VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y r e h a b i l i t a c j a //

DOMINIKA ROSISKA, MARCIN ROSISKI

Centrum Rehabilitacji Artkinezis

Palpacja stawu kolanowego

Wiedz na temat budowy zjoterapeutw zajmujcych si bada- dz lizg i toczenie owalnych kykci
niem narzdw, np. klatki piersiowej, koci udowej. Panewk stawu pog-
ludzkiego ciaa mona zdobywa
brzucha, a take do pomiaru pulsu biaj klinowate kotki poprawiajce
nie tylko z pomoc (1, 6). W zjoterapii wiedza z zakresu jego stabilizacj, jednak nie mniejsze
standardowych opracowa anatomii palpacyjnej nabiera szcze- znaczenie maj struktury wizadowe
teoretycznych czy nowoczesnych glnego znaczenia podczas dokony- i miniowe. Tumaczy to fakt okrela-
wania oceny i badania narzdu ruchu nia stawu kolanowego koszmarem in-
technik komputerowych, ale take
na potrzeby prowadzonej rehabilitacji yniera i czyni go najbardziej skompli-
w wymiarze bardziej praktycznym manualnej. Prawidowe zlokalizowanie kowanym spord wszystkich staww
patrzc na ciao czowieka i umiejtno oceny aktualnego stanu czowieka (2, 4).
i rozpoznajc struktury danej struktury ma znaczcy wpyw W okolicy stawu kolanowego, zarw-
na celowo stosowanych u konkret- no po stronie przyrodkowej, bocznej,
anatomiczne bezporednio
nego pacjenta rodkw zjoterapeu- jak i tylnej, pooonych jest podskr-
na nim poprzez dotyk. tycznych i tym samym na kocowy nie wiele struktur kostnych i tkanek
efekt terapeutyczny. Podczas posze- mikkich, ktre dziki temu s na og
ego rodzaju podejcie umoliwia rzania wiedzy z anatomii palpacyjnej dobrze dostpne podczas badania pal-

T wyjcie poza schemat patrzenia

na anatomi jako nauk typowo
pamiciow, ktrej pene przyswojenie
niezbdna jest wiedza teoretyczna,
a w szczeglnoci znajomo topo-
grai przyczepw miniowych oraz
pacyjnego. Do podstawowych struktur
osteologicznych stawu kolanowego za-
liczamy (3):
wymaga licznych powtrze i cigego czynnoci poszczeglnych mini lub szpar stawow pomidzy koci
praktykowania. W zwizku z tym poza grup miniowych. udow i piszczelow,
niezbdn wiedz teoretyczn dotycz- Zagadnienie anatomii palpacyjnej rzepk,
c struktur ludzkiego ciaa znacznej stawu kolanowego zdeterminowane guzowato koci piszczelowej,
wartoci nabiera zagadnienie anatomii jest w gwnej mierze poprzez ewolu- kykcie koci udowej,
palpacyjnej, ktre pozwala spojrze cj i przyjcie przez czowieka postawy nadkykcie koci udowej,
na ten dzia medycyny w wymiarze stojcej. Staw kolanowy z racji swojego guzek przywodzicieli,
bardziej praktycznym. Dziki temu specycznego pooenia na przedue- kykcie koci piszczelowej,
zarwno przyswajanie wiedzy, jak i jej niu dwch dugich dwigni acucha guzek Gerdiego,
praktyczne stosowanie w bezpored- kinematycznego koczyny dolnej oraz gow koci strzakowej.
niej pracy z pacjentem staje si zada- przenoszonych obcie wynikajcych Do podstawowych struktur tkanek
niem duo atwiejszym, z korzyci dla z penionych funkcji podporowych mikkich w obrbie stawu kolanowego
badajcych i badanych. zosta zaopatrzony w wiele struktur zaliczamy (3):
Metoda anatomii palpacyjnej, zwana osteologicznych, artrologicznych oraz wizado poboczne strzakowe,
rwnie badaniem manualnym powok miniowych. Ich gwnym celem jest pasmo biodrowo-piszczelowe,
ciaa, jest metod polegajc na wyszu- pogodzenie i znalezienie moliwego cigno kocowe minia dwugowe-
kiwaniu poszczeglnych struktur ana- kompromisu pomidzy znaczn rucho- go,
tomicznych, takich jak koci, cigna, moci (niezbdn dla prawidowego wizado poboczne piszczelowe,
wizada, minie, nerwy i naczynia chodu, biegania, skakania itp.) oraz kotk boczn i przyrodkow,
(5). Podstawowym narzdziem ana- stabilnoci (konieczn dla penienia wizado przednie gowy strzaki,
tomii palpacyjnej wykorzystywanym funkcji podporowych, podczas stania, cigna kocowe mini gsiej stop-
przez badajcego jest palpacja (z ac. ldowania na podoe w trakcie biegu, ki powierzchownej,
palpatio), inaczej mwic, badanie do- zeskoku itp.). Patrzc na budow stawu cigno kocowe minia pbonia-
tykiem. Jest to metoda diagnostyki me- kolanowego poprzez pryzmat struktur stego,
dycznej, polegajca na takim macaniu kostnych, mona powiedzie, e ko- cigno kocowe dolnej czci mi-
palcami, aby wyczu rozmiar, ksztat, lano jest stawem osteologicznie nie- nia przywodziciela wielkiego.
twardo lub pooenie okrelonej stabilnym ze wzgldu na stosunkowo
struktury anatomicznej. Palpacja uy- paski ksztat powierzchni stawowych Pimiennictwo dostpne na stronie
wana jest gwnie przez lekarzy i - koci piszczelowej, na ktrych zacho- www.rehabilitacja.elamed.pl.

12
// 5 / 2 0 1 2 VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y

Fot. 1
Szpara stawowa (1) midzy koci udow
i piszczelow
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej,
z podudziami zwieszonymi swobodnie poza
krawd leanki. Z tej pozycji wykonuje
ruch wyprostu w stawie kolanowym. Osoba
badajca lokalizuje rzepk i umieszcza palce
obu rk na jej brzegach bocznym
przyrodkowym. Nastpnie pacjent wykonuje
ruch zginania stawu kolanowego do 90,
a badajcy przechodzi palcami po stronie
bocznej i przyrodkowej w kierunku od rzepki.
Palce wejd samorzutnie do maych zagbie,
zwanych potocznie oczami stawu kolanowego,
gdzie zlokalizowana jest szpara stawowa.

Fot. 2
Rzepka (1), guzowato piszczelowa (2),
wizado rzepki (3)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej ze
stawami kolanowymi ustawionymi w pozycji
zgicia 90. Przy rozlunionym miniu
czworogowym wierzchoek rzepki znajduje si
na wysokoci szpary stawu kolanowego. Grny
obrys stanowi podstawa rzepki. Nastpnie
przesuwajc si dystalnie od wierzchoka rzepki,
palpujemy wizado rzepki, ktre jest czci
cigna kocowego minia czworogowego
uda. Kierujc si dystalnie od wizada rzepki,
trafiamy na do dobrze zarysowane ku
przodowi wzniesienie na przedniej powierzchni
koci piszczelowej, czyli jej guzowato.

13
 VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y r e h a b i l i t a c j a //

Fot. 3
Kykie przyrodkowy (1), nadkykie przyrodkowy
(2)
Pacjent znajduje si w pozycji lecej, staw kolanowy
ustawiony w zgiciu 90. Przechodzc palcami od
zaznaczonej wczeniej szpary stawowej stawu kolanowego
w przedziale przednio-przyrodkowym, natrafimy
na kykie przyrodkowy koci udowej. Obwodow
krawd kykcia przyrodkowego mona dobrze wyczu,
badajc palpacyjnie stron przednio-przyrodkow silnie
zgitego stawu kolanowego. Nadkykie przyrodkowy
mona znale po stronie przyrodkowej, kierujc si
proksymalnie od szpary stawowej jest to najczciej
odstajca struktura zlokalizowana na kocu dalszym koci
udowej.

Fot. 4
Kykie boczny (1), nadkykie boczny (2)
Pacjent znajduje si w pozycji lecej, staw kolanowy
ustawiony w zgiciu 90. Przechodzc palcami od
zaznaczonej wczeniej szpary stawowej stawu kolanowego
w przedziale przednio-bocznym, natrafimy na kykie
boczny koci udowej. Obwodow krawd kykcia
bocznego mona dobrze wyczu, badajc palpacyjnie
stron przednio-boczn silnie zgitego stawu
kolanowego. Nadkykie boczny mona znale po stronie
bocznej, kierujc si proksymalnie od szpary stawowej
jest to najczciej odstajca struktura zlokalizowana na
kocu dalszym koci udowej.

Fot. 5
Brzegi dalsze kykcia przyrodkowego (1) i bocznego
(2) koci piszczelowej
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej, z podudziami
zwieszonym swobodnie poza krawd leanki i stawami
kolanowymi ustawionymi w pozycji zgicia 90. Brzegi
dalsze kykcia przyrodkowego i bocznego koci
piszczelowej znajduj si na szerokoci mniej wicej
dwch palcw ku doowi od szpary stawowej. Czsto
s one mylnie zaznaczane przy prbie lokalizacji szpary
stawowej pomyk mona wykluczy, wykonujc
naprzemienne ruchy rotacyjne goleni wzgldem uda.
Kykcie koci piszczelowej bd si wtedy porusza.

Fot. 6
Guzek przywodzicieli (1)
Pacjent znajduje si w pozycji lecej, staw kolanowy
ustawiony w zgiciu 90. Wykonujc palpacj
w kierunku proksymalnym od nadkykcia przyrodkowego
koci udowej, w odlegoci na szeroko 2-3 palcw
zlokalizujemy guzek przywodzicieli. Jest to miejsce
przyczepu przedniej czci minia przywodziciela
wielkiego, ktrego napicie mona wywoa poprzez
wykonanie testu oporowego dla przywodzicieli
badajcy przykada si w kierunku bocznym, pacjent
stara si utrzyma nieruchomo koczyn doln.

14
// 5 / 2 0 1 2 VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y

Fot. 7
Guzek Gerdiego (1), gowa koci strzakowej (2)
Pacjent w pozycji siedzcej, z podudziami zwieszonymi
swobodnie poza krawd leanki, staw kolanowy
ustawiony w zgiciu 90. Guzek Gerdiego (zwany inaczej
guzowatoci pasma biodrowo-piszczelowego) stanowi
wyranie wyczuwalne wzniesienie umiejscowione na
przednio-bocznej powierzchni kykcia bocznego koci
piszczelowej. Jest to przyczep kocowy pasma biodrowo-
piszczelowego powizi szerokiej uda. W kierunku
bocznym i dystalnym od guzka Gerdiego, na wysokoci
guzowatoci piszczelowej, znajduje si gowa koci
strzakowej.

Fot. 8
Wizado poboczne strzakowe (1)
Silne wizado o okrgym ksztacie i gruboci dugopisu.
Zlokalizowane po zewntrznej stronie torebki stawowej
midzy nadkykciem bocznym koci udowej a gow
koci strzakowej. Wizado poboczne strzakowe
wyczuwa si pod palcami jako lity walcowaty sznur,
ktrego grubo jest zmienna indywidualnie. Najgrubsze
i najsilniejsze bdzie wizado w przypadku szpotawienia
stawu, poniewa w tym ustawieniu jest ono najbardziej
naprone.

Fot. 9
Palpacja wizada pobocznego strzakowego (1)
W celu lepszej identyfikacji wizada naley wywoa
jego napicie, co mona uzyska poprzez przyjcie
odpowiedniej pozycji. Pacjent siedzcy na leance
ukada stop koczyny badanej na stawie kolanowym
drugiej koczyny. Dziaanie siy cikoci, ewentualnie
nacisku badajcego od strony przyrodkowej w kierunku
bocznym, wywouje rozszerzenie czci bocznej szpary
stawowej, czego nastpstwem jest napicie wizada.
Druga rka badajcego powinna znajdowa si
bezporednio na szparze stawowej pomidzy gow
strzaki a nadkykciem bocznym koci udowej.

Fot. 10
Pasmo biodrowo-piszczelowe (1)
Pacjent w pozycji lecej, ze stawami kolanowymi
ustawionymi w zgiciu 90. W celu palpacji wizada
naley porusza si w kierunku przyrodkowym,
postpujc od wizada rzepki na wysokoci szpary
stawowej. W ten sposb dociera si do przedniego
brzegu wizada, ktrego szeroko wynosi okoo 2 cm.
Ze wzgldu na pask i rozleg struktur wizada jego
tylne ograniczenie jest trudne do wyznaczenia w badaniu
palpacyjnym. Jest rozpite pomidzy nadkykciem
przyrodkowym koci udowej a powierzchni
przyrodkow koci piszczelowej, bezporednio ku tyowi
od gsiej stopki powierzchownej, tj. 4-6 cm w kierunku
dystalnym od szpary stawowej.

15
 VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y r e h a b i l i t a c j a //

Fot. 11
Palpacja kotki bocznej (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej ze stawami
kolanowymi zgitymi pod ktem 90. Boczn krawd
kotki bocznej mona wyczu pomidzy pasmem
biodrowo-piszczelowym a wizadem pobocznym
strzakowym. Przedni brzeg kotki bocznej mona
wypalpowa, wykonujc maksymaln rotacj zewntrzn
goleni przy zgitym stawie kolanowym kotka boczna
przemieszcza si wtedy w kierunku przednim.

Fot. 12
Palpacja kotki przyrodkowej (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej ze stawami
kolanowymi zgitymi pod ktem 90. Najbardziej
przednio wysunity brzeg kotki przyrodkowej mona
zlokalizowa w szparze stawowej pomidzy rzepk
a wizadem pobocznym przyrodkowym. kotka jest
wyczuwalna palpacyjnie przez troczek przyrodkowy
rzepki, zwaszcza podczas maksymalnej rotacji
wewntrznej goleni wzgldem uda przy zgitym stawie
kolanowym kotka porusza si wtedy w kierunku
przednim.

Fot. 13
Palpacja cigna minia dwugowego (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej ze stawami
kolanowymi zgitymi pod ktem 90 i podudziami
zwieszonymi swobodnie poza krawd leanki. W celu
palpacji cigna minia dwugowego najlepiej wywoa
jego napicie. Badajcy oporuje ruch rotacji zewntrznej
podudzia wykonywany przez osob badan. cigno
przytwierdza si do gowy koci strzakowej, guzowatoci
pasma biodorowo-piszczelowego, a take przechodzi
w powi goleni, pasmo biodrowo-piszczelowe oraz
powi mini strzakowych.

16
// 5 / 2 0 1 2 VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y

Fot. 14
Palpacja wizada przedniego gowy koci
strzakowej (1)
Wizado przednie gowy strzaki z racji penionej funkcji
wzmacniania przedniej ciany torebki stawu piszczelowo-
strzakowego przebiega poziomo
od gowy koci strzakowej w kierunku przyrodkowym
do kykcia bocznego koci piszczelowej. Podczas palpacji
w celu zrnicowania struktury wizada i czci wkien
cignistych minia dwugowego uda, ktre rwnie
dochodz do kykcia bocznego koci piszczelowej, naley
zaoporowa ruch rotacji zewntrznej piszczeli
lub zgicie podudzia, co wywoa napicie wkien
minia dwugowego uda.

Fot. 15
Palpacja czci dolnej przyczepu cigna minia
przywodziciela wielkiego (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej z lekko
rozstawionymi nogami. W celu odnalezienia cigna
minia przywodziciela wielkiego odnosimy si do
lokalizacji nadkykcia przyrodkowego koci udowej oraz
guzka przywodzicieli. Cz dolna przyczepu cigna
minia przywodziciela wielkiego znajduje si ku tyowi
od minia obszernego przyrodkowego. Palpacj mona
sobie dodatkowo uatwi poprzez wykonanie oporu
przeciwko przywiedzeniu i rotacji wewntrznej uda.

Fot. 16
Palpacja cigna minia pcignistego (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej z lekko
rozstawionymi nogami. Palpacj naley rozpocz
po stronie przyrodkowej podudzia, kierujc si
od dou w kierunku stawu kolanowego. Pierwszym
wyczuwalnym miniem bdzie misie pcignisty,
umiejscowiony najbardziej obwodowo spord mini
gsiej stopki powierzchownej. W celu lokalizacji
minia pcignistego naley wykona opr przeciwko
ruchowi zgicia podudzia w stawie kolanowym. Lepsz
orientacj uatwia porwnanie miejsca przyczepu minia
z pooeniem guzowatoci piszczeli, ktra znajduje si na
tej samej wysokoci.

17
 VA D E M E C U M F I Z J O T E R A P E U T Y r e h a b i l i t a c j a //

Fot. 17
Palpacja cigna kocowego minia krawieckiego (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej z lekko
rozstawionymi nogami. cigno minia krawieckiego
wchodzce w skad mini gsiej stopki umiejscowione
jest powyej cigna minia pcignistego na
przyrodkowej powierzchni kykcia przyrodkowego koci
piszczelowej. W celu jego zlokalizowania naley wykona
opr przeciwko rotacji zewntrznej w stawie biodrowym.
Podczas naprzemiennego napinania i rozluniania mona
atwo znale brzusiec miniowy skadajcy si
z rwnolegle przebiegajcych wkien.

Fot. 18
Palpacja cigna minia smukego (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej z lekko
rozstawionymi nogami. cigno minia smukego
wchodzce w skad mini gsiej stopki mona odnale
pomidzy wknami minia pcignistego. W celu
zlokalizowania cigna mona wywoa jego napicie,
wykonujc opr przeciwko ruchom rotacji wewntrznej w
stawie biodrowym w pozycji zgicia uda i podudzia
w stawie kolanowym lub wykonujc opr przeciwko
zgiciu goleni i przywiedzeniu uda.

Fot. 19
Palpacja cigna minia pboniastego (1)
Pacjent znajduje si w pozycji siedzcej z lekko
rozstawionymi nogami. Punktem odniesienia uatwiajcym
lokalizacj jest szpara stawowa kolana oraz pooenie
kykcia przyrodkowego koci piszczelowej. Po
umiejscowieniu tych struktur naley wykona opr
przeciwko ruchowi zgicia podudzia w celu uzyskania
napicia minia pboniastego. W kierunku bliszym od
gsiej stopki powierzchownej w tylno-przyrodkowym
aspekcie kykcia przyrodkowego koci piszczelowej jest
wyranie wyczuwalne cigno minia pboniastego.

18