Sınıf Analizi

Kimi anarşist, otonomcu, liberal, küreselleşmeci ve postmodern unsurları da barındıran, ama esas olarak sentezlemeye çalıştığı görüşleri; Kürt ulusal hareketinin pratik mücadele ve ihtiyaçları temelinde teorileştiren Demokratik Modernite Dergisi; sık sık polemik yaptığı Marksizm’in merkezi bir kavramı olarak “sınıf” ve “sınıf mücadelesi”ni de karşısına almıştır. Demokratik Modernite’nin bahsi geçen sayısında Haydar Ergül’ün “Sınıf Değil Komünalite”, Turan Uysal ve Ramazan Besili’nın “Sermaye Birikiminin Esas Kaynağı Artı Değer mi?” başlıklı yazıları doğrudan sınıflara ilişkin bir tartışma yürütürken; başta Abdullah Öcalan’ın “Kapitalizmin Döl Yatağı: Ziggurat” makalesi ve diğer yazılar yer yer “sınıf”lara ilişkin açık bir tutum almakta, toplamda ise genel bir “sınıf yaklaşımı” taşımaktadır.
Bu makalede, Demokratik Modernite Dergisinin bazen açıkça ifade edilen bazen de bir yaklaşım olarak değerlendirmelere sinen sınıf kavrayışı eleştirel bir temelde değerlendirilmiştir.

Marksist düşüncede toplumun sınıflar temelinde analizi büyük bir önem taşır. Sınıfların bu önceliği ve önemi, hem toplumun bilimsel analizinin sonucu hem de çıkış noktasıdır. Sınıfları bütünlüklü olarak ele alıp tartışmamış olsa da Marx’ın sınıfların genel çerçevesini güçlü bir biçimde çizdiği söylenebilir. Sınıf, onun tüm yapıtlarının anahtar kavramıdır ve hemen hepsinde merkezi bir yere sahiptir.

Sınıf çalışmalarının genel kapsamına dair iki temel yaklaşımdan bahsedilebilir: Birincisi; toplumsal yarılmanın; üretim sürecinden başlayarak tüm toplumu kapsayan, üretim araçları üzerindeki özel mülkiyet ve sömürü ilişkilerine dayanan sınıflar temelinde gerçekleştiğini savlayan Marksist yaklaşım. Marksizmde, sınıflar ve ona içkin olan sınıf mücadelesi, toplumsal hareketin temel dinamiği olmakla birlikte, diğer eşitsizlik biçimlerini şu veya bu ölçüde etkilemekte, güçler ilişkisi çerçevesinde bu mücadeleye bağımlı kılmaktadır.

Türkiye S›n›f Araflt›rmalar› Merkezi (TÜSAM)'nin, yola ç›kt›¤› andan itibaren en fazla önem verdi¤i projelerinden birisi olan bu sempozyumun gerçekleflmesi için desteklerini bizden esirgemeyen ve yaln›z olmad›¤›m›z› anlamam›z› sa¤layan dostlar›m›z Cenk Dik, E¤itim-Sen 4 No'lu fiube, Hava-‹fl Sendikas›, Kalem Tercüme Bürosu, Kristal-‹fl Sendikas›, Petrol-‹fl Sendikas›; Sempozyum Dan›flma Kurulu Üyeleri Berna Güler Müftüo¤lu, Fatma Ülkü Selçuk, Fuat Ercan, Mehmet Türkay , Özgür Müftüo¤lu; bizi her boyutta destekleyen SAV Yönetim Kurulu, izleyen, katk› sunan, duyuran, haber yapan, hakk›nda yaz› yazanlar; ve sempozyum süresi boyunca tükenmek bilmeyen enerjileri ile her an yan›bafl›m›zda olan gönüllü arkadafllar›m›za teflekkür ederiz. yan›t vererek, "‹flçi S›n›f›n›n De¤iflen Yap›s› ve S›n›f Hareketinde Aray›fllar, Deneyimler -1" sempozyumuna kat›l›m›n›z için teflekkür ediyoruz. Dünya üzerinde Sosyalist deneyimlerin iktidar gücünü ve dünya politikalar› üzerindeki etkinli¤ini önemli ölçüde yitirmesiyle bafllayan süreçte kapitalist dünya "Yeni Dünya Düzeni" ad›yla bilinen hegemonya-c› politikalar bütününü yeni dengelere göre biçimlendirerek Amerika öncülü¤üyle uygulamaya koydu.Sürdürülebilir toplumsal geliflimin olmazsa olmaz koflulu çevreye ve do¤aya sayg›n›n, toplumda adalet duygusunun, adil paylafl›mdan vazgeçtik paylafl›m›n ve toplumsal dayan›flman›n reddedilmesi, kültürel olarak iflbirlikçili¤in, kurals›z ve eflitsiz yar›flmac›-l›¤›n, bencilli¤in ideolojisi temeline oturan sistem ile, Dünya yeniden flekillendirilmeye çal›-fl›lmaktad›r.Yeni Dünya Düzeninin bir parças› olan etki ve egemenlik alan›n› geniflletme ve pekifltirme çabalar›, "dünya bar›fl›n› koruma", "terörizme karfl› savafl" gibi toplumlarca kabul görebilir sözde gerekçelere dayal› iflgalleri do¤urmaktad›r. Toplumlar› yeniden flekillendirme hakk›n› kendinde gören uluslararas› sermaye, uygulamalar›nda alt›na imza koydu¤u uluslararas› sözleflmeleri ya da kendi kurduklar› Birleflmifl Milletler gibi kurumlar› bile hiçe saymaktad›r. Nazi Almanya's› yöntemleri, güçlü kapitalist devletlerin militarist güçlerinin eliyle geri dönmüfltür. Büyük kapitalist güçler aras› egemenlik çat›flmas›, diplomas› ve savafl alan›nda büyük çekiflmelere neden olmakta, emekçi s›n›flara ve halklara karfl› yeni politi-kalar›n oluflumunda ortak örgütsel yap›lar kurup, kararlar üretirken birbirleriyle k›yas›ya çat›flmaktad›rlar. Di¤erlerinin kural tan›maz uygulamalar›na karfl› halklar›n yan›nda gözükürken, egemenlik alanlar›nda ayn› fleyleri kendileri uygulamaktad›r.Uygulama sürecinin k›sal›¤›na karfl›n "Tek kutuplu dünya" ideolojik slogan›; karfl›lafl›lan ulusal ve toplumsal dirençler, iflçi ve emekçi s›n›flar›n karfl› koyufllar› nedeniyle anlam›n› çok k›sa sürede yitirmifl-* SAV Yönetim Kurulu Baflkan› * Sosyal Araflt›rmalar Vakf›, temel ilgi alanlar› olan konular›; her biri ayr› bir örgüt gibi, kendi yap›sal organ-lar›na (Yönetim ve Yürütme, Dan›flma Kurullar›, Etkinlik Komiteleri, Tüzük, Program vs.) sahip Çal›flma Gruplar› eliyle organize eden bir üst kurumdur. * TÜSAM Yürütme Kurulu Sözcüsü 18 Merhabalar A ç › l › fl K o n u fl m a s › T Ü L ‹ N Ö N G E N

ABSTRACT
The purpose of this article is not a criticism of the variety of approaches to class. There is no such a claim. Here, a more general context, we will focus on two main directions or two main components of the dialectical method on approach to the reality of class: Connectedness (relational), and historicity ... It is not possible to distinguish between the two. However, we will consider in the two sections in terms of presentation.

ÖZET
Bu yazının amacı, sınıfa dair çeşitli yaklaşımların serimlenmesi ve eleştirisi değildir. Böyle bir iddiası yoktur. Burada, daha genel bir çerçevede; iki temel yön üzerinde, sınıf gerçekliğine ve kavsamsallığına yaklaşımda diyalektik yöntemin iki temel bileşeni üzerinde duracağız: Bağlantılılık (ilişkisellik) ve tarihsellik… Bu ikisini birbirinden ayırmak mümkün değildir. Ancak biz sunum açısından iki ayrı başlık halinde ele alacağız.

23 Mart 2013 tarihinde, Ultra-Red’den Robert Sember’in konuşmasını ve Cevdet Erek’in performansını izlemek için 13. İstanbul Bienali’nin, 22 Mart 2013 tarihinde gerçekleşen eylem dolayısıyla İTÜ Maçka’dan İKSV Salon’a alınan Kamusal Simya programına dinleyici olarak katıldım. Yazı, o eylemin ve Robert Sember'in konuşmasının düşündürdüklerini derleyip toparlama çabasıdır.

Poulantzas took a critical step towards post-Marxism, which severed all connections between politics-ideology and the economic base of classes, when he considered the “ideological-political criteria” as a central element in determining classes instead of the relations of production. The post-Marxists who marched on the path Poulantzas had opened argued that social classes are groups which are established independently of the economic base and with use of ideological and political discourse.  Although Poulantzas did not go that far, he opened the path to post-Marxism and post-modernism by replacing objective class structures with ideological and political elements, and set the route.

Kriz ve reform dönemlerinin, krizin nedenlerinin ve krizden çıkılmasını sağlayacak reform projelerinin tartışılmasıyla geçtiği bilinir. Bu dönemler, toplumsal egemenlik ilişkilerininin yeniden yapılandırılmasını ya da dönüştürülmesini hedefleyen arayışların sınandığı dönemler olma özelliği taşırlar. Böylesi kriz dönemlerinde, farklı siyasal güçlerin kendi reform projelerine toplumsal-siyasal destek sağlamaya ve kendi projeleri doğrultusunda bir siyasal irade oluşturmaya çalıştıkları görülür. Türkiye son birkaç yıldır tam da böylesi bir arayış döneminden geçiyor. Günümüzde iyice ağırlaşan bir krizle karşı karşıya bulunan Türkiye'de, tartışma konusu olmayan, reforma tabi tutulması düşünülmeyen hemen hemen hiçbir toplumsal alan/kurum kalmazken, devletin hemen her sektördeki örgütlenme ve kurumlarının yeniden yapılandırılmasına ilişkin proje ve tartışmalar gündemi işgal ediyor. Bu reform dalgasının en önemli başlıklarından birini de, merkezi yönetim ile yerel yönetimlerin ilişkilerinin yeniden yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeler oluşturuyor. Türkiye toplumunun içinde bulunduğu büyük krize yanıt oluşturacağı ileri sürülen neoliberal yeniden yapılandırma projesinin (ikinci kuşak yapısal reformlar) en temel unsurlarından biri de, "yerelleşme" başlığı altında toplanan bir reform paketiyle gündeme getiriliyor.