Rebèba
El marranzano(marranzanu in siciłian, dito anca rebèba o pionbè (in itałianscacciapensieri) , malarruni in całabrexe o Sa Trunfa in sardo), xe un strumento muxicałe idiofono costituìo da 'na struttura de metało repiegà so sé stesa a forma de fero de cavało cussì da creàr un spasio łibaro in mexo al qual se cata 'na sutìła łamèła de metało che da 'na banda xe fisàda a ła strutura del strumento e da l'altra xe łibara.
El strumento se suona ponendo l'estremità co' l'ancia łibara puxàda su i incixivi (senza strenxer masa) e spisegando ła łameła co' un deo mentre se canbia ła dimension deła cavità orałe par regołàr l'altésa dei soni che pol verifegàrse anca par mexo de diversi poxisionamenti de ła léngua. L'ogeto gavarìa da deventàr tuta 'na parte soła co'l corpo del muxicista. Bisogna però far atension a non petàr la łameła contro i denti, parchè ła pdarìa procuràr dani permanenti; inaxonta, sonare el scacciapensieri (rebèba) par un longo periodo danexa comunque i denti co' el ris-cio de dołori. Par segurésa, un altro modo par suonàr 'na rebèba xe queło de poxisionàr l'ancia łibara davanti ai denti sensa strenxerla.
Xe un strumento difuxo praticamente in tuto el mondo co' carateristeghe morfołogiche diverse; in Eoropa e India se ghe n'à trase a partìr dal XIV secoło. In Itałia xe pìtosto difuxo in Sardegna dove xe conosùo cofà "Trunfa" o "Trumba", ed in Siciłia dove xe conosùo come marranzanu e'l xe speso utiłixà par 'conpagnàr le tarantełe. Uno dei pì importanti centri de produsion de rebèba gera ativo Boccorio, picoła locałità deła Valsexia, in Piemonte, ai pìe del Monte Roxa. Dal centro produtivo de Boccorio, ativo dai primi ani del '500, nei periodi de masima attività, se estraxeva strumenti in America centrałe e setentrionałe. Ła difuxion del l'armonica a boca gà par scałinasion ridoto ła comerciałixasion e ła produsion del strumento. Altro inportante centro de produsion in area alpina jera queło de Molln in Austria (notisie in Alberto Lovatto, The production of trumps in Valsesia, in Journal of the IJHS, n. 1-2004) Un mucio interesante xe vedare l'uxo che se ne fa ne łe culure axiatiche dove el strumento xe costituìo da 'na ùgnoła de banbùk co' 'na léngua mobiłe un mucio sùtiła al centro che vien spisegà. In ste xone (par exenpio ne l'altopiano del Tibet), ła rebèba vien sonà contenporaneamente a l'emissione de un straparticołàr canto bifonico, tipico de ste region. Tałe canto prevede l'emisione de do o più soni vocałi che, exaltando i armonici, vien prodoti contenporaneamente.
La rebèba moderna se sona in tre modi:
- spisegando ła łameła normalmente e movendo ła léngua (emete vibrasion variabiłi 'conpagnàe dal baso son ugnòło e pròpio),
- spisegando ła łameła creséndo contenporaneamente l'estension de ła cavità orałe,
- spisegando ła łameła respirando contenporaneamente (emete un son ugnòło sensa vibrasion)
Bibliografia
- Bakx Phons, De gedachtenverdrijver: de historie van de mondharp. Hadewijch wereldmuziek, Antwerpen: Hadewijch, 1992. ISBN 90-5240-163-2
- Dournon-Taurelle Geneviève and John Wright, Les Guimbardes du Musée de l'homme, Muséum national d'histoire naturelle and l'Institut d'ethnologie, Paris, 1978
- Fox Leonard, The Jew's Harp: A Comprehensive Anthology, Lewisburg: Bucknell University Press; London, 1988
- Lovatto Alberto, “Primi appunti sulla ribeba in Valsesia” (Introduzione di R. Leydi), Dams Università, Bologna, 1983
- Mercurio Paolo, Sa Trumba. Armonia tra telarzu e limbeddhu, Solinas Edizioni, Nuoro, 1998
- Guizzi Febo, "Gli Strumenti della Musica popolare hin Italia", LIM, Lucca, 2002
Altri progeti
Errore script: nessun modulo "Interprogetto".