Chapters by Michał Brzeziński
CRISIS MANAGEMENT – activities performed by public administration bodies (government and local go... more CRISIS MANAGEMENT – activities performed by public administration bodies (government and local government) that are an important element of national security management (a key part of the national security system, which includes public authority bodies and heads of organisational units performing tasks related to national security, as well as advisory bodies, administrative apparatus, operational procedures and related infrastructure). C.m. is created by four interrelated and parallel groups of activities, referred to as phases (stages): 1. prevention of crisis situations (c.s.) – minimizing the risk (probability and consequences) of the occurrence of threats, which is primarily implemented by law-making, e.g., fire-fighting, and its enforcement; 2. preparation for taking over control over the c.s. through implementation of planned activities – civil planning and c.m. plans (including, in particular, crisis response procedures), exercises and social education; 3. reaction to the c.s. in the event of their occurrence – assistance to victims and limiting material losses, implemented in a coordinated manner by institutions specialised in providing security, i.e. service, inspections, guards; verification of the preparation phase; 4. removal of the effects of c.s. and reconstruction of resources and critical infrastructure (i.e. key infrastructure for → security of the state and its citizens, aimed at ensuring the efficient functioning of public administration bodies, as well as institutions and entrepreneurs) – for example, estimating losses, financial assistance and providing basic living conditions for the evacuated population. C.s. is understood as situations adversely affecting the level of safety of people, property on a large scale or the environment (“the area of the victims” – a greater scale of the consequences of threats and the resulting social response) and causing significant restrictions in the operation of the relevant public administration bodies due to the inadequacy of possessed forces and resources (“the area of the responsible” – insufficient forces [human resources] and resources [material resources, including financial], as well as methods [ways] that enable effective functioning), resulting in the need to coordinate and support the taken actions. C.s. constitutes c.m., placing the tasks carried out within its framework between the so-called everyday hazards, such as road collisions (high probability of occurrence, low impact, limited social reaction, lack of coordination and support of responsive services, inspections and guards, lack of additional authoritative powers) and special threats that come down to exceptional states, i.e. state of disaster, state of emergency and martial law (low probability of occurrence, catastrophic consequences, dramatic social reaction, insufficient ordinary constitutional means, leading to changes in the rules of operation of public authorities and increasing the scope of restrictions on human and civil rights and freedoms). (→ crisis management organisation) [M. Brzeziński]
Literature: M. Brzeziński, Sytuacja kryzysowa w rozumieniu ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym – analiza pojęcia [Crisis situation within the meaning of the Act of 26 April 2007 on crisis management – concept analysis], ,,e-Politikon” 2013, no. 6 ■ W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe. Praktyczny przewodnik [Crisis management. A practical guide], Wrocław 2016.
CRISIS MANAGEMENT ORGANISATION – a system of institutions implementing tasks in the field of → cr... more CRISIS MANAGEMENT ORGANISATION – a system of institutions implementing tasks in the field of → crisis management (c.m.), based on the administrative division of the state (the principle of primacy of the territorial system) and the involvement of the entire public administration (the principle of universality). The organisational structure of c.m. is designated by the bodies responsible for the implementation of c.m. tasks in a specific territory. These include: 1. the Council of Ministers – the state, 2. voivode – voivodship, 3. starost – county, 4. village mayor, mayor, president of the city – municipality. Apart from the Council of Ministers, the listed bodies have a one-person character (the principle of the primacy of one-person management). The services of c.m. authorities, including the implementation of their tasks, are managed by the following organisational units (according to the distinguished levels: state, voivodship, county, municipality): 1. the Government Centre for Security (GCS), 2. organisational unit competent in c.m. at the voivodship office, 3. county joint administration and organisational units, 4. organisational unit of the municipality/city office competent in matters of c.m. Additionally, there are advisory bodies for consultative and advisory purposes that operate with the c.m. bodies: 1. Governmental Crisis Management Team, 2. voivodship c.m. team, 3. county c.m. team (problematic legal status, e.g., lack of the term “body”), 4. municipal c.m. team. C.m. bodies have c.m. centres which are are organisational units of an “on-duty” nature, dealing with the flow of information for the needs of c.m.: 1. GCS, 2. voivodship c.m. centre, 3. county c.m. centre, 4. municipal/city c.m. centre (optional creation). In addition to the above mentioned bodies and units, c.m. tasks are implemented by ministers directing the → government administration departments and heads of central offices, within their scope (the principle of continuity). Their duties include the creation of c.m. teams (there are no grounds for considering teams as c.m. bodies). In turn, c.m. centres (organisational units of an “on-duty” nature) are created by ministers and central bodies of government administration, whose scope of activities include issues related to ensuring national security, including civil protection or economic foundations of state security. The GCS is a competent body for other ministers and central bodies of government administration. (→ government administration in exceptional states, local government administration in exceptional states) [M. Brzeziński]
Literature: M. Brzeziński, Zarządzanie kryzysowe jako wyzywanie dla samorządu gminnego [Crisis management as a challenge for the municipal government], [in:] Samorząd terytorialny w Polsce – reforma czy kontynuacja? [Local government in Poland – reform or continuation?], ed. J. Itrich-Drabarek, E. Borowska, A. Morawski, D. Przastek, Warszawa 2015 ■ W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe. Praktyczny przewodnik [Crisis management. A practical guide], Wrocław 2016.
Stan klęski żywiołowej jest rodzajem stanu nadzwyczajnego, obok stanu
wojennego i stanu wyjątkowe... more Stan klęski żywiołowej jest rodzajem stanu nadzwyczajnego, obok stanu
wojennego i stanu wyjątkowego, ustanowionym mocą konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Wcześniej, jako odrębna instytucja, stan klęski żywiołowej nie istniał. Zamiast niego funkcjonowało pojęcie klęski żywiołowej, które pełniło rolę jednej z przesłanek zastosowania stanu wyjątkowego.
Jak wszystkie stany nadzwyczajne, stan klęski żywiołowej jest instytucją
o charakterze ostatecznym, po którą można sięgnąć wyłącznie w warunkach szczególnych zagrożeń, gdy zwykłe działania podejmowane przez organy władzy publicznej okazały się niewystarczające.
Zagrożenia szczególne, uzasadniające wprowadzenie stanu nadzwyczajnego, różnią się w sposób jakościowy od pozostałych zagrożeń jakie mogą dotknąć państwo i społeczeństwo. Ich odmienność polega nie tylko na większym rozmiarze spowodowanych zniszczeń, znacznej powadze, intensywności, wywołanym strachu bądź lęku. Zagrożenia szczególne mają charakter skrajny i progowy, co oznacza, że nie ma kolejnych, bardziej dramatycznych zagrożeń. Nie ma stopnia wyższego. Skala kończy się na zagrożeniach szczególnych, które są w stanie definitywnie zakończyć dotychczasowe funkcjonowanie, tak społeczności lokalnej, jak i całego państwa. ...
Tytułowy temat, podobnie do innych publikacji związanych z problematyką
systemową, odznacza się p... more Tytułowy temat, podobnie do innych publikacji związanych z problematyką
systemową, odznacza się pod względem formalnym dość typowym celem,
tj. chęcią uporządkowania, które przyniesie wizję spójnej całości i logicznej
struktury – w tym przypadku bezpieczeństwa wewnętrznego potraktowanego według głównych grup zagrożeń i odpowiadających im instytucji. Równocześnie jednak cel ten nie powinien być traktowany zbyt dosłownie, gdyż jest równocześnie pretekstem do przedstawienia problemów, które można w pełni naświetlić dopiero w odniesieniu do innych zagadnień. W tym kontekście system, a więc konstrukcja składająca się z co najmniej kilku różnych elementów, nadaje się
do tego najlepiej.
System bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, oglądany z perspektywy zagrożeń, składa się z trzech poziomów tworzonych przez: zagrożenia codzienne, sytuacje kryzysowe oraz zagrożenia nadzwyczajne. Z każdym kolejnym poziomem zawarte w nim zagrożenia odznaczają się większym rozmiarem i znaczeniem. Pod względem czytelności natomiast, jak we wszystkich układach trójelementowych, poziomy skrajne, otwierające i zamykające system, nie wzbudzają szczególnych wątpliwości. Inaczej rzecz się ma z poziomem środkowym, który za sprawą swojej
lokalizacji znajduje się w podwójnej, równoczesnej relacji z poziomem otwierającym i zamykającym. Związek ten czyni z poziomu środkowego zagadnienie centralne, wymagające uprzedniego przedstawienia zagrożeń codziennych oraz nadzwyczajnych. Kolejność ta, jak się wydaje, nie tylko zapewni pożądaną jasność wywodu, ale również odpowiednio wyeksponuje złożoność sytuacji kryzysowych.
Problematyka bezpieczeństwa wzbudza obecnie powszechne i uzasadnione zainteresowanie, którego poc... more Problematyka bezpieczeństwa wzbudza obecnie powszechne i uzasadnione zainteresowanie, którego początek, w sposób umowny i porządkujący, można umiejscowić w latach osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych XX wieku. Wydarzenia tego okresu, z zakończeniem zimnej wojny i upadkiem bloku wschodniego na czele, wyznaczyły w szeroko pojętym bezpieczeństwie swoistą cezurę czasową, odcinającą przeszłość od teraźniejszości, poglądy zastane, utrwalone od poglądów nowych, wymagających rezygnacji z dotychczasowych przyzwyczajeń
w postrzeganiu samego bezpieczeństwa, jak również, a może nawet przede wszystkim, jego związków z państwem, społeczeństwem i człowiekiem.
Odkrywanie „nowego” bezpieczeństwa trwa i nie wydaje się aby proces ten
miał się szybko zakończyć i przybrać postać niewzruszonego kanonu twierdzeń, w obrębie których bezpieczeństwo miałoby zastygnąć na następne dziesięciolecia. Niesłabnące zainteresowanie bezpieczeństwem, wyrażane kolejnymi publikacjami, spostrzeżeniami i twierdzeniami, wskazuje, że jest ono zbyt poważnym i złożonym zagadnieniem aby mógł je spotkać taki los. Bardziej prawdopodobne może okazać się trwałe rozproszenie bezpieczeństwa na szereg drobnych tematów,
które razem wzięte nie będą już jednym bezpieczeństwem, tylko zbiorem
nieskorelowanych elementów dotyczących różnych bezpieczeństw. Stan taki przyniesie zdezorientowanie, po którym zapewne pojawi się zniechęcenie, skutkujące odwrotem od bezpieczeństwa i potraktowaniem go jako tematu „drugiego planu”, ważnego, ale nie przyciągającego już takiego zainteresowania. ...
Rozumienie bezpieczeństwa wewnętrznego i jego głównych problemów
w danym państwie wynika z lokaln... more Rozumienie bezpieczeństwa wewnętrznego i jego głównych problemów
w danym państwie wynika z lokalnej doktryny, która w sposób oryginalny
łączy miejscowe uwarunkowania z uniwersalnymi procesami. Czasami także, poza doktryną, sformułowaną w książkach i artykułach naukowych, rozumienie bezpieczeństwa wewnętrznego bywa ujmowane w oficjalnych dokumentach. Tak jest w Finlandii, gdzie 8 maja 2008 r. przyjęto rządowy Program Bezpieczeństwa Wewnętrznego zatytułowany Safety First.
Program ten ma podwójny charakter. Po pierwsze, wyznacza i rozdysponowuje między różne podmioty działania, które należy wykonać, aby poprawić dotychczasowy stan bezpieczeństwa i uczynić z Finlandii najbezpieczniejszy kraj w Europie. Sam cel, jak również podlegające sprawozdawczości i okresowym ocenom konkretne działania mają znaczenie organizacyjno-wykonawcze. Poza nimi, ale w ścisłym związku, Program prezentuje także podstawowe i aktualne zagadnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, jego zagrożenia, wyzwania itp. Słowem, daje wgląd w postrzeganie bezpieczeństwa wewnętrznego, pokazuje, jak obecnie jest ono rozumiane i oceniane. Dzięki temu, poza aspektem technicznym, drugim wyróżnikiem i walorem Programu jest wiedza w postaci opinii i wniosków, które, co ważne, nie mają charakteru
przygodnego lub jedno stronnego. ...
Bezpieczeństwo posiada dwoistą, obiektywno-subiektywną naturę, w której
to co realne i wiarygodne... more Bezpieczeństwo posiada dwoistą, obiektywno-subiektywną naturę, w której
to co realne i wiarygodne pozostaje w trwałym związku, z tym co emocjonalne i niepewne. W ujęciu obiektywnym opiera się ono na kategorii ryzyka, którego racjonalna, matematyczno-inżynieryjna analiza umożliwia oznaczenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń oraz ich możliwych skutków, a w konsekwencji ustalenie poziomu bezpieczeństwa. Takie podejście obejmuje wyłącznie rzeczywiste i mierzalne zjawiska, a samo – w związku ze sposobem procedowania i nastawieniem – jest trafnie określane mianem eksperckiego.
Zobiektywizowane traktowanie zagrożeń charakteryzuje przede wszystkim
inżynierię bezpieczeństwa. Występuje także wśród profesjonalnych i wyspecjalizowanych instytucji bezpieczeństwa, przy czym w dość okrojonym zakresie, zawężonym głównie do prowadzenia statystyk poszczególnych zagrożeń.
Konstytucja, będąc najważniejszym aktem ustrojowym państwa, powinna odznaczać się uniwersalnością... more Konstytucja, będąc najważniejszym aktem ustrojowym państwa, powinna odznaczać się uniwersalnością, przez którą należy rozumieć stałą zdolność regulacyjną i siłę oddziaływania niezależną od warunków funkcjonowania państwa. Konstytucja ma wyznaczać i skutecznie gwarantować przestrzeganie zasad, wartości, praw i procedur zarówno w sytuacjach zwykłych, pokojowych, jak i w sytuacjach szczególnych zagrożeń państwa (wojennych, nadzwyczajnych).
Tak rozumiana uniwersalność nie towarzyszyła konstytucjom od początku. Pojawiła się dopiero po koniec XIX wieku. Przede wszystkim jako rezultat sprzeciwu wobec nagminnego odchodzenia od postanowień konstytucji w sytuacjach szczególnych zagrożeń, w czasie których, powołując się na konieczność lub względy bezpieczeństwa, konstytucję odstawiano na bok, degradując ją do roli aktu ,,na spokojne czasy”. Następną przyczyną było pojawienie się koncepcji państwa prawnego, wprowadzającej powszechność reglamentacji prawnej z równoczesnym odrzuceniem działań arbitralnych jako sprzecznych z literą prawa. Kolejną przyczyną było upowszechnienie oraz instytucjonalizacja praw człowieka, których bezwzględna niepodważalność i nienaruszalność przypieczętowała koniec ich swobodnego ograniczania lub zawieszania. Za ostatnią przyczynę uniwersalności konstytucji uznaje się renesans idei prawa ponadpozytywnego, która traktując człowieka jako główny podmiot prawa, dodatkowo zabezpieczyła niederogowalność praw człowieka. (...)
Ustrojową podstawą Republiki Azerbejdżanu jest konstytucja z dnia
12 listopada 1995 r. Akt ten z... more Ustrojową podstawą Republiki Azerbejdżanu jest konstytucja z dnia
12 listopada 1995 r. Akt ten został przyjęty w drodze referendum i wszedł
w życie z dniem oficjalnego opublikowania w Zbiorze prawodawstwa Republiki
Azerbejdżanu 31 lipca 1997 r. Ocenia się, że uchwalenie konstytucji
stanowiło dopełnienie procesu kształtowania niepodległego Azerbejdżanu.
Konstytucja Azerbejdżanu składa się z preambuły, 158 artykułów oraz
postanowień przejściowych. Struktura artykułów oparta jest na częściach
i rozdziałach. W części pierwszej – Postanowienia ogólne, znajdują się rozdziały:
Demokracja oraz Podstawy państwa. W części drugiej – Podstawowe
prawa, wolności i obowiązki umieszczono rozdziały: Podstawowe prawa
i wolności człowieka i obywatela oraz Podstawowe obowiązki obywateli. Część
trzecią – Władza państwowa uporządkowano według następujących rozdziałów:
Władza ustawodawcza, Władza wykonawcza, Władza sądownicza, Autonomiczna
Republika Nachczywanska. Część czwartą – Samorząd terytorialny
tworzy rozdział Zarządy miasta. Część piąta – Prawo i jego źródła składa się
z rozdziałów: System prawodawstwa, Zmiany Konstytucji Azerbejdżańskiej
Republiki oraz Uzupełnienia Konstytucji Azerbejdżańskiej Republiki.
Konstytucja Republiki Azerbejdżanu posiada najwyższą moc prawną i jest
bezpośrednio stosowana (art. 147). Konstytucja jest także podstawą systemu
prawodawstwa, przez który należy rozumieć akty powszechnie obowiązujące, tj. samą konstytucję, akty przyjęte w drodze referendum, umowy międzynarodowe,
ustawy Milli Medżlisu, dekrety Prezydenta, uchwały Gabinetu
Ministrów oraz akty normatywne centralnych organów władzy wykonawczej
(art. 148). System ten ma charakter hierarchiczny. Umowy międzynarodowe
nie mogą być sprzeczne z konstytucją i aktami przyjętymi w drodze referendum.
Ustawy nie mogą być sprzeczne z konstytucją i umowami międzynarodowymi.
Dekrety Prezydenta z konstytucją i ustawami. Uchwały Gabinetu
Ministrów z konstytucją, ustawami i dekretami. Akty centralnych organów
władzy wykonawczej z Konstytucją, ustawami, dekretami i uchwałami Gabinetu
Ministrów (art. 149, 151). Poza systemem znajdują się akty prawa
miejscowego, składające się z konstytucji, ustaw i uchwał Gabinetu Ministrów
Autonomicznej Republiki Nachczywanskiej oraz z aktów terenowych
organów władzy wykonawczej przyjętych w zakresie posiadanych właściwości.
Akty prawa miejscowego powinny być zgodne z systemem prawodawstwa
Azerbejdżanu (art. 148).
Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa wynika z charakteru wydarzeń
ostatnich kilkunastu lat. W... more Współczesne postrzeganie bezpieczeństwa wynika z charakteru wydarzeń
ostatnich kilkunastu lat. Wśród nich wymienia się przemiany polityczne, wywołane
upadkiem ZSRR i końcem zimnej wojny, oraz cywilizacyjne, wyrażane
przez postęp technologiczny i globalizację. Wydarzenia te skutecznie zmieniły
dotychczasowy porządek świata. Zakończyły jego dwubiegunowy podział i zdezaktualizowały utrwalone koncepcje bezpieczeństwa. W rezultacie, obserwuje się
obecnie próby rekonstrukcji ładu w stosunkach międzynarodowych, odkrywania
nowych zadań i obowiązków przez państwa narodowe oraz głębokie przewartościowania w myśleniu o bezpieczeństwie.
Zachodzące przekształcenia redefiniują bezpieczeństwo w kierunku jego
poszerzenia i pogłębienia. Ich intensywność oraz dynamika prowadzą do ustanowienia
nowej teleologii bezpieczeństwa. Równocześnie wywołują twórczy zamęt,
który nie sprzyja pozytywnym ustaleniom, choćby w postaci nowej, powszechnie
akceptowanej siatki pojęciowej. Dlatego też, w natłoku propozycji i pomysłów,
warto pokusić się o próbę uporządkowania istniejących poglądów oraz syntetyczne
nakreślenie podstawowych wniosków definicyjnych. ...
Wieloznaczność i złożoność kategorii bezpieczeństwa zmusza do konkretyzacji precyzującej jego odm... more Wieloznaczność i złożoność kategorii bezpieczeństwa zmusza do konkretyzacji precyzującej jego odmiany i umożliwiającej bardziej wnikliwą analizę. Współcześnie bezpieczeństwo ma bardzo wiele postaci. Niestety, zainteresowaniu bezpieczeństwem nie towarzyszy porządek. Odkrywane rodzaje bezpieczeństwa charakteryzuje niedookreśloność treści, przekładająca się na ich wzajemne relacje. Prowadzi to do zamieszania, które warto wyjaśnić, skupiając się na problematyce podstawowej, to jest na bezpieczeństwie państwa oraz bezpieczeństwie międzynarodowym, narodowym i wewnętrznym.
Zwiększająca się liczba rodzajów bezpieczeństwa nie powinna być kwestionowana. Przyjąć należy, że bezpieczeństwo jest wartością szczególną, która wszystko przenika, łączy i warunkuje, stąd pojawia się w tak wielu odmianach. Wskutek stałego poszerzania zakresu obejmuje obecnie nie tylko tradycyjne zagadnienia militarne i polityczne, ale również sprawy ekologii, surowców naturalnych, demografii czy kwestie socjalne.
Rodzaje bezpieczeństwa usiłuje się uporządkować i sprowadzać do wymiarów (płaszczyzn, sfer), w ramach których bezpieczeństwo można badać w sposób względnie usystematyzowany. Wyróżnia się więc wymiar podmiotowo-przestrzenny – obejmujący bezpieczeństwo personalne (jednostkowe), lokalne (grupowe, narodowe, państwowe) i globalne (międzynarodowe) oraz wymiar przedmiotowy – najszerszy, zawierający np. bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne, ekonomiczne, polityczne, społeczne, militarne – czasami także rozumiany jako wartości, środki, narzędzia i aktywność państwowa. W dalszej kolejności: wymiar podmiotowo-przedmiotowy składający się z bezpieczeństwa psychospołecznego, zewnętrznego i wewnętrznego. W końcu wymiar czasowy, wyznaczany poszczególnymi epokami rozwoju bezpieczeństwa. Proponuje się ponadto uwzględniać wymiar procesualny, to jest politykę, strategie, współzależności oraz wymiar strukturalno-organizacyjny w postaci organizacji, instytucji i działań.
Pojęcie „stan nadzwyczajny” jest obecne w polskiej doktrynie od niedawna. Podobnie rzecz się ma z... more Pojęcie „stan nadzwyczajny” jest obecne w polskiej doktrynie od niedawna. Podobnie rzecz się ma ze „stanami nadzwyczajnymi”. Oba pojęcia wymagają więc bliższego przedstawienia, w którym należy wyjaśnić ich wzajemną relację (1), dotychczasowe nazewnictwo (2) oraz specyfikę (3). Warto także pokusić się o próbę odniesienia polskiej terminologii stanów nadzwyczajnych do pojęć analogicznych, funkcjonujących w innych państwach oraz wskazać zasady rządzące przedsięwzięciami translacyjnymi (4). Wymienione zagadnienia określają siatkę pojęciową tematu, której znajomość jest niezbędna dla prawidłowego poznania i zrozumienia podstawowej wiedzy z zakresu stanów nadzwyczajnych.
Stan nadzwyczajny jest pojęciem teoretycznym, nadrzędnym, skupiającym w sobie wszystkie cechy stanów nadzwyczajnych. Pojęcie to pełni rolę modelu, za pomocą którego można analizować stany nadzwyczajne in abstracto. Stan nadzwyczajny umożliwia formułowanie ogólnych i usystematyzowanych wniosków. Dzięki niemu wiedza o stanach nadzwyczajnych staje się uniwersalna, wyzbyta doraźnych uwarunkowań polityczno-prawnych, utrudniających dostrzeżenie informacji wspólnych stanom nadzwyczajnym. Z kolei stany nadzwyczajne są rodzajami (postaciami) stanu nadzwyczajnego. Pojęcie to charakteryzuje konkretne regulacje prawne będące częścią systemu prawa i posiadające cechy stanu nadzwyczajnego, jak na przykład stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Oba pojęcia uzupełniają się nawzajem. Analiza stanów nadzwyczajnych kształtuje wiedzę o stanie nadzwyczajnym, a wnioski płynące z zajmowania się stanem nadzwyczajnym, pogłębiają znajomość stanów nadzwyczaj¬nych. Związek łączący stan i stany nadzwyczajne utrzymuje stan nadzwyczajny bli¬sko rzeczywistych i praktycznych problemów. W przypadku stanów nadzwyczajnych, pozwala spojrzeć na nie w szerszym kontekście, nie tylko poprzez pryzmat szczegóło¬wych rozstrzygnięć.
Stan nadzwyczajny jest pojęciem współczesnym, funkcjonującym w doktrynie, jak wspomniano, od niedawna. Przed nim posługiwano się innymi określeniami. Pojęciami poprzedzającymi stan nadzwyczajny były przede wszystkim: stan wyjątkowy, stan wyższej konieczności państwa oraz stany szczególnego zagrożenia.
Papers by Michał Brzeziński
Studia Politologiczne, Dec 17, 2019
Redaktor statystyczny: dr Viera Gafrikova "Studia Politologiczne" znajdują się w wykazie czasopis... more Redaktor statystyczny: dr Viera Gafrikova "Studia Politologiczne" znajdują się w wykazie czasopism naukowych prowadzonym przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na potrzeby oceny jednostek naukowych z przyznaną liczbą 13 punktów. "Studia Politologiczne" są dostępne w bazach danych: CEJSH, Index Copernicus, Erih Plus. Czasopismo recenzowane przez recenzentów zewnętrznych. Wersja pierwotna czasopisma: papierowa. www.studiapolitologiczne.pl
Podstawowa dla tytułowego zagadnienia regulacja prawna, czyli ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o... more Podstawowa dla tytułowego zagadnienia regulacja prawna, czyli ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym 1 , określa zarządzanie kryzysowe jako element kierowania bezpieczeństwem narodowym 2 , zaświadczając tym samym, że jest ono fragmentem szerszej konstrukcji-systemu bezpieczeństwa narodowego (państwowego) 3. Równocześnie przywołana ustawa nie zawiera dalszych, bezpośrednich wskazań konkretyzujących i umożliwiających precyzyjne ustalenie miejsca zarządzania kryzysowego w systemie bezpieczeństwa państwowego, w tym określenie relacji z innymi instytucjami. Zadanie to wymaga wyjścia poza ustawę o zarządzaniu kryzysowym i uwzględnienia innych dokumentów, zarówno prawnych, jak i politycznych. Istotne jest przy tym, aby na zarządzanie kryzysowe, jak i na sys-1 DzU 2007, Nr 89, poz. 590, ze zm., dalej powoływana jako ustawa o zarządzaniu kryzysowym lub ustawa. 2 Art. 2 ustawy o zarządzaniu kryzysowym. 3 Pojęcia stosowane zamiennie. Szerzej na temat relacji bezpieczeństwo narodowepaństwowe zob.
Studia Politologiczne, 2018
Studia Politologiczne 2014, vol. 33, s. 380-396., 2014
Artykuł przedstawia rolę parlamentu wobec szczególnych zagrożeń na przykładzie
rozwiązań konstyt... more Artykuł przedstawia rolę parlamentu wobec szczególnych zagrożeń na przykładzie
rozwiązań konstytucyjnych wybranych państw obszaru byłego ZSRR (Litwa, Łotwa,
Estonia, Białoruś, Ukraina, Rosja, Azerbejdżan). W artykule scharakteryzowano
takie zagadnienia jak uniwersalność konstytucji, szczególne zagrożenia państwa
(stan wojny i stany nadzwyczajne), gwarancje funkcjonowania oraz uprawnienia
parlamentu.
Przegląd Prawa Konstytucyjnego 2011, vol. 4, p. 135-152., 2011
Artykuł przedstawia pozycję ustrojową Prezydenta Republiki Azerbejdżanu. W artykule scharakteryzo... more Artykuł przedstawia pozycję ustrojową Prezydenta Republiki Azerbejdżanu. W artykule scharakteryzowano następujące zagadnienia: sposób wyboru, kadencję, status prawny, stosunki z parlamentem (Milli Medżlis), rządem (Gabinet Ministrów), sądami i prokuraturą, a także uprawnienia w sprawach: międzynarodowych, bezpieczeństwa, stanowienia prawa oraz tzw. kompetencje tradycyjne.
Studia Politologiczne 2015, vol. 38, p. 106-119.
This article concerns terrorism and Polish state of emergency regulations. The goal of the articl... more This article concerns terrorism and Polish state of emergency regulations. The goal of the article is to examine the definition of terrorism threats in the Polish Constitution ratified April 2, 1997 and in the Act dated 18 April 2002 on the State of Natural Disaster, Act dated 21 June 2002 on the State of Exception and Act dated 29 August 2002 on Martial Law. The entirety focuses on the foundations for declaration the above states of emergency. In addition to those states of emergency, it references emergency measures. The article analyzes whether terrorist activities comply with the foundations for invoking and the utility of emergency measures in combating terrorist threats.
POL
Artykuł dotyczy terroryzmu oraz polskich regulacji stanów nadzwyczajnych. Jego celem jest sprawdzenie, w jaki sposób zagrożenia terrorystyczne zostały określone w konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz w ustawach: z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym oraz z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym. Całość skupia się na przesłankach zastosowania wymienionych stanów nadzwyczajnych. Poza nimi odnosi się do środków nadzwyczajnych. W artykule przeanalizowano zgodność działań o charakterze terrorystycznym z przesłankami zastosowania oraz przydatność środków nadzwyczajnych do zwalczania zagrożeń terrorystycznych.
Krytyka Prawa. Niezależne studia nad prawem 2016, vol. 1, s. 21-35., 2016
Artykuł dotyczy potrzeb bezpieczeństwa oraz prywatnego sektora ochrony. Jego
treść koncentruje s... more Artykuł dotyczy potrzeb bezpieczeństwa oraz prywatnego sektora ochrony. Jego
treść koncentruje się na trzech pytaniach: 1) czym są potrzeby bezpieczeństwa, 2)
co wyróżnia potrzeby bezpieczeństwa oraz 3) co wynika ze znajomości potrzeb
bezpieczeństwa? Te trzy pytania dotyczą zagadnień, na których opiera się związek
między potrzebami bezpieczeństwa a prywatnym sektorem ochrony. Ich treść
wskazuje na sposób, w jaki rozumie się potrzeby, zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa, ich funkcjonowanie oraz przykłady. Wskazuje także na cechy potrzeb bezpieczeństwa decydujące o ich odmienności od pozostałych potrzeb. Artykuł kończy się wnioskami, które dotyczą prywatnego sektora ochrony.
ENG
The article concerns the safety needs and the private security sector. Its content is focused on three questions: 1) what are safety needs; 2) what distinguishes safety needs; and 3) what results from the knowledge about safety needs? These three questions concern relationship between safety needs and the private security sector. Their content shows the way of understanding needs, particularly safety needs, their functioning and examples. It also indicates the features safety needs that decide their differences from other needs. The article ends conclusions that concern the private security sector.
Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Oficerskiej Wojsk Lądowych 2013, vol. 3, s. 5-18., 2013
Artykuł przedstawia bezpieczeństwo społeczne jako obszar (sektor) współczesnego bezpieczeństwa z ... more Artykuł przedstawia bezpieczeństwo społeczne jako obszar (sektor) współczesnego bezpieczeństwa z perspektywy bezpieczeństwa wewnętrznego. W artykule poruszono kwestie dotyczą-ce procesów poszerzania i pogłębiania bezpieczeństwa, jego powszechnie uznanych obszarów (sektorów) oraz występujących między nimi wzajemnych zależności. Charakteryzując bezpieczeństwo społeczne, wskazano na zagadnienia natury kulturowej i socjalnej, które następnie odniesiono do podstawowej siatki pojęciowej bezpieczeństwa wewnętrznego (bezpieczeństwo publiczne; bezpieczeństwo ustrojowe; bezpieczeństwo powszechne) oraz do redefiniowanego obecnie paradygmatu bezpieczeństwa. Związek łączący bezpieczeństwo społeczne i bezpieczeństwo wewnętrzne zilustrowano przykładem oficjalnych dokumentów rządu Finlandii (Program Bezpieczeństwa Wewnętrznego; Strategia Bezpieczeństwa dla Społeczeństwa).
Uploads
Chapters by Michał Brzeziński
Literature: M. Brzeziński, Sytuacja kryzysowa w rozumieniu ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym – analiza pojęcia [Crisis situation within the meaning of the Act of 26 April 2007 on crisis management – concept analysis], ,,e-Politikon” 2013, no. 6 ■ W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe. Praktyczny przewodnik [Crisis management. A practical guide], Wrocław 2016.
Literature: M. Brzeziński, Zarządzanie kryzysowe jako wyzywanie dla samorządu gminnego [Crisis management as a challenge for the municipal government], [in:] Samorząd terytorialny w Polsce – reforma czy kontynuacja? [Local government in Poland – reform or continuation?], ed. J. Itrich-Drabarek, E. Borowska, A. Morawski, D. Przastek, Warszawa 2015 ■ W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe. Praktyczny przewodnik [Crisis management. A practical guide], Wrocław 2016.
wojennego i stanu wyjątkowego, ustanowionym mocą konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Wcześniej, jako odrębna instytucja, stan klęski żywiołowej nie istniał. Zamiast niego funkcjonowało pojęcie klęski żywiołowej, które pełniło rolę jednej z przesłanek zastosowania stanu wyjątkowego.
Jak wszystkie stany nadzwyczajne, stan klęski żywiołowej jest instytucją
o charakterze ostatecznym, po którą można sięgnąć wyłącznie w warunkach szczególnych zagrożeń, gdy zwykłe działania podejmowane przez organy władzy publicznej okazały się niewystarczające.
Zagrożenia szczególne, uzasadniające wprowadzenie stanu nadzwyczajnego, różnią się w sposób jakościowy od pozostałych zagrożeń jakie mogą dotknąć państwo i społeczeństwo. Ich odmienność polega nie tylko na większym rozmiarze spowodowanych zniszczeń, znacznej powadze, intensywności, wywołanym strachu bądź lęku. Zagrożenia szczególne mają charakter skrajny i progowy, co oznacza, że nie ma kolejnych, bardziej dramatycznych zagrożeń. Nie ma stopnia wyższego. Skala kończy się na zagrożeniach szczególnych, które są w stanie definitywnie zakończyć dotychczasowe funkcjonowanie, tak społeczności lokalnej, jak i całego państwa. ...
systemową, odznacza się pod względem formalnym dość typowym celem,
tj. chęcią uporządkowania, które przyniesie wizję spójnej całości i logicznej
struktury – w tym przypadku bezpieczeństwa wewnętrznego potraktowanego według głównych grup zagrożeń i odpowiadających im instytucji. Równocześnie jednak cel ten nie powinien być traktowany zbyt dosłownie, gdyż jest równocześnie pretekstem do przedstawienia problemów, które można w pełni naświetlić dopiero w odniesieniu do innych zagadnień. W tym kontekście system, a więc konstrukcja składająca się z co najmniej kilku różnych elementów, nadaje się
do tego najlepiej.
System bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, oglądany z perspektywy zagrożeń, składa się z trzech poziomów tworzonych przez: zagrożenia codzienne, sytuacje kryzysowe oraz zagrożenia nadzwyczajne. Z każdym kolejnym poziomem zawarte w nim zagrożenia odznaczają się większym rozmiarem i znaczeniem. Pod względem czytelności natomiast, jak we wszystkich układach trójelementowych, poziomy skrajne, otwierające i zamykające system, nie wzbudzają szczególnych wątpliwości. Inaczej rzecz się ma z poziomem środkowym, który za sprawą swojej
lokalizacji znajduje się w podwójnej, równoczesnej relacji z poziomem otwierającym i zamykającym. Związek ten czyni z poziomu środkowego zagadnienie centralne, wymagające uprzedniego przedstawienia zagrożeń codziennych oraz nadzwyczajnych. Kolejność ta, jak się wydaje, nie tylko zapewni pożądaną jasność wywodu, ale również odpowiednio wyeksponuje złożoność sytuacji kryzysowych.
w postrzeganiu samego bezpieczeństwa, jak również, a może nawet przede wszystkim, jego związków z państwem, społeczeństwem i człowiekiem.
Odkrywanie „nowego” bezpieczeństwa trwa i nie wydaje się aby proces ten
miał się szybko zakończyć i przybrać postać niewzruszonego kanonu twierdzeń, w obrębie których bezpieczeństwo miałoby zastygnąć na następne dziesięciolecia. Niesłabnące zainteresowanie bezpieczeństwem, wyrażane kolejnymi publikacjami, spostrzeżeniami i twierdzeniami, wskazuje, że jest ono zbyt poważnym i złożonym zagadnieniem aby mógł je spotkać taki los. Bardziej prawdopodobne może okazać się trwałe rozproszenie bezpieczeństwa na szereg drobnych tematów,
które razem wzięte nie będą już jednym bezpieczeństwem, tylko zbiorem
nieskorelowanych elementów dotyczących różnych bezpieczeństw. Stan taki przyniesie zdezorientowanie, po którym zapewne pojawi się zniechęcenie, skutkujące odwrotem od bezpieczeństwa i potraktowaniem go jako tematu „drugiego planu”, ważnego, ale nie przyciągającego już takiego zainteresowania. ...
w danym państwie wynika z lokalnej doktryny, która w sposób oryginalny
łączy miejscowe uwarunkowania z uniwersalnymi procesami. Czasami także, poza doktryną, sformułowaną w książkach i artykułach naukowych, rozumienie bezpieczeństwa wewnętrznego bywa ujmowane w oficjalnych dokumentach. Tak jest w Finlandii, gdzie 8 maja 2008 r. przyjęto rządowy Program Bezpieczeństwa Wewnętrznego zatytułowany Safety First.
Program ten ma podwójny charakter. Po pierwsze, wyznacza i rozdysponowuje między różne podmioty działania, które należy wykonać, aby poprawić dotychczasowy stan bezpieczeństwa i uczynić z Finlandii najbezpieczniejszy kraj w Europie. Sam cel, jak również podlegające sprawozdawczości i okresowym ocenom konkretne działania mają znaczenie organizacyjno-wykonawcze. Poza nimi, ale w ścisłym związku, Program prezentuje także podstawowe i aktualne zagadnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, jego zagrożenia, wyzwania itp. Słowem, daje wgląd w postrzeganie bezpieczeństwa wewnętrznego, pokazuje, jak obecnie jest ono rozumiane i oceniane. Dzięki temu, poza aspektem technicznym, drugim wyróżnikiem i walorem Programu jest wiedza w postaci opinii i wniosków, które, co ważne, nie mają charakteru
przygodnego lub jedno stronnego. ...
to co realne i wiarygodne pozostaje w trwałym związku, z tym co emocjonalne i niepewne. W ujęciu obiektywnym opiera się ono na kategorii ryzyka, którego racjonalna, matematyczno-inżynieryjna analiza umożliwia oznaczenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń oraz ich możliwych skutków, a w konsekwencji ustalenie poziomu bezpieczeństwa. Takie podejście obejmuje wyłącznie rzeczywiste i mierzalne zjawiska, a samo – w związku ze sposobem procedowania i nastawieniem – jest trafnie określane mianem eksperckiego.
Zobiektywizowane traktowanie zagrożeń charakteryzuje przede wszystkim
inżynierię bezpieczeństwa. Występuje także wśród profesjonalnych i wyspecjalizowanych instytucji bezpieczeństwa, przy czym w dość okrojonym zakresie, zawężonym głównie do prowadzenia statystyk poszczególnych zagrożeń.
Tak rozumiana uniwersalność nie towarzyszyła konstytucjom od początku. Pojawiła się dopiero po koniec XIX wieku. Przede wszystkim jako rezultat sprzeciwu wobec nagminnego odchodzenia od postanowień konstytucji w sytuacjach szczególnych zagrożeń, w czasie których, powołując się na konieczność lub względy bezpieczeństwa, konstytucję odstawiano na bok, degradując ją do roli aktu ,,na spokojne czasy”. Następną przyczyną było pojawienie się koncepcji państwa prawnego, wprowadzającej powszechność reglamentacji prawnej z równoczesnym odrzuceniem działań arbitralnych jako sprzecznych z literą prawa. Kolejną przyczyną było upowszechnienie oraz instytucjonalizacja praw człowieka, których bezwzględna niepodważalność i nienaruszalność przypieczętowała koniec ich swobodnego ograniczania lub zawieszania. Za ostatnią przyczynę uniwersalności konstytucji uznaje się renesans idei prawa ponadpozytywnego, która traktując człowieka jako główny podmiot prawa, dodatkowo zabezpieczyła niederogowalność praw człowieka. (...)
12 listopada 1995 r. Akt ten został przyjęty w drodze referendum i wszedł
w życie z dniem oficjalnego opublikowania w Zbiorze prawodawstwa Republiki
Azerbejdżanu 31 lipca 1997 r. Ocenia się, że uchwalenie konstytucji
stanowiło dopełnienie procesu kształtowania niepodległego Azerbejdżanu.
Konstytucja Azerbejdżanu składa się z preambuły, 158 artykułów oraz
postanowień przejściowych. Struktura artykułów oparta jest na częściach
i rozdziałach. W części pierwszej – Postanowienia ogólne, znajdują się rozdziały:
Demokracja oraz Podstawy państwa. W części drugiej – Podstawowe
prawa, wolności i obowiązki umieszczono rozdziały: Podstawowe prawa
i wolności człowieka i obywatela oraz Podstawowe obowiązki obywateli. Część
trzecią – Władza państwowa uporządkowano według następujących rozdziałów:
Władza ustawodawcza, Władza wykonawcza, Władza sądownicza, Autonomiczna
Republika Nachczywanska. Część czwartą – Samorząd terytorialny
tworzy rozdział Zarządy miasta. Część piąta – Prawo i jego źródła składa się
z rozdziałów: System prawodawstwa, Zmiany Konstytucji Azerbejdżańskiej
Republiki oraz Uzupełnienia Konstytucji Azerbejdżańskiej Republiki.
Konstytucja Republiki Azerbejdżanu posiada najwyższą moc prawną i jest
bezpośrednio stosowana (art. 147). Konstytucja jest także podstawą systemu
prawodawstwa, przez który należy rozumieć akty powszechnie obowiązujące, tj. samą konstytucję, akty przyjęte w drodze referendum, umowy międzynarodowe,
ustawy Milli Medżlisu, dekrety Prezydenta, uchwały Gabinetu
Ministrów oraz akty normatywne centralnych organów władzy wykonawczej
(art. 148). System ten ma charakter hierarchiczny. Umowy międzynarodowe
nie mogą być sprzeczne z konstytucją i aktami przyjętymi w drodze referendum.
Ustawy nie mogą być sprzeczne z konstytucją i umowami międzynarodowymi.
Dekrety Prezydenta z konstytucją i ustawami. Uchwały Gabinetu
Ministrów z konstytucją, ustawami i dekretami. Akty centralnych organów
władzy wykonawczej z Konstytucją, ustawami, dekretami i uchwałami Gabinetu
Ministrów (art. 149, 151). Poza systemem znajdują się akty prawa
miejscowego, składające się z konstytucji, ustaw i uchwał Gabinetu Ministrów
Autonomicznej Republiki Nachczywanskiej oraz z aktów terenowych
organów władzy wykonawczej przyjętych w zakresie posiadanych właściwości.
Akty prawa miejscowego powinny być zgodne z systemem prawodawstwa
Azerbejdżanu (art. 148).
ostatnich kilkunastu lat. Wśród nich wymienia się przemiany polityczne, wywołane
upadkiem ZSRR i końcem zimnej wojny, oraz cywilizacyjne, wyrażane
przez postęp technologiczny i globalizację. Wydarzenia te skutecznie zmieniły
dotychczasowy porządek świata. Zakończyły jego dwubiegunowy podział i zdezaktualizowały utrwalone koncepcje bezpieczeństwa. W rezultacie, obserwuje się
obecnie próby rekonstrukcji ładu w stosunkach międzynarodowych, odkrywania
nowych zadań i obowiązków przez państwa narodowe oraz głębokie przewartościowania w myśleniu o bezpieczeństwie.
Zachodzące przekształcenia redefiniują bezpieczeństwo w kierunku jego
poszerzenia i pogłębienia. Ich intensywność oraz dynamika prowadzą do ustanowienia
nowej teleologii bezpieczeństwa. Równocześnie wywołują twórczy zamęt,
który nie sprzyja pozytywnym ustaleniom, choćby w postaci nowej, powszechnie
akceptowanej siatki pojęciowej. Dlatego też, w natłoku propozycji i pomysłów,
warto pokusić się o próbę uporządkowania istniejących poglądów oraz syntetyczne
nakreślenie podstawowych wniosków definicyjnych. ...
Zwiększająca się liczba rodzajów bezpieczeństwa nie powinna być kwestionowana. Przyjąć należy, że bezpieczeństwo jest wartością szczególną, która wszystko przenika, łączy i warunkuje, stąd pojawia się w tak wielu odmianach. Wskutek stałego poszerzania zakresu obejmuje obecnie nie tylko tradycyjne zagadnienia militarne i polityczne, ale również sprawy ekologii, surowców naturalnych, demografii czy kwestie socjalne.
Rodzaje bezpieczeństwa usiłuje się uporządkować i sprowadzać do wymiarów (płaszczyzn, sfer), w ramach których bezpieczeństwo można badać w sposób względnie usystematyzowany. Wyróżnia się więc wymiar podmiotowo-przestrzenny – obejmujący bezpieczeństwo personalne (jednostkowe), lokalne (grupowe, narodowe, państwowe) i globalne (międzynarodowe) oraz wymiar przedmiotowy – najszerszy, zawierający np. bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne, ekonomiczne, polityczne, społeczne, militarne – czasami także rozumiany jako wartości, środki, narzędzia i aktywność państwowa. W dalszej kolejności: wymiar podmiotowo-przedmiotowy składający się z bezpieczeństwa psychospołecznego, zewnętrznego i wewnętrznego. W końcu wymiar czasowy, wyznaczany poszczególnymi epokami rozwoju bezpieczeństwa. Proponuje się ponadto uwzględniać wymiar procesualny, to jest politykę, strategie, współzależności oraz wymiar strukturalno-organizacyjny w postaci organizacji, instytucji i działań.
Stan nadzwyczajny jest pojęciem teoretycznym, nadrzędnym, skupiającym w sobie wszystkie cechy stanów nadzwyczajnych. Pojęcie to pełni rolę modelu, za pomocą którego można analizować stany nadzwyczajne in abstracto. Stan nadzwyczajny umożliwia formułowanie ogólnych i usystematyzowanych wniosków. Dzięki niemu wiedza o stanach nadzwyczajnych staje się uniwersalna, wyzbyta doraźnych uwarunkowań polityczno-prawnych, utrudniających dostrzeżenie informacji wspólnych stanom nadzwyczajnym. Z kolei stany nadzwyczajne są rodzajami (postaciami) stanu nadzwyczajnego. Pojęcie to charakteryzuje konkretne regulacje prawne będące częścią systemu prawa i posiadające cechy stanu nadzwyczajnego, jak na przykład stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Oba pojęcia uzupełniają się nawzajem. Analiza stanów nadzwyczajnych kształtuje wiedzę o stanie nadzwyczajnym, a wnioski płynące z zajmowania się stanem nadzwyczajnym, pogłębiają znajomość stanów nadzwyczaj¬nych. Związek łączący stan i stany nadzwyczajne utrzymuje stan nadzwyczajny bli¬sko rzeczywistych i praktycznych problemów. W przypadku stanów nadzwyczajnych, pozwala spojrzeć na nie w szerszym kontekście, nie tylko poprzez pryzmat szczegóło¬wych rozstrzygnięć.
Stan nadzwyczajny jest pojęciem współczesnym, funkcjonującym w doktrynie, jak wspomniano, od niedawna. Przed nim posługiwano się innymi określeniami. Pojęciami poprzedzającymi stan nadzwyczajny były przede wszystkim: stan wyjątkowy, stan wyższej konieczności państwa oraz stany szczególnego zagrożenia.
Papers by Michał Brzeziński
rozwiązań konstytucyjnych wybranych państw obszaru byłego ZSRR (Litwa, Łotwa,
Estonia, Białoruś, Ukraina, Rosja, Azerbejdżan). W artykule scharakteryzowano
takie zagadnienia jak uniwersalność konstytucji, szczególne zagrożenia państwa
(stan wojny i stany nadzwyczajne), gwarancje funkcjonowania oraz uprawnienia
parlamentu.
POL
Artykuł dotyczy terroryzmu oraz polskich regulacji stanów nadzwyczajnych. Jego celem jest sprawdzenie, w jaki sposób zagrożenia terrorystyczne zostały określone w konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz w ustawach: z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym oraz z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym. Całość skupia się na przesłankach zastosowania wymienionych stanów nadzwyczajnych. Poza nimi odnosi się do środków nadzwyczajnych. W artykule przeanalizowano zgodność działań o charakterze terrorystycznym z przesłankami zastosowania oraz przydatność środków nadzwyczajnych do zwalczania zagrożeń terrorystycznych.
treść koncentruje się na trzech pytaniach: 1) czym są potrzeby bezpieczeństwa, 2)
co wyróżnia potrzeby bezpieczeństwa oraz 3) co wynika ze znajomości potrzeb
bezpieczeństwa? Te trzy pytania dotyczą zagadnień, na których opiera się związek
między potrzebami bezpieczeństwa a prywatnym sektorem ochrony. Ich treść
wskazuje na sposób, w jaki rozumie się potrzeby, zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa, ich funkcjonowanie oraz przykłady. Wskazuje także na cechy potrzeb bezpieczeństwa decydujące o ich odmienności od pozostałych potrzeb. Artykuł kończy się wnioskami, które dotyczą prywatnego sektora ochrony.
ENG
The article concerns the safety needs and the private security sector. Its content is focused on three questions: 1) what are safety needs; 2) what distinguishes safety needs; and 3) what results from the knowledge about safety needs? These three questions concern relationship between safety needs and the private security sector. Their content shows the way of understanding needs, particularly safety needs, their functioning and examples. It also indicates the features safety needs that decide their differences from other needs. The article ends conclusions that concern the private security sector.
Literature: M. Brzeziński, Sytuacja kryzysowa w rozumieniu ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym – analiza pojęcia [Crisis situation within the meaning of the Act of 26 April 2007 on crisis management – concept analysis], ,,e-Politikon” 2013, no. 6 ■ W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe. Praktyczny przewodnik [Crisis management. A practical guide], Wrocław 2016.
Literature: M. Brzeziński, Zarządzanie kryzysowe jako wyzywanie dla samorządu gminnego [Crisis management as a challenge for the municipal government], [in:] Samorząd terytorialny w Polsce – reforma czy kontynuacja? [Local government in Poland – reform or continuation?], ed. J. Itrich-Drabarek, E. Borowska, A. Morawski, D. Przastek, Warszawa 2015 ■ W. Skomra, Zarządzanie kryzysowe. Praktyczny przewodnik [Crisis management. A practical guide], Wrocław 2016.
wojennego i stanu wyjątkowego, ustanowionym mocą konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 roku. Wcześniej, jako odrębna instytucja, stan klęski żywiołowej nie istniał. Zamiast niego funkcjonowało pojęcie klęski żywiołowej, które pełniło rolę jednej z przesłanek zastosowania stanu wyjątkowego.
Jak wszystkie stany nadzwyczajne, stan klęski żywiołowej jest instytucją
o charakterze ostatecznym, po którą można sięgnąć wyłącznie w warunkach szczególnych zagrożeń, gdy zwykłe działania podejmowane przez organy władzy publicznej okazały się niewystarczające.
Zagrożenia szczególne, uzasadniające wprowadzenie stanu nadzwyczajnego, różnią się w sposób jakościowy od pozostałych zagrożeń jakie mogą dotknąć państwo i społeczeństwo. Ich odmienność polega nie tylko na większym rozmiarze spowodowanych zniszczeń, znacznej powadze, intensywności, wywołanym strachu bądź lęku. Zagrożenia szczególne mają charakter skrajny i progowy, co oznacza, że nie ma kolejnych, bardziej dramatycznych zagrożeń. Nie ma stopnia wyższego. Skala kończy się na zagrożeniach szczególnych, które są w stanie definitywnie zakończyć dotychczasowe funkcjonowanie, tak społeczności lokalnej, jak i całego państwa. ...
systemową, odznacza się pod względem formalnym dość typowym celem,
tj. chęcią uporządkowania, które przyniesie wizję spójnej całości i logicznej
struktury – w tym przypadku bezpieczeństwa wewnętrznego potraktowanego według głównych grup zagrożeń i odpowiadających im instytucji. Równocześnie jednak cel ten nie powinien być traktowany zbyt dosłownie, gdyż jest równocześnie pretekstem do przedstawienia problemów, które można w pełni naświetlić dopiero w odniesieniu do innych zagadnień. W tym kontekście system, a więc konstrukcja składająca się z co najmniej kilku różnych elementów, nadaje się
do tego najlepiej.
System bezpieczeństwa wewnętrznego Polski, oglądany z perspektywy zagrożeń, składa się z trzech poziomów tworzonych przez: zagrożenia codzienne, sytuacje kryzysowe oraz zagrożenia nadzwyczajne. Z każdym kolejnym poziomem zawarte w nim zagrożenia odznaczają się większym rozmiarem i znaczeniem. Pod względem czytelności natomiast, jak we wszystkich układach trójelementowych, poziomy skrajne, otwierające i zamykające system, nie wzbudzają szczególnych wątpliwości. Inaczej rzecz się ma z poziomem środkowym, który za sprawą swojej
lokalizacji znajduje się w podwójnej, równoczesnej relacji z poziomem otwierającym i zamykającym. Związek ten czyni z poziomu środkowego zagadnienie centralne, wymagające uprzedniego przedstawienia zagrożeń codziennych oraz nadzwyczajnych. Kolejność ta, jak się wydaje, nie tylko zapewni pożądaną jasność wywodu, ale również odpowiednio wyeksponuje złożoność sytuacji kryzysowych.
w postrzeganiu samego bezpieczeństwa, jak również, a może nawet przede wszystkim, jego związków z państwem, społeczeństwem i człowiekiem.
Odkrywanie „nowego” bezpieczeństwa trwa i nie wydaje się aby proces ten
miał się szybko zakończyć i przybrać postać niewzruszonego kanonu twierdzeń, w obrębie których bezpieczeństwo miałoby zastygnąć na następne dziesięciolecia. Niesłabnące zainteresowanie bezpieczeństwem, wyrażane kolejnymi publikacjami, spostrzeżeniami i twierdzeniami, wskazuje, że jest ono zbyt poważnym i złożonym zagadnieniem aby mógł je spotkać taki los. Bardziej prawdopodobne może okazać się trwałe rozproszenie bezpieczeństwa na szereg drobnych tematów,
które razem wzięte nie będą już jednym bezpieczeństwem, tylko zbiorem
nieskorelowanych elementów dotyczących różnych bezpieczeństw. Stan taki przyniesie zdezorientowanie, po którym zapewne pojawi się zniechęcenie, skutkujące odwrotem od bezpieczeństwa i potraktowaniem go jako tematu „drugiego planu”, ważnego, ale nie przyciągającego już takiego zainteresowania. ...
w danym państwie wynika z lokalnej doktryny, która w sposób oryginalny
łączy miejscowe uwarunkowania z uniwersalnymi procesami. Czasami także, poza doktryną, sformułowaną w książkach i artykułach naukowych, rozumienie bezpieczeństwa wewnętrznego bywa ujmowane w oficjalnych dokumentach. Tak jest w Finlandii, gdzie 8 maja 2008 r. przyjęto rządowy Program Bezpieczeństwa Wewnętrznego zatytułowany Safety First.
Program ten ma podwójny charakter. Po pierwsze, wyznacza i rozdysponowuje między różne podmioty działania, które należy wykonać, aby poprawić dotychczasowy stan bezpieczeństwa i uczynić z Finlandii najbezpieczniejszy kraj w Europie. Sam cel, jak również podlegające sprawozdawczości i okresowym ocenom konkretne działania mają znaczenie organizacyjno-wykonawcze. Poza nimi, ale w ścisłym związku, Program prezentuje także podstawowe i aktualne zagadnienia bezpieczeństwa wewnętrznego, jego zagrożenia, wyzwania itp. Słowem, daje wgląd w postrzeganie bezpieczeństwa wewnętrznego, pokazuje, jak obecnie jest ono rozumiane i oceniane. Dzięki temu, poza aspektem technicznym, drugim wyróżnikiem i walorem Programu jest wiedza w postaci opinii i wniosków, które, co ważne, nie mają charakteru
przygodnego lub jedno stronnego. ...
to co realne i wiarygodne pozostaje w trwałym związku, z tym co emocjonalne i niepewne. W ujęciu obiektywnym opiera się ono na kategorii ryzyka, którego racjonalna, matematyczno-inżynieryjna analiza umożliwia oznaczenie prawdopodobieństwa wystąpienia zagrożeń oraz ich możliwych skutków, a w konsekwencji ustalenie poziomu bezpieczeństwa. Takie podejście obejmuje wyłącznie rzeczywiste i mierzalne zjawiska, a samo – w związku ze sposobem procedowania i nastawieniem – jest trafnie określane mianem eksperckiego.
Zobiektywizowane traktowanie zagrożeń charakteryzuje przede wszystkim
inżynierię bezpieczeństwa. Występuje także wśród profesjonalnych i wyspecjalizowanych instytucji bezpieczeństwa, przy czym w dość okrojonym zakresie, zawężonym głównie do prowadzenia statystyk poszczególnych zagrożeń.
Tak rozumiana uniwersalność nie towarzyszyła konstytucjom od początku. Pojawiła się dopiero po koniec XIX wieku. Przede wszystkim jako rezultat sprzeciwu wobec nagminnego odchodzenia od postanowień konstytucji w sytuacjach szczególnych zagrożeń, w czasie których, powołując się na konieczność lub względy bezpieczeństwa, konstytucję odstawiano na bok, degradując ją do roli aktu ,,na spokojne czasy”. Następną przyczyną było pojawienie się koncepcji państwa prawnego, wprowadzającej powszechność reglamentacji prawnej z równoczesnym odrzuceniem działań arbitralnych jako sprzecznych z literą prawa. Kolejną przyczyną było upowszechnienie oraz instytucjonalizacja praw człowieka, których bezwzględna niepodważalność i nienaruszalność przypieczętowała koniec ich swobodnego ograniczania lub zawieszania. Za ostatnią przyczynę uniwersalności konstytucji uznaje się renesans idei prawa ponadpozytywnego, która traktując człowieka jako główny podmiot prawa, dodatkowo zabezpieczyła niederogowalność praw człowieka. (...)
12 listopada 1995 r. Akt ten został przyjęty w drodze referendum i wszedł
w życie z dniem oficjalnego opublikowania w Zbiorze prawodawstwa Republiki
Azerbejdżanu 31 lipca 1997 r. Ocenia się, że uchwalenie konstytucji
stanowiło dopełnienie procesu kształtowania niepodległego Azerbejdżanu.
Konstytucja Azerbejdżanu składa się z preambuły, 158 artykułów oraz
postanowień przejściowych. Struktura artykułów oparta jest na częściach
i rozdziałach. W części pierwszej – Postanowienia ogólne, znajdują się rozdziały:
Demokracja oraz Podstawy państwa. W części drugiej – Podstawowe
prawa, wolności i obowiązki umieszczono rozdziały: Podstawowe prawa
i wolności człowieka i obywatela oraz Podstawowe obowiązki obywateli. Część
trzecią – Władza państwowa uporządkowano według następujących rozdziałów:
Władza ustawodawcza, Władza wykonawcza, Władza sądownicza, Autonomiczna
Republika Nachczywanska. Część czwartą – Samorząd terytorialny
tworzy rozdział Zarządy miasta. Część piąta – Prawo i jego źródła składa się
z rozdziałów: System prawodawstwa, Zmiany Konstytucji Azerbejdżańskiej
Republiki oraz Uzupełnienia Konstytucji Azerbejdżańskiej Republiki.
Konstytucja Republiki Azerbejdżanu posiada najwyższą moc prawną i jest
bezpośrednio stosowana (art. 147). Konstytucja jest także podstawą systemu
prawodawstwa, przez który należy rozumieć akty powszechnie obowiązujące, tj. samą konstytucję, akty przyjęte w drodze referendum, umowy międzynarodowe,
ustawy Milli Medżlisu, dekrety Prezydenta, uchwały Gabinetu
Ministrów oraz akty normatywne centralnych organów władzy wykonawczej
(art. 148). System ten ma charakter hierarchiczny. Umowy międzynarodowe
nie mogą być sprzeczne z konstytucją i aktami przyjętymi w drodze referendum.
Ustawy nie mogą być sprzeczne z konstytucją i umowami międzynarodowymi.
Dekrety Prezydenta z konstytucją i ustawami. Uchwały Gabinetu
Ministrów z konstytucją, ustawami i dekretami. Akty centralnych organów
władzy wykonawczej z Konstytucją, ustawami, dekretami i uchwałami Gabinetu
Ministrów (art. 149, 151). Poza systemem znajdują się akty prawa
miejscowego, składające się z konstytucji, ustaw i uchwał Gabinetu Ministrów
Autonomicznej Republiki Nachczywanskiej oraz z aktów terenowych
organów władzy wykonawczej przyjętych w zakresie posiadanych właściwości.
Akty prawa miejscowego powinny być zgodne z systemem prawodawstwa
Azerbejdżanu (art. 148).
ostatnich kilkunastu lat. Wśród nich wymienia się przemiany polityczne, wywołane
upadkiem ZSRR i końcem zimnej wojny, oraz cywilizacyjne, wyrażane
przez postęp technologiczny i globalizację. Wydarzenia te skutecznie zmieniły
dotychczasowy porządek świata. Zakończyły jego dwubiegunowy podział i zdezaktualizowały utrwalone koncepcje bezpieczeństwa. W rezultacie, obserwuje się
obecnie próby rekonstrukcji ładu w stosunkach międzynarodowych, odkrywania
nowych zadań i obowiązków przez państwa narodowe oraz głębokie przewartościowania w myśleniu o bezpieczeństwie.
Zachodzące przekształcenia redefiniują bezpieczeństwo w kierunku jego
poszerzenia i pogłębienia. Ich intensywność oraz dynamika prowadzą do ustanowienia
nowej teleologii bezpieczeństwa. Równocześnie wywołują twórczy zamęt,
który nie sprzyja pozytywnym ustaleniom, choćby w postaci nowej, powszechnie
akceptowanej siatki pojęciowej. Dlatego też, w natłoku propozycji i pomysłów,
warto pokusić się o próbę uporządkowania istniejących poglądów oraz syntetyczne
nakreślenie podstawowych wniosków definicyjnych. ...
Zwiększająca się liczba rodzajów bezpieczeństwa nie powinna być kwestionowana. Przyjąć należy, że bezpieczeństwo jest wartością szczególną, która wszystko przenika, łączy i warunkuje, stąd pojawia się w tak wielu odmianach. Wskutek stałego poszerzania zakresu obejmuje obecnie nie tylko tradycyjne zagadnienia militarne i polityczne, ale również sprawy ekologii, surowców naturalnych, demografii czy kwestie socjalne.
Rodzaje bezpieczeństwa usiłuje się uporządkować i sprowadzać do wymiarów (płaszczyzn, sfer), w ramach których bezpieczeństwo można badać w sposób względnie usystematyzowany. Wyróżnia się więc wymiar podmiotowo-przestrzenny – obejmujący bezpieczeństwo personalne (jednostkowe), lokalne (grupowe, narodowe, państwowe) i globalne (międzynarodowe) oraz wymiar przedmiotowy – najszerszy, zawierający np. bezpieczeństwo ekologiczne, zdrowotne, ekonomiczne, polityczne, społeczne, militarne – czasami także rozumiany jako wartości, środki, narzędzia i aktywność państwowa. W dalszej kolejności: wymiar podmiotowo-przedmiotowy składający się z bezpieczeństwa psychospołecznego, zewnętrznego i wewnętrznego. W końcu wymiar czasowy, wyznaczany poszczególnymi epokami rozwoju bezpieczeństwa. Proponuje się ponadto uwzględniać wymiar procesualny, to jest politykę, strategie, współzależności oraz wymiar strukturalno-organizacyjny w postaci organizacji, instytucji i działań.
Stan nadzwyczajny jest pojęciem teoretycznym, nadrzędnym, skupiającym w sobie wszystkie cechy stanów nadzwyczajnych. Pojęcie to pełni rolę modelu, za pomocą którego można analizować stany nadzwyczajne in abstracto. Stan nadzwyczajny umożliwia formułowanie ogólnych i usystematyzowanych wniosków. Dzięki niemu wiedza o stanach nadzwyczajnych staje się uniwersalna, wyzbyta doraźnych uwarunkowań polityczno-prawnych, utrudniających dostrzeżenie informacji wspólnych stanom nadzwyczajnym. Z kolei stany nadzwyczajne są rodzajami (postaciami) stanu nadzwyczajnego. Pojęcie to charakteryzuje konkretne regulacje prawne będące częścią systemu prawa i posiadające cechy stanu nadzwyczajnego, jak na przykład stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej. Oba pojęcia uzupełniają się nawzajem. Analiza stanów nadzwyczajnych kształtuje wiedzę o stanie nadzwyczajnym, a wnioski płynące z zajmowania się stanem nadzwyczajnym, pogłębiają znajomość stanów nadzwyczaj¬nych. Związek łączący stan i stany nadzwyczajne utrzymuje stan nadzwyczajny bli¬sko rzeczywistych i praktycznych problemów. W przypadku stanów nadzwyczajnych, pozwala spojrzeć na nie w szerszym kontekście, nie tylko poprzez pryzmat szczegóło¬wych rozstrzygnięć.
Stan nadzwyczajny jest pojęciem współczesnym, funkcjonującym w doktrynie, jak wspomniano, od niedawna. Przed nim posługiwano się innymi określeniami. Pojęciami poprzedzającymi stan nadzwyczajny były przede wszystkim: stan wyjątkowy, stan wyższej konieczności państwa oraz stany szczególnego zagrożenia.
rozwiązań konstytucyjnych wybranych państw obszaru byłego ZSRR (Litwa, Łotwa,
Estonia, Białoruś, Ukraina, Rosja, Azerbejdżan). W artykule scharakteryzowano
takie zagadnienia jak uniwersalność konstytucji, szczególne zagrożenia państwa
(stan wojny i stany nadzwyczajne), gwarancje funkcjonowania oraz uprawnienia
parlamentu.
POL
Artykuł dotyczy terroryzmu oraz polskich regulacji stanów nadzwyczajnych. Jego celem jest sprawdzenie, w jaki sposób zagrożenia terrorystyczne zostały określone w konstytucji z dnia 2 kwietnia 1997 r. oraz w ustawach: z dnia 18 kwietnia 2002 r. o stanie klęski żywiołowej, z dnia 21 czerwca 2002 r. o stanie wyjątkowym oraz z dnia 29 sierpnia 2002 r. o stanie wojennym. Całość skupia się na przesłankach zastosowania wymienionych stanów nadzwyczajnych. Poza nimi odnosi się do środków nadzwyczajnych. W artykule przeanalizowano zgodność działań o charakterze terrorystycznym z przesłankami zastosowania oraz przydatność środków nadzwyczajnych do zwalczania zagrożeń terrorystycznych.
treść koncentruje się na trzech pytaniach: 1) czym są potrzeby bezpieczeństwa, 2)
co wyróżnia potrzeby bezpieczeństwa oraz 3) co wynika ze znajomości potrzeb
bezpieczeństwa? Te trzy pytania dotyczą zagadnień, na których opiera się związek
między potrzebami bezpieczeństwa a prywatnym sektorem ochrony. Ich treść
wskazuje na sposób, w jaki rozumie się potrzeby, zwłaszcza potrzeby bezpieczeństwa, ich funkcjonowanie oraz przykłady. Wskazuje także na cechy potrzeb bezpieczeństwa decydujące o ich odmienności od pozostałych potrzeb. Artykuł kończy się wnioskami, które dotyczą prywatnego sektora ochrony.
ENG
The article concerns the safety needs and the private security sector. Its content is focused on three questions: 1) what are safety needs; 2) what distinguishes safety needs; and 3) what results from the knowledge about safety needs? These three questions concern relationship between safety needs and the private security sector. Their content shows the way of understanding needs, particularly safety needs, their functioning and examples. It also indicates the features safety needs that decide their differences from other needs. The article ends conclusions that concern the private security sector.
przedstawicielskich.