Erozyon Tahmin Modelleri

Bu çalışmanın amacı, Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) tabanlı Düzenlenmiş
Evrensel Toprak Kaybı Denklemi (RUSLE) kullanılarak Gelibolu Yarımadası’nda
erozyon risk sahalarının ve yıllık ortalama toprak kayıp miktarının belirlenmesi ve
haritalanmasıdır. Bu amaç kapsamında önce sahanın genel coğrafi özellikleri ve
erozyon risk potansiyeli açıklanmıştır. Daha sonra çeşitli kaynaklardan elde edilen
veriler, erozyona etkileri ölçüsünde sınıflandırılmış ardından CBS ortamına
aktarılmış ve 10x10 metre çözünürlüğünde raster haritalara dönüştürülmüştür.
Daha sonra Raster Calculator kullanılarak RUSLE denklemi uygulanmış ve
Gelibolu Yarımadası’nın erozyon risk sınıfları haritası ve yıllık ortalama toprak
kayıp miktarı elde edilmiştir. Çalışmada ulaşılan bulgu ve sonuçlar, arazi
çalışmaları ile yerinde kontrol edilmiştir.
Altı risk sınıfının belirlendiği Gelibolu Yarımadası’nın büyük bir kısmının
(%75,8’i) çok hafif erozyon riski altında olduğu tespit edilmiştir. Sahanın % 86,2
sinde toprak kayıp miktarı 0 - 12 ton/ha/yıl arasında ve % 13,8 inde toprak kayıp
miktarı ise 12 - > ton/ha/yıl arasında olduğu görülmüştür. Gelibolu Yarımadası’nda
yaşanan yıllık ortalama toprak kaybı ise 4.79 ton/ha/yıl olarak hesaplanmıştır. Bu
değer, Türkiye ortalaması (6.14 ton/ha/yıl) ve farklı bölgelere ait çalışmaların
sonuçları ile karşılaştırılmıştır.
Erozyon riskinin yüksek olduğu lokasyonlarda eğimin kısmen yüksek, bitki
örtüsünün zayıf, vadi yoğunluğunun fazla ve toprağın hızlı aşınabilir özellikte
(ince karakterde) olduğu tespit edilmiştir. Erozyon riskinin düşük olduğu yerlerin
ise ormanlık sahalar ve ova tabanları olduğu görülmüştür. Ayrıca 34 yıllık süreçte
(1981-2015) yarımadada çok hafif, hafif ve orta erozyon risk sınıflarında artış;
güçlü, şiddetli ve çok şiddetli erozyon risk sınıflarında ise azalış şeklinde bir
değişim yaşandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte sahada meydana gelen
erozyonu azaltmak için bazı tedbirler alınması gerektiği belirtilmiştir.

Bu çalışmanın amacı Bakırçay Havzası'nda suya bağlı toprak kaybı miktarını belir-lemek ve erozyon risk durumu ortaya koyarak güncel arazi kullanımı/örtüsü ile ilişkisini değerlendirmektir. Araştırmada toprak kaybı miktarı (Revised Universal Soil Loss Equation-RUSLE) yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. RUSLE yöntemi kapsamında parametrelerin elde edilmesinde karelaj yöntemine göre belirlenen 108 noktadan temin edilen ve laboratuvar analizleri gerçekleştirilen toprak numuneleri, sayısal yükseklik modeli ve yağış verileri Coğ-rafi Bilgi Sistemi (CBS) teknikleri ile analiz edilmiştir. Arazi kullanımı/örtüsü durumunun tes-pitinde Temmuz 2013 tarihli 30m mekânsal çözünürlüğe sahip LANDSAT Operational Land Imager (OLI) uydu görüntüsü kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Bakırçay Havza-sı'nda suya bağlı toprak kaybı miktarının, yüksek eğim değerlerine sahip, ormansızlaşmanın fazla olduğu havza tabanını çevreleyen dağlık kütleler üzerinde en yüksek değerlere ulaştığı görülmektedir. Ayrıca Soma çevresindeki açık ocak işletmeciliğine bağlı madencilik faali-yetlerinin gerçekleştirildiği sahalarda erozyon riskinin çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Mevcut arazi kullanımı/örtüsü faaliyetlerine göre toprak kaybının değerlendirilmesi ile eroz-yon miktarının ormanlık alanların tahribi ile meydana gelen ekili-dikili sahalar ve mera-çalı arazilerinde artmaya başladığı tespit edilmiştir. Araştırma sahasında, madencilik ve tarımsal faaliyetlerin yol açacağı arazi örtüsü değişiminin toprak kaybı riskinin artmasına neden ola-cağı olası görülmektedir. Bu bağlamda özellikle havza planlama ve yönetimi çalışmalarında toprak kaybı riski dikkate alınarak karar vericiler bu durumu göz önünde bulundurulmalıdır.

Bu çalı manın amacı ba ta Mut havzasında (Pirinçsuyu ve Kurtsuyu dereleri) erozyona duyarlı alanların belirlenmesinin yanında Co rafi Bilgi Sistemleri ve Uzaktan Algılama teknolojilerinin erozyon tahmininde yetene i ve kapasitesini ortaya koymaktır. Havzada erozyona duyarlı alanların belirlenmesi için USLE e itli i tercih edilmi tir. USLE' deki tüm parametreleri için Co rafi Bilgi Sistemleri ortamında tematik katmanlar üretilmi tir. Çalı ma alanının arazi örtüsü/kullanımı (C faktör) güncel uydu görüntülerinden yararlanılarak kontrolsüz sınıflandırma ve NDVI teknikleri kullanılarak belirlenmi tir. Köy Hizmetleri Genel Müdürlü ü tarafından üretilen arazi kullanım verileriyle uzaktan algılama verileri kullanılarak elde edilen C faktörünün sisteme dâhil edilmesi sonucu havza için üç farklı erozyon duyarlılık haritası üretilmi tir. Sonuç duyarlılık haritalarına göre; Uzaktan Algılama teknikleri kullanılarak elde edilen sonuçlarda yüksek benzerlik tespit edilmi tir.

Özet: Doğal bir kaynak olan toprağın verimsizleşmesi veya yok olması, biyolojik çeşitliliğin azalması, beslenme sorunu ve buna bağlı hızlı göç gibi çevre sorunlarını ortaya çıkarmaktadır. Doğal kaynaklarımızın korunması ve geliştirilmesinde mevcut baskıyı azaltacak planlamaların geliştirilmesi bu konudaki sorunların çözümü için oldukça önemlidir. Bu araştırmanın amacı, Kuzgun Baraj Gölü havzasında toprak erozyonunun etki ettiği gerçek ve potansiyel alanları tespit ederek sorunun çözümü için önerilerde bulunmaktır. Bu araştırmada, Erzurum İli Kuzgun Baraj Gölü çevresinde yayılım gösteren toprakların Landsat uydu görüntüsü kullanılarak tespit edilen mevcut arazi kullanım durumuna göre bazı fiziksel ve kimyasal karakteristikleri saptanmış ve CORINE yöntemine göre erozyona maruz kalmış ya da kalabilecek alanlar tespit edilmiştir. Buna göre, gerçek erozyon tehlikesi haritası değerlendirildiğinde alanın % 23.48'i düşük, % 38.42'si orta ve % 33.30'u yüksek derecede erozyon tehlikesine sahip olduğu belirlenmiştir. Potansiyel olarak erozyona maruz kalabilecek alanlar değerlendirildiğinde; düşük derecede riskli alanlar % 14.43, oranla orta derecede riskli alanlar % 18.67 ve yüksek derecede riskli alanların % 62.11 oranında olduğu tespit edilmiştir. Çalışmada hem harita analizleri hem de arazi etütleriyle Kanlı Dağı mevkisinin en yüksek gerçek ve potansiyel erozyon risk alanı içerisinde olduğu ve bu bölgede hiçbir toprak koruma önleminin alınmadığı ortaya konulmuştur. Elektrik üretimi, sulama ve içme suyu gibi potansiyellere sahip bu tip baraj alanları planlanırken toprak koruma önlemlerinin alınması bu alanların sürdürülebilirliklerini sağlayan önlemlerin başında gelmelidir. Anahtar Kelimeler: CORINE, Erozyon, Sediment, Toprak Not: Bu makale Turgay DİNDAROĞLU'nun doktora tezi çalışmasının bir kısmından faydalanılarak hazırlanmıştır.

Bu çalışmanın amacı Bakırçay Havzası'nda suya bağlı toprak kaybı miktarını belirlemek ve erozyon risk durumu ortaya koyarak güncel arazi kullanımı/örtüsü ile ilişkisini değerlendirmektir. Araştırmada toprak kaybı miktarı (Revised Universal Soil Loss Equation-RUSLE) yöntemi kullanılarak hesaplanmıştır. RUSLE yöntemi kapsamında parametrelerin elde edilmesinde karelaj yöntemine göre belirlenen 108 noktadan temin edilen ve laboratuvar analizleri gerçekleştirilen toprak numuneleri, sayısal yükseklik modeli ve yağış verileri Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) teknikleri ile analiz edilmiştir. Arazi kullanımı/örtüsü durumunun tespitinde Temmuz 2013 tarihli 30m mekânsal çözünürlüğe sahip LANDSAT Operational Land Imager (OLI) uydu görüntüsü kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre Bakırçay Havzası'nda suya bağlı toprak kaybı miktarının, yüksek eğim değerlerine sahip, ormansızlaşmanın fazla olduğu havza tabanını çevreleyen dağlık kütleler üzerinde en yüksek değerlere ulaştığı görülmektedir. Ayrıca Soma çevresindeki açık ocak işletmeciliğine bağlı madencilik faaliyetlerinin gerçekleştirildiği sahalarda erozyon riskinin çok yüksek olduğu tespit edilmiştir. Mevcut arazi kullanımı/örtüsü faaliyetlerine göre toprak kaybının değerlendirilmesi ile erozyon miktarının ormanlık alanların tahribi ile meydana gelen ekili-dikili sahalar ve mera-çalı arazilerinde artmaya başladığı tespit edilmiştir. Araştırma sahasında, madencilik ve tarımsal faaliyetlerin yol açacağı arazi örtüsü değişiminin toprak kaybı riskinin artmasına neden olacağı olası görülmektedir. Bu bağlamda özellikle havza planlama ve yönetimi çalışmalarında toprak kaybı riski dikkate alınarak karar vericiler bu durumu göz önünde bulundurulmalıdır.