminatu (anizotropiczne
waciwoci zarwno kadego laminatu oraz ukad wkien w laminacie). Uywajc teorii
pyt kompozytowych, wyprowadzili liniowo-spryst analiz pomidzy dwoma
identycznymi lub rnymi laminowanymi lub izotropicznymi materiaami w przypadku
pojedynczego zcza zakadkowego. Materiay sklejone s symetryczne wzgldem ich
wasnej osi, a kady laminat ma waciwoci ortotropowe. Dodatkowo rozwaano wpywy
termiczne na zachowanie zcza. Te analizy doprowadziy do wyprowadzenia dwch
poczonych, liniowych rwna rniczkowych czwartego rzdu z 26 warunkami
brzegowymi, ktre musz by spenione celem uzyskania napre cinajcych
i odrywajcych. By to kolejny znaczcy wkad w analiz zcza zakadkowego. Tak jak
w poprzednich analizach, naprenia cinajce i odrywajce w kleju zaoono jako stae na
gruboci kleju [198].
str. 115
Srinivas [196] zauway, e biorc pod uwag, cienkie materiay sklejone bez
poprzecznych napre cinajcych i normalnych, uzyskuje si bdy w wynikach metod
Golanda i Reissnera [184] i Hart-Smitha [188]. Wyprowadzi analiz spryst, w ktrej
rozwaano skadowe napre. Rozwaa zarwno pojedyncz oraz podwjn nakadk.
W jego metodzie grubo materiaw sklejonych bya staa, cinana lub stopniowa. cinane
materiay klejone byy wyidealizowane jako stopniowane. Wpyw duych odksztace
w zczu zosta uwzgldniony, przy rozwizaniu problemu nieliniowoci geometrycznej.
Zcze nakadkowe zostao podzielone na obszar zakadki i obszar zewntrzny. Zakadka
moe by podzielona na wicej obszarw, w zalenoci od istnienia stopni lub przerw
w zczu. Rwnania w kadym obszarze zostay rozwizane oddzielnie i speniy warunki
brzegowe na kocach kadego obszaru. Model Srinivasa [196] ma wad potrzeby rozwizania
numerycznego oraz pomijania wanych waciwoci, takich jak zmiana napre w kleju po
gruboci i warunek zerowych napre na kocu nakadki.
Sprysta teoria Allmana [193] zawiera jednoczenie efekty zginania, rozciganie
i cinanie w materiaach sklejonych oraz cinanie i odrywanie w skleinie. Jego rozwaania
dotyczyy symetrycznych nakadkowych zcz pojedynczych, ktre wykazay jednak, e
sposb ten moe by zastosowany do innych typw zczy, takich jak z podwjn nakadk.
Brano pod uwag izotropiczne i kompozytowe materiay sklejane. Momenty zginajce i siy
poprzeczne na kocu zcza u Allmana obliczane byy jak w przypadku Golanda i Reissnera
[184]. Wykres napre w materiaach sklejanych i kleju by wyraony za pomoc funkcji
napre, ktre speniay wszystkie warunki rwna rwnowagi i warunkw brzegowych
napre, w tym zerowych napre w kleju na kocu zcza. W przypadku materiaw
sklejanych, zaoono paski stan odksztacenia, rozwaajc podune i poprzeczne naprenia
normalne i cinajce, zmienne po gruboci. W warstwie kleju rozwaano jedynie naprenia
cinajce, ktre zaoono jako stae po gruboci kleju i odrywajce, zmieniajce si liniowo.
Allman wskaza rwnie, e moliwe jest wczenie nieliniowoci materiau w razie potrzeby,
jeeli zastosuje si odpowiednie modyfikacje do wyraania energii odksztacenia.
Podejcie Almana zastosowali rwnie Chen i Cheng [194] rozwaajc charakterystyki
nieliniowej geometrii zcza pojedynczego oraz okrelajc siy w zczu jak Goland i Reissner
[184]. Zaoyli, e naprenia cinajce w kleju nie zmieniaj si na gruboci i pokazali,
w rwnaniach rwnowagi, e naprenia podune w kleju s zerowe. Naprenia odrywajce
zmieniaj si liniowo po gruboci kleju. Pokazali, e wszystkie skadowe napre mog by
wyraone w warunkach dwch nieznanych niezalenych funkcji *) +.
Oparte na analizach Allmana, badania Adamsa i Mallicka [200] objy zarwno zcza
pojedyncze i z podwjn nakadk. Sformuowania analityczne tych dwch typw zcz s
podobne. Materiay klejone mog by o charakterze izotropowym lub kompozytowym.
Klejone kompozyty ograniczone zostay do jednokierunkowo zbrojonych. Co wicej,
materiay sklejane mog si rni waciwociami materiaowymi i/lub gruboci. Materiay
rozwaano jako spryste, a klej mg odksztaca si plastycznie.
W analizie Adamsa i Mallicka [200] naprenia w kleju zmieniaj si po jego gruboci.
Podune naprenia normalne w kleju i materiaach sklejanych zaoono jako zmienne po
gruboci kleju w celu obliczenia cieplno-wilgotnociowych odksztace w kleju i materiaach
sklejanych. Ze wzgldu na zwikszon zoono napre w kleju i rnych materiaw,
cay zakres napre by wyraony czterema niezalenymi funkcjami, zamiast dwiema jak
str. 116
w pracy Chena i Chenga [194]. Dziki tej dodatkowej zoonoci autorzy nie wyprowadzili
kocowej postaci rwnania, zamiast tego dokonali dyskretyzacji rwnania przez podzielenie
zcza na szereg przedziaw funkcji i pierwszych pochodnych tworzcych nieznane
parametry w kadym wle. Metoda potrzebuje uycia komputera w celu uzyskania
ostatecznych wynikw.
Dwuwymiarowa analiza liniowo-sprysta Frostiga, Thomsena i Mortensena [201] jest
rozwiniciem ich wczeniejszej pracy nad analiz pyt warstwowych z poprzecznie gitkimi
lub sztywnymi rdzeniami. Naprenia cinajce zakadane byy jako stae na gruboci kleju
a odrywajce jako zmienne. Materiay sklejane modelowane byy jako liniowo spryste
cienkie belki lub pyty (szerokie belki) przestrzegajc zaoe Bernoulliego-Eulera. Pola
napre i odksztace byy jednolite na caej szerokoci. Materiay sklejane mog by
metalowe lub z laminatw kompozytowych. Odksztacenia od cinania i normalne (na
gruboci) w materiaach sklejanych pominito. Analiza ta bya jedyn, ktra rozwaaa
wypyw kleju. Wypyw kleju modelowano z uyciem dwch podej pamitajc, e wolny od
napre koniec kleju nie jest w przypadku wypywu wymagany. W pierwszym podejciu,
poprzeczne przemieszczenie w kleju (po gruboci) zrwnano z poprzecznymi
przemieszczeniami wzgldnymi obu materiaw klejonych. W drugim, wypyw kleju
zamodelowano jako pochylone rwnowane spryste pasmo ze sztywnoci tylko
w paszczynie podunej.
Przygldajc si poprzednim analizom Bigwood i Crocombe [202] zauwayli, e
wikszo z nich mona stosowa do zcz w jednej konfiguracji, z pojedyncz lub podwjn
nakadk. Dlatego sprbowali utworzy ogln analiz spryst, ktra pozwoliaby na
analiz rnych konfiguracji pocze klejowych w zoonych stanach obcienia,
skadajcych si z si rozcigajcych i cinajcych oraz z momentu zginajcego na kocach
zcza. Zamodelowali obszar zakadki jako warstwowy (materia sklejony skleina), co
pozwala na analiz dowolnej konfiguracji, ktra moe by uproszczona do tej postaci.
Bigwood i Crocombe [202] stworzyli dwie uproszczone dwuparametrowe formuy
projektowe, ktre okrelaj naprenia cinajce i odrywajce na kocach nakadki. Formuy
zapewniaj proste wstpne oszacowanie wytrzymaoci poczenia. W celu uatwienia analizy
wyprowadzania wzorw projektowych do okrelenia maksymalnych napre cinajcych
i odrywajcych, zagadnienia rozczyli.
Sawa ze wsppracownikami [203], analizowali zcze pojedyncze, skadajce si dwch
podobnych sklejonych materiaw o izotropowych pod obcieniem rozcigajcym, jak
w przypadku kontaktu trzech cia. W analizie uyli zadania paskiego teorii sprystoci do
obliczenia wykresu napre kontaktowych na powierzchni materia sklejony skleina.
Badania numeryczne pokazay, e przez pocienienie materiau przyklejanego i jego modu
Younga, kontaktowe naprenia cinajce w pobliu zakoczenia nakadki rosn.
W pracy [204] rozwinli swoje poprzednie analizy do obliczania rnych sklejanych
materiaw izotropowych. Uyli funkcji napre Airego w celu wyraenia odksztace
i napre w komponentach, a warunki brzegowe pozwalay na analiz trzech skoczonych
elementw paskowych (grny materia sklejony, skleina, dolny materia sklejony). W kadym
pasku, rozwaali podune i poprzeczne naprenia normalne oraz podune naprenia
cinajce. Warunek zerowych napre cinajcych w kleju na kocach nakadki by
speniony. Odkryli, e istnieje grubo kleju, przy ktrej warto osobliwoci jest minimalna,
str. 117
co oznacza, e istnieje optymalna grubo warstwy kleju pod wzgldem wytrzymaoci

poczenia.
Generalnie, metody analityczne dowodz wzrostu wytrzymaoci skleiny ze wzrostem
gruboci warstwy kleju w zczu. Jednake w praktyce, okazuje si, e wytrzymao skleiny
spada ze wzrostem gruboci kleju w zczu. Adams i Peppiatt [205] prbowali to
wytumaczy wystpowaniem wikszej liczby wad w zczu (pustek powietrznych lub mikro
rys). Moliwym powodem jest wystpowanie w zczu z grubsz sklein wyszego zginania
materiaw sklejonych z powodu mimorodu obcienia. Wpyw gruboci kleju na
wytrzymao zcza mona rwnie wytumaczy napreniami na styku skleina-materia
sklejony [206,207]. Dlatego, aby realnie przewidywa obcienia, model analityczny musi
zawiera zmienno napre w skleinie na jej gruboci, z uwzgldnieniem napre na
powierzchniach kontaktu materiaw. Tounsi i Benyoucef wyprowadzili analityczne
rozwizanie napre na powierzchniach kontaktowych w belkach elbetowych
wzmocnionych przyklejonymi tamami FRP [208], a w pracy [86] Benachour, Benyoucef,
Tounsi i Adda Bedia wyprowadzili wzory na naprenia na powierzchniach kontaktowych
w belkach stalowych wzmocnionych przyklejonymi spronymi tamami FRP.
Wang i Zhang [209] zaproponowali nowatorski model trj-parametrowy, sprystego
podoa do analiz zcza zakadkowego. Klasyczny dwu parametrowy model sprystego
podoa nie spenia warunkw zerowych napre cinajcych na krawdziach warstwy
klejcej. Aby wyeliminowa ten brak, badanie warstwy kleju przeprowadzono poprzez
poczenie dwch warstw sprystych poczonych warstw cinan. Ten model umoliwia
zrnicowanie napre odrywajcych wzdu dwch powierzchni kontaktowych
klej/materia sklejany, dlatego pozwala na spenienie warunkw brzegowych warstwy kleju.
Model ten odzyskuje brakujcy "stopie swobody w paskim modelu sprystego podoa
warstwy kleju przez wprowadzenie poprzecznych przemieszcze warstwy kleju jako
niezalenych parametrw.
Kolejnym typem analiz zcza zakadkowego s dwuwymiarowe modele fizyczne
sprysto-plastyczne. W przypadku stosowania w zczu kleju o duym odksztaceniu
plastycznym przy zniszczeniu, na przykad ywic epoksydowych modyfikowanych gum,
plastyczno kleju musi zosta uwzgldniona, aby poprawnie odwzorowa wykresy napre
i odksztace po uplastycznieniu skleiny (kiedy pynie). Materiay sklejone rwnie mog si
uplastyczni, zatem analiza musi zakada takie zachowanie, jeeli dy si do przewidzenia
realnych obcie niszczcych.
Nieliniowo materiaw z powodu plastycznego zachowania jest czsto pomijana
przez wzrost skomplikowania wyraenia matematycznego. Zwykle, nieliniowo materiau
jest realizowana tylko w modelach elementw skoczonych. Wikszo analiz przedstawia
zaoenia zachowania plastycznego tylko w warstwie kleju.
Hart-Smith w swoich pracach o zczach pojedynczych [188] i z podwjn nakadk [210]
przedstawi wartociowe rozwaania nad plastycznymi waciwociami kleju. Rozwin
analizy Volkersena [183] i De Bruyne [187]do zcz z podwjn nakadk [210] oraz prac
Golanda i Reissnera [184] do zcz pojedynczych [188], w przypadku ktrych zaprezentowa
alternatywne wyraenia wspczynnika momentu zginajcego.
Hart-Smith okrela plastyczne zachowanie kleju, przy uyciu sprysto-plastycznego
modelu napre cinajcych. Uwzgldni rwnie zrnicowanie sztywnoci i niezgodnoci
str. 118
w rozszerzalnoci
ci termicznej materiaw sklejanych. Przy uwzgldnieniu
uwzgldnieniu plastycznoci
plastyczno kleju,
przewidywane wytrzymaoci
ci zcza
z
s wysze ni w przypadku analizy sprystej.
spr
Maksymalna wytrzymao
zcza
z
obliczona zostaa z uyciem
yciem kryterium zniszczenia jako
maksymalnych odksztace od cinania. Rnice w sztywnoci
ci pomidzy
pomi
materiaami
sklejonymi nie spowodoway zmniejszenia wytrzymaoci
wytrzymao poczenia.
W celu scharakteryzowania zachowania kleju, Hart-Smith
Hart Smith wybra model sprystospr
plastyczny zgodny z rysunkiem 5.5,, to znaczy taki, w ktrym wytrzymao
wytrzymao na cinanie
i odksztacenia w modelu s rwne niszczcym
niszcz
napreniom cinajcym
cym i odksztaceniom
odksztace
kleju, tj. kiedy obie krzywe maj
maj t sam energi odksztacenia. Pokaza, e kady model
kleju okrelony
lony przez dwie linie proste, ktre maj
maj takie same naprenia
napr
niszczce,
odksztacenia i energi odksztacenia, przewiduje tak
tak sam maksymaln
maksymaln wytrzymao
zcza sklejonych materiaw jednolitych.
jednolitych
Rys.5.5.. Krzywa cinania kleju u Hart-Smitha [188]

Wszelkie niezgodnoci
ci w odksztacalnoci
odksztacalno termicznej pomidzy
dzy materiaami sklejanymi
obniaj wytrzymao
zcza.
z
Obnienie wytrzymaoci
ci z powodu niezgodnoci
niezgod
odksztacalnoci
ci termicznych ronie
ro
ze wzrostem gruboci
ci materiaw sklejonych i ich
sztywnoci.
ci. Rwnania wymagaj
wymagaj iteracyjnego rozwizania
zania i opisania wykresu napre
cinajcych i odksztace w obszarach sprystych
spr ystych i plastycznych zakadki.
Skutki napre odrywajcych s
s bardziej widoczne w zczach
czach pojedynczych ni
ni w tych
z podwjna nakadk z powodu mimorodowego
mimo
obcienia,
enia, co jest problemem w klejeniu
materiaw kompozytowych, ktre maj
maj nisk wewntrzn wytrzymao na rozciganie.
Problem ten staje si bardziej powany
powa
ze wzrostem gruboci
ci materiaw sklejanych,
poniewa ze wzrostem gruboci
grubo moe wzrosn cakowite obcienie
enie w paszczynie,
paszczy
a wytrzymao na rozciganie
ganie na gruboci
ci jest ograniczona poprzeczn wytrzymaoci
kompozytu na rozciganie.
Naprenia cinajce w kleju Hart-Smith
Hart
[188] wyrazi wzorem:
~
aa CG)2sa *+
aa ,
(5.39)
str. 119
gdzie:
saaa
aa
aa
/1 +
1 + 3)1 t + 2
,
4
Q Q
6)1 t +(
1
,
Q
2saaa )2saaa C+
1
aa
= /1 2
)2saaa C+,
2C
2saaa
Q+Q
1
( = /1
,
2
1 + uaa C + uaa C /6
/1
uaa = ,
Q
.
12)1 t +
N
(5.40)
(5.41)
(5.42)
(5.43)
(5.44)
(5.45)
Naprenia odrywajce w kleju w zczu zakadkowym Hart-Smith [188] wyrazi wzorem:
x=
Naa C)a *+C)a *+
gdzie:
Naa
aa
a =
aa
2 Q
)a *+ )a *+,
( )a C+ C)a C+
,
Q a )+
( )a C+ + C)a C+
.
Q a )+
(5.46)
(5.47)
(5.48)
(5.49)
Hart-Smith rozwaa rwnie plastyczno napre cinajcych w kleju, utrzymujc
naprenia odrywajce w zakresie sprystym. Naprenia cinajce modelowa z uyciem
biliniowej sprysto-idealnie plastycznej aproksymacji. Obszar zakadki podzieli na trzy
czci. Dwie skrajne plastyczne i centralna sprysta. Schemat przedstawiono na rysunku
5.6. W obszarze sprystym, problem rozwaa w warunkach napre cinajcych:
~=
str. 120
;aa C)2saaa *+
+ ~# )1 "+.
(5.50)
W obszarach plastycznych, problem rozwaa

rozwa w warunkach odksztace cinajcych:
cinaj
2")saaa *+ saaa *Q G)saaa +,
g gh 1
(5.51)
gdzie:
~# plastyczne naprenia cinajce
cinaj
w kleju,
spryste odksztacenie cinajce
cinaj
w kleju,
K wspczynnik,
;aa
"~#
.
C)saaa +
(5.52)
w kleju w zczu
z
zakadkowym nawizujc
c do Hart-Smitha
Hart
[188]
Rys.5.6. Plastyczno
K i d s rozwizywane
zywane poprzez iteracj
iteracj z uyciem odpowiednich rwna przedstawionych
w [188].
Bigwood i Crocombe [211] rozwinli swoje analizy spryste [202] w celu obliczania
kleju w zakresie nieliniowym. Model moe
mo zawiera nieliniowe zachowanie napre
napr
w kleju
oraz moe by poddany rnym
nym postaciom obcienia.
obci
Pynicie
cie kleju zamodelowano za
pomoc hipotezy Hubera opisanej jako kryterium von Misesa i zmodyfikowane
zmodyfikowane kryterium
von Misesa:
xy x} x x} x 3~4} .
x
(5.53)
Zmodyfikowane kryterium von Misesa wyraone

wyra one w warunkach wspczynnika s [211],
hipoteza HMH:
xy
1
x} x )
) 1+
1 x} x ) 1+ 4x} x x} x 3~4} .
2
(5.54)
str. 121
Adams i Mallick [200] w analizie opisanej wczeniej,

wcze
rwnie rozwaali
rozwa
sprystoplastyczne zachowanie kleju. Autorzy wzili
wzi pod uwag wpyw plastycznoci
plastyczno kleju stosujc
procedur iteracyjn.. Kolejne przyrosty obcienia
obci
stosuje si do momentu osignicia
osi
przez
maksymalne naprenia
enia lub odksztacenia poziomu zniszczenia lub do czasu zastosowania
penego obcienia.
enia. Z drugiej strony, autorzy stwierdzili, ee podczas gdy naprenia
napr
cinajce
byy ograniczone przez uplastycznienie
uplastycz
kleju, odksztacenia od cinania
ia w kleju przyjmoway
form wykresu odksztace od cinania
podobn do przewidywanej teori Volkersena. Z tego

powodu wprowadzili rozwizanie
rozwizanie liniowego efektywnego moduu sprystoci
spr
[212].
Zrwnali energi pod krzyw naprenie-odksztacenie
napr
dwch przypadkw
adkw i przy uyciu
u
tych
samych odksztace przy zniszczeniu (patrz rysunek 5.7), unikajc
c stosowania do kleju
dwuliniowych krzywych naprenie-odksztacenie
napr
uywanych przez Hart- Smitha, umoliwili
zastosowanie jednej analizy liniowej.
Rys.5.7. Propozycja
ja Adamsa i Mallicka [212] rozwizania
zania Moduu efektywnego
W analizie Mortensena i Thomsena [213], warstw kleju modelowano zarwno jako
materia zachowujcy si liniowo i nieliniowo. Nieliniowe zachowanie kleju zakadali przy
uyciu
yciu siecznego moduu sprystoci
spr
ci na krzywej nieliniowe naprenie-odksztacenie
napr
w poczeniu
czeniu ze zmodyfikowanym kryterium plastycznoci
plastyczno ci von Misesa. Porwnali wyniki
liniowego zachowania kleju z tymi uwzgldniajcymi
uwzgl
cymi nieliniowe zachowanie kleju
i stwierdzili, ee nawet przy niskim obcieniu, nieliniowo zachowania
nia kleju wpywa na
naprenia
enia w kleju, poniewa nieliniowe zachowanie kleju prowadzi do zmniejszenia
koncentracji napre na kocach
cach nakadki, tak jak przewidywa m.in. Hart-Smith
Hart
[188].
Podobnie jak Mortensen i Thomsen, Smeltzer i Klang [214] rozwaali
rozwa
przyklejony
kompozyt na warstw kleju o nieliniowym zachowaniu. W analizie rozwaali
rozwa
rozwa
symetryczne
laminaty kompozytowe z uwzgldnieniem
uwzgl dnieniem wpywu poprzecznego odksztacenia cinajcego
w materiaach sklejanych, przy uyciu
u
teorii pierwszego rzdu
du odksztacenia od cinania
laminowanej pyty. Zachowanie kleju zamodelowano za pomoc
pomoc plastycznej teorii
odksztacenia ze zmodyfikowan
zmodyfikowan wersj kryterium plastycznoci
ci von Misesa. Naprenia
Napr
cinajce i odrywajce
ce przyjto za stae na caej
ca gruboci
ci kleju, a warunek zerowych napre
napr
cinajcych na kocach
cach nakadki nie by brany pod uwag.
uwag
Analizy plastyczne przedstawione wczeniej,
wcze
w wikszoci rozwaay
ay liniowo spryste
spr
zachowanie materiaw sklejoonych, a tylko niektre uwzgldniay rozwaay
waay izotropowy lub
str. 122
kompozytowe charakterystyki materiaw sklejonych. Tylko kilka znalezionych w literaturze

analiz uwzgldnia nieliniowe zachowanie zarwno materiau sklejanego i kleju [215 217].
Nieliniowa analiza Grimesa i Greimanna [215] wykorzystuje rwnania rniczkowe.
Autorzy zbadali trzy rodzaje pocze: pojedyncze zakadkowe, z podwjn nakadk
i stopniowane nakadkowe. Zcza byy rozwaane jako wystarczajco szerokie, aby moliwe
byo zaoenie paskiego stanu odksztacenia. Materiay sklejane mog by odmienne pod
wzgldem waciwoci materiau (izotropowy lub ortotropowy) jak i pod wzgldem gruboci.
W przypadku kiedy sklejane materiay zakadane byy jako ortotropowe, laminaty
rozpatrywano jako symetryczne wzgldem ich rodka. Materiay sklejane modelowano jako
paskie pyty zginane. Naprenia cinajce i odrywajce w elementach sklejanych byy
pomijane, pod uwag brano jedynie podune naprenia normalne. Nieliniowe zachowanie
elementw sklejanych modelowano zgodnie z teori odksztacenia plastycznego przy uyciu
przyblienia do krzywej naprenie-odksztacenie Ramberga i Osgooda zarwno do
izotropowych i ortotropowych elementw sklejanych. W analizie Grimesa i Greimanna [215]
naprenia odrywajce i cinajce w kleju przyjto jako stae po gruboci kleju. Podune
naprenia normalne pominito.
Bigwood i Crocombe [211] rozwinli swoj analiz spryst [202], aby umoliwi
obliczanie nieliniowego zachowania kleju. Nastpnie rozszerzyli analizy [211] w celu
obliczania sklejanych materiaw i kleju przy zachowaniu nieliniowym [216]. Model
Crocombe i Bigwooda [216] moe uwzgldni nieliniowe zachowanie napre zarwno
w skleinie i sklejonych elementach i moe zosta poddany kilku przypadkom obcienia.
Niestety, analiza ta nie uwzgldnia odksztace materiaw sklejonych od cinania. Jest to
wany aspekt przy sklejaniu elementw ze stosunkowo niskim poprzecznym moduem
sprystoci, jak w przypadku laminatw kompozytowych. Rwnania napre cinajcych
i odrywajcych w kleju zostay wyraone w funkcji odksztace nieliniowych.
Wang, Cui, Sinclair i Spelt [217] rozszerzyli badania Crocombe i Bigwooda [216], aby
umoliwi uwzgldnienie odksztace od cinania elementw sklejonych w celu przewidzenia
zniszczenia kleju w dowolnych poczeniach z wystpujcym wysokim uplastycznieniem
materiaw sklejonych. Stwierdzili, e odksztacenia od cinania elementw sklejonych
zwikszaj naprenia w pobliu koca zcza porwnujc z wynikami Crocombe i Bigwooda
[216]. Uzyskane wyniki byy w bliskiej zgodnoci z wynikami z numerycznymi analizy MES
z wyjtkiem koncentracji napre i odksztace zlokalizowanych w pobliu krawdzi
kocowej zcza.
Adams, Comyn i Wake [218] zaproponowali prost metod projektowania opierajc si
o wytrzymao materiau sklejanego i potwierdzenie tego z danymi dowiadczalnymi.
Metoda jest moliwa do zastosowania przy materiaach sklejonych nie ulegajcych pyniciu
z plastycznym klejem (10% lub wicej procent odksztacenia przy zniszczeniu) oraz przy
elementach sklejonych, ktre mog si uplastyczni i pyn z kadym rodzajem kleju
(plastycznym lub kruchym). W przypadku klejw porednich lub kruchych i sklejonych
materiaw nieuplastyczniajcych si, analiza staje si bardziej zoona i autorzy
zasugerowali rozwizanie przy wykorzystaniu metody elementw skoczonych lub bardziej
kompletnych rozwiza analitycznych.
W zczach zakadkowych ze sprystymi materiaami, obcienie powodujce cakowite
uplastycznienie kleju (na caym jego obszarze) opisane zostao jako [218]:
str. 123
/ ~} BL ,
(5.55)
gdzie:
Pa sia niszczca zcze klejowe,
y granica plastycznoci kleju.
Podune naprenie x& wystpujce w materiale sklejanym wywoane si P to:
x& =
/
.
BQ
x$ =
6(
,
BQ
(5.56)
Jeeli w zczu wystpuje zginanie (jak w analizach Golanda i Reissnera), naprenie na
wewntrznej powierzchni materiau sklejanego x$ wywoane momentem zginajcym M to:
gdzie:
(=
H/Q
.
2
(5.57)
(5.58)
Zmienna k jest wspczynnikiem momentu zginajcego, ktry redukuje si od jednoci
w trakcie obrotu nakadki pod obcieniem. Naprenia wystpujce w elementach
sklejanych s sum napre od rozcigania i zginania. W zwizku z tym, obcienie
maksymalne, ktre moe by przeniesione okrela wanie wytrzymao materiau
sklejanego Ps:
x} BQ
/$ =
,
1 + 3H
(5.59)
gdzie y jest granic plastycznoci materiau sklejanego.
W przypadku niskich wartoci obcie i krtkich zakadek k jest w przyblieniu rwne
jednoci. W takim przypadku:
x} BQ
/$ =
.
4
(5.60)
W przypadku zczy, ktrych stosunek dugoci zcza do gruboci materiau sklejanego
ma warto L/Q 20, wartoc wspczynnika k maleje dc do 0. W tym przypadku, cay
przekrj poprzeczny ulega pyniciu od rozcigania przy wartoci:
/$ = x} BQ .
(5.61)
W przypadku sklejonych materiaw o wysokiej wytrzymaoci (nieuplastyczniajcych
si), wytrzymao na cinanie ronie niemal liniowo z dugoci zakadki, jeeli klej
w skleinie jest odpowiednio plastyczny. W takim przypadku rwnanie (5.55) daje
wytrzymao zcza. W przypadku sklejanych materiaw, ktre si uplastyczniaj, nono
jest osigana przy pewnej dugoci zakadki powizanej z granic plastycznoci materiau
str. 124
sklejanego i wytrzymaoci na cinanie, ktre mona przewidzie zgodnie z wzorami (5.60)

i (5.61).
Ostatnim typem analiz, ktry w liczbie kilku pozycji mona odnale w literaturze, s
bardziej rozwinite analizy zcza obejmujce zakres trjwymiarowy. Dotychczas
przedstawione analizy byy dwuwymiarowe z zaoeniem, e zakadka znajduje si w stanie
paskiego naprenia lub odksztacenia w paszczynie prostopadej do szerokoci,
z pominiciem napre w kierunku szerokoci spowodowanych przez odksztacenia
materiaw sklejanych wynikajcych ze wspczynnika Poissona i antyklastycznego zginania
materiaw sklejanych. We wzmocnionym elemencie wystpuje maksymalne poprzeczne
naprenie cinajce (wzdu szerokoci) w rodku przekroju podunego. To tumaczy,
dlaczego podczas testw na rozciganie jednokierunkowo zbrojonych kompozytw, moe
wystpi poduna rysa w prbce.
Jako pierwsi rozwaali te efekty Adams i Peppiatt [219], a nastpnie m.in. Oterkus i inni
[220]. W skleinie Adams i Peppiatt [219] rozwaali tylko naprenia cinajce, a wpyw
momentu zginajcego zosta pominity. Otrzymali zestaw dwch rwna rniczkowych
drugiego rzdu. Zaprezentowali dwie metody numeryczne w celu rozwizania tego ukadu
rwna, przyblione rozwizanie analityczne (przy zaoeniu, e podune naprenia
normalne w materiaach sklejonych s stae na caej szerokoci zcza) oraz rozwizanie
metod rnic skoczonych. Wyniki uzyskane w obu metodach byy zblione. Autorzy
stwierdzili, e normalne naprenia w kierunku szerokoci zcza osigaj maksimum
w rodku oraz zero na krawdziach skleiny. Poprzeczne naprenia cinajce w skleinie
osigaj maksimum na krawdziach oraz zero w rodku. Adams i Peppiatt [219] wykazali, e
bez uwzgldnienia zginania zcza, naprenia w skleinie i materiaach sklejonych wystpuj
w kierunku poprzecznym (wzdu szerokoci zcza). Stwierdzili rwnie, e naprenia te
maj nisze wartoci ni naprenia w kierunku podunym zatem naprenia uzyskane
w analizach dwuwymiarowych s odpowiednie w wikszoci przypadkw. Ograniczeniem
przypadku "szerokich" zcz jest wspczynnik Poissona pomnoony przez naprenia
cinajce w kierunku podunym. W analizach wystpuje maksymalne poprzeczne naprenie
rozcigajce w rodku zcza, dlatego podczas rozcigania jednokierunkowo zbrojonych
kompozytw, mog pojawi si w prbce podune pknicia.
Naprenia odrywajce na dugoci zcza u Adamsa i Peppiatta [219] wraa wzr:
x
gdzie:
/
1 aa 1 C)sa L+ )sa *+
1 aa 1 C)sa *+
,
BQ
)sa L+
sa =
2
Q )Q
aa =
) Q + Q +
+Q
+2
Q
Q
(5.62)
(5.63)
(5.64)
str. 125
Naprenia cinajce na dugoci zcza opisane zostay wzorem:

~N4
/c 1 aa 1 C)sa L+C)sa *+
aa )sa *+.
)sa L+
B
s B
C a C)sa +
2
+
.
sa B
) Q + Q +C
(5.65)
Naprenia odrywajce na szerokoci zcza opisane zostay wzorem:

x
= Q ) x
(5.66)
+ )sa +
.
s B
Q +C a
2
Naprenia cinajce na szerokoci zcza opisane zostay wzorem:

~N =
Q Q c) x
)
Q +
(5.67)
Na podstawie pracy Adamsa i Pepiatta [219], Owens i Lee-Sullivan w pracy [221]
przedstawili prosty uoglniony model przewidywania sztywnoci zcza zakadkowego.
Model rozwaa kady z elementw czonych jako oddzielone elementy spryste, dlatego
kady utrzymuje rny poziom odksztacenia. Indywidualne odksztacenia od rozcigania
znaleziono z uyciem podstawowych analiz mechaniki oraz przez wdroenie rwna
napre w skleinie Adamsa i Peppiata [219] w zczach zakadkowych. Dziki modelowi
mona przewidzie utrat sztywnoci z powodu zniszczenia kleju.
Podobne rezultaty co Adams i Peppiat, otrzymali Oterkus, Barut, Madenci, Smeltzer III
i Ambur w swojej wsplnej pracy [220]. Rozwaali zarwno naprenia cinajce
i odrywajce w skleinie. Model zcza zakadkowego by trjwymiarowy i uwzgldnia
nieliniowo geometrii. Analiz oparto na nieliniowej teorii pyt Von Karmana, aby
modelowa cinanie skonie na kocach sklejonych materiaw kompozytowych. Analiza
opieraa si rwnie na teorii opnienia cinania do zamodelowania warstwy kleju, ktry
moe mie charakter liniowy lub dwuliniowy. Warstw kleju uznano za cienk w odniesieniu
do gruboci materiaw sklejanych i nie rozwaano zmian napre w kleju na jego gruboci.
Wynikiem analizy by ukad sterujcych rwna nieliniowych, ktry nie jest znany w sensie
cisego rozwizania i musi by rozwizywany numerycznie.
5.2.2. Wnioski z przegldu literatury pojedynczych zcz zakadkowych
Wikszo modeli fizycznych analitycznych klejonych zcz zakadkowych jest
dwuwymiarowa. Zakada si w nich, e zcze klejowe podlega paskiemu stanowi
odksztacenia lub naprenia w paszczynie prostopadej do szerokoci zcza,
z pominiciem napre w kierunku szerokoci wywoanym przez odksztacenia zwizane ze
wspczynnikiem Poissona w materiaach sklejonych i zginaniem w kierunku poprzecznym
materiaw sklejonych. Istniej jednak pewne wyjtki, takie jak [219,220], ktre uwzgldniaj
zachowanie przestrzenne. Wikszo analiz jest liniowo-sprysta zarwno w przypadku
str. 126
materiaw sklejanych i kleju, poniewa nieliniowo materiaw jest trudna do

wprowadzenia, a analizy staj si bardzo skomplikowane. W niniejszej pracy analizy zcz
pojedynczych zakadkowych nie s rozwaane.
5.3. Wzmocnienia obustronne i zcza z obustronn nakadk
Analizy zcz klejowych pomidzy elementami wzmacnianym i wzmacniajcym dotycz
nie tylko pojedynczych zcz zakadkowych. W literaturze, cz miejsca powicona jest
symetrycznym lub niesymetrycznym obustronnym wzmocnieniom elementw i zczom
z obustronna nakadk. Wzmocnienie polega na zwikszeniu przekroju elementu
wzmacnianego przez przyklejenie po obu stronach nakadek, ktre mona aplikowa
symetrycznie lub z przesuniciem wzgldem siebie. W taki sposb wzmacnia si gwnie
elementy w celu podniesienia wytrzymaoci na siy rozcigajce. Podobne analizy dotycz
zcza doczoowego z obustronn nakadk. W przypadku tego typu zcz, dwa elementy
czone ze sob za pomoc przyklejanych po obu stronach nakadek. Zcza z obustronn
nakadk, poddawane s gwnie obcieniom rozcigajcym i termicznym. W literaturze
mona znale szereg pozycji, w ktrych wzmocnienia i zcza tego typu s analizowane
[148, 210, 222 232].
5.3.1. Przegld analiz
Hart-Smith w swojej pracy o zczach z przyklejonymi obustronnymi nakadkami [210]
(1973), okreli plastyczne zachowanie kleju przy uyciu sprysto-plastycznego modelu
napre cinajcych. Uwzgldni rwnie zrnicowanie sztywnoci i niezgodnoci
w rozszerzalnoci termicznej materiaw sklejonych. Maksymalna wytrzymao zcza
nakadki obliczy z kryterium zniszczenia, tj. maksymalnych odksztace od cinania.
W przypadku zcz z obustronnymi nakadkami nie tylko naprenia cinajce, ale rwnie
odrywajce mog spowodowa zniszczenie zcza. W przypadku odpowiednio cienkich
materiaw sklejonych, naprenia odrywajce nie odgrywaj wanej roli. Hart-Smith [210]
wzi pod uwag kombinacj sprystych napre odrywajcych z plastycznymi
napreniami cinajcymi. Otrzyma rwnanie, ktre przedstawia maksymalne naprenia
odrywajce jako funkcj maksymalnych napre cinajcych. Naprenia odrywajce
ograniczono do zakresu sprystego, poniewa wewntrzna wytrzymao na rozciganie
laminatu jest zasadniczo mniejsza ni wytrzymao na odrywanie typowych klejw.
Hart-Smith [210] wykona analizy zcz zbalansowanych z obustronnymi nakadkami,
o zrnicowanej rozszerzalnoci cieplnej sklejonych materiaw, zrnicowanej sztywnoci
sklejonych materiaw oraz wpywu napre odrywajcych. W przypadku zcz
zbalansowanych, tj. takich w ktrych grubo materiau czonego jest rwna gruboci
cznej obu nakadek, przeprowadzi analiz sprysto-plastyczn. Podda rozwaaniu
nieliniowe zachowanie kleju, niezalenie od jakiegokolwiek niezrwnowaenia materiaw
sklejonych, aby pokaza jak w przypadku identycznych materiaw sklejonych wytrzymao
zcza zaley od wytrzymaoci kleju na cinanie.
str. 127
Wewntrz obszaru sprystego

ystego naprenia
napr
cinajce okreli rwnaniem rniczkowym
r
[210]:
~
gdzie:
aaa CG)s *+
aaa
G)s *+ ,
2~#
1
2
2
,
Q
Q
Q)Q gh +
QQ
aaa
~#
.
s
CG
(5.68)
(5.69)
(5.70)
Staa aaa w przypadku zcz zbalansowanych rwna jest zero (2
(
Q Q ), poniewa
wykres napre cinajcych
cych w kleju jest koniecznie symetryczny wzgldem
wzgldem pocztku
pocz
ukadu
wsprzdnych x, zgodnie z rysunkiem 5.8. Wewntrz obszaru
bszaru plastycznego w zczu,
z
tj. na
)L +/2 zcze
obu kocach
cach nakadki na dugoci
dugo
cze rozpatrywane jest w warunkach
odksztace od cinania:
Rys.5.8. Zaoenia
enia zbalansowanego zcza
z
z podwjn nakadk u Hart-Smitha
Hart
[210]
Hart-Smith przeprowadzi
rzeprowadzi rwnie
rwnie analiz bispryst zbalansowanego zcza
z
klejonego z
podwjna nakadk. Dowid
id, e energia odksztacenia od cinania
cinania w kleju jest jedyn
jedyn
niezbdn i odpowiedni wielkoci
wielko
okrelajc maksymaln potencjaln
potencjaln wytrzymao
zcza. Udowodni, e bi-spr
spryste zachowanie kleju (opisane na Rys.5.99) prowadzi do tych
samych wynikw. Hart-Smith
Smith [210]
[
rozwaa rwnie wpyw niezgodnoci
niezgodno rozszerzalnoci
cieplnej sklejonych materiaw na naprenia
napr
w skleinie.
str. 128
Rys.5.9.. Analityczne przedstawienie aktualnych charakterystyk

chara
yk kleju [210]
Yang, Pang, Griffin [222]
[
rozwaali analityczne zwizki wykresw
wykres
napre
i odksztace w zczu
czu z obustronnymi nakadkami poddanemu zginaniu wspornikowemu.
Wyprowadzili dwa modele odksztace,
odksztace zakrzywienia, ugicia
cia pionowego i wytrzymaoci.
wytrzymao
Pierwszy model opiera si na teorii
t
belek, ktra zakada, ee paskie przekroje pozostaj
pozostaj
paskie w kadym
dym przekroju zcza.
z cza. Drugi model zakada wystpowanie
wyst
luki
w przemieszczeniach pomidzy
dzy sklejanymi powierzchniami laminatw. W obu modelach
wpywy krawdzi
dzi nakadki oraz odksztacenia
odksztaceni od poprzecznego cinania
cinania zostay pominite.
pomini
W pracy [223]] Tong przedstawi poszukiwania prostej formuy do okrelenia
okre
wytrzymaoci zcza na cinanie, przy zaoeniu
zao eniu nieliniowego zachowania naprenienapr
odksztacenie w skleinie. W swoim rozwizaniu,
rozwi
wytrzymao na cinanie scharakteryzowa
przez maksymaln gsto
energii odksztacenia
odkszt
przy cinaniu
cinaniu skleiny. Rozwizanie
Rozwi
wytrzymaoci na cinanie zcza
z
zawiera rwnie uwzgldnienie
dnienie niezgodnoci
niezgodno
w odksztacalnoci
ci cieplnej materiaw sklejonych.
W przypadku niezbalansowanych zcz
z cz z obustronnymi nakadkami, w ktrych 2 Q
Q , odksztacenie od cinania moe
mo osign swoje maksimum na jednym lub drugim kocu
ko
nakadki. W przypadku 2 Q Q , zcze niszczy si w punkcie * 0,5 L, a
wytrzymao na cinanie
cinanie zcza przyjmuje posta
posta [223]:
/3
Q Q 2sa
Q Q 2sa
~ )g+g .
(5.71)
W przypadku 2 Q QQ , zcze niszczy si w punkcie * 0,5 L,, a wytrzymao
wytrzymao na
cinanie zcza
cza przyjmuje posta:
posta
/3
gdzie:
sa
~ )g+g ,
1 1
2
.
Q
Q
Q
(5.72)
(5.73)
str. 129
W przypadku zbalansowanych
owanych zcz
z
z obustronna nakadk,
, w ktrych 2 Q Q ,
zcze niszczy si jednoczenie
nie na obu kocach
ko cach nakadki,a maksymalne obcienie
obci
przymuje
posta:
/3
Q Q
~ )g+g .
(5.74)
Wzr na wytrzymao
zcza
z
klejowego na cinanie (5.74)) z dowolnymi waciwociami
wa
kleju na cinanie
cinanie jest rozwiniciem wzorw przedstawionych w pracy Hart-Smitha
Hart
[210].
Tong, Sheppard i Kelly w pracach [224,225]
[
okrelili w zczach zbalansowanych proste
wyraenie,, ktre pozwolio na przedstawienie napre
napr
odrywajcych
cych w warunkach
przemieszczenia poza paszczyzn
paszczyzn obcienia. W ich wyraeniu, naprenia
enia odrywajce
odrywaj
s
proporcjonalne do przemieszczenia powierzchni minus stae zwenie
zw
zw
wywoane
wspczynnikiem Poissona.
a. Analiz
Analiz zawono
ono do dugich, cienkich, idealnie wykonanych
zcz
cz symetrycznych z obustronnymi nakadkami.
W pracy [225]] Tong, Sheppard i Kelly oszacowali wpyw niedokadnoci
niedokadno
wykonania
przyklejonej obustronnej nakadki, zwizanej
zwi
z przesuniciem
ciem grnej i dolnej nakadki
wzgldem
dem siebie. Geometria zcza
z cza rozpatrywanego w analizie zgodna jest
z rysunkiem 5.10.. Niedokadno
Niedokadno
wykonania wywouje w zczu
czu lokalne zginanie
i przemieszczenie powierzchni.
Rys.5.10. Zbalansowane zcze

cze z obustronnymi nakadkami
nakadka przesunitymi
tymi wzgldem
wzgl
siebie
[225].
W zwizku
zku z tym wyprowadzili
wyprowadz
zmodyfikowany wzr na naprenia
napr
odrywajce,
uwzgldniajcego przesunicie
cie zakocze
zako
nakadek. Autorzy [225] rozwinli
rozwin wyprowadzony
w swojej wczeniejszej
niejszej pracy [224]
[
wzr na naprenia odrywajce
ce w kleju,
kleju ktry uzyska
posta:
T$! T K T#
x
,
) H +
Q
(5.75)
gdzie:
T$! przemieszczenie poza paszczyzn
paszczyzn obcienia
enia niedokadnie wykonanej prbki,
T K przemieszczenie poza paszczyzn
paszczyzn spowodowane obrotem nakadki,
k staa o wartoci pomidzy
dzy 0 a 2,
T# skurczenie gruboci
ci materiau sklejanego wywoane
wywoane wspczynnikiem Poissona.
Poissona
str. 130
Albat i Romilly [226] zaprezent

prezentowali prost jednowymiarow analiz liniowo-spryst.
Szczegowe wyprowadzenie wykresu napre cinajcych w skleinie i wykresu napre
normalnych w materiaach sklejonych w przypadku obustronnych nakadek wzmacniajcych
wzmacniaj
i zcz
cz doczoowych z obustronnymi nakadkami,
nakadkami oparte na podstawie jednowymiarowego
podejcia Hart-Smitha [210]], stanowi podstaw do bezporedniego liniowo-sprystego
liniowo
rozwizania
zania jednowymiarowego. Autorzy [226] wprowadzili poprawk do opnienia
cinania
cinania w materiaach klejonych. Rozwizanie
Rozwi
ma t zalet, ee zasadniczo unika potrzeby
rozwizania
zania numerycznego, a tym samym zapewnia doskonae
doskonae narzdzie
narz
do badania
podstawowych cech obustronnych symetrycznych pocze
po
klejowych i wzmocnie.
wzmocnie
Liniowo-sprysta
ysta analiza napre
napr
w zczach
czach i wzmocnieniach z obustronnymi
nakadkami o staych grubociach
grubo
elementu czonego/wzmacnianego
czonego/wzmacnianego i nakadek stanowi
podstaw do oceny, obustronnych stopniowanych nakadek wzmacniajcych.
wzmacniajcych. Przedstawione
wyprowadzenie jest rozwiniciem
rozwini
sprystego rozwizania Hart-Smitha
Smitha [210]. Rwnania
rwnowagi oraz warunki brzegowe, w tym niezrwnowaenie
niezrwnowaenie w sztywnoci
sztywno
oraz
rozszerzalnoci
ci cieplnej materiaw sklejanych, uzyskiwane s
s z wykorzystaniem schematu
swobodnego ciaa na rysunku 5.11.
Rys.5.111. Rwnowaga si w zczu klejowym [226]

Naprenia
enia w kleju we wzmocnieniu obustronnym o staej gruboci
gruboci Albat i Romilly [226]
[
wyrazili za pomoc:
/
)c
+<
G)saa *+
Q - c~
saa
,
1
2
CG)s
L+
aa
Q Q Q
(5.76)
gdzie:
1
2
saa
.
Q
Q
Q
(5.77)
str. 131
W doczoowym zczu
czu z obustronn
obustronn nakadk wzr na naprenia
enia w kleju przyjmuje
posta [226]:
/
2)c - c - +`<
saa
C
CG)s
Q
aa *+
~)* 0+
G)saa *+
1
2
2
Q G)s
aa L+
Q
Q
Q
/
)c - c - +`< CG)s *++
Q
aa
saa
.
1
2
G)saa L++
Q
Q
Q
(5.78)
Autorzy [226]] przedstawili rwnie
rwnie analiz napre w skleinie, materiale wzmacnianym
i nakadkach w przypadku obustronnych wzmocnie
wzmocnie nakadkami o zmiennej gruboci
grubo
(stopniowanymi) oraz zczach
czach
czach doczoowych z obustronnymi nakadkami o zmiennej
gruboci (stopniowanymi).
Setoodeh, Hadavinia, Biglari, Nikbin [227], analizowali naprenia
enia i zniszczenie zcz
z
z przyklejonymi obustronnymi nakadkami. W celu uzyskania wykresuu napre
napr cinajcych
i odrywajcych w kleju uyli
yli
yli metod analitycznych i numerycznych. Naprenia
Napr
Napr
uzyskane
z analiz analitycznych porwnali z wynikami uzyskanymi w badaniach numerycznych.
Pokazali, ee ich uproszczone rozwizanie
rozwi zanie analityczne jest wystarczajce
wystarczaj do otrzymania
napre odrywajcych,
cych, jednake
jednake w celu uzyskania bardziej precyzyjnych wynikw napre
napr
cinajcych, naley uy rozwizania
rozwi
oglnego.
Colombi i Poggi w pracy [228],
[
opierajc si na analizach Albata i Romillyego [226]
[
wyprowadzili wzory do wyznaczenia napre
napr
cinajcych
cych w skleinie i normalnych
w nakadkach CFRP pod rozcigajcym
rozci
obcieniem
eniem statycznym. Zaoenia
Zao
analiz byy
nastpujce: wystpowanie
powanie sprystych
spr
zwizkw naprenie-odksztacenie
odksztacenie w kleju, stali
i nakadkach CFRP; brak polizgu
po
pomidzy stal i CFRP (przekrj idealnie zespolony);
wystpowanie staych napre
napr cinajcych po gruboci
ci kleju, cienka
cienk skleina. Wyniki
analityczne zostay porwnane z badaniami laboratoryjnymi. Uzyskane w badaniach
laboratoryjnych wyniki miay zadowalajc,
zadowalaj
okrelenie
lenie autorw [228],
[
zgodno
z otrzymanymi w analizach matematycznych. Geometria rozpatrywanego zcza
z
z
doczoowego
z przyklejonymi obustronnymi nakadkami
nakadk
zgodna bya z rysunkiem 5.12.
Rys.5.12. Geometria zcza

cza
cza doczoowego z przyklejonymi obustronnymi nakadkami [228]
[
str. 132
Wykres napre cinajcych w kleju rozpatrywanych przez autorw [228] zgodny by ze

wzorem:
/2
C)s *+
Q
Q
C)s *+
~)*+
s )s *+
/2
s
,
2
Q +2 Q
Q )s L+
Q +2 Q
)s L+
(5.79)
gdzie:
s zgodna z wzorem (5.68)
/2 jest si rozcigajc na jednostk dugoci,
jest moduem Younga tamy CFRP,
jest moduem Younga paskownika stalowego.
Gustafson, Bizard i Waas [148] zaprezentowali prac, w ktrej wprowadzili odpowiednie
parametry bezwymiarowe, ktre reguluj zachowanie zcza pod jednoczesnym obcieniem
termicznym i mechanicznym. Parametry te mog by wykorzystywane do szybkiego
okrelenia wpywu ortotropowego charakteru materiau i geometrii zcza na zachowanie
zcza. Autorzy przedstawili dwa modele termomechaniczne do analizy symetrycznego zcza
z obustronnymi nakadkami. Pierwszy model uwzgldnia jedynie cinanie (SO) mona uzna
za rozszerzenie termomechanicznego rozwizania Vlkersena [183]. Zachowanie zcza jest
obliczane w oparciu o zaoenie bardzo uproszczonego pola napre. Rozwizanie
wprowadza podstawow metod okrelania wpywu kluczowych parametrw na globalne
zachowanie zcza na cinanie. Drugi przedstawiony przez autorw model (SP), jest
rozwiniciem modelu wczeniejszego (SO) i jest bardziej skomplikowany
z powodu uwzgldniania napre cinajcych oraz odrywajcych w kleju. To rozszerzenie
pozwala na obliczenia napre odrywajcych przy zaspokojeniu warunku zerowych wartoci
napre na krawdzi skleiny.
W celu ustalenia przydatnoci tych modeli, obydwa porwnano do modelu odniesienia
opracowanego numerycznie przy pomocy metody elementw skoczonych. Obydwa
przedstawione modele zawieraj identyczny bezwymiarowy wspczynnik stosunku obcie
termicznych do mechanicznych, ktry w prosty sposb identyfikuje wzgldne znaczenie tych
rodzajw obcie w projektowaniu zcza.
Autorzy [148] rozwinli metody analiz liniowo-sprystych Delale i innych [230] oraz
Bigwooda i Crocromba [202] w celu wczenia mechanizmw deformacji kompozytw
i szcztkowych odksztace termicznych, ktre pojawiaj si w hybrydowych zczach metali
i kompozytw takich jak w naprawach kompozytami stosowanych do metalowych konstrukcji
lotniczych. Przewidywania analityczne napre w kleju i ich zgodno porwnali
z wynikami liniowo sprystego modelu elementw skoczonych, ktry zosta potwierdzony
wynikami eksperymentalnymi.
W pracy [231] Bocciarelli, Colombi, Fava, Poggi przedstawili analityczne podejcia do
obliczenia wytrzymaoci zcza doczoowego paskownikw stalowych z symetrycznie
przyklejanymi obustronnie nakadkami kompozytowymi poddanego osiowemu rozciganiu.
Wyniki analiz porwnali z wynikami numerycznymi oraz eksperymentalnymi. Autorzy
okrelili odspojenie na granicy stal-klej jako gwn posta zniszczenia. Przedstawili metody
analizy zcza oparte na mechanice pkania i podejciu opartym na napreniach w zczu,
pozwalajce na wyznaczeniu si niszczcych zcze.
str. 133
W podejciu opartym na napreniach w zczu wykres napre cinajcych w pobliu

koca nakadki okrelili wzorem [231]:
~
/ saaa
4 = ~
2B )la + 1+
,3 4
/ la saaa )4+

=~
2B )la + 1+
,3 4
)4+
(5.80)
W pobliu szczeliny midzy elementami czonymi wykres napre cinajcych przedstawili
poprzez wyraenie:
~
w ktrych:
saaa =
la =
(5.81)
(5.82)
(5.83)
la jest miar zrnicowania w sztywnoci materiaw sklejanych. Poniewa w typowych
aplikacjach la > 1, naprenia cinajce w pobliu szczeliny midzy elementami czonymi
s wiksze ni naprenia cinajce w pobliu koca nakadki wzmacniajcej. Ostateczne
wyraenie na wykres napre cinajcych w zczu klejowym przyjmuje posta:
~ =
/
s
4 + la )4+ .
2B )la + 1+
(5.84)
Poniewa wykres napre za wyraeniem w powyszej postaci (5.84) speniony jest
w przypadku odpowiednio dugich zcz klejowych, niezbdne jest wprowadzenie
wspczynnika korekcyjnego do obliczania krtkich zcz klejowych. Wspczynnik
korekcyjny moe przyj posta laa = 1 . W zwizku z tym, e poziom napre
w warstwie kleju jest wskanikiem odspojenia i oszacowania obcienia niszczcego, wzr na
si niszczc /3 4 , przymuje posat:
/3
= laa
2B ~
,3 4 )la
saaa la
+ 1+
(5.85)
Na koniec, oszacowanie wymaganej dugoci zcza klejowego, w celu uzyskania 99%
maksymalnej siy niszczcej wedug autorw wynosi:
L
saaa
(5.86)
Markolefas i Papathanassiou [232] opracowali model opnienia cinania zcza w celu
oceny wykresu napre w zczach z przyklejonymi obustronnymi nakadkami pod osiowym
(rozciganiem) cyklicznym obcieniem cinajcym nakadki. Materiay sklejane zakadane
str. 134
byy jako liniowo-spryste,

yste, natomiast klej spenia konstytutywne zwizki
zwi
naprenieodksztacenie materiau sprysto
ysto-idealnie
idealnie plastycznego. Gwny wniosek analizy jest taki, e
podczas odciania, naprenia
enia cinajce
o przeciwnym znaku mog rozwija si w strefach z

plastycznych skleiny na kocach
cach
cach nakadki bez zmiany kierunku przyoonego
przyo
przyo
obcienia.
Model opisany w [232] mona
na rozwin
rozwin na przypadki rozwoju stref plastycznych w skleinie z
napreniami tncymi
cymi i odksztaceniami plastycznymi o przeciwnym znaku (podczas
odcienia lub w trakcie zmiany kierunku obcienia).
obci
Zwizki naprenie-odksztacenie
odksztacenie w przypadku skleiny opisali jako ~ g
(w sprystym
ystym obszarze warstwy kleju) oraz ~ ~# (w plastycznym obszarze warstwy kleju),
w ktrych G jest efektywnym sprystym
spr
moduem cinania kleju, a ~# jest wytrzymaoci
wytrzymao
plastyczn na cinanie
cinanie warstwy kleju, zgodnie z rysunkiem 5.13.
Rozwizania zaproponowane do okrelania
okre
stanu napre
w zczach
z
klejonych
nieuchronnie przyjmuj uproszczone opisy. W porwnaniu z wynikami metody elementw
skoczonych, mona
na zauway,
zauwa e rozwizania analityczne daj wyniki w oglnych
warunkach pola napre,
, ale w strefach kocowych
ko
nakadki czsto
sto obserwowane s
s
niezgodnoci wynikw. Goglio i Rossetto [233],
], porwnali swoje rozwizania
rozwi
z klasycznymi rozwizaniami
zaniami Vlkersena [183] i Hart-Smitha [210]. W swoim rozwizaniu,
rozwi
wzili pod uwag zginanie w przyklejonych zewntrznych
zewn trznych materiaach i osiowe
niezrwnowaenie sztywnoci.
ci. Z powodu symetrii, materia czony
czony (wewntrzny)
(wewn
jest
poddany jedynie rozciganiu,
ganiu, podczas gdy nakadki podlegaj
podlegaj rozciganiu,
rozci
cinaniu
i zginaniu. Wyprowadzenie tego modelu jest bardzo zblione
one do procedury zaoonej
zao
w pracy
[202].
Rys.5.13.. a) wyidealizowany wykres krzywej sprysto-idealnie

spr
idealnie plastyczne naprenie
napr
cinajce odksztacenie w warstwie kleju z uwzgldnieniem
uwzgl
cieek
ek odcienia;
odci
b) geometria rozpatrywanego zcza
z
[232]
str. 135
5.3.2. Wnioski z przegldu literatury zcz z podwjn nakadk i wzmocnie

obustronnych
Podobnie jak w przypadku modeli analitycznych zcz pojedynczych, wikszo modeli
analitycznych klejonych zcz i wzmocnie z obustronn nakadk jest dwuwymiarowa.
Zakada si w nich, e zcze klejowe podlega paskiemu stanowi odksztacenia lub
naprenia w paszczynie prostopadej do szerokoci zcza, z pominiciem napre
w kierunku szerokoci wywoanym przez odksztacenia zwizane ze wspczynnikiem
Poissona w materiaach sklejanych. Rozwaaniu poddano nieliniowe zachowanie kleju,
niezalenie od jakiegokolwiek niezrwnowaenia materiaw sklejanych, aby pokaza jak
w przypadku identycznych materiaw sklejanych wytrzymao zcza zaley od
wytrzymaoci kleju na cinanie. Rozwaano rwnie wpyw niezgodnoci rozszerzalnoci
cieplnej sklejanych materiaw oraz wpyw niedokadnoci wykonania przyklejonej
obustronnej nakadki, zwizanej z przesuniciem grnej i dolnej nakadki wzgldem siebie.
Materiay sklejane zakadano gwnie jako liniowo-spryste, natomiast klej badany by jako
liniowo-sprysty lub sprysto-idealnie plastyczny.
Analizy zcz tego typu nie s celem niniejszej pracy, mimo przeprowadzonych wasnych
laboratoryjnych bada niszczcych zcza doczoowe paskownikw stalowych
z przyklejonymi obustronnymi nakadkami z tam kompozytowych. Badania laboratoryjne
ukierunkowano na dobr najbardziej efektywnego typu zakoczenia zcza stal-klej-CFRP.
5.4. Wzmocnienia belek na zginanie
W niniejszej pracy, poszukuje si analitycznego modelu zcza klejowego we
wzmocnionej tam kompozytow belce stalowej poddanej zginaniu. Jest to ostatni typ zcza
klejowego analizowany w niniejszej pracy. Tamy kompozytowe mog zosta przyklejone do
spodu dolnej pki, ale rwnie do pki grnej i rodnika, jako zewntrzne wzmocnienie. We
wzmacniajcych belki tamach, wywoywane s siy rozcigajce, ktre naley
przeprowadzi do belki poprzez naprenia cinajce i normalne w kleju. Wynikiem tego
moe by odspojenie si tamy wzmacniajcej na jej kocach z powodu kombinacji napre
cinajcych i normalnych na granicach styku materiaw sklejonych i skleiny. W poznanej
literaturze spotka mona najczciej obcienie belki pojedyncz si skupion lub dwiema
siami skupionymi, jak rwnie przypadek rwnomiernego obcienia [1, 61, 86, 87, 148
151, 179, 233 235, 238 243, 246 255]. Poniej przedstawione zostay poznane prace,
w ktrych przedstawiono analizy omawianego zagadnienia.
5.4.1. Przegld analiz
Smith i Teng [234] we wstpie swojej pracy wykonali przegld istniejcej
w wczesnej chwili (2000 rok) literatury opisujcej omawiany temat. Rozwizania
przystosowane byy tylko do materiaw o charakterze liniowo-sprystym. Podstawowym
zaoeniem tych rozwiza byo poddanie skleiny napreniom tncym i normalnym o staej
wartoci po gruboci kleju. Jest to klucz, ktry umoliwia stosunkowo proste rozwizanie,
cho zaoenie to jest w pewnym stopniu ukryte w niektrych rozwizaniach. Opisali rwnie
dwa rne podejcia do rozwizania problemu w napotkanych przez siebie pracach. Jednym
z nich byo podejcie etapowe a drugim zgodno odksztace.
str. 136
Przedstawili swj pomys na rozwizanie problemu. Zaoyli w nim liniowo-spryste

zachowanie materiau wzmacnianego i wzmacniajcego. Odksztacenia materiaw
sklejanych wynikay z poddania warstwy kleju niezmiennym napreniom po caej jej
gruboci oraz napre normalnych na kierunku grubo-szeroko. Warstwa kleju bdzie si
odksztaca, wic przemieszczenia pionowe na spodzie materiau wzmacnianego i grnej
powierzchni materiau wzmacniajcego bd si rni. W rezultacie, krzywizna belki bdzie
si rni od krzywizny przyklejanego materiau. Z zaoenia, te deformacje w paszczynie
gruboci i szerokoci kleju maj znikomy wpyw na naprenia cinajce na granicy faz,
zatem krzywizny obu klejonych materiaw s zgodne ze sob. Zaoenie to nie jest uywane
do okrelenia napre normalnych na granicy styku skleiny i materiaw sklejonych.
W rozwaaniach Smitha i Tenga [234] oglne rwnanie rniczkowe midzy
warstwowych napre cinajcych w kleju opisali wzorem:
gdzie:
~)*+
sa =
a C)sa *+
)sa *+
)^ + ^ +)^ + ^ + Q +
a
Q sa
^ +^
a - )*+,
(5.87)
(5.88)
(5.89)
Oglne rwnanie rniczkowe napre normalnych (odrywajcych) w kleju opisali wzorem
[234]:
~)*+
x)*+ = 4 a C)fa *+ + a )fa *+
P,
*
(5.90)
gdzie:
B
1
1
fa =
+
,
4Q
(5.91)
^
+^
a=
,
+
(5.92)
=
B )
(5.93)
Praca Smitha i Tenga [234], skierowana bya gwnie na analiz wykresu napre
w zczu wzmocnionej przyklejon tam kompozytow belki elbetowej.
Deng, Lee i Moy (2004) [150] przedstawili analityczne rozwizanie do obliczania
napre we wzmocnionej belce poddanej obcieniom mechanicznym i termicznym.
Gwne zaoenia jakie autorzy przyjli w analizie dotyczyy liniowo-sprystego zachowania
materiaw, zastosowania teorii St.Venanta o pozostaniu paskich przekrojw na
odksztaceniu, zaoenia staej wartoci napre cinajcych i normalnych po gruboci
str. 137
skleiny, pominicia
cia odksztace od cinania w tamie
mie kompozytowej i belce stalowej,
sta
pominicia odksztace skleiny od zginania oraz pominicia
pomini cia zginania tamy
ta
kompozytowej
przy obliczaniu napre cinajcych
cinaj
na granicy styku, chocia wpyw ten jest uwzgldniany
uwzgl
przy obliczaniu napre
odrywajcych.
odrywaj cych. Schemat rozpatrywanego przez nich
nic obcienia
rwnomiernie rozoonego
onego i siy skupionej zgodnie z rysunkiem 5.14.
Rys.5.14.. Ukad rozpatrywany przez Denga i in. [150]

[
Oglne rwnanie rniczkowe
niczkowe midzy warstwowych napre cinajcych w kleju opisali
wzorem [150]:
)*+ = 4 + 4 + F()*+,
~)*
(5.94)
gdzie:
B )Q + Q +Q
1
1
s =
,
Q
4
(5.95)
Q
1
F=
,
2Q s
(5.96)
a oglne rwnanie rniczkowe
niczkowe midzy warstwowych napre
odrywajcych
odrywaj
w kleju
wyrazili wzorem:
x)*+ = 4
gdzie:
C)f *+
f =
aa
aa
str. 138
4Q
+
B
)f *+ +
Q +
2)
2Q
Q
,
+
aa
~
+
*
Naa P,
(5.97)
(5.98)
(5.99)
(5.100)
2f
Naa
aa ~)0+
aa
B)
~)0+
aa ~)0+
*
2f N * N
2f N Q
aa
2f
~)0+
+
* N
2f Q
()0+.
(5.101)
)0+ + f ()0+,
(5.102)
(5.103)
Colombi i Poggi (2006) [148] przedstawili wyniki bada eksperymentalnych i analiz
stalowych belek dwuteowych wzmocnionych tamami CFRP pod obcieniem statycznym.
Przyklejone do dolnych pek wzmocnienia belek miay rne geometrie, a przy klejeniu
zastosowano rne kleje epoksydowe. Belki poddawano trjpunktowemu zginaniu.
Swoje analizy matematyczne oparli na analizie napre we wzmocnieniu, szczeglnie
zwracajc swoj uwag na naprenia cinajce w skleinie i naprenia w tamach CFRP.
Uyli dwch rnych modeli analitycznych. Pierwszy oparto na podejciu
wytrzymaociowym Taljstena [235] (1997), aby oszacowa naprenia w skleinie
i materiaach sklejonych, przy zaoeniu sprystego zachowania materiaw. Drugi oparto na
standardowej metodzie transformacji przekrojw [179] (2002) do okrelania waciwoci
wzmocnionego przekroju, a nastpnie oceny napre we wzmocnieniu CFRP.
Autorzy [148] zastosowali podejcie wytrzymaociowe zaproponowane przez Taljstena
[235] do przypadku jednowarstwowych wzmocnie opartego na zaoeniach: sprystych
zwizkw naprenie-odksztacenie w stali, CFRP i kleju; idealnym zespoleniu przekrojw;
zaoeniu cienkiej warstwy kleju, w ktrej naprenia s stae po gruboci; sztywnoci na
zginanie wzmacnianej belki duo wyszej od sztywnoci tamy CFRP. Wykres napre
cinajcych w kleju we wzmocnionej belce przy schemacie obcienia zgodnym z rysunkiem
5.15 obliczane s wedug wzoru [148]:
~)*+ =
/
>
2Q
sa 4 + 1
,
sa
> jest wskanikiem wytrzymaoci przekroju stalowego,

sa =
(5.104)
,
(5. 105)
jest moduem Younga przekroju zespolonego,
jest polem przekroju zespolonego, bz jest
szerokoci przekroju zespolonego, h to wysoko przekroju stalowego, a parametr jest
odlegoci od podparcia do pocztku wzmocnienia. Maksymalne naprenie cinajce w x=0
opisane zostao wzorem:
~)*+ =
2Q
/
>
sa + 1
sa
(5. 106)
str. 139
Naprenie rozcigajce
ce w tamie CFRP opisane zostao wyraeniem:
)
x )*+
2Q
/ * 1 4
.
>
sa
(5. 107)
Rys.5.15. Schemat belki trzypunktowo zginanej w [148]]
Druga metoda wyznaczania napre

napr
w przekroju wzmocnionym przedstawiona przez
autorw [148]] oparta jest na podejciu
podej ciu transformacji przekrojw. Podejcie swoje oparli na
zaoeniach
eniach przedstawionych w [179].
[
Zaoenie jest takie,
e, aby sprowadzi przekrj materiau
wzmacniajcego
cego do przekroju materiau wzmacnianego. W rezultacie czego sprowadzony
przekrj zachowuje si jak element skadajcy
skadaj
si tylko z materiau elementu wzmacnianego.
Wzmocniony przekrj zwiksza
ksza swoje pole powierzchni
powie
z powodu zwikszenia
kszenia rzeczywistej
szerokoci tamy
my kompozytowej m krotnie, gdzie / . Nastpnie
pnie mona
mo
zastosowa
do oszacowania napre
w przekroju zaoenia
zao enia paskiego stanu odksztacenia. Schemat
wzmocnienia zgodnie z rysunkiem 5.16.
Rys.5.16. Transformacj
ransformacja przekroju zespolonego zastosowana w [148]
[
Na pocztku oblicza si pooenie
poo
osi cikoci
ci przekroju, a nastpnie
nast
wyznacza
geometryczny moment bezwadnoci
bezwadno
wzgldem osi przechodzcej przez rodek
cikoci,
z pominiciem gruboci elementu
ementu wzmacniajcego
wzmacniaj
[148]:
^
G
2
G
^
2
^ ,
(5. 108)
gdzie
jest momentem bezwadnoci
bezwadno
przekroju wzmacnianego.. Na koniec
ko
oblicza si
naprenie rozcigajce
ce we wzmocnionym przekroju:
przekroju
str. 140
x )*+
/)* +
^.
2
(5. 109)
W podobny sposb autor rozprawy zajmowa si wstpnym oszacowaniem napre we
wzmocnionej stali i tamie kompozytowej, we wstpnej fazie badania wzmocnienia paskich
elementw na zginanie w drugim etapie pierwszej fazy bada wasnych opisanych w [236,
237].
Deng i Lee (2007) [149] przeanalizowali na nowo i rozwinli wczeniej opracowywane
rozwizania [150,238 (2004)], w celu wyznaczenia wyraenia maksymalnych gwnych
napre midzy warstwowych na kocach tamy wzmacniajcej, jak rwnie wyznaczenia
odksztace w kierunku podunym na dolnej powierzchni tamy wzmacniajcej.
Naprenia maksymalne cinajce na kocu tamy ~3 4 i naprenia odrywajce x3 4
przedstawili za swoj wczeniejsz prac [149] wyraeniami:
~3
x3
gdzie:
= fa Q ~3
Q B saa
)c - c - +< + F
2fa Q
N
saa =
Q B saa
)0+ + fa ()0+ +
)Q + Q +Q
1
+
+
4
F =
fa =
Q /2
4Q
()0+ +
F
)0+,
B saa
Q
)c - c - +< + F ()0+,
2Q
(5.111)
1
(5.110)
(5.112)
(5.113)
(5.114)
V(0) to sia poprzeczna, a M(0) moment zginajcy w belce na kocu tamy, B szeroko
tamy, G modu cinania kleju, c - wspczynnik rozszerzalnoci cieplnej, T zmiana
temperatury, t grubo, E modu sprystoci, I moment bezwadnoci i A pole powierzchni.
Kombinacj maksymalnych napre cinajcych i odrywajcych opisali poprzez
wyraenie maksymalnych napre gwnych:
x
3 4
|x3 4 |
x3 4
+
+ ~3 4 .
2
2
(5.115)
Nastpne ciekawe rozwizanie modelu analitycznego do przewidywania liniowego
i nieliniowego zachowania belek stalowych wzmacnianych przy uyciu przyklejania tam
kompozytowych, przedstawi Youssef [239] w 2006 roku.
str. 141
Rys.5.17. Zmiana zalenoci

noci moment oddziaujcy
oddziauj cy na przekrj stalowy do odksztacenia
skrajnej krawdzi
kraw
przekroju w [239]
Youssef [239] okreli,
e w przypadku kadego
ka dego przekroju stalowego, zwizek
zwi
pomidzy
)S /*+,
momentem zginajcym
cym w belce ((
( ) a osiowym odksztaceniem na jej kocu
ko
moe by okrelony
lony przez przeprowadzenie
przeprowadzenie analizy odcinkowej. Ten zwizek
zwi
moe by
zbliony
ony do dwuliniowej krzywej podobnej do tej pokazanej na rysunku 5.17,
a wartoci okrelajce
t krzyw
krzyw mog zosta wyznaczone. Te wartoci
warto
to moment
uplastyczniajcy ((# ), osiowe odksztacenie na kocu
ko
elementu b# powizane z (# ,
sztywno sprysta (" ) i sztywno
sztywno posprysta (" ). Przy pomocy tych wartoci,
warto
zwizek
pomidzy ( a )S /*+,, moe
mo by wyraony [239]:
a) w zakresie sprystym 84 b#
8y
b+ w zakresie po sprystym
a) w zakresie sprystym
8y
84
($ "
b#
S
,
*
S
($ (# "
b# .
*
(5.116)
(5.117)
b#
Rwnania rniczkowe problemu zachowania na cinanie skleiny wyrazi:

8y
84
"$ (
"$
"$ B )G Q + S
NS
,
" Q
Q
"
*
* N
(5.118)
"$ ( (#
+ " b#
"$
"$ B )G Q + S
NS
.
" Q
Q
"
*
*
*N
(5.119)
b) w zakresie po sprystym 84 b#
8y
Rwnanie rniczkowe
niczkowe problemu napre
napr
odrywajcych
cych w skleinie wyrazi:
T "# B
Q B NS
T
.
2
* N
*
str. 142
(5.120)
W literaturze polskiej, moemy znale prace agody [1,61], w ktrych wyprowadzone

zostay midzy innymi rwnania na maksymalne naprenia cinajce w kleju w pobliu
koca przyklejonej tamy kompozytowej we wzmocnionych belkach elbetowych pod
obcieniem si skupion:
3 /
saaa 1
~)*+
Q B G
saaa
(5.121)
oraz na maksymalne naprenia odrywajce w kleju w pobliu koca przyklejonej tamy
kompozytowej:
x3
gdzie:
4Q
aaa Q
saaa
saaa + 1
faa N saaa
1
8faa pa
+ 2aaa
+ 4faa
saaa
saaa =
faa =
aaa =
pa =
1
4B
+
,
Q
B
4
4Q
"
B
.
B
2pa
saaa
(5.122)
(5.123)
(5.124)
(5.125)
(5.126)
Cheng, Tseng i Hung (2006) [240] stosuj przyoenie siy skupionej do obu sklejonych
materiaw, w warunkach brzegowych koniec-koniec. Pierwszy model matematyczny
pochodzi z rwna opisujcych zadanie i jego warunki brzegowe. Te skomplikowane
i problematyczne w poczeniu analitycznie rwnania s rozwizywane numerycznie za
pomoc symbolicznej manipulacji i wykresu wartoci liczby pojedynczej. Autorzy [240]
omawiaj rwnie wpyw gruboci materiaw klejonych, dugoci zcza i punktu
przyoenia siy skupionej na naprenia cinajce i odrywajce w skleinie. W ich modelu
matematycznym materiay sklejone, grny i dolny s sklejone warstw kleju, ze rodkiem
pokrywajcym si z pocztkiem ukadu wsprzdnych.
Rwnania opisujce badane zadanie oparto na nastpujcych zaoeniach [240]:
a. Poprzeczne przemieszczenia zarwno grnego i dolnego materiau sklejanego
wynikajce z dziaania siy skupionej P, s znacznie mniejsze ni ich wymiary, a i ich
poprzeczne przesunicia uznaje za liniowe i mae,
b. Zarwno grny i dolny materia sklejany odksztaca si pod wpywem paskiego
naprenia; innymi sowy, paszczyzna przekroju pozostaje paska a odksztacenia
przekrojw poprzecznych wystpuj w kierunku normalnym do powierzchni neutralnej,
str. 143
c. Zmiany w przemieszczeniach
eniach podunych
podu
i poprzecznych kleju s liniowe,
d. Naprenia
enia w skleinie, wynikajce
wynikaj
z siy podunej s pomijalne w porwnaniu
z napreniami
eniami w grnym i dolnym materiale sklejanym [241].
[
Pellegrino, Maiorana i Modena (2007) [244]
[
] przedstawili analityczn
analityczn procedur do
okrelania
lania zachowania przy zginaniu wzmocnionych przyklejonymi kompozytami FRP
elementw stalowych i stalowo-betonowych.
stalowo
Metod oparli na podstawie zachowania
zachowa
przekroju z uwzgldnieniem
dnieniem nieliniowego zachowania si
si materiaw o dowolnej
konfiguracji
uracji wzmocnienia FRP. Zaproponowana przez nich metoda oglna, opiera si
si na
rwnowadze przekroju poprzecznego i zgodnoci
zgodno odksztace.. Przewiduje wytrzymao
wytrzymao na
zginanie stalowych i stalowo-betonowych
stalowo betonowych elementw wzmocnionych materiaami FRP,
biorc pod uwag po spryste
yste zachowanie materiaw i dowolny ksztat geometryczny
wzmocnienia FRP. Std,
d,
d, metoda jest cakowicie oglna i pozwala bra
bra pod uwag
nieliniowoci
ci materiaowe i geometryczne. Ze wzgldu
wzgl du na nieliniowe zachowanie materiaw,
metoda skada si z procedury iteracyjnej, majcej nastpujce etapy [244]::
a. zakada si warto
naprenia
napr enia w skrajnych wknach przekroju i przyjmuje
odpowiadajce
ce mu odksztacenie, uzyskane na podstawie przyjtych
przyj
przyj
zwizkw
konstytutywnych;
b. wstpn warto
pooenia
enia neutralnej
neutralnej osi, a tym samym wykresu odksztace
odksztace uzyskuje
si zgodnie z hipotez paskich przekrojw;
c. naprenia
enia w przekroju s obliczane ze zwizkw
zkw konstytutywnych materiaw;
d. metoda
etoda jest oglna i moe
mo
by stosowana do przekrojw stalowych i stalowo
betonowych.
.Wykres odksztace, napre

na
oraz ukady si wewntrznych w przekroju stalowym
stalow
Rys.5.18.Wykres
[244]
e. jeeli
eli wzr oglny nie jest speniony, powraca si
si do etapw (b)(d),
(b)
z innym
usytuowaniem rodka cikoci,
ci
a do osignicia rwnowagi;
f. w chwili gdy okrelone
lone zostanie odpowiednio usytuowanie rodka cikoci
ci
przekroju,
mona uzyska maksymaln
maksymaln nono wzmacnianego przekroju.
Procedura iteracyjna jest kontynuowana przy kadym
ka
wzrocie napre
e w FRP, co jest
powizane
zane z momentem zginajcym.
zginaj
Benachour, Benyoucef, Tounsi i Adda Bedia (2008) [86],
[ ], wyprowadzili rozwizanie
rozwi
napre midzy
dzy warstwowych w belkach swobodnie podpartych wzmocnionych
str. 144
przyklejonymi spronymi tamami FRP, poddanych obcieniu rwnomiernie rozoonemu,

dowolnie ustawionemu obcieniu skupionemu lub dwm symetrycznym obcieniom
skupionym. Rozwizanie opracowali z wykorzystaniem liniowej teorii sprystoci oraz
wczajc zmienno w uoeniu wkien tamy FRP. W przypadku belki poddanej
czteropunktowemu zginaniu, rozpatrywali przypadek tamy duszej od strefy czystego
zginania oraz przyklejenia tamy krtszej ni strefa czystego zginania.
W pracy [242] Ameur i inni (2008), analizuj problem midzyfazowych napre
w belkach stalowych wzmocnionych przyklejonymi laminatami kompozytowymi
postarzonymi wilgotnociowo-termicznie z wykorzystaniem liniowej teorii sprystoci.
Analiza jest oparta na metodzie kompatybilnoci odksztace opracowanej przez Tounsiego
(2006) [243], w ktrej zakada si, e zarwno naprenia cinajce i normalne s niezmienne
w caej gruboci warstwy kleju. Przyjty model uwzgldnia odksztacenia od cinania
materiaw sklejanych przy zaoeniu liniowego wykresu napre cinajce po wysokoci
stalowej belki. Obcienie belki jest rwnomierne.
Qiao i Chen (2008) [245] przedstawili ulepszon teori klejonej belki dwumateriaowej.
Ich celem byo badanie zachowania skleiny pomidzy konwencjonalnymi materiaami
(drewno, beton) belki wzmacnianej zewntrznie przez przyklejenie tamy (stalowej, lub
kompozytowej FRP). Odksztacenia normalne i styczne wywoane przez naprenia
w skleinie s rozwaane przez wprowadzenie dwch odksztacalnoci skleiny, dziki ktrym
uzyskano rozwizanie wykresw napre w skleinie. Ponadto, odrzucili nierealne zaoenie
tych samych krzywizn odksztacenia w obu klejonych materiaach. Otrzymali rozwizanie
napre w skleinie, w pewnej zgodnoci pomidzy rozwizaniami opisanymi
w literaturze, co moe wiadczy o wanoci przyjtego rozwizania. Ich rozwizanie
dotyczy gwnie wzmacnianych belek o staym przekroju (prostoktnym).
Linghoff, Al.-Emrani i Kliger (2009) [151] przeprowadzili badania nad zachowaniem
belek wzmocnionych w rnych konfiguracjach wzmocnienia tam (CFRP). Autorzy
w swojej pracy badawczej wykonali badania laboratoryjne i uproszczone rozwizania
analityczne. Prace miay form bada parametrycznych nad wzmocnionymi kompozytami
belkami stalowymi o przekroju dwuteowym, pod obcieniem czteropunktowym zginaniem.
Model analityczny stosowany w eksperymencie wykorzystuje warunki rwnowagi
i zgodnoci odksztace w przekroju poprzecznym belki. Zwizki naprenie-odksztacenie
kadej belki uzyskiwali stopniowo wraz z odksztaceniami odczytanymi na tamie
kompozytowej w poowie rozpitoci belki jako parametr regulujcy rwnanie. Autorzy
[151], obliczali przy kadym przyrocie odksztacenia wykres napre wzdu przekroju
poprzecznego belki oraz powizane z nimi w danej chwili obcienia siy wewntrzne, jak na
rysunku 5.19.
str. 145
Rys.5.19. Zaleno
obcienie
obci
odksztacenie belki niewzmocnionej i wzmocnionej.
Wykres napre na wysokoci
wysoko przekroju przy rnych
nych poziomach obcienia
obci
[151]
Po przekroczeniu granicy plastycznoci
plastyczno w stali belki, pooenie
enie osi obojtnej
oboj
zmieniano
w celu utrzymania
nia rwnowagi.
rwnowagi Zmiana pooenia
enia bya brana pod uwag w analizie. Na
Rys.5.20 zilustrowano wykres napre we wzmocnionym przekroju stalowym przy rnych
r
poziomach uplastycznienia przekroju. W modelu analitycznym zastosowano nastpujce
nast
zaoenia [151]:
Stal zachowuje si idealnie liniowo sprysto-plastycznie
spr
plastycznie w relacji naprenienapr
odksztacenie;
CFRP i klej epoksydowy zachowuj
zachowuj si liniowo, a do zniszczenia;;
Wystpuje liniowy wykres napre przez ca wysoko przekroju;
przekroju
Wystpuje idealne zespolenie pomidzy
pomi
laminatem CFRP i pk stalowego
dwuteownika.
Autorzy [151]] opracowali wyraenie
wyra
w celu oszacowania nono
noci wzmocnionego
przekroju belki. Rozwizanie
zanie jest oparte na rwnaniach rwnowagi
gi si w przekroju
poprzecznym (patrz rysunek 5.20)
5.2 i wyraeniu jak w [244].
Rys.5.20. Wykres odksztace

odksztace i napre w przekroju w peni uplastycznionym,
z odpowiednimi siami wewntrznymi
wewn
i ich odlegociami
ciami od osi obojtnej
oboj
[151].
str. 146
Ostateczne rozwizanie o zamknitej formie, do obliczania nonoci na moment zginajcy

wyrazili rwnaniem [151]:
( x} )@A
+,
(5.127)
gdzie:
x} granica plastycznosci stali;
@A modu pzrekroju plastycznego, zalecy od stopnia uplastycznienia przekroju od
ciskania i rozcigania bisymetrycznego dwuteownika.
pole przekroju poprzecznego laminatu;
rnica pomidzy odksztaceniami pki stalowej i laminatu CFRP, brana pod uwag
poprzez wspczynnik, obliczany na podstawie liniowego wykresu odksztace w przekroju
poprzecznym, jako = .
zaleno pomidzy moduem sprystoci stali ) +, a kompozytu CFRP ) + opisana
przez wspczynnik = .
Bocciarelli (2009) [246] zaprezentowa proste podejcie do przewidywania zachowania
statycznie obcianej belki stalowej wzmocnionej tamami CFRP w zakresie sprystoplastycznym. Opracowany wzr mona zastosowa do dwch przypadkw obcienia belki
swobodnie podpartej, obcienia rozoonego i siy skupionej. Poniewa moment zginajcy
oddziaujcy na wzmocnion belk zosta obliczony z prostych rwna rwnowagi,
zachowanie w zakresie sprysto-plastycznym otrzymywane jest z prostej analizy przekroju.
Zaproponowane rozwizanie opiera si na zaoeniach [246]:
Liniowo spryste zachowanie CFRP oraz spryste idealnie plastyczne zachowanie
stali;
Idealne zespolenie stali i CFRP;
Wpyw warstwy kleju na sztywno osiow i gitn przekroju jest pomijalny;
Sztywno na zginanie CFRP jest pomijalna;
Przekroje pozostaj paskie po odksztaceniu;
Naprenia osiowe w CFRP s zaoone jako jednolite i rwne wartoci zakadanej
w rodku cikoci przekroju tamy.
Wyprowadzenie jest tu ograniczone do wzmocnionych przekrojw dwuteowych ze
wzmocnieniem przyklejonym do dolnej pki, chocia moe by rozwinite do innych
przekrojw o dowolnym ksztacie. Rwnania regulujce rozwizanie dotycz przekroju jak na
Rys.5.21. W przekroju o zachowaniu liniowo-sprystym naprenia cinajce w kleju autor
wyrazi wzorem [246]:
1 (Q
~? =
+ ^_ ,
*
2
(5.128)
co pokrywa si z klasycznym rozwizaniem Jouravskyiego, gdzie:
^_ odlego od rodka cikoci do grnej krawdzi przetransformowanego przekroju;
= - stosunek moduw sprystoci kompozytu i stali,
- drugi moment bezwadnoci przetransformowanego przekroju.
W przekroju czciowo uplastycznionym, ze wzgldu na geometri przekroju, rne
przypadki musz by rozwaone w zalenoci od pooenia strefy sprystej w odniesieniu do
rodnika i pki przekroju dwuteownika, zgodnie z rysunkiem 5.21, jak poniej [246]:
str. 147
przypadek (1): q
przypadek (2): Q
przypadek (3): Q
przypadek (4): q
Q oraz q Q ;
q G Q oraz q Q ;
q G Q oraz q Q ;
G Q oraz q Q .
Rys.5.21. Wykresy odksztace i napre w przekroju czciowo

ciowo uplastycznionym [246]
[
W przekroju
roju cakowicie uplastycznionym, wyprowadza si
si warto
siy osiowej CFRP
i naprenia cinajcego
cego w kleju zgodnie z rysunkiem 5.22.. Wyprowadzenie oznacza
naruszenie zaoenia
enia zgodnoci
zgodno odksztace na styku stal-CFRP.
CFRP. W rzeczywistoci
rzeczywisto
wykres
napre w stali,
ali, przedstawiony na rysunku 5.22,, oznaczaby nieskoczon
niesko
krzywizn,
a wic, zgodnie z hipotez braku polizgu
po
midzy stal a CFRP, nieskoczone
niesko
naprenia
i odksztacenia CFRP. Z tego powodu, w celu uzyskania odpowiedzi na zachowanie
przekroju, nie zapisano adnych rwna
rwna zgodnoci
ci na granicy stali i CFRP, ale tylko dwa
rwnania rwnowagi przekroju zespolonego. Naley
Nale rozway dwa przypadki, w zalenoci
zale
od pooenia, zgodnie z rysunkiem 5.22:
str. 148
Rys.5.22. Wykres napre

napr
w przekroju w peni uplastycznionym [246]
[
2 q
przypadek (1): G
q GQ :
2 (1
~?
,
B *
(- G
B QR
)2G
)
)G Q +Q
G Q + 4 x 2 )G Q + Q
R
przypadek (2): G Q
q G:
2 (1
~?
.
B *
)G Q +
(G
B QR
)3G Q + 4
))G 2Q
2 )G Q +
2 +
2
xB
B
(5.130)
(5.129)
Yang, Chen i Teng [247] (2009), przedstawili rozwizanie analityczne midzy

warstwowych napre we wzmocnionych przez doklejenie elementu belkach poddanych
dowolnemu obcieniu mechanicznemu i termicznemu, ktre s symetrycznie rozmieszczone
wzgldem
rodka
rozpitoci
belki.
Przedstawili
rozwizanie
oglne
w kategoriach materiaw belki i tamy wzmacniajcej. Rozwizanie okrelono przez szeregi
Fouriera i opiera si merytorycznie na minimalizacji energii dodatkowej. Rozwizanie
uwzgldnia nierwnomierny wykres napre w warstwie klejcej i warunek brzegowy
zerowych napre na kocach tamy wzmacniajcej. Rozwizanie jest oglne i moe by
stosowane do analizy innych typw konstrukcji zespolonych.
Carpinteri, Cornetti i Pugno (2009) [248] analizowali odspojenie krawdzi przyklejonej
tamy kompozytowej. Zaproponowali do zbadania mechanizmw zniszczenia dwa kryteria.
Pierwsze kryterium polega na analizie napre. Zniszczenie zachodzi gdy naprenie
cinajce osiga warto graniczn. Drugim jest energia, w kryterium mechaniki pkania.
Autorzy [248] twierdz, e kryterium energii jest bardziej efektywne w okrelaniu postaci
zniszczenia przez odspojenie. Przeprowadzona przez nich analiza dotyczya obcienia belki
obcionej trjpunktowym zginaniem.
W kryterium napreniowym wykres napre w skleinie okrelili wzorem [248]:
/
3vaaa
~?
D )f , o, oK +,
1 + 4vaaa B E aaa
(5.131)
gdzie:
DE jest bezwymiarow funkcj opisan przez:
faaa )1 o + )faaa o+ Cfaaa )o o+
DE )faaa , o, o + = 1 +
,
C)faaa o +
(5.132)
o = *L ,
(5.133)
o = * L ,
(5.134)
L )1 + 4vaaa +
faaa =
,
Q
(5.135)
B Q
vaaa =
.
B
(5.136)
Maksymaln dopuszczaln si, przy ktrej tama odspaja si od pki stalowej z powodu
przekroczenia maksymalnej wartoci napre cinajcych w kleju wyrazili wzorem [248]:
/3
1 + 4vaaa
~3 4 B
.
3vaaa DE,3 4 )faaa , oK +
(5.137)
Czaderski i Rabinovitch (2010) badali liniowo-spryste zachowanie stalowych belek
dwuteowych wzmocnionych przyklejonymi materiaami kompozytowymi W swojej pracy
[249] skupili si w penym zakresie na przemieszczeniach pomidzy belk stalow
str. 149
a tam FRP. Przemieszczenia te wynikaj

wynikaj z oddziaywania pomidzy
dzy sklejonymi elementami
i s zintegrowanymi wynikami warunkw midzy warstwowych i odksztacalnoci
odksztacalno kleju.
W pracy [87]] Deng, Lee i Li (2011) przedstawili rozwizanie
rozwi zanie analityczne opracowane do
obliczenia wytrzymaoci
ci na zginanie w wzmocnionych przyklejonymi, spronymi
spr
materiaami kompozytowymi
mi belek zespolonych stal-beton. W analiz
nalizie wykazali, e
wytrzymao na zginanie,
nanie, nie jest uzaleniona
uzale
przez obcienie
enie stae i si sprajc, gdy
zniszczenie zachodzi przez zerwanie tamy
ta
CFRP, ale wytrzymao
na zginanie zmniejsza
si ze wzrostem obcienia
enia staego i wzrostem siy sprajcej,
spr
gdy zniszczenie jest wynikiem
kruszenia betonu.
Elchalakani i Fernando (2012) [250]
[
] zaprezentowali wyniki analiz eksperymentalnych
i teoretycznych belek dwuteowych wzmocnionych przyklejonymi tamami
ta
ta
CFRP pod
kwazistatycznym 3-punktowym
punktowym zginaniem. Gwnymi parametrami badanymi w tej pracy
byy smuko przekroju i pooenie
poo
tam CFRP. Tamy
my przyklejano do rozciganej
rozci
pki, do
obu pek oraz do pek i rodnika.
Wyraenia nonoci
ci i momentu uplastyczniajcego
uplastyczniaj
przekroju zespolonego
onego zostay uzyskane za pomoc
pomoc podejcia rwnowanej
nej gruboci
grubo pki i
rodnika.
rodnika. Uzyskane wyniki porwnano z obecnymi zasadami projektowania wg norm
konstrukcji stalowych. W celu obliczenia nonoci
no
w zakresie sprystym,
ystym, naley
nale dobrze
zrozumie zachowaniee skleiny pomidzy
pomi
stal i kompozytem. W tym celu przyjli
przyj model
zaproponowany przez Yuan i in.(2004) [251]
[ ] do modelowania w penym zakresie zachowania
zcza CFRP klej stal. Po przekroczeniu granicy plastycznoci
plastyczno
w stali,
w poowie rozpitoci belki mona
mo wykaza, e zachowanie kleju na granicy styku CFRP
stal nadal jest w zakresie liniowym.
Na rysunkach 5.23 i 5.24
5
przedstawione zostay zaoenia wykresw napre
i odksztace w przekroju, w zakresach sprystym
spr ystym i uplastycznionym za prac
prac [250].
Rys.5.23.. Model wzmocnienia przekroju [250]:

[
wykres odksztace i napre
napr w zakresie
sprystym
Rys.5.24. Model wzmocnienia przekroju [250]:

[
wykres odksztace i napre
napr w zakresie
penego uplastycznienia przekroju stalowego
str. 150
Nono na moment zginajcy w zakresie sprystym wzmocnionego przekroju mona

zapisa jako:
~ B `$
sa
Q
(}
Q G
^_ + Q +
sa laaa
2
2
+
x}
Q
Q
^_ + ^_ Q B
_
2
2
1
Q N
Q N
+ ^_ + ^_ QR ,
3
2
2
gdzie:
$ = b}
^_
^_
s
1
~
Q a + Q
2
Q sa laaa
sa
~
1
=
,
laaa Q
(5.138)
,
(5.139)
x} granica plastycznoci stali;

/ obcienie CFRP;
$ ostateczne odksztacenie w rodku rozpitoci;
~ wytrzymao na cinanie w midzywarstwie, rwna ~ = 0,9x3 4 ;
l odksztacenie przy wytrzymaoci na cinanie, rwne laaa = 0,3)Q + ,; ~x3 4 ;
S jest rozpitoci, jeli tama jest przyklejona na caej rozpitoci belki;
modu sprystoci tamy CFRP;
Q grubo tamy CFRP;
y odlego od rodka cikoci do grnej krawdzi przetransformowanego przekroju.
Nono na moment uplastyczniajcy przekroju zespolonego zostaa obliczona przy
zaoeniu osignicia penej nonoci zcza klejowego oraz penego uplastycznienia
przekroju stalowego. Maksymalna nono zcza CFRP moe by przyjta jako mniejsza
z wytrzymaoci na zerwanie CFRP lub wytrzymaoci zcza przy odspojeniu tamy.
Nono maksymalna zcza poprzedzajca odspojenie moe by policzona za pomoc wzoru
zgodnego z zaprezentowanym w pracy [252] (2010) odnoszcego si do maksymalnej siy
w tamie CFRP [250]:
/
= B 2
Q ,
gdzie:
! midzy warstwowa energia pkania zcza rwna:
,;
! = 628Q 7 ,
gdzie:
7 energia odksztacenia kleju.
(5.140)
(5.141)
(5.142)
str. 151
Po osigniciu penego uplastycznienia przekroju stalowego, jak pokazano na rysunku

5.24, odlego grnej krawdzi grnej pki od osi obojtnej obliczana jest za pomoc
rwnania:
/ 5 x} GQR
^_
.
2QR x}
(5.143)
Zakadajc Q < _ < Q . Moment zginajcy w zakresie plastycznym wzmocnionego
przekroju mona obliczy ze wzoru:
x} QR
Q
) ^_ Q + + )^_ Q + .
(# = / 5 ^_ + Q + + x} Q B ) Q + +
2
2
(5.144)
W pracach [253] (2012a), [254] (2012b) Haghani i Al-Emrani zajli si weryfikacj
nowego modelu projektowania pocze klejowych stosowanych do klejenia tam FRP do
belek stalowych. W swojej metodzie, porzucili zasad powizania wytrzymaoci zcza
klejowego z wartoci naprenia lub odksztacenia elementu w okrelonym miejscu
w zczu. Zamiast tego uwaaj, e przy zniszczeniu w zczu klejowym wystpuje unikalny
stan naprenia, niezalenie od ktrego naprenie elementu jest rozwaane. Innymi sowy,
moe by moliwe, rozwaanie siy osiowej w laminacie w pewnej odlegoci od koca tamy
jako globalnego parametru, ktry osiga warto krytyczn podczas zniszczenia zcza.
W celu okrelenia wytrzymaoci zcza we wzmocnionej belce, konieczne jest uzyskanie
ostatecznej wartoci siy osiowej w tamie kompozytowej na dugoci zakotwienia. Warto
maksymalnej siy osiowej w laminacie przy zniszczeniu mona uzyska dowiadczalnie, ze
zbadania prostych prbek reprezentatywnych, ktre odzwierciedlaj stan napre w skleinie
wzmocnionej belki.
Bocciarelli, Colombi (2013) [255] stwierdzili, eby w peni wykorzysta potencja
wzmocnienia CFRP belka musi by zaprojektowana w zakresie plastycznym.
W rzeczywistoci w przypadku liniowo sprystego zachowania stali, wkad tamy CFRP
przyklejonej do rozciganej pki jest bardzo ograniczony zarwno w przypadku nonoci
i stanu granicznego uytkowania. Odspojenie tamy CFRP lub jej uszkodzenie mog
uniemoliwi osignicie penego zakresu nonoci plastycznej przy zginaniu wzmocnionego
przekroju. Nieliniowe modele elementw skoczonych mog by wykorzystane do okrelenia
zachowania sprysto-plastycznego konstrukcji w kategoriach si wewntrznych i napre,
aczkolwiek modele te s czsto skomplikowane, czasochonne i nie s oglnodostpne dla
praktykw. Autorzy [255] zaproponowali proste podejcie, aby obliczy zachowanie
wzmocnionej belki, a do stanu granicznego nonoci, ktre moe by atwo zrealizowane do
celw projektowych.
Zaproponowane przez nich rozwizanie oparte jest na nastpujcych zaoeniach:
Liniowo spryste zachowanie CFRP oraz sprysto-plastyczne stali;
Brak polizgu pomidzy podoem stalowym a tam CFRP;
Sztywno na zginanie tamy CFRP jest pomijalna;
Paskie przekroje pozostaj paskie po odksztaceniu;
Jednorodny wykres odksztace osiowych w tamie CFRP;
Zniszczenie przez wyboczenie stali nie jest dopuszczane.
Naprenia w rodku tamy CFRP autorzy wyrazili wzorem [255]:
str. 152
gdzie wartoci
5.25.
Q
,
2
(5.145)
)^_ p+
i s funkcj momentu zginajcego ( zgodnie z rysunkiem
Rys.5.25. Zaoona
ona
ona geometria wzmocnionego przekroju dwuteowego w [255]
[
Nastpnie warto
napre
napr cinajcych na granicy stal/skleina ~? wyznaczali na
podstawie lokalnych osiowych warunkw rwnowagi tamy
ta my CFRP jak poniej
poni [255]:
~? G
x
Q
*
G
.
(
2
(
(5.146)
Poniewa rwnania (5.145
45) i (5.146) oparte s na analizie przekroju, nie s
s zgodne na
kocach
cach wzmocnienia, gdzie naruszony jest warunek brzegowy zerowych napre
napr
w FRP.
Wzory obowizuj dopiero poza stref
stref zakotwienia tamy.
5.4.2. Wnioski
Analogicznie jak w przypadku analiz modeli zcz
z cz zakadkowych pojedynczych oraz
zcz i wzmocnie z obustronn nakadk, modele fizyczne wzmocnienia zginanych belek s
s
gwnie dwuwymiarowe. Mona
Mo wrd nich zauway dwa gwne podejcia
podej
do analizy,
napreniowe
eniowe i mechaniki pkania.
p
Materiay sklejone zakadane s niejednokrotnie jako
liniowo-spryste. Zauwaalne
alne jest, e zaoenie liniowo-sprystego
ystego zachowania belki
stalowej powoduje ograniczenia w wydajnoci
wydajno i wzmocnienia. Z tego powodu mona
mo
stwierdzi, ee bardziej odpowiednim zaoeniem
zao eniem byoby projektowanie wzmocnienia
elementu stalowego w przypadku stali pracujcej
pracuj
w zakresie sprysto-plastycznym,
plastycznym, a nawet
stali cakowicie uplastycznionej.
tycznionej.
str. 153
5.5. Analiza wytrzymaoci

ci zcza
z
wzmocnienia zginanej belki stalowej wykonana przez
Autora
W poniszym podrozdziale przeprowadzono analiz
analiz nonoci zcza
z
wzmocnienia,
skierowan na okrelenie
lenie napre
napr cinajcych i normalnych w skleinie pomidzy
pomi
belk
stalow a tam kompozytow.
kompozytow Schemat statyczny wzmocnionej belki przedstawiono na
rysunku 5.26. Zaoenia analizy opera si na przyjtych
tych przez Smitha i Tenga [234]
[23 do
przypadku elbetowej
elbetowej belki wzmacnianej przyklejonym paskownikiem stalowym lub tam
ta
kompozytow.
Rys.5.226. Schemat wzmocnionej belki stalowej

Przyjto nastpujce
ce zaoenia
zao
w wyprowadzeniu wzorw na naprenia
enia w skleinie:
liniowo-spryste
yste zachowanie stali, CFRP i kleju,
deformacje belki i przyklejonej tamy
ta
wynikaj ze zginania, si osiowych
osio
oraz si
poprzecznych,
tn
w skleinie na jej gruboci
ci jest staa.
warto napre normalnych i tncych
Pod wpywem napre
normalnych w paszczynie
paszczy
grubo/szeroko
/szeroko, warstwa kleju
bdzie si odksztaca.
. Z tego powodu, przemieszczenia w kierunku pionowym na dolnej
krawdzi
dzi belki stalowej i grnej krawdzi
kraw
tamy kompozytowej bd
si rni.
r
Krzywizna
belki bdzie inna ni krzywizna przyklejonej tamy.
ta
Zakadamy,, e
odksztacenia
w paszczynie grubo/szeroko
/szeroko maj pomijalny wpyw na naprenia
napr
w skleinie.
W zwizku z tym zaoeniem,
eniem, przyjmujemy
przyjmuje
identyczne krzywe odksztace obu sklejonych
materiaw przy obliczaniu napre
napr
cinajcych. Zaoenia
enia identycznych krzywizn
odksztace nie uwzgldnia
dnia si w obliczaniu napre odrywajcych
cych (rozwarstwiajcych).
(rozwarstwi
str. 154
5.5.1. Rniczkowe rwnanie zadania o wykresie napre cinajcych

cych w skleinie
Rys.5.27.. Schemat wycinka wzmocnionej belki stalowej

Z rwnania rwnowagi nieskoczenie
niesko
maego wycinka przedstawionego na rysunku 5.27.
wynika:
0:
)* . )*+ . )*+ ~)*+B * 0,

. )*+
. )*+
~)*+B *,
*
gdzie B jest szerokoci

tamy
my kompozytowej.
)* . )*+ . )*+ ~)*+B * 0,

. )*+
. )*+
~)*+B *,
*
)*+
)*+
)*+,
)*+ )*+ )*+
P)*+,
*
*
*
(5.147)
(5.148)
(5.149)
(5.150)
str. 155
= 0:
)*+
)*+ )*+ x)*+B * P)*+* = 0,

)*+
= x)*+B P)*+,
*
)*+
(
= 0:
( )*+ ( )*+ ( )*+ +

= 0.
)*+ )*+ + x)*+B * = 0,

)*+
= x)*+B ,
*
)*+* + )*+* + x)*+B
(5. 151)
(5. 152)
*
*
+ P)*+
~)*+B ^
2
2
Uwzgldniajc (5.151) i odrzucajc mae wyszego rzdu otrzymujemy:

( )*+
= )*+ ~)*+B ^ ,
*
gdzie ^ jest odlegoci od rodka cikoci belki do jej dolnej krawdzi.

( = 0:
( )*+ ( )*+ ( )*+ + )*+* + )*+* ~)*+B ^ = 0.
Uwzgldniajc (5.152) i odrzucajc mae wyszego rzdu otrzymujemy:

( )*+
= )*+ ~)*+B ^ ,
*
(5. 153)
(5. 154)
gdzie ^ jest odlegoci od rodka cikoci tamy do jej grnej krawdzi.

Naprenia cinajce w skleinie opisano ~)*+, normalne (odrywajce) x)*+.
Odksztacenia od cinania w warstwie kleju (skleinie) moemy opisa wyraeniem:
g=
S)*, ^+ t)*, ^+
+
,
*
^
(5. 155)
gdzie S)*, ^+, s poziomymi, a t)*, ^+, pionowymi odksztaceniami w dowolnym punkcie
skleiny po jej dugoci, zgodnie z rysunkiem 5.26. Naprenia cinajce odpowiadajce temu
odksztaceniu mona opisa jak niej:
S)*, ^+ t)*, ^+
~)*+ =
+
,
^
*
(5. 156)
gdzie
jest moduem Kirchhoffa kleju. Rniczkujc wyraenie (5.156) po x otrzymujemy:
~)*+
=
*
str. 156
S)*, ^+ t)*, ^+
+
.
^*
*
(5. 157)
Zakrzywienie omawianego rniczkowanego wycinka mona powiza z momentem

obciajcym (- )*+ jak niej:
t)*+
1
( )*+,
*
(5. 158)
gdzie
jest calkowit sztywnoci zespolonego elementu belka stalowa-tama CFRP,
rozwaajc czciow wspprac pomidzy dwoma sklejonymi elementami. Zaoono, e
skleina poddana jest rwnomiernym napreniom tncym, dlatego S)*, ^+ zmienia si
liniowo po gruboci kleju, opisanej Q , zatem:
S 1
= S )*+ S )*+,
^ Q
(5. 159)
oraz rniczkujc po x:
S)*, ^+ 1 S )*+ S )*+
=
,
^*
Q
^
*
(5.160)
gdzie Q grubo warstwy kleju, S )*+ to podune przemieszczenia na dolnej krawdzi
belki, a S )*+ podune przemieszczenia na grnej krawdzi tamy.
Wstawiajc rwnania (5.158) i (5.160) do rwnania (5.157) otrzymujemy wyraenie:
S )*+ S )*+
Q
~)*+
=
( )*+.
Q
^
*
*
(5.161)
Przy obliczaniu , powinny by uwzgldnione naprenia cinajce w skleinie, jednake
komplikuje to rozwizanie problemu. Trzecia skadowa rwnania (5.161) ma pomijaln
warto w porwnaniu do dwch wczeniejszych skadowych i mona j pomin w dalszych
wyprowadzeniach. Wzr (5.161) przyjmuje posta jak niej:
S )*+ S )*+
~)*+
=
.
*
Q
^
*
(5.162)
Odksztacenia na spodzie dolnej pki belki i grnej powierzchni tamy przy uwzgldnieniu
skadowych odksztacenia (od si osiowych, poprzecznych i od zginania) mona wyrazi
wzorami:
w dolnej krawdzi belki:
b =
S
^
1
=
( )*+
. )*+ +
*
w grnej krawdzi tamy:

S
^
b =
=
( )*+ +
*
^
c
. )*+ +
P)*+ + B x)*+,
^
c
B x)*+,
(5.163)
(5.164)
str. 157
w ktrych indeks 1 odnosi si do belki stalowej, indeks 2 do tamy kompozytowej, jest

moduem sprystoci, moduem Kirchoffa, polem przekroju poprzecznego, momentem
bezwadnoci przekroju wzgldem osi poziomej przekroju poprzecznego, c wspczynnikiem
efektywnego pola powierzchni na cinanie (c 5/6 w przypadku prostokta), ()*+
momentem zginajcym, .)*+ si osiow, )*+ si poprzeczn, B szerokoci tamy
kompozytowej, ^ odlegoci od rodka cikoci przekroju do rozpatrywanej krawdzi.
Z warunkw rwnowagi (5.147) i (5.148) wiemy, e:
8 )4+
84
gdzie:
8 )4+
84
= ~)*+B *,
(5.165)
. )*+ = . )*+ = .)*+ = B ~)*+ *.
(5.166)
Przy zaoeniu jednakowej krzywizny belki i tamy, zwizek pomidzy dwoma sklejonymi
materiaami mona wyrazi wzorem:
lub
gdzie:
( )*+ ( )*+
=
= ~)*+B *
( )*+ = 7( )*+,
7=
(5.167)
(5.168)
Rwnowag momentw rozpatrywanego wycinka wzmocnionego elementu przedstawionego
na rysunku 5.27 mona wyrazi:
(- )*+ = ( )*+ + ( )*+ + .)*+)^ + ^ + Q +.
(5.169)
Zginanie kadego z elementw, wyraone w funkcji cakowitego przyoonego momentu
(- )*+ i napre cinajcych, mona przedstawi wstawiajc do wzoru (5.169) rwnania
(5.166) i (5.167):
4
7
( )*+ =
( )*+ B ~)*+)^ + ^ + Q + *,
1+7 -
oraz
str. 158
(5.170)
1
( )*+ =
( )*+ B ~)*+)^ + ^ + Q + *.
1+7 -
(5.171)
Pierwsze pochodne po x momentw zginajcych kadego ze sklejonych elementw maj

posta:
7
( )*+
)*+ B ~)*+)^ + ^ + Q +,
)*+
1+7 *
(5.172)
oraz
( )*+
1
)*+ B ~)*+)^ + ^ + Q +.
= )*+ =
*
1+7 (5.173)
Po wstawieniu rwna (5.163) i (5.164) do rwnania (5.162), a nastpnie po jednokrotnym
zrniczkowaniu rwnania po x, otrzymujemy:
1 . )*+
^ B
~)*+
^ ( )*+
=
+
+
*
Q
*
*
c
P)*+
1 . )*+
^
^B
+
*
*
c
c
^ ( )*+
x)*+
*
x)*+
.
*
(5.174)
Podstawiajc siy cinajce z rwna (5.172) i (5.173) oraz siy osiowe z rwnania (5.166) do
rwnania (5.174) otrzymujemy rwnanie rniczkowe drugiego rzdu napre cinajcych
w skleinie po jej dugoci ze staymi parametrami materiaw sklejonych, opisane
wyraeniem:
~)*+
B )^ + ^ +)^ + ^ + Q +
1
1
+
+
~)*+
Q
+
*
)^ + ^ +
^
P)*+
=
- )*+ +
Q
+
c
*
^
^
x)*+
.
+B
c
c
*
(5.175)
5.5.2. Rniczkowe rwnanie zadania o wykresie napre normalnych w skleinie

Podczas obcienia belki, wystpuje pionowe rozdzielanie pomidzy sklejonymi
materiaami, belk i tam. Proces ten wywouje w skleinie naprenia normalne okrelane
odrywajcymi lub rozwarstwiajcymi. Naprenia normalne x)*+ mona wyrazi poprzez
wzr:
x)*+ =
t )*+ t )*+,
(5.176)
gdzie t )*+ i t )*+ s pionowymi przemieszczeniami sklejonych materiaw. Opierajc si
na warunkach rwnowagi materiaw (zgodnie z rysunkiem 5.27) z pominiciem maych
drugiego rzdu z rwna (5.151), (5.153) w belce oraz (5.152), (5.154) w tamie oraz na
poniszych rwnaniach drugich pochodnych przemieszcze pionowych po x:
str. 159
w belce:
t )*+
1
( )*+
*
1
c
t )*+
1
=
( )*+ +
*
w tamie:
P)*+ + B x)*+,
1
c
(5.177)
B x)*+,
(5.178)
mona opisa rwnania rniczkowe na ugicie tamy i belki wyraone w warunkach
napre cinajcych i normalnych w skleinie.
Rniczkujc jednokrotnie po x rwnanie (5.177) i wstawiajc do niego rwnanie
(5.153), nastpnie ponownie rniczkujc jednokrotnie po x i wstawiajc rwnanie (5.151)
otrzymujemy rwnanie rniczkowe czwartego rzdu na ugicie w belce:
t )*+
B
B
x)*+ ^ B ~)*+
1
=
x)*+
+
+
P)*+
*
c
*
*
1 P)*+
.
c
*
(5.179)
Rniczkujc jednokrotnie po x rwnanie (5.178) i wstawiajc do niego rwnanie (5.154),
nastpnie ponownie rniczkujc jednokrotnie po x i wstawiajc rwnanie (5.152)
otrzymujemy rwnanie rniczkowe czwartego rzdu na ugicie w tamie:
t )*+
B
=
x)*+ +
*
B
c
x)*+ ^ B ~)*+
+
.
*
*
(5.180)
Rniczkujc czterokrotnie po x rwnanie (5.176) i wstawiajc do niego rwnania (5.179)
i (5.180) otrzymujemy rwnanie rniczkowe czwartego rzdu napre odrywajcych w
skleinie po jej dugoci ze staymi parametrami sklejonych materiaw, opisane wzorem:
x)*+
B
*
Q
=
1
c
x)*+
B
1
1
+
+
x)*+
*
Q
B ^
^ ~)*+
P)*+
*
Q
P)*+
.
c
*
+
1
c
(5.181)
str. 160
5.5.3. Rwnanie oglne napre cinajcych w skleinie

Rniczkowe rwnania napre cinajcych (5.175) i normalnych (5.181) w skleinie po
jej dugoci s ze sob sprzone. Powoduje to znaczne utrudnienie uzyskania ich
rozwizania. Obydwa rwnania (5.175) i (5.181), ze wzgldu na argument x s liniowe,
niejednorodne o staych wspczynnikach.
Rozwizanie mona uzyska przez rozdzielenie niewiadomych napre , tj. np. przez
wyznaczenie z (5.175) pochodnej x)*+* , a nastpnie po jednokrotnym zrniczkowaniu
zwizku (5.181) podstawienie odpowiednich pochodnych x)*+, co prowadzi do rwnania na
~)*+ rzdu pitego. Stosujc znane metody, mona wyznaczy poszukiwane funkcje
w zalenoci od 5ciu staych wynikajcych z warunkw brzegowych.
W rozpatrywanym przypadku, rozprzenie napre przeprowadzono przez przyjcie,
e wpyw odksztace postaciowych od si poprzecznych w obu materiaach sklejonych jest
pomijalnie may [86, 234]. Rwnanie rniczkowe napre cinajcych w skleinie wynika
z uproszczenia rwnania (5.175) przyjmujcego posta:
~)*+
B )^ ^ +)^ ^ Q +
1
*
Q

^ +^
+
- )*+ = 0.
Q
+
~)*+
(5.182)
Rozpatrujemy stan obcienia odpowiedni do prowadzonych bada dowiadczalnych, w
ktrych q=const. oraz wystpowania dwch si skupionych, to implikuje kolejne uproszczenia
rwnania (5.182).
W celu uproszczenia, rozwizanie oglne opisane poniej, ogranicza si do obcienia
rwnomiernie rozoonego, pojedynczego obcienia skupionego lub dwch si skupionych
przyoonych symetrycznie wzgldem rodka rozpitoci belki. W takim przypadku,
- )*+* = 0, a oglne rwnanie (5.182) przyjmuje posta rwnania rniczkowego
drugiego rzdu:
- )*+
~)*+ = cosh)s*+ + sinh)s*+ +
,
s
(5.183)
gdzie:
s =
oraz
B )^ + ^ +)^ + ^ + Q +
1
1
+
+
,
Q
+
=
^ +^
,
+
(5.184)
(5.185)
str. 161
5.5.4. Rwnanie oglne napre normalnych (odrywajcych) w skleinie

Rwnanie rniczkowe napre normalnych (5.181) w skleinie z pominiciem wpywu
odksztace od si poprzecznych przyjmuje posta:
x)*+
B
B ^
1
1
^ ~)*+
x)*+ +
*
Q
Q
*
= 0,
P)*+
(5.186)
Oglnym rozwizaniem rwnania (5.181) bdzie rwnanie rniczkowe 4-tego rzdu:

x)*+ = 4
gdzie:
cos)f*+ +
P)*+,
sin )f*+ + 4
f =
oraz
B )
N cos)f*+
sin )f*+
1
1
+
,
^
,
+
~)*+
*
(5.187)
(5.188)
(5.189)
(5.190)
W przypadku duych wartoci * zakada si, e naprenia normalne osigaj warto rwn
zero [234], przez co stae:
= 0.
N =
(5.191)
Oglne rwnanie napre normalnych w skleinie przyjmuje posta:
~)*+
x)*+ = 4 cos)f*+ + sin )f*+
P)*+.
*
(5.192)
;
;
W wyprowadzeniu wzoru (5.192) zaoono, e ~)*+* = 0, poniewa warto tej
pochodnej ma pomijalne znaczenie na wynik ostateczny [234].
5.5.5. Wprowadzenie warunkw brzegowych do wzorw oglnych
Dysponujc wyprowadzonymi rozwizaniami oglnymi napre cinajcych
i normalnych w skleinie, moliwe staje si rozpatrywanie konkretnych przypadkw
obcienia. W niniejszym podrozdziale rozpatrujemy przypadki obcienia rwnomiernie
rozoonego, pojedynczej siy skupionej oraz dwch si skupionych przyoonych do belki
symetrycznie wzgldem rodka rozpitoci.
str. 162
Naprenia cinajce w skleinie przy rwnomiernie rozoonym obcieniu belki

%&
* .
2
Wzr na si poprzeczn we wzmocnionej belce obcionej rwnomiernie ma posta:

- )*+
(5.193)
Poprzez wstawienie wyraenia (5.193) do wzoru (5.183) oglne rozwizanie napre

cinajcych w skleinie w tym przypadku obcienia przyjmie posta:
~)*+ =
cosh)s*+ +
sinh)s*+ +
%&
* ,
2
(5.194)
w zakresie 0 * %# , gdzie P jest obcieniem rwnomiernie rozoonym, * odlegoci od
pocztku tamy w kierunku jej koca, odlegoci od punktu podparcia do pocztku tamy,
%& rozpitoci belki, a %# dugoci tamy kompozytowej. Wymiarowanie zgodne
z rysunkiem 5.26.
Stae wyznacza si z nastpujcych warunkw brzegowych.
* = 0 ( = 0,
* = 0 . = . = 0.
(5.195)
Pierwszy warunek dotyczy momentu zginajcego w przekroju przy * = 0. W tej
lokalizacji, na krawdzi tamy kompozytowej, moment zginajcy ( )0+ oraz siy osiowe
w belce . )0+ i tamie kompozytowej . )0+ s rwne zero. W zwizku z tym, moment
zginajcy w przekroju na krawdzi tamy kompozytowej jest przenoszony wycznie przez
belk i moe by wyraony:
P
)% +,
( )0+ = (- )0+ =
2 &
(5.196)
Podstawiajc rwnania (5.163) i (5.164), z pominiciem wpywu cinania, do rwnania
(5.161) z pominiciem trzeciego warunku, uwzgldniajc powysze warunki brzegowe,
w * = 0 otrzymujemy:
~)0+
= (- )0+,
*
(5.197)
gdzie
(5.198)
Przyrwnujc pierwsz pochodn rwnania (5.183) w * = 0 do rwnania (5.197) mona
okreli drug ze staych cakowania:
=
2s
P )%& + +
sN
P.
(5.199)
str. 163
Drugi warunek brzegowy obejmuje zaoenie zerowych napre cinajcych w skleinie

~)*+ 0, w rodku rozpitoci tamy i belki (x=%# 2), z powodu symetrii obcienia. Na tej
podstawie okrela si pierwsz sta:
%#
1
P
)%& +
=
P Q s .
s 2
s
2
(5.200)
W praktycznych przypadkach, kiedy wzmacniane s przekroje o wikszych wymiarach
s %# 2 10, a zwizany z t wartoci Q s %# 2 1, zatem wyraenie (5.200) mona
uproci:
=
2s
P )%& +
sN
P=
(5.201)
i
do rwnania (5.154) uzyskuje si uproszczone
Podstawiajc ponownie stae
wyraenie na naprenia cinajce w skleinie w dowolnym jej przekroju przy obcieniu
rwnomiernie rozoonym:
~)*+ =
2s
P )%& +
sN
P cosh)s*+ +
2s
P )%& + +
sN
%&
*
s
2
4 + 4
4 4
P )%& +
P )%& +
=
2s
2
2s
2
4
4
4
4
+

%&
NP
+ NP
+
P *
s
2
s
2
s
2
%
&
=
P )%& + 4 N P 4 +
P * ,
2s
s
s
2
+
P 4
%&
)%& +
~)*+ =
+
P * .
s
s
s
2
2
str. 164
P sinh)s*+
(5.202)
Naprenia cinajce w skleinie przy obcieniu

obci
belki pojedyncz si skupion
Rozpatrujemy przypadek, w ktrym sia skupiona przyoona

przyoona jest do wzmocnionej
przyklejon tam belki, tzn. lewy koniec tamy
ta
wzmacniajcej
cej jest usytuowany po lewej
stronie przyoonej
onej siy, zgodnie z rysunkiem 5.28.
Rys.5.28.. Przypadki rozpatrywanego obcienia

obci
wzmocnionej
mocnionej belki a), b), c)
Wzory na si poprzeczn we wzmocnionej belce swobodnie podpartej, obcionej si
skupion maj posta:
B
)*++ / 1 ,
F^ 0 * )B +,
-)
%&
oraz
)
- )*+
/ , F^ )B + * %# .
(5.203)
W przypadku (5.203)) nie ma potrzeby stosowania rachunku funkcji uoglnionych. Po
wstawieniu wzorw (5.203)) na si
si poprzeczn do rwnania (5.184),
), otrzymujemy oglne
wyraenia na naprenia cinajce
cinaj
w skleinie, w przypadku obcienia
enia pojedyncz si
skupion. Wymiary:
B
) + sinh)s*+
N cosh)s*+
/ 1 ,
0 * )B +,
s
%&
~)*+
B
cosh)s*++ sinh)s*+
)B + * %# .
/ ,
;
s
%&
(5.204)
str. 165
Warunki brzegowe do wyznaczenia staych cakowania ze wzoru (5.204) przedstawiono

poniej:
T*=0
B
( )0+ = (- )0+ = / 1 ,
%&
. )0+ = . )0+ = 0,
T * = %# 2
~%# 2 = 0 L
T * = %#
( %# = (- %# =
T * = )B + [234]
~)*+ C F,
~)*+
C F,
*
/ B
,
%&
^ T %# 2,
^C ^
~)*+|4 ) + = ~)*+|4 ) + ,
~)*+
~)*+
^C ^
=
.
* 4 ) +
* 4 ) +
(5.205)
wyznaczamy podobnie jak stae
i . Wstawiajc rwnania (5.163) i (5.164),
Stae N i
z pominiciem wpywu cinania, do rwnania (5.161) z pominiciem trzeciego warunku,
uwzgldniajc powysze warunki brzegowe, dla * = 0 otrzymujemy:
~)0+
B
= (- )0+ = / 1 .
*
%&
(5.206)
okreli czwart ze staych cakowania:
B
=
/ 1 .
s
%&
(5.207)
Trzeci sta wyznaczamy poprzez warunki brzegowe w punkcie przyoenia siy skupionej
w * = B = %# 2. Zakadam, e z powodu symetrii obcienia ~%# 2 = 0. Na tej
podstawie okrela si trzeci sta cakowania.
~)B + =
N
N coshs)B
+ +
sinhs)B + +
B
1
=
/ 1 Q )H+
/
,
s
%&
s
C)H+
/,
(5.208)
(5.209)
+.
gdzie H = s)B
Analogicznie jak w przypadku obcienia rwnomiernie rozoonego,
w praktycznych przypadkach H 10, a zwizany z t wartoci Q )H+ 1, zatem
wyraenie (5.209) mona uproci:
B
/ 1
/ J .
N =
s
s
%&
(5.210)
str. 166
Wyznaczenie staych ; i wymaga zaoenia cigoci napre cinajcych w skleinie

i ich pierwszej pochodnej w punkcie przyoenia siy. Wstawiajc rwnania (5.207) i (5.210)
do (5.206) otrzymamy wzr na naprenia cinajce w skleinie po lewej stronie przyoonej
siy:
~)*+|4
) +
~)*+
*
B 4
B
+
/ 1 cosh)s*+ J ,
%&
%&
s
0 * )B +,
(5.211)
B
/ 1 4
/ sinh)s*+ J ,
%&
s
/ 1
4 ) +
0 * )B +.
(5.212)
Wzory na naprenia cinajce w skleinie i pierwsz pochodn po *, po prawej stronie
przyoonej siy:
/
~)*+|4 ) + = ; C)s*+ + sinh)s*+
,
s 2
(5.213)
~)*+
= s ; )s*+ + s cosh)s*+,
* 4 ) +
Przy zaoeniu ~%# 2 = 0 i s %# 2 10
Przyrwnujc
8E)4+
84
4 ) +
8E)4+
84
=
;
4 ) +
wyznaczamy sta
B
/
1
/ )H+,
s
%&
s
/
B
1 +
/ )H+.
s
s
%&
(5.214)
)B + * %# .
(5.215)
a nastpnie
;:
(5.216)
(5.217)
Wstawiajc stae N , , ; i do wzoru (5.204) otrzymujemy rozwizane rwnania na
naprenia cinajce w skleinie na caej jej dugoci:
B 4
B
/ cosh)s*+ J 1 + , 0 * )B +,
s
%&
s
%&
~)*+ =
B
/ 1 B 4 +
)B + * %# .
/ sinh)H+ 4 ,
s
%&
s
%&
(5.218)
/ 1
str. 167
Naprenia cinajce w skleinie przy obcieniu belki dwiema siami skupionymi
Rozpatrywany jest przypadek, w ktrym dwie siy skupione przyoone s do

wzmocnionej przyklejon tam belki symetrycznie wzgldem rodka rozpitoci belki.
Przyoone siy znajduj si w obszarze przyklejonego wzmocnienia, zgodnie z rysunkiem
5.28. Tama wystaje poza obszar staego momentu zginajcego. Wzory na si poprzeczn we
wzmocnionej belce obcionej si skupion maj posta:
- )*+
oraz
- )*+
= /,
= 0,
F^ 0 * )B +,
F^ )B + * %# 2.
(5.219)
Oglne rozwizanie wprowadzone na podstawie wzorw (5.183) oraz (5.219) ma posta:
~)*+ =
m cosh)s*+
: cosh)s*+
sinh)s*+ +
sinh)s*+,
/,
0 * < )B +,
)B + < * %# 2 .
(5.220)
Warunki brzegowe do wyznaczenia staych cakowania ze wzoru (5.220) s nastpujce:
T*=0
( )0+ = (- )0+ = / ,
. )0+ = . )0+ = 0,
T * = %# 2
~%# 2 = 0,
T * = )B + [234]
~)*+ C F,
~)*+
C F,
*
^C ^
~)*+|4 ) + = ~)*+|4 ) + ,
~)*+
~)*+
^C ^
=
.
* 4 ) +
* 4 ) +
(5.221)
Stae m i
wyznaczamy analogicznie do , , N i . Podstawiajc rwnania (5.163)
i (5.164), z pominiciem wpywu si poprzecznych na odksztacenia, do rwnania (5.161)
z pominiciem trzeciego warunku, uwzgldniajc powysze warunki brzegowe, w * = 0
otrzymujemy:
~)0+
= (- )0+ = / .
*
(5.222)
okreli sm ze staych cakowania:
=
str. 168
/ .
(5.223)
Sidm sta wyznaczamy analogicznie do staej .

/
/
Q G)H+
.
m =
s
s CG)H+
Przy zaoeniu H 10 uproszczony wzr na
m
(5.224)
/ J .
s
s
ma posta:
Wzr na naprenia w skleinie w zakresie, 0 * )B + ma wyraenie:

~)*+ =
(5.225)
/ 4
+
/1 C)s*+ J .
s
s
(5.226)
Przy obliczaniu staej : korzystam z warunku na warto zerowych napre cinajcych
w skleinie w rodku tamy. Poniewa w praktyce s %# 2 10 zaleno midzy staymi jest
nastpujca:
.
: =
(5.227)
korzystam z zaoenia cigoci napre cinajcych i ich
Przy obliczaniu staej
pierwszej pochodnej po * pod punktem przyoenia siy, przyrwnujc
8E)4+
84
4 ) +
. Nastpnie wyznaczam sta
~)*+|4
) +
~)*+
*
~)*+|4
~)*+
*
) +
4 ) +
: sinh)s*+
=
:
/ 4
: cosh)s*+
=s
84
4 ) +
/ 4
+
/1 C)s*+ J ,
s
s
0 * < )B +,
(5.228)
4 ) +
:.
8E)4+
+
+s
/ )s*+ J ,
sinh)s*+ =
cosh)s*+ = s
/ )H+,
s
s
/
+
/ )H+.
s
s
0 * < )B +,
(5.229)
4
,
)B + < * %# 2,
(5.230)
4 ,
)B + < * %# 2,
(5.231)
(5.232)
(5.233)
str. 169
Po wstawieniu rwna (5.232) i (5.233) do (5.220) otrzymujemy wzr na naprenia

w skleinie w przedziale )B + < * %# 2:
~)*+ =
/ 4
+
/ )H+ 4 .
s
s
(5.234)
Kocowy wzr na naprenia cinajce w skleinie w dowolnym punkcie na jej dugoci
mona wyrazi wzorem:
/ 4
+
/1 C)s*+ J ,
s
s
~)*+ =
/ 4
+
/ )H+ 4 ,
s
s
0 * < )B +,
)B + < * %# 2 .
(5.235)
Naprenia normalne w skleinie we wszystkich omawianych przypadkach obcienia

belki
Oglne rozwizanie napre normalnych w skleinie opisane zostao rwnaniem (5.192).

Stae
wyznaczane s na podstawie dwch warunkw brzegowych:
T * = 0 ( )*+ = 0
* = 0 Sia poprzeczna w przekroju na kocu tamy ma warto - )0+
Rniczkujc dwukrotnie po x rwnanie (5.176) otrzymujemy:
x)*+
t )*+ t )*+
=
.
Q
*
*
*
(5.236)
Wstawiajc do powyszego wzoru rwnania (5.177) i (5.178) z pominiciem wpywu

odksztace od sil poprzecznych, uzyskamy w * = 0:
x)*+
*
1
1
( )0+
( )0+.
(5.237)
Wczeniej
ustalono,
e
na
kocu
przyklejonej
tamy
kompozytowej
( )0+ = 0, ( )0+ = (- )0+ oraz . )0+ = . )0+ = 0, zatem rwnanie (5.237) mona
ponownie zapisa jako:
x)*+
*
1
( )0+.
(5.238)
Drugi warunek brzegowy dotyczy sia poprzecznej w belce i tamie, w przekroju na kocu
tamy. Rniczkujc trzykrotnie po x rwnanie (5.176) otrzymujemy:
N x)*+
N t )*+ N t )*+
=
.
Q
* N
* N
* N
str. 170
(5.239)
Wstawiajc do powyszego wzoru rwnania (5.205) i (5.206) z pominiciem wpywu

odksztace od si poprzecznych, uzyskamy w * = 0:
N x)*+
1
1
B ^
^
)0+
)0+
=
~)0+.
N
*
Q
(5.240)
Poniewa sia poprzeczna na kocu tamy rwna jest zero ) )0+ = 0+, to ca si
poprzeczn w tym przekroju przenosi belka )0+ = - )0+. W zwizku z tym, drugi
warunek brzegowy mona wyrazi rwnaniem:
N x)*+
)0+ N ~)0+,
=
* N 4
Q
gdzie
N =
(5.241)
(5.242)
Rniczkujc kilkukrotnie po x rwnanie (5.192), otrzymujemy drug i trzeci pochodn po
x rwnania oglnego na naprenia normalne w skleinie w * = 0:
x)*+
N ~)*+
P)*+
= 2f
,
N
*
*
*
4
4
(5.243)
oraz
N x)*+
* N
= 2f N
+ 2f N
~)*+
*
N P)*+
.
* N
(5.244)
Poniewa obcienie jest ograniczone do rwnomiernie rozoonego lub skupionego, druga
pochodna i pochodne wyszego rzdu P)*+ po * maj zerowe wartoci. Po podstawieniu
warunkw brzegowych (5.238) i (5.241) do rwna (5.243) i (5.244) mona okreli stae
:
N
N ~)*+
~)*+
- )0+ + f(- )0+ N ~)0+ + N f
= N
+
,
N
2f Q
2f
2f
* 4
* 4
=
2f Q
(- )0+
~)*+
2f * N
N
(5.245)
(5.246)
Stae
okrelone zostay w warunkach momentu zginajcego (- )0+ i siy poprzecznej
- )0+ w przekroju wzmocnionej belki na kocu tamy. Na podstawie wyznaczonych staych
, po wprowadzeniu do wzoru (5.192), mona okreli wzr oglny na naprenia
normalne w skleinie we wszystkich trzech omawianych przypadkach:
str. 171
x)*+ = 4
2f N Q
- )0+ + f(- )0+ +
N ~)*+
f
* N
2f N
N
N ~)0+ cos)f*+ 4
2f
2f Q
~)*+
P)*+.
*
~)*+
*
N ~)*+
(- )0+
2f * N
sin)f*+
(5.247)
Wzr na naprenia normalne w skleinie przy obcieniu rwnomiernym ma wyraenie:
%&
P
x)*+ = 4 N
P + f )%& +
2f Q
2
2
P
P
+ N f
s)%& + P +
s)%& + sP
2
2
2f
N
N ~)0+ cos)f*+
2f
P
P
)%& +
4

s)%& + P sin)f*+
2s
2f Q 2
2f
P
)%& + P 4 +
+
P P.
s
s
2s
(5.248)
Wzory na naprenia normalne w skleinie przy obcieniu pojedyncz si skupion maj
wyraenia:
)1 + f +
B
x)*+ = 4 N
/ 1
2f Q
%&
/
B
B
+ N sN
1
J fs
1
%&
s
%&
2f
N
B
N ~)0+ cos)f*+ / 1 4
+
s
sin)f*+
2f
2f Q
2f
%&
+ / 4
ssinh)s*+,
)1 + f +
B
/
/ 1 + N )s s+
N
2f Q
%&
2f
N
N ~)0+ cos)f*+
2f
x)*+ = 4
/ 4
2f
2f Q
s 1
+ / 4
str. 172
B
+
%&
%&
0 * < )B +, (5.249)
B
s 1 + / sinh)H+
%&
/ sinh)H+ sin)f*+
B
+
/ sinh)H+,
%&
s
)B + < * %# . (5.250)
Wzory na naprenia normalne w skleinie przy obcieniu dwiema siami skupionymi maj
wyraenia:
x)*+ = 4
2f N Q
/ 4
+ /
x)*+ = 4
2f Q
4 +
2f N Q
/
)s f+
s
2f N
+
s sin)f*+
2f
1 + f +
sN
J )s*+,
1 + f +
N
~)0+ cos)f*+
2f N
/ 4
2f Q
+ / 4
/
)s s+
2f N
2f
)H+,
s+
s+
N
~)0+ cos)f*+
2f N
0 * < )B +,
(5.251)
)H+
)H+ sin)f*+
)B + < * %# 2.
(5.252)
Wzr na maksymalne naprenia normalne w skleinie przy obcieniu rwnomiernym
w * = 0 mona opisa wzorem:
x3
2f N Q
%&
P
P + f )%& +
2
2
P
P
+ N f
s)%& + P +
s)%& +
2f
s
2
2
N
P
)%& + P +
N ~)0+ +
P P.
2f
s
s
2s
sP
(5.253)
Wzr na maksymalne naprenia normalne w skleinie przy obcieniu pojedyncz si
skupion w * = 0 mona opisa wzorem:
x3
)1 + f +
B
/
/ 1 + N sN
N
2f Q
%&
2f
N
N ~)0+ +
/ .
2f
J fs
%&
s
%&
(5.254)
Wzr na maksymalne naprenia normalne w skleinie przy obcieniu dwiema siami
skupionymi w * = 0 mona opisa wzorem:
/
N
/
1 + f + N
)sN fs + s J N ~)0+ +
x3 4 = N
/ .
2f
2f Q
2f
(5.255)
str. 173
5.6. Porwnanie wynikw teoretycznych z uwzgldnieniem zrnicowania geometrii

wzmocnienia i waciwoci materiaowych. Porwnanie wynikw laboratoryjnych
z analiz matematyczn
W niniejszym podrozdziale przedstawiono wyniki wyznaczonych w analizie
matematycznej wykresw napre cinajcych i normalnych (odrywajcych). Naprenia
cinajce wyznaczone na podstawie analiz poddane zostay porwnane z tymi uzyskanymi
w badaniach laboratoryjnych. Wykresy napre cinajcych w skleinie wyznaczane byy na
podstawie wyprowadzonego w Podrozdziale 5.5.5 wzoru (5.235). Wykresy napre
normalnych w skleinie uzyskano przy pomocy wzoru (5.251). Metodyk uzyskania wartoci
napre cinajcych w badaniach laboratoryjnych przedstawiono w podrozdziale 4.3.7.
Do wyznaczenia napre w skleinie przyjmowano parametry materiaowe stali, kleju
i tamy kompozytowej zgodnie z Podrozdziaem 3.3. Gruboci kleju przyjmowane do
oblicze byy zgodne z pomierzonymi w przypadku kadej prbki. W zwizku z tym prbki
miay zrnicowane gruboci warstwy kleju rwnie w obrbie jednej grupy.
W analizie matematycznej rozpatrywano dwa przypadki. Jakie bd naprenia
w skleinie po uwzgldnieniu zwykego zakoczenia tamy oraz odwrotnie fazowanego
z wypywem kleju. Do trzech prbek typu 200.120.ZA, zastosowano wprost wzr (5.235)
przy zaoeniu niezmiennoci geometrycznej wzmocnionego przekroju. Natomiast
w przypadku prbek pozostaych, w ktrych koce tam zostay odwrotnie fazowane
i uksztatowano wypyw kleju, zastosowano dwa rozwizania. Pierwsze, polegao na
uproszczeniu, w ktrym przyjto stay przekrj wzmocnionej belki, tak jak w przypadku
prbek typu 200.120.ZA. Drugie rozwizanie polegao na podzieleniu fazowanego elementu
na przedziay i uwzgldnieniu wymiarw tamy i gruboci kleju w opracowywanym
przekroju. Koce tam fazowano pod ktem 45st., przy gruboci tamy 1,4mm. Zaoono 14
przedziaw, w ktrych w zalenoci od odlegoci od pocztku tamy, zmieniaa si grubo
tamy od 0,1mm do 1,4mm, a wraz z ni waciwoci geometryczne wzmocnionego
przekroju. Dwa rne podejcia przy zastosowaniu tych samych wzorw do wyznaczania
napre cinajcych i normalnych spowodoway uzyskanie rnych wartoci ostatecznych
napre. Na rysunku 5.29. przedstawiono przykadowe wykresy napre cinajcych
i normalnych w przypadku prbki 200.120.FA1 przy obcieniu 40kN bez uwzgldnienia
i z uwzgldnieniem fazowania tamy na kocu i wypywu kleju.
Na rysunku 5.29. widoczna jest rnica w przewidywaniu wartoci maksymalnych
napre. Liniami przerywanymi, czerwona naprenia cinajce, zielona naprenia
normalne, przedstawiono rozwizanie napre uzyskanych przy zaoeniu zwykego
zakoczenia tamy. Liniami cigymi, kolory jak wczeniej, przedstawiono rozwizanie
napre uzyskanych przy zaoeniu odwrotnego fazowania tamy i wypywu kleju.
Rozwizanie z zaoeniem zakoczenia zwykego powoduje brak moliwoci uzyskania
koca tamy wolnego od napre. W przypadku fazowania, w * = 0 grubo tamy wynosi
zero, zatem w tym przypadku warunek koca wolnego od napre jest moliwy do
uzyskania. Wraz ze wzrostem odlegoci w kierunku rodka rozpitoci ronie grubo tamy.
Wraz z gruboci tamy rosn naprenia cinajce w kleju. W przekroju, w ktrym grubo
tamy osiga jej pen warto, tutaj 1,4mm w odlegoci 1,4mm od pocztku tamy, warto
napre i ich przebieg pokrywa si z przebiegiem przy zastosowaniu zwykego zakoczenia.
Widoczna jest jednak rnica w maksymalnych napreniach cinajcych, ktre przy
str. 174
rozpatrywaniu zwykego zakoczenia byy wysze od 10,0% do 17,3% w stosunku do

zakoczenia odwrotnie fazowanego.
16
tnce
tnce faz
normalne
normalne faz
Naprenia [MPa]
14
12
10
8
6
4
2
0
-2 0
10
20
30
40
50
60
Odlego od krawdzi tamy [mm]
Rys.5.29. Wykresy napre cinajcych i normalnych w kleju

Na podstawie wzoru (5.251) wyznaczono warto napre normalnych. Naprenia
normalne zale midzy innymi od geometrii przekroju wzmocnionego oraz wartoci
napre cinajcych. Naprenia normalne wyznaczono w podobny sposb jak naprenia
cinajce. W przypadku fazowania tamy i wypywu kleju, fazowany koniec tamy
podzielono na przedziay. Naprenia normalne wyznaczano przy zaoeniu przekroju
w konkretnym przedziale, a warto napre cinajcych ~)0+ przyjmowano do kadego
z przedziaw jako warto napre cinajcych w * = 0 w przypadku zastosowania tamy
o gruboci zgodnej z gruboci w danym przekroju. Na przykad naprenia w odlegoci 1mm
od pocztku tamy wyznaczono przy gruboci tamy 1mm, a skadow ~)0+ wyznaczono
* = 0 przy zaoeniu gruboci tamy rwnie 1mm, tak jakby tama miaa t grubo na caej
swojej dugoci. Podobnie jak w przypadku napre cinajcych, warto napre
normalnych i ich warto rni si diametralnie. W przypadku rozpatrywania zwykego
zakoczenia tamy, w * = 0 uzyskujemy warto maksymaln napre, natomiast zerow w
przypadku tamy fazowanej. Od przekroju, w ktrym gruboci tam zrwnuj si, a tama
fazowana uzyskuje warto maksymalnych napre normalnych, przebieg napre jest
identyczny. Co wicej, rnica w wartoci maksymalnych napre normalnych przy
rozpatrywaniu zwykego i fazowanego zakoczenia tamy, w zalenoci od gruboci kleju,
bya wysza 2,213,44 krotnie w przypadku tamy o zwykym zakoczeniu.
Rozpatrywanie kombinacji napre cinajcych i normalnych w analizach wzmocnienia
belki tam fazowan, przy zaoeniu zwykego zakoczenia, moe spowodowa negatywny
efekt uzyskania napre, ktrych skleina mogaby nie przenie. Fazowanie zakoczenia
tamy ma widoczny wpyw na obnienie wartoci maksymalnych napre cinajcych
i normalnych oraz zmian przebiegu napre w skleinie, a przez to na zwikszenie nonoci
zcza. Potwierdza to wnioski z bada laboratoryjnych opisanych w Rozdziale 4.
Kolejnym wanym wnioskiem, ktry mona wycign z rysunku 5.29. jest
wystpowanie napre normalnych i cinajcych w skleinie na ostatnich kilkudziesiciu
str. 175
milimetrach od koca tamy, co rwnie potwierdza wyniki uzyskane w badaniach

laboratoryjnych opisanych w Rozdziale 4.
Porwnanie wynikw napre uzyskanych teoretycznie w zalenoci od gruboci

skleiny
Celem poszukiwania napre w przypadku rnych gruboci skleiny przyjto prbki

wzmocnione tam dugoci 1,0 m z zakoczeniem odwrotnie fazowanym z wypywem kleju.
Nawizujc do bada laboratoryjnych do porwnania przyjto trzy gruboci kleju: 0,6 mm,
1,2 mm oraz 1,8 mm. W tabeli 5.1 przedstawiono wyniki analiz teoretycznych napre
maksymalnych w zalenoci od gruboci skleiny w zczu w przypadku rozpatrywania
zakoczenia zcza odwrotnie fazowanego z wypywem kleju.
Tabela 5.1. Wartoci maksymalnych napre cinajcych i normalnych w skleinie
w zalenoci od gruboci skleiny.
40/2
Fr [kN]
73,1/2
70,2/2
Grubo [mm]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
0,6
15,9
3,6
29,0
6,6
1,2
11,8
2,8
1,8
9,9
2,4
[MPa]
17,3
77,7/2
[MPa]
[MPa]
[MPa]
22,9
5,5
4,2
Wyniki wyznaczonych teoretycznie napre maksymalnych w skleinie pokazuj, e wraz

ze wzrostem gruboci skleiny, przy tej samej wartoci obcienia, naprenia maksymalne
w skleinie spadaj. W przypadku zastosowania spoiny o gruboci 1,2 mm, maksymalne
naprenia cinajce w skleinie spady o 25,6%, a normalne o 20,9% w stosunku do napre
w skleinie gruboci 0,6 mm. W przypadku zastosowania spoiny o gruboci 1,8 mm,
maksymalne naprenia cinajce w skleinie spady o 37,9%, a normalne o 33,7% w stosunku
do napre w skleinie gruboci 0,6 mm oraz maksymalne naprenia cinajce w skleinie
spady o 16,5%, a normalne o 16,2% w stosunku do napre w skleinie gruboci 1,2 mm. Na
podstawie wynikw teoretycznych przedstawionych w tabeli 5.1 mona stwierdzi, e
zwikszenie gruboci skleiny powoduje ograniczenie maksymalnych napre cinajcych
i normalnych w skleinie, co skutkuje wzrostem nonoci ukadu wzmocnienia.
W porwnaniu do wynikw laboratoryjnych uzyskano zgodno jedynie w zakresie
zwikszenia nonoci struktury ze sklein o gruboci 1,2 mm oraz 1,8 mm w stosunku do
prbek ze sklein gruboci 0,6 mm. Niestety nie uzyskano rzeczywistego wzrostu nonoci
ukadu w przypadku zwikszenia gruboci skleiny z 1,2 mm do 1,8 mm, poniewa prbki
typu 200.100.FC ulegy awarii ze redni si niszczc (70,2 kN), tj. nisz od siy niszczcej
prbki typu 200.100.FB (77,7 kN). Niezgodno wynikw teoretycznych z praktycznymi
mona uzasadni nieprawidowym przygotowaniem skleiny, w ktrej wystpiy pustki
powietrzne, skutkujce osabieniem nonoci, co opisano w Rozdziale 4. Na podstawie tabeli
5.1 mona dodatkowo stwierdzi, e zwikszenie gruboci skleiny powoduje obnienie
wartoci napre maksymalnych, ktre jest zdolna przenie skleina.
str. 176
Porwnanie wynikw napre uzyskanych teoretycznie w zalenoci od moduu

sprystoci tamy kompozytowej
Do poszukiwania napre w przypadku rnych gruboci skleiny przyjto prbki

wzmocnione tam dugoci 1,2 m z zakoczeniem odwrotnie fazowanym z wypywem kleju.
Nawizujc do bada laboratoryjnych do porwnania przyjto prbki wzmocnione tamami
o module sprystoci 168 GPa oraz 210 GPa. W tabeli 5.2 przedstawiono wyniki analiz
teoretycznych napre maksymalnych w zalenoci od moduu sprystoci tamy
kompozytowej.
w zalenoci od moduu sprystoci tamy.
Fr [kN]
40/2
83,7/2
91,8/2
Modu [GPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
168
10,9
2,4
20,8
3,5
210
12,3
2,8
[MPa]
[MPa]
28,3
6,4
Wyniki wyznaczonych teoretycznie maksymalnych napre w skleinie pokazuj, e wraz

ze zwikszeniem moduu sprystoci tamy kompozytowej, przy tej samej wartoci
obcienia, naprenia maksymalne w skleinie rosn. W przypadku zastosowania tamy
wysokomoduowej (210 GPa), maksymalne naprenia cinajce w skleinie wzrosy o 13,6%,
a normalne o 18,5% w stosunku do napre w skleinie przy zastosowaniu tamy o module
sprystoci 168 GPa. Na podstawie wynikw teoretycznych przedstawionych w tabeli 5.2
mona stwierdzi, e zastosowanie do wzmocnienia belki stalowej tam o wyszym module
sprystoci powoduje wzrost maksymalnych napre cinajcych i normalnych w skleinie,
co skutkuje obnieniem nonoci ukadu wzmocnienia. W porwnaniu do wynikw
laboratoryjnych nie uzyskano w tym przypadku zgodnoci. Prbki typu 200.120.FA ulegy
awarii ze redni si niszczc 91,8 kN, tj. wartoci wysz od siy niszczcej prbki typu
165.120.FA, ktra wyniosa 83,7 kN. Na podstawie Tabeli 5.2 oraz wynikw laboratoryjnych
opisanych w Rozdziale 4, mona zaoy, e zastosowanie tamy o niszym module
sprystoci w stosunku do moduu sprystoci stali (205 GPa), powoduje obnienie
wartoci napre maksymalnych w stosunku do napre wystpujcych w skleinie przy
zastosowaniu tamy o module wyszym. Jednake zastosowanie tamy o wyszym module
w warunkach rzeczywistych pozwolio na osignicie wyszej nonoci ukadu oraz bardziej
efektywnego wpywu wzmocnienia.
Porwnanie wynikw napre uzyskanych teoretycznie w zalenoci od dugoci

zakotwienia tamy
Do poszukiwania napre w przypadku rnych dugoci zakotwienia tamy przyjto

prbki wzmocnione tam dugoci 0,8 m, 1,0 m oraz 1,2 m z zakoczeniem odwrotnie
fazowanym z wypywem kleju, z t sam gruboci skleiny, tj. 0,6 mm. W tabeli 5.3
przedstawiono wyniki analiz teoretycznych napre maksymalnych w skleinie w zalenoci
od dugoci zakotwienia tamy.
str. 177

w zalenoci od dugoci zakotwienia tamy.
Fr [kN]
40/2
55,1/2
73,1/2
Lz [mm]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
65
19,4
4,4
26,7
6,0
165
15,9
3,6
265
12,3
2,8
91,8/2
[MPa]
[MPa]
29,0
6,6
[MPa]
[MPa]
28,3
6,4
Wyniki wyznaczonych teoretycznie napre maksymalnych w skleinie pokazuj, e wraz

ze wzrostem dugoci zakotwienia, przy tej samej wartoci obcienia, naprenia
maksymalne w skleinie spadaj. W przypadku zastosowania dugoci zakotwienia 165mm,
maksymalne naprenia cinajce i normalne w skleinie spady o 18,2%, w stosunku do
napre w skleinie przy dugoci zakotwienia 65 mm. W przypadku zastosowania dugoci
zakotwienia 265 mm, maksymalne naprenia cinajce i normalne w skleinie spady o 36,4%
w stosunku do napre w skleinie przy dugoci zakotwienia 65 mm oraz o 22,2%,
w stosunku do dugoci zakotwienia 165 mm. Na podstawie wynikw teoretycznych
przedstawionych w tabeli 5.3 mona stwierdzi, e zwikszenie dugoci zakotwienia
powoduje wzrost nonoci ukadu wzmocnienia. Naprenia maksymalne, ktre przeniosa
skleina w przypadku wszystkich rozwaanych dugoci zakotwienia, byy zblione.
W porwnaniu do wynikw laboratoryjnych opisanych w Rozdziale 4, uzyskano zgodno
w zakresie zwikszenia nonoci prbek spowodowan zwikszeniem dugoci zakotwienia.
Porwnanie wynikw napre uzyskanych teoretycznie w zalenoci od sposobu

zakoczenia tamy
Do poszukiwania napre w przypadku rnych sposobw zakoczenia tamy przyjto

prbki wzmocnione tam dugoci 1,2 m, gruboci kleju 0,6 mm, moduem sprystoci
210 GPa oraz zakoczeniem zwykym i odwrotnie fazowanym z wypywem kleju W tabeli
5.4 przedstawiono wyniki analiz teoretycznych napre maksymalnych w skleinie
w zalenoci od sposobu zakoczenia tamy.
w zalenoci od sposobu zakoczenia tamy.
Fr [kN]
40/2
73,7/2
91,8/2
Koniec
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
14,7
8,8
27,1
16,3
12,3
2,8
[MPa]
[MPa]
28,3
6,4
Wyniki wyznaczonych teoretycznie napre maksymalnych w skleinie pokazuj, e

dziki zastosowaniu odwrotnego fazowania tamy i wypywu kleju, przy tej samej wartoci
obcienia, maksymalne naprenia w skleinie spadaj. Warto maksymalnych napre
cinajcych w skleinie, po zastosowaniu fazowania tamy i wypywu kleju, spada o 16,0%,
a napre normalnych o 68,4%. Poziom napre cinajcych przy zniszczeniu
w przypadku obu typw prbek by zbliony, natomiast naley pamita, e w przypadku
str. 178
prbek 200.120.FA, tama odspoia si tylko w przypadku prbki nr 1. Mona zaoy, e

w tym przypadku o nonoci skleiny decydowaa warto napre odrywajcych w skleinie.
Ponad 2,5-krotnie wiksza warto napre odrywajcych w prbkach ze zwykym
zakoczeniem w stosunku do fazowanych, moe oznacza trzy moliwoci:
1. odwrotne fazowanie z wypywem kleju jest rozwizaniem, ktre znaczco ogranicza
warto napre normalnych w skleinie, wpywajc na zwikszenie nonoci.
2. rozwizanie teoretyczne zakadajce wystpowanie maksymalnych napre na kocu
tamy w przypadku zakoczenia zwykego, przedstawiajce przebieg napre zgodny
ze wzorem (5.251) jest nierzeczywiste i moe dawa niezgodne z rzeczywistymi,
a nawet bdne wartoci napre normalnych.
3. rozwizanie teoretyczne zakadajce przebieg napre zgodny ze wzorem (5.251),
jednake z podziaem na przedziay w obrbie fazowania jest nierzeczywiste i moe
dawa niezgodne z rzeczywistymi, a nawet bdne wartoci napre normalnych.
Odnoszc si w tym przypadku do wynikw napre maksymalnych w przypadku
innych prbek o rnych grubociach kleju, module sprystoci tamy, czy dugoci
zakotwienia, w ktrych przy zniszczeniu, warto maksymalnych napre normalnych bya
zbliona 4,76,7 MPa, mona przychyli si do drugiej moliwoci. Naley rwnie wzi
pod uwag waciwoci materiaowe kleju podane przez producenta. Warto wytrzymaoci
na cinanie okrelona zostaa na 26,0 MPa, a warto wytrzymaoci na odrywanie kleju od
stali 14,0 MPa. Wzicie pod uwag tego aspektu powoduje przychylenie si trzeciej
moliwoci. Rozwizanie napre normalnych na dugoci skleiny wedug (5.251) przy
zaoeniu zwykego zakoczenia tamy, ale do przypadku tamy fazowanej, powoduje
uzyskanie wartoci maksymalnych napre normalnych 20,9 MPa przy sile 91,8 kN * = 0
gdzie naprenia cinajce maj warto rwn zero oraz 6,5 MPa w * = 1,4 mm. W takim
przypadku uzyskujemy identyczn warto napre normalnych jak w przypadku fazowania.
Konkludujc mona stwierdzi, e fazowanie koca tamy wzmacniajcej z wypywem kleju,
ma bardzo korzystny wpyw na zwikszenie nonoci skleiny, przy obcieniu statycznym.
W porwnaniu do wynikw laboratoryjnych opisanych w Rozdziale 4, uzyskano
zgodno w zakresie zwikszenia nonoci wzmocnienia spowodowan zastosowaniem
odwrotnego fazowania tamy i wypywem kleju.
Porwnanie wynikw napre uzyskanych teoretycznie w zalenoci od gruboci

tamy
Do poszukiwania napre w przypadku rnych gruboci tamy przyjto prbki

wzmocnione tam gruboci 1,2 mm, 1,4 mm, 1,6 mm oraz 1,8 mm. Analizowane dugoci
tam wyniosy 1,00 m, 1,05 m, 1,10 m, 1,15 m, 1,20 m, 1,25 m oraz 1,30 m. Rozpatrywano
tamy o module sprystoci 210 GPa ze zwykym zakoczeniem, ze sklein gruboci 0,6
mm. Gruboci tam zaoono teoretycznie, nie znaleziono w produkcji wglowych tam
o module sprystoci okoo 210 GPa i gruboci innej ni 1,4 mm. W tabeli 5.5
przedstawiono wyniki analiz teoretycznych napre maksymalnych w skleinie w zalenoci
od gruboci tamy.
str. 179

w zalenoci od gruboci tamy i przy rnych dugociach zakotwienia, przy cakowitej sile
zginajcej wzmocnion belk rwnej F=40 kN.
Gr.tamy [mm]
1,2
1,4
1,6
1,8
Lz [mm]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
165
17,9
12,2
19,2
11,6
20,5
11,1
21,7
10,6
190
16,9
11,5
18,2
10,9
19,4
10,4
20,5
10,0
215
15,9
10,8
17,1
10,3
18,2
9,8
19,3
9,4
240
14,9
10,1
16,0
9,6
17,1
9,2
18,1
8,8
265
13,9
9,5
15,0
9,0
16,0
8,6
16,9
8,2
290
12,9
8,8
13,9
8,4
14,8
15,7
7,7
315
11,9
8,1
12,8
7,7
13,7
7,4
14,5
7,1
Wyniki wyznaczonych teoretycznie napre maksymalnych w skleinie pokazuj, jak

grubo tamy kompozytowej zastosowanej do wzmocnienia elementu wpywa na warto
maksymalnych napre w skleinie. Na podstawie wynikw przedstawionych w tabeli 5.5
mona stwierdzi, e ze wzrostem gruboci tamy ronie warto maksymalnych napre
cinajcych w skleinie. Zwikszenie gruboci tamy ma rwnie wpyw na obnienie wartoci
maksymalnych napre normalnych w skleinie z powodu zwikszenia sztywnoci tamy.
Przy zaoeniu, e gwny wpyw na odspojenie tamy bd miay wpyw naprenia
cinajce na granicy styku w skleinie (kombinacja napre opisana poniej), w celu
zastosowania tamy kompozytowej stosowanej do wzmocnienia o wyszej ni zakadanej
pocztkowo gruboci, naley rozpatrzy zwikszenie dugoci zakotwienia.
Kombinacja napre
Deng i Lee w pracy [149] przedstawili swoje zaoenie kombinacji maksymalnych

napre cinajcych i odrywajcych, opisan powyej wzorem (5.159), ktre stanowi
wyraenie na warto napre gwnych w skleinie. Przy tym zaoeniu, okrelono wartoci
napre kombinacyjnych, przedstawionych w niniejszej pracy prbek laboratoryjnych.
Wartoci maksymalnych napre cinajcych i normalnych wyznaczono za pomoc wzorw
(5.235) i (5.251) w odniesieniu do si niszczcych, ktre zostay uzyskane w badaniach
laboratoryjnych. Rozpatrywano dwa przypadki obliczania napre maksymalnych
w przypadku prbek z tamami odwrotnie fazowanymi, tj. bez uwzgldnienia fazowania
i z uwzgldnieniem fazowania, jak opisano na pocztku Podrozdziau 5.6. Wyniki
uzyskanych teoretycznych napre maksymalnych cinajcych, normalnych i ich kombinacji
przedstawiono w tabeli 5.6.
str. 180
Tabela 5.6. Zestawienie teoretycznych wartoci maksymalnych napre cinajcych

i normalnych w skleinie oraz kombinacji napre, z uwzgldnieniem lub bez uwzgldnienia
fazowania tamy i wypywu kleju przy rednich siach niszczcych uzyskanych w badaniach
laboratoryjnych
Typ prbek
200.80.FA
200.100.FA
200.100.FB
200.100.FC
165.120.FA
200.120.ZA
200.120.FA
Sposb
wyznaczania
napre*
[MPa]
[MPa]
1max
[MPa]
26,7
6,0
29,9
31,8
19,4
42,9
29,0
6,6
32,5
34,5
21,0
46,6
22,9
5,5
25,9
25,9
13,5
33,6
17,3
4,2
19,5
19,1
9,1
24,2
22,7
4,9
25,3
27,6
17,7
37,8
27,1
16,3
36,4
28,3
6,4
31,7
Z
33,7
20,5
45,5
*F z uwzgldnieniem fazowania; Z bez uwzgldnienia fazowania
Zgodnie tabel 5.6, w ktrej przedstawiono zaoenie kombinacji napre Denga i Lee
[149] jako napre gwnych mona stwierdzi, e prbki z klejem gruboci 0,6 mm, tam
o module 210 GPa i fazowaniem, osigny wartoci napre gwnych, przy zniszczeniu,
wahajce si od 29,9 MPa do 31,7 MPa a wartoci maksymalnych napre cinajcych od
26,7 MPa do 28,3 MPa. W odniesieniu do prbek z klejem gruboci 0,6 mm, tam o module
210GPa, bez fazowania, w ktrych rednia warto napre gwnych przy zniszczeniu
wyniosa 36,4 MPa a wartoci maksymalnych napre cinajcych 27,1 MPa, mona
stwierdzi, e za zniszczenie przez odspojenie tamy odpowiedzialne s gwnie maksymalne
naprenia cinajce w skleinie. Towarzyszce zginaniu belki naprenia normalne w skleinie
maj mniejsz wag, chocia nie s bez znaczenia. Powyszy wniosek naley rozpatrywa
biorc pod uwag wytrzymao na cinanie kleju (26,0 MPa) oraz odrywanie kleju od stali
(14,0 MPa). Z uwzgldnieniem fazowania, wszystkie fazowane prbki z klejem gruboci 0,6
mm przekroczyy nieznacznie warto wytrzymaoci na cinanie kleju (26,7 MPa do 28,3
MPa). Uwzgldniajc fazowanie wartoci napre normalnych w tych prbkach osigny
wartoci 6,06,6 MPa co jest poniej wytrzymaoci na odrywanie kleju od stali. Bez
uwzgldnienia fazowania, wartoci napre normalnych w tych prbkach osigny wartoci
19,420,5 MPa, co stanowi wartoci nawet o poow wysze od wytrzymaoci na odrywanie.
W prbkach typu 200.120.ZA, przekroczono nieznacznie zarwno poziom napre
cinajcych i odrywajcych przy zniszczeniu. Mona zatem stwierdzi, e wytrzymao
ukadu naley okrela gwnie na podstawie wartoci napre maksymalnych cinajcych
z uwzgldnieniem napre normalnych w drugiej kolejnoci.
str. 181
Wyznaczone na podstawie napre cinajcych i normalnych naprenia gwne w kleju

zgodnie z wzorem (5.159), nie s dobrym narzdziem w przewidywaniu wytrzymaoci
ukadu, poniewa w odniesieniu do prbek ze zwykym zakoczeniem i klejem gruboci 0,6
mm z tam wysokomoduow, przeszacowuj wartoci napre gwnych w przypadku
nieuwzgldnienia fazowania przy obliczaniu napre cinajcych i normalnych oraz
niedoszacowuj wartoci w przypadku uwzgldnienia fazowania.
Porwnanie wartoci napre cinajcych uzyskanych teoretycznie z wartociami

i uzyskanych na podstawie odczytw tensometrycznych
Wyznaczone na podstawie wyprowadzonego w niniejszym rozdziale wzoru (5.235)

wartoci maksymalnych napre cinajcych i ich przebieg, zostay porwnane
z wartociami wyznaczonymi na podstawie pomiarw tensometrycznych. Sposb
wyznaczania napre cinajcych na podstawie pomierzonych odksztace opisano w
Rozdziale 4. Elementem poddanym porwnaniu jest warto maksymalnych napre
cinajcych w skleinie. Teoretyczne wartoci napre maksymalnych i przebieg napre na
dugoci skleiny wyznaczono indywidualnie w przypadku kadej z badanych prbek,
poniewa:
grupy prbek rniy si od siebie moduem sprystoci lub gruboci warstwy kleju
lub dugoci zakoczenia lub sposobem zakoczenia przyklejonej tamy,
w danej grupie prbek wystpiy nieznaczne rnice w grubociach wykonanych
warstw kleju w stosunku do zaoonych. Za grubo skleiny przyjto warto
rzeczywist pomierzon na ostatnich 100 mm tamy.
Warto napre maksymalnych w prbkach odczytanych w pomiarach laboratoryjnych
porwnano z wartoci teoretyczn. Nastpnie, okrelono rnic pomidzy teori a praktyk.
Po wyznaczeniu bdu w przypadku pojedynczej prbki, szukano redniej wartoci bdu
w przypadku grupy prbek. Warto bdu okrelono metod sumy najmniejszych kwadratw
rnic. Warto teoretyczn wyznaczon na podstawie wzoru (5.235) przemnaano przez
wspczynnik korygujcy H, nastpnie porwnywano z wartociami wyznaczonymi na
w pomiarach tensometrycznych po obu stronach przyklejonej tamy. Warto wspczynnika
korygujcego uznano za prawidow w chwili uzyskania najmniejszej wartoci sumy
kwadratw rnic pomidzy wartociami pomierzonymi a wartoci teoretyczn. Kwadraty
rnic wyznaczono na poziomach obcienia odpowiadajcych maksimum w kadym
kolejnym cyklu tj. 5 kN, 10 kN, 15 kN, , 80 kN, 85 kN, chyba e prbka wczeniej ulegaa
awarii. Jeeli prbka zniszczya si przez nage odspojenie tamy przy wartoci np. 81 kN
w 17-tym cyklu, to za maksymaln si, przy ktrej szukano kwadratu rnicy przyjmowano
80 kN w cyklu 16-tym. Co wicej, jeeli zauwaono oznaki uplastycznienia skleiny z jednej
lub drugiej strony tamy, nie brano wyniku pomiaru do wyznaczenia wartoci bdu. W takim
przypadku notowano warto maksymalnych napre jakie przeniosa skleina.
Uplastycznienie skleiny przejawiao si spadkiem wartoci naprenia wyznaczonego
z odksztace w przedziale pomidzy krawdzi tamy a ostatnim tensometrem, przy
jednoczesnym wzrocie wartoci naprenia w przedziale pomidzy tensometrem
przedostatnim i ostatnim.
str. 182
Metodyk okrelenia bdu pomiaru opisano poniej:

6 = )HJ9K ~&h9K.? ~3
4.? +
)HJ9K ~&h9K.? ~3?.? + ,
5.256
Gdzie:
6 szukana minimalna warto sumy kwadratw rnic,
HJ9K wspczynnik korygujcy,
~&h9K.? warto cinajcych napre maksymalnych teoretycznych przy sile o wartoci
5 kN, 10 kN, 15 kN, , 85 kN,
~3 4.? warto napre maksymalnych pomierzonych z jednej strony tamy przy sile
o wartoci ,
~3?.? warto napre maksymalnych pomierzonych z drugiej strony tamy przy sile
o wartoci ,
W chwili, gdy warto sumy kwadratw rnic osigaa minimum przy konkretnym
wspczynniku korygujcym HJ9K , warto bdu pomiaru 7#93 okrelano na podstawie
poniszego wzoru:
7#93 |HJ9K 1|.
5.257
W tabelach 5.7 i 5.8 przedstawiono wyniki rnice w wynikach teoretycznych

i pomiarowych w przypadku wszystkich prbek indywidualnie oraz ze rednim bdem
w przypadku grupy.
Tabela 5.7. Rnice wynikw teoretycznych i pomiarowych w przypadku obliczania prbek
fazowanych z zaoeniem zwykego koca tamy.
Prbka
3.200.80.F.A.1
3.200.80.F.A.2
3.200.100.F.A.1
3.200.100.F.A.2
3.200.100.F.B.1
3.200.100.F.B.2
3.200.100.F.C.1
3.200.100.F.C.2
3.165.120.F.A.1
3.165.120.F.A.2
3.200.120.Z.A.1
3.200.120.Z.A.2
3.200.120.Z.A.3
3.200.120.F.A.1
3.200.120.F.A.2
3.200.120.F.A.3
6
[MPa2]
8,503
2,576
18,398
17,701
0,039
18,670
9,155
13,853
2,673
7,873
29,432
0,825
0,995
13,940
9,436
2,014
HJ9K
0,778
0,831
0,920
0,829
1,017
0,804
0,912
0,949
0,851
0,750
0,588
0,559
0,529
0,614
0,614
0,584
7#93
[%]
22,2
16,9
8,0
17,1
1,7
19,6
8,8
5,1
14,9
25,0
41,2
44,1
47,1
38,6
38,6
41,6
71#93
[%]
l!
[%]
7#93.:;%
[%]
18,00%
3,82%
11,70%
10,95%
6,58%
0,10%
10,90%
10,18%
5,90%
5,20%
2,69%
0,77%
18,40%
7,35%
6,27%
42,70%
3,62%
36,73%
38,47%
1,76%
35,56%
str. 183
Tabela 5.8. Rnice wynikw teoretycznych i pomiarowych w przypadku obliczania prbek

fazowanych z zaoeniem fazowanego koca tamy.
Prbka
6
[MPa2]
HJ9K
7#93
[%]
3.200.80.F.A.1
3.200.80.F.A.2
3.200.100.F.A.1
3.200.100.F.A.2
3.200.100.F.B.1
3.200.100.F.B.2
3.200.100.F.C.1
3.200.100.F.C.2
3.165.120.F.A.1
3.165.120.F.A.2
3.200.120.F.A.1
3.200.120.F.A.2
3.200.120.F.A.3
8,503
2,575
18,397
17,700
0,038
18,670
9,154
13,853
2,672
7,873
13,941
9,435
2,014
0,936
0,993
1,091
0,99
1,151
0,914
1,013
1,049
1,038
0,907
0,733
0,733
0,703
6,4
0,7
9,1
1,0
15,1
8,6
1,3
4,9
3,8
9,3
26,7
26,7
29,7
71#93
[%]
l!
[%]
7#93.:;%
[%]
3,55%
4,03%
3,10%
5,65%
7,28%
6,37%
12,05%
7,00%
0,50%
4,85%
2,62%
0,53%
6,60%
1,84%
3,57%
42,70%
3,62%
36,73%
Prowadzc porwnanie wynikw teoretycznych i praktycznych, autor mia na uwadze, e

2 lub 3 prbki w danej populacji nie bd ostatecznie miarodajne, jednake wyniki mog
wstpnie potwierdzi lub odrzuci pocztkowe zaoenia. Analizujc tabel 5.7, w ktrej
przedstawiono wyniki uzyskane przy zaoeniu zwykego zakoczenia tamy, widoczna jest
pewna powtarzalno wynikw. W przypadku prbek 200.80.FA redni bd wynis 18,0%,
a bd z prawdopodobiestwem wystpienia 95% wynis 11,70%. Podobny poziom bdu
redniego uzyskay prbki 165.120.FA (18,40%), jednake warto bdu
z prawdopodobiestwem wystpienia 95% wyniosa 6,27%. Mniejsze rednie bdy
uzyskano w przypadku tam dugoci 1,0 m, ktrych bdy rednie wyniosy 10,95%, 10,90%
i 5,20% odpowiednio w prbkach typu A, B i C. Bdy z prawdopodobiestwem wystpienia
95% w przypadku prbek 200.100.FA;B;C wyniosy odpowiednio 0,10%, 5,90% i 0,77%.
Tylko w prbce 200.100.FB.1 rnica, ktra wyniosa 3,7%, bya ponad warto uzyskan
teoretycznie. We wszystkich pozostaych 15-tu prbkach, wartoci pomierzone byy nisze od
uzyskanych teoretycznie. Najwiksze rnice zauwaalne s w prbkach typu 200.120.ZA
(42,7%), przy bdzie z prawdopodobiestwem wystpienia 95% o wartoci 36,73% oraz
200.120.FA (38,47%), przy bdzie z prawdopodobiestwem wystpienia 95% o wartoci
35,56%. Jednake w tych przypadkach, odchylenia pomidzy wynikami poszczeglnych
prbek a wartoci redni s niemal identyczne. W przypadku tych dwch typw prbek
wystpuje zadowalajca powtarzalno wynikw. Bd o wartoci okoo 40tu procent
w kierunku niedoszacowania, moe wynika z zastosowania niedostatecznie dokadnych
tensometrw w pomiarach prbek 200.120.ZA i 200.120.FA. W przypadku tych prbek
zastosowano tensometry o dugoci podstawy 19 mm, w pozostaych prbkach 10 mm.
Spowodowao to przesunicie odczytu odksztace tamy kompozytowej z odlegoci okoo
3mm od krawdzi tamy na odlego ok. 7 mm. W zwizku ze wiadomoci, e szczyt
napre cinajcych zlokalizowany jest w pobliu krawdzi, moliwe jest urednienie
odczytanego, na podstawie odksztace, naprenia na zbyt dugim odcinku tamy, co
str. 184
spowodowao obnienie wartoci. Niemniej jednak, mona uzna wyniki za prawidowe

z powodu ich powtarzalnoci, przy zaoeniu 35-40% granicy bezpieczestwa.
Analizujc tabel 5.8, w ktrej przedstawione wyniki uzyskano przy zaoeniu
fazowanego zakoczenia tamy z wypywem kleju, w prbkach fazowanych, rwnie
zauwaalna powtarzalno wynikw. W prbkach typw 200.80.FA, 200.100.F,B,C oraz
165.120.FA wartoci pomierzone oscyloway w granicach wartoci uzyskanych teoretycznie.
Rnica z prawdopodobiestwem wystpienia 95% wynosia poniej 4%. Tym razem wyniki
teoretyczne byy nisze od pomierzonych, jednake na poziomie oscylujcym w granicy
wyniku pomierzonego. Najwiksze rnice ponownie wystpuj w prbkach typu
200.120.FA (71 =26,57%, R95%=23,66%). Niemniej jednak mona uzna wyniki za prawidowe
z powodu ich powtarzalnoci, przy zaoeniu 20% granicy bezpieczestwa.
W Tabeli 5.8. przedstawiono bdy pomidzy wynikami uzyskanymi teoretycznie
i z odczytw tensometrycznych, grupujc prbki w zalenoci od uytych tensometrw
elektrooporowych. Wyniki teoretyczne uzyskano przy zaoeniu zakoczenia zwykego tamy
wszystkich prbek. Prbki typw 200.80.FA; 200.100.FA;B;C oraz 165.120.FA nale do
pierwszej grupy. redni bd, tj. rnica midzy wynikiem teoretycznym i praktycznym
wynis 12,69%, a bd z prawdopodobiestwem wstpienia 95% wynis 0,78%. Mona
uzna, e zgodno wynikw jest w tym przypadku niemal idealna. Wzr (5.235) daje
rzeczywiste wyniki napre maksymalnych cinajcych z niewielkim bdem. W przypadku
drugiej grupy znalazy si prbki typu 200.120.ZA i 200.120.FA. Bd
z prawdopodobiestwem wstpienia 95% wynis 34,90%. Przy zaoeniu rozwizania
teoretycznego z uwzgldnieniem fazowania koca tamy prbek z tam fazowan
i wypywem kleju, bd z prawdopodobiestwem wstpienia 95% w pierwszej grupie wynis
1,51%, a w drugiej 19,46%. Przypatrujc si wynikom prbek pierwszej grupy, w ktrych
redni bd z prawdopodobiestwem wystpienia 95% wynis poniej 2%, bezpiecznie
mona przyj do rozwaania w analizach bd o porwnywalnej wartoci, to znaczy zaoy,
e warto teoretyczna jest wartoci rzeczywist. Przypadek grupy drugiej, w ktrej
uwzgldnienie fazowania prbek z tam fazowan zmniejszyo bd do 20%, mona zaoy,
e rnica w granicach 2% mogaby zosta osignita przy zastosowaniu dokadniejszych
tensometrw jak w pierwszej grupie.
W przypadku kolejnych analiz napre na podstawie odczytanych odksztace,
niezbdne bdzie zastosowanie tensometrw i schematw pomiarowych o jeszcze wyszych
moliwociach, tj. tensometrw o krtszej bazie ze zwikszeniem zagszczenia na dugoci
tamy w pobliu jej koca. Pozwoli to na ostateczne potwierdzenie lub odrzucenie zaoenia
o zgodnoci teorii z wynikami pomierzonymi. Szczeglnie w odniesieniu do prbek, ktre
znalazy si w drugiej grupie pomiarowej, poniewa w ich przypadku rnice byy znacznie
wiksze. Pomimo uzyskania wartoci pomiarowych stanowicych okoo 65% wartoci
teoretycznych, nie mona mie penej pewnoci, e ta rnica jest rzeczywista, szczeglnie
odnoszc si do wartoci bdw w grupie pierwszej tensometrw.
str. 185
Tabela 5.9. Rnice wynikw teoretycznych i pomiarowych w przypadku rozpatrywania

pomiarw wykonanych z uyciem rnych tensometrw elektrooporowych i rozpatrywania
wszystkich prbek ze zwykym zakoczeniem tamy
Prbka
3.200.80.F.A.1
6
[MPa2]
8,504
HJ9K
0,793
7#93
[%]
0,207
3.200.80.F.A.2
2,576
0,847
0,153
3.200.100.F.A.1
18,396
0,937
0,063
3.200.100.F.A.2
17,701
0,844
0,156
3.200.100.F.B.1
0,038
1,037
0,037
3.200.100.F.B.2
18,670
0,819
0,181
3.200.100.F.C.1
9,154
0,929
0,071
3.200.100.F.C.2
13,853
0,967
0,033
3.165.120.F.A.1
2,673
0,868
0,132
3.165.120.F.A.2
7,872
0,764
0,236
3.200.120.Z.A.1
28,854
0,611
0,389
3.200.120.Z.A.2
0,824
0,569
0,431
3.200.120.Z.A.3
0,995
0,539
0,461
3.200.120.F.A.1
13,941
0,626
0,374
3.200.120.F.A.2
9,436
0,625
0,375
3.200.120.F.A.3
2,013
0,595
0,405
71#93
[%]
l!
[%]
7#93.:;%
[%]
12,69%
7,22%
0,78%
40,58%
3,44%
34,90%
Wykresy napre pomierzonych i teoretycznych jednej z prbek w kadej grupie

przedstawiono na rysunkach 5.305.36. Kolorem czarnym zaznaczono wykres napre
cinajcych na dugoci skleiny wyznaczony na podstawie pomiarw tensometrycznych
zgodnie z Rozdziaem 4. Lini czerwon przerywan opisany zosta wykres napre
cinajcych, wyznaczony przy pomocy wzoru (5.235). Lini czerwon cig opisany zosta
wykres napre cinajcych skorygowanych, wyznaczony przy pomocy wzoru (5.235)
z uwzgldnieniem wspczynnika korygujcego H. Lini zielon przerywan opisany zosta
wykres napre normalnych, wyznaczony przy pomocy wzoru (5.251). Lini zielon cig
opisany zosta wykres napre normalnych skorygowanych, wyznaczony przy pomocy
wzoru (5.235) z uwzgldnieniem wspczynnika korygujcego H. Poniewa w prbkach
200.80.FA; 200.100.FA;B;C oraz 165.120.FA bd z prawdopodobiestwem wstpienia 95%
wynis 0,78%, wspczynnik korygujcy zaoono jako rwny 1. W zwizku z tym, wykres
napre cinajcych i cinajcych skorygowanych, ma w przypadku tych prbek ten sam
przebieg.
Na rysunkach przedstawiono dwa rozwizania, rysunek a) odnosi si do rozwizania
rwnania napre z uwzgldnieniem zwykego zakoczenia wszystkich prbek. Rysunek b)
odnosi si do zaoenia w przypadku prbek z tam fazowan i wypywem kleju,
rozwizania uwzgldniajcego fazowanie tamy. W przypadku prbek 200.120.ZA,
wspczynnik korygujcy HJ9K 0,65. W przypadku prbek 200.120.FA wspczynnik
korygujcy HJ9K 0,65, przy uwzgldnieniu rozwizania tamy ze zwykym zakoczeniem
oraz HJ9K 0,8, przy uwzgldnieniu rozwizania tamy fazowanej.
str. 186
tnce sk
20
tnce faz sk
20
tnce pom
16
tnce pom
16
normalne sk
Naprenia [MPa]
Naprenia [MPa]
24
12
8
4
normalne faz sk
12
8
4
0
0
0
-4
20
40
60
-4
20
40
60
24
tnce sk
24
tnce faz sk
20
tnce pom
20
tnce pom
16
normalne sk
16
normalne faz sk
Naprenia [MPa]
Naprenia [MPa]
Rys.5.30. Wykresy napre w skleinie przy sile 40kN, prbki 200.80.FA1 z

rozwizaniem zakoczenia: a) zwykym, b) odwrotnie fazowanym z wypywem
12
8
4
8
4
0
0
-4
12
20
40
60
-4
20
40
60
Rys 5.31. Wykresy napre w skleinie przy sile 50kN, prbki 200.100.FA1
z rozwizaniem zakoczenia: a) zwykym, b) odwrotnie fazowanym z wypywem
12
tnce faz sk
10
tnce pom
10
tnce pom
Naprenia [MPa]
tnce sk
Naprenia [MPa]
12
normalne sk
8
6
4
2
0
-2
normalne faz sk
8
6
4
2
0
20
40
60
-2
20
40
60
Rys 5.32. Wykresy napre w skleinie przy sile 30kN, prbki 200.100.FB1
str. 187
14
tnce faz sk
12
tnce pom
12
tnce pom
10
normalne sk
10
normalne faz sk
Naprenia [MPa]
Naprenia [MPa]
tnce sk
14
8
6
4
2
6
4
2
0
0
-2
20
40
-2 0
60
20
40
60
24
tnce sk
24
tnce faz sk
20
tnce pom
20
tnce pom
16
normalne sk
16
normalne faz sk
Naprenia [MPa]
Naprenia [MPa]
Rys 5.33. Wykresy napre w skleinie przy sile 45kN, prbki 200.100.FC1
12
8
4
0
-4
12
8
4
0
20
40
60
-4
20
40
Naprenia [MPa]
Rys 5.34. Wykresy napre w skleinie przy sile 75kN, prbki 165.120.FA1
18
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-2 0
tnce
tnce sk
tnce pom
normalne
normalne sk
10
20
30
40
50
60
Rys 5.35. Wykresy napre w skleinie przy sile 50 kN, prbki 200.120.ZA1
str. 188
60
28
20
16
12
8
4
0
-4 0
tnce faz
tnce faz sk
tnce pom
normalne faz
normalne faz sk
24
Naprenia [MPa]
24
Naprenia [MPa]
28
tnce
tnce sk
tnce pom
normalne sk
20
16
12
8
4
0
20
40
60
-4
20
40
60
5.36. Wykresy napre w skleinie przy sile 80kN, prbki 200.120.FA1 z rozwizaniem
zakoczenia: a) zwykym, b) odwrotnie fazowanym z wypywem
Rysunki 5.305.36. opisuj Wykresy napre na dugoci skleiny. Warto napre
maksymalnych omwiono powyej, wic nie bdzie do nich odniesienia w tym miejscu.
Przebieg napre cinajcych na dugoci skleiny uzyskany teoretycznie za pomoc wzoru
(5.235) przedstawia pewn zgodno z przebiegiem odczytanym na podstawie pomiarw
tensometrycznych. Przebieg krzywych nie pokrywa si idealnie, ale wynika to midzy innymi
z moliwoci pomiarowych, co opisano wczeniej. W przypadku odczytu rednich napre
cinajcych w odlegoci 3 mm od koca tamy uzyskano przebieg bliszy teoretycznemu.
Z duym prawdopodobiestwem mona zaoy, e przy zastosowaniu tensometrw
o krtszej podstawie pomiarowej i z moliwie wikszym zagszczeniem po dugoci tamy,
moliwe bdzie uzyskanie przebiegu napre na dugoci skleiny zgodnego
z teori. Przy analizie napre cinajcych na dugoci skleiny, wanym aspektem jest
uwidocznienie koncentracji napre i ich maksimum w pobliu koca tamy kompozytowej.
Zarwno w przebiegu teoretycznym, jak i tym pomierzonym, warto napre cinajcych
spada do zera lub wartoci bliskiej zero w odlegoci okoo 50 mm od koca tamy. Jest to
kolejny dowd na krytyczne znaczenie odpowiedniego przygotowania obszaru zakoczenia
przyklejonej tamy w odniesieniu do podoa stalowego i tamy kompozytowej.
Naprenia normalne na dugoci skleiny uzyskane za pomoc wzoru (5.251)
w zalenoci od zaoe wstpnych wykazuje diametralnie inne wartoci maksymalne i rny
ksztat w zalenoci od rozpatrywanego obszaru. Przy obliczaniu tam fazowanych
z wypywem kleju z uwzgldnieniem fazowania, warto maksymalnych napre
normalnych w stosunku do rozwizania przy zaoeniu zwykego zakoczenia jest
kilkukrotnie nisza. W przypadku prbek z klejem gruboci 0,6 mm i tam o module 210
GPa, obnienie wartoci maksymalnych napre normalnych wynioso 68,8%. Przy tej
samej gruboci skleiny z tam o module 168 GPa, redukcja wartoci napre normalnych
wyniosa 72,0%. W przypadku prbek z tamami o module 210 GPa i sklein gruboci 1,2
mm i 1,8 mm, zmiana metody oblicze spowodowaa obnienie wartoci maksymalnych
napre normalnych odpowiednio o 59,1% oraz 54,0%.
str. 189
5.7. Wnioski z analizy teoretycznej

W rozdziale okrelono naprenia cinajce i normalne w skleinie stalowej belki
dwuteowej wzmocnionej przyklejon tam kompozytow. Rozpoznanie wykresw i wartoci
maksymalnych tych napre w skleinie pozwala na zrozumienie przyczyn zniszczenia zcza
przez odspojenie tamy. wiadomo wykresw napre pozwala rwnie na stworzenie
odpowiednich regu projektowych. Rozwizanie napre cinajcych uyte w niniejszym
rozdziale zakada niezmienno napre po gruboci skleiny. Jest to uproszczenie,
ale i kluczowe zaoenie, ktre pozwolio na wyprowadzenie stosunkowo prostego wyraenia
wartoci napre na dugoci skleiny. Zastosowane rozwizanie zakada wpyw wszystkich
kategorii deformacji oprcz odksztace od si poprzecznych, ktrych wczenie
spowodowaoby znaczne utrudnienie rozwizania.
Przeprowadzono porwnanie wynikw teoretycznych z pomiarami laboratoryjnymi. Na
podstawie przeprowadzonych w rozdziale analiz mona nakreli nastpujce wnioski:
1. Zginanie belki i siy osiowe w przyklejonej tamie s wartociami majcymi
dominujcy wpyw na naprenia w skleinie wzmocnionej przez doklejenie tamy
belki stalowej.
2. Ze wzrostem gruboci skleiny naprenia maksymalne w skleinie spadaj.
W przypadku zastosowania spoiny o gruboci 1,2 mm, maksymalne naprenia
cinajce w skleinie spady o 25,6%, a normalne o 20,9% w stosunku do napre
w skleinie gruboci 0,6 mm.
3. Zwikszenie gruboci skleiny powoduje ograniczenie maksymalnych napre
cinajcych i normalnych w skleinie. Dodatkowo, zwikszenie gruboci skleiny
powoduje obnienie wartoci napre maksymalnych, ktre jest zdolna przenie
skleina.
4. Wraz ze zwikszeniem moduu sprystoci tamy kompozytowej, naprenia
maksymalne w skleinie rosn. W przypadku zastosowania tamy wysokomoduowej
(210GPa), maksymalne naprenia cinajce w skleinie wzrosy o 13,6%, a normalne
o 18,5% w stosunku do napre w skleinie przy zastosowaniu tamy o module
sprystoci 168 GPa. Na podstawie wynikw laboratoryjnych opisanych w Rozdziale
4, mona zaoy, e zastosowanie tamy o niszym module sprystoci w stosunku
do moduu sprystoci stali (205 GPa), powoduje obnienie wartoci napre
maksymalnych w stosunku do napre wystpujcych w skleinie przy zastosowaniu
tamy o module wyszym. Jednake zastosowanie tamy o wyszym module
w warunkach rzeczywistych pozwolio na osignicie wyszej nonoci ukadu oraz
bardziej efektywnego wpywu wzmocnienia.
5. Wraz ze wzrostem dugoci zakotwienia, naprenia maksymalne w skleinie spadaj.
W przypadku zastosowania dugoci zakotwienia 165 mm, maksymalne naprenia
cinajce i normalne w skleinie spady o 18,2%, w stosunku do napre w skleinie
przy dugoci zakotwienia 65 mm. W przypadku zastosowania dugoci zakotwienia
265 mm, maksymalne naprenia cinajce i normalne w skleinie spady o 36,4%
w stosunku do napre w skleinie przy dugoci zakotwienia 65mm Wzrost dugoci
zakotwienia podnosi poziom nonoci ukadu wzmocnienia.
str. 190
6. Zastosowanie odwrotnego fazowania tamy i wypywu kleju powoduje obnienie

wartoci maksymalnych napre w skleinie w stosunku do zwykego zakoczenia
tamy. Warto maksymalnych napre cinajcych w skleinie, po zastosowaniu
fazowania tamy i wypywu kleju, spada o 16,0%, a napre normalnych o 68,4%.
7. Grubo tamy kompozytowej zastosowanej do wzmocnienia elementu wpywa na
warto maksymalnych napre w skleinie. Ze wzrostem gruboci tamy, ronie
warto maksymalnych napre cinajcych w skleinie. Zwikszenie gruboci tamy
ma rwnie wpyw na obnienie wartoci maksymalnych napre normalnych
w skleinie z powodu zwikszenia sztywnoci tamy. Zwikszenie gruboci tamy
powoduje potrzeb zwikszenia dugoci zakotwienia.
8. Wyprowadzone rozwizanie na naprenia cinajce w skleinie wykazao bardzo
dobr zgodno wynikw teoretycznych z pomierzonymi. redni bd
w wartoci maksymalnych napre cinajcych, tj. rnica midzy wynikiem
teoretycznym i praktycznym z prawdopodobiestwem wstpienia 95% wynis 0,78%
przy prbkach z dokadniejszym odczytem odksztace oraz 19,46% przy prbkach
z pomiarem niszej dokadnoci.
9. Przebieg napre normalnych na dugoci skleiny uzyskany teoretycznie
w zalenoci od zaoe wstpnych wykazuje diametralnie inne wartoci maksymalne
i inny ksztat przebiegu. Przy obliczaniu tam fazowanych z wypywem kleju
z uwzgldnieniem fazowania, warto maksymalnych napre normalnych
w stosunku do rozwizania przy zaoeniu zwykego zakoczenia jest kilkukrotnie
nisza. Naprenia normalne osigay wartoci o 54,072,0% nisze przy
uwzgldnieniu fazowania w stosunku do zastosowania zakoczenia zwykego.
10. Naley przeprowadzi dodatkow analiz numeryczn, ktra pozwoli
doprecyzowanie prawidowoci wyprowadzonego rozwizania teoretycznego.
na
str. 191
6. ANALIZA NUMERYCZNA
6.1. Wstp
Analizy numeryczne oparte s przede wszystkim na metodzie elementw skoczonych.
Analizy te s uytecznym narzdziem w wymiarowaniu konstrukcji, a nieodczne i jedyne
analizom konstrukcji skomplikowanych geometrycznie lub zrnicowanych materiaowo.
Modelowanie konstrukcji wzmocnionych przez przyklejenie elementu jest skomplikowane,
poniewa niejednokrotnie czy si dwa lub wicej elementw o rnych parametrach
materiaowych, ktre maj wpyw na ich zachowanie pod obcieniem. W zalenoci od
przeznaczenia konstrukcji wzmocnionej, odpowiedni dobr wymiarw elementu
wzmacniajcego, moduu sprystoci i wytrzymaoci materiau wzmacniajcego oraz kleju,
ma kluczowe znaczenie na trwao i wytrzymao wzmocnienia. Analiza MES, moe by w
takim przypadku nieocenionym wsparciem.
W literaturze mona znale pozycje, w ktrych metody MES posuyy do weryfikacji
modeli analitycznych oraz wynikw pomiarw laboratoryjnych zcz klejowych metal-metal
lub stal-kompozyt oraz wzmocnie elementw stalowych materiaami kompozytowymi.
Stosunkowo, najwicej pozycji dotyczyo najprostszego, pojedynczego zcza zakadkowego
[256 271], ktre miay na celu zrozumienie zachowania zcza klejowego i czynnikw
wpywajcych na jego trwao. Weryfikacji wynikw teoretycznych i laboratoryjnych
suyy rwnie analizy MES zcz podwjnych nakadkowych i obustronnych wzmocnie
[148, 228, 272 279]. Analiz numerycznych zajmujcych si modelami MES belek
stalowych wzmocnionych tamami kompozytowymi jest stosunkowo najmniej. Dotycz
weryfikacji analiz teoretycznych napre w skleinie w przypadku rnych typw obcienia
belek [150, 247, 255, 280, 281].
W celu porwnania uzyskanych wynikw wasnych bada laboratoryjnych oraz analizy
teoretycznej przeprowadzono analiz MES. Badania wykonano gwnie w celu weryfikacji
prawidowoci modelu teoretycznego wyznaczania napre normalnych, a dopiero drugim
celem bya weryfikacja modelu napre tncych. Wedug wiedzy autora, nie istniej
nieskomplikowane, niedrogie metody eksperymentalne pomiaru napre normalnych
w badaniach tego typu prbek. Niemal wszystkie pomiary eksperymentalne napre podane
w literaturze dotycz napre cinajcych i oparte s na pomiarach odksztace na
zewntrznej powierzchni przyklejonej tamy. Naprenia cinajce w skleinie oblicza si
z rnicy odksztace midzy dwoma ssiednimi czujnikami tensometrycznymi,
z uzalenieniem od odlegoci midzy czujnikami oraz gruboci i moduu sprystoci tamy
kompozytowej, jak opisano w Rozdziale 4. Powoduje to wprowadzenie do pomiarw co
najmniej dwch oczywistych przyblie wartoci napre. Po pierwsze, z powodu
zaniedbania wpywu zginania tamy na warto napre, co jest istotne w obszarze
zakoczenia tamy. Po drugie, naprenie cinajce pomidzy przylegymi czujnikami
tensometrycznymi jest urednione, przez co wysoka warto naprenia cinajcego
w obszarze koca tamy moe nie zosta uchwycona. Problem pomiaru, ktry opisano
w Rozdziale 5, przy zastosowaniu rnych typw tensometrw elektrooporowych. Co wicej,
rednie naprenia cinajce uzyskane w wyniku takiego pomiaru blisze s wartoci
napre na styku tama-klej anieli styku klej stal, ktry jest bardziej naraony na
odspojenie. Podobne wnioski mona znale m.in. w [247].
str. 192
6.2. Model numeryczny

Modele analizy MES stworzono z tymi samymi geometriami i parametrami wzmocnienia
jak w badaniach laboratoryjnych. Rozkad napre na dugoci skleiny oraz ich wartoci
maksymalne, zbadano szczegowo w obszarze koca tamy. Do weryfikacji wynikw uyto
programu ABAQUS6.12-3. Utworzono paski model z wykorzystaniem elementw
powokowych typu "shell", uwzgldniajcy ca dugo belki. Wzy na kocu belki
reprezentoway warunki podparcia w kierunku pionowym. Siatk pomiarow modelu belki
pokazano na Rys.6.1 Stalow belk, klej i tam kompozytow modelowano 4-ro wzowymi,
podwjnie zakrzywionymi elementami powokowymi bez redukcji punktw cakowania (S4).
W celu uzyskania dokadnych wynikw napre w obszarze koca tamy, siatk w tym
obszarze zagszczono.
Rys.6.1. Model siatki, wycinek wzmocnienia w obszarze zakoczenia belki z tam:

a) z zakoczeniem odwrotnie fazowanym i wypywem kleju,
b) z zakoczeniem zwykym.
Model geometryczny uyty w analizie numerycznej by identyczny z uytym w analizie
matematycznej i badaniach laboratoryjnych. W analizie numerycznej rozpatrywano belk
wzmocniona tam dugoci 1,20 m z zakoczeniem zwykym tamy oraz odwrotnie
fazowanym z wypywem. Zaoono wymiary i geometri jak niej:
dugo belki IPE140
2,00m,
rozpito belki w osiach podpr
1,90m,
dugo tamy kompozytowej
1,20m,
szeroko tamy kompozytowej 50mm,
str. 193
grubo tamy kompozytowej 1,4mm,

grubo skleiny 0,6mm,
zakoczenie tamy
zwyke lub odwrotnie fazowane z wypywem kleju;
wymiary fazki
brak lub 1,4x1,4mm, tj. cicie pod ktem 45,
wymiar wypywu kleju brak lub 2,0x2,0mm lub 2,6x2,6mm lub 3,2x3,2mm.
Waciwoci materiaowe:
zachowanie stali izotropowe, modu sprystoci 205GPa, wspczynnik Poissona
0,3;
zachowanie kleju izotropowe, modu sprystoci 7,1GPa, wspczynnik
Poissona 0,35; modu Kirchhoffa 2,63GPa;
zachowanie kompozytu ortotropowe, modu sprystoci 210GPa, wspczynnik
Poissona 0,3.
W badaniach laboratoryjnych, wykres zmian napre uzyskano na podstawie odczytu
odksztace postaciowych w przylegych punktach pomiarowych na spodzie tamy
kompozytowej wzmacniajcej belk. W analizie matematycznej, rozkad napre okrelono
na granicy styku klej stal. W celu zbadania zgodnoci modelu MES i wynikw
laboratoryjnych, porwnano wartoci odksztace na dolnej powierzchni tamy
kompozytowej. Nastpnie porwnano naprenia tnce i odrywajce w kleju na styku warstw
klej stal z modelu numerycznego z napreniami uzyskanymi w kleju w modelu
matematycznym. Porwnaniom poddano zarwno tamy o zwykym zakoczeniu, jaki
odwrotnie fazowane z wypywem kleju.
6.3. Wyniki analiz numerycznych
6.3.1. Zgodno wynikw modelu MES z laboratoryjnymi
Opierajc si na badaniach laboratoryjnych zaoono, e o zgodnoci modelu
numerycznego z badaniami laboratoryjnymi, bd wiadczy zgodne wartoci odksztace
pomierzonych na dolnej krawdzi tamy kompozytowej. To znaczy, e w celu weryfikacji
wynikw uzyskanych w analizach MES, porwnano wartoci obliczonych odksztace
z
odczytanymi
w
badaniach
laboratoryjnych,
w
punktach
zgodnych
z pomiarowymi.
Na rysunkach 6.16.4 przedstawiono porwnanie wartoci odksztace postaciowych
w kierunku podunym tamy uzyskanych w analizie numerycznej oraz pomierzonych
w pomiarach laboratoryjnych. Porwnanie przeprowadzono w przypadku obcienia
wzmocnionych belek dwiema siami skupionymi o wartoci 20 kN.
str. 194
Oksztacenie [
m/m]
800
700
600
500
400
POM
300
MES
MES.spr
200
100
0
0
100
200
300
400
500
600
Odlego od pocztku tamy [mm]

Rys.6.2. Porwnanie wykresw odksztace na spodzie tamy kompozytowej uzyskanych
w analizie MES oraz badaniach laboratoryjnych w prbce 165.120.FA.
Oksztacenie [
m/m]
800
700
600
500
400
POM
300
MES
MES.spr
200
100
0
0
100
200
300
400
500
600

w analizie MES oraz badaniach laboratoryjnych w prbce 200.120.ZA.
Oksztacenie [
m/m]
800
700
600
500
400
POM
300
MES
MES.spr
200
100
0
0
100
200
300
400
500
600

w analizie MES oraz badaniach laboratoryjnych w prbce 200.120.FA.
str. 195
Na rysunku 6.2 przedstawione zostay wykresy odksztace na dolnej krawdzi tamy

kompozytowej w prbkach typu 165.120.FA. Niebieskimi punktami oznaczono wartoci
odksztace postaciowych odczytanych w pomiarach laboratoryjnych, w przypadku
wszystkich trzech prbek. Lini czerwon, przedstawiony zosta wykres odksztace
wyznaczony na podstawie analizy numerycznej. Najmniejszy bd rnicy kwadratw,
w przypadku wszystkich prbek typu 165.120.FA, uzyskano przy sprowadzeniu wartoci
z analizy numerycznej do 95,4% wartoci. W zwizku z tym, mona stwierdzi, e rnica
pomidzy wartociami pomierzonymi a wyznaczonymi laboratoryjnie wynosi 4,6%. Warto
rnicy analiz i pomiarw na takim poziomie pozwala stwierdzi, e do oblicze zaoono
prawidowy model numeryczny.
kompozytowej w prbkach typu 200.120.ZA. Niebieskimi punktami oznaczono wartoci
w przypadku wszystkich prbek typu 200.120.ZA, uzyskano przy sprowadzeniu wartoci
kompozytowej w prbkach typu 200.120.FA. Niebieskimi punktami oznaczono wartoci
w przypadku wszystkich prbek typu 200.120.FA, uzyskano przy sprowadzeniu wartoci
6.3.2. Badania parametryczne
Opierajc si na badaniach laboratoryjnych i analizach teoretycznych oczekiwano, e
niektre parametry wymiarowe bd miay istotny wpyw na warto napre w skleinie.
W celu weryfikacji wynikw uzyskanych laboratoryjnie i w analizie matematycznej
przeprowadzono analiz MES wpywu na wzmocnienie gruboci laminatu FRP, moduu
sprystoci laminatu FRP, grubo warstwy skleiny i dugoci wizania. Waciwoci
materiau i warunki obcienia byy takie same jak te stosowane w badaniach
eksperymentalnych.
Na rysunkach 6.56.6. przedstawiono wykresy napre tncych i normalnych w kleju na
granicy styku stal-klej w przypadku obcienia wzmocnionej belki dwiema siami
skupionymi o wartoci 20 kN w przypadku zmiennych geometrii wzmocnienia oraz
waciwoci materiaowych.
str. 196
Naprenia tnce [MPa]
10
165.120.FA
200.120.FA
6
4
2
0
0
10
20
30
40
50
Rys.6.5. Wykresy napre cinajcych w skleinie belki wzmocnionej tam dugoci

1200mm, o module 168GPa oraz 210GPa, gruboci 1,4mm, zakoczonej odwrotnym
fazowaniem z wypywem kleju, ze sklein gruboci 0,6mm.
Naprenia normalne [MPa]
165.120.FA
200.120.FA
4
2
0
0
10
20
30
-2
Rys.6.6. Wykresy napre normalnych w skleinie belki wzmocnionej tam dugoci

1200mm, o module 168GPa oraz 210GPa, gruboci 1,4mm, zakoczonej odwrotnym
fazowaniem z wypywem kleju, ze sklein gruboci 0,6mm.
Na podstawie wykresw napre przedstawionych na rysunkach 6.56.6 mona
stwierdzi, e zastosowanie tamy o module sprystoci 168 GPa w zamian za tam
o module 210 GPa, wpywa na obnienie wartoci napre zarwno cinajcych
i normalnych. Warto napre cinajcych zmalaa o 12,8% a normalnych o 5,9%.
W porwnaniu do wyprowadzonych wzorw na naprenia cinajce i normalne w skleinie
w Rozdziale 5, wystpuje pewna zgodno. Obliczajc wartoci maksymalne napre
wedug wzorw matematycznych, warto napre cinajcych zmalaa o 11,4% a
normalnych o 14,3%. Wystpuje zatem pewna niezgodno natomiast na akceptowalnym
poziomie.
str. 197
16
200.120.ZA
Naprenia tnce [MPa]
14
200.120.FA
12
10
8
6
4
2
0
0
10
20
30
40
50
Rys.6.7. Wykresy napre cinajcych w skleinie belki wzmocnionej tam dugoci

1200mm, o module 210GPa, gruboci 1,4mm, z zakoczeniem zwykym oraz odwrotnym
fazowaniem tamy i wypywem kleju, ze sklein gruboci 0,6mm.
20
200.120.ZA
16
200.120.FA
12
8
4
0
0
10
20
30
-4
Rys.6.8. Wykresy napre normalnych w skleinie belki wzmocnionej tam dugoci

1200mm, o module 210GPa, gruboci 1,4mm, z zakoczeniem zwykym oraz odwrotnym
fazowaniem tamy i wypywem kleju, ze sklein gruboci 0,6mm.
Na podstawie wykresw napre przedstawionych na rysunkach 6.76.8 mona
stwierdzi, e zastosowanie tamy odwrotnie fazowanej z wypywem kleju w zamian za
tam zakoczon w sposb zwyky, wpywa na obnienie wartoci napre cinajcych
i normalnych. Warto napre cinajcych zmalaa o 29,4% a normalnych o 71,79%.
W porwnaniu do wyprowadzonych wzorw na naprenia cinajce i normalne w skleinie
w Rozdziale 5, wystpuje pewna zgodno. Obliczajc wartoci maksymalne napre
wedug wzorw matematycznych, warto napre cinajcych zmalaa o 16,0% a
normalnych o 68,4%. W tym przypadku, wystpuje pewna niezgodno obnienia wartoci
napre, jednake na dodatkowy plus.
6.3.3. Porwnanie wykresw napre po dugoci skleiny
tensometrycznych, analizy matematycznej i analizy numerycznej
pomiarw
Opierajc si na wartociach napre cinajcych uzyskanych w badaniach

laboratoryjnych oraz obliczonych wartociach napre cinajcych i normalnych uzyskanych
w analizach matematycznych i numerycznych, dokonano porwnania wartoci i przebiegu
str. 198
Naprenia cinajce [MPa]
napre w skleinie. Na rysunkach 6.9.6.14 przedstawiono przebiegi napre cinajcych

i normalnych na dugoci skleiny, w przypadku wzmocnionych belek obcionych dwiema
siami skupionymi o wartoci 20kN.
Opisy wykresw oznaczaj:
POM warto napre rednich cinajcych wyznaczonych na podstawie pomiarw
tensometrycznych, w rnych punktach pomiarowych w przypadku grupy prbek.
TEO.Z warto napre wyznaczonych na podstawie wzorw teoretycznych przy
obliczaniu tamy ze zwykym zakoczeniem.
TEO.F warto napre wyznaczonych na podstawie wzorw teoretycznych przy
obliczaniu tamy zakoczeniem fazowanym.
MES.TK warto napre wyznaczonych na numerycznie na granicy styku tama klej.
MES.SK warto napre wyznaczonych na numerycznie na granicy styku stal klej.
Wystpowanie obliczonych metod MES dwch typw napre cinajcych
i normalnych, spowodowane jest ich rnic w zalenoci od granicy kontaktu. W badaniach
matematycznych przeprowadzonych w Rozdziale 5, wartoci uzyskiwane s z pewnymi
uproszczeniami, midzy innymi staoci napre na gruboci kleju. Powoduje to uzyskanie
tylko jednej wartoci napre cinajcych i normalnych w kleju. Z tego powodu,
przeprowadza si porwnanie wartoci napre teoretycznych z oboma typami napre
uzyskanymi z analizy numerycznej.
14
POM
12
TEO.F
10
MES.TK
MES.SK
6
4
2
0
-2 0
10
20
30
40
50
Rys.6.9. Porwnanie wartoci i przebiegu napre cinajcych w skleinie wzmocnionej belki

typu 165.120.FA.
8
TEO.F
TEO.Z
MES.TK
4
MES.SK
2
0
0
10
20
30
-2
Rys.6.10. Porwnanie wartoci i przebiegu napre normalnych w skleinie wzmocnionej

belki typu 165.120.FA.
str. 199
16
14
12
10
8
6
4
2
0
-2 0
POM
TEO.Z
MES.TK
MES.SK
10
20
30
40
50
Rys.6.11. Porwnanie wartoci i przebiegu napre cinajcych w skleinie wzmocnionej

belki typu 200.120.ZA.
20
TEO.Z
16
MES.TK
12
MES.SK
8
4
0
0
10
20
30
-4

belki typu 200.120.ZA.
14
POM
12
TEO.F
10
MES.TK
MES.SK
6
4
2
0
-2
10
20
30
40
50
Rys.6.13. Porwnanie wartoci i przebiegu napre cinajcych w skleinie wzmocnionej

str. 200
TEO.F
TEO.Z
MES.TK
MES.SK
6
4
2
0
0
10
20
30
-2

Analizujc wykresy na rysunkach 6.9, 6.11, 6.13 mona zauway, e wyznaczone na
podstawie analizy MES wykresy napre cinajcych i wartoci maksymalne pokrywaj si
z wynikami uzyskanymi w laboratorium oraz w obliczeniach matematycznych wedug wzoru
(5.235). W przypadku napre cinajcych obliczanych teoretycznie i metod MES,
wystpuje nieznaczne przeszacowanie wartoci cinajcych napre maksymalnych
(teoretycznych) na poziomie 2,1 2,6% w stosunku do wynikw uzyskanych MES. Warto
cinajcych napre maksymalnych odczytanych na podstawie pomiarw tensometrycznych
w stosunku do obliczonych MES wynosi 101,3% w przypadku prbek 165.120.FA, 76,8%
w przypadku prbek 200.120.ZA oraz 56,3% w przypadku prbek 200.120.FA. Wyniki te
pokazuj podobne wartoci jak w przypadku bada analitycznych.
Analizujc wykresy na rysunkach 6.10, 6.12, 6.14 zauwaamy, e wyznaczone na
podstawie MES wykresy napre normalnych praktycznie na caej dugoci pokrywaj si
z wynikami uzyskanymi w obliczeniach matematycznych wedug wzoru (5.251).
W przypadku wartoci maksymalnych uzyskano zgodno wynikw MES
i analitycznych w przypadku napre normalnych na granicy styku tama klej. Na granicy
stal klej, wartoci napre maksymalnych wyznaczonych analitycznie rni si od
wartoci uzyskanych MES. W przypadku napre obliczanych metod uwzgldnienia
fazowania w tamach fazowanych, wystpuje niedoszacowanie wartoci napre
maksymalnych (teoretycznych) na granicy styku stal klej, na poziomie 47 53%.
W przypadku napre obliczanych metod nie uwzgldnienia fazowania w tamach
fazowanych, wystpuje przeszacowanie wartoci napre maksymalnych (teoretycznych) na
granicy styku stal klej, na poziomie 65 66%. W przypadku napre obliczanych metod
zwyk w tamach ze zwykym zakoczeniem, wystpuje niedoszacowanie wartoci napre
maksymalnych (teoretycznych) na granicy styku stal klej, na poziomie 54,9%.
6.3.4. Zgodno wynikw analizy MES z pomiarami laboratoryjnymi i analiz
matematyczn
W tabeli 6.1 przedstawiono wyniki pomierzonych w laboratorium (Pomierzone),
obliczonych wedug wzoru (5.235) (Teoria) oraz metod elementw skoczonych (MES)
wartoci maksymalnych napre cinajcych oraz dokonano ich porwnania.
str. 201
Tabela 6.1. Porwnanie wartoci napre cinajcych

Pomierzone
Teoria
[MPa]
165.120.FA
Typ prbek
MES
Pomierzone/ Pomierzone/ Teoria/maks.

teoria
maks. MES
MES
tama-klej
stal-klej
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[%]
[%]
[%]
10,874
11,026
10,736
8,629
98,62
101,29
102,70
200.120.FA
9,419
12,531
12,270
9,895
75,17
76,76
102,13
200.120.ZA
7,899
14,380
12,348
14,020
54,93
56,34
102,57
W tabeli 6.2 zestawiono wyniki obliczonych wedug wzoru (5.251)(Teoria) i metod

elementw skoczonych (MES) wartoci maksymalnych napre normalnych oraz
dokonano ich porwnania. Opis Teroia Z oznacza wyznaczanie napre normalnych w
prbkach metod bez uwzgldnienia fazowania (wedug wzoru 5.251), a Teroia F oznacza
wyznaczanie napre normalnych w prbkach z uwzgldnieniem fazowania (wedug wzoru
5.251).
Tabela 6.2. Porwnanie wartoci napre normalnych
Teoria
MES
zwyke
fazowane
tama-klej
stal-klej
Teoria Z
/maks MES
Teoria F
/maks MES
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[MPa]
[%]
[%]
165.120.FA
8,400
2,390
2,380
5,062
165,94%
47,21%
200.120.FA
8,900
2,833
2,717
5,381
165,40%
52,65%
200.120.ZA
8,585
n.d.
6,252
19,037
54,90%
n.d.
Typ prbek
Na podstawie wynikw przedstawionych w tabeli 6.1 mona stwierdzi zgodno analizy

numerycznej i teoretycznej. Wartoci teoretyczne i numeryczne wykazuj niewielkie rnice
w wartoci maksymalnych napre cinajcych w prbkach typu 165.120.FA, w granicach
+1,3%/1,4%. Wartoci teoretyczne i numeryczne wykazuj podobne przeszacowanie
wartoci maksymalnych napre cinajcych w prbkach typu 200.120.FA, w granicach
23,2 24,8% oraz 43,7 45,1% w prbkach 200.120.ZA. Stosunek wartoci maksymalnych
napre cinajcych uzyskanych analitycznie do numerycznych jest na staym poziomie
w granicach 102,1 102,7%.
Na podstawie wynikw przedstawionych w tabeli 6.2 mona stwierdzi pewn
niezgodno analizy numerycznej i teoretycznej. Wartoci teoretyczne i numeryczne
wykazuj rnice w wartoci maksymalnych napre normalnych. Jednake, w przypadku
prbek z zakoczeniem tamy odwrotnie fazowanym z wypywem kleju, wartoci
numeryczne znajduj si w przyblieniu w poowie wartoci rnicy pomidzy obliczeniem
metod zwyk, a metod z uwzgldnieniem fazowania zakoczenia tamy. W przypadku
prbek ze zwykym zakoczeniem (200.120.ZA), wystpuje niedoszacowanie wartoci
maksymalnych napre normalnych obliczonych teoretycznie w stosunku do wynikw
analizy MES o 54,9%.
6.4. Wnioski z przeprowadzonej analizy obliczeniowej MES
W niniejszym rozdziale opisane zostay wyniki przeprowadzonej analizy metod
elementw skoczonych. Na podstawie powyszych rozwaa mona wycign nastpujce
wnioski:
str. 202
1. Wystpuje zgodno wynikw odksztace postaciowych pomierzonych w trakcie

wasnych bada laboratoryjnych, w punktach pomiarowych na dolnej krawdzi tamy
odksztace oraz wyznaczonych za pomoc modelu numerycznego mona stwierdzi
zadowalajc zgodno wynikw. Na podstawie trzech typw prbek okrelono, e
rnice w pomiarach laboratoryjnych i modelu numerycznym wynosz poniej 5%
wartoci. Rnice wynikw okrelono metod najmniejszej sumy kwadratw rnic.
Najlepsz zgodno wynikw uzyskano w przypadku prbek typu 200.120.FA, gdzie
rnica wynosia zaledwie 0,2%. Najwikszy bd osign warto 4,6%
w przypadku prbek typu 165.120.FA, wyniki MES byy przeszacowane.
W przypadku prbek typu 200.120.ZA uzyskano bd niedoszacowania wartoci
odksztace na poziomie 2,1%.
2. Stwierdza si zadowalajc zgodno wynikw na podstawie przeprowadzonych
bada parametrycznych teoretycznych i numerycznych, dotyczcych wpywu moduu
sprystoci tamy kompozytowej oraz sposobu zakoczenia przyklejonej tamy
wzmacniajcej. Badania przeprowadzone dwoma metodami obliczeniowymi,
wykazay wpyw zmian opisanych parametrw na zmian wartoci napre
cinajcych i normalnych. Kierunki zmian wartoci napre oraz ich fizyczne
wartoci, rwnie byy zblione. W odniesieniu do wynikw napre odczytanych
w pomiarach laboratoryjnych, wiadczy to o prawidowym doborze modelu MES oraz
matematycznego.
3. Wykresy napre cinajcych i wartoci maksymalne pokrywaj si z wynikami
uzyskanymi w laboratorium oraz w obliczeniach matematycznych wedug wzoru
(5.235). W przypadku napre cinajcych obliczanych teoretycznie i numerycznie,
wystpuje nieznaczne przeszacowanie wartoci cinajcych napre maksymalnych
(teoretycznych) na poziomie 2,1 2,6% w stosunku do wynikw uzyskanych
numerycznie. Wartoci cinajcych napre maksymalnych odczytanych na
podstawie pomiarw tensometrycznych w stosunku do obliczonych MES pokazuj
podobne wartoci jak w przypadku bada analitycznych.
4. Wykresy napre normalnych praktycznie na caej dugoci pokrywaj si
z wynikami uzyskanymi w obliczeniach matematycznych wedug wzoru (5.251).
W przypadku wartoci maksymalnych uzyskano zgodno wynikw numerycznych
i analitycznych w przypadku napre normalnych na granicy styku tama klej. Na
granicy stal klej, wartoci napre maksymalnych wyznaczonych analitycznie
rni si od wartoci uzyskanych numerycznie. W przypadku napre obliczanych
metod uwzgldnienia fazowania w tamach fazowanych, wystpuje niedoszacowanie
wartoci napre maksymalnych (teoretycznych) na granicy styku stal klej.
W przypadku napre obliczanych metod nie uwzgldnienia fazowania w tamach
fazowanych, wystpuje przeszacowanie wartoci napre maksymalnych
(teoretycznych) na granicy styku stal klej. W przypadku napre obliczanych
metod zwyk w tamach ze zwykym zakoczeniem, wystpuje niedoszacowanie
wartoci napre maksymalnych (teoretycznych) na granicy styku stal klej.
W przyszych pracach naley skupi si nad znalezieniem odpowiedniego modelu
str. 203
napre normalnych, ktry pozwoli na jednoznaczne stwierdzenie zgodnoci

napre normalnych w obszarze kocowym skleiny.
5. Wartoci teoretyczne i numeryczne wykazuj niewielkie rnice w wartoci
maksymalnych napre cinajcych w prbkach typu 165.120.FA. Wartoci
teoretyczne i numeryczne wykazuj podobne przeszacowanie wartoci maksymalnych
napre cinajcych w prbkach typu 200.120.FA oraz w prbkach 200.120.ZA.
Stosunek wartoci maksymalnych napre cinajcych uzyskanych analitycznie do
numerycznych jest na staym poziomie w granicach 102,1 102,7%.
6. Wystpuje pewna niezgodno analizy MES i analitycznej. Wartoci wykazuj
rnice
w wielkociach maksymalnych napre normalnych. Jednake, w przypadku prbek
z zakoczeniem tamy odwrotnie fazowanym z wypywem kleju, wartoci
obliczeniowe znajduj si w przyblieniu w poowie rnicy pomidzy wielkociami
obliczonymi metod zwyk, a metod z uwzgldnieniem fazowania zakoczenia
tamy. W przypadku prbek ze zwykym zakoczeniem, wystpuje niedoszacowanie
wartoci maksymalnych napre normalnych obliczonych teoretycznie w stosunku
do wynikw analizy MES o 54,9%.
7. Zmiana wartoci napre na gruboci skleiny nie jest bez znaczenia. Naprenie
normalne w grnym rogu skleiny ma warto dodatni oraz ujemn w dolnym rogu.
W rzeczywistoci, ujemne naprenie przy dolnym naroniku nie przyczynia si do
uszkodzenia wizania. Odrywanie jest wynikiem dodatnich napre normalnych
skupionych w grnym rogu na kocu skleiny, co opisano w [281]. Zmiana wartoci
napre na gruboci skleiny ma wiksze znaczenie w przypadku napre
normalnych. Obliczona teoretycznie warto napre normalnych rni si znaczco
w stosunku do wyniku uzyskanego numerycznie, w przypadku granicy styku stal
klej, szczeglnie w prbkach wzmocnionych tamami o zwykym zakoczeniu.
8. Potwierdzajc zgodno analiz MES w stosunku do metody analitycznej
i pomiarw laboratoryjnych, zaoono w przypadku wynikw uzyskanych
analitycznie, e zwikszenie gruboci skleiny lub zwikszenie dugoci zakotwienia
powoduje obnienie wartoci maksymalnych napre cinajcych i normalnych
w skleinie. Zaoono rwnie, e zwikszenie gruboci tamy kompozytowej
powoduje zwikszenie wartoci maksymalnych napre cinajcych oraz
ograniczenie napre odrywajcych.
str. 204
7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI
7.1. Posumowanie
W ramach niniejszej rozprawy Autor przeprowadzi szeroki przegld literaturowy
z zakresu wzmacniania konstrukcji stalowych przyklejonymi materiaami kompozytowymi.
Autor rozprawy przeprowadzi badania wasne, w zakres ktrych wchodziy badania
laboratoryjne o szerokim zakresie pomiarw, badania teoretyczne oraz badania numeryczne.
Celem niniejszych poszukiwa byo potwierdzenie tez zaoonych na pocztku opracowania o
moliwoci stosowania doklejanych elementw kompozytowych FRP do elementw
stalowych jako efektywnej metody podnoszenia nonoci konstrukcji stalowych oraz wpywu
zmian parametrw wzmocnienia na jego nono.
W trakcie wasnych bada laboratoryjnych dokonano wyboru geometrii kocw zcza
odrzucajc te, ktre s trudne do wykonania w rzeczywistych warunkach budowlanych oraz
zbadano wpyw zmian parametrw wzmocnienia na jego nono. Badania laboratoryjne
przeprowadzono na 78 prbkach rozciganych,18 zginanych trjpunktowo paskownikach
oraz. Celem bada byo okrelenie wpywu uksztatowania kleju i tamy na jej kocu
w skleinie na wytrzymao zcza i posta zniszczenia rozciganego zcza klejowego. Cel
ten osignito.
W drugiej fazie pierwszego etapu dokonano weryfikacji wynikw z fazy pierwszej.
W tym etapie badania, sprawdzono trzy zakoczenia wybrane z omiu uytych w fazie
pierwszej. Sprawdzenie przeprowadzono na 18 wzmocnionych paskownikach stalowych
poddanych trjpunktowemu zginaniu.
W drugim etapie bada, na 19 dwuteownikach poddanych czteropunktowemu zginaniu,
zbadano m.in. wpyw przyklejenia tamy kompozytowej na podniesienie nonoci
wzmacnianych dwuteownikw. Poszukiwano efektywn dugo zakotwienia oraz
rozpatrywano wpyw gruboci warstwy kleju i moduu sprystoci tamy kompozytowej
oraz zakoczenia tamy na nono ukadu wzmocnienia.
W badaniach analitycznych okrelono wzory na naprenia cinajce i normalne
w skleinie stalowej belki dwuteowej wzmocnionej przyklejon tam kompozytow.
Rozpoznanie wykresw i wartoci maksymalnych tych napre w skleinie pozwala na
zrozumienie przyczyn zniszczenia zcza przez odspojenie tamy. wiadomo wykresw
napre pozwala rwnie na stworzenie odpowiednich regu projektowych. Rozwizanie
napre cinajcych uyte w niniejszej rozprawie zakada pewne uproszczenia,
jednake pozwolio to na uzyskanie stosunkowo prostych wyrae na wartoci napre na
dugoci skleiny.
W przeprowadzonej analizie MES oczekiwano uzyskania wynikw odksztace
postaciowych i napre w zginanej belce, ktre pozwol na potwierdzenie zgodnoci analizy
numerycznej z wynikami laboratoryjnymi oraz wynikami z analizy teoretycznej.
str. 205
7.2. Wnioski
Na podstawie przeprowadzonych w niniejszej pracy bada laboratoryjnych, analitycznych
oraz MES mona opisa nastpujce wnioski:
1. Wzmacnianie konstrukcji stalowych przez doklejanie kompozytw CFRP wymaga
doboru odpowiedniego kleju, przygotowania klejonych powierzchni, okrelenia
optymalnej dugoci wizania oraz wyboru sposobu i typu zakotwienia tam w celu
uzyskania optymalnego zcza pomidzy sklejanymi materiaami.
2. Doklejanie elementw FRP do elementw stalowych jest efektywn metod
podnoszenia nonoci konstrukcji stalowych, co pokazay w szczeglnoci prbki
z tamami o dugoci 1,20 m przy odwrotnym fazowaniu tamy i z wypywem kleju
w zakoczeniu zcza.
3. Odpowiednie uksztatowanie koca tamy FRP lub kleju, ma wpyw na wytrzymao
ukadu stal skleina tama CFRP. Zastosowanie odwrotnego fazowania tamy
i wypywu kleju powoduje obnienie wartoci maksymalnych napre w skleinie
w stosunku do zwykego zakoczenia tamy. Warto maksymalnych napre
cinajcych w skleinie, po zastosowaniu fazowania tamy i wypywu kleju, spada
o 16,0% lub 29,4%, a napre normalnych o 68,4% lub 71,2% w zalenoci od
podejcia tematu analitycznie lub numerycznie. W badaniach laboratoryjnych
fazowanie tamy spowodowao obnienie napre cinajcych o 29,6%.
4. Grubo kleju ma wpyw na dugo zakotwienia. Ze wzrostem gruboci skleiny
naprenia maksymalne w skleinie spadaj. Jednake, zwikszenie gruboci skleiny
powoduje obnienie wartoci napre maksymalnych, ktre jest zdolna przenie
skleina. Okrelona jako najbardziej efektywna dugo zakotwienia 265 mm pozwolia
na osignicie najwyszych wynikw wytrzymaociowych. Naley jednak pamita,
e na nono ukadu z dugoci zakotwienia mia wpyw typu zakoczenia tamy
kompozytowej i kleju w zczu.
5. Wraz ze wzrostem dugoci zakotwienia, naprenia maksymalne w skleinie spadaj.
W przypadku zastosowania dugoci zakotwienia 165 mm, maksymalne naprenia
cinajce i normalne w skleinie spady o 18,2%, w stosunku do napre w skleinie
przy dugoci zakotwienia 65 mm. W przypadku zastosowania dugoci zakotwienia
265 mm, maksymalne naprenia cinajce i normalne w skleinie spady o 36,4%
w stosunku do napre w skleinie przy dugoci zakotwienia 65mm Wzrost dugoci
zakotwienia podnosi poziom nonoci ukadu wzmocnienia.
6. Wraz ze zwikszeniem moduu sprystoci tamy kompozytowej, naprenia
maksymalne w skleinie rosn. W przypadku zastosowania tamy wysokomoduowej
(210GPa), maksymalne naprenia cinajce w skleinie wzrosy o 13,6%, a normalne
o 18,5% w stosunku do napre w skleinie przy zastosowaniu tamy o module
sprystoci 168 GPa. Zastosowanie tamy o wyszym module w warunkach
rzeczywistych pozwala na osignicie wyszej nonoci ukadu oraz bardziej
efektywnego wpywu wzmocnienia.
str. 206
7. Grubo tamy kompozytowej zastosowanej do wzmocnienia elementu wpywa na

warto maksymalnych napre w skleinie. Ze wzrostem gruboci tamy, ronie
warto maksymalnych napre cinajcych w skleinie. Zwikszenie gruboci tamy
ma rwnie wpyw na obnienie wartoci maksymalnych napre normalnych
w skleinie z powodu zwikszenia sztywnoci tamy.
8. Wyprowadzone rozwizanie na naprenia cinajce w skleinie wykazao bardzo
dobr zgodno wynikw teoretycznych z pomierzonymi. redni bd w wartoci
maksymalnych napre cinajcych, tj. rnica midzy wynikiem teoretycznym
i praktycznym z prawdopodobiestwem wstpienia 95% wynis 0,78% przy
prbkach z dokadniejszym odczytem odksztace oraz 19,46% przy prbkach
z pomiarem niszej dokadnoci.
9. Wystpia zgodno wynikw pomierzonych odksztace postaciowych w trakcie
wasnych bada laboratoryjnych, w punktach pomiarowych na dolnej krawdzi tamy
odksztace oraz wyznaczonych za pomoc modelu numerycznego mona stwierdzi
zadowalajc zgodno wynikw. Na podstawie trzech typw prbek okrelono, e
rnice w pomiarach laboratoryjnych i modelu numerycznym wynosz poniej 5%
wartoci. Rnice wynikw okrelono metod najmniejszej sumy kwadratw rnic.
Najlepsz zgodno wynikw uzyskano w przypadku prbek typu 200.120.FA, gdzie
rnica wynosia zaledwie 0,2%. Najwikszy bd osign warto 4,6%
w przypadku prbek typu 165.120.FA, wyniki numeryczne byy przeszacowane.
W przypadku prbek typu 200.120.ZA uzyskano bd niedoszacowania wartoci
odksztace na poziomie 2,1%.
10. Stwierdzono zadowalajc zgodno wynikw na podstawie przeprowadzonych bada
parametrycznych analitycznych i metod elementw skoczonych, dotyczcych
wpywu moduu sprystoci tamy kompozytowej oraz sposobu zakoczenia
przyklejonej tamy wzmacniajcej. Badania przeprowadzone obiema metodami
obliczeniowymi, wykazay wpyw zmian opisanych parametrw na zmian wartoci
napre cinajcych i normalnych. Kierunki zmian wartoci napre oraz ich
fizyczne wartoci, rwnie byy zblione. W odniesieniu do wynikw napre
odczytanych w pomiarach laboratoryjnych, wiadczy to o prawidowym doborze
modelu numerycznego oraz matematycznego.
11. Wykresy napre cinajcych i wartoci maksymalne uzyskane numerycznie,
pokrywaj si z wynikami uzyskanymi w laboratorium oraz w obliczeniach
matematycznych wedug wzoru (5.235). W przypadku napre cinajcych
obliczanych teoretycznie i numerycznie, wystpuje nieznaczne przeszacowanie
wartoci cinajcych napre maksymalnych (teoretycznych) na poziomie 2,1 2,6%
w stosunku do wynikw uzyskanych numerycznie. Wartoci cinajcych napre
maksymalnych odczytanych na podstawie pomiarw tensometrycznych w stosunku do
obliczonych numerycznie pokazuj podobne wartoci jak w przypadku bada
analitycznych.
12. Wykresy napre normalnych uzyskane numerycznie, praktycznie w peni pokrywaj
si z wynikami uzyskanymi w obliczeniach matematycznych wedug wzoru (5.251).
str. 207
W przypadku wartoci maksymalnych uzyskano zgodno wynikw numerycznych

i analitycznych w przypadku napre normalnych na granicy styku tama klej. Na
granicy stal klej, wartoci napre maksymalnych wyznaczonych analitycznie
rni si od wartoci uzyskanych numerycznie. Nie wiadczy to jednak o braku
prawidowoci modelu, a potrzebie gbszej kalibracji.
13. Wartoci teoretyczne i numeryczne wykazuj niewielkie rnice w wartoci
maksymalnych napre cinajcych Stosunek wartoci maksymalnych napre
cinajcych uzyskanych analitycznie do numerycznych jest na staym poziomie
w granicach 102,1 102,7%.
14. Zmiana wartoci napre na gruboci skleiny nie jest bez znaczenia. Zmiana wartoci
napre na gruboci skleiny ma wiksze znaczenie w przypadku napre
normalnych. Obliczona teoretycznie warto napre normalnych rni si od
wyniku uzyskanego numerycznie, w przypadku granicy styku stal klej, szczeglnie
w prbkach wzmocnionych tamami o zwykym zakoczeniu.
15. Uzyskano wszystkie cele zaoone w niniejszej rozprawie oraz dowiedziono
prawidowoci zaoonych w pracy tez.
7.3. Przysze prace
Przysze prace mog by skierowane w kilku kierunkach, tak aby rozwija wiedz
i zwikszy zaufanie do korzystania z tam CFRP, jak rwnie uzyska bardziej szczegow
wiedz na temat zachowania wizania pomidzy kompozytem CFRP i powierzchni stalow
oraz trwaoci ukadu. Kierunki bada mog by nastpujce:
1. Okrelenie trwaoci ukadu wzmocnienia w warunkach rodowiskowych.
Pogorszenie waciwoci zcza klejonego moe wystpi z powodu korozji lub
pogorszenia waciwoci mechanicznych kleju w spoinie na skutek dugotrwaego
dziaania ekstremalnych temperatur, wilgoci oraz czynnikw zwizanych
z nieprawidowym utrzymaniem. Czynniki te naley wzi pod uwag i okreli
sposoby przeciwdziaania osabienia zcza w dugoletniej perspektywie.
2. Z powodu rnic we wspczynnikach rozszerzalnoci termicznej stali i CFRP,
w skleinie mog wystpi naprenia, mogce spowodowa zniszczenie ukadu
wzmocnienia. Naley rozpozna zachowanie wzmocnionej belki pod obcieniem
termicznym, tak aby moliwe byo okrelenie odpowiednich procedur klejenia tam
do belek stalowych w zalenoci od wystpujcych temperatur i okreli procedury
wyznaczania zachowania ukadu wzmocnienia w zalenoci od zmian temperatury.
3. Wystpowanie maksymalnych napre w zczu w pobliu koca tamy
kompozytowej zostao okrelone laboratoryjnie, analitycznie i numerycznie.
Przydatne byoby wyprowadzenie nieniszczcych metod badawczych obliczania
wytrzymaoci zcza w tych obszarach np. na podstawie waciwoci mechanicznych
i fizycznych kleju, tamy i jakoci przygotowanego podoa.
4. Efekt opnienia cinania w przekroju wzmocnionym powodujcy, e powierzchnia
efektywna przenoszenia rozcigania moe by mniejsza ni cakowite obliczone pole
str. 208
przekroju rozciganego, nie zosta zbadany. Naley zbada moliwo wystpowania

tego efektu w warunkach rzeczywistych, tj. prbek o wymiarach zblionych do
rzeczywistych
5. Wpyw odpowiedniego ksztatowania zakoczenia tamy i warstwy kleju na nono
zcza przy obcieniu statycznym by widoczny. Naley jednak potwierdzi, czy
takie rozwizanie ma wpyw na wytrzymao zcza przy obcieniu zmczeniowym,
czy niezbdne jest stosowanie dodatkowych mocowa tamy, np. klamer.
6. Naley zbada trwao ukadu wzmocnienia pod obcieniami dynamicznym
i zmczeniowym.
7. Naley sprawdzi efekty wzmocnienia elementw stalowych spronymi tamami
CFRP, ktre w odrnieniu od tam niespronych mog by wykorzystane
w wikszym zakresie i w sposb bardziej efektywny wykorzysta waciwoci
materiaw FRP.
8. W przyszych pracach naley skupi si nad znalezieniem odpowiedniego modelu
napre normalnych, ktry pozwoli na jednoznaczne stwierdzenie zgodnoci
napre normalnych w obszarze kocowym skleiny.
str. 209
8. LITERATURA
1
2
3
4
5
6
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
agoda M.: Wzmacnianie mostw przez doklejanie elementw. Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Krakw
2005
Jasakow M., Rybak M.: Pierwszy most klejony w Polsce, Drogownictwo 5/1965
Kajfasz S.: Concrete beams with reinforcement bonded by gluing, Preliminary investigations, RILEM, Paris 1967
M. Rybak: Wybrane zagadnienia pocze klejowych. Prace Centralnego Orodka Bada i Rozwoju Techniki
Drogowej. Seria Monografie nr 1/73. Warszawa 1973
G. agoda, M. agoda: Strengthening steel bridge across Vistula River in Poland. 33rd IABSE Symposium, Bangkok,
Thailand, September 9-11, 2009, Sustainable Infrastructure Environment Friendly, Safe and Resource Efficient Vol. 96
Furtak K.: Zastosowanie materiaw kompozytowych do wzmacniania oczepw wiaduktu drogowego, Konferencja
Naukowo-Techniczna Zagadnienia materiaowe w inynierii ldowej. MATBUD 2000 Krakw-Mogilany,
Wydawnictwo Politechniki Krakowskiej, Krakw 2000
agoda G., agoda M.: Wzmocnienie kompozytami ustroju nonego wielopoziomowego parkingu w porcie
lotniczym im. F. Chopina w Warszawie. Archiwum Instytutu Inynierii Ldowej / Politechnika Poznaska, Nr
10/2011, s 169-174.
Charles D.:Application of Advanced Materials_ A Case Study on Actual Bridge Performance. NSF-REU 2006
Ajdukiewicz A., Hulimka J., ChyliskaA., Waszczuk M. Awaria i rekonstrukcja dolnej czci nonej chodni
kominowej, Materiay konferencji naukowo-technicznej nt. Awarie budowlane Badania, diagnostyka, naprawy,
rekonstrukcje, 20-23 maja 2003, Szczecin-Midzyzdroje
Harries K.A., Rickles J.R., Pessiki S., Sause R.: Rehabilitation of lap-splices in non-ductile reinforced concrete
columns using CFRP jackets, International Conference Structural Faults + Repair 2003
Johnson N., Saiidi M., Itani A., Ladkany S.: Earthquake performance and retrofit of bridge column/pedestal piers,
The 2nd International Conference on Bridge Maintenance, Safety and Management, IABMAS, Kyoto 2004
Liu X., Nanni A., Silva P.F., Laboube R.A.: Rehabilitation of steel bridge columns with FRP composite materials,
International Conference Structural Faults + Repair 2003
Scarth J., Keble J.: Desalination and column wraping of M6 Cumbria Bridges: aramid fibre, International
Conference Structural Faults + Repair 2003
Schnerch D., Lanier B., Rizkala S., Nakagoshi A.: Flexural strengthening of steel bridges and tower using high
modulus CFRP materials, The 2nd International Conference on Bridge Maintenance, Safety and Management,
IABMAS, Kyoto 2004
Teng J.G., Lam L.: Understanding and modelling the behavior of FRP-confined concrete, International Conference
Structural Faults + Repair 2003
Tinazzi D., Pellegrino C., Cadelli G., Barbato M., Modena C.: Experimental study of RC columns confined with FRP
sheets, International Conference Structural Faults + Repair 2003
M.R.Bambach, H.H.Jama, M.Elchalakani: Axial capacity and design of thin-walled steel SHS strengthened with CFRP.
Thin-Walled Structures 47 (2009) 11121121
A. Shaat: structural behaviour of steel columns and steel-concrete composite girders retrofitted using CFRP. A thesis
submitted to the Department of Civil Engineering in conformity with the requirements for the degree of Doctor of
Philosophy Queens University Kingston, Ontario, Canada, November, 2007
M.R. Bambach: Axial capacity and crushing behavior of metalfiber square tubes Steel, stainless steel and aluminum
with CFRP. Composites: Part B 41 (2010) 550559
M.R. Bambach: Axial capacity and crushing of thin-walled metal, fibreepoxy and composite metalfibre tubes.
J.G. Teng, Y.M. Hu: Behaviour of FRP-jacketed circular steel tubes and cylindrical shells under axial compression.
Construction and Building Materials 21 (2007) 827838
B. M. Phares, T. J. Wipf , F.W. Klaiber, A. Abu-Hawash: Strengthening of Steel Girder Bridges Using FRP.
Proceedings of the 2003 Mid-Continent Transportation Research Symposium, Ames, Iowa, August 2003. 2003 by
Iowa State University
Guidelines for the design and construction of externally bonded FRP systems for strengthening existing structures.
CNR-DT 202/2005, Rome-CNR June 2007
S. Luke: Strengthening structures with carbon fibre plates case histories for Hythe bridge, Oxford and Qafco Prill
tower, Qatar, NGCC first annual conference and AGM Composites in construction, through life performance. 30-31
October 2001, BRE, Watford, UK
S. Luke: The use of carbon fibre plates for the strengthening of two metallic bridges of an historic nature in the UK.
International Conference on FRP Composites in Civil Engineering, J. G. Teng, ed., Hong Kong, China, v. 2, 975-983
Moy S. S. J., Bloodworth A. G.: Strengthening a Steel Bridge with CFRP Composites. ICE Proceedings Structures and Buildings 160/SB2(2007), 81-93
N. Farmer, I. Smith: King Street Railway Bridge Strengthening of cast iron girders with FRP composites, Proc. 9th
Intl Conference on Structural Faults and Repairs (2001), 4th 6th July 2001, London.
K.A. Harries: FRP International the official newsletter of the International Institute for FRP in Construction. Vol. 8,
No. 3, July 2011 website version, dostp 17.11.2014
Canning L., Farmer N., Luke S., Smith I.: Recent Developments in Strengthening Technology and the
strengthening/reconstruction decision, Conference on Railway Bridges Today and Tomorrow, 22nd 23rd November
2006, Bristol, 107 113.
str. 210
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
50
51
52
53
54
55
56
57
58
59
60
61
62
63
64
65
Church D.G., Silva T.M.D.: Application of carbon fibre composites at covered ways 12 and 58 and bridge EL,
Proceedings Advanced Polymer Composites for Structural Applications in Construction, Thomas Telford, London
2002, 491 500.
Miller T.C., Chajes M.J., Mertz D.R., Hastings J.N.: Strengthening of a steel bridge girder using CFRP plates. ASCE
Journal of Bridge Engineering, 6(6) 2001, 514-522.
German J.: Wykady z wytrzymaoci materiaw, Politechnika Krakowska, Krakw 2001 (wydanie internetowe)
Emmons P.H., Czarnecki L.: Naprawa i ochrona konstrukcji betonowych, Wyd. Polski Cement, Krakw, 2002
Marciniak J., Szwed G.: Materiay konstrukcyjne i korozja metali, WAR, Lublin, 1997
Brinson H. F.: Matrix dominated time dependent failure predictions in polymer matrix composites, Composite
Structures, vol.47, 1-4, 445-456, 1999
Wharmby A.W., Ellyin F., Wolodko J.D.: Observations on damage development in fibre reinforced polymer laminates
under cyclic loading, International Journal of Fatigue, 25, 437446, 2003
Kashtalyan M. Yu., Soutis C.: Mechanisms of internal damage and their effect on the behavior and properties of crossply composite laminates, International Applied Mechanics, vol.38, No. 6,641-657, 2002
Kashtalyan M. Yu., Soutis C.: Stiffness degradation in cross-ply laminates damaged by transverse cracking and
splitting, Composites: Part A, 31, 335351,2000
Shah Khan M.Z., Simpson G., Townsend C.R.: A comparison of the mechanical properties in compression of two
resin systems, Materials Letters 52, 173179, 2002
Grabski M.: Istota inynierii materiaowej. Wykad dla studentw i roku kierunku studiw Inynieria Materiaowa na
Politechnice Warszawskiej, Grabkowo, 30 padziernika 2000
Encyklopedia Wiem, 2004 http://wiem.onet.pl/63689,haslo.html
Soutis C.: Fibre reinforced composites in aircraft construction, Progress in Aerospace Sciences,41, 143151, 2005
Pendhari S. S., Kant T., Desai Y. M. Application of polymer composites in civil construction: A general review,
Composite Structures 84, 114124, 2008
Figueiredo, F.P.; da Silva, J.G.S.; de Lima, L.R.O.; Vellasco, P.C.G. da S.; de Andrade, S.A.L.:A parametric study of
composite footbridges under pedestrian walking loads, Engineering Structures vol.30, 3, 605-615, 2008
Kendall D.: FRP underfoot, Reinforced Plastics, vol.51, Issue: 10, 16-18,20-21, 2007
Ford R.A.:Semi-finished thermoplastic composites-realising their potential, Materials & Design, vol.25, 7, 631-636,
2004
Tserpes K.I., Papanikos P., Labeas G., Pantelakis Sp.: Fatigue damage accumulation and residual strength assessment
of CFRP laminates, Composite Structures, 63, 219230, 2004
Smith P.A., Ogin S.L.: On transverse matrix cracking in cross-ply laminates loaded in simple bending, Composites:
Part A, 30, 10031008, 1999
Mazumdar S. K. : Composites manufacturing: Materials, Product, and Process Engineering, CRC Press, 2002
Leda H.: Kompozyty polimerowe z wknami cigymi. Wytwarzanie, waciwoci, stosowanie, Wyd. Politechniki
Poznaskiej, Pozna, 2006
Krlikowski W.: Wytrzymao trwaa i zmczeniowa laminatw poliestrowo-szklanych Polimery, 7-8, 1961, 212218
K. Osina: Mechanika rozwoju uszkodze w kompozytach polimerowych stosowanych w budownictwie. Praca
doktorska. Politechnika Lubelska. Wydzia Budownictwa i Architektury, 2012.
A. Shaat, D. Schnerch, A. Fam, S. Rizkalla: Retrofit of Steel Structures Using Fiber Reinforced Polymers (FRP): Stateof-the-Art
L. C. Hollaway1, L. Zhang, N. K. Photiou1, J. G. Teng , S. S. Zhang: Advances in Adhesive Joining of Carbon
Fibre/Polymer Composites to Steel Members for Repair and Rehabilitation of Bridge Structures. Advances in Structural
Engineering Vol. 9 No. 6 2006 p. 791-803
X.-L. Zhao, L. Zhang: State-of-the-art review on FRP strengthened steel structures. Engineering Structures 29 (2007)
18081823
J.G. Teng, T. Yu, D. Fernando: Strengthening of steel structures with fiber-reinforced polymer composites. Journal
of Constructional Steel Research 78 (2012) 131143
S. Fawzia, R. Al-Mahaidi, X.L. Zhao, S. Rizkalla: Strengthening of circular hollow steel tubular sections using high
modulus CFRP sheets. Construction and Building Materials 21 (2007) 839845
A.L. Kalamkarov, H.Q. Liu, D.O. MacDonald: Experimental and analytical studies of smart composite
reinforcement. Composites Part B 29B (1998) 21-30
D. Linghoff, R. Hagani, M. Al-Emrani: Carbon-fibre composites for strengthening steel structures. Thin-Walled
Structures 47 (2009) 10481058
M. Batikha, J.F.Chen, J.M.Rotter, J.G.Teng: Strengthening metallic cylindrical shells against elephant's foot buckling
with FRP. Thin-Walled Structures 47 (2009) 10781091
agoda M.: Wzmacnianie konstrukcji mostowych kompozytami polimerowymi. Polska Akademia Nauk, Studia z
Zakresu Inynierii Nr 76, Warszawa 2012
S.Rizkalla, M.Dawood, D.Schnerch: Development of a carbon fiber reinforced polymer system for strengthening
steel structures. Composites: Part A 39 (2008) 388397
L.C. Hollaway: A review of the present and future utilisation of FRP composites in the civil infrastructure with
reference to their important in-service properties. Construction and Building Materials 24 (2010) 24192445
S.S.J. Moy: FRP composites. Life extension and strengthening of metallic structures. ICE design and practice guides.
Institution of Civil Engineers, 2001. ISBN: 0 7277 3009 6
J.M.C. Cadei, T.J. Stratford, L.C. Hollaway, W.G. Duckett: Strengthening metallic structures using externally bonded
fibre reinforced polymers. Ciria C595, London, 2004
str. 211
66
67
68
69
70
71
72
73
74
75
76
77
78
79
80
81
82
83
84
85
86
87
88
89
90
91
92
93
94
95
96
Guidelines for the design and construction of externally bonded FRP systems for strengthening existing structures.
CNR-DT 202/2005, Rome-CNR June 2007
D. Schnerch, M. Dawood, E. Sumner, S. Rizkalla: Design guidelines for trengthening of steel-concrete composite
beams with high modulus CFRP materials. Schnerch, Design Guidelines for Strengthening Steel Beams
D. Schnerch, M. Dawood, S. Rizkalla, E. Sumner: Proposed design guidelines for strengthening of steel bridges with
FRP materials. Construction and Building Materials 21 (2007) 10011010
D. Schnerch, K. Stanford, E. Sumner, S. Rizkalla: Bond behavior of cfrp strengthened steel bridges and structures.
Proceedings of the International Symposium on Bond Behaviour of FRP in Structures (BBFS 2005) Chen and Teng
(eds) 2005 International Institute for FRP in Construction 435
D. Schnerch, M. Dawood, S. Rizkalla, E. Sumner , K. Stanford: Bond Behavior of CFRP Strengthened Steel Structures.
Advances in Structural Engineering Vol. 9 No. 6 2006, p.805-817
M DAWOOD: Bond Characteristics and Environmental Durability of CFRP Materials for Strengthening Steel Bridges
and Structures. A dissertation submitted to the Graduate Faculty of North Carolina State University in partial
fulfillment of the requirements for the Degree of Doctor of Philosophy Civil Engineering Raleigh, North Carolina 2008
A.F. Harris, A. Beevers: The effects of grit-blasting on surface properties for adhesion. International Journal of
Adhesion & Adhesives 19 (1999) 445-452
D.E. Packham: Surface energy,surface topography and adhesion. International Journal of Adhesion & Adhesives 23
(2003) 437448
L.F.M. da Silva, R.D. Adams, M. Gibbs: Manufacture of adhesive joints and bulk specimens with high-temperature
adhesives. International Journal of Adhesion & Adhesives 24 (2004) 6983
M.Y.Tsai, J.Morton: The effect of a spew fillet on adhesive stress distributions inlaminated composite single-lap
joints. Composite Structures 32 (1995) 123-131
T.P. Lang, P.K. Mallick: Effect of spew geometry on stresses in single lap adhesive joint. International Journal of
Adhesion & Adhesives 18 (1998) 167-177
T.P. Lang, P.K. Mallick: The effect of recessing on the stresses in adhesively bonded single-lap joint. International
Journal of Adhesion & Adhesives 19 (1999) 257-271
Al-Emrani M., Linghoff D. Kliger R.: Bonding strength and fracture mechanisms in composite steel-CFRP elements.
(eds) 2005 International Institute for FRP in Construction
L.C. Hollaway: Advances in adhesive joining of dissimilar materials with special reference to steels and FRP
composites. Proceedings of the International Symposium on Bond Behaviour of FRP in Structures (BBFS 2005) Chen
and Teng (eds) 2005 International Institute for FRP in Construction
T.J.Stratford, J.F. Chen: Designing for tapers and defects in FRP-strengthened metallic structures. Proceedings of the
International Symposium on Bond Behaviour of FRP in Structures (BBFS 2005) Chen and Teng (eds) 2005
International Institute for FRP in Construction
T. Vallee, T. Keller: Adhesively bonded lap joints from pultuded GFRP profiles. Part 3_ effects of chamfers.
Composites: Part B 37 (2006) 328336
J. Deng, M.M.K. Lee: Effect of plate end and adhesive spew geometries on stresses in retrofitted beams bonded with a
CFRP plate. Composites: Part B 39 (2008) 731739
R. Haghani, M. Al-Emrani, R. Kliger: Interfacial stress analysis of geometrically modified adhesive joints in steel
beams strengthened with FRP laminates. Construction and Building Materials 23 (2009) 14131422
M.D. Fitton, J.G. Broughton: Variable modulus adhesives_an approach to optimised joint performance. International
Journal of Adhesion & Adhesives 25 (2005) 329336
P.Colombi, A.Bassetti, A.Nussbaumer: Delamination effects on cracked steel members reinforced by prestressed
composite patch. Theoretical and Applied Fracture Mechanics 39 (2003) 6171
A. Benachour, S. Benyoucef, A. Tounsi, E.A. Adda Bedia: Interfacial stress analysis of steel beams reinforced with
bonded prestressed. Engineering Structures 30 (2008) 3305-3315
J. Deng, M.M.K. Lee, Sh. Li: Flexural strength of steelconcrete composite beams reinforced with a prestressed CFRP
plate. Construction and Building Materials 25 (2011) 379384
A. Soleiman Fallah, R.M. Mohamed Ali, L.A. Louca: Analyticalnumerical study of interfacial stresses in plated
beams subjected to pulse loading. Engineering Structures 30 (2008) 856869
M.R.Bambach, X.L.Zhao, H.Jama: Energy absorbing characteristics of aluminium beams strengthened with CFRP.
International Journal of Impact Engineering 37 (2010) 3749
H.A. Al-Zubaidy, X.L. Zhao, R.Al-Mahaidi: Effect of Impact Tensile Load on Strength of CFRP Bonded Steel Plate
Joints. Procedia Engineering 14 (2011) 13121317
H.A. Al-Zubaidy, X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Dynamic bond strength between CFRP sheet and steel. Composite
Structures 94 (2012) 32583270
H. Al-Zubaidy, R. Al-Mahaidi, X.-L. Zhao: Experimental investigation of bond characteristics between CFRP fabrics
and steel plate joints under impact tensile loads. Composite Structures 94 (2012) 510518
H. A.Al-Zubaidy, X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Experimental evaluation of the dynamic bond strength between CFRP
sheets and steel under direct tensile loads. International Journal of Adhesion & Adhesives 40 (2013) 89102
K.A.Harries, A.J.Peck, E.J.Abraham: Enhancing stability of structural steel sections using FRP.Thin-Walled Structures
47 (2009) 10921101
X.L. Zhao, R.Al-Mahaidi: Web buckling of light steel beams strengthened with CFRP subjected to end-bearing forces.
C. Wu, X.L.Zhao, W.H.Duan: Design rules for web crippling of CFRP strengthened aluminium rectangular hollow
sections. Thin-Walled Structures 49 (2011) 11951207
str. 212
97
98
99
100
101
102
103
104
105
106
107
108
109
110
111
112
113
114
115
116
117
118
119
120
121
122
123
124
125
126
127
128
S. El-Tawil, E. Ekiz, S. Goel, Sh.-H. Chao: Retraining local and global buckling behavior of steel plastic hinges using
CFRP. Journal of Constructional Steel Research 67 (2011) 261269
M.A.A. Siddique, A.A. El Damatty: Enhancement of buckling capacity of steel plates strengthened with GFRP
plates. Thin-Walled Structures 60 (2012) 154162
X.Y. Gao, T. Balendra, C.G. Koh: Buckling strength of slender circular tubular steel braces strengthened by CFRP.
Engineering Structures 46 (2013) 547556
Yang Y.-X., Yue Q.-R., Peng F.-M.: Experimental research on bond behaviour of CFRP to steel. Proceedings of the
International Symposium on Bond Behaviour of FRP in Structures (BBFS 2005) Chen and Teng (eds) 2005
International Institute for FRP in Construction
T.-C. Nguyen, Y. Bai, X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Durability of steel/CFRP double strap joints exposed to sea water,
cyclic temperature and humidity. Composite Structures 94 (2012) 18341845
T.-C. Nguyen, Y. Bai, X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Mechanical characterization of steel/ CFRP double strap joints at
elevated temperatures. Composite Structures 93 (2011) 16041612
T.-C. Nguyen, Y. Bai, R. Al-Mahaidi, X.-L. Zhao: Time-dependent behaviour of steel/CFRP double strap joints
subjected to combined thermal and mechanical loading. Composite Structures 94 (2012) 18261833
T.-C. Nguyen, Y. Bai, X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Effects of ultraviolet radiation and associated elevated temperature
on mechanical performance of steel/CFRP double strap joint. Composite Structures 94 (2012) 35633573
Ch. Czaderski, E. Martinelli, J. Michels, M. Motavalli: Effect of curing conditions on strength development in an
epoxy resin for structural strengthening. Composites: Part B 43 (2012) 398410
T.-C. Nguyen, Y. Bai, X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Curing effects on steel-CFRP double strap joints under combined
mechanical load_ temperature and humidity. Construction and Building Materials 40 (2013) 899907
A. Al-Shawaf, X.-L. Zhao: Adhesive rheology impact on wet lay-up CFRP-steel joints behaviour under
infrastructural subzero exposures. Composites: Part B 47 (2013) 207219
M. Dawood, S. Rizkalla: Environmental durability of a CFRP system for strengthening steel structures. Construction
and Building Materials 24 (2010) 16821689
H.Jiao, X.-L. Zhao: CFRP strengthened butt-welded very high strength (vhs) circular steel tubes. Thin-Walled
Structures 42 (2004) 963978
H. Suzuki , N. Inaba, Y. Tomita, K. Shito: Study on improvement of fatigue strength of out-of-plane gusset welded
joints by attaching GFRP. Bridge Mainteance, Safety, Management and Life-Cycle Optimization Frangopol, Sause &
Kusko (eds) 2010 Taylor & Francis Group, London, ISBN 978-0-415-87786-2, p.2791-2798.
J.G. Teng, Y.M. Hu: Behaviour of FRP-jacketed circular steel tubes and cylindrical shells under axial compression.
M.R.Bambach, M.Elchalakani: Plastic mechanism analysis of steel SHS strengthened with CFRP under large axial
deformation. Thin-Walled Structures 45 (2007) 159170
M.R.Bambach, H.H.Jama, M.Elchalakani: Axial capacity and design of thin-walled steel SHS strengthened with
CFRP. Thin-Walled Structures 47 (2009) 11121121
M.R. Bambach, M. Elchalakani, X.L. Zhao: Composite steelCFRP SHS tubes under axial impact. Composite
Structures 87 (2009) 282292
N. Silvestre, D. Camotim, B. Young: On the use of the EC3 and AISI specifications to estimate the ultimate load of
CFRP-strengthened cold-formed steel lipped channel columns. Thin-Walled Structures 47 (2009) 11021111
J. Haedir, X.-L. Zhao: Design of short CFRP reinforced steel tubular columns. Journal of Constructional Steel
Research
B.Lanier, D.Schnerch, S.Rizkalla: Behavior of steel monopoles strengthened with high-modulus CFRP materials.
J. Haedir, M.R.Bambach, X.-L.Zhao, R.H.Grzebieta: Strength of circular hollow sections (CHS) tubular beams
externally reinforced by carbon FRP sheets in pure Bendig. Thin-Walled Structures 47 (2009) 11361147
J. Haedir, X.-L. Zhao, M.R. Bambach, R.H. Grzebieta: Analysis of CFRP externally-reinforced steel CHS tubular
beams. Composite Structures 92 (2010) 29923001
J. Haedir, X.-L. Zhao: Design of CFRP-strengthened steel CHS tubular beams. Journal of Constructional Steel
Research 72 (2012) 203218
X.-L. Zhao, D. Fernando, R. Al-Mahaidi : CFRP strengthened RHS subjected to transverse end bearing force.
Engineering Structures 28 (11) 15551565 (2006)
D. Fernando, T.Yua, J.G.Teng, X.L.Zhao : CFRP strengthening of rectangular steel tubes subjected to end bearing
loads. Effect of adhesive properties and finite element modelling. Thin-Walled Structures 47 (2009) 10201028
S.M. Zahurul Islam, Ben Young: Ferritic stainless steel tubular members strengthened with high modulus CFRP plate
subjected to web crippling. Journal of Constructional Steel Research 77 (2012) 107118
S.M. ZahurulIslam, B.Young: Strengthening of ferritic stainless steel tubular structural members using FRP subjected
to Two-Flange-Loading. Thin-Walled Structures 62 (2013) 179190
A.A. El Damatty, M. Abushagur: Testing and modelling of shear and peel behavior for bonded steel/FRP connections.
Z. Taoa, L.-H. Hanb: Behaviour of fire-exposed concrete-filled steel tubular beam columns repaired with CFRP
wraps. Thin-Walled Structures 45 (2007) 6376
H.B.Liu, X.L.Zhao, R. Mahaidi: The effect of fatigue loading on bond strength of CFRP bonded steel plate joints.
(eds) 2005 International Institute for FRP in Construction
P.Colombi, G. Fava: Fatigue behaviour of tensile steel/CFRP joint. Composite Structures 94 (2012) 24072417
str. 213
129
130
131
132
133
134
135
136
137
138
139
140
141
142
143
144
145
146
147
148
149
150
151
152
153
154
155
156
157
158
159
Ch. Wu, X.L. Zhao, W. K. Chiu, R. Al-Mahaidi, W. H. Duan: Effect of fatigue loading on the bond behaviour
between UHM CFRP plates and steel plates. Composites: Part B (2013)
P. Colombi: Plasticity induced fatigue crack growth retardation model for steel elements reinforced by composite
patch. Theoretical and Applied Fracture Mechanics 43 (2005) 6376
H.Lin, X-L. Zhao, R. Al-Mahadi: Boundary element analysis of CFRP reinforced steel plates. Composite Structures 91
(2009) 7483
M.Bocciarelli, P.Colombi, G.Fava, C.Poggi: Fatigue performance of tensile steel members strengthened with CFRP
plates. Composite Structures 87 (2009) 334343
H.Liu, Z.Xiao, X-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Prediction of fatigue life for CFRP-strengthened steel plates. Thin-Walled
Structures 47 (2009) 10691077
B. Tljsten, Ch. Skodborg Hansen, J. Wittrup Schmidt: Strengthening of old metallic structures in fatigue with
prestressed and non-prestressed CFRP laminates. Construction and Building Materials 23 (2009) 16651677
N.G. Tsouvalis, L.S. Mirisiotis, D.N. Dimou: Experimental and numerical study of the fatigue behaviour of composite
patch reinforced cracked steel plates. International Journal of Fatigue 31 (2009) 16131627
R. Wang, A. Nussbaumer : Modelling fatigue crack propagation of a cracked metallic member reinforced by
composite patches. Engineering Fracture Mechanics 76 (2009) 12771287
H. Liu, R. Al-Mahaidi, X.-L. Zhao: Experimental study of fatigue crack growth behaviour in adhesively reinforced
steel structures. Composite Structures 90 (2009) 1220
H. Nakamura, W. Jiang, H. Suzuki, K. Maeda, T. Irube: Experimental study on repair of fatigue cracks at welded web
gusset joint using CFRP strips. Thin-Walled Structures 47 (2009) 10591068
F. Lin, H. Nakamura, K. Maeda, H. Suzuki, Y. Irube: CFRP repair of fatigue cracks and bonding behavior subjected to
cyclic load during curing. Bridge Mainteance, Safety, Management and Life-Cycle Optimization Frangopol, Sause &
Kusko (eds) 2010 Taylor & Francis Group, London, ISBN 978-0-415-87786-2, p.2748-2754
J.Deng, M.M.K. Lee: Fatigue performance of metallic beam strengthened with a bonded CFRP plate. Composite
Structures 78 (2007) 222231
T.A. Holden, J.J.R. Cheng, C.C. Lam, M.C.H. Yam: Analitycal study of fatigue repair of coped beams using carbon
fibre reinforced polymer. Bridge Mainteance, Safety, Management and Life-Cycle Optimization Frangopol, Sause &
Kusko (eds) 2010 Taylor & Francis Group, London, ISBN 978-0-415-87786-2, p.2742-2747
Y.J. Kima, K.A. Harries: Fatigue behavior of damaged steel beams repaired with CFRP strip. Engineering Structures
33 (2011) 14911502
H. Jiao, F. Mashiri, X-L Zhao: A comparative study on fatigue behaviour of steel beams retrofitted with welding,
pultruded CFRP plates and wet layup CFRP sheets. Thin-Walled Structures 59 (2012) 144152
E. Ghafoori, A. Schumacher, M. Motavalli: Fatigue behavior of notched steel beams reinforced with bonded CFRP
plates: Determination of prestressing level for crack arrest. Engineering Structures 45 (2012) 270283
E. Ghafoori, M. Motavalli, J. Botsis, A. Herwig, M. Galli: Fatigue strengthening of damaged metallic beams using
prestressed unbounded and bonded CFRP plates. International Journal of Fatigue 44 (2012) 303315
E. Ghafoori, M. Motavalli, A. Nussbaumer, A. Herwig, G.S. Prinz, M. Fontana, X.-L. Zhao: Constant life diagrams to
prevent fatigue crack initiation in metallic beams using CFRP plates. The 7th International Conference on FRP
Composites in Civil Engineering, CICE 2014, August 20-22, Vancouver Canada
W.M. Sebastian: Nonlinear proportionality of shear-bond stress to shear force in partially plastic regions of
asymmetric FRC-laminated steel members. International Journal of Solids and Structures 40 (2003) 2546
P.Colombi, C.Poggi: An experimental, analytical and numerical study of the static behavior of steel beams reinforced
by pultruded CFRP strips. Composites: Part B 37 (2006) 6473
J.Deng, M.M.K.Lee: Behaviour under static loading of metallic beams reinforced with a bonded CFRP plate.
Composite Structures 78 (2007) 232242
J.Deng, M.M.K. Lee, S. S.J. Moy: Stress analysis of steel beams reinforced with a bonded CFRP plate. Composite
Structures 65 (2004) 205215
D. Linghoff, M. Al-Emrani, R. Kliger: Performance of steel beams strengthened with CFRP laminate Part1:
laboratory tests. Composites: Part B (2009), doi:10.1016/j.compositesb.2009.05.008
N. Ochi, M. Matsumura, N. Hisabe: Experimental Study on Strengthening Effect of High Modulus CFRP Strips with
Different Adhesive Length Installed onto the Lower Flange Plate of I Shaped Steel Girder. Procedia Engineering 14
(2011) 506512
Y. J. Kim, G. Brunell: Interaction between CFRP-repair and initial damage of wide-flange steel beams subjected to
three-point Bending. Composite Structures 93 (2011) 19861996
Al-Emrani, R.Kliger: Analysis of interfacial shear stresses in beams strengthened with bonded prestressed laminates.
Liu, X., Silva, P.F., and Nanni, A. (2001). Rehabilitation of steel bridge members with FRP composite materials.
Proceedings of the International Conference on Composites in Construction, J. Figueiras, L. Juvandes and R. Furia,
eds., Porto, Portugal, 613-617
N.K. Photiou, L.C. Hollaway, M.K. Chryssanthopoulos: Strengthening of an artifically degraded steel beam utilising a
carbon/glass composite system. Construction and Building Materials 20 (2006) 1121
M. Mohammed, A. Kadhim: Effect of CFRP plate length strengthening continuous steel beam. Construction and
Building Materials 28 (2012) 648652
M. Nagai, Y. Hidekuma, T. Miyashita, Y. Okuyama, A. Kudo, A. Kobayashi : Bonding characteristics and flexural
stiffening effect of CFRP strand sheets bonded to steel beams. Procedia Engineering 40 ( 2012 ) 137 142
R. Sen, L. Liby, G. Mulins: Strengthening steel bridge sections using CFRP laminates. Composites: Part B 32 (2001)
309-322
str. 214
160
161
162
163
164
165
166
167
168
169
170
171
172
173
174
175
176
177
178
179
180
181
182
183
184
185
186
187
188
189
190
191
192
193
194
195
196
R. El-Hacha, N. Ragab: Flexural strengthening of composite steel-concrete girders using advanced composite
materials. Third International Conference on FRP Composites in Civil Engineering (CICE 2006) December 13-15 2006
p.741-744, Miami, Florida, USA
D. Schnerch, S. Rizkalla: Flexural Strengthening of Steel Bridges with High Modulus CFRP Strips. (2007)
A.H. Al-Saidy, F.W. Klaiber, T.J. Wipf: Strengthening of steel-concrete composite girders using carbon fiber
reinforced polymer plates. Construction and Building Materials 21 (2007) 295302
A. Fam, C. MacDougall, A. Shaat: Upgrading steelconcrete composite girders and repair of damaged steel beams
using bonded CFRP laminates. Thin-Walled Structures 47 (2009) 11221135
A.H. Al-Saidy, F.W.Klaiber, T.J. Wipf, K.S. Al-Jabri, A.S. Al-Nuaimi: Parametric study on the behavior of short span
composite bridge girders strengthened with carbon fiber reinforced polymer plates. Construction and Building
Materials 22 (2008) 729737
H.E.M. Sallam, A.A.M. Badawy, A.M. Saba, F.A. Mikhail: Flexural behavior of strengthened steel concrete
composite beams by various plating methods. Journal of Constructional Steel Research 66 (2010) 1081-1087
A. Miyamoto, M. Motoshita, M. Fujii: Strengthening of composite girder bridge by external prestressing. IABSE
reports, Rapports AIPC, IVBH Berichte, Vol.999 (1997)
L. Stehn, E. Hedman-Petursson: Resistance and thermal insulation of a composite FRP steel beam. Thin-Walled
Structures 39 (2001) 375394
M.V. Seica, J.A. Packer: FRP materials for the rehabilitation of tubular steel structures,for underwater applications.
Composite Structures 80 (2007) 440450
A. Fam, S. Witt, S. Rizkalla: Repair of damaged aluminum truss joints of highway overhead sign structures using FRP.
Z. Taoa, L.-H. Hanb, J.-P. Zhuanga: Cyclic performance of fire-damaged concrete-filled steel tubular beamcolumns
repaired with CFRP wraps. Journal of Constructional Steel Research 64 (2008) 3750
N. Silvestre, B. Young, D. Camotim: Non-linear behaviour and load-carrying capacity of CFRP-strengthened lipped
channel steel columns. Engineering Structures 30 (2008) 26132630
F. Nateghi-Alahi, M. Khazaei-Poul: Experimental study of steel plate shear walls with infill plates strengthened by
GFRP laminates. Journal of Constructional Steel Research 78 (2012) 159172
A. M.I. Sweedan, K.M. El-Sawy, M.M.A. Alhadid: Interfacial behavior of mechanically anchored FRP laminates for
strengthening steel beams. Journal of Constructional Steel Research 80 (2013) 332345
K. Nozaka, C K. Shield, J. F. Hajjar. Effective bond length of carbon-fiber-reinforced polymer strips bonded to
fatigued steel bridge I-girders, Journal of Bridge Engineering, ASCE, v. 10, n. 2, March, 2005, pp. 195-205
M. Tavakkolizadeh, H. Saadatmanesh, Fatigue Strength of Steel Girders Strengthened with Carbon Fiber Reinforced
Polymer Sheets , J. Struct. Eng. 2003.129:30-40.
A H. Al-Saidy, F. W. Klaiber, T. J. Wipf, Repair of Steel Composite Beams with Carbon Fiber-Reinforced Polymer
Plates, J. Compos. Constr. 2004.8:163-172
Dawood, M., Rizkalla, S., and Sumner, E. (2007). Fatigue and Overloading Behavior of SteelConcrete Composite
Flexural Members Strengthened with High Modulus CFRP Materials. J. Compos. Constr., 11(6), 659669.
. D.J.Oehlers, N.T.Nguyen, M.Ahmed, M.A.Bradford, Partial interaction in composite steel and concrete beams with
full shear connection, J. Construct. Steel Res. Vol.41 No. 2/3, p.235-248, 1997
Moy SSJ, Nikoukar F. Flexural behaviour of steel beams reinforced with carbon fibre reinforced polymer composite.
In: Shenoi RA, Moy SSJ, Hollaway LC, editors. Proceeding of the ACIC 2002, advanced polymer composites for
structural applications in construction. London: Thomas Telford; 2002. p. 195202
M. agoda, M. Kowal, Wpyw ksztatu zakoczenia skleiny na wytrzymao zcza stal-kompozyt FRP, Budownictwo
i Architektura 2013, nr 2, vol. 12, s. 39-46
EN1990. Eurokod 0. Podstawy projektowania konstrukcji.
K.A. Stanford: Strengthening steel structures with High Modulus Carbon Fiber Reinforced Polymers (CFRP)
Materials: Bond and Development Length Study. North Carolina State University, Raleigh 2009
Volkersen O. Die Nietkraftverleitung in zugbeanspruchten Nietverbindungen mit konstanten Laschenquerschnitten.
Luftfahrtforschung 1938;15:41.
Goland M, Reissner E. J The stresses in cemented joints. Journal of Applied Mechanics 1944 11:A17-A27
L.Silva, P.Neves, R.D.Adams, J.K.Spelt: Analytical models of adhesively bonded jointsPart I Literature survey.
International Journal of Adhesion & Adhesives 29 (2009) 319330
L.Silva, P.Neves, R.D.Adams, J.K.Spelt, I.Wang: Analytical models of adhesively bonded jointsPart II
Comparative study International Journal of Adhesion & Adhesives 29 (2009) 331341
De Bruyne N.A. The strength of glued joints Aircraft Eng 1944;16:115
Hart-Smith LJ. NASA contract report, NASA CR-112236, 1973.
Oplinger DW. Effects of adherend deflections in single lap joints. International Journal of Solids and
Structures, Volume 31, Issue 18, September 1994, Pages 2565-2587
Zhao X. Stress and failure analysis of adhesively bonded lap joints, PhD dissertation, University of Bristol, 1991.
Ojalvo I.U., Eidnoff H.L. Bond Thickness Effects upon Stresses in Single-Lap Adhesive Joints. AIAA J 1978 Vol.16,
No. , p.204-211.
Tsai MY, Oplinger DW, Morton J. Improved theoretical solutions for adhesive lap joints. International Journal of
Solids and Structures, Volume 35, Issue 12, April 1998, Pages 1163-1185
Allman D.J. A theory for elastic stresses in adhesive bonded lap joints. Quart J Mech Appl Math 1977;30:415-436.
Chen D, Cheng S. An analysis of adhesive-bonded single-lap joints ASME Journal of Applied Mechanics 1983;50:109.
Renton J., Vinson J.R. The efficient design of adhesive bonded joints. Journal of Adhesion 1975 vol.7 p.175-193.
Srinivas S. NASA Technical Note 1975, NASA TN D-7855.
str. 215
197 Renton J, Vinson JR. On the behavior of bonded joints in composite material structures. Engineering Fracture
Mechanics, Volume 7, Issue 1, March 1975, Pages 41-52,IN1-IN6,53-60
198 A.D. Crocombe, I.A. Ashcroft. Simple Lap Joint Geometry. Modeling of Adhesively Bonded Joints. Springer (2008)
ISBN: 978-3-540-79055-6.
199 W.J. Renton, J.R.Vinson. Analysis of adhesively bonded joints between panels of composite materials. Journal of
Applied Mechanics, March 1977, p.101-106
200 Adams R.D., Mallick V. A method for the stress analysis of lap joints. Journal of Adhesion 1992 vol.38, p.199-217.
201 Frostig Y, Thomsen OT, Mortensen F. Analysis of adhesive-bonded joints, square-end, and spew-fillet high order
theory approach. Journal of Engineering Mechanics 1999; 125: p.1298-1307.
202 Bigwood DA, Crocombe AD. Elastic analysis and engineering design formulae for bonded joint. International Journal
of Adhesion and Adhesives, Volume 9, Issue 4, October 1989, Pages 229-242
203 Sawa T, Nakano K, Toratani H. A two-dimensional stress analysis of single lap adhesive joints subjected to tensile
loads. Journal of Adhesion Science and Technology 1997;11:103962.
204 Sawa T., Liu J, Nakano K., Tanaka J. A two-dimensional stress analysis of single-lap adhesive joints of dissimilar
adherends subjected to tensile loads Journal of Adhesion and Science Technology 2000;14:43-66.
205 Adams RD, Peppiatt NA. Stress analysis of adhesive-bonded lap joints. Journal of Strain Analysis 1974;9:p.185-196.
206 S.S.J. Moy: FRP composites. Life extension and strengthening of metallic structures. ICE design and practice guides.
Institution of Civil Engineers, 2001. ISBN: 0 7277 3009 6
207 M. Malej, Y.Bian Interfacial shear stress concentration in FRP-strengthened beams Composite Structures 54 (2001)
417-426
208 Tounsi A, Benyoucef S. Interfacial stresses in externally FRP plated concrete beams. International Journal of
Adhesives 2007:27:207-215.
209 J. Wang, C. Zhang. Three-parameter, elastic foundation model for analysis of adhesively bonded joint. International
210 Hart-SmithLJ.NASA Contract Report 1973, NASACR-112235.
211 Bigwood DA, Crocombe AD. Non-linear adhesive bonded joint design analyses. International Journal of Adhesion and
Adhesives, Volume 10, Issue 1, January 1990, Pages 31-41
212 Adams R.D.,Mallick V. The effect of temperature on the strength of adhesively- bonded composite-aluminium joints.
Journal of Adhesion 1993 vol.43, p.17-33.
213 Mortensen F, Thomsen OT. Analysis of adhesive bonded joints: a unified approach. Composites Science and
Technology, Volume 62, Issues 78, June 2002, Pages 1011-1031
214 Smeltzer SS, Klang EC. Analysis method for inelastic, adhesively bonded joints with anisotropic adherends.
Proceedings of the 18 th annual technical conference. Gainesville, FL, USA:American Society for Composites; 2003. p.
104.
215 Grimes G.C., Greimann L.F. Analysis of Discontinuities, Edge Effects, and Joints. Composite Materials 1975;135-230.
216 Crocombe AD, BigwoodDA. Development of a full elasto-plastic adhesive joint design The Journal of Strain Analysis
for Engineering Design1992;27:211.
217 Wang R.X., Cui J., Sinclair A.N., Spelt J.K. Strength of adhesive joints with adherend yielding: I. Analytical model.
Journal of Adhesion 2003;79:23-48.
218 Adams R.D., Comyn J.,Wake W.C. Structural adhesive joints in engineering. 2nd ed. London:Chapman&Hall;1997.
219 Adams R.D, Peppiatt N.A. Effect of poisson`s ratio strains in adherends on stresses of an idealized lap joint. Journal
of Strain, 1973, 8, 134-139.
220 Oterkus E., Barut A., Madenci E., Smeltzer III S.S., Ambur D.R. Bonded Lap Joints of Composite Laminates with
Tapered Edges. International Journal of Solids and Structures, Vol. 43, pp. 1459-1489.
221 J.F.P. Owens, P. Lee-Sullivan. Stiffness behaviour due to fracture in adhesively Bondem composite-to-aluminum joint.
I Theoretical model. International Journal of Adhesion & Adhesives 20 (2000) 39-45
222 C.Yang, S.S.Pang, S.A.Griffin. Strength model of adhesive-bonded double-lap joints under cantilevered bending.
Polymer Engineering and Science, Mid-May 1992, Vol. 32, No. 9
223 L.Tong. Bond shear strength for adhesive bonded double-lap joint. Int.J.Solids Structures Vol.31, No. 21, p.2919-2931,
1994
224 L.Tong. Relationship between surface displacement and adhesive peel stress in bonded double lap joint. International
Journal of Adhesion and Adhesives 15 (1995) 43-48
225 L.Tong A.Sheppard, D.Kelly. The effect of adherend alignment on the behaviour of adhesively bonded double lap
joints. Int.J.Adhesion and Adhesives 16 (1996) 241-247
226 A.M. Albat, D.P. Romilly: A direct linear-elastic analysis of double symmetric bonded joints and reinforcements.
Composites Science and Technology 59 (1999) 1127-1137
227 A.R.Setoodeh, H.Hadavina, F.R.Biglari, K.Nibkin. Comparison of Analytical, Numerical, and Experimental Methods
in Deriving Fracture Toughness Properties of Adhesives Using Bonded Double Lap Joint Specimens. The Journal of
Adhesion Vol. 81, No. 5, p.529-553, 2005
228 P. Colombi, C. Poggi: Strengthening of tensile steel members and bolted joints using adhesively bonded CFRP plates.
229 P.A. Gustafson, A. Bizard, A.M. Waas. Dimensionless parameters in symmetric double lap joints: An orthotropic
solution for thermomechanical loading. International Journal of Solids and Structures 44 (2007) 57745795
230 Delale F, Erdogan F, Aydinoglu MN. Stresses in adhesively bonded joints: a closed-form solution. J Compos Mater
1981;15:24971
231 M.Bocciarelli, P.Colombi, G.Fava, C.Poggi: Prediction of debonding strength of tensile steel-CFRP joints using
fracture mechanics and stress based criteria. Engineering Fracture Mechanics 76 (2009) 299313
str. 216
232 S.I. Markolefas, Th.K.Papathanassiou. Stress redistributions in adhesively bonded double-lap joints, with elastic
perfectly plastic adhesive behavior, subjected to axial lap-shear cyclic loading. International Journal of Adhesion &
Adhesives 29 (2009) 737744
233 L. Goglio n, M.Rossetto. Precision of the one-dimensional solutions for bonded double lap joints. International Journal
of Adhesion and Adhesives 31 (2011) 301314
234 S.T. Smith, J.G. Teng: Interfacial stresses in plated beams. Engineering Structures 23 (2001) 857871
235 Taljsten B. Strengthening of beams by plate bonding. J Mater Civ Eng 1997;9(4):20612
236 M. agoda, M. Kowal, Wzmacnianie paskich, zginanych elementw stalowych materiaami kompozytowymi FRP,
Budownictwo i Architektura 2014, nr 2, vol. 13, s. 257-264
237 M. Kowal, M. agoda. CFRP composite materials strengthening of flat steel elements to reduce the stresses in the
steelSTRUCTURE AND ENVIRONMENT 2014, nr 4, vol. 6, s. 5-11
238 Deng J, Lee MMK. Maximum interfacial stresses in beams strengthened with composite plates. Metropolitan habitats
and infrastructure, IABSE symposium report. Shanghai, China, 2004. p. 54-59.
239 M.A.Youssef: Analytical prediction of the linear and nonlinear behaviour of steel beams rehabilitated using FRP
sheets. Engineering Structures 28 (2006) 903911
240 T.-H. Cheng, C.-H. Tseng , C.-H. Hung. Analysis of stresses in adhesive joints applicable to IC chips using symbolic
manipulation and the numerical method. Journal of Adhesion Science and Technology, 2006, 20:15, 1669-1692
241 Q. Luo, L. Tong. Analytical solutions for nonlinear analysis of composite single-lap adhesive joints. International
Journal of Adhesion & Adhesives 29 (2009) 144 154
242 M. Ameur, A. Tounsi, S. Benyoucef, M. Bachir Bouiadjra, E. A. Adda Bedia. Stress analysis of steel beams
strengthened with a Bondem hygrothermal aged composite plate.Int J Mech Mater Des (2009) 5:143156
243 Tounsi A. Improved theoretical solution for interfacial stresses in concrete beams strengthened with FRP plate.
International Journal of Solids and Structures 43 (2006) 41544174
244 C.Pellegrino, E.Maiorana, C.Modena: FRP strengthening of steel and steel-concrete composite structures: an analytical
approach. Materials and Structures DOI 10.1617/s11527-008-9386-6
245 P. Qiaoa, F. Chena: An improved adhesively bonded bi-material beam model for plated beams. Engineering
Structures 30 (2008) 19491957
246 M.Bocciarelli: Response of statically determined steel beams reinforced by CFRP plates in the elasticplastic regime.
Engineering Structures 31 (2009) 956-967
247 J. Yang, J.F. Chen, J.G. Teng: Interfacial stress analysis of plated beams under symmetric mechanical and thermal
loading. Construction and Building Materials 23 (2009) 29732987
248 A. Carpinteri, P. Cornetti , N. Pugno: Edge debonding in FRP strengthened beams: Stress versus energy failure criteria.
Engineering Structures 31 (2009) 2436_2447
249 Ch. Czaderski, O. Rabinovitch: Structural behavior and inter-layer displacements in CFRP plated steel beams Optical
measurements, analysis, and comparative verification. Composites: Part B (2010)
250 M. Elchalakani, D. Fernando: Plastic mechanism analysis of unstiffened steel I-section beams strengthened with
CFRP under 3-point Bending. Thin-Walled Structures 53 (2012) 5871
251 Yuan H, Teng JG, Seracino R, Wu ZS, Yao J. Full-range behaviour of FRP-to- concrete bonded joints. Engineering
Structures 2004;26(5):55365.
252 N.D. Fernandgo: Bond behaviour and debonding failures in CFRP strengthened steel members. Hong Kong
Poltytechnic University 2010
253 R. Haghani, M. Al-Emrani. A new design model for adhesive joints used to bond FRP laminates to steel beams Part
A: Background and theory. Construction and Building Materials 34 (2012) 486493
254 R. Haghani, M. Al-Emrani. A new design model for adhesive joints used to bond FRP laminates to steel beams Part B:
Experimental verification. Construction and Building Materials 30 (2012) 686694
255 M. Bocciarelli, P. Colombi: On the elasto-plastic behavior of continuous steel beams reinforced by bonded CFRP
lamina. Engineering Structures 49 (2013) 756766
256 M. Venkateswara Rao, K. Mohana Rao, V. Rama Chandru Raju, V. Bala Krishna Murthy, V.V. Sridhara Raju. Threedimensional Finie Element Analysis of adhesively Bondem single lap joint In laminatem FRP composites subjected to
combined loading with LC-US end conditions. Int. Journal of Systems and Technologies Vol.2, No.1, p.11-22
257 J. Cui, R. Wang, A.N. Sinclair, J.K. Spelt. A calibrated finite element model of adhesive peeling. International Journal
of Adhesion & Adhesives 23 (2003) 199206
258 S.Roy, N.Reddy. A finite element analysis of adhesively bonded composite joints with moisture diffusion and delayed
failure. Computers and Structures Vol. 29, No. 6, p.1011-1031, 1988
259 L. F. M. da Silva and R. D. S. G. Campilho. Advances in Numerical Modelling of adhesive joints. SpringerBriefs in
Computational Mechanics, DOI: 10.1007/978-3-642-23608-2_1,
260 A.D.Crocombe. D.A.Bigwood, G.Richardson. Analysing structural adhesive joints for failure. Int. J. Adhesion and
Adhesives, Vol.10, No. 3, July 1990.
261 K.N. Anyfantis. Analysis and Design of Composite to Metal Adhesively Bonded Joints. Athens, February 2012
262 M. K. Apalak, R. Gunes. Elastic flexural behaviour of an adhesively bonded single lap joint with functionally graded
adherends. Materials and Design 28 (2007) 15971617
263 M. K. Apalak, A Engin. Elasto-plastic Stress Analysis of an Adhesively Bonded Single Lap Joint.
264 F. Cheng, .. zsoy, J.N. Reddy Finite Element Modeling of Viscoelastic Behavior and Interface Damage in
adhesively bonded joints.
265 S.Roy, J.N.Neddy. Finite-element models of viscoelasticity and diffusion in adhesively bonded joint. Int. Journal for
numerical Methods in Engineering, Vol. 26, p.2531-2546
str. 217
266 M.K. Apalak, R. Gunes. Investigation of elastic stresses in an adhesively bonded single lap joint with functionally
graded adherends in tension. Composite Structures 70 (2005) 444467
267 J.N.Reddy, S.Roy. Non-linear analysis of adhesively bonded joint. Int. J. Non-Linear Mechanics, Vol. 23, No. 2, p.97112, 1988
268 F.L. Ribeiro, L.Borges, J.R.M.dAlmeida. Numerical stress analysis of carbon-fibre-reinforced epoxy composite single
lap joints. International Journal of Adhesion & Adhesives 31 (2011) 331337
269 M.K. Apalak, R. Gunes. On non-linear thermal stresses in an adhesively bonded single lap joint. Computers and
Structures 80 (2002) 8598
270 S.C.Pradhan, N.G.R.Iyengar, N.N.Kishore. Parametric study of interfacial debonding in adhesively bonded composiste
joints . Composite Structures 29 (1994) 119-125
271 P.C. Pandey, S. Narasimhan. Three-dimensional nonlinear analysis of adhesively bonded lap joints considering
viscoplasticity in adhesives. Computers and Structures 79 (2001) 769783
272 M. Al-Emrani, R. Kliger: Experimental and Numerical Investigation of the Behaviour and Strength of Composite
Steel-CFRP Members. Advances in Structural Engineering Vol. 9 No. 6 2006 p.819-831
273 M. Bocciarelli, P. Colombi: Elasto-plastic debonding strength of tensile steel/CFRP joint. Engineering Fracture
Mechanics 85 (2012) 5972
274 P.A. Gustafson, A.M. Waas. A bonded joint finite element for a symmetric double lap joint subjected to mechanical
and thermal loads. Int. J. Numer. Meth. Engng 2009; 79:94126
275 N. Choupani. Characterization of fracture in adhesively bonded double-lap joints. International Journal of Adhesion &
Adhesives 29 (2009) 761773
276 N. Rastogi, S.R. Soni, A. Nagar. Thermal stresses in aluminum-to-composite double-lap bonded joint. Advances in
Engineering Software Vol. 29, No. 36, pp. 273281, 1998
277 H.zer, .z. Three dimensional finite element analysis of bi-adhesively bonded double lap joint. International Journal
278 A.E. Bogdanovich, I. Kizhakkethara. Three-dimensional finite element analysis of double-lap composite adhesive
bonded joint using submodeling approach. Composites: Part B 30 (1999) 537551
279 E.Altus. Three-dimensional singularities in double lap joint. Engineering Fracture Mechanics Mechanics Vol. 21, No.
6, p.1097-1112, 1985
280 S.P. Chiew, Y. Yu, C.K. Lee: Bond failure of steel beams strengthened with FRP laminates Part 1 Model
development. Composites: Part B 42 (2011) 11141121
281 Y. Yu, S.P. Chiew, C.K. Lee: Bond failure of steel beams strengthened with FRP laminates Part 2: Verification.
Literatura poznana, nie cytowana w pracy

282 Abdelouahed T.: Improved theoretical solution for interfacial stresses in concrete beams strengthened with FRP
plate. International Journal of Solids and Structures 43 (2006) 41544174
283 Adams R.D., Comyn J.,Wake W.C. Structural adhesive joints in engineering 1st Ed. 1984
284 Adams R.D., Davies R. Strength of lap shear joints. The mechanics of Adhesion. Dillard DA and Pocius AV, Eds.
Elsevier, Amsterdam, 2002. p. 111-144.
285 Adams R.D., J.Coppendale, V.Mallick, H.Al-Hamdan. The effect of temperature on the strength of adhesive joint.
Int.J.Adhesion and Adhesives Vol. 12, No. 3, (1992) 185-190
286 Akbar I., D.J. Oehlers, M.S.M. Ali: Derivation of the bond-slip characteristics for FRP plated steel members. Journal
of Constructional Steel Research 66 (2010) 1047_1056
287 Al-Zubaidy H., R. Al-Mahaidi, X.-L. Zhao: Finite element modelling of CFRP/steel double strap joints subjected to
dynamic tensile loadings. Composite Structures 99 (2013) 4861
288 Andr A., R. Haghani, A. Biel: Application of fracture mechanics to predict the failure load of adhesive joints used to
bond CFRP laminates to steel members. Construction and Building Materials 27 (2012) 331340
289 Belingardi G., L. Goglio, A. Tarditi: Investigating the effect of spew and chamfer size on the stresses in metal/plastics
adhesive joint. International Journal of Adhesion & Adhesives 22 (2002) 273282
290 Buyukozturk O., O.Gunes, E.Karaca: Progress on understanding debonding problems in reinforced concrete and steel
members strengthened using FRP composites. Construction and Building Materials 18 (2004) 919
291 Campilho R.D.S.G., M.D.Banea, A.M.G.Pinto, L.F.M. daSilva, A.M.P.deJesus: Strength prediction of single- and
double-lap joints by standard and extended finite element modelling. International Journal of Adhesion & Adhesives
31 (2011) 363372
292 Campilho R.D.S.G., M.D.Banea, J.A.B.P. Neto, L.F.M. daSilva: Modelling adhesive joints with cohesive zone
models: effect of the cohesive law shape of the adhesive layer. International Journal of Adhesion & Adhesives 44
(2013) 4856
293 Chakrabarti A., A.H. Sheikh, M. Griffith, D.J. Oehlers , Analysis of composite beams with longitudinal and transverse
partial interactions using higher order beam theory, International Journal of Mechanical Sciences 59 (2012) 115125
294 Chakrabarti A., A.H. Sheikh, M. Griffith, D.J. Oehlers, Analysis of composite beams with partial shear interactions
using a higher order beam theory, Engineering Structures 36 (2012) 283291
295 Chen F., P. Qiao. On the intralaminar and interlaminar stress analysis of adhesive joints in plated beams. International
296 Chen W.T., C.W.Nelson. Thermal stresses in bonded joint. IBM J. Res. Develop. Vol. 23, No. 2, March 1979
297 Chen Z., R.D. Adams, L.F.M. da Silva: Prediction of crack initiation and propagation of adhesive lap joints using an
energy failure criterion. Engineering Fracture Mechanics 78 (2011) 9901007
str. 218
298 Chen Z., R.D.Adams, L.F.M. daSilva: The use of the J-integral vector to analyse adhesive bonds with and without a
crack. International Journal of Adhesion & Adhesives 31 (2011) 4855
299 Cheng J., F. Taheri. A smart single-lap adhesive joint integrated with partially distributed piezoelectric patches.
International Journal of Solids and Structures 43 (2006) 10791092
300 Cheng S., Chen D., Shi Y. Analysis of adhesive-bonded joints with nonidentical adherends, Journal of Engineering
Mechanics . (ASCE) 117:3 (1991), 605623.
301 Cheuk P.T., L. Tong, C.H. Wang, A. Baker, P. Chalkley. Fatigue crack growth in adhesively bonded composite-metal
double-lap joints. Composite Structures 57 (2002) 109115
302 Clark R.J., D.P. Romilly: Extension of generalized plane strain plates with reinforced cracks. Engineering Fracture
Mechanics 75 (2008) 19441959
303 Clark R.J., D.P. Romilly: Linear coupled bending and extension of an unbalanced bonded repair. International Journal
of Solids and Structures 44 (2007) 31563176
304 Cognard J.Y., P. Davies, L. Sohier, R. Creachcadec. A study of the non-linear behaviour of adhesively-bonded
composite assemblies. Composite Structures 76 (2006) 3446
305 Colombi P.: Reinforcement delamination of metallic beams strengthened by FRP strips Fracture mechanics based
approach. Engineering Fracture Mechanics 73 (2006) 19801995
306 Crocombe A.D., Kinloch A.J. Review of adhesive bod failure criteria. 1994
307 da Silva L. F.M., M.J.C.Q. Lopes: Joint strength optimization by the mixed-adhesive technique. International Journal
308 da Silva L.F.M., R.D. Adams: Adhesive joints at high and low temperatures using similar and dissimilar adherends
and dual adhesives. International Journal of Adhesion & Adhesives 27 (2007) 216226
309 da Silva L.F.M., R.D. Adams: Joint strength predictions for adhesive joints to be used. International Journal of
Adhesion & Adhesives 27 (2007) 362379
310 da Silva L.F.M., R.D. Adams: Techniques to reduce the peel stresses in adhesive joints with composites.
International Journal of Adhesion & Adhesives 27 (2007) 227235
311 da Silva L.F.M., R.F. T. Lima, R. M. S. Teixeira, A. Puga. Closed-form solutions for adhesively bonded joints.
312 De Lorenzis L., J.G. Teng, L. Zhang: Interfacial stresses in curved members bonded with a thin plate. International
Journal of Solids and Structures 43 (2006) 75017517
313 De Lorenzis L., J.G. Teng: Near-surface mounted FRP reinforcement: An emerging technique for strengthening
structures. Composites: Part B 38 (2007) 119143
314 Dehghani E., F. Daneshjoo , A.A. Aghakouchak, N. Khaji A new bond-slip model for adhesive in CFRPsteel
composite systems. Engineering Structures 34 (2012) 447454
315 Dispersyn J., Study of the failure criterion for adhesively bonded joint between glass and steel.
316 Fawzia S., R.Al-Mahadi, X.-L.Zhao: Experimental and finite element analysis of a double strap joint between steel
plates and normal modulus CFRP. Composite Structures 75 (2006) 156162
317 Fawzia S., X.-L. Zhao, R. Al-Mahaidi: Bondslip models for double strap joints strengthened by CFRP. Composite
Structures 92 (2010) 21372145
318 Garden H.N., R.J. Quantrill, L.C. Hollaway, A.M. Thorne, G.A.R. Parke, An experimental study of the anchorage
length of carbon fibre composite plates used to strengthen reinforced concrete beams, Construction and Building
Materials 12-1998, p.203-219
319 Ghafoori E., G.S. Prinz, E. Mayor, A. Nussbaumer, M. Motavalli, A. Herwig, M. Fontana: Finite Element Analysis for
Fatigue Damage Reduction in Metallic Riveted Bridges Using Pre-Stressed CFRP Plates. Polymers 2014, 6, 10961118
320 Giare G.S., D.J.Mulholland, R.F.Felton. . Experimental investigation of the effect of geometry on the efficiency of DLJ
using fracture mechanics technique in shear mode. Engineering Fracture Mechanics Vol. 41, No. 4, p.487-497, 1992
321 Gustafson P.A., A. Bizard, A.M. Waas. Dimensionless parameters in symmetric double lap joints: An orthotropic
solution for thermomechanical loading. International Journal of Solids and Structures 44 (2007) 57745795
322 Haedir J., X.-L. Zhao, R.H. Grzebieta, M.R. Bambach: Non-linear analysis to predict the momentcurvature response
of CFRP-strengthened steel CHS tubular beams. Thin-Walled Structures 49 (2011) 9971006
323 Haghani R.: Analysis of adhesive joints used to bond FRP laminates to steel members_A numerical and experimental
study. Construction and Building Materials 24 (2010) 22432251
324 Hollaway L.C.: The evolution of and the way forward for advanced polymer composites in the civil infrastructure.
325 Hua P., X.Han, L.F.M. daSilva, W.D. Li: Strength prediction of adhesively bonded joints under cyclic thermal loading
using a cohesive zone model. International Journal of Adhesion & Adhesives 41 (2013) 615
326 Investigation of adhesive behavior in aircraft application. U.S. Department of Transportation Federal Aviation
Administration. September 2001
327 Karbhari V. M., L. Zhao: Use of composites for 21st century civil infrastructure . Comput. Methods Appl. Mech.
Engrg. 185 (2000) 433-454
328 Kubieniec G.: Nono blachownic stalowych wzmacnianych z uyciem klejenia. Krakw 2008
329 Lee H.K., S.H. Pyo, B.R. Kim: On joint strengths, peel stresses and failure modes in adhesively bonded double-strap
and supported single-lap GFRP joints. Composite Structures 87 (2009) 4454
330 Lee J, Kim H. Stress Analysis of Generally Asymmetric Single Lap Adhesively Bonded Joints. Journal of Adhesion.
2005;81:443-472.
331 Liang W., B. Rui-xiang, Y. Cheng. Interfacial debonding behavior of composite beam/plates with PZT Patch.
332 Linghoff D., M. Al-Emrani: Performance of steel beams strengthened with CFRP laminate - Part 2: FE analyses.
Composites: Part B (2009), doi: 10.1016/j.compositesb.2009.07.002
str. 219
333 Maalej M., K.S. Leong: Effect of beam size and FRP thickness on interfacial shear stress concentration and failure
mode of FRP-strengthened beams. Composites Science and Technology 65 (2005) 11481158
334 Mustafa S.A.A., S.S.J. Moy: Strengthening cast iron struts using carbon fibre reinforced polymers Finite element
modelling. Composites: Part B 42 (2011) 10481056
335 Nahas M.N., Strength of adhesive-bonded lap joints in composite structures. Pakiatan Journal of Applied Sciences 2(7),
2002, p. 757-762.
336 Narmashiri K., M.Z. Jumaat: Reinforced steel I-beams: A comparison between 2D and 3D simulation. Simulation
Modelling Practice and Theory 19 (2011) 564585
337 Narmashiri K., N.H R. Sulong, M.Z. Jumaat: Failure analysis and structural behaviour of CFRP strengthened steel Ibeams. Construction and Building Materials 30 (2012) 19
338 Nozaka K., C. K. Shield, J.F. Hajjar. Design of a Test Specimen to Assess the Effective Bond Length of Carbon FiberReinforced Polymer Strips Bonded to Fatigued Steel Bridge Girders. J. Compos. Constr. 2005.9:304-312.
339 Ochola R.O., K. Marcus, G.N. Nurick, T. Franz: Mechanical behaviour of glass and carbon fibre reinforced composites
at varying strain rates. Composite Structures 63 (2004) 455467
340 Oehlers D.J., Development of design rules for retrofitting by adhesive bonding or bolting either FRP or steel plates or
slabs in bridges and buildings, Composites : Part A 32 (2001) p.1345-1355
341 Oehlers D.J., Ductility of FRP plated flexural members, Cement & Concrete Composites 28 (2006) 898905
342 Owens J.F.P., P. Lee-Sullivan. Stiffness behaviour due to fracture in adhesively Bondem composite-to-aluminum joint.
I Experimental. International Journal of Adhesion & Adhesives 20 (2000) 47-58
343 Pandey P.C., H. Shankaragouda, A.Kr. Singh. Nonlinear analysis of adhesively bonded lap joints considering
viscoplasticity in adhesives. Computers and Structures 70 (1999) 387413
344 Romilly D.P., R.J. Clark: Elastic analysis of hybrid bonded joints and bonded composite repairs. Composite Structures
82 (2008) 563576
345 Salama T.,. A. Abd-El-Meguid: Strengthening Steel Bridge Girders Using CFRP. The University of Alabama,
Birmingham 2010
346 Sebastian W., Ch. Zhang: Observations from testing of indeterminate FRP-plated steel beams on flexible supports.
347 Sebastian W.M.: Nonlinear influence of contraflexure migration on near-curtailment stresses in hyperstatic FRPlaminated steel members. Computers and Structures 81 (2003) 16191632
348 Sebastian W.M.: Nonlinear proportionality of shear-bond stress to shear force in partially plastic regions of asymmetric
FRC-laminated steel members. International Journal of Solids and Structures 40 (2003) 2546
349 Seleem M.H., I.A. Sharaky, H.E.M. Sallam: Flexural behavior of steel beams strengthened by carbon fiber reinforced
polymer plates Three dimensional finite element simulation. Materials and Design 31 (2010) 13171324
350 Shokrieh M.M., A. Najafi: Experimental evaluation of dynamic behavior of metallic plates reinforced by polymer
matrix composites. Composite Structures 75 (2006) 472478
351 Stratford T., J. Cadei: Elastic analysis of adhesion stresses for the design of a strengthening plate bonded to a beam.
352 Sweedan A.M.I., K.M. El-Sawy, M.M.A. Alhadid: Interfacial behavior of mechanically anchored FRP laminates for
strengthening steel beams. Journal of Constructional Steel Research 80 (2013) 332345
353 Tavakkolizadeh M., H. Saadatmanesh, Fatigue Strength of Steel Girders Strengthened with Carbon Fiber Reinforced
Polymer Patch, J. Struct. Eng. 2003.129:186-196
354 Tong L. Bond strength for adhesive-bonded single-lap joints Acta Mechanics 1996;117:101-113
355 Wang J., Ch. Zhang: A three-parameter elastic foundation model for interface stresses in curved beams externally
strengthened by a thin FRP plate. International Journal of Solids and Structures 47 (2010) 9981006
356 Woo S.-K., J.-W. Nam, J.-H.J. Kim, S.-H. Han, K. J. Byun: Suggestion of flexural capacity evaluation and prediction
of prestressed CFRP strengthened design. Engineering Structures 30 (2008) 3751_3763
357 Wua C., X. Zhao, W.H.Duan, R. Al-Mahaidi: Bond characteristics between ultra high modulus CFRP laminates and
steel. Thin-Walled Structures 51 (2012) 147157
358 Xia S.H., J.G.Teng: Behaviour of FRP-to-steel bonded joints. Proceedings of the International Symposium on Bond
Behaviour of FRP in Structures (BBFS 2005) Chen and Teng (eds) 2005 International Institute for FRP in
Construction
359 Yang C., S.S.Pang. Stress-strain analysis of adhesive-bonded single-lap composite joints under cylindrical
bending.Composites Engineering, vol. 3, No. 11, p.1051-1063, 1993
360 Yang J., J.Ye: An improved closed-form solution to interfacial stresses in plated beams using a two-stage approach.
International Journal of Mechanical Sciences 52 (2010) 1330
361 Yu T., D. Fernando, J.G. Teng, X.L. Zhao: Experimental study on CFRP-to-steel bonded interfaces. Composites: Part
B 43 (2012) 22792289
362 Yuan H., J.F. Chen, J.G. Teng, X.Z. Lu: Interfacial stress analysis of a thin plate bonded to a rigid substrate and
subjected to inclined loading. International Journal of Solids and Structures 44 (2007) 52475271
363 Zhang L., J.G. Teng: Finite element prediction of interfacial stresses in structural members bonded with a thin plate.
Engineering Structures, 28(11), 1555-1565
364 Zou G.P., Shahin K., Taheri F. An analytical solution for the analysis of symmetric composite adhesively bonded
joints. Composite Structures 2004;65:499.
str. 220

Wzmacnianie Elementów Stalowych Kompozytami FRP

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wzmacnianie Elementów Stalowych Kompozytami FRP

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wzmacnianie Elementów Stalowych Kompozytami FRP

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

POLITECHNIKA LUBELSKA

WYDZIA BUDOWNICTWA I ARCHITEKTURY

WZMACNIANIE ELEMENTW STALOWYCH

Promotor: dr hab. in. Marek agoda, prof. IBDiM

POLITECHNIKA LUBELSKA, LUBLIN 2015

Praca doktorska wspomagana przez finansowanie ze rodkw

Pragn wyrazi serdeczne podzikowanie wszystkim osobom,

oraz panom Markowi Makarewiczowi, Andrzejowi Szkuatowi

rodzicom i bratu, za dopingowanie i za to e nie przestali

2. STAN WIEDZY W DZIEDZINIE WZMACNIANIA KONSTRUKCJI STALOWYCH

3. ZAOENIA I PROGRAM BADA WASNYCH _________________________ 53

3.4.3. Rozmieszczenie tensometrw na prbkach w drugiej fazie pierwszego etapu ____________ 59

4.WYNIKI BADA LABORATORYJNYCH ________________________________ 64

A KOMPOZYTAMI FRP _________________________________________________ 106

5.5.5. Wprowadzenie warunkw brzegowych do wzorw oglnych _______________________ 162

6. ANALIZA NUMERYCZNA ___________________________________________ 192

7. PODSUMOWANIE I WNIOSKI ________________________________________ 205

8. LITERATURA ______________________________________________________ 210

indeksy okrelajce kolejno wystpowania w tekcie powtarzajcych si

( , ( momenty zginajce w elementach sklejonych;

B szeroko elementu wzmacniajcego lub tamy kompozytowej;

Mae litery greckie

x 4 naprenia odrywajce po dugoci zcza;

znakomicie nono konstrukcji betonowej, wielokrotnie podnoszc jej nono graniczn

Uycie kompozytw FRP do wzmacniania betonu, ktry ma dobr wytrzymao na

1.6. Efektywno uycia FRP (Fibre Reinforced Polymers) do wzmocnienia

w stanach granicznych nonoci naley przyjmowa wspczynniki bezpieczestwa zgodnie

Typ aplikacji A1)

Typ aplikacji B2)

Tablica 1.2. Czciowe wspczynniki bezpieczestwa klejw

Typ aplikacji A1)

Typ aplikacji B2)

Tablica 1.3. Czciowe wspczynniki bezpieczestwa SGN(ULS)

Zginanie / zginanie i obcienie osiowe

Konstrukcje stalowe s wraliwe na negatywne dziaania rodowiska (o wiele bardziej od

Wartoci wspczynnika redukcyjnego p , przedstawionego w tablicy 1.4, mog by

Stae (skurcz i pezanie,

Typ kompozytu / kleju

Wytrzymao stali jest wysza od wytrzymaoci konwencjonalnych klejw, uywanych

1.7. Cel i zakres rozprawy doktorskiej

2. STAN WIEDZY W DZIEDZINIE WZMACNIANIA KONSTRUKCJI

warstwy jest znacznie wysza ni w ukadzie wielu warstw. Im grubszy materia

odpowiedniego przewidywania ich zachowania si. Z biegiem czasu prezentowane

napre (odksztace) kleju, ktra w odrnieniu do deformacji liniowej, zmienia si ze

Stratford i Chen w artykule[80] zwrcili uwag, e zmiana geometrii tamy

i sztywnoci powinny by zastosowane w rodku skleiny natomiast kleje o wikszej

2.5. Wzmacnianie na uderzenie

wyboczenia. Podniesienie nonoci jest proporcjonalne do wzrostu efektywnego promienia

ciskanej, w rodku wysokoci, co rwnie jest powizane z delaminacj i kruszeniem

kombinowanej cyklicznej temperatury (20-50 C) i staej wilgotnoci wzgldnej 90%. Bez

podniesiona z powodu pocztkowych wiza chemicznych utworzonych przez silany, co

zachowanie dla metali i warstw wkien. Zaprezentowa, e w celu zwikszenia nonoci

rnych przekrojw rur stalowych. Przedstawili procedur bazujca na zaoeniu sprystego

skuteczne w ograniczaniu rysy zmczeniowej, co podwysza trwao zmczeniow, jeeli

zmczeniowa wzmocnionych prbek wzrastaa dwukrotnie w porwnaniu do prbki

w warunkach obcienia uytkowego mog by potwierdzone, jako odpowiednie do uycia

sprona do 20% wytrzymaoci cakowicie zatrzymaa rys. Wyniki pokazay, e redukcja

wystpieniu pknicia. Naley mie wiadomo, e podnoszenie sztywnoci FRP,

materiau. Przewidywania z modeli porwnano z prognozami z analizy MES, gdzie warstwa