Trenden Öküze Bakmak

İki İstasyon Arası Tren Yazıları Bu kitap Metinbilim Enstitüsü Derneği’nin projesidir www.metinbilim.orgr.tr Facebook:@metibilimenstitüsü İnstagram: @metinblimevreni İki İstasyon Arası Tren Yazıları Editör Dr. UMUT DÜŞGÜN TÜRK EDEBİYATI VAKFI YAYINLARI - 219 Edebiyat Yazıları - 2 T.C. KÜLTÜR ve TURİZM BAKANLIĞI SERTİFİKA NUMARASI 16549 Editör Dr. Umut Düşgün Kapak - Mizanpaj Atilla Ceylan Tashih Hülya Ayçiçek 1. Baskı 2018 ISBN: 978-605-9320-46-7 Bu kitap Turgutlu Belediyesi ve Mektebim Turgutlu Kampüsü’nün desteği ile basılmıştır. TÜRK EDEBİYATI VAKFI YAYINLARI Divanyolu Cad. No: 14 Sultanahmet - Fatih / İstanbul Tel: 0.212 526 16 15 - 527 50 32 / Faks: 0212 513 77 49 www.turkedebiyati.com.tr [email protected] / [email protected] Twitter: @turkedebiyati72 / @turkedebiyatiV Instagram: @turkedebiyati72 / @tedev78 Facebook: facebook.com/turkedebiyativakfi Baskı - Cilt Şenyıldız Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Gümüşsuyu Cad. Işık Sanayi Sitesi No: 19/C 102 Topkapı - İstanbul Tel: 0212 483 47 91 (Pbx) Sertifika No: 11964 © Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, yayının basılı hakları yanında, yayının elektronik ortamda hazırlanması, basılması, çoğaltılması, fiyatlandırılması, dağıtılması, satılması ve pazarlanması veya bu konular ile ilgili istendiğinde firmalarla çalışılması konusunda tüm kanuni hakların tek yetkilisidir. İçindekiler Sunuş ................................................................................9 Ekonomiden Edebiyata Demiryolu (Turgay Şirin) .................................................. 11 Ekonomik Gerçeklikten Romantizme Trenler ve İstasyonlar (Uğur Turan) ...................................................13 Sanayi İle Edebiyatı Birleştirmek (Yüksel Coşkunyürek) ......................................15 Trenden Öküze Bakmak (Ahmet Akgöl)..................................................17 Yitik Bellekler İstasyonu: Oğuz Atay’ın “Bir Rüya”sı (Ahmet Duran Arslan) .................................... 38 Türkiye’de İşletmeye Açılan İlk Demiryolu: İzmir-Kasaba (Turgutlu) Hattı (Arif Kolay) ..................................................... 48 Tatarca Hacnâmelerde Tren Yolculuğu (Alfina Sibgatullina) ........................................ 76 Paula Hawkins’in “Trendeki Kız” Romanı ve Tren Penceresinden Ev Görüntüleri (Ayşe İlker) ..................................................... 85 Aydın-İzmir Demiryolu Anıları (Erdal Çil) ....................................................... 96 İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 5 Demiryolu Mimarisi Üzerine (Eti Akyüz Levi)............................................. 103 Tuna’dan Geçen Atlar ve Trenler: Ali Akbaş’ın “Göç” Şiiri Üzerine Bir Okuma (Fahri Kaplan) ...............................................125 “Demiryolu Hikâyecileri-Bir Rüya”yı Yeniden Görmek (Ferda Zambak) ............................................. 131 Kelimelerin Dilde Geldiği Son Nokta: Atasözü ve Deyimlerde “Tren”in Yeri (Feriştah Funda Arı) ......................................146 Söz ve Nota Yerine Acı ve Gözyaşı ile Oluşan Makedon Göç Şarkıları Kalanların’ Göç Hikâyesi (Filiz Mehmetoğlu) ........................................ 161 Hatice Meryem’in Varsayımları: Demiryolunun Dile Getirdiği Anlatı (Gizem Ece Gönül) ......................................... 176 Çocuk Kitaplarında Tren (Hatice Fırat) ................................................200 Edebiyatın Dört Treni (Mehmet Aycı) .............................................. 233 Attila İlhan’ın Şiirlerinde Tren, Trenle İlgili Terim ve Kavramlar, Tren Coğrafyası ve Duygular (Nâmık Açıkgöz) ........................................... 239 Benim Trenlerim (Nâmık Açıkgöz) ............................................261 Mustafa Kutlu’nun Hikâyelerinde Tren (Nâmık Açıkgöz) ........................................... 267 Uzun Hikâye’ Yi Tren Merkezli Okumak (Nazlı Eser) ....................................................277 6 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI Gecikmiş Bir Tren Yolculuğu Üzerine Bazı Gözlemler (Necdet Subaşı) ............................................. 288 Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında ‘Demiryolu’, ‘Tren’ ve ‘İstasyon’ Hikayeleri (Nesrin Karaca) ............................................ 292 Trenin Bir Sahne Olarak Kullanımı (Oktay Yivli) ...................................................313 Edebiyatın Başladığı Yer: Geç Gelen Tren (Ramazan Arı) ...............................................321 Tren Kavramını Karşılayan Sözcükler Üzerine Semantik Bir İnceleme (Raziye Ersan) ...............................................331 Ferat Emen’in “Naim Süleymanoğlu” Öyküsünde Ulaşım Sistemi-Siyasal Rejim İlişkisi (Şener Şükrü Yiğitler) ................................... 346 Kuşluk Treni: Orhan Kemâl’in Bereketli Topraklar Üzerinde Ve Gurbet Kuşları Romanlarında Göç (Umut Düşgün) ............................................. 354 Tarık Buğra’nın “Hayat Böyledir İşte” Hikâyesinin Kurgusunda Trenin Rolü (Ümral Deveci) ............................................. 380 İbrahim Efendi Tabletleri’nden Vagon Serüvenleri (Ümral Deveci) ............................................. 390 Demiryolu Öykülerinde Yabancılık (Veli Uğur) .................................................... 398 Fotoğraflar ..................................................... 417 İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 7 Trenden Öküze Bakmak Ahmet AKGÖL*4 Giriş ir ulusun kültürünün temel unsurlarını canlı tutmanın yolu, onların sürekli olarak başka dönemlerde güncellenmelerine bağlıdır. En etkili güncelleme yolu ise başka yapıtlarda yeniden kullanıma sokulmaları, bir başka deyişle söylemlerarası/metinlerarası/göstergelerarası bir sürece katılmalarıdır (Aktulum, 2013, s. 9). Bahsi geçen sürecin önemli bir örneği de sözlü kültür unsurlarıyla medya unsurlarının girdiği ilişkilerdir. Bu ilişkiler medya unsurları temelinde gerçekleşir ve medya yeni kültürel biçimlerin oluşmasında katkıda bulunurken önceden var olan (sözlü) kültürü, hammadde olarak yeniden yaratarak, değiştirerek ve şekillendirerek kullanır. Hâlihazırda var olan kültürün işlenmesiyle oluşan medya kültürü, gerçek kültürün hem bir yansıması hem de yeniden şekillendirilmesidir (Özdemir, 2012, s. 9). Bu çalışmada “öküzün trene baktığı gibi bakmak” deyimi ve bu deyimi konu alan karikatürlere (yani hali hazırda var olan kültür ve bu kültürün kullanılarak yaratıldığı medya kültürüne) gelenek modernite ilişkisi açısından bakılacaktır. Deyimin B * Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türk Dili ve Edebiyatı Ana Bilimdalı Doktora Öğrencisi. [email protected]. İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 17 karikatür tarafından nasıl bir kılığa sokulduğu, deyimin içindeki kültürel arka planındaki anlamların karikatürde nasıl biçimlendirildiği ve dönüştürüldüğü ayrıca deyimin kültürel arka planındaki ilişkilerin ve çatışmaların, karikatürdeki mizaha metinlerarası/göstergelerarası ve medyalararası göndermelerle nasıl etki yaptığı incelenecektir. İnceleme işlemi internetten ortamından örneklem yoluyla seçilmiş karikatürler üzerinde yapılacaktır. İnceleme işlemine geçmeden önce deyimlere ve öküzün trene baktığı gibi bakmak deyimine ve bu deyimin arka planına ayrıca karikatür medyasının özelliklerine bakmakta fayda vardır. 1. Deyimler ve Karikatürler Deyim ile karikatür arasındaki ilişkiyi karikatür üzerinde değerlendirmeden önce deyimlerin özellikleri ve öküzün trene baktığı gibi bakmak deyiminin kültürel arka planını, ayrıca karikatür medyasının önceden var olan kültür ürünlerini nasıl işlediğini anlamak ve karikatür medyasının özelliklerine bakmak için iki kültür unsuruna ayrı başlıklar açmak gerekmektedir. 1.1. Deyimler Bir kavramı belirtmek için bulunmuş özel bir anlatım kalıbı olan deyimler, sözlü kültürün önemli hazinelerindendir ve çeşitli araştırmacılar tarafından üzerinde çalışma yapılmış ve tanılandırılmaya çalışılmıştır. Bu araştırmacıların başında Ömer Asım Aksoy gelir. Aksoy, deyimleri “Bir kavramı, bir durumu ya çekici anlatımla ya da özel bir yapı içinde belirten ve çoğunun gerçek anlamlarından ayrı bir anlamı bulunan kalıplaşmış sözcük topluluğu ya da cümle olarak tanımlarken, bu tanım Ali Püsküllüoğlu ve Metin Yurtbaşı başta olmak üzere deyimler sözlüğü hazırlayan önemli araştırmacılar tarafından kullanılmıştır (Aksoy,1991, s.46; Püsküllüoğlu, 1998, s.7; Yurtbaşı, 2004, s.1). 18 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI Öküz trene bakar gibi bakmak, gibi varyantları da olan, öküzün trene baktığı gibi bakmak deyimi ise yukarıdaki tanımlamada bahsedildiği gibi bir şeye hiçbir tepki veremeden, gözünü alamadan bakma işini daha çekici bir şekilde tabir etmek için yaratılmıştır. Deyimin yaratılmasıyla beraber bakma işi; söylenmesi hoş, akılda kalıcı, dikkat çekici, özel bir kalıp haline gelmiştir. Türk halkı öküzün meşhur bakışını “öküz gibi bakmak” (Püsküllüoğlu, 1998, s.640) deyimi ile kalıplaştırmışken, öküzün trene olan bakışı için de ayrı bir deyim yaratma ihtiyacı duymuştur. Bu durumun bir sebebi olmalıdır ve bu sebep deyimin kültürel arka planında yatmaktadır. Her sözlü kültür ürününde olduğu gibi deyimin de arkasında kültürel bir arka plan vardır. Deyimin arka planındaki ilişkilerin ortaya çıkması, deyimi ve mizah yaratma eyleminde deyimi kullanan karikatürleri anlamaya yardımcı olmakla beraber, az önce sorulan soruyu da cevaplandıracaktır. Kültürel arka planı ortaya çıkarmak için deyimdeki iki unsura (öküze ve trene) karşılaştırmalı olarak bakmak gerekmektedir. Öküz, sığırın erkeğidir. Dişisinin aksine; insanoğlu tekerleği icat etmesinden ve tarıma geçmesinden, 20. yüzyılın son çeyreğine kadar yaygın olarak toprağı sürmekte ve yük taşımakta kullanılmış bir hayvandır. Doğanın insana bir hediyesidir. Öküzün bahsi geçen iki özelliğinden bir tanesi trenle benzerdir. Tren de buharlı motorun icadından günümüze kadar yük taşımak için kullanılan bir makinedir. Öküz ile uyuşmayan noktası ise; tren doğanın bir hediyesi değil, insanın dünyada daha kolay bir yaşam sürmesi için yarattığı kültürün bir parçası, yani insan yapımı olmasıdır. Öküz, çektiği arabayla beraber yük taşımanın geleneksel versiyonudur ve modern olan tren, insan hayatına girdikten sonra öküz unutulmaya başlamıştır. Öküz ve tren arasındaki bu karşıtlıklar ve benzerlikler göstergebilimsel dörtgene yatırıldığında şöyle bir tablo ortaya çıkmaktadır. İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 19 (doğa) a1 içerme (insanüstü becerisi) _ a2 (öküz) karşıtlık (egemenlik) çelişkinlik çelişkinlik karşıtlık (geleneksel-modern) (doğa) a2 içerme (insan becerisi) _ a1 (tren) Deyim, doğa-kültür çatışması temelinde oluşan gelenek-modernite çatışması sonucu meydana gelmiştir. Öküz, yük taşımanın geleneksel versiyonudur ve doğayı temsil etmektedir. Tren ise yük taşıma işinin modern versiyonudur ve insan eliyle yapıldığı için kültürü temsil etmektedir. Öküzün trene attığı ve deyime konu olan bu bakış, modern karşısında çaresiz kalan geleneksel yöntemi ve kendi içinden doğup kendisine karşı gelen kültür karşısında çaresiz kalan doğayı temsil etmektedir. Deyimin kültürel arka planında var olan doğa-kültür çatışması temelli gelenek-modernite çatışması, karikatürlerdeki mizahın da temeli olmakla beraber, çalışmanın başında belirtildiği gibi incelemenin sınırlarını da oluşturmaktadır. Son olarak, çalışmanın başında çizilen sınırların rastgele değil, görüldüğü gibi, bizzat deyim tarafından çizildiğini belirtmek gerekir. 1.2. Karikatürler Çizgi ile mizah yapma sanatı olan karikatür, mizah ve çizim olmak üzere iki temel unsurdan oluşur. Karikatüre benzer desenler antik Mısır, Yunan ve Roma medeniyetlerinden beri görülmektedir. Gerçek anlamda karikatür ise ancak Da Vinci gibi sanatçıların çirkinlikleri ve oran20 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI tısız organları ön plana çıkardığı çalışmalarla oluşmaya başlamıştır. Güzelliği hedefleyen batı sanatında böyle çalışmalar yapılması dikkat son derece dikkat çekicidir ve bu yeni anlayış resim sanatını, genellikle çirkinliklerin ve uyumsuzlukların ön plana çıkarılmasıyla yaratılan, mizaha yanaştırmıştır. Böylece resim sanatında çarpıkları ön plana çıkarma ihtiyacı ile ortaya çıkan çalışmaları, farklı bir şekilde tanımlama gereksinimi doğmuştur. Bu gereksinim sonucunda Mosini İtalyanca abartmak alay etmek gibi anlamlara gelen caricare sözcüğünden türettiği karikatür kelimesini ilk olarak 1646 yılında kullanmıştır William Hogart ise çarpıtılmış insan görüntüleriyle beraber davranış çelişkilerini de konu edinen çalışmalarıyla gerçek karikatürün öncüsü olarak kabul edilir. 1700’lü yılların başında yaşayan Hogart’tan sonra 19. yüzyıla gelindiğinde, karikatür günümüzdeki şeklini almaya başlamıştır. Toplumsal ve siyasal yergi amacıyla kullanılmaya başlayan karikatür, gazete ve dergilerin yaygınlaşması ayrıca çizgilerle beraber metinin de kullanılmasıyla beraber etkili bir anlatım biçimine dönüşmesiyle, ressamların boş vakitlerinde uğraştığı bir meşgale olmaktan çıkıp profesyonel bir iş haline gelmiştir.1 Metnin kullanılmasıyla beraber karikatürler, metinlerarası sürece dahil olmuşlardır. Mizahın saldırgan ve yıkıcı tavrıyla gelişen karikatürler, zamanla mizahın kişiler arası uyuma yönelik katılımcı tarzını2 da kullanmışlardır. Bu kullanım özellikle pazarlanan ürünü sempatik göstermek amacıyla hazırlanan reklam karikatürlerinde yaygındır. Bu çalışmada da incelenen karikatürlerin önemli 1 2 Bu başlık altında buraya kadar verilen bilgiler için Bora Özen’nin “Karikatürün Tarihi ve Karikatürü Diğer Sanatlarla İlişkisi” adlı yüksek lisans tezinden yararlanılmıştır. Karikatürler hakkında daha fazla bilgi sahibi olmak için bkz: ÖZEN, B. (2003). Karikatürün Tarihi ve Karikatürün Diğer Sanatlarla İlişkisi, Marmara Üniversitesi Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. Katılımcı mizah tarzı, birey tarafından kendine ve diğerlerine saygılı bir bi-çimde kişilerarası etkileşimleri geliştirici bir biçimde kullanılmasını ifade etmektedir. Katılımcı mizah tarzına sahip kişiler, kendilerini ihmal etmeden başkalarını eğlendir-meyi ve rahatlatmayı amaçlarlar (Yerlikaya, 2009, s.31) İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 21 bir kısmı reklam karikatürlerinden oluşmaktadır. Reklam karikatürlerinin dışında kalanlar ise yine aynı şekilde saldırgan bir tarzda3 olmayan, deyimin arka planındaki unsurları metinlerarası/göstergelerarası/medyalararası tekniklerle, karikatür üzerinde başka bir biçime dönüştürerek yaratılan uyumsuzluklara dayalı kişilerarası uyumu hedefleyen bir mizah anlayışı görülmektedir. Çalışmanın bir sonraki aşamasında bu durum ayrıntılı olarak incelenecektir. 2. Karikatürlerin İncelenmesi Öküzün trene baktığı gibi bakmak deyiminin kültürel arka planında doğa-kültür çatışması temelinde var olan gelenek-modernite çatışması tespit edilmişti. İnternet ortamından örneklem yoluyla seçilen karikatürlerde de bu çatışma kullanılarak mizah yaratıldığı görülmektedir. Çatışmaları veya uyumsuzlukları meydana getirilen unsurların bir tarafı deyimin kültürel arka planından veya deyimden bizzat esinlenilerek, diğer tarafı ise insanın yaşadığı herhangi bir olaydan esinlenilerek karikatüre geçirildiği görülmektedir. Olayların ele alış biçimi bakımından karikatürleri; kuşaklararası çatışmaları konu alan karikatürler, hızlı treni konu alan karikatürler ve deyimin oluşturduğu kalıptan çıkan öküzleri konu alan karikatürler olarak 3 ana başlıkta inceleyebiliriz. 2.1. Kuşaklararası Çatışmaları Konu Alan Karikatürler Bu başlık altında incelenecek karikatürler deyimin arka planındaki gelenek-modernite çatışması ilham alarak me3 Saldırgan mizah tarzı, uyumsuz mizah tarzıdır ve bireyi kendi üstünlük ve haz duygularına olan ihtiyacını karşılamak için mizahı başkalarına karşı uygunsuz biçimde kullanılmasıdır. Bu mizah tarzına sahip kişiler küçük düşürme, alay etme, aşağılama cinsel ve-ya ırkçı söylemlerle üstünlük ve haz duygularına olan ihtiyacını karşılarlar (Yerlikaya, 2009. s.32) 22 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI sajını ileten karikatürlerdir. Karikatürlerde görülen kuşak çatışmasında, deyimin kültürel arka planı yoğun bir şekilde hissedilir. Bir üst kuşak geleneksel olanı temsil ederek bir alt kuşağı anlayamaz ve sınırlamaya çalışır, alt kuşak ise modern olanı temsil ederken bir üst kuşağın eline doğmasına rağmen onun istediğini beğenmemekle birlikte, modern olanın sağladığı konforun peşinde koşar. Karikatürlerdeki mizah da işte bu şekilde ortaya çıkan kuşak çatışmasını sebep olduğu uyumsuzluk kullanılarak yaratılır. 2.1.1. Karikatür-1 Karikatürde, tren rayı, anne inek ve yavru öküz vardır. Karikatürde tren görülmemektedir ancak bir baloncuk içine yazılan “çuf…çuf…” yansımasıdan, trenin yakında olduğu ve kısa zaman içinde küçük öküzün önünden geçeceği anlaşılmaktadır. Anne ineğin “o kadar yakından izleme yavrum gözlerin bozulur” sözüne karşılık küçük öküzün “dur anne geliyor” cevabı, üst kuşağın isteğini reddediştir. Alt kuşağın üst kuşağın isteklerini reddetmesi ise kuşak çatışması doğurmaktadır. Karikatürdeki mizah da bu çatışma üzerine temellendirilmiştir. Deyimde trene alık alık bakan öküz alaycı dönüştürüm4 yöntemiyle rayların dibine getirilip trene bakmak için heyecanla bekletilmiştir. Anne ineğin uyarısındaki “seyret- 4 Alaycı dönüştürüm, bir yapıtın konusunu değil, biçemini değiştiren bir ana-metinsellik yöntemi olarak tanımlanır. Bir başka deyişle, alaycı dönüştürüm konusu değişmeden kalan bir yapıtın, sıradan bir biçemde yeniden yazılmasıdır. (Aktulum, 2000, s. 118) İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 23 me” sözcüğüyle kurulan medyalararası ilişki5 ile yakından televizyon izleyen çocukları kısıtlamaya çalışan ebeveynler göz önüne getirilmiştir. Anne inek, (geleneksel yöntemleri savunan üst kuşak) küçük öküzün (geleneksel yöntemleri reddeden alt kuşak) rayların dibinden heyecanlı bir şekilde tren seyretmesinden rahatsız olmakta ve onu endişeli bir şekilde uyarmaktadır. Bütün bunlarla beraber deyimde öküzün trene attığı bakış, çocukların televizyona kendini alamadan bakmasıyla ilişkilendirilmiş ancak durum öküzlerle sahnelenmiştir. Öküz trene bakar gibi televizyona bakan bir çocuk kullanılarak mesajı iletmek yerine, televizyona bakan çocuk gibi trene bakan bir küçük öküzün sahnelenmesi tercih edilmiştir. Bu sahneleme öykünme6 tekniği ile kurulmuştur. Alaycı dönüştürüm ve öykünme tekniği ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası/medyalararası ilişkilerle deyim ve onun arkasındaki kültürel arka plan (gelenek modernite çatışması üzerine temellendirilebilecek üst kuşak alt kuşak çatışması) kullanılarak bir uyumsuzluk yaratılmış ve bu uyumsuzluk mizaha sebep olmuştur. Karikatürdeki mizah, bu nedenle uyumsuzluk kuramı bağlamında değerlendirilebilecek bir anlayışa sahiptir. Karikatür, sütaş ürünlerinin tüketici tarafından sempatik görülmesi amacıyla özel olarak hazırlandığı için karikatürdeki mizahın, kişiler arası uyuma dönük katılımcı bir tarzı vardır. 2.1.2. Karikatür-2 Karikatürde, çizim tekniği ile hızlı olduğu anlaşılabilen bir tren, treni izlerken “vay” “süper” diyerek eğlendiği görülen iki genç öküz ve onların daha arkasında iki yetişkin öküz görülmektedir. Yetişkin öküzlerden bir tanesinin 5 6 Ersel Kayaoğluna göre; televizyon sözcüğünün yanı sıra “izlemek” “ayarlamak” gibi televizyonla ilişkili fiillerin kullanılmasıda medyalararasılık ilişkisini işaretlemeye hizmet ediyor. (Kayaoğlu, 2009, s.101) Öykünmedeherhangi bir biçemin taklit edilmesi durumu vardır. (Aktulum, 2000, s. 118) 24 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI genç öküzlere bakarak “gençler ne anlıyor bu hızlı trenden anlamıyorum” demesiyle kuşak çatışması yaratılmaktadır. Bu çatışmanın temelinde, deyimin arka planındaki gelenek-modernite çatışması vardır. Deyimin arka planı öykünme tekniği ile karikatüre yansıtılmıştır. Öküzün trene alık alık tepki göstermeden baktığı kara trenler modernleşmiş, alaycı dönüştürümle hızlı tren olmuş ve bununla beraber bakış şeklide bu hıza uyum sağlamıştır. Ancak trenin geleneksel haline, geleneksel yöntemle bakmak isteyen eski tarz gelenekçi öküzler, yeni nesil öküzlerin bakışlarını ve hızlı treni anlayamamaktadır. Deyimdeki bakış ve trenler, alaycı dönüştürüm yöntemiyle oluşturulan metinlerarası/göstergelerarası süreçle farklı bir şekle sokulmuş ve bununla beraber insanlar arasında sıklıkla karşılaşılan kuşak çatışması durumu karikatüre yansıtılmıştır. Karikatürde, kuşak çatışmasının içinde barındırdığı uyumsuzluk nedeniyle ortaya çıkan bir mizah varken, bu mizah, saldırgan bir amaç gütmekten ziyade, reklamı yapılan ürünü sempatik göstermek amacıyla, katılımcı bir tarzda yaratılmıştır. 2.1.3. Karikatür-3 Karikatürde, iki yetişkin öküz ve 3 genç öküz vardır. Genç öküzlerin, ellerindeki akıllı telefonlarla tren videoları izledikleri, telefonlardan çıkarılan baloncuklara “çuf, çuf, çuf” yazılmasından anlaşılmaktadır. Yetişkin öküzler gençleri üzüntü ve şaşkınlıkla takip etmekte ve biri bir diğerine “şu aplikasyonlar yüzünden yeni nesil tren görmeden yetişiyor” diyerek gençlerin gerçekleştirdiği bu davranışı onaylamamaktadır. Onaylamama durumuyla İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 25 bir kuşak çatışması gözler önüne serilmektedir ve bu çatışma deyimin arka planında var olan gelenek-modernite ve doğa kültür çatışması temeline oluşturulmuştur. Eski, yani treni çıplak gözle (geleneksel yöntemle) seyreden ve bu şekilde seyredilmesini savunan kuşak, yeni neslin treni akıllı telefondan (modern yöntemle) izlemesini istememektedir. Modern yöntemde, trenin geliş gidiş saatlerini beklemek diye bir durum yoktur, istenildiği zaman izlenme rahatlığı söz konusudur. Modern olanın sağladığı bu rahatlık aslında doğanın karşısındaki kültürün, doğaya karşı verdiği egemenlik savaşını da göstermektedir. Eski kuşak doğanın yarattığı şartlarda çıplak gözle izlemenin doğru olacağını düşünmekte ve kültürün yarattığı sanal dünyada da trenin izlenebildiğini görünce şaşırmakta ve yeni neslin doğadan iyice kopmasından korkmaktadır. Karikatürdeki mizah yansılama yöntemiyle kurulan metinlerarası/göstergeler arası ilişki, deyimde var olan trenin akıllı telefonlara girmesi üzerine kurulmuştur. Öykünme tekniği ile de eski ve yeni kuşak arasında yaşanan bu çatışma öküzler tarafından sahnelendirilerek, uyumsuz durum daha ileri bir seviyeye taşınmış ve mizahın dozu daha da artırılmıştır. Karikatürdeki mizahi anlayış uyumsuzluk kuramı ile açıklanabilirken, yeni kuşağın teknolojik aletlere olan bağımlılığının, deyimden alınan ilhamla eleştirilmesi nedeniyle mizah tarzı da saldırgan olarak nitelenebilir. Ancak karikatür bir reklam karikatürü olduğu için mizahın kişiler arası uyuma yönelik tarzının, saldırganlık dozajını düşürdüğü göz ardı edilmemelidir. 26 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI 2.2. Hızlı Treni Konu Alan Karikatürler Bu karikatürlerdeki mizah deyimin kültürel arka planında bulunan gelenek modernite çatışması üzerine kurulmuştur. Deyimdeki tren modernleşmiş ve daha hızlı olmuştur. Karikatürlerde ise bu trenlere karşı öküzlerin uyum süreci ele alınmaktadır. Mizah, öküzlerin hızlı trene uyum sağlayamaması veya beklenenden daha çabuk uyum sağlamasından dolayı doğan uyumsuzluklardan meydana gelmektedir. 2.2.1. Karikatür-4 Karikatürde, biri tren rayının kernarında diğeri ise çitlerin arkasında olmak üzere iki öküz vardır. Biri diğerine “görebildin mi?” derken; çitlerin arkasındaki öküz, bir toynağı çitlerin üzerinde durur vaziyette “Yok bu seferki daha da hızlıydı sanki” diyerek yanıt vermektedir. Bunun üzerine karşısındaki öküz “ulan bi tren zevkimiz vardı ya” diyerek durumdan şikâyetçi olmaktadır. Deyimde modern olanı temsil eden tren burada daha da modernleşmiş ancak öküz bu modernleşmeye ayak uyduramamış ve deyimindeki konumunda kalmıştır. Böylelikle deyimde var olan çatışma daha büyük boyutlara ulaşmıştır. Alaycı dönüştürüm ve öykünme yöntemiyle yaratılan metinlerarası/göstergelerarası ilişki, uyumsuzluk temelli yaratılan mizaha zemin hazırlamıştır ve bu mizahın tarzı kişilerarası uyuma yönelik olduğu için katılımcı mizah tarzı ile ilişkilendirilebilir. 2.2.2. Karikatür-5 Karikatürde, çayırlar üzerinde üç öküz görülmektedir. Bunların ikisinin kafasında kask vardır ve bir yere git- İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 27 mektedir. Sabit duran öküzün diğerlerine “hayrola bu ne hal böyle? Diye sorması ile öküzlerden biri “hızlı tren seyretmeye gidiyoruz sen gelmiyor musun ?” diyerek cevap vermektedir. Seyretme fiili kullanılarak televizyon veya sinema medyası ile medyalararası bir ilişki kurulmuştur ve bu ilişkiyle, insana özgü olan bir iş, öykünme yöntemiyle öküzlere yaptırılmıştır. Karikatürde hızlı tren resmedilmemiştir ancak bahsi geçmektedir. Deyimde ve buraya kadar incelenen karikatürlerde pasif olan öküzler burada trene bakmak için harekete geçmişlerdir. Deyimin, karikatürde bu şekilde değiştirilmesi yansılama tekniği sayesinde olmuştur. Bu teknikle oluşturulan yeni konuda ise bir alaycı dönüştürüm örneği sergilenmiştir. Bu sergileme hızlı tren izlemeye giden öküzlere kask taktırılmasıyla gerçekleştirilmiştir. Böylelikle karikatür ve deyim metinlerarası/göstergelerarası sürece girmiştir. Karikatürde modernleşen trenlere karşı öküzler, daha da modernleşmiş ve aktifleşmiştir. Bu durum deyimin kültürel arka planında bulunan gelenek-modernite çatışmasına uymaktadır ve yansılama tekniği ile beraber kullanılan alaycı dönüştürüm tekniğiyle yaratılan bu uyumsuz durum, mizahın sebebidir. Karikatürdeki mizah tarzı saldırgan bir amaç gütmeyen kişiler arası uyuma yönelik katılımcı mizah tarzıdır. 2.2.3. Karikatür-6 Karikatürde, bir duvarın önünde duran öküz üzerinde “hızlı trene bakabilen öküzler alınacak” afişine aynı deyimdeki gibi bakmaktadır. Karikatürde yansılama tekniği kullanılarak deyimdeki tren kaldırılmış yerine ikinci medya unsuru olan afiş konulmuştur (Kayaoğlu, 2009, s.36). 28 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI Bu afişle kurulan medyalararası ilişkiyle, modernleşmeye direnenin ilgi görmeyeceği mesajı verilmektedir. Trenin daha da modernleşmesiyle beraber öküzün yerinde sayması istenmemekte, onun da modernleşen trene karşı ayak uydurması beklenmektedir. Beklenilenin aksi ile karşılaşmak uyumsuzluk kuramı bağlamında değerlendirilebilecek bir mizah anlayışıdır. Karikatürdeki mizahi unsur, modernleşme beklentisini ileten afişin karşısında hala yerinde sayan, yani hala deyimdeki gibi bakış atan, öküzün konulmasıyla yaratılmıştır. Karikatürdeki mizah tarzı, kişiler arası uyuma yönelik katılımcı mizah tarzıdır. 2.2.4. Karikatür-7 Karikatürde, hızlı tren filminin yayınlanacağı sinema gişesi önünde resmedilmiş öküz ve inek çifti görülmektedir. Sinema ve afişin karikatürde beraber kullanılmasıyla kolaj tekniği uygulanmış ve medyalar arası bir ilişki kurulmuştur. Bu medyalar arası ilişkiyle karikatürde deyimin aksine öküz aktif olmuş ve modernleşen tren karşısında o da boş durmamış, treni yakalamış, hatta geçmiştir. Tren artık öküzün istediği zaman izleyebileceği bir nesne haline gelmiştir. Bu yorumun yapıldığı tablo yansılama ve öykünme tekniklerinin bir arada yoğun bir şekilde kullanılması sonucu oluşan metinlerarası/göstergelerarası ve medyalararası ilişki ile yaratılmıştır. Yansılama tekniği ile tren ortadan kaldırılmış, İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 29 afişe ve sinema salonlarına girmiş; öküzün kendini alamadan bakışı kaldırılmış, keyifle izlenen bir aktivite haline getirilmiştir. Karikatürdeki durumla, deyim arasında uyumsuz bir tablo vardır. Yansılama ve öykünme yöntemi ile yaratılan bu uyumsuzlukla, karikatürdeki mizah yaratılmıştır. Karikatürdeki mizahın tarzı, katılımcı mizah tarzıdır. 2.3. Deyimin Oluşturduğu Kalıptan Çıkan Öküzleri Onu Alan Karikatürler Bu başlıkta incelenecek olan karikatürlerde trene bakmaktan zevk alan ve trene bakmaktan kendini alamayan öküzlerin yerine trene bakmayan ya da bakmaktan kaçınan öküzleri konu alan karikatürler incelenecektir. Buraya kadar incelenen karikatürlerde öküz, tren veya bakış türlü yansılama ve alaycı dönüştürüm teknikleriyle birçok şekle sokulduğu görülmektedir. Ancak bu başlık altındaki karikatürlerde, zevk alan ya da trenden kendini alamayan bir bakış görülmemektedir. Deyimi oluşturan “trene bakış” bu karikatürlerde kullanılmamıştır ve öküzler trene bakmaktan vazgeçince deyimin kalıpları kırılmaktadır. Öküzler, artık trene bakmak hariç her şeyi yapmaktadırlar. Öküzün ve trenin olduğu bir sahnede bakış olması beklenirken, bakışın olmaması bir uyumsuzluk yaratmaktadır ve mizahın, bu karikatürlerde, uyumsuzluğun üzerine inşa edildiği görülmektedir. Deyimin kalıbının kırılmasıyla, deyimin kültürel arka planındaki kalıplaşmış sonu gelmeyen çatışmalar da son bulmuştur. Geleneksel olan öküz, modern olan tren karşısında sürekli çaresiz kalmaktan vazgeçmiş ve bakmayı bırakarak çatışmayı sonlandırmıştır. 2.3.1. Karikatür-8 Karikatürde, deyimin kahramanı öküz görünmemektedir ancak ikincil medya unsuru olan tabela aracılığı ile “tuvalete gittim gelicem” mesajını imzalı bir şekilde iletmiştir. Bu sahnede ne olursa olsun trene bakması gerektiği 30 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI veya trene bakmaktan zevk aldığı düşünülen öküz, tuvalet ihtiyacı için trene bakmaktan vazgeçmiştir. Bu vazgeçişin yarattığı şaşkınlıkla beraber trenin makinisti, öküzün bıraktığı mesaja, öküz gibi bakmaktadır. Yansılama tekniği ile oluşturulan metinlerarası/göstergelerarası/medyalararası ilişki, deyimin oluşturduğu kalıpları kırarak, bir uyumsuzluk yaratmıştır. Mizah yaratma eylemi ise, bu uyumsuzluk temelinde gerçekleştirilmiştir. Mizahın yaratılış aşamasında esnaflara özgü “tuvalete gittim gelicem” mesajının kullanılmasıyla kurulan medyalararası ilişki, ayrıca uyumsuzluğu yaratmada da yardımcı olmuştur. Karikatürde yaratılan mizahın tarzı, kişiler arası uyuma dönük, katılımcı mizah tarzıdır. 2.3.2. Karikatür-9 Karikatürde bir tren, bir uçak ve iki öküz vardır. Deyimde trene bakmaktan zevk alan veya kendini alamayan öküzlerden bahsedilmektedir. Ancak bu karikatürdeki öküzlerden biri “tren çok tehlikeli, ben artık uçağa bakıyorum” derken, bir diğeri “ben de otobüse…” diyerek trene bakmaktan vazgeçmişler ve böylelikle deyimin kurduğu kalıpların dışına çıkmışlardır. Trenden vazgeçmelerinin sebebi treni tehlikeli bulmalarıdır bu yüzden deyimdeki meşhur bakış, yerini endişe yüklü bakışlara bırakİki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 31 mıştır. Endişeli bakış öküzlerde daha önce görülmemiş olması nedeniyle deyimdeki bakışla arasında bir uyumsuzluk meydana gelmiştir. Alaycı dönüştürüm yöntemi ile oluşturulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile deyimin kurduğu kalıptan çıkan öküzlerin bu davranışları, uyumsuzluk yaratmaktadır. Mizaha sebep olan şey bu uyumsuzluktur ve karikatürdeki mizahın tarzı kişiler arası uyuma yönelik katılımcı mizah tarzıdır. 2.3.3. Karikatür-10 Karikatürde beş öküz bir tren vardır. Trene deyimdeki gibi bakan 3 öküzün aksine diğeri ikisi, trene bakmamakta ve farklı bir eylem sergilemektedir. İki öküzden biri diğerine “Merhaba siz de benim gibi treni seyretmekten sıkıldınız galiba” diyerek sıkıldıklarını belirtmişlerdir. Bunu belirtirken seyretme fiili ile bir medya unsuruna (tv, ya da sinema) gönderme yaparak medyalararası bir ilişki kurulmaktadır. Seyretme fiili ile kurulan bu ilişki, sıkılmak fiili aracılığı ile deyimin kurguladığı kalıpları kırmaya yardımcı olmaktadır ve bu durum uyumsuzluk temelli mizahın yaratılmasını sağlamaktadır. Deyimin kalıbını kıran trene bakma davranışı yerini, alaycı dönüştürüm ve öykünme tekniği sayesinde yaratılan flörtleşmek eylemine bırakmıştır. Böylelikle deyim metinlerarası/göstergelerarası sürece girmiştir. Yaratılan mizah tarzı kişiler arası uyuma yönelik katılımcı mizah tarzıdır Karikatürlerin incelenmesiyle ortaya çıkan bulgular toparlandıktan sonra deyim ve karikatür arasındaki ilişki nedenleri ve sonuçları tespit edilebilir. 32 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI 3. Sonuç Bu çalışmada deyimlerin karikatürler üzerinde insan hayatından bir kesite gönderme yaparak yeniden güncellendiği tespit edilmiştir. Karikatür-1’de televizyon izleme alışkanlığını sınırlandırmaya çalışan bir ebeveyn, karikatür-2’de gençlerin eğlencelerinden memnun olmayan yaşlılar, karikatür-3’de gençlerin zevklerinden dolayı endişelenen yetişkinler, karikatür-4’de bir şeye uyum sağlayamayıp hayıflananlar, karikatür-5’de hazırlanıp bir yerlere eğlenmeye gidenler, karikatür-6’da kendine bir iş bakanlar, karikatür-7 de sinemaya giden çiftler, karikatür-8’de tuvalet molası veren esnaflar, karikatür-9’da bir işten vazgeçenler, karikatür-10’da ise flörtleşmek amacıyla bir şeyden vazgeçenler deyim aracılığı ile karikatürlere konu olmuşlardır. İnsan hayatına özgü bu durumlar deyimin kültürel arka planında bulunan doğa-kültür çatışması temelli gelenek-modernite çatışması bağlamında karikatür üzerinde konu edilerek, deyimin tekrar tekrar güncellendiği tespit edilmiştir. Karikatür-1’de alaycı dönüştürüm ve öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ve medyalararası ilişki ile, karikatür-2’de alaycı dönüştürüm, öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile, karikatür-3’te yansılama ve öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile, karikatür-4’te alaycı dönüştürüm ve öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile, karikatür-5’te yansılama, alaycı dönüştürüm ve öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile, karikatür-6’da yansılama ve öykünme yöntemi ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ve medyalararası ilişki ile, karikatür-7’de yansılama, alaycı dönüştürüm ve öykünme yöntemi ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile karikatür-8’de yansılama ve öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ve medyalararası ilişki ile, karikatür-9’da alaycı dönüştürüm ve öykünme teknikleri İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 33 ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişki ile, karikatür-10’da ise yansılama ve öykünme teknikleri ile kurulan metinlerarası/göstergelerarası ilişkilerle deyim, karikatür üzerinde güncellenmiş ve bu güncelleme ile beraber mizah yaratma eylemine dahil olmuştur. Karikatürlerin deyimi kullanarak yarattığı mizah, deyimin kültürel arka plandaki gelenek-modernite çatışmasından ötürü uyumsuzluk kuramı bağlamında değerlendirilebilinecek bir mizahtır. Mizah yaratma sürecince çatışmaları ve uyumsuzlukları meydana getiren unsurların bir tarafı deyimin kültürel arka planından veya deyimden bizzat esinlenilerek, diğer tarafı ise insanın yaşadığı ve az önce bahsedilen olaylardan ilham alınarak, bir önceki paragrafta geçen tekniklerle karikatüre geçirildiği ve karikatür üzerinde bu iki tarafın çatıştırılmasıyla mizahın yaratıldığı görülmektedir. Karikatürlerde uyumsuzluk kuramı bağlamında değerlendirilebilinecek bir mizahi anlayış varken, karikatürlerin mizah tarzı ise genel olarak saldırganlığın aksine, kişiler arası uyuma dönük katılımcı olarak tanımlanan mizah tarzı olduğu tespit edilmiştir. Medyanın kendi kültürünü yaratmak için hâlihazırda varolan kültürleri kullandığı bilinmektedir. Bir medya unsuru olan karikatüründe sözlü kültür hazinesinin önemli bir cevheri olan bir deyimi mizah yaratmak amacıyla, yukarıda bahsedildiği hammadde olarak kullanmıştır. Karikatürün deyimi işlemesiyle yarattığı mizah, deyimin hem bir yansıması hem de yeniden şekillendirilmesi olduğu anlaşılmıştır. Bu durum karikatürle deyim arasındaki çıkar ilişkisini göstermektedir. Karikatür, mizah yaratmak için deyimi kullanırken, deyim hayatta kalmak amacıyla hissettiği güncellenme ihtiyacını karikatür üzerinden karşılamıştır. Kaynakça Kitaplar AKSOY, Ö. A. (1991). Deyimler ve Atasözleri Sözlüğü 1-2. İstanbul: İnkılap Kitapevi. 34 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI AKTULUM, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Kitabevi. AKTULUM, K. (2000). Metinler Arası İlişkiler, Ankara: Öteki Yayınevi. KAYAOĞLU, E. (2009) Edebiyat Biliminde Yeni Bir Yaklaşım, Medyalararasılık. İstanbul: Selenge Yayınları. MORREALL, J. (1997). Gülmeyi Ciddiye Almak. (Şenay Soyer, Kubilay Aysevener, Çev.) İstanbul: İris Yayıncılık PÜSKÜLLÜOĞLU, A. (1998). Türkçe Deyimler Sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayınevi. YURTBAŞI, M. (2004). Sınıflandırılmış Türkçe Deyimler. İstanbul: Arion Yayınevi. Tezler ÖZEN, B. (2003). Karikatürün Tarihi ve Karikatürün Diğer Sanatlarla İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi. İstanbul YERLİKAYA, E. E. (2009). Üniversite Öğrencilerinin Mizah Tarzları İle Algılanan Stres, Kaygı ve Depresyon Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi. Adana. Karikatürler Karikatür 1 (https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZiuj9ibNRlgVp0XJah6WcDwFz00m9P1E1gjT7KZDKUfVStJK_16-w67QQ5Esxy_18XW8u14peRblpQocw1NleLx33sKmA1-15p_1Xvwf3BhoMqeJNr4GlCuRDWoBJFXzp57_1x0OXLjFYN15RBKL-R1ad5U6lYge-_1E2D1JH_15virRKjsdQRBiDRKLTElo4_1Ec0s2Ypcw-3NBNQ6WN7oJudzq07Ue8BIUG4b870o_1MAh4XIVJRVov_1N6ywzEWXY1RQAjzRVd_1Jxl8NsLf9_1RbZmUfe7rrkBBs9Sp2GarSe_1ZYwCp_1en62WvzwxunWjoLFLAw35IytME-&hl=tr ) Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 2 (https://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fwww.antalyamiz.com%2Fsc_resimler%2Fmetinler%2F_0_1209496492.gif&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww. antalyamiz.com%2Ftr-galeri_slayt-40-334-Inek_okuz_hizli_tren_gencler.html&docid=nDDL12JUkIWkNM&tbnid=Ype05d2YUhFY-M%3A&vet=10ahUKEwjW_tr2zufdAhVEElAKHVm_DY8QMwg_KAQwBA..i&w=215&h=283&bih=626&biw=1366&q=%C3%B6k%C3%BCz-tren%20karikat%C3%BCrleri&ved=0ahUKEwjW_tr2zufdAhVEElAKHVm_DY8QMwg_KAQwBA&iact=mrc&uact=8 ) Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 3 https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZitLYcxn2H2VCn92mYGqZtcjeGShXUXkCJyNZHtdgrgC1WQyh6Jİki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 35 NAQyFA9vAPXl6l8CTdgItHqSeJ0JGt_1G_1DNxtouHeSf7vfyvkg4USAP7xjCPi8rIYg-QR0vsvgkiXV7p_1duU_1vRyOVP9jXjht7lL4q4bsqOv9xXAtpAPWUNxbDwiWVfXCjPCaSJzRucD0N4ljXpVf3aOyvdS0SO9_1uruNCkzX39fsDEryF5VCVyfAXW4hueW1NshdSHefumUPPCIBJX0Rsw6ZLKiIuslLm3hdGcZ95ybz-Vah7IpQhTQr9RZg4xw45l7PEvIUgcwTw7psUrP8&hl=tr Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 4 https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZiu9u1NRKby4qriePzQ6VdnuoGh5djLGjsMJ880x0bgcCiP2E14_1kuso-HUs1boev7Bla0_1JcKecvX7Klj9A9nK2VVs_14DuV6nUeBqP13lT9Vs2mL5Yn9dq_14oQH3ssXFcL_1aCZMrrAGMZ25JJbgZ8NnZDOg3SCXTpQcfyC2_1y4WpjdIUegmJ4xZ_1kWf6yjIjLzeYNcmzvbeQl36nitbvaOaclKNszEmPUcA_1_1XQ4pXMtxDPyu51i1wdylzL0CHJJwMmrcYMDd1mNPIh4QgFWN_1FIPJi9DywRWIx1dK9IgZIoGad0SH5po1oYZI6ALpKEF-hSEVn&hl=tr Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 5 https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZiuC86OsAVCFFas6teIF21W2nhclxkkpWA5enjGJV8_1dVniDRf-zr8S12ASUiD2Rdo6OQ5lNBnQQUTHVym4hZMJzelim7KCVVfA-1nEiuC6ERrxDatZLdwdb7a2ZJLBneOot3OZVlNicyNNg6da_1elVHBjIXeVR0Kc3KMHQjAVeq6FJ1-FJz9DSl-iDEKmTs6UxfsTnt9am-0s10Zw8kwZEGtShx4DbFW9lWHvFGdPlJiq4yGZ5Hj-z2D43RkUn4TfYOi_1lMsy-_1A4U_1mCeNzl7e_1rRHxmTs1ib6-UKC1MHLFnH6BTkpfAzvcTuojIpHAJ9uwPI_1&hl=tr Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 6 https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZiuN8ZKsIAwucYt2W1soaNGm4wmmjbzV5Vg9UVjqwhaw2ULRV2gn_1HLkg5wsLmMN-mAlqFhjuYoUJQepi5pWcsplq-8ig_1NPPsgm1646-uEkxN_1q5MGqjHhwkphFeqQYCZKEF8mbO4iJEVhS9aSVum0BKRM8ifcsLEwLcF3xQGRS8vmRtMShTtlylqB2C7W31WXYLrzMIPfIU8J0ZUyGB_17LyhdBCSH0D918VAi19fDZXvtDuSsnodHj7HLdJVLlcVeI1MiP6eEZS2yhDsFFu0oJZeoHrl_1xwf2gQOGQVaOOMD0J6jAmn0C4QphWLFFvf1oBW7Vo&hl=tr Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 7 https://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fsosyobaz.com%2Fpublic%2Fimages%2Fresized%2Fimg_58c9516ba4e08_1489588587.jpg&imgrefurl=http%3A%2F%2Fsosyobaz.com%2Ftrene-bakar-gibi-bakmayin-dedirten-tren-karikatur- 36 ❰ İki İstasyon Arası TREN YAZILARI leri&docid=5P8zbs9b1CfN7M&tbnid=x5FNPuZh7COB7M%3A&vet=10ahUKEwjJvoWSy-fdAhVDYVAKHU4PD8EQMwhOKBMwEw..i&w=700&h=579&bih=626&biw=1366&q=%C3%B6k%C3%BCz-tren%20karikat%C3%BCrleri&ved=0ahUKEwjJvoWSy-fdAhVDYVAKHU4PD8EQMwhOKBMwEw&iact=mrc&uact=8 Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 8 https://www.google.com.tr/imgres?imgurl=http%3A%2F%2Fimg4.fotos-hochladen.net%2Fuploads%2Fzkzjin92h6t73.gif&imgrefurl=http%3A%2F%2Fwww.main-board. com%2F589872%2Fokuzun-trene-baktigi-yer&docid=kdRAmOtP3APnAM&tbnid=dkUXw1dN39noEM%3A&vet=10ahUKEwjJvoWSy-fdAhVDYVAKHU4PD8EQMwhtKCgwKA..i&w=616&h=466&bih=626&biw=1366&q=%C3%B6k%C3%BCz-tren%20karikat%C3%BCrleri&ved=0ahUKEwjJvoWSy-fdAhVDYVAKHU4PD8EQMwhtKCgwKA&iact=mrc&uact=8 Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 9 https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZis65a1F6HEBCb290_1UMet2K3dA-WSIQhsuLHp7BbFNp-y9gtzbC_17c4zsDJD2gR2BxUSONDdgoBMVMTLkZSl7GWpFrPXp4TGm1TPusw_1i--JkdcRcsZYxeoj0hpZgKwjv9--La7joNK8RFXrKrzn6_17HcmVJ-zWUHfmHlYXsiEpI3BYb2C1dd9gPyNZl2vUVsb1WjB45_1bIWa-CxbBCp0JTmPApdm328po9CNVuUmB6qQoTmEULDzpN-nKFp75J-_1RHhweGF6lffdJObiqPPPofmYEtMKVQvaqRKQ2C4Av6s1U8ZWghkdC0qSDvK-o0wbAQRCb-2eQmiH8xv1fZWYDEXSNfog&hl=tr Erişim Tarihi: 1.5.2017 Karikatür 10 https://www.google.com.tr/search?tbs=sbi:AMhZZis65a1F6HEBCb290_1UMet2K3dA-WSIQhsuLHp7BbFNp-y9gtzbC_17c4zsDJD2gR2BxUSONDdgoBMVMTLkZSl7GWpFrPXp4TGm1TPusw_1i--JkdcRcsZYxeoj0hpZgKwjv9--La7joNK8RFXrKrzn6_17HcmVJ-zWUHfmHlYXsiEpI3BYb2C1dd9gPyNZl2vUVsb1WjB45_1bIWa-CxbBCp0JTmPApdm328po9CNVuUmB6qQoTmEULDzpN-nKFp75J-_1RHhweGF6lffdJObiqPPPofmYEtMKVQvaqRKQ2C4Av6s1U8ZWghkdC0qSDvK-o0wbAQRCb-2eQmiH8xv1fZWYDEXSNfog&hl=tr Erişim Tarihi: 1.5.2017 İki İstasyon Arası TREN YAZILARI ❱ 37