İktisat Ders Notları 1-2-3-4

18.01.2013 KARADENİZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ İKTİSAT Hukuk Fakültesi 1. Sınıf öğrencilerinin İktisat dersi sınavları için ders kaynağından ve Sn. Ayça Hayali Sarıalioğlu’nun notlarından derlenerek yaratılan ders notlarım. Genel İktisada Giriş – Prof. Dr. Ersan Bocutoğlu , Prof Dr. Metin Berber | Mutluay Daşdemir – [email protected]  Mekan ve zaman önemlidir.  Kesinlikten ziyade eğilim ifade edilir. İhtiyaç İktisat ahlaki bir bilim değildir. Ekonometri,ekonomiyi test etmeye yarar. Pozitif İktisat Normatif İktisat Olanla ilgilenir. Olması gerekenle ilgilenir. Değer yargısı içermez. Değer yargısı içerir. İktisatın Özellikleri  Bireyin rasyonelliğinden(kendi çıkarlarından) yola çıkar.(İnsanoğlu için her zaman geçerli değil)  Modeller üzerinde çalışır.Birtakım varsayımlarla basitleştirip modeller kurar.  Sayısal analizlerde bulunmaya çalışır.  Kati bir sonuç yoktur.Ortalamadır.  Neden – sonuç ilişkisi vardır.  Karşılandığı zaman insanlara haz ve zevk veren,karşılanmadığı zaman ise acı ve üzüntü duyulan duygulara ihtiyaç denir.  İhtiyacın kaynağı ya da ortaya çıkış nedeni insanoğlunun hem hayatını devam ettirmek zorunda olması,hem de hayat standardını yükseltme sürecidir. Özellikleri a) İhtiyaçlar sonsuzdur. b) İhtiyaçlar şiddet bakımından farklılık gösterir.(İnsanları daha rasyonel davranmaya zorlar.) c) İhtiyaçlar karşılandıkça onlara karşı duyulan şiddet değişikliğer uğrar. Örn.: Çok susamış biri için su içmek,en şiddetli ihtiyaç durumundadır.Ara vermeden birkaç bardaksu içtiğinde su ihtiyacının şiddeti azalır. Düzenli olarak karşılanma durumunda o ihtiyaç alışkanlık halini alır.Sigara tiryakiliği vs. d) İhtiyaçlar ve ihtiyaçları karşılan araçlar birbirinin yerine ikame edilebilir. (Kahve yerine çay ,sinema yerine tiyatro vs.) e) Ekonomistler ihtiayacın ahlaki yönünü dikkate almazlar.İhtiyaçlar geleneklere göreneklere,yasalara aykırı olsa bile karşılandığında haz,karşılanmadığında ise üzüntü veriyorsa iktisat biliminde ihtiyaç olarak kabul ederler.Uyuşturucu kullanmak vs. Çeşitleri a) İhtiyaçların ekonomik olup olmama yönüyle ayrımı Ekonomik Mallar ve hizmetler kullanılarak karşılanabilen giyinmek,barınmak,seyehat etmek gibi ihtiyaçlar.  Mal ve hizmetler özelliklerine göre çeşitli sınıflandırmalara tabi tutulurlar. Ekonomik Olmayan Serbest Mal Ekonomik Mal Yakışıklı olmak,güzel olmak gibi bazı ihtiaçlar ise mal ve hizmetler kullanılarak karşılanmaz. Doğada her istenildiğinde bulunabilen ve hiçbir çaba sarfetmeden ya da bedel ödemeden elde edilebilen mallar. Kıt kaynaklar kullanılarak üretilmedikleri için maliyetleri sıfırdır. Elde edilebilmesi için mutlaka belirli çaba harcaması veya bedel ödemesi gereken mallar. İktisat bilimi,ekonomik olmayan ihtiyaçlarla fazla ilgilenmez. b) İhtiyaçları karşılayan malların ekonomik mal olup olmamasına göre ayrımı Serbest Mal Kıt Mal Bir kısmı serbest mal niteliğindedir. Hava,çöldeki kum vs. Bir kısım mallar ise kıt ya da ekonomik mal niteliğindedir. Kitap,defter vs. İktisat bilimi daha çok ekonomik mallarla karşılanan ihtiyaçlarla ilgilenir. c) İhtiyaçların giderilmesindeki zorunluluk derecesine göre ayrım: Bazı ihtiyaçlar karşılandıkça,önceleri zorunlu ihtiyaç değilken zamanla zorunlu ihtiyaç haline gelirler.Sigara ve alkol alışkanlığı gibi. Mal ve Hizmet  İnsan ihtiyaçlarını doğrudan ya da dolaylı olarak karşılama özelliğine sahip ve bu amaçla kullanılmaya hazır olan fiziksel varlıklara mal denir.  İhtiyaçları karşılamasına rağmen fiziksel varlık özelliği taşımayan şeylere de hizmet denir. (Örn.: Koaförün saç kesmesi vb.) Doğadaki hava vs. Bir serbest malın tüketimi artırmakla diğer bir serbest malın tüketiminden vazgeçmek gerekmez. Bir ekonomik malın tüketimini artırabilmek için diğerlerinin tüketimini azaltılmak gerekir. Kalem,gözlük vs. Serbest mal duruma ve koşula göre değişebilir. (Dünyadaki hava ile uzaydaki astronotun havası) Üretim Malı Tüketim Malı İnsan ihtiyaçlarını dolaylı olarak karşılayan yani üretim malı ve tüketim malı üretilmesinde kullanılan mallar Bir makine,makinenin çalışmasını sağlayan yakıt,fabrika binası vs. Üretim Malı = Sermaye Malı = Yarı Mamül Mal = Hammadde Tüketicinin ihtiyaçlarını doğrudan karşılayan mallardır. Yediğimiz yiyecekler,giyecekler vs. Tüketim Malı = Nihai Mal Bir mal kullanılma şekline göre üretim ya da tüketim malı niteliği kazanır. (Bir otomobilin özel amaçlı kullanımı tüketim,pazarlama elemanı tarafından pazarlama amacıyla kullanılması üretim malı.) Dayanıklı Mal Dayanıksız Mal Tüketildiğinde hemen bitmeyen mal Şeker,ekmek vs. Buzdolabı,ayakkabı vs. İkame (Rakip) Mal Birbiriyle yer değiştirebilen mallar. Çay ~ Kahve Çoğaltılabilen Mal Kalem,kitap vs. Normal Mal Tamamlayıcı Mal Biri olmadan diğerinin kullanılamadığı mal. Otomobil – Benzin Çoğaltılamayan Mal Ölü ressamın resmi,antika eşyalar… Fakir Mal Tüketicinin geliri arttığında talebi Türketicinin geliri arttığında talebi artan mallar artmayan mallar Tereyağı,televizyon vs. Patates,margarin,makarna vs. Fayda  Bireyin herhangi bir malın tüketiminden elde ettiği doyumdur.  Fayda kavramı sübjektiftir.Kişiden kişiye,durumdan duruma göre değişebilir.  Herhangi bir mal ya da hizmetin faydası söz konusu mala istek duyulmasıyla başlar.Mala ihtiyaç duyulmuyorsaüo malın faydasından bahsedilemez.  Bir şeyin faydalı olabilmesi için ahlak ve yasalara uygun olması gerekmez. (Uyuşturucu kullanmak vs.) Değer  Ekonomik mal ve hizmetlere verilen nispi önemdir.  Fayda mutlak,değer nispi bir büyüklüktür.Yani değer kavramında bir karşılaştırma olgusu saklıdır.  Eğer dünyada tek bir mal olsa,faydadan bahsedilebilir,fakat değerinden söz edilemez.  Kullanım Değeri: Bir malın bireylere sağladığı faydanın başka bir malın faydası ile karşılaştırılması neticesinde mala verilen nispi önemdir. (Bir öğrenci için ders kitabının,futbol ayakkabısından daha fazla fayda sağaldığına inanıyorsa ders kitabı daha değerlidir.)  Değişim Değeri: Bir mal veya hizmetin,başka bir mal veya hizmetle değişebilme oranıdır.Değişim değeri,kullanım değerinin aksine kişiden kişiye değişmez. Üretim  Geniş anlamda üretim;sınırsız olan insan ihtiyaçlarını karşılamaya yönelik kıt mal ve hizmetlerin miktar ya da faydalarını artımaya çabalar olarak tanımlanabilir. Üretim Fayda artırmak da iktisatçı için üretimdir. •Kumaştan elbise yapılması • Stoklanma Şekil Faydası Yer Zaman Faydası Zaman Faydası Mülkiyet Faydası •Malın tüketicinin olduğu yere taşınması •En fazla ihtiyaç duyanların eline geçmesi için aracılık edenlerin (satıcıların) fonsiyonu Faktörleri a) Emek (İşgücü = Beşeri Sermaye): Mal ve hizmet üretiminde kullanılan kişinin fiziksel ve zihinsel yeteneklerini içine alır.Emeğin üretime katılması karşılığında elde ettiği getiriye ücret denir. b) Sermaye: Üretim için kullanılan fiziksel varlıklar.Alet,makine,teçhizat gibi daha önceden insanlar tarafından üretilmiş olan üretim araçlarına denir (iktisadi açıdan).Sermayenin üretime katılması karşılığında elde ettği getiriye faiz denir. c) Doğal Kaynak: Kastedilen dar anlamda toprak,geniş anlamda ise mvcut olan yeraltı ve yerüstü zenginliklerdir.Üretime katılmaları karşılığında elde ettikleri getiriye rant denir. d) Müteşebbis (Girişimci): Bütün bunları bir araya getirerek,toplumun eğilimlerine ve tecihlerine göre üretimde bulunan kişilerdir.Birey,firma ya da kamu kuruluşu olabilir.Elde ettiği getiriye kâr denir.Kâr,müteşebbisin iş riski alma,üretken kaynakları organize etme ve yeni buluşları ortaya çıkarması karşılığında aldığı bir ödüldür. Tüketim  Ekonomik mal ve hizmetlerin,insan ihtiyaçlarının giderilmesi amacıyla nihai kullanımına denir.  Tüketimin söz konusu olabilmesi için mal ve hizmetlerden faydalanmanın direkt olması gerekir. Ekonomik Etkinlik  Ekonomide kıt kaynakların toplum refahını maksimize edecek şekilde üretime koşulması ve üretilen mal ve hizmetlerin bireyler arasında adaletli olarak dağıtımının yapılması durumudur. Üretimde Etkinlik Bölüşümde Etkinlik Mevcut kaynaklarla en yüksek Üretilen mal ve hizmetlerim üretim düzeyine ulaşmayı ifade üretime katılanlar arasında adaletli eder. bir şekilde dağıltılmasıdır. Verimlilik = Ü  Emek,sermaye ve doğal kaynaklar gibi üretimde kullanılan bir birim girdi başına düşen mal ve hizmet miktarıdır.  Üretim faktörlerinden sadece biri dikkate alınırsa bu durumda hesaplanan verimlilik kısmi verimliliktir.(Emek verimliliği …) Ekonomik Birimler a) Hane Halkı: Tüm aile bireyleri.Hem üretici hem tüketici hem de kaynak sahibi (arzedici) konumundadır. b) Firmalar: Üretim faktörlerini kullanarak tüketicilerin istekleri doğrultusunda nelerin üretileceğinin kararını veren bireysel firmalardan, sermaye şirketlerinden devlete kadar bütün üretim birimlerini kapsar. c) Devlet: Firmaların üretimde bulunduğu piyasalarla ilgili düzenlemeleri yapan,mülkiyet haklarını koruma latına alan,vergi toplayan,bazı mal ve hizmetlerin üretimini yapan bir birim konumundadır. Üretim Kararlarında Alternatif Maliyet ve Üretim Olanakları Eğrisi Kıt Kaynaklar,Kıtlık Kanunu ve Ekonomi Bilimi  Üretilen mal ve hizmetlerin miktarı çok olsa bile sınırsız değildir.Çünkü; ekonominin üretim kapasitesinin de bir sınırı vardır.İhtiyaçlar ve kaynaklar arasındaki bu dengesizlik “Kıtlık Kanunu” olarak adlandırılır.  Ekonomi,sınırlı kaynaklarla sınırsız olan ihtiyaçları karşılama sorununu ile karşı karşıya olan bir bireyin ya da toplumun refahını en yüksek düzeye ulaştırmanın yollarını arayan bir bilim dalıdır.  Kaynaklar kıt olduğundan bunların nasıl ve hangi öncelikle kullanılması gerektiği konularında tercih yapmak zorunluluğu söz konusudur.Bu yönüyle ekonomi bir tercihler bilimi olarak karşımıza çıkmaktadır. Tercih ve Alternatif Maliyet  Kıt kaynakların kullanımıyla ilgili alınan her kararda,seçilen alternatifin maliyeti,seçiminden vazgeçilen alternatiftir.Buna,kaçırılan fırsatlar anlamında “fırsat maliyeti” ya da “alternatif maliyet” denir.  Üretim olanakları eğrisi,belli bir süre içerisinde,mevcut tüm kaynaklar ve teknoloji ile üretilebilecek nihai mal ve hizmetlerin alternatif bileşimlerini gösterir.  Bir model kurabilmek ve üretim olanakları eğrisini açıklayabilmek için bazı varsayımlar yapmak gerekir. 1. Ekonomide tüm kaynaklar etkin olarak kullanılmaktadır. 2. Ekonominin sahip olduğu kaynaklar,yani üretim faktörlerinin miktarı sabittir.Ancak,sabit olan bu kaynaklar farklı üretim türleri arasında tahsis edilebilir. 3. Kaynakların kalitesi ve teknoloji sabittir. 4. Ekonomide sadece iki mal üretilmektedir.  Bu varsayımlardan sonra üretim olanakları eğrisinin 2 temel ilkeyi de tanımladığını belirtmekte yarar var.(1) Mevcut kıt kaynaklar ile belirli bir dönemde üretilebilecek mal ve hizmet miktarının belli bir sınırının olmasıdır.(2) Toplum tarafından daha çok istenen bir malın üretim miktarını artırabilmek için diğer malın üretim miktarını azaltmak gerekir. TV 200 130 80 H M 30 40 Daha fazla üretime ihtiyaç olduğunu gösterir. Ekonomik kaynaklar tam ve etkin biçimde kullanılmıyor demektir. Otomobil Temel Sorunlar  İktisat biliminin ortaya çıkış nedeni kıtlıkla savaşmaktır. Tam Kullanım Sorunu  Üretim faktörlerinin tamamının üretime katılması tam kullanım ya da tam istihdam,bir kısmının katılamaması hali ise eksik kullanım ya da eksik istihdam olarak adlandırılır.  Tam kullanım halinde,üretim olanakları eğrisi üzerindeki noktalardan birinde üretim yapılması söz konusudur. Eksik Kullanım Sorunu  Üretim faktörlerinin alternatif kullanım alanlarının olması,kaynakların üretime katılması konusunda isabetli kararlar almayı zorunlu hale getirir.  Kaynakların etkin kullanımının sağlanması için verilecek kararlarda 3 temel soru dikkate alınır: 1. Hangi mal ve hizmetler,ne miktarlarda üretilecek? 2. Üretim,hangi yöntemlerler ve nasıl yapılacaktır? 3. Mal ve hizmetler kimler için üretilecektir?Yani üretilen mal ve hizmetlerin bölüşümü nasıl yapılacaktır? 1. Sınırsız ihtiyaçlar arasından bir seçim yapmak kaçınılmazdır.Bu tercihler yapılırken dikkate alınan husus,ihtiyaçların şiddet derecelerine göre sıralanmasıdır.Ancak,buradaki asıl sorun,önem sırasına konmuş ihtiyaçların eldeki kaynaklarla ne kadarının üretilebileceğinin tespit edilmesidir.Bu soruların cevabı ülkelerin benimsedikleri ekonomik sistemlere göre farklılık yaratabilir.Bazı ihtiyaçları gidermeye yönelik mal ve hizmetler bulunamazken diğer bazı mallar gereğinden fazla üretildiği için heba olur. 2. Üretim yöntemi seçilirken ülkenin ekonomik yapısına uygun yöntemler seçilmelidir.(İşgücü fazla ise emek yoğun / sermaye bol ise sermaye yoğun yöntem seçilmeli).Eğer seçim doğru yapılmazsa ülkedeki üretim faktörlerinin bir kısmının atıl kalması ve üretim olanakları eğrisinin altındaki noktalarda üretim yapılması durumu ortaya çıkar.Bu da refah kaybı demektir. 3. Toplumdaki gelir dağılımıyla ilgilidir.Zengin kesim fazla ise zengine,fakir kesim fazla ise fakire hitaben daha fazla üretilir. İktisadi Büyüme ve Kalkınma Sorunu  Bir toplumda mevcut kaynaklar ve veri teknoloji ile üretilebilecek olan max. mal ve hizmet miktarı üretim olanakları eğrisi ile ifade edilmektedir.Zaman içinde gerek üretim faktörlerinin miktarı ve verimin artması gerekse teknolojide yaşanan gelişmelere bağlı olarak üretim olanakları eğrisi dışa doğru kayar (üretim artar,ekonomik büyümeyi gösterir). Temel Sorunlar ve Ekonomik Sistemler  İktisadi sistem,toplum ihtiyaçlarını karşılayacak olan kıt kaynakların koordinasyonunun sağlandığı bir organizasyon olarak tanımlanabilir. Temelde Kapitalist (liberal) ve Sosyalist Sistem olmak üzere ikiye ayrılıyordu.Bunun yanı sıra,bu 2 sistemin temel özelliklerini almış olan Karma Ekonomik Sistem olarak kabul edilir.  Sosyalist Sistemi benimsemiş olan Doğu Bloğu ülkelerindeki çözülmeler sistemin çözülmesine neden olmuş.Yani yavaş yavaş tarihe karışmıştır. Kapitalist Sistem ve Temel Sorunların Çözümü  İktisadi faaliyetlerin işleyişinin bireylerin serbest girişimine ve bireyler arasındaki görüşmelere bırakıldığı,toplumdaki üretim,bölüşümü,tüketim ve değişimi düzenleme işinin serbest piyasalara ve serbestçe işleyen fiyat mekanizması tarafından gerçekleştirildiği sistemdir.  Saf liberal sistemin geçerli olduğu bir toplumda devlet iktisadi hayata hemen hemen hiç müdahale etmez.Kısmen müdahale ise karma ekonomik sistemdir.  Kapitalist sistemin işleyişini sağlayan bazı temel kurumlar vardır: a) Özel mülkiyet ve girişimin özgürlüğü b) Piyasa ve fiyat mekanizması  Özel mülkiyet hakkı,bireylerin üretim araçlarına sahip olabilmeleri,üretim ve tüketim kararlarını özgürce verebilmeleri,sahip oldukları varlıkları miras yoluyla mirasçılarına bırakabilmelerini ifade eder.Bireylerin girişim özgürlerin kullanırken kendilerine en yüksek kâr sağlayacak şekilde davranırlar.Kapitalizmin dinamiğini oluşturur,kendi çıkarlarını maksimize etmeye çalışırlar,bunu yaparken de toplumun çıkarları da max. düzeye ulaşmış olur.  Kapitalist sistemde temel ekonomik sorunların çözümü piyasa ve fiyat mekanizması aracılığıyla yapılır.Fiyat mekanizması tam olarak işlerse devletin müdahalesine gerek kalmadan ekonomik sorunlara çözüm bulunur.Piyasa ve fiyat mekanizması 3 temel soruna çözüm getirmiştir. 1. Tam Kullanım Sorunu: Bu sorun genelde çalışmak isteyenlerin bir kısmının iş bulamaması şeklinde ortaya çıkar. 2. Etkin Kullanım Sorunu: Hangi malların ne miktarda,nasıl ve kimler için üretileceği sorunlarının çözümü de yine düzgün işleyen fiyat mekanizmasıyla sağlanacaktır.Mal ve hizmetler nasıl üretilecektir? Sorusuna => rasyonel hareket eden üretici maliyetini min. düzeye indirecek faktör seçer (emek ucuzsa emek,sermaye ucuzsa sermaye fazla kullanır). 3. Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Sorunu: Üretim kapasitesinin genişletilerek üretimin artırılması,kâr amacıyla üretimde bulunan girişimciler tarafından gerçekleştirilir.Daha fazla kâr elde etme düşüncesinde olan girişimciler yeni teknolojileri kullanmak,üretim faktörlerinin verimliliklerini artırmak suretiyle daha fazla mal ve hizmet üretimine yönelirler. Karma Ekonomik Sistem  Piyasa ve fiyat mekanizmasının kurum ve kuralları yürürlüktedir.  Temel ekonomik sorunların çözümü fiyat mekanizmasının otomatik işleyişine bırakılmıştır.Özel sektörün yapmadığı veya aksattığı yerlerde müdahale eder.Özel sektörde olmayan gerekli şeyleri devlet kamu sektörü olarak yapar.Daha adil bir gelir dağılımı oluşturarak toplumu refah seviyesini artırmaya çalışır.  Piyasa ve fiyat mekanizması esas alınmakla birlikte ekonomik gelişmesi merkezi demokratik bir planla sağlanmaya çalışılır.Yapılan planlar kamu sektörü için emredici,özel sektörleri için yol gösterici nitelik taşır.Kamu ile özel kesim rakip değil,tamamlayıcısı ve destekleyicisidir. Örn.: Makro analiz,toplam çalışanlar ve işsiz sayısı, fiyatlar genel düzeyi ve bunun zaman içinde değişimi, toplam hasıla-tüketimüretim gibi toplam büyüklükle-ri dikkate alır.Bu toplamları neyin belirlediğini ve deği-şen koşullar karşısında bu toplamların nasıl değiştiğini araştırır. Örn.: Mikro analiz,bireysel arz ve talep ile ilgilenirken,makro analiz toplam arz ve toplam taleple ilgilenir. Analiz Yöntemleri a) Ekonomik Ayrım Ekonomi = Mikro Ekonomi + Makro Ekonomi Mikro Ekonomi = Değer Teorisi + Refah Teorisi Değer Teorisi = Fiyat Teorisi + Üretici Teorisi Makro Ekonomi = Ulusal Gelir ve İstihdam Teorisi + Ekonomik Büyüme ve Kalkınma Teorisi b) Makro ve Mikro Analiz  Mikro ve makro analiz ayrımında belirleyici kriter,incelenen ekonomik birimin büyüklüğüdür.Birey,hanehalkı ve firma gibi küçük birimlerin ekonomik faaliyetlerini mikro analiz inceler.  Mikro analiz;piyasalardaki fiyat ve miktarın oluşumu,piyasalar arasında-ki ilişkiler,mal ve hizmetler arasında tercih yapma durumunda olan tü-ketici ve firmaların karar alma süreçleri ile ilgilidir.  Makro analizin konusu ise,toplulaştırılmış ekonomik davranışlar ve bir bütün olarak ekonominin tamamıdır.Milli gelir,para,bankacılık…  Mikro ve makro analiz birbirinin rakibi değil tamamlayıcısıdır. Mikroskop Teleskop c) Statik ve Dinamik Analiz  Statik Analiz: Ekonominin belirli bir andaki durumunun ortaya konulması yani fotoğraflarının çekilmesidir.Zaman boyutu dikkate alınmaz.  Karşılaştırmalı Statik Analiz: Ekonominin belirli zamanlardaki durumu-nun incelenmesidir.  Dinamik Analiz: Zaman içinde meydana gelen değişiklikler incelendiğin-de yapılan analizdir.Bir ekonomik olaydaki değişikliği zaman içinde ele alır ve bir denge halinden yeni bir deneğe haline geçişi inceler (Hafta,ay ya da 3 aylık dönemler halinde inceler). d) Kısmi ve Genel Analiz  Ekonomik olayların temel çatısını değiştirmeyecek şekilde yapılan basitleştirici işlemlere dayalı analizlere kısmi analiz denir.Bu bağlamda; ekonominin bir biriminin ya da bir bölümünün dengesinin analizi kısmi analizdir.Fiyatın oluşumunda o malın arz ve talebinin etkili olduğu varsayılır.Kısmi denge analizi genelde öğretici amaçlarla ya da çok kısa dönemli etkilerin açıklanmasında kullanılır.(Yalnızca bir piyasa veya dar bir çerçevede)  Herhangi bir piyasadaki değişmenin tüm ekonomi üzerindeki etkilerinin incelenmesine genel denge analizi denir.Bir piyasadaki değişmenin bu piyasa ile diğerleri,sonra da diğerleri ile arasında oluşan karşılıklı etkileşimler incelenir (genel,kısminin karşıtıdır.) e) Edebi ve Matematiksel Analiz  Analiz,herkesin anlayabileceği dille yapılırsa edebi analiz,basitleştirici varsayımlardan hareketle,matematiksel/istatiksel formüller kullanılarak yapılan analiz matematiksel analizdir.Matematiksel analiz,kesin ifadeleri içerdiğinden esneklik taşımaz.Özellikle 2. matematiksel analiz sıkça kullanılmaktadır. Dünya Savaşı’ndan sonra b. Devletin Ekonomik Faaliyette Bulunduğu Dışa Kapalı Ekonomilerde; Vergi ve KİT Gelirleri Harcamalar Ekonomik Faaliyetlerin Akımı Faktör Piyasası Faktör Arzı Faktör Gelirleri FİRMA Tüketim Harcamaları Mal ve Arz Talebi FİRMA Sermaye (Bankalar, Sermaye Piyasaları gibi) Y= C+S , S=I => Y=C+I Tasarruf (S) Amortismanlar Dağıtılmamamış Kârlar Yatırım Harcamaları Sermaye Birikimi Tasarruf Harcamalar Faktör Gelirleri c. Devletin Ekonomik Faaliyette Bulunduğu Dışa Açık Ekonomilerde; Vergi ve KİT Gelirleri Harcamalar Sübvansiyon Amortismanlar Dağıtılmamamış Kârlar Yatırım Harcamaları İhracat Gelirleri İthalat Giderleri Vergiler ve Sosyal Sigorta Primleri Devlet Maaş ve Ücretler Transfer Ödemeleri Tasarruf Sermaye Birikimi Tasarruf Dış Ticaret Dengesi Dış Ülkeler Harcamalar Faktör Gelirleri HANEHALKI Yatırım Harcamaları (I) Amortismanlar Dağıtılmamış Kârlar HANEHALKI  Belirli bir dönemdeki tüketim harcamaları ya da eşdeğeri olan satış gelirlerinin toplamı,aynı dönemde üretilen mal ve hizmetlerin piyasa değerleri toplamına eşittir.Bu toplam,aynı zamanda o ülkenin brüt milli hasılasıdır.Bu toplamdan amortismanlar çıkarılırsa net milli hasılaya, dolayısıyla vergiler de çıkarılırsa milli gelir değerine ulaşılır. (Milli gelirin üretilen yönüyle hesaplanması denir.) Tüketim Harcamaları (C) Faktör Gelirleri (S) FİRMA Faktör Talebi Faktör Giderleri Mal Piyasası Sübvansiyon HANEHALKI Satış Gelirleri Mal ve Hizmet Arzı HANEHALKI FİRMA a) Devletin Ekonomik Faaliyette Bulunmadığı Dışa Kapalı Ekonomilerde; Vergiler ve Sosyal Sigorta Primleri Devlet Maaş ve Ücretler Transfer Ödemeleri Tasarruf