Słowiańska frazeologia gwarowa II

Język Polski, 2017

Losy frazeologizmu szewska pasja na tle zjawisk językowo-kulturowych Słowa kluczowe: frazeologia, rozwój znaczeniowy wyrazów, polisemia, stereotyp. Celem niniejszego szkicu jest próba prześledzenia losów jednego z mocno utrwalonych w polszczyźnie frazeologizmów-wyrażenia szewska pasja. Komponent przymiotnikowy łączy je tematycznie z jednostkami języka utrwalającymi realia tradycyjnego rzemiosła, rzeczownikowy zaś z leksyką dotyczącą uczuć. Dzieje frazeologizmu wiążą się z przemianami, jakie zaszły w obu sferach tematycznych polskiego słownictwa, są również świadectwem współczesnych zjawisk komunikacyjno-językowych, jak bowiem ujął to metaforycznie Wojciech Chlebda, "za każdą jednostką języka stoi [...] cała jej historia-rzadko prosta i oczywista, częściej pełna zawikłań, bocznych ścieżek, ukrytych przejść ku innym lądom i czasom" (Chlebda 2005: 275)1. W wypadku wyrażenia szewska pasja historia wydaje się "prosta i oczywista", ale bliższy ogląd ukazuje jednak pewne "boczne ścieżki", którymi podąża ten frazeologizm, zwłaszcza we współczesnej polszczyźnie. Zacznijmy zatem od historii. Jako najstarszą dokumentację omawianego frazeologizmu w polszczyźnie pisanej Nowa księga przysłów i wyrażeń przysłowiowych polskich pod redakcją Juliana Krzyżanowskiego (dalej NKP) zamieszcza cytat z końca XIX wieku2 z tekstu Michała Bałuckiego. Wyrażenia tego nie notuje Linde (L), brak go również w Słowniku wileńskim (SWil). Słownik warszawski (SW) także nie rejestruje odrębnego hasła szewska pasja, ale takie połączenie wyrazowe znalazło się w dokumentacji przymiotnika szewcki/szewczy/szewski: Szewcka pasja mię bierze3. NKP pod hasłem szewska pasja podaje kilkanaście cytatów z dzieł literatury pięknej (m.in.

Poznańskie Studia Slawistyczne, 2020

The article addresses the issue of a body language as a semiotic code and its reflection in systems of natural languages, in their phraseological resources. The material for analysis is phraseological units of contemporary Polish and Russian languages. The basis for comparison is the phraseological concept by Weronika N. Telia (В.Н. Телия) and linguistic works by Grigorij E. Krejdlin (Г.Е. Крейдлин). First and foremost, three types of signs of the body language are verbalised in subsystems under analysis: bodily symptoms, symptomatic and communicative gestures and a body position.

2022

Językoznawstwo

W artykule podjęto problematykę lakunarności jednostek frazeologicznych w języku bułgarskim i polskim. W tekście przedstawione są różne poglądy na temat typów i stopni ekwiwalencji międzyjęzykowej we frazeologii. Autorzy podkreślają, że obecność lub brak ekwiwalencji międzyjęzykowej w jednostkach frazeologicznych powinny być ustalane na podstawie semantyki. Badanie zostało przeprowadzone na obszernym materiale ilustracyjnym, obejmującym idiomy, utrwalone porównania i inne typy jednostek frazeologicznych. Słowa kluczowe: frazeologia, lakunarność, ekwiwalencja międzyjęzykowa, bezekwiwalentne jednostki frazeologiczne, język bułgarski, język polski.

LingVaria, 2021

2014

This paper deals with Polish phraseologisms and proverbs which contain names of handicraft tools. Most of the collected material currently belongs to recessive phraseological units. Viewed from the perspective of a deeply ingrained linguistic picture of the world, they appear to constitute linguistic evidence of an incredibly significant role, which according to language users, is played by the image of tools used for expressing various meanings connected with performing activities, doing certain jobs, as well as many aspects of individual and social life.

Przestrzenie Teorii, 2008

In the article are discussed various aspects of dialogic character, which appear in Boccaccio's Decameron and which are signalled or discussed by the author himself (a dialogue inside the text, intertextual dialogue, thematised dialogue, a dialogue with the reader and the like). Against this background the narrative strategies used by the so called "imitators" of the Tuscan writer, who discard his innovative view are interesting. Some of them ostentatiously "do not notice" this problem at all, others deprive dialogue of its open and ambiguous character, still others make it fit the needs of political persuasion. This attitude is more precisely illustrated by means of an example of Novelle-Short Stories of Giovanni Sercambi of Lucca and the original novel II Paradiso degli Alberti attributed to Giovanni Gherardi da Prato (these two Tuscan works of literature come from the 1 5th century).

1997

The article contains over 100 word formation neologisms taken from the mass media (periodicals and television advertisements), their thematic classification and the information about their origin and the way of derivation

Ijp Pan Sygn 0001 004304 00, 2014

Polonica, 2019

Wyrażenia przysłówkowe określające relacje przestrzenne w gwarze spiskiej (na podstawie danych z Korpusu Spiskiego) Wstęp Określanie relacji przestrzennych jest jedną z domen przysłówków i wyrażeń przysłówkowych. W przypadku zarówno jednych, jak i drugich można znaleźć różnice znaczeniowe, gdy porównamy polszczyznę ogólną i gwarę; te same jednostki leksykalne mogą opisywać dwie różne relacje. Przykładem może być znany regionalizm na pole, który w południowych regionach Polski oznacza nie tylko dosłownie 'na rolę, na pole uprawne', ale także 'na zewnątrz budynku, na świeże powietrze'. Na takich właśnie połączeniach wyrazów skupimy się w niniejszym tekście, ograniczając się do jednej z grup semantycznych, określających relacje przestrzenne w gwarze spiskiej. W kolejnych częściach artykułu przedstawię wyodrębnione przy pomocy Korpusu Spiskiego wyrażenia przysłówkowe, a następnie pokrótce opiszę ich znaczenie. Następnie dokonam podziału ciągów na grupy określające statyczność i kierunkowość ruchu, podając przykłady ze wspomnianej bazy danych. Temat ten w gwarze spiskiej nadal pozostaje niezbadany, dlatego istnieje w dialektologii potrzeba opracowania go i dalszego rozwijania. Praca jest więc zaledwie początkiem szerszych badań na temat ciągów występujących w gwarze w funkcji przysłówkowej. Jak wspomniałem, jako źródło danych wybrałem Korpus Spiski, ze względu na jego bardzo dobrą znajomość i na możliwości badań nad jednostkami wielowyrazowymi, jakie projekt ten umożliwia językoznawcom. Spisz i gwara spiska Spisz jest krainą geograficzną na południu Małopolski, rozciągającą się na terenie Polski i Słowacji. Do samej Polski należy ok. 195 km 2. Region ten jest położony pomiędzy SUMMARY Adverbial phrases defining spatial relations in the Spisz dialect (based on data from the Spisz Dialect Corpus)