What do you think?
Rate this book
Nooit meer slapen
Nooit meer slapen is het meesterlijke verhaal van de jonge geoloog Alfred Issendorf, die in het moerassige noorden van Noorwegen onderzoek wil verrichten om de hypothese van zijn leermeester en promotor Sibbelee te staven. Issendorf is ambitieus: hij hoopt dat hem op deze reis iets groots te wachten staat, dat zijn naam aan een belangrijk wetenschappelijk feit zal worden verbonden. Deze ambitie hangt samen met het verlangen het werk van zijn vader, die door een ongeluk tijdens een onderzoekstocht om het leven kwam, te voltooien. Nooit meer slapen is een grootse roman over grote dromen.
251 pages, Paperback
First published February 1, 1966
About the author
Willem Frederik Hermans
137 books318 followersWillem Frederik Hermans is one of the greatest post-war Dutch authors. Before devoting his entire life to writing, Hermans had been teaching Physical Geography at the University of Groningen for many years. He had already started writing and publishing in magazines at a young age. His polemic and provocative style led to a court case as early as 1952. His caustic pieces were compiled in Mandarijnen op zwavelzuur (Mandarines in Sulphuric Acid, 1963), which was reprinted with additions a number of times. It is Hermans’s belief that in order to survive people have to create their own reality. It is inevitable that all these experiences of reality will collide. Language is essential to create order out of chaos and plays an important role in this process. In his essays on Wittgenstein, Hermans studied this problem in depth. In his novels and stories Hermans places his characters in a world of certainty for themselves but equivocal for the reader. It is in this field of tension that the intrigue in De tranen der acacia’s (Acacia’s Tears, 1949) and in De donkere kamer van Damocles (The Darkroom of Damocles, 1958) develops. Although stories such as Moedwil en misverstand (Malice and Misunderstanding) and Paranoia have a surrealistic tendency, Hermans’ novels The Darkroom Of Damocles, Nooit meer slapen (Beyond Sleep), Uit talloos veel miljoenen (From Countless Millions) are more realistic or satirical and everything in his rich oeuvre is subordinate to the author’s pessimistic philosophy.
Ratings & Reviews
Friends & Following
Create a free account to discover what your friends think of this book!
Community Reviews
Displaying 1 - 30 of 507 reviews
August 4, 2022
اگر تو کشور کوچکی باشی که سیاست و مد و فیلم‌ها و ماشین‌ها و عملاً هر چیز دیگری از خارج واردش شود، و اگر تقریباً همه کتاب‌های مهم، کتاب‌هایی که با ارزش اند، کتاب‌هایی که حاوی واقعیت‌ها هستند، کتاب‌هایی که از بیشتر کتاب‌های داخلی بهترند، یعنی کتاب‌های مرجع، به زبان‌های خارجی نوشته شده باشند، آن کشور خارجی موضعی نسبت به تو می‌گیرد، مثل یک کشور استعمارگر نسبت به مستعمره اش، مثل موضع یک شهر نسبت‌به روستا. صفحه ۷۶ کتاب
باید قبول کنم گاهی چیزهایی در زندگی پیش می‌آید که آدم همیشه آرزویشان را داشته است. فقط افسوس، زمانی به دست می‌آیند که ابتدا به خاطرشان چیزی را از دست داده باشیم. صفحه ۹۵ کتاب
آه حیوان عجیب و غریب! آه بشر شگفت‌انگیز! اما چه آزمونی: پی بردن به این که چه کارهایی از بدن شگفت انگیزت ساخته‌است. اگر مدام روی پایه‌های صندلی ات هم به عقب و جلو تاب بخوری، عاقبت پایه‌اش خواهد شکست.… به‌خاطر همین ساختار باورنکردنی نیست که امیدمان را به این‌که روزی همه زجرهای مان به پایان خواهد رسید از دست نمی‌دهیم؟ صفحه ۱۰۸ کتاب
نفرت بی‌اندازه‌ای از کتاب‌های درسی به سراغم می‌آید. چرا کتاب‌های درسی همه‌چیز را طوری تعریف می‌کنند انگار همه همیشه می‌دانسته اند آن‌ها این‌طوری هستند؟ صفحه‌ی ۱۱۱ کتاب
از هیچ‌چیز نمی‌ترسم. کسی که انتخاب دیگری ندارد از چیزی نمی‌ترسد. صفحه ۱۱۴ کتاب
زمانی که کسی بیهوشی عمومی را کشف کرد، از سیصد سال قبلش، اتر وجود داشت؛ خدا فراموش کرده بود آن را در انجیل اعلام کند. قبل از آن، اگر پای کسی در میدان جنگ قطع می‌شد، بیخ و بن پا را توی روغن جوشان فرو می‌بردند. خدا هم با بی‌تفاوتی بوی گوشت سوخته را به بینی می‌کشیده است. لبخند بر لب اجازه می‌داده میلیون‌ها زن پیر را زنده زنده، به‌عنوان جادوگر بسوزانند؛ اجازه می‌داد و با تیفوس و جذام مردم شهرها را قلع‌وقمع کنند، تا بعدها میکروسکوپ اختراع شود و عوامل بیماری‌ها آشکار شوند. خلاصه، همان‌طور که یک آلمانی گفته، انسان احمق جاودانی جهان است. من شیفته این حرف هستم. حتی یک روز هم نیست که آن را پیش خودم تکرار نکنم. در این مدرسه ی خالق، حتی باهوش‌ترین دانش‌آموز هم بارها در امتحان نهایی مردود میشود؛ خدا مدام پایین کارنامه‌ها صفر می‌گذارد. ما با چنین تصویری از خدا باید چه فکری کنیم؟ فقط می‌توانیم تصور کنیم که نیازی به او نداریم. شاید خدا برای انسان‌های اولیه معنایی داشته، چون فکر می‌کردند تمدن به همان شکلی که هست باقی می‌ماند، اما ما دنیا را مدام تغییر می‌دهیم و با هر اختراعی ثابت می‌کنیم که دنیا می‌تواند ساخته خودمان باشد. صفحه ۱۳۷ کتاب
باید حس خوبی داشته باشد که آدم بتواند پیش خودش بگوید: موفق شدم، بدون این که چیزی را از جایی سرقت کرده یا کسی را گول زده باشم. صفحه ۱۵۰ کتاب
همیشه وحشتناک‌ترین کابوسم این بوده که زمانی مجبور باشم معلم شوم، پنجاه سال تکرار ادعاهای همیشگی. گاهی هم آدم دلش می‌خواهد چیز تازه‌ای تعریف کند، اما کفایتش را ندارد. صفحات ۱۵۲-۱۵۳ کتاب
من نمی‌توانم آن‌ها را درک کنم و آن‌ها هم مرا. احمقانه‌ترین افسانه‌ها را نمی‌توان از ذهن آن‌ها پاک کرد، انواع توهم‌های احمقانه‌ای که بذرشان از زمانی افشانده شده که اجدادشان هنوز توی غارها زندگی می‌کرده اند و تنها چیزی که می‌دانسته‌اند این بوده که سرتاسر کهکشان بزرگ‌تر از غار آن‌ها نیست. اگر هم اعتقادی نداشته باشند، لااقل امیدوارند بتوانند از یک مشت مزخرفات مادی، یک بینش معنوی استخراج کنند؛ چون که، می‌گویند ما نمی‌توانیم این زندگی را بیش از این به‌تنهایی ادامه دهیم، باید چیزی باشد که تسلی مان دهد. صفحه ۲۱۳ کتاب
هیچ‌کس نمی‌تواند زندگیش را تجربه کند، هیچ‌کس نمی‌تواند خودش را سرزنش کند که چرا با چشم بسته زندگی می‌کند. صفحه ۲۵۶ کتاب
باید قبول کنم گاهی چیزهایی در زندگی پیش می‌آید که آدم همیشه آرزویشان را داشته است. فقط افسوس، زمانی به دست می‌آیند که ابتدا به خاطرشان چیزی را از دست داده باشیم. صفحه ۹۵ کتاب
آه حیوان عجیب و غریب! آه بشر شگفت‌انگیز! اما چه آزمونی: پی بردن به این که چه کارهایی از بدن شگفت انگیزت ساخته‌است. اگر مدام روی پایه‌های صندلی ات هم به عقب و جلو تاب بخوری، عاقبت پایه‌اش خواهد شکست.… به‌خاطر همین ساختار باورنکردنی نیست که امیدمان را به این‌که روزی همه زجرهای مان به پایان خواهد رسید از دست نمی‌دهیم؟ صفحه ۱۰۸ کتاب
نفرت بی‌اندازه‌ای از کتاب‌های درسی به سراغم می‌آید. چرا کتاب‌های درسی همه‌چیز را طوری تعریف می‌کنند انگار همه همیشه می‌دانسته اند آن‌ها این‌طوری هستند؟ صفحه‌ی ۱۱۱ کتاب
از هیچ‌چیز نمی‌ترسم. کسی که انتخاب دیگری ندارد از چیزی نمی‌ترسد. صفحه ۱۱۴ کتاب
زمانی که کسی بیهوشی عمومی را کشف کرد، از سیصد سال قبلش، اتر وجود داشت؛ خدا فراموش کرده بود آن را در انجیل اعلام کند. قبل از آن، اگر پای کسی در میدان جنگ قطع می‌شد، بیخ و بن پا را توی روغن جوشان فرو می‌بردند. خدا هم با بی‌تفاوتی بوی گوشت سوخته را به بینی می‌کشیده است. لبخند بر لب اجازه می‌داده میلیون‌ها زن پیر را زنده زنده، به‌عنوان جادوگر بسوزانند؛ اجازه می‌داد و با تیفوس و جذام مردم شهرها را قلع‌وقمع کنند، تا بعدها میکروسکوپ اختراع شود و عوامل بیماری‌ها آشکار شوند. خلاصه، همان‌طور که یک آلمانی گفته، انسان احمق جاودانی جهان است. من شیفته این حرف هستم. حتی یک روز هم نیست که آن را پیش خودم تکرار نکنم. در این مدرسه ی خالق، حتی باهوش‌ترین دانش‌آموز هم بارها در امتحان نهایی مردود میشود؛ خدا مدام پایین کارنامه‌ها صفر می‌گذارد. ما با چنین تصویری از خدا باید چه فکری کنیم؟ فقط می‌توانیم تصور کنیم که نیازی به او نداریم. شاید خدا برای انسان‌های اولیه معنایی داشته، چون فکر می‌کردند تمدن به همان شکلی که هست باقی می‌ماند، اما ما دنیا را مدام تغییر می‌دهیم و با هر اختراعی ثابت می‌کنیم که دنیا می‌تواند ساخته خودمان باشد. صفحه ۱۳۷ کتاب
باید حس خوبی داشته باشد که آدم بتواند پیش خودش بگوید: موفق شدم، بدون این که چیزی را از جایی سرقت کرده یا کسی را گول زده باشم. صفحه ۱۵۰ کتاب
همیشه وحشتناک‌ترین کابوسم این بوده که زمانی مجبور باشم معلم شوم، پنجاه سال تکرار ادعاهای همیشگی. گاهی هم آدم دلش می‌خواهد چیز تازه‌ای تعریف کند، اما کفایتش را ندارد. صفحات ۱۵۲-۱۵۳ کتاب
من نمی‌توانم آن‌ها را درک کنم و آن‌ها هم مرا. احمقانه‌ترین افسانه‌ها را نمی‌توان از ذهن آن‌ها پاک کرد، انواع توهم‌های احمقانه‌ای که بذرشان از زمانی افشانده شده که اجدادشان هنوز توی غارها زندگی می‌کرده اند و تنها چیزی که می‌دانسته‌اند این بوده که سرتاسر کهکشان بزرگ‌تر از غار آن‌ها نیست. اگر هم اعتقادی نداشته باشند، لااقل امیدوارند بتوانند از یک مشت مزخرفات مادی، یک بینش معنوی استخراج کنند؛ چون که، می‌گویند ما نمی‌توانیم این زندگی را بیش از این به‌تنهایی ادامه دهیم، باید چیزی باشد که تسلی مان دهد. صفحه ۲۱۳ کتاب
هیچ‌کس نمی‌تواند زندگیش را تجربه کند، هیچ‌کس نمی‌تواند خودش را سرزنش کند که چرا با چشم بسته زندگی می‌کند. صفحه ۲۵۶ کتاب
April 25, 2020
Gezellig om thuis te blijven
Beyond Sleep is a novel of the Dutchman Abroad, a genre not without charm but perhaps an acquired taste. Its moral is typical of the genre: Gezellig om thuis te blijven, It's probably best not to leave the front garden. It was written in 1966 but remained untranslated into English for forty years. This delay makes it even more of a period piece, expressing some of the most important self-criticisms of Dutch society of the time at an effective and safe distance.
Beyond Sleep was written at an important juncture in Dutch history - less than a generation after collaboration with the Nazis as well as the brutal suppression of the Indonesian independence movement; and during a period of growing unrest about immigration from another soon-to-be former colony, the South American country of Suriname. National guilt and a residual Calvinistic moral sensitivity had reached a high point. Simultaneously a growing nationalism and racism were threatening the live-and-let-live equilibrium of a traditionally highly diverse society. What better literary way to relieve some of the tension while addressing the situation than to place a story in an even smaller country than The Netherlands, namely Norway at a third its population, and to play Dutch conditions against a nationalism and racism of the East Norwegians with regard to the West Norwegians (a standard Dutch joke) as well as the Lapps of the North? The implication is clear: Holland is not at all a bad place to be despite contemporary problems.
Unfortunately, the running in-jokes about Dutch provincialism, practical ineptitude, and lack of worldly wisdom are unlikely to be recognised as such by those unfamiliar with Dutch culture. They are probably too dated even for the Dutch, especially the younger generations. Not that Hermans isn't a competent writer, he is first rate, as is Ina Rilke's translation. Nevertheless, unless the alternating dry and slapstick wit of The Netherlands of mid-twentieth century are your nieuwe haring, you may not want to invest the time.
Beyond Sleep is a novel of the Dutchman Abroad, a genre not without charm but perhaps an acquired taste. Its moral is typical of the genre: Gezellig om thuis te blijven, It's probably best not to leave the front garden. It was written in 1966 but remained untranslated into English for forty years. This delay makes it even more of a period piece, expressing some of the most important self-criticisms of Dutch society of the time at an effective and safe distance.
Beyond Sleep was written at an important juncture in Dutch history - less than a generation after collaboration with the Nazis as well as the brutal suppression of the Indonesian independence movement; and during a period of growing unrest about immigration from another soon-to-be former colony, the South American country of Suriname. National guilt and a residual Calvinistic moral sensitivity had reached a high point. Simultaneously a growing nationalism and racism were threatening the live-and-let-live equilibrium of a traditionally highly diverse society. What better literary way to relieve some of the tension while addressing the situation than to place a story in an even smaller country than The Netherlands, namely Norway at a third its population, and to play Dutch conditions against a nationalism and racism of the East Norwegians with regard to the West Norwegians (a standard Dutch joke) as well as the Lapps of the North? The implication is clear: Holland is not at all a bad place to be despite contemporary problems.
Unfortunately, the running in-jokes about Dutch provincialism, practical ineptitude, and lack of worldly wisdom are unlikely to be recognised as such by those unfamiliar with Dutch culture. They are probably too dated even for the Dutch, especially the younger generations. Not that Hermans isn't a competent writer, he is first rate, as is Ina Rilke's translation. Nevertheless, unless the alternating dry and slapstick wit of The Netherlands of mid-twentieth century are your nieuwe haring, you may not want to invest the time.
April 26, 2020
The most neat Dutch novel I have ever read: a cunningly balanced composition (contrary to the other work of Hermans), beautifully written (especially the desolate 'jungle' of Lapland), and with a clear focus on the absurdity of life, religion and even science. The notorious gloominess of Hermans is all around, especially in the 'philosopical' conversations of Alfred with other hikers and with himself, but it isn't vexatious, on the contrary, it seems very natural. Beautiful.
Read
September 28, 2022I have the feeling that this will be a short review. Experience tells me this is a dangerous feeling. A sign that I will end up writing something lengthy that feels distinctly unsatisfactory to me.
The wikipeadia page for this book said that the first sentence is particularly highly regarded . Naturally by the time that I read that I had long forgotten the first sentence so I went back to to look at it and it reads: de portier is een invalide.
That is an ok sentence. but what I found powerful was that it was a paragraph and followed by a blank line , in this edition new paragraphs are simply marked by an indentation .
That empty space struck me as perfect. Suggestive, perhaps even foreshadowing the landscape of Finnmark later in the book.
This is a physical book. Effort is made to make the reader experience carrying a pack that is heavier than we can comfortably manage over a stony landscape cut through by cold streams. We feel how slowly time passes and we calculate how little progress we make across the map. Our companions all seem far better at coping with this situation . Insects bite us, and get everywhere. We lag behind, we use at least five matches to start a fire and it is us alone who fall in the water, soaking our cigarettes and banging our knee.
It is summer in the far north, it never gets dark, this is a story in which there are none so blind as those who will not see. But there is a blind man too, who is the intellectual master of the students who are making a journey which symbolically is one into the heart of Darkness - though in that novella too there is enough daylight to understand what is going on if you want to.
This physicality coexists with the intangible, or the external marches with the internal.
The journey of he novel is elliptical, from the Netherlands to Norway to Finnmark and then returning visiting the same way stations on the way back, but with a slight twist. Of course as I was told in Helden in Harnas; Gedrukte ridderverhalen uit de vijftiende en zestiende eeuw this is a grail quest, but it's also an anti-Bildungsroman - ie the young person goes through an experience that would be educative or be the transition to adulthood, but the taste of the final chapters suggests the opposite, he is confirmed in his misapprehensions and fantasies, he does not seem to have developed or learnt, indeed, his desire is to go backwards, his fantasies seem to be confirmed. In this I felt there is a thematic link with De donkere kamer van Damocles.
The story reminded me of a story I was told by a survivor of a university education in Geology - he was part of a field trip to Ireland, they had been set the project of researching and drawing a geological map of a certain (smallish) area. It was a God forsaken time of year, wet and cold, the fields, were boggy, even the leprechauns laughed at them, and they all had a thoroughly miserable time. On the last night of their field trip they were huddled together for warmth in a pub, complaining about how dejected they all felt, when one of them said "hey, what's that colourful thing in a frame up on the wall there?" . A brief inspection revealed that it was a detailed geological map of the area.
The wikipeadia page for this book said that the first sentence is particularly highly regarded . Naturally by the time that I read that I had long forgotten the first sentence so I went back to to look at it and it reads: de portier is een invalide.
That is an ok sentence. but what I found powerful was that it was a paragraph and followed by a blank line , in this edition new paragraphs are simply marked by an indentation .
That empty space struck me as perfect. Suggestive, perhaps even foreshadowing the landscape of Finnmark later in the book.
This is a physical book. Effort is made to make the reader experience carrying a pack that is heavier than we can comfortably manage over a stony landscape cut through by cold streams. We feel how slowly time passes and we calculate how little progress we make across the map. Our companions all seem far better at coping with this situation . Insects bite us, and get everywhere. We lag behind, we use at least five matches to start a fire and it is us alone who fall in the water, soaking our cigarettes and banging our knee.
It is summer in the far north, it never gets dark, this is a story in which there are none so blind as those who will not see. But there is a blind man too, who is the intellectual master of the students who are making a journey which symbolically is one into the heart of Darkness - though in that novella too there is enough daylight to understand what is going on if you want to.
This physicality coexists with the intangible, or the external marches with the internal.
The journey of he novel is elliptical, from the Netherlands to Norway to Finnmark and then returning visiting the same way stations on the way back, but with a slight twist. Of course as I was told in Helden in Harnas; Gedrukte ridderverhalen uit de vijftiende en zestiende eeuw this is a grail quest, but it's also an anti-Bildungsroman - ie the young person goes through an experience that would be educative or be the transition to adulthood, but the taste of the final chapters suggests the opposite, he is confirmed in his misapprehensions and fantasies, he does not seem to have developed or learnt, indeed, his desire is to go backwards, his fantasies seem to be confirmed. In this I felt there is a thematic link with De donkere kamer van Damocles.
The story reminded me of a story I was told by a survivor of a university education in Geology - he was part of a field trip to Ireland, they had been set the project of researching and drawing a geological map of a certain (smallish) area. It was a God forsaken time of year, wet and cold, the fields, were boggy, even the leprechauns laughed at them, and they all had a thoroughly miserable time. On the last night of their field trip they were huddled together for warmth in a pub, complaining about how dejected they all felt, when one of them said "hey, what's that colourful thing in a frame up on the wall there?" . A brief inspection revealed that it was a detailed geological map of the area.
January 18, 2023
Idée fixe
Here is the bizarre odyssey of Alfred, young Dutch geologist looking for meteorites in Finnmark to settle the score after his father's untimely death and make a name for himself.
Topography of Finnmark, where most of the novel happens, near Karasjok
------------
Here are interesting tidbits drawn from an English translation of the Dutch Wikipedia article for 'Nooit Meer Slapen':
Also see:
La nausée
Madhouse at the End of the Earth: The Belgica's Journey into the Dark Antarctic Night
Таежный бродяга
Into the Wild
At the Mountains of Madness
The Invention of Nature: Alexander von Humboldt's New World
The Dharma Bums
Le mythe de Sisyphe
Записки сумасшедшего
The Magic Mountain
La Septième Fonction du langage
The Bone Factory
Annihilation
Voyage au centre de la Terre
Le Pavillon d'Or
Matching Sountrack:
Memorial - Russian Circles
Here is the bizarre odyssey of Alfred, young Dutch geologist looking for meteorites in Finnmark to settle the score after his father's untimely death and make a name for himself.
Topography of Finnmark, where most of the novel happens, near Karasjok
------------
Here are interesting tidbits drawn from an English translation of the Dutch Wikipedia article for 'Nooit Meer Slapen':
From July 28 to August 5, 1960, the author attended a geographical symposium on glacial morphology and periglacial processes in Abisko (northern Sweden). The aim of the excursion was, in the words of publicist Arno van der Valk, 'to gain insight into the ice recession in the subarctic environment of the river Lule'. each participant shared a hotel room with one other participant; Hermans 'roommate was Torbjörn Fjellang, described by Otterspeer as "an amiable, quiet, simple geography teacher." Hermans then attended the nineteenth International geographical Congress in Stockholm from 6 to 13 August 1960. In July and August 1961 Hermans travelled with Fjellang on a study tour through Finnmark in Norway. This journey forms the basis of the novel. On July 8, Hermans and Fjellang arrived in Skoganvarre, where their two travel companions Harald Skålvoll (who was the model for Qvigstadt) and Per Akselsen (Mikkelsen) stayed for several days. Skålvoll and Fjellang had made this trip together before, while Akselsen, who studied geology, was Skålvoll's assistant. the four made three trips. The longest, according to Fjellang, 'was from 8 to 18 July from Skoganvarre via the Lievnasjavrre (lievnas Lake), the Vuorje and the Rævokløften to Ravnastua and Assebakte, and then across the water to Karasjok. A distance of about one hundred and fifty kilometers. Every day we walked an average of fifteen kilometers with heavy luggage: backpacks, sleeping bags, tent, food and instruments. Later we walked for five more days in the Kautokeino district and finally for four more days in the Solovomi area south of Alta." Hermans initially had trouble keeping up with the others: "it was clear that he was not used to walking in these terrain conditions with heavy equipment," says Skålvoll. "While crossing one of the rivers, he even fell, but fortunately he was not injured." as in the novel, The company also consisted of two duos in reality: Fjellang and Hermans climbed the Vuorje, the other two did not. They did visit all four Rævo-kløften (the gorge Valley from Chapter 34 of the novel), while in the novel Alfred and Arne have already split off from Qvigstadt and Mikkelsen. During the expedition, Skålvoll had aerial photographs, made available to him by the Norwegian Geological Survey at Trondheim, the Norwegian Geological Survey (NGU). The director was called Hvalheim (in the novel Hvalbiff).
Also see:
La nausée
Madhouse at the End of the Earth: The Belgica's Journey into the Dark Antarctic Night
Таежный бродяга
Into the Wild
At the Mountains of Madness
The Invention of Nature: Alexander von Humboldt's New World
The Dharma Bums
Le mythe de Sisyphe
Записки сумасшедшего
The Magic Mountain
La Septième Fonction du langage
The Bone Factory
Annihilation
Voyage au centre de la Terre
Le Pavillon d'Or
Matching Sountrack:
Memorial - Russian Circles
August 26, 2015
Ook bij herlezing na tientallen jaren nog steeds heel goed, vlot geschreven en spannend. Wat mij nu vooral opviel waren de humor en slapstickachtige scenes en de originele beeldspraak: "De hand van mijn tong zoekt in een diepe zwarte zak naar woorden ..."; "de zon heeft schaduwen als zwarte ski's aan mijn voeten gebonden."; "De zon ... duwt licht en hitte naar ons toe als met een bulldozer."; "Zijn armen zijn dik en blubberig als de armen van een harpiste."; "Zeventien sigaretten. Bruine drab is opgetrokken in hun witte doktersjasjes." Verder leiden de recht-voor-zijn-raap discussies tussen de geologen soms tot hilarische conclusies. Ook de paranoide complottheorieen van Alfred over het hoe en waarom van de ontbrekende luchtfoto's werken op de lachspieren, want zijn heel herkenbaar.
Het Nederlands begint een beetje te verouderen met uitdrukkingen die we tegenwoordig niet meer gebruiken.
Dit is een voorbeeld van een roman waar veel betekenis in verstopt zit en waar nog veel over te zeggen valt, los van het verhaal zelf. Ik zie dat wat Alfred overkomt als een voorbeeld van wat hijzelf eerder in de roman aanhaalt, als uitspraak van de door Hermans zo bewonderde Wittgenstein: de manier waarop iemand ertoe gekomen is iets te begrijpen, verdwijnt in datgene wat hij begrepen heeft. Al zijn inspanningen zijn voor niets, dat wil zeggen dat hij zijn oorspronkelijke doel niet bereikt. Maar hij slaagt er wel in om zich los te maken van zijn door zijn moeder ingefluisterde obsessie: dat hij de dood van zijn vader zou moeten wreken. Dat er vlak na zijn vertrek een meteoriet inslaat, doet er niet meer toe: de obsessie is verdwenen.
Bijzonder indrukwekkend is de passage waar hij Arne terugvindt. Door theodoliet ziet Alfred een sneeuwhoen: is dat de ziel van Arne? Of is dat de prooi die Arne had moeten vangen, Arne=adelaar, neergestort. Ook zijn doel, iets groots verrichten ondanks zijn vader, heeft hij niet bereikt, netzomin als Alfred. Arne lijkt het spiegelbeeld van Alfred, zijn vadercomplex is het tegenovergestelde van dat van Arne.
Interessant en van belang is ook de theorie in een van de gesprekken over de drie stadia van het menselijk bewustzijn: 1. De onbewuste, instinctieve fase, 2. De narcistische fase, met een egocentrisch bewustzijn, het ik is het centrum van de wereld en 3. De schizofrene fase waarin het ik versplinterd is, zichzelf als een ander ziet, overbewust van de eigen daden. Alfred lijkt tijdens de tocht telkens in een van die drie fases te verkeren. Hij gaat eigenlijk puur instinctief de reis aan, gestuurd door onbewuste of halfbewuste motieven. Het egoistische ik krijgt de overhand in de passages waar hij gedwarsboomd wordt en tot moord in staat is. In de schizofase is Alfred zich helder bewust van de hopeloosheid van zijn project. Uiteindelijk wint dat besef het van de andere twee.
Het Nederlands begint een beetje te verouderen met uitdrukkingen die we tegenwoordig niet meer gebruiken.
Dit is een voorbeeld van een roman waar veel betekenis in verstopt zit en waar nog veel over te zeggen valt, los van het verhaal zelf. Ik zie dat wat Alfred overkomt als een voorbeeld van wat hijzelf eerder in de roman aanhaalt, als uitspraak van de door Hermans zo bewonderde Wittgenstein: de manier waarop iemand ertoe gekomen is iets te begrijpen, verdwijnt in datgene wat hij begrepen heeft. Al zijn inspanningen zijn voor niets, dat wil zeggen dat hij zijn oorspronkelijke doel niet bereikt. Maar hij slaagt er wel in om zich los te maken van zijn door zijn moeder ingefluisterde obsessie: dat hij de dood van zijn vader zou moeten wreken. Dat er vlak na zijn vertrek een meteoriet inslaat, doet er niet meer toe: de obsessie is verdwenen.
Bijzonder indrukwekkend is de passage waar hij Arne terugvindt. Door theodoliet ziet Alfred een sneeuwhoen: is dat de ziel van Arne? Of is dat de prooi die Arne had moeten vangen, Arne=adelaar, neergestort. Ook zijn doel, iets groots verrichten ondanks zijn vader, heeft hij niet bereikt, netzomin als Alfred. Arne lijkt het spiegelbeeld van Alfred, zijn vadercomplex is het tegenovergestelde van dat van Arne.
Interessant en van belang is ook de theorie in een van de gesprekken over de drie stadia van het menselijk bewustzijn: 1. De onbewuste, instinctieve fase, 2. De narcistische fase, met een egocentrisch bewustzijn, het ik is het centrum van de wereld en 3. De schizofrene fase waarin het ik versplinterd is, zichzelf als een ander ziet, overbewust van de eigen daden. Alfred lijkt tijdens de tocht telkens in een van die drie fases te verkeren. Hij gaat eigenlijk puur instinctief de reis aan, gestuurd door onbewuste of halfbewuste motieven. Het egoistische ik krijgt de overhand in de passages waar hij gedwarsboomd wordt en tot moord in staat is. In de schizofase is Alfred zich helder bewust van de hopeloosheid van zijn project. Uiteindelijk wint dat besef het van de andere twee.
July 9, 2023
? Ik was benieuwd naar een boek van Hermans en deze sprak mij op het eerste gezicht het meeste aan.
🤔 Heel mooi geschreven boek: vooral de schrijfstijl spreekt mij aan, maar de verhaallijn was ook boeiend: Een van mijn favorieten tot nu toe!
=>De donkere kamer van Damokles ligt in mijn boekenkast al een tijdje te wachten. In een vakantieperiode (en als ik even geen oorlogsboeken heb gelezen;-)) hoop ik dat boek te gaan lezen.
MW 3/2/21
🤔 Heel mooi geschreven boek: vooral de schrijfstijl spreekt mij aan, maar de verhaallijn was ook boeiend: Een van mijn favorieten tot nu toe!
=>De donkere kamer van Damokles ligt in mijn boekenkast al een tijdje te wachten. In een vakantieperiode (en als ik even geen oorlogsboeken heb gelezen;-)) hoop ik dat boek te gaan lezen.
MW 3/2/21
April 25, 2023
تا حالا شده که اتفاقی از قفسه های کتابفروشی بدون شناخت قبلی کتابی رو بردارید و با اتمام مطالعه شگفت زده شده باشید ؟
فراسوی خواب برای من توی این دسته بندی قرار گرفت!
آلفرد، رودررویی با یک فرضیه علمی و تلاش برای زنده موندن توی کشوری که هیچ شناختی ازش نداری، سرما و نبود روشنایی روز!
سفری پر از معما برای یافتن اثری از شهاب سنگ و موازی اون سفر درونی و معنوی آلفرد به درون خودش!
• کتاب پر از توصیف طبیعت و مکان هاست و پر از تک گویی های شخصیت اصلی که شاید برای بعضی ها شدیدا حوصله سر بر باشه.
فراسوی خواب برای من توی این دسته بندی قرار گرفت!
آلفرد، رودررویی با یک فرضیه علمی و تلاش برای زنده موندن توی کشوری که هیچ شناختی ازش نداری، سرما و نبود روشنایی روز!
سفری پر از معما برای یافتن اثری از شهاب سنگ و موازی اون سفر درونی و معنوی آلفرد به درون خودش!
• کتاب پر از توصیف طبیعت و مکان هاست و پر از تک گویی های شخصیت اصلی که شاید برای بعضی ها شدیدا حوصله سر بر باشه.
June 12, 2022
آلفردو دانشجوی زمین شناسیه که از کشورش هلند به نروژ سفر میکنه تا در کوه های این کشور به دنبال هدفش یعنی پیدا کردن شهاب سنگ، بگرده.
در این ماجراجویی سخت سه دانشجوی نروژی هم همراهیش میکنن که تفاوت رشته ها، شخصیتها و نقطه نظرات در مسائل مختلف باعث میشه این چهار نفر ترکیب جالبی در مباحثه ها داشته باشن.
فراسوی خواب به نوعی داستان پیدا کردن امید میون تردیدهاست. تردید از انتخاب های غلط محتمل در گذشت�� و تردید از اتفاقات نادیده ی آینده.
من این کتاب رو خیلی اتفاقی و بدون هیچ پیش زمینه ای از قفسه ی کتابفروشی برداشتم و از اون خریدهای یهویی لذت بخش بود.
در این ماجراجویی سخت سه دانشجوی نروژی هم همراهیش میکنن که تفاوت رشته ها، شخصیتها و نقطه نظرات در مسائل مختلف باعث میشه این چهار نفر ترکیب جالبی در مباحثه ها داشته باشن.
فراسوی خواب به نوعی داستان پیدا کردن امید میون تردیدهاست. تردید از انتخاب های غلط محتمل در گذشت�� و تردید از اتفاقات نادیده ی آینده.
من این کتاب رو خیلی اتفاقی و بدون هیچ پیش زمینه ای از قفسه ی کتابفروشی برداشتم و از اون خریدهای یهویی لذت بخش بود.
June 8, 2023
In het werk van Willem Frederik Hermans spelen foto’s een belangrijke rol; denk maar aan ‘De donkere kamer van Damocles’, waarin de hoofdpersoon het bestaan van een dubbelganger niet kan bewijzen, omdat de foto van deze dubbelganger is mislukt. Ook in ‘Nooit meer slapen’ is het ontbreken van goede luchtfoto’s de oorzaak van het mislukken van een geologische expeditie in het hoge noorden van Noorwegen. De hoofdpersoon, Alfred Issendorf, probeert aan te tonen dat de ronde meertjes in het toendragebied het gevolg zijn van meteorietinslagen, maar dat lukt niet omdat hij geen foto’s heeft. De expeditie verloopt dramatisch. Je kunt zoals vaker bij Hermans het verhaal op verschillende niveaus lezen. Het oppervlakkige niveau is dat van een avontuurlijk reisverslag. Het diepere niveau is dat van een nihilistische levensfilosofie waarin menselijke inspanningen uiteindelijk tot mislukking gedoemd zijn. Hermans was zelf fysisch geograaf, het verhaal van de expeditie was in belangrijke mate autobiografisch, al is het boek wel degelijk echt een roman, met ook fictieve elementen. Hermans beschreef wel dingen die hij zelf had gezien. ‘Nooit meer slapen’ hoort zeker tot de hoogtepunten van zijn werk en van de Nederlandse literatuur, net als De donkere kamer van Damocles.
September 30, 2024
Nooit meer slapen van W.F. Hermans (1921-1995) was het enige Nederlandstalige boek dat ik op de middelbare school met plezier las. Twee decennia later is mijn lijst van goede Nederlandstalige literatuur flink langer, maar Hermans’ meesterwerk uit 1966 behoudt een speciale plek.
In opdracht van zijn promotor Sibbelee reist Alfred naar Noorwegen om geologisch onderzoek te doen naar een vroege hypothese van zijn leermeester. Daar wordt hij “met een mengsel van hooghartigheid, ironie en bonhomie” ontvangen door de internationaal vermaarde professor Nummedal, die een academische fittie met Sibbelee blijkt te hebben gehad. Alfreds eerste taak om luchtfoto’s te bemachtigen van een gebied in de noordelijkste provincie Finnmark mislukt. Wanneer hij vervolgens met Nummedals assistenten Arne, Qvigstad en Mikkelsen het noorden intrekt, komt Alfred zichzelf hard tegen.
Hermans bouwt het verhaal traag op. Dat is aanvankelijk vervelend, maar de aanhouder wordt beloond: de schrijver creëert een genadeloos decor waarin Alfred de elementen van de natuur, de academische kinnesinne en zichzelf moet overleven. Zijn gedachten dwalen voortdurend af, waarbij Hermans kritisch is op de intellectuele elite en de academische wereld, een onderwerp waarover hij tien jaar later nog eens zou uitweiden in zijn sleutelroman Onder professoren . Nooit meer slapen is echter scherper en geestiger, bv. in de anekdote over Alfreds moeder, een gevierd recensent , of in de verwijzing naar directeur Hvalbiff. Niks blijkt wat het op het eerste gezicht leek te zijn.
Ook Nooit meer slapen is meer dan het verhaal lijkt te beloven. Alfred staat symbool voor jeugdige ambitie, doorzetting en teleurstelling. Dat Hermans en passant een mooi tijdsbeeld schept, toen roken in het vliegtuig heel gewoon was, maakt het boek des te fraaier. Met die bril heb ik overigens ook de passages gelezen die anno 2022 niet meer door de beugel zouden kunnen.
In opdracht van zijn promotor Sibbelee reist Alfred naar Noorwegen om geologisch onderzoek te doen naar een vroege hypothese van zijn leermeester. Daar wordt hij “met een mengsel van hooghartigheid, ironie en bonhomie” ontvangen door de internationaal vermaarde professor Nummedal, die een academische fittie met Sibbelee blijkt te hebben gehad. Alfreds eerste taak om luchtfoto’s te bemachtigen van een gebied in de noordelijkste provincie Finnmark mislukt. Wanneer hij vervolgens met Nummedals assistenten Arne, Qvigstad en Mikkelsen het noorden intrekt, komt Alfred zichzelf hard tegen.
Hermans bouwt het verhaal traag op. Dat is aanvankelijk vervelend, maar de aanhouder wordt beloond: de schrijver creëert een genadeloos decor waarin Alfred de elementen van de natuur, de academische kinnesinne en zichzelf moet overleven. Zijn gedachten dwalen voortdurend af, waarbij Hermans kritisch is op de intellectuele elite en de academische wereld, een onderwerp waarover hij tien jaar later nog eens zou uitweiden in zijn sleutelroman Onder professoren . Nooit meer slapen is echter scherper en geestiger, bv. in de anekdote over Alfreds moeder, een gevierd recensent , of in de verwijzing naar directeur Hvalbiff. Niks blijkt wat het op het eerste gezicht leek te zijn.
Ook Nooit meer slapen is meer dan het verhaal lijkt te beloven. Alfred staat symbool voor jeugdige ambitie, doorzetting en teleurstelling. Dat Hermans en passant een mooi tijdsbeeld schept, toen roken in het vliegtuig heel gewoon was, maakt het boek des te fraaier. Met die bril heb ik overigens ook de passages gelezen die anno 2022 niet meer door de beugel zouden kunnen.
May 12, 2021
Nooit Meer Slapen, Hermans’ beste en bekendste boek, is het lijfboek van een generatie en een van de beste romans ooit geschreven in het Nederlands. Zelf ben ik (niet veel, maar toch) geboren na de eerste publicatie van het boek, maar ook op mij blijft dit boek een aantrekkingskracht uitoefenen.
In De Donkere Kamer van Damokles, Hermans’ vorige boek, dat maar liefst 8 jaar eerder verscheen, liet de auteur zich helemaal gaan in een opeenstapeling van schuilnamen, valse bodems en (sub)plots. Daarbij liep hij (en de lezer) soms wat verloren, wat overigens best leuk kan zijn. Nooit Meer Slapen daarentegen valt op door z’n soberheid.
Is De Donkere Kamer van Damokles vergelijkbaar met De juwelen van Bianca Castafiore, dan is Nooit Meer Slapen de tegenhanger van Kuifje in Tibet.
In dit uitgepuurde verhaal volgen we de expeditie van de geologiestudent Alfred Issendorf. Hij gaat in het hoge noorden op zoek naar bewijsmateriaal voor een (debatteerbare) theorie van zijn promotor. De tocht vertrekt onder een slecht gesternte. Alfred blijkt een naïeve pion te zijn in een schaakspel tussen rivaliserende professoren. En ook de expeditie zelf, waarbij Alfred het gezelschap krijgt van drie ervaren Noren, zal, dat voel je, fout aflopen.
Tegen het machtige decor van Finnmarken (Lapland) maakt de stuntelige Alfred de balans op van zijn leven. Hij filosofeert over wetenschap, religie en de (on)mogelijkheid van zingeving. Hij gaat van de mens als “der ewig Betrogene des Universum” (hoofdstuk 25, naar Erich Heller) tot “het mystieke is niet hoe de wereld is, maar dat zij is.” (hoofdstuk 34, naar Ludwig Wittgenstein).
De wereld van Hermans is “een wereld waar iedereen iedereen voor de gek houdt” (hoofdstuk 27), maar ook daar kan je je voordeel uit halen. We leven allemaal “in den blinde” (hoofdstuk 47), dus dat hoeven we ons niet te verwijten. Het leven is geen experiment, er bestaan geen kladversies, het is wat het is en wie een hoger doel zoekt, komt bedrogen uit, tenzij je tegen beter weten die illusie in stand wil houden.
Ook bij de zoveelste herlezing blijft de zuiverheid van Nooit Meer Slapen boeien. De roman leest supersnel en de spaarzame stijl van Hermans trotseert de tijd op een hoogst aangename wijze. Al moet ik er eerlijkheidshalve bij vermelden dat Hermans de gewoonte had dit boek bij elke nieuwe uitgave weer wat bij te spijkeren: Nooit Meer Slapen blijft moeiteloos overeind.
Is er dan niets dat bij herlezing de leespret enigszins dempt? Ach ja. Sommige dingen legt Hermans er wat te dik op: het idee dat Alfred zich verplicht voelt in de voetsporen van zijn overleden vader te treden, bijvoorbeeld. Ook het dissen van Alfreds moeder (een valse recensent, godbetert!), dat had voor mijn part best wel wat subtieler gemogen. Maar ga ik daar nu over zitten vitten? Over vijf jaar lees ik dit boek gegarandeerd nog eens.
foto: https://www.ut.no
In De Donkere Kamer van Damokles, Hermans’ vorige boek, dat maar liefst 8 jaar eerder verscheen, liet de auteur zich helemaal gaan in een opeenstapeling van schuilnamen, valse bodems en (sub)plots. Daarbij liep hij (en de lezer) soms wat verloren, wat overigens best leuk kan zijn. Nooit Meer Slapen daarentegen valt op door z’n soberheid.
Is De Donkere Kamer van Damokles vergelijkbaar met De juwelen van Bianca Castafiore, dan is Nooit Meer Slapen de tegenhanger van Kuifje in Tibet.
In dit uitgepuurde verhaal volgen we de expeditie van de geologiestudent Alfred Issendorf. Hij gaat in het hoge noorden op zoek naar bewijsmateriaal voor een (debatteerbare) theorie van zijn promotor. De tocht vertrekt onder een slecht gesternte. Alfred blijkt een naïeve pion te zijn in een schaakspel tussen rivaliserende professoren. En ook de expeditie zelf, waarbij Alfred het gezelschap krijgt van drie ervaren Noren, zal, dat voel je, fout aflopen.
Tegen het machtige decor van Finnmarken (Lapland) maakt de stuntelige Alfred de balans op van zijn leven. Hij filosofeert over wetenschap, religie en de (on)mogelijkheid van zingeving. Hij gaat van de mens als “der ewig Betrogene des Universum” (hoofdstuk 25, naar Erich Heller) tot “het mystieke is niet hoe de wereld is, maar dat zij is.” (hoofdstuk 34, naar Ludwig Wittgenstein).
De wereld van Hermans is “een wereld waar iedereen iedereen voor de gek houdt” (hoofdstuk 27), maar ook daar kan je je voordeel uit halen. We leven allemaal “in den blinde” (hoofdstuk 47), dus dat hoeven we ons niet te verwijten. Het leven is geen experiment, er bestaan geen kladversies, het is wat het is en wie een hoger doel zoekt, komt bedrogen uit, tenzij je tegen beter weten die illusie in stand wil houden.
Ook bij de zoveelste herlezing blijft de zuiverheid van Nooit Meer Slapen boeien. De roman leest supersnel en de spaarzame stijl van Hermans trotseert de tijd op een hoogst aangename wijze. Al moet ik er eerlijkheidshalve bij vermelden dat Hermans de gewoonte had dit boek bij elke nieuwe uitgave weer wat bij te spijkeren: Nooit Meer Slapen blijft moeiteloos overeind.
Is er dan niets dat bij herlezing de leespret enigszins dempt? Ach ja. Sommige dingen legt Hermans er wat te dik op: het idee dat Alfred zich verplicht voelt in de voetsporen van zijn overleden vader te treden, bijvoorbeeld. Ook het dissen van Alfreds moeder (een valse recensent, godbetert!), dat had voor mijn part best wel wat subtieler gemogen. Maar ga ik daar nu over zitten vitten? Over vijf jaar lees ik dit boek gegarandeerd nog eens.
foto: https://www.ut.no
May 12, 2023
Vorige week was het weer zover. Ik lag in bed, op mijn rug. Mijn handen vlak boven mijn hoofd. Na een minuut gebeurde het weer. Ik klapte mijn handen hard op elkaar, deed het licht aan. Om te constateren dat het weer niet gelukt was. Zag ik hem ergens zitten? Nee, ook niet. Dit spel duurde zo langer dan een half uur. De mug won natuurlijk, ik lag uiteindelijk beneden op de bank. Nooit Meer Slapen is alleen al een nieuwe favoriet door de erkenning die eruit spreekt voor mijn muggenfobie. Ik word gewoon hélemaal gek als ik dat gezoem hoor. Om die reden mogen ramen en deuren bij voorkeur ook niet open, tenzij voorzien van een hor. Dit ondanks het grote lijden (warmte, plakkerigheid) dat ik hiermee veroorzaak voor vrouwlief.
Nooit Meer Slapen staat al jaren bij ons in de kast. Ondanks dat het misschien wel Hermans’ meest bewierookte werk is, kwam het er maar niet van. Ik gaf voorrang aan Au Pair, Damocles, Engelbewaarder en Onder Professoren. Stuk voor stuk parels en zo knap dat ze zo volstrekt van elkaar verschillen. Wellicht had het ook met vrouwlief te maken. Zij had het op de middelbare school gelezen, vond het niet zo. Ze herinnerde zich vooral dat het ging over telkens maar meer muggen en verder niet echt een verhaal had.
Vermoedelijk zou mijn vrouw nu een iets ander oordeel vellen, hoewel je er wel tegen moet kunnen dat er inderdaad niet veel gebeurt (of juist daardoor wel). Ik vind het juist zo prachtig wat hij allemaal niet beschrijft of waar hij later uitleg aan geeft. Heel mooi zijn bijvoorbeeld de gedachten van de hoofdpersoon over wat zijn medereizigers wel niet moeten vinden van bepaalde aspecten aan hem. Op het eind wordt vervolgens uit het Noorse verslag vertaald van medereiziger Arne. Die keek toch echt iets anders aan tegen de hoofdpersoon dan hij zelf had beschreven wat hij dacht. Prachtig om hier zo mee te spelen. Hermans heeft een niet meer in te halen voorsprong genomen op de andere grote twee en mag zich vanaf heden definitief mijn favoriete NL auteur noemen.
Nooit Meer Slapen staat al jaren bij ons in de kast. Ondanks dat het misschien wel Hermans’ meest bewierookte werk is, kwam het er maar niet van. Ik gaf voorrang aan Au Pair, Damocles, Engelbewaarder en Onder Professoren. Stuk voor stuk parels en zo knap dat ze zo volstrekt van elkaar verschillen. Wellicht had het ook met vrouwlief te maken. Zij had het op de middelbare school gelezen, vond het niet zo. Ze herinnerde zich vooral dat het ging over telkens maar meer muggen en verder niet echt een verhaal had.
Vermoedelijk zou mijn vrouw nu een iets ander oordeel vellen, hoewel je er wel tegen moet kunnen dat er inderdaad niet veel gebeurt (of juist daardoor wel). Ik vind het juist zo prachtig wat hij allemaal niet beschrijft of waar hij later uitleg aan geeft. Heel mooi zijn bijvoorbeeld de gedachten van de hoofdpersoon over wat zijn medereizigers wel niet moeten vinden van bepaalde aspecten aan hem. Op het eind wordt vervolgens uit het Noorse verslag vertaald van medereiziger Arne. Die keek toch echt iets anders aan tegen de hoofdpersoon dan hij zelf had beschreven wat hij dacht. Prachtig om hier zo mee te spelen. Hermans heeft een niet meer in te halen voorsprong genomen op de andere grote twee en mag zich vanaf heden definitief mijn favoriete NL auteur noemen.
March 29, 2024
I like bookstores. I really do.
I found this on a recent trip to London at the supposedly largest Waterstones in Europe. There were at least 5 floors (maybe 6, didn't visit them all) of books upon books.
I had known of Hermans before as I had read An Untouched House and enjoyed it, so picking this up and The Darkroom of Damocles on an earlier bookstore visit at either Foyle's or Hatchard's (I can't remember), I thought I'd read it within a few days of coming home.
This was an interesting book. At parts funny, at others philosophical and also paranoic, you get a little bit of everything. The main character, Alfred, is unfortunately a good description of many men that didn't have a male figure to look up to growing up. His father dies tragically while Alfred is young and he's left trying to fill his father's shoes by being a geologist. Looking up to the memory of a person that he can barely recall, but has memories of him being great.
As I said above, there is humor, which keeps the reader entertained, but its philosophical meanderings (in sparse moments) and its paranoic episodes shine towards the end of the book. I do have a bone to pick, though. Death is talked about quite frequently and so is atheism, yet Alfred seems to think his father would be proud of him for completing his studies and going on an excursion in Finnmark - something his father didn't survive. This is where my bone comes in play. I am not the most passionate or learned atheist, but why would you think of such things if you don't believe in a God or a heaven or a hell? How can you believe in the deceased 'feeling' something if you are an atheist? The philosophy is flawed, but that doesn't take away from this being a decent read.
It seems that many of us are always thinking of how are actions affect our loved ones, especially our brothers, sisters and parents. (What would they think if they knew?) Behind the front-and-center, this isn't just about death and research, but about the inner consciousness and how many feel insecure about what those who are close to us think.
I found this on a recent trip to London at the supposedly largest Waterstones in Europe. There were at least 5 floors (maybe 6, didn't visit them all) of books upon books.
I had known of Hermans before as I had read An Untouched House and enjoyed it, so picking this up and The Darkroom of Damocles on an earlier bookstore visit at either Foyle's or Hatchard's (I can't remember), I thought I'd read it within a few days of coming home.
This was an interesting book. At parts funny, at others philosophical and also paranoic, you get a little bit of everything. The main character, Alfred, is unfortunately a good description of many men that didn't have a male figure to look up to growing up. His father dies tragically while Alfred is young and he's left trying to fill his father's shoes by being a geologist. Looking up to the memory of a person that he can barely recall, but has memories of him being great.
As I said above, there is humor, which keeps the reader entertained, but its philosophical meanderings (in sparse moments) and its paranoic episodes shine towards the end of the book. I do have a bone to pick, though. Death is talked about quite frequently and so is atheism, yet Alfred seems to think his father would be proud of him for completing his studies and going on an excursion in Finnmark - something his father didn't survive. This is where my bone comes in play. I am not the most passionate or learned atheist, but why would you think of such things if you don't believe in a God or a heaven or a hell? How can you believe in the deceased 'feeling' something if you are an atheist? The philosophy is flawed, but that doesn't take away from this being a decent read.
It seems that many of us are always thinking of how are actions affect our loved ones, especially our brothers, sisters and parents. (What would they think if they knew?) Behind the front-and-center, this isn't just about death and research, but about the inner consciousness and how many feel insecure about what those who are close to us think.
July 20, 2007
how strange that this book has made such an impression on me; the topic is not among my interests, there is not much going on and the protagonist is a bit of an insecure, self-centred idiot - still the descriptions of the norwegian landscape, the highly philosophical conversations between the characters and in general hermans' style create a strangely gripping if desolate atmosphere.
April 14, 2021
به گمونم اولین بار بود که رمانی به این سبک میخوندم..
داستان یک زمین شناس که به قصد پیدا کردن شهاب سنگ به نروژ میره و سفر اکتشافیش رو شروع میکنه.. فکر میکردم خسته کننده باشه، ولی اینطور نبود. داستان جالبی داشت و دوستش داشتم.
داستان یک زمین شناس که به قصد پیدا کردن شهاب سنگ به نروژ میره و سفر اکتشافیش رو شروع میکنه.. فکر میکردم خسته کننده باشه، ولی اینطور نبود. داستان جالبی داشت و دوستش داشتم.
June 18, 2016
I really hate mosquitoes.
September 30, 2018
|\| | |_ @ ® > M0127324:
دوست ش داشتم..
خیلی بهتر از اون چیزی بود که انتظارش رو داشتم..
ساده، روان و عمیق
با ترجمه ای بسیار عالی، دقیق و بی ادا، همراه با ویرایشی دلچسب..
به معنای واقعی کلمه از اون کتابایی که نمیشه یک نفس نخوندشون..
دوست ش داشتم، خیلی زیاد.
درباره اصل زندگی، فلسفه و معنای زندگی، و کام یابی ها و ناکامی های انسان، بدون هیچ ادعا و درشت نمایی و اظهار فضلی، دقیق ترین و تامل برانگیزترین مفاهیم و تردیدها رو بیان میکنه.
با ادبیات و زبانی به غایت نرم و روان و دقیق، با تعابیر و مضمون آفرینی های بدیع و تر و تازه
دوست ش داشتم..
خیلی بهتر از اون چیزی بود که انتظارش رو داشتم..
ساده، روان و عمیق
با ترجمه ای بسیار عالی، دقیق و بی ادا، همراه با ویرایشی دلچسب..
به معنای واقعی کلمه از اون کتابایی که نمیشه یک نفس نخوندشون..
دوست ش داشتم، خیلی زیاد.
درباره اصل زندگی، فلسفه و معنای زندگی، و کام یابی ها و ناکامی های انسان، بدون هیچ ادعا و درشت نمایی و اظهار فضلی، دقیق ترین و تامل برانگیزترین مفاهیم و تردیدها رو بیان میکنه.
با ادبیات و زبانی به غایت نرم و روان و دقیق، با تعابیر و مضمون آفرینی های بدیع و تر و تازه
January 13, 2024
Ik heb dit boek een paar keer gelezen. De laatste keer in 2010. Dit boek behoort tot zijn beste werk.
March 7, 2018
To be honest I'm not a big fan of dutch literature, but I actually enjoyed this book. Although the story started of slow, it slowly started to develop until I was really intrigued by the story line.
What made the book special in my opinion was the fact that everything you could think of was written down. For example, when Alfred is walking 25 kilometers and starts to get tired, he counts his steps and is encouraging himself to continue his journey. Every normal person does this (at least I think so) but to see it actually written down on paper shocked me a little. Alfred's thoughts fly everywhere and I think Hermans did a great job by writing down all of them.
The plot itself was evenly surprising, I didn't expect a lot of things to happen and normally plots don't really surprise me because most of the time they are very predictable.
I rated the book 4 stars and not 5 because of the slow beginning, but if you're searching for some refreshing literature you should definitely read this!
What made the book special in my opinion was the fact that everything you could think of was written down. For example, when Alfred is walking 25 kilometers and starts to get tired, he counts his steps and is encouraging himself to continue his journey. Every normal person does this (at least I think so) but to see it actually written down on paper shocked me a little. Alfred's thoughts fly everywhere and I think Hermans did a great job by writing down all of them.
The plot itself was evenly surprising, I didn't expect a lot of things to happen and normally plots don't really surprise me because most of the time they are very predictable.
I rated the book 4 stars and not 5 because of the slow beginning, but if you're searching for some refreshing literature you should definitely read this!
May 29, 2023
نمی توانستم کتاب بخوانم. این کتاب صوتی را خریدم و گوش دادم.
الفرد زمین شناسی است هلندی که به دنبال تکمیل پایان نامه اش به نروژ می رود.
او از این سفر جان بدر می برد اما اعتقاداتش دگرگون میشود.
یکی از نکاتی که کتاب به آن زیاد اشاره می کرد تفاوت اقلیمی نروژ و هلند بود.
از دانشجو از سرزمین پست هلند برای یافتن ردی از چاله های ایجاد شده توسط
شهاب سنگ به کوهستانهای نروژ می رود.استعاره ای از صعود از زمین به آسمان
که دانشجو آمادگی آن را ندارد.
الفرد زمین شناسی است هلندی که به دنبال تکمیل پایان نامه اش به نروژ می رود.
او از این سفر جان بدر می برد اما اعتقاداتش دگرگون میشود.
یکی از نکاتی که کتاب به آن زیاد اشاره می کرد تفاوت اقلیمی نروژ و هلند بود.
از دانشجو از سرزمین پست هلند برای یافتن ردی از چاله های ایجاد شده توسط
شهاب سنگ به کوهستانهای نروژ می رود.استعاره ای از صعود از زمین به آسمان
که دانشجو آمادگی آن را ندارد.
January 25, 2022
Gezien de canonieke staat van dit boek en de schrijver durf ik hier ook eigenlijk niet echt iets van te vinden. Maar ik wilde het lezen toch een kans geven, gezien de setting me best wel aansprak en ik vond dat ik wel weer eens een ‘klassieker’ moest lezen (wat ik vroeger voor mijn leeslijst altijd vermeed, omdat ik dacht dat als ik een canoniek werk dan niet goed zou vinden, ik gewoon te dom ervoor was). En ik moet zeggen: ik kan niks aanmerken op dit boek als ik er achteraf op terugkijk (behalve dat ik wel echt heel moe werd van dat gedoe over die luchtfoto’s de hele tijd, het voelde echt als een soort lummeltje op een gegeven moment). Goede details, observaties, fijne afwisseling tussen in- en uitzoomen, fijn dat we wat meer meekregen over de hoofdpersoon zelf aan de hand van herinneringen en gedachten tijdens zijn reis (ik was vooral erg invested in de verhalen over sherpa’s in de himalaya).
Toch ben ik nergens echt door geraakt en heb ik geen zinnen gemarkeerd zoals ik bij andere boeken eigenlijk altijd wel heb. Ik weet het niet zo goed (en geef vooral mezelf daar de schuld van, ik zal wel weer een hele hoop gemist hebben, te sceptisch zijn geweest of gewoon een andere smaak hebben).
(En even eerlijk: voor een geoloog die op zoek gaat naar meteorietkraters en er helemaal door gefascineerd is wel erg teleurstellend dat ie aan het eind niet eens meteoriet herkent die zijn moeder hem geeft (in de manchetknopen). Toch ???)
Toch ben ik nergens echt door geraakt en heb ik geen zinnen gemarkeerd zoals ik bij andere boeken eigenlijk altijd wel heb. Ik weet het niet zo goed (en geef vooral mezelf daar de schuld van, ik zal wel weer een hele hoop gemist hebben, te sceptisch zijn geweest of gewoon een andere smaak hebben).
(En even eerlijk: voor een geoloog die op zoek gaat naar meteorietkraters en er helemaal door gefascineerd is wel erg teleurstellend dat ie aan het eind niet eens meteoriet herkent die zijn moeder hem geeft (in de manchetknopen). Toch ???)
April 18, 2024
Toen ik 17 was las ik Nooit meer slapen al eens, maar ik kon me er weinig meer van herinneren. Het bleek veel grappiger dan ik dacht. En arme Alfred, zo verwaand en overtuigd van zijn gelijk en tegelijkertijd zo onzeker en vol faalangst.
January 11, 2024
3,5
Nee. Niet helemaal mijn boek.
Meer slepend dan meeslepend. Oerdegelijk maar te vaak ook oersaai. Nodeloos de weinig zeggende details van de tocht beschrijvend. Ja, de Kafkaiaanse zoektocht, het thema met de academische speelbal, het uit de schaduw trachten treden van je vader, gaven een extra laag en de dialogen tussen de hoofdpersoon en Arne waren ronduit boeiend en nog steeds fris.
Nu op naar De donkere kamer want natuurlijk kan Hermans schrijven!
Nee. Niet helemaal mijn boek.
Meer slepend dan meeslepend. Oerdegelijk maar te vaak ook oersaai. Nodeloos de weinig zeggende details van de tocht beschrijvend. Ja, de Kafkaiaanse zoektocht, het thema met de academische speelbal, het uit de schaduw trachten treden van je vader, gaven een extra laag en de dialogen tussen de hoofdpersoon en Arne waren ronduit boeiend en nog steeds fris.
Nu op naar De donkere kamer want natuurlijk kan Hermans schrijven!
July 18, 2009
W.F. Hermans (1921-1995) is one of the most highly acclaimed post-war Dutch writers. The first two-thirds or so of this novel is Kafkaesque. A somewhat hapless young scientist, eager to prove that small circles of water in northern Norway were caused by meteors, joins up with three more hardened and extremely strange scientists on a geological expedition. He is hardly up to the task and stumbles from one mishap to another, all absurd and at times quite funny. But Hermans seems to have a more serious message in mind. Our hero, who believes his significance as a human being can only be affirmed through a stunning scientific discovery, soon begins to learn about himself and his capacities of endurance. He eventually comes to realize that what he is striving for will not win him scientific immortality: "I am building a cathedral of unknown proportions, and by the time it is finished I will be long dead and no-one will ever know of my contribution" (p. 119). Perhaps the most noteworthy parts of "Beyond Sleep," at least to this reader, are the philosophical/scientific observations and nice, brief comments about the nature of existence that dot the text. A somewhat humorous example of the former is the following (keep in mind that mosquitoes play a prominent role in this novel . . . like so often in literature set in Scandinavia): "I often wonder whether people realise that they might be completely mistaken about their place in the scheme of things. Remember that stuff about the first being last, the last first? Who's to say we won't be welcomed into the afterlife by a host of mosquitoes? Wielding the sceptre up on the big throne could be a virus--the foot-and-mouth virus, say" (p. 149). As an example of a comment on the absurd nature of our existence, here's a nice statement about how man can keep his self-respect: "By doing his duty, the incomprehensible duty imposed on him by his incomprehensible existence in an incomprehensible world" (p. 176). Yes on that . . . and yes on much else in this book. But two hundred pages of tramping through mosquito-infested sub-artic Norway was a bit much . . . perhaps it was reminiscent of too many unpleasant moments I experienced growing up in Alaska!
August 19, 2023
Het verhaal zit literair enorm goed in elkaar, toch kan ik het geen vijf sterren geven. Dat komt omdat ik in vlagen erg tegenstrijdig door dit boek heengekomen ben. Soms vloog ik door stukken heen, zo heerlijk geschreven en soms moest ik me erdoorheen worstelen. Dit had diverse redenen: herhalingen, langdurige tegenslagen of gezever daarover.
Het thema was mij van te voren bekend en de afloop ook. Dat heb ik niet als hinderlijk ervaren. Het verhaal is meer dan de premisse en bevat een mooi intiem inzicht in de belevingswereld en persoonlijkheid van de protagonist. Dat is subliem geportretteerd in de omlijsting van zijn promotieonderzoek.
Het is alleen geen boek voor wie op zoek is naar een feel good boek.
Het thema was mij van te voren bekend en de afloop ook. Dat heb ik niet als hinderlijk ervaren. Het verhaal is meer dan de premisse en bevat een mooi intiem inzicht in de belevingswereld en persoonlijkheid van de protagonist. Dat is subliem geportretteerd in de omlijsting van zijn promotieonderzoek.
Het is alleen geen boek voor wie op zoek is naar een feel good boek.
April 26, 2020
Sadistisch universum
*spoilers*
Ik ga ervanuit dat de meeste mensen deze roman al gelezen hebben.
Onlangs herlas ik al luisterend, want een fysiek boek lezen gaat me momenteel niet makkelijk af, Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans. Velen beschouwen deze roman als Hermans’ beste. Ik sta meestal nogal snel klaar met mijn waarderingen over romans, maar waar het Hermans betreft, weet ik het eigenlijk niet. Vroeger zou ik gezegd hebben: De tranen der acacia’s, vanwege Hermans mistroostige opvattingen over WOII en de vermeende heldenmoed der Nederlanders in die oorlog. Hij was een der eersten die de menselijkheid en de moed van die Nederlanders in de oorlog al meteen na de bevrijding niet hoog achtten. Maar Hermans’ oordelen over mens en samenleving waren eigenlijk sowieso niet erg optimistisch en positief. Tijdens het luisteren moest ik ook denken aan iemand als Albert Camus, die met zijn roman De pest in het huidige tijdsgewricht van corona en virale pandemie weer volop en vogue is, en met name diens levens- en filosofieopvatting: de mens als Sisyfos, in zijn Le Mythe de Sisyphe; het leven is zinloos en de mens tast als een blinde in het duister, is als Sisyfos in die antieke Griekse mythe, die alsmaar een zware steen de berg op rolt en net als hij denkt dat hij boven gearriveerd is, dondert die zware kei weer pardoes naar beneden. Sisyfos laat zich niet uit het veld slaan, weer opnieuw sjouwt en rolt hij die steen omhoog…etc. Camus’ levensopvatting is ten leste een optimistische, die van Hermans niet, hoewel het einde van onderhavige roman zeer schrijnend is maar toch een sprankje hoop toestaat, meen ik nu.
Wat dit luisterboek extra interessant maakt, is dat Hermans het zelf voorleest. Meestal wordt aan het begin van een luisterboek vermeld wie de voorlezer is. Dat was hier niet het geval. Dat verwonderde me enigszins. En toen ineens viel het me in door een heel licht spraakgebrek, Hermans kon de rollende ‘r’ niet goed uitspreken en ineens wist het: het is Hermans zelf. Ook kun je een licht noordelijke accent in zijn stem horen. Hij heeft lang aan de Groningse universiteit gewerkt, niet met plezier overigens. Zijn stem klinkt vrij sympathiek en doet geen overeenkomst vermoeden met zijn azijnpissende en wrokkige karakter, als je dat karakter kunt noemen. Hermans is al een flink aantal jaren niet meer onder ons, in zo’n situatie lijken de scherpe kantjes van iemands persoonlijkheid wat af te kalven.
Alfred Issendorf is een promovendus geologie, hij doet onderzoek aan meteorieten en meteorietinslagen. Zijn promotor professor Sibbelee stuurt hem naar Finnmarken in het hoge noorden van Noorwegen. Drie Noorse studenten vergezellen hem: Qvigstadt, Mikkelsen en Arne Jordal; de laatste kent Alfred al en er bestaat een zekere vriendschap tussen hen. Het onderzoek wil niet vlotten. Alfred is niet opgewassen tegen het woeste landschap, de vaardigheden en zelfverzekerdheid van de Noren, het feit dat de zon niet ondergaat; hij kan niet slapen, hij verdraagt de constante aanwezigheid van muggen niet en ook kan hij niet dealen met menselijke uitdagingen in de vorm van vijandschap, concurrentie en mannelijkheid. In het sociaal darwinisme is hij de underdog en zo ziet hij zichzelf ook. Vanaf het eerste begin, al in het citaat van Isaac Newton* merkt de lezer dat uit dit verhaal niets goeds kan voortkomen: het zal de geschiedenis van een mislukking worden. Ook spreekt dat uit het feit dat de portier van het geologisch instituut te Oslo invalide is en eveneens spreekt dat uit de blindheid van professor Nummedal, die Alfred van broodnodige luchtfoto’s van het gebied moet voorzien en wiens naam natuurlijk ‘Niemendal’ betekent (is er een link met Odysseus’ Niemand in het verhaal met de Cycloop? Misschien wel, ja, want Alfred weet eigenlijk niet of deze professor een zielige fantast is of een keiharde leugenaar, een vileine misleider à la Odysseus).
Alfred wordt gedreven door zijn ambitie: hij wil iets gaan voorstellen in de wetenschap. Pas dan zal hij een plaats veroveren in het leven. De wetenschap kan bovendien het geheim van de wereld onthullen en hem in bescherming nemen tegen de mensen tegen wie hij niet is opgewassen. Maar ook wil hij de goedkeuring van zijn vader, een bioloog die jammerlijk en heel zieligjes verongelukt is; als het ware wilde de vader te ver reiken naar het edelweiss dat hoog op de rots groeide - hybris - en stortte toen zichzelf en zijn zoon in het verderf van een mislukt en vergeefs leven. Bovendien heeft Alfreds moeder, een grote lieverd, zich haar hele leven in het zweet gewerkt om Alfred en zijn zusje groot te brengen.
Alfred poogt zich op te trekken aan de groten der aarde, die de helse woestenij trachtten te bedwingen: poolreizigers en Mount Everest-beklimmers in de periode dat hij in Finnmarken rondzwalkt, maar moet gaandeweg bekennen dat hij de loser is die hij niet had willen zijn maar die hij altijd al diep in zich gevoeld had. Hij is een loser ten opzichte van ieder ander en ten opzichte van het universum. Hij is een dilettant in de wetenschap, in de geologie, in het hoge noorden van Noorwegen. Hij is niet als de anderen toegerust met skills van welke orde dan ook. Het enige waarvan hij - onbewust - overtuigd is, is dat hij niets zal bereiken, ook al doet hij zijn stinkende best.
Alfreds onvermogen en zijn intense onzekerheid zijn deels het gevolg van zijn subjectieve waarnemingen, ook al kan hij het een en ander dieptepsychologisch duiden - dat doet Hermans voor hem in deze roman -, maar anderzijds staat Alfred Issendorf symbool voor dé Mens in déze Wereld, een Sisyfos, een Elckerlyc. De mens staat niet bovenaan de evolutieladder, maar is in tegenstelling tot het dier, tot de plant, tot de steen, niet in staat tot leven overeenkomstig zijn natuur. Feitelijk is de mens de minkukel van de evolutie. De mens heeft verstandelijke vermogens, de wetenschap, maar die helpen hem niet verder; sterker nog: die helpen hem van de wal in de sloot.
Als een middeleeuwse Elckerlyc raakt Alfred alles kwijt: zijn fototoestel (die de werkelijkheid verbeelden kan; écht? Denk aan Osewoudt in De donkere kamer van Damokles, zijn kompas (de richtingaanwijzer in zijn leven; een veel te mooi toestel voor zo’n wilde tocht), zijn vriend, en zijn vader was hij al kwijt. Deels door eigen domheid, of onoplettendheid, of door te wilde ambitie (het vinden van een meteorietkrater), of egocentrisme of door you name it.
Toch eindigt het verhaal niet helemaal inktzwart. Weer thuis troost zijn moeder hem en geeft hem het cadeau dat bedoeld was voor zijn promotie tot doctor in de geologie, maar dat zit er voorlopig niet in en waarschijnlijk gaat dat nooit gebeuren; na zijn vertrek uit Finnmarken slaat daar alsnog een meteoriet in. Een cadeau dat eigenlijk nog van zijn vader is. Alfreds moeder doet me denken aan de moeder van Frits van Egters uit Reve’s De avonden, die bessensap voor rode wijn hield. Een beetje dom maar zo intens lief dat je er tranen van in je ogen krijgt.
Met bovenstaande doe ik Nooit meer slapen - de titel slaat op Alfred, die denkt dat hij niet slapen kan, en zijn Noorse vriend Arne, die omdat hij dood is, nooit meer kan slapen - geen recht. De roman is overvol thema’s en motieven, de camera viel me ook op, die in De donkere kamer van Damokles zo’n grote rol speelt; de verlorenheid van de moderne mens in de natuur. Alfreds gezwoeg tegen de berg op in een landschap zonder paden, tussen wolken muggen en strijdend tegen de onnatuurlijkheid van het noordelijke zomerseizoen, waarin de zon niet ondergaat, is zeer beeldend. Iedereen die wel eens in de bloedhitte met ademgebrek - waarom ben ik ooit gaan roken? - met een rugzak tegen een berghelling omhoog is gesjouwd, herkent zichzelf in hem - en herken je nu ook Sisyfos, die nutteloos zijn last alsmaar de berg op sjouwt? -. Nooit lees je daarover in verslagen van ontdekkingsreizigers, want ze zijn of dood of helden. Misschien komt Alfred tot de conclusie dat helden niet bestaan?.
Een belangrijk thema of motief, wat je wilt, is het gebrek aan communicatie, dat voor een deel veroorzaakt wordt doordat Alfred geen Noors spreekt en zich moet behelpen van talen die evenmin zijn moederstaal zijn: Engels en Duits. Die talen spreken de Noren evenmin goed, eigenlijk minder goed dan Alfred. Toch zijn de Noren in het voordeel omdat zij in hun eigen land zijn. Maar niet alleen de taal is een beletsel, dat is ook het verschil in cultuur, denk aan de gravlaks. Daar wordt ook het een en ander over gezegd. Eigenlijk wil Hermans zeggen: communicatie tussen mensen is sowieso gebrekkig en dat leidt tot misverstanden, zoals zo veel dingen tot misverstanden leiden, die soms zelfs de dood tot gevolg hebben. Het verkeerd lezen van een kaart, het ontbreken van luchtfoto’s.
Nu goed, wat ik feitelijk nooit doe maar nu dan toch wel; ik citeer zeer uitgebreid uit Wikipedia, waar het zo mooi beschreven staat:
“ Een netwerk van samenhangende motieven verleent de roman hechtheid en de details functionaliteit. Onderzoeker Den Boef levert de volgende inventaris:[44]
Wetenschap: omdat de roman een wetenschappelijke expeditie beschrijft, is de wetenschap een regelmatig gespreksonderwerp van de personages. Er vallen namen als Heiskanen (geoloog), Sauerbruck (chirurg), Buys Ballot, Christiaan Huygens, Galilei.
Ontdekkingsreizigers: genoemd worden Columbus, Zuidpoolpioniers Scott en Amundsen, Stanley en Livingstone, Thor Heyerdahl. Oftedahl stelt dat geologen de laatste overgebleven ontdekkingsreizigers zijn. Alfred zelf is van plan tijdens zijn reis een opzienbarende ontdekking te doen.
Alchemie: volgens Nummedal verloochent de ware geoloog zijn afkomst van goudzoeker nooit helemaal. Alfred overdenkt dat hij 'de steen der wijzen' tracht te vinden.
Vrijmetselarij: symbolen hiervan zijn bouwkundige en architectonische voorwerpen zoals piramides, kathedralen, hamer, passer, meetlint.
Sagen: passanten worden vergeleken met figuren uit de Edda van Snorre Sturlason. Zie ook het motief Reuzen.
Klassieke mythologie:Aeneas en Dido, Alfreds moeder heet Aglaia, in de Griekse mythologie de moeder van een koning. Ook overweegt Alfred het trieste lot van een leraar Grieks, die slechts enkele leerlingen met werkelijke interesse treft.
Psychoanalyse en zelfbeeld (spiegel): Qvigstad heeft een omgekeerd oedipuscomplex: hij is alleen potent bij negerinnen, volgens hem omdat hij in blanke vrouwen zijn moeder ziet. De Amerikaanse toeriste Wilma legt Alfred uit dat mannen ritssluitingen bij vrouwen opwindend vinden omdat dat appelleert aan hun verdrongen homoseksualiteit.
spiegel: Alfred ziet in de opklapbare bril van Nummedal vier spiegeltjes, terwijl het instituut van Oftedahl geheel uit spiegelglas is opgetrokken. Ook haalt hij voortdurend zijn kompas tevoorschijn om in het spiegeltje daarvan te kijken.
Godsdienst: Alfred vindt zijn zusje Eva dom omdat zij gelovig is, Arne heeft het over een boek getiteld Het gezicht van God na Auschwitz, er is sprake van gebouwen met een religieuze functie (hunebedden, kathedralen, piramides), Arne mijmert over een muggenhiernamaals met op een hoge troon het mond-en-klauwzeervirus dat over alles de baas is, Alfred overweegt dat zwarte Amerikanen strijden voor gelijke rechten onder leiding van een dominee, vertegenwoordiger van de godsdienst die de verdrukking juist legitimeert. In de gesprekken met Qvigstad en Mikkelsen worden ook nog een aantal scheppingsmythen besproken.
Vis: gravlaks, zalm die enige tijd begraven is, zou een doodsymbool zijn, Hvalbiff blijkt walvissenvlees te betekenen, bovendien vangt Alfred eenmaal alleen honderden vissen in zijn net.
Kunst: herhaaldelijk worden wetenschap en kunst met elkaar vergeleken; recensenten van romans, zoals de moeder van Alfred, worden met oplichters vergeleken; als jongetje wilde Alfred fluitist worden.
Stenen: uiteraard verwijzingen naar meteorieten, maar ook naar het Stenen Tijdperk met hunebedbouwers; mannen met het woord steen in hun naam: Wittgenstein, Livingstone en Flintstone, bij de laatste speelt ook het Stenen Tijdperk mee; Arne vertelt over de Noorse gewoonte een spoor met steentjes te markeren.
Reuzen: het landschap wordt geregeld beschreven alsof het door reuzen is gemaakt. Zo is het kloofdal een soort amfitheater voor reuzen, is het net of een reusachtige hand de begroeiing van de berg heeft weggemaaid en is Alfreds visnet precies een enorm spinnenweb.
Een klein land: herhaaldelijke vergelijking tussen Nederland en Noorwegen over het nadeel klein te zijn.
Taal: Engels neemt een bijzondere plaats in, omdat de Noren zich in die taal tegen Alfred richten. Ook probeert hij onderweg naar Noorwegen iemand te helpen die Engels uit een boekje probeert te leren. Het niet verstaan van het Noors leidt tot onzekerheid en wantrouwen bij Alfred, die niet alles kan volgen wat zijn medereizigers tegen elkaar zeggen.
Vallen: Herhaaldelijk wordt op (bijna) vallen gezinspeeld. De vader van Alfred stierf als gevolg van zijn val. Ook Arne stierf als gevolg hiervan. Alfred scheurde zijn been open door zijn val.” (wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Nooit_m... )
In deze roman zit veel meer humor dan in De donkere kamer van Damokles of in De tranen der acacia’s. Als puber vond ik het niet gemakkelijk een verhaal te lezen over zo’n paranoïde en pedante knul. Want ja, paranoïde is Alfred ook natuurlijk, maar paranoia wil niet zeggen dat wat er gebeurt onwaar is. Je kunt leiden aan achtervolgingswaan maar desondanks kunnen de gebeurtenissen waar zijn.
Hermans besteedt in deze roman ook veel aandacht aan het verschil tussen fictie en werkelijkheid, aan het godsbestaan, aan ontologie. Wat is de relatie tussen waan en voorstelling?
Wat mij ook opviel: deze roman uit 1966 is opmerkelijk ‘modern’. We lezen tegenwoordig in fictie veel meer ‘navelstarende jongens en meisjes’ die moeite hebben met het leven of die erin verstrikt zijn geraakt. Maar deze egocentrische en pedante promovendus raakt niet alleen verstrikt in de weefsels van de Schikgodinnen maar tegelijk ook zijn zijn observaties waar, dus feitelijk. Het verhaal is het persoonlijke verhaal van Alfred maar ook dat van de romanschrijver, Hermans dus, die tegelijk commentaar levert op zijn hoofdpersoon en die hoofdpersoon symbool laat staan voor elke mens. Alfred Issendorf is ook Willem Frederik Hermans, en Issendorf is ook wij.
Enfin, lezen nog maar een keer, deze roman uit 1966, en wat een uitmuntend auteur was hij, Hermans. Dat een groot deel van deze roman autobiografisch is, laat mij persoonlijk tamelijk koud, maar het geeft wel een sterke authenticiteit aan het verhaal.
Overigens is het concept van het sadistisch universum door Hermans zelf verzonnen en beschreven. De mens leeft in een universum dat zich tegen hem keert. Je kunt zeggen dat de hel als concept niet hoeft te bestaan want het leven op aarde is al een hel, een sadistisch universum. Hermans was een pessimist.
*spoilers*
Ik ga ervanuit dat de meeste mensen deze roman al gelezen hebben.
Onlangs herlas ik al luisterend, want een fysiek boek lezen gaat me momenteel niet makkelijk af, Nooit meer slapen van Willem Frederik Hermans. Velen beschouwen deze roman als Hermans’ beste. Ik sta meestal nogal snel klaar met mijn waarderingen over romans, maar waar het Hermans betreft, weet ik het eigenlijk niet. Vroeger zou ik gezegd hebben: De tranen der acacia’s, vanwege Hermans mistroostige opvattingen over WOII en de vermeende heldenmoed der Nederlanders in die oorlog. Hij was een der eersten die de menselijkheid en de moed van die Nederlanders in de oorlog al meteen na de bevrijding niet hoog achtten. Maar Hermans’ oordelen over mens en samenleving waren eigenlijk sowieso niet erg optimistisch en positief. Tijdens het luisteren moest ik ook denken aan iemand als Albert Camus, die met zijn roman De pest in het huidige tijdsgewricht van corona en virale pandemie weer volop en vogue is, en met name diens levens- en filosofieopvatting: de mens als Sisyfos, in zijn Le Mythe de Sisyphe; het leven is zinloos en de mens tast als een blinde in het duister, is als Sisyfos in die antieke Griekse mythe, die alsmaar een zware steen de berg op rolt en net als hij denkt dat hij boven gearriveerd is, dondert die zware kei weer pardoes naar beneden. Sisyfos laat zich niet uit het veld slaan, weer opnieuw sjouwt en rolt hij die steen omhoog…etc. Camus’ levensopvatting is ten leste een optimistische, die van Hermans niet, hoewel het einde van onderhavige roman zeer schrijnend is maar toch een sprankje hoop toestaat, meen ik nu.
Wat dit luisterboek extra interessant maakt, is dat Hermans het zelf voorleest. Meestal wordt aan het begin van een luisterboek vermeld wie de voorlezer is. Dat was hier niet het geval. Dat verwonderde me enigszins. En toen ineens viel het me in door een heel licht spraakgebrek, Hermans kon de rollende ‘r’ niet goed uitspreken en ineens wist het: het is Hermans zelf. Ook kun je een licht noordelijke accent in zijn stem horen. Hij heeft lang aan de Groningse universiteit gewerkt, niet met plezier overigens. Zijn stem klinkt vrij sympathiek en doet geen overeenkomst vermoeden met zijn azijnpissende en wrokkige karakter, als je dat karakter kunt noemen. Hermans is al een flink aantal jaren niet meer onder ons, in zo’n situatie lijken de scherpe kantjes van iemands persoonlijkheid wat af te kalven.
Alfred Issendorf is een promovendus geologie, hij doet onderzoek aan meteorieten en meteorietinslagen. Zijn promotor professor Sibbelee stuurt hem naar Finnmarken in het hoge noorden van Noorwegen. Drie Noorse studenten vergezellen hem: Qvigstadt, Mikkelsen en Arne Jordal; de laatste kent Alfred al en er bestaat een zekere vriendschap tussen hen. Het onderzoek wil niet vlotten. Alfred is niet opgewassen tegen het woeste landschap, de vaardigheden en zelfverzekerdheid van de Noren, het feit dat de zon niet ondergaat; hij kan niet slapen, hij verdraagt de constante aanwezigheid van muggen niet en ook kan hij niet dealen met menselijke uitdagingen in de vorm van vijandschap, concurrentie en mannelijkheid. In het sociaal darwinisme is hij de underdog en zo ziet hij zichzelf ook. Vanaf het eerste begin, al in het citaat van Isaac Newton* merkt de lezer dat uit dit verhaal niets goeds kan voortkomen: het zal de geschiedenis van een mislukking worden. Ook spreekt dat uit het feit dat de portier van het geologisch instituut te Oslo invalide is en eveneens spreekt dat uit de blindheid van professor Nummedal, die Alfred van broodnodige luchtfoto’s van het gebied moet voorzien en wiens naam natuurlijk ‘Niemendal’ betekent (is er een link met Odysseus’ Niemand in het verhaal met de Cycloop? Misschien wel, ja, want Alfred weet eigenlijk niet of deze professor een zielige fantast is of een keiharde leugenaar, een vileine misleider à la Odysseus).
Alfred wordt gedreven door zijn ambitie: hij wil iets gaan voorstellen in de wetenschap. Pas dan zal hij een plaats veroveren in het leven. De wetenschap kan bovendien het geheim van de wereld onthullen en hem in bescherming nemen tegen de mensen tegen wie hij niet is opgewassen. Maar ook wil hij de goedkeuring van zijn vader, een bioloog die jammerlijk en heel zieligjes verongelukt is; als het ware wilde de vader te ver reiken naar het edelweiss dat hoog op de rots groeide - hybris - en stortte toen zichzelf en zijn zoon in het verderf van een mislukt en vergeefs leven. Bovendien heeft Alfreds moeder, een grote lieverd, zich haar hele leven in het zweet gewerkt om Alfred en zijn zusje groot te brengen.
Alfred poogt zich op te trekken aan de groten der aarde, die de helse woestenij trachtten te bedwingen: poolreizigers en Mount Everest-beklimmers in de periode dat hij in Finnmarken rondzwalkt, maar moet gaandeweg bekennen dat hij de loser is die hij niet had willen zijn maar die hij altijd al diep in zich gevoeld had. Hij is een loser ten opzichte van ieder ander en ten opzichte van het universum. Hij is een dilettant in de wetenschap, in de geologie, in het hoge noorden van Noorwegen. Hij is niet als de anderen toegerust met skills van welke orde dan ook. Het enige waarvan hij - onbewust - overtuigd is, is dat hij niets zal bereiken, ook al doet hij zijn stinkende best.
Alfreds onvermogen en zijn intense onzekerheid zijn deels het gevolg van zijn subjectieve waarnemingen, ook al kan hij het een en ander dieptepsychologisch duiden - dat doet Hermans voor hem in deze roman -, maar anderzijds staat Alfred Issendorf symbool voor dé Mens in déze Wereld, een Sisyfos, een Elckerlyc. De mens staat niet bovenaan de evolutieladder, maar is in tegenstelling tot het dier, tot de plant, tot de steen, niet in staat tot leven overeenkomstig zijn natuur. Feitelijk is de mens de minkukel van de evolutie. De mens heeft verstandelijke vermogens, de wetenschap, maar die helpen hem niet verder; sterker nog: die helpen hem van de wal in de sloot.
Als een middeleeuwse Elckerlyc raakt Alfred alles kwijt: zijn fototoestel (die de werkelijkheid verbeelden kan; écht? Denk aan Osewoudt in De donkere kamer van Damokles, zijn kompas (de richtingaanwijzer in zijn leven; een veel te mooi toestel voor zo’n wilde tocht), zijn vriend, en zijn vader was hij al kwijt. Deels door eigen domheid, of onoplettendheid, of door te wilde ambitie (het vinden van een meteorietkrater), of egocentrisme of door you name it.
Toch eindigt het verhaal niet helemaal inktzwart. Weer thuis troost zijn moeder hem en geeft hem het cadeau dat bedoeld was voor zijn promotie tot doctor in de geologie, maar dat zit er voorlopig niet in en waarschijnlijk gaat dat nooit gebeuren; na zijn vertrek uit Finnmarken slaat daar alsnog een meteoriet in. Een cadeau dat eigenlijk nog van zijn vader is. Alfreds moeder doet me denken aan de moeder van Frits van Egters uit Reve’s De avonden, die bessensap voor rode wijn hield. Een beetje dom maar zo intens lief dat je er tranen van in je ogen krijgt.
Met bovenstaande doe ik Nooit meer slapen - de titel slaat op Alfred, die denkt dat hij niet slapen kan, en zijn Noorse vriend Arne, die omdat hij dood is, nooit meer kan slapen - geen recht. De roman is overvol thema’s en motieven, de camera viel me ook op, die in De donkere kamer van Damokles zo’n grote rol speelt; de verlorenheid van de moderne mens in de natuur. Alfreds gezwoeg tegen de berg op in een landschap zonder paden, tussen wolken muggen en strijdend tegen de onnatuurlijkheid van het noordelijke zomerseizoen, waarin de zon niet ondergaat, is zeer beeldend. Iedereen die wel eens in de bloedhitte met ademgebrek - waarom ben ik ooit gaan roken? - met een rugzak tegen een berghelling omhoog is gesjouwd, herkent zichzelf in hem - en herken je nu ook Sisyfos, die nutteloos zijn last alsmaar de berg op sjouwt? -. Nooit lees je daarover in verslagen van ontdekkingsreizigers, want ze zijn of dood of helden. Misschien komt Alfred tot de conclusie dat helden niet bestaan?.
Een belangrijk thema of motief, wat je wilt, is het gebrek aan communicatie, dat voor een deel veroorzaakt wordt doordat Alfred geen Noors spreekt en zich moet behelpen van talen die evenmin zijn moederstaal zijn: Engels en Duits. Die talen spreken de Noren evenmin goed, eigenlijk minder goed dan Alfred. Toch zijn de Noren in het voordeel omdat zij in hun eigen land zijn. Maar niet alleen de taal is een beletsel, dat is ook het verschil in cultuur, denk aan de gravlaks. Daar wordt ook het een en ander over gezegd. Eigenlijk wil Hermans zeggen: communicatie tussen mensen is sowieso gebrekkig en dat leidt tot misverstanden, zoals zo veel dingen tot misverstanden leiden, die soms zelfs de dood tot gevolg hebben. Het verkeerd lezen van een kaart, het ontbreken van luchtfoto’s.
Nu goed, wat ik feitelijk nooit doe maar nu dan toch wel; ik citeer zeer uitgebreid uit Wikipedia, waar het zo mooi beschreven staat:
“ Een netwerk van samenhangende motieven verleent de roman hechtheid en de details functionaliteit. Onderzoeker Den Boef levert de volgende inventaris:[44]
Wetenschap: omdat de roman een wetenschappelijke expeditie beschrijft, is de wetenschap een regelmatig gespreksonderwerp van de personages. Er vallen namen als Heiskanen (geoloog), Sauerbruck (chirurg), Buys Ballot, Christiaan Huygens, Galilei.
Ontdekkingsreizigers: genoemd worden Columbus, Zuidpoolpioniers Scott en Amundsen, Stanley en Livingstone, Thor Heyerdahl. Oftedahl stelt dat geologen de laatste overgebleven ontdekkingsreizigers zijn. Alfred zelf is van plan tijdens zijn reis een opzienbarende ontdekking te doen.
Alchemie: volgens Nummedal verloochent de ware geoloog zijn afkomst van goudzoeker nooit helemaal. Alfred overdenkt dat hij 'de steen der wijzen' tracht te vinden.
Vrijmetselarij: symbolen hiervan zijn bouwkundige en architectonische voorwerpen zoals piramides, kathedralen, hamer, passer, meetlint.
Sagen: passanten worden vergeleken met figuren uit de Edda van Snorre Sturlason. Zie ook het motief Reuzen.
Klassieke mythologie:Aeneas en Dido, Alfreds moeder heet Aglaia, in de Griekse mythologie de moeder van een koning. Ook overweegt Alfred het trieste lot van een leraar Grieks, die slechts enkele leerlingen met werkelijke interesse treft.
Psychoanalyse en zelfbeeld (spiegel): Qvigstad heeft een omgekeerd oedipuscomplex: hij is alleen potent bij negerinnen, volgens hem omdat hij in blanke vrouwen zijn moeder ziet. De Amerikaanse toeriste Wilma legt Alfred uit dat mannen ritssluitingen bij vrouwen opwindend vinden omdat dat appelleert aan hun verdrongen homoseksualiteit.
spiegel: Alfred ziet in de opklapbare bril van Nummedal vier spiegeltjes, terwijl het instituut van Oftedahl geheel uit spiegelglas is opgetrokken. Ook haalt hij voortdurend zijn kompas tevoorschijn om in het spiegeltje daarvan te kijken.
Godsdienst: Alfred vindt zijn zusje Eva dom omdat zij gelovig is, Arne heeft het over een boek getiteld Het gezicht van God na Auschwitz, er is sprake van gebouwen met een religieuze functie (hunebedden, kathedralen, piramides), Arne mijmert over een muggenhiernamaals met op een hoge troon het mond-en-klauwzeervirus dat over alles de baas is, Alfred overweegt dat zwarte Amerikanen strijden voor gelijke rechten onder leiding van een dominee, vertegenwoordiger van de godsdienst die de verdrukking juist legitimeert. In de gesprekken met Qvigstad en Mikkelsen worden ook nog een aantal scheppingsmythen besproken.
Vis: gravlaks, zalm die enige tijd begraven is, zou een doodsymbool zijn, Hvalbiff blijkt walvissenvlees te betekenen, bovendien vangt Alfred eenmaal alleen honderden vissen in zijn net.
Kunst: herhaaldelijk worden wetenschap en kunst met elkaar vergeleken; recensenten van romans, zoals de moeder van Alfred, worden met oplichters vergeleken; als jongetje wilde Alfred fluitist worden.
Stenen: uiteraard verwijzingen naar meteorieten, maar ook naar het Stenen Tijdperk met hunebedbouwers; mannen met het woord steen in hun naam: Wittgenstein, Livingstone en Flintstone, bij de laatste speelt ook het Stenen Tijdperk mee; Arne vertelt over de Noorse gewoonte een spoor met steentjes te markeren.
Reuzen: het landschap wordt geregeld beschreven alsof het door reuzen is gemaakt. Zo is het kloofdal een soort amfitheater voor reuzen, is het net of een reusachtige hand de begroeiing van de berg heeft weggemaaid en is Alfreds visnet precies een enorm spinnenweb.
Een klein land: herhaaldelijke vergelijking tussen Nederland en Noorwegen over het nadeel klein te zijn.
Taal: Engels neemt een bijzondere plaats in, omdat de Noren zich in die taal tegen Alfred richten. Ook probeert hij onderweg naar Noorwegen iemand te helpen die Engels uit een boekje probeert te leren. Het niet verstaan van het Noors leidt tot onzekerheid en wantrouwen bij Alfred, die niet alles kan volgen wat zijn medereizigers tegen elkaar zeggen.
Vallen: Herhaaldelijk wordt op (bijna) vallen gezinspeeld. De vader van Alfred stierf als gevolg van zijn val. Ook Arne stierf als gevolg hiervan. Alfred scheurde zijn been open door zijn val.” (wikipedia: https://nl.wikipedia.org/wiki/Nooit_m... )
In deze roman zit veel meer humor dan in De donkere kamer van Damokles of in De tranen der acacia’s. Als puber vond ik het niet gemakkelijk een verhaal te lezen over zo’n paranoïde en pedante knul. Want ja, paranoïde is Alfred ook natuurlijk, maar paranoia wil niet zeggen dat wat er gebeurt onwaar is. Je kunt leiden aan achtervolgingswaan maar desondanks kunnen de gebeurtenissen waar zijn.
Hermans besteedt in deze roman ook veel aandacht aan het verschil tussen fictie en werkelijkheid, aan het godsbestaan, aan ontologie. Wat is de relatie tussen waan en voorstelling?
Wat mij ook opviel: deze roman uit 1966 is opmerkelijk ‘modern’. We lezen tegenwoordig in fictie veel meer ‘navelstarende jongens en meisjes’ die moeite hebben met het leven of die erin verstrikt zijn geraakt. Maar deze egocentrische en pedante promovendus raakt niet alleen verstrikt in de weefsels van de Schikgodinnen maar tegelijk ook zijn zijn observaties waar, dus feitelijk. Het verhaal is het persoonlijke verhaal van Alfred maar ook dat van de romanschrijver, Hermans dus, die tegelijk commentaar levert op zijn hoofdpersoon en die hoofdpersoon symbool laat staan voor elke mens. Alfred Issendorf is ook Willem Frederik Hermans, en Issendorf is ook wij.
Enfin, lezen nog maar een keer, deze roman uit 1966, en wat een uitmuntend auteur was hij, Hermans. Dat een groot deel van deze roman autobiografisch is, laat mij persoonlijk tamelijk koud, maar het geeft wel een sterke authenticiteit aan het verhaal.
Overigens is het concept van het sadistisch universum door Hermans zelf verzonnen en beschreven. De mens leeft in een universum dat zich tegen hem keert. Je kunt zeggen dat de hel als concept niet hoeft te bestaan want het leven op aarde is al een hel, een sadistisch universum. Hermans was een pessimist.
March 4, 2024
Ronduit onuitstaanbaar hoofdpersonage dat echt niet zo moet klagen over muggen. Des te knapper dat Hermans je het hele eind mee weet te nemen. Het was erg grappig.
April 17, 2024
Veel beter en leuker om te lezen dan ik had verwacht. Zodra ze daadwerkelijk op pad zijn bekruipt je een gevoel van onrust. Het licht dat er altijd is, de constante aanwezigheid van muggen en het zoeken naar een speld in de hooiberg.
June 30, 2024
Alfred Issendorf is een jonge geoloog met hoge ambities en een diepe wens om het werk van zijn vader voort te zetten. Zijn vader overleed tragisch tijdens een expeditie, en Alfred ziet zijn eigen reis naar Noord-Noorwegen als een manier om zijn vader te eren en zijn wetenschappelijke zoektocht voort te zetten. Alfred Issendorf gaat op onderzoek in Finnmarken om te onderzoeken of de doodijsgaten niet eigenlijk gaten van meteorietinslagen zijn. Deze theorie is niet erg populair en eigenlijk is zijn leermeester Sibbelee de enige die deze aanhangt. Alfred heeft luchtfoto's van het gebied nodig en zoals afgesproken gaat hij die halen bij Nummendal, een professor in Oslo die een oud conflict heeft met Sibbelee. Nummendal heeft de luchtfoto's niet en verwijst naar een bureau in Trondheim. Ook daar zijn de foto's niet te vinden en Alfred moet dus zonder deze op weg. In het kleine vliegtuig dat hem naar Alta zal brengen, waar hij een reisgenoot Arne zal ontmoeten, bedenkt hij allemaal scenario's waarom ze elkaar zullen mislopen. Het ontbreken van de luchtfoto's is daar alleen maar een voorteken van. Het komt toch allemaal goed en Arne ontmoet hem zonder problemen. Die nacht slapen ze op een veranda en heeft Alfred voor het eerst last van de vele muggen en de zon die in de zomernacht maar niet onder wil gaan.
De volgende dag ontmoeten Alfred en Arne hun andere twee reisgenoten Qvigstad en Mikkelsen en samen gaan ze op weg. Alfred merkt al gauw dat hij eigenlijk niet goed voorbereid is. In tegenstelling tot zijn reisgenoten die allemaal Noren zijn, heeft hij veel moeite met het reizen door het ruige terrein. 's Nachts houden de muggen en de zon hem wakker, samen met het gesnurk van Arne met wie hij een tent deelt. Alfred weet niet goed waar hij moet beginnen met zijn onderzoek. Zijn reisgenoten ziet hij een hoop aantekeningen maken, maar hij heeft eigenlijk niet zoveel om over te schrijven. Hij hoopt nog op zijn ontdekking van meteorieten die zijn hypothese zullen bewijzen. Op een avond ziet hij dat Mikkelsen over de luchtfoto's beschikt en hij wordt boos, omdat Nummendal die aan hem had beloofd. Hij mag ze wel lenen, maar vanaf dat moment verzint hij complottheorieën over Mikkelsen en Nummendal die samenspannen tegen hem.
Op een ochtend zijn Qvigstad en Mikkelsen verdwenen. Arne legt Alfred uit dat zij naar een ander gebied getrokken zijn, maar Alfred vindt het raar dat ze zijn vertrokken zonder hem zelfs maar gedag te zeggen. Hij en Arne trekken ook verder. Alfred en Arne zijn het oneens over de richting die ze op moeten gaan. Het mooie kompas dat Alfred van zijn zusje heeft gekregen, geeft een andere richting aan dan het oude kompas van Arne. Ze lopen allebei een andere kant uit en verwachten allebei dat de ander wel zal terugkomen en zijn vergissing toe zal geven. Alfred komt erachter dat hij in de verkeerde richting is gelopen, maar kan Arne niet meer vinden. Hij besluit naar de berg Vuorje te gaan omdat Arne zei dat Qvigstad en Mikkelsen daar in de buurt zijn. En hij komt bij de berg. Plotseling blijkt hij het toch goed te kunnen redden in de wildernis; hij leert kaartlezen in zeer korte tijd en vangt een geweldige hoeveelheid vis met zijn net. Toch gaat hij weer terug naar de plek waar hij Arne kwijtgeraakt is en daar vindt hij hem.
Arne is uitgegleden van een helling en Alfred ziet hem liggen met zijn hoofd kapotgeslagen op de stenen. Hij neemt wat spullen van Arne mee en dekt het lichaam af. Hij probeert zo snel mogelijk in het dichtstbijzijnde dorp te komen. Als hij daar aankomt, is hij uitgeput. De wond aan zijn knie die hij in het begin van de reis al heeft opgelopen, is nog steeds niet goed genezen en hij loopt dus een beetje mank. Vanuit het dorp keert hij terug naar Oslo en daarna naar Nederland. Hij heeft nog steeds zijn stelling niet kunnen bewijzen of er zelfs maar enige aanwijzingen voor gevonden dat deze juist is. Als hij thuiskomt bij zijn moeder en zusje, geven die hem manchetknopen, waarin een meteoriet verwerkt zit.
Observaties over het boek:
Problemen en tegenslagen
Alfreds expeditie wordt gekenmerkt door talrijke tegenslagen. De luchtfoto’s, essentieel voor zijn onderzoek naar meteorietinslagen, blijken niet beschikbaar te zijn. Professor Nummendal in Oslo heeft de foto’s niet, wat leidt tot grote frustratie bij Alfred. Dit benadrukt zijn gevoel van onvoorbereid zijn en onzekerheid. Zijn teamleden, waaronder de beter voorbereide Arne, Qvigstad en Mikkelsen, kunnen beter omgaan met de moeilijke omstandigheden, wat Alfreds gevoel van ontoereikendheid verder versterkt.
Symboliek en thematiek
De expeditie staat symbool voor Alfreds zoektocht naar zijn eigen identiteit en zijn plaats in de wereld. De tegenslagen die hij tegenkomt, zoals de verdwijning van Qvigstad en Mikkelsen en de dood van Arne, benadrukken de persoonlijke en professionele uitdagingen waarmee hij wordt geconfronteerd. Hermans gebruikt deze gebeurtenissen om dieper in te gaan op thema's als mislukking, zelftwijfel, en de grenzen van menselijke kennis.
Belangrijke citaten en hun betekenis
Miscommunicatie en vervreemding
"Maar je huilt om dingen die gesuggereerd worden door je eigen woorden" – Dit citaat, hoewel niet uit "Nooit meer slapen", had perfect in het werk kunnen passen vanwege Hermans' thematiek rond menselijke communicatie en misverstanden.
Wetenschappelijke en persoonlijke ambities
"Wat is de grens van wetenschapsbeoefening, iets zoeken dat door niemand nog gevonden is, maar het dan zelf ook niet kunnen vinden- mag dat nog wel bedrijven van wetenschap heten, of alleen maar gebrek aan geluk?" (p. 133) – Hier onderzoekt Hermans de filosofische grenzen van wetenschappelijk onderzoek en de rol van toeval in succes.
Zelftwijfel en reflectie
"Ik vraag mij af hoe ik mijn leven had moeten inrichten om ooit tot een vergelijkbare prestatie in staat te zullen zijn" (p. 224) – Dit citaat weerspiegelt Alfreds diepe onzekerheid en de hoge eisen die hij aan zichzelf stelt.
Kolonialisme en raciale reflecties
"Ik word bevangen door medelijden met de negers..." (p. 227) – Hermans reflecteert hier op kolonialisme en de manier waarop zwarte mensen vaak worden afgebeeld in de media, wat een bredere kritiek biedt op maatschappelijke vooroordelen en stereotypering.
Filosofische reflecties
"De feiten horen alle alleen maar tot de opgave, niet tot de oplossing. Het mystieke is niet hoe de wereld is, maar dat zij is" (p. 194) – Dit citaat van Wittgenstein benadrukt de existentiële en filosofische dimensies van het werk.
Nooit meer slapen is een tijdloze klassieker. De expeditie van Alfred Issendorf is niet alleen een fysieke reis door het ruige Noorden van Noorwegen, maar ook een intense innerlijke reis vol zelfontdekking en confrontatie met persoonlijke demonen.
Symboliek van de Hunebedden op de cover van het boek
1. Oude beschavingen en tijdelijkheid
Hunebedden zijn prehistorische grafmonumenten die getuigen van oude beschavingen en hun rituelen. Ze symboliseren de vergankelijkheid van menselijke inspanningen en de voortdurende zoektocht naar betekenis en herinnering. In de context van Alfred Issendorfs expeditie, verwijst dit naar zijn poging om blijvende betekenis te geven aan zijn eigen leven en werk, net zoals de bouwers van hunebedden dat deden in hun tijd.
2. Verbinding met het verleden
Alfreds zoektocht is sterk gemotiveerd door de wens om in de voetsporen van zijn vader te treden. De hunebedden symboliseren deze verbinding met het verleden en de poging om de erfenis van eerdere generaties voort te zetten. Dit sluit aan bij Alfreds streven om het werk van zijn overleden vader te eren en voort te zetten.
3. Wetenschappelijke en mystieke zoektocht
Hunebedden worden vaak gezien als mystieke plekken die verbonden zijn met oude kennis en rituelen. Dit resoneert met Alfreds wetenschappelijke zoektocht naar meteorieten, die een moderne interpretatie is van het zoeken naar betekenis en begrip van de wereld. Hermans gebruikt dit om de grens tussen wetenschap en mystiek te verkennen, een centraal thema in het boek.
4. Onbereikbare Doelen
De hunebedden kunnen ook symbool staan voor de onbereikbare doelen en de immense uitdagingen die Alfred tegenkomt tijdens zijn expeditie. Net zoals de betekenis en het doel van hunebedden vaak ongrijpbaar en mysterieus blijven, zo blijft Alfreds zoektocht naar wetenschappelijke doorbraken en persoonlijke vervulling vol obstakels en onopgeloste raadsels.
De volgende dag ontmoeten Alfred en Arne hun andere twee reisgenoten Qvigstad en Mikkelsen en samen gaan ze op weg. Alfred merkt al gauw dat hij eigenlijk niet goed voorbereid is. In tegenstelling tot zijn reisgenoten die allemaal Noren zijn, heeft hij veel moeite met het reizen door het ruige terrein. 's Nachts houden de muggen en de zon hem wakker, samen met het gesnurk van Arne met wie hij een tent deelt. Alfred weet niet goed waar hij moet beginnen met zijn onderzoek. Zijn reisgenoten ziet hij een hoop aantekeningen maken, maar hij heeft eigenlijk niet zoveel om over te schrijven. Hij hoopt nog op zijn ontdekking van meteorieten die zijn hypothese zullen bewijzen. Op een avond ziet hij dat Mikkelsen over de luchtfoto's beschikt en hij wordt boos, omdat Nummendal die aan hem had beloofd. Hij mag ze wel lenen, maar vanaf dat moment verzint hij complottheorieën over Mikkelsen en Nummendal die samenspannen tegen hem.
Op een ochtend zijn Qvigstad en Mikkelsen verdwenen. Arne legt Alfred uit dat zij naar een ander gebied getrokken zijn, maar Alfred vindt het raar dat ze zijn vertrokken zonder hem zelfs maar gedag te zeggen. Hij en Arne trekken ook verder. Alfred en Arne zijn het oneens over de richting die ze op moeten gaan. Het mooie kompas dat Alfred van zijn zusje heeft gekregen, geeft een andere richting aan dan het oude kompas van Arne. Ze lopen allebei een andere kant uit en verwachten allebei dat de ander wel zal terugkomen en zijn vergissing toe zal geven. Alfred komt erachter dat hij in de verkeerde richting is gelopen, maar kan Arne niet meer vinden. Hij besluit naar de berg Vuorje te gaan omdat Arne zei dat Qvigstad en Mikkelsen daar in de buurt zijn. En hij komt bij de berg. Plotseling blijkt hij het toch goed te kunnen redden in de wildernis; hij leert kaartlezen in zeer korte tijd en vangt een geweldige hoeveelheid vis met zijn net. Toch gaat hij weer terug naar de plek waar hij Arne kwijtgeraakt is en daar vindt hij hem.
Arne is uitgegleden van een helling en Alfred ziet hem liggen met zijn hoofd kapotgeslagen op de stenen. Hij neemt wat spullen van Arne mee en dekt het lichaam af. Hij probeert zo snel mogelijk in het dichtstbijzijnde dorp te komen. Als hij daar aankomt, is hij uitgeput. De wond aan zijn knie die hij in het begin van de reis al heeft opgelopen, is nog steeds niet goed genezen en hij loopt dus een beetje mank. Vanuit het dorp keert hij terug naar Oslo en daarna naar Nederland. Hij heeft nog steeds zijn stelling niet kunnen bewijzen of er zelfs maar enige aanwijzingen voor gevonden dat deze juist is. Als hij thuiskomt bij zijn moeder en zusje, geven die hem manchetknopen, waarin een meteoriet verwerkt zit.
Observaties over het boek:
Problemen en tegenslagen
Alfreds expeditie wordt gekenmerkt door talrijke tegenslagen. De luchtfoto’s, essentieel voor zijn onderzoek naar meteorietinslagen, blijken niet beschikbaar te zijn. Professor Nummendal in Oslo heeft de foto’s niet, wat leidt tot grote frustratie bij Alfred. Dit benadrukt zijn gevoel van onvoorbereid zijn en onzekerheid. Zijn teamleden, waaronder de beter voorbereide Arne, Qvigstad en Mikkelsen, kunnen beter omgaan met de moeilijke omstandigheden, wat Alfreds gevoel van ontoereikendheid verder versterkt.
Symboliek en thematiek
De expeditie staat symbool voor Alfreds zoektocht naar zijn eigen identiteit en zijn plaats in de wereld. De tegenslagen die hij tegenkomt, zoals de verdwijning van Qvigstad en Mikkelsen en de dood van Arne, benadrukken de persoonlijke en professionele uitdagingen waarmee hij wordt geconfronteerd. Hermans gebruikt deze gebeurtenissen om dieper in te gaan op thema's als mislukking, zelftwijfel, en de grenzen van menselijke kennis.
Belangrijke citaten en hun betekenis
Miscommunicatie en vervreemding
"Maar je huilt om dingen die gesuggereerd worden door je eigen woorden" – Dit citaat, hoewel niet uit "Nooit meer slapen", had perfect in het werk kunnen passen vanwege Hermans' thematiek rond menselijke communicatie en misverstanden.
Wetenschappelijke en persoonlijke ambities
"Wat is de grens van wetenschapsbeoefening, iets zoeken dat door niemand nog gevonden is, maar het dan zelf ook niet kunnen vinden- mag dat nog wel bedrijven van wetenschap heten, of alleen maar gebrek aan geluk?" (p. 133) – Hier onderzoekt Hermans de filosofische grenzen van wetenschappelijk onderzoek en de rol van toeval in succes.
Zelftwijfel en reflectie
"Ik vraag mij af hoe ik mijn leven had moeten inrichten om ooit tot een vergelijkbare prestatie in staat te zullen zijn" (p. 224) – Dit citaat weerspiegelt Alfreds diepe onzekerheid en de hoge eisen die hij aan zichzelf stelt.
Kolonialisme en raciale reflecties
"Ik word bevangen door medelijden met de negers..." (p. 227) – Hermans reflecteert hier op kolonialisme en de manier waarop zwarte mensen vaak worden afgebeeld in de media, wat een bredere kritiek biedt op maatschappelijke vooroordelen en stereotypering.
Filosofische reflecties
"De feiten horen alle alleen maar tot de opgave, niet tot de oplossing. Het mystieke is niet hoe de wereld is, maar dat zij is" (p. 194) – Dit citaat van Wittgenstein benadrukt de existentiële en filosofische dimensies van het werk.
Nooit meer slapen is een tijdloze klassieker. De expeditie van Alfred Issendorf is niet alleen een fysieke reis door het ruige Noorden van Noorwegen, maar ook een intense innerlijke reis vol zelfontdekking en confrontatie met persoonlijke demonen.
Symboliek van de Hunebedden op de cover van het boek
1. Oude beschavingen en tijdelijkheid
Hunebedden zijn prehistorische grafmonumenten die getuigen van oude beschavingen en hun rituelen. Ze symboliseren de vergankelijkheid van menselijke inspanningen en de voortdurende zoektocht naar betekenis en herinnering. In de context van Alfred Issendorfs expeditie, verwijst dit naar zijn poging om blijvende betekenis te geven aan zijn eigen leven en werk, net zoals de bouwers van hunebedden dat deden in hun tijd.
2. Verbinding met het verleden
Alfreds zoektocht is sterk gemotiveerd door de wens om in de voetsporen van zijn vader te treden. De hunebedden symboliseren deze verbinding met het verleden en de poging om de erfenis van eerdere generaties voort te zetten. Dit sluit aan bij Alfreds streven om het werk van zijn overleden vader te eren en voort te zetten.
3. Wetenschappelijke en mystieke zoektocht
Hunebedden worden vaak gezien als mystieke plekken die verbonden zijn met oude kennis en rituelen. Dit resoneert met Alfreds wetenschappelijke zoektocht naar meteorieten, die een moderne interpretatie is van het zoeken naar betekenis en begrip van de wereld. Hermans gebruikt dit om de grens tussen wetenschap en mystiek te verkennen, een centraal thema in het boek.
4. Onbereikbare Doelen
De hunebedden kunnen ook symbool staan voor de onbereikbare doelen en de immense uitdagingen die Alfred tegenkomt tijdens zijn expeditie. Net zoals de betekenis en het doel van hunebedden vaak ongrijpbaar en mysterieus blijven, zo blijft Alfreds zoektocht naar wetenschappelijke doorbraken en persoonlijke vervulling vol obstakels en onopgeloste raadsels.
Displaying 1 - 30 of 507 reviews