Rusalka (opera)
 | |
| Müzik | Antonín Dvořák |
|---|---|
| Libretto | Jaroslav Kvapil |
| Gala | 31 Mart, 1901 |
| İlk gösterim yeri | Národní Divadlo (Milli Tiyatro), Prag |
| Oyuncular | |
Rusalka Çek besteci Antonín Dvořák tarafından hazırlanmış üç perdelik bir operadır. Operanın librettosu, Çek şair Jaroslav Kvapil (1868–1950) tarafından Çek yazarları Karel Jaromír Erben ve Božena Němcová tarafından yazılmış peri masallarından uyarılarak hazırlanmıştır.
Rusalka operasının prömiyer temsili Prag'da 31 Mart 1901 de yapılmıştır. Prömiyer temsilde başrolde soprano Ruzena Maturova'da bulunmaktaydı. Bu eser Prag'da çok popüler oldu ve bu popülerliği ile Çekçe konuşulan ülkelerde hemen yayıldı ve bundan sonra da dış ülkelerde opera evleri repertuvarlarına girdi. Türkiye'de prömiyer temsili Antalya Operası tarafından verilmiştir.
Rusalka operasının 1. Perdesinde bulunan "Aya şarkı (Měsíčku na nebi hlubokém)" çok kere ayrı bir konser parçası olarak sunulmakta ve tek başına ses kaydı yapılmaktadır. Bu aryanın keman için de aranjmanı yapılmıştır ve birkaç sinema filminde bu keman parçası arka müziği olarak kullanılmıştır.
Hazırlanma
[değiştir | kaynağı değiştir]Bu eser için şair Kvapil, Erben ile Němcova'nın peri masallarından uyarlayarak bir opera librettosunu bir besteci bulmadan önce hazırlamıştır. Bu peri masalları daha önce hazırlamış olduğu " Princessa Pampeliška" adlı tiyatro oyununa benzemekte ve o zamanda Avrupa'da çok ilgi çeken Hans Christian Andersen'in Küçük Deniz Kızı ve Friedrich de la Motte Fouqué'un "Undine" adlı masalları gibi "acıklı, modern peri masalı" niteliği taşımaktaydı. Libretto 1899'da tamamlanınca Kvapil bunu besteleyecek bir müzisyen aramaya başladı. Kendi tanıdığı besteciler diğer projeler üzerinden uğraşmaktaydılar ama ona tanımadığı besteci Dvořák'in yeni bir opera projesi aradığını bildirdiler. Gerçekten Dvořák Erben'in eserini önceden bilmekteydi ve 1896-97'de onun halk balladları şiirlerini senfonik şiir olarak bestelemişti. Dvořák librettoyu okudu, beğendi ve hemen hızla bestelemeye koyuldu. Bestenin ilk versiyonunu 22 Nisan 1900'da bitirdi ve son versiyonunu Kasım ortasında hazır etti. Rusalka operası Prag'da Milli Tiyatro'da 31 Mart 1901'de ilk olarak temsil edildi. Bu Prömiyer temsilde Rusalka rolünde soprano Ruzena Maturova ve orkestra şefi Karel Kovařoviç idi.
Roller
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 31 Mart 1901 (Orkestra şefi: Karel Kovařovic ) |
|---|---|---|
| Rusalka, Su perisi | soprano | Růžena Maturová |
| Prens | tenor | Bohumil Pták |
| Vodník, Su cini | bas | Václav Kliment |
| Yabancı Prenses | soprano | Marie Kubátová |
| Jezibaba, Büyücü | mezzo-soprano | Růžena Vykoukalová-Bradáčová |
| Birinci peri | soprano | Amalie Bobková |
| Ikinci peri | soprano | Ella Tvrdková |
| Üçüncü peri | kontralto | Helena Towarnická |
| Av bekçisi | tenör | Adolf Krössing |
| Aşçı yamağı | soprano | Vilemína Hájková |
| Avcı | bariton | František Šír |
| Koro: Orman perileri, şatodaki misafirler, Prensin maiyeti. | ||
Konu özeti
[değiştir | kaynağı değiştir]I. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]Göl kenarında bir çayırlıkta
Gol kenarında üç peri kızkardeş Rusalka gölünün hakimi olan Su Cini Vodnik'i alaya alırlar. Vodnik kızı Rusalka'nın mahzun ve mutsuzluğunu fark etmiştir ve ona derdinin ne olduğunu sorar. Rusalka ölümlü bir prense âşık olduğunu; ama onunla birlikte yaşamak için ölümcül insan olması gerektiğini ve kendinin bunu kabul etmek istediğini söyler. Su Cini Vodnik, kızını bu kararı almaktan vazgeçirmek isterse de başarılı olamaz. O zaman kızına bir de büyücü Jezibaba'ya danışmasını nasihat eder. Rusalka Jezibaba ile konuştuğu zaman o Rusalka'ya insan olduğu takdirde eğer sevgilisi tarafından aldatılırsa hem kendisinin hem de sevgilisinin sonsuza kadar lanetlenip seslerini kaybedeceklerini açıklar. Fakat Rusalka kararında ısrarlıdır. büyücü Rusalka'ya bunu gerçekleştirmek için bir iksir hazırlar ve içmesi için bunu Rusalka'ya verir. Bu sırada Prens avcılarının başında, kovaladığı bir beyaz geyik arkasından sahneye girer. Tek başına gelen Prens, birden karşısında saçları omuzlarına dökülen Rusalka'yı görür ve ondan sanki büyülenir.
II. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]Prensin şatosu
"Av Bekçisi" ve "Aşçı Yamağı", Prens'in şatosunun bahçesinde Prens ve Rusalka'nın yaklaşan düğünü hakkında dedikodu yapmaktadırlar. Bu arada şatoya bir Yabancı Prenses'de misafir olarak gelmiştir. Prens, bu hırslı ve güzel Yabancı Prenses'le ilgilenmeye başlar. Rusalka'yı baloya hazırlanmasını söyleyerek yanından uzaklaştır. Vodnik gölün derinliklerinden çıkmıştır ve Prens'in Yabancı Prenses'e kur yaptığını izler. Talihsiz kızının kaderi için derin bir kedere kapılır. Prens Prenses'e aşkını ilan eder. Su Cini Vodnik de böylece Prens tarafından aldatılmış olan kızı Rusalka'yı yanına alıp golün dibine çekilir.
III. Perde
[değiştir | kaynağı değiştir]Göl kenarında bir çayırlıkta
Rusalka lanetlenmiştir ve umutsuzluk içinde kendine yakarışlarda bulunmaktadır. Bu yakarışlar büyücü Jezibaba'nın kalbini yumuşatır. Rusalka'ya eğer sevgilisinin kanını akıtırsa lanetten kurtulabileceğini söyler. Rusalka bunu yapmayı kabul etmez. Artık gölün en derininde oturan bir ölüm perisine dönüşmeyi kabul etmiştir. Fakat Prens de yaptığı hatadan çılgına dönmüş halde ormanda dolaşmaktadır. Rusalka'nın yakında olduğunu hissedip ona geri dönmesi için yalvararak haykırır. Rusalka Prense görünür ve neden kendini aldattığını sorar. Prens, Rusalka'dan kendini af etmesini ister ve Ruslaka'yı öpmek istediğini bildirir. Rusalka bu öpücüğün lanet ve ölüm getireceğini açıklar; ama kararlı Prens'i caydıramaz. İki sevgilinin dudakları bir öpücükle birleşir ve Prens Rusalka'nın kollarında hayatına veda eder.
Enstrümantasyon
[değiştir | kaynağı değiştir]Rusalka operasının ilk partisyon notaları şu çalgılar bulunan bir orkestra için hazırlanmıştır : 2 flüt, 1 pikolo, 2 obua, 1 İngiliz kornosu, 2 klarinet, 1 bas klarinet, 2 fagot, 4 korno, 3 trompet, 3 trombon, 1 tuba, perküsyon, harp ve yaylı çalgılar.
Medya
[değiştir | kaynağı değiştir]- Ruslaka: Aya Şarkı (Měsíčku na nebi hlubokém) aryasi Cek soprano Emmy Destinn tarafından Almanca (1915):
Seçilmiş ses ve video disk kayıtları[1]
[değiştir | kaynağı değiştir]Ses audio disk kayıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Roller (Rusalka, Prens, Su cini Vodnik, Yabaci Prenses, Jezibaba büyücü |
Orkestra şefi, Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1952 | Ludmila Červinková, Beno Blachut, Eduard Haken, Marie Podvalová, Marta Krásová |
Jaroslav Krombholc, Prag Milli Tiyatrosu korosu ve orkestrası |
Audio CD: Supraphon. Cat: SU 3811-2[2] |
| 1984 | Gabriela Beňačková, Wiesław Ochman, Richard Novák, Věra Soukupová, Anna Barová |
Václav Neumann, Çek Filarmonik Orkestra ve Prag Filarmonik Korosu |
Audio CD: Supraphon (re-issue in 2003) Cat: SU 3178-2 633[3] |
| 1998 | Renee Fleming, Ben Heppner, Franz Hawlata, Eva Urbanová, Dolora Zajick |
Charles Mackerras, Çek Filarmonik Orkestrası ve Kühn Karışık Korosu |
Audio CD: Decca Cat: 000289 460 5682 0[4] |
| 2007 | Cheryl Barker, Rosario la Spina, Bruce Martin, Elizabeth Whitehouse, Anne-Marie Owens |
Richard Hickox, Sydney Opera Evi Orkestra ve Korosu |
Audio CD:Chandos, Cat: CHAN 10449(3)[5] |
| 2008 | Camilla Nylund, Piotr Beczała, Alan Held, Emily Magee, Birgit Remmert |
Franz Welser-Möst, Cleveland Orkestrası |
Audio CD: Orfeo, Cat: C792113D[6] |
| 2009 | Ana Maria Martinez, Brandon Jovanovich, Mischa Schelomianski, Tatiana Pavlovskaya, Larissa Diadkova |
Jirí Belohlávek, Londra Filarmonik Orkestrası ve Glydebourne Korosu |
Audio CD: Glyndebourne Cat: GFOCD 007-09 [7] |
Video disk kayıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]| Yıl | Roller (Rusalka, Prens, Su cini Vodnik, Yabaci Prenses, Jezibaba büyücü |
Orkestra şefi, Opera Evi ve Orkestra |
Marka |
|---|---|---|---|
| 1986 | Eilene Hannan, John Treleaven, Rodney Macann, Phyllis Cannan, Ann Howard |
Mark Elder, English National Opera Orkestra ve korusu, İngilizce metin |
DVD: Arthaus Musik (yayım 2006) Cat: 102 019 |
| 2002 | Renee Fleming, Sergei Larin, Franz Hawlata, Eva Urbanova, Larissa Diadkova |
James Conlon, Opéra de Paris Orkestra ve korosu |
DVD: Arthaus Musik (yeni yayım 2009), Cat: 107 031 |
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bu madde kısmen İngilizce Wikipedia "Rusalka (opera)" maddesi kaynaklıdır,: Online: [2]23 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Kaynak [1] 9 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Operadis-opera internet sitesi Rusalka oparası diskografyasi
- ^ İInceleme, Classical Recordings Quarterly, İlkbahar 2007, C.48, say.96.
- ^ "On-line katalog Neumann CD". Supraphon. 16 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2012.
- ^ "On-line katalog Mackerras CD". Decca Classics. 5 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Nisan 2012.
- ^ "On-line katalog Hickox CD". Chandos Records. 6 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2020.
- ^ CD tenkiti. Diapason, C. 598, Ocak 2012.
- ^ Glyndebourne Operasi websitesi[ölü/kırık bağlantı]
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Yener, Faruk (1964), 100 Opera (2.ed) (Son baskı 1992), İstanbul:Bateş Yayınları ISBN 975-95339-1-X
- IMSLP websitesi "Rusalka,_Op.114_(Dvořák, Antonín)" maddesi Rusalka operası partitür notaları Antonín)[ölü/kırık bağlantı]
- (YouTube) sitesinde orkestra şefi "Jiri Belohlavek" idaresinde "BBC Senfoni Orkestrası" eşliğinde soprano "Renée Fleming" tarafından Rusalka operası 1. Perdesindeki "Měsíčku na nebi hlubokém (Aya şarkı)" aryası video kaydı: [3]22 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim:23.5.2017)
- (YouTube) sitesinde "Prag Milli Tiyatro Operası" yapımı Prag Milli Tiyatro Opera Orkestrası, korosu ve balesi tarafindam temsil edilen "Antonín Dvořák: Rusalka" operasının tümünün video kaydı: [4]17 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Erişim:23.5.2017)
|  | |
