İçeriğe atla

Flüt

Bağlantıları değiştir
Kontrol Edilmiş
Vikipedi, özgür ansiklopedi
Dünyadan çeşitli flüt türleri
Bu madde tüm yandan üflemeli, uçtan üflemeli ve kanallı müzik aletleri ailesi yani kısaca nefesli müzik aletleri hakkındadır. Orkestralarda, oda müziğinde, üflemeli çalgı topluluklarında/ konser gruplarında, askeri gruplarda ve bando gruplarında yaygın olarak kullanılan flüt için Yan flüt sayfasına bakınız. Eğitim amaçlı yaygın olarak kullanılan flüt benzeri nefesli çalgı için Blokflüt sayfasına bakınız.

Flüt nefesli grubundaki müzik aletlerindendir. Kamışlı nefesli çalgıların aksine flüt sesini bir açıklık boyunca hava akışından çıkaran bir aerofon veya kamışsız nefesli çalgıdır.[1] Hornbostel – Sachs alet sınıflandırmasına göre oluklar kenardan üflemeli aerofonlar olarak sınıflandırılır.[2]

Flüt çalan bir müzisyen flütçü olarak adlandırılır.

Flütler bilinen en eski, tanımlanabilir müzik aletleri'dir çünkü elle delinmiş deliklere sahip paleolitik örnekler bulunmuştur. Günümüzün Almanya Swabian Jura bölgesinde yaklaşık 43,000 ila 35,000 yıl öncesine ait bir dizi flüt bulundu. Bu flütler Avrupa'da modern insan varlığının en erken döneminden itibaren gelişmiş bir müzik geleneğinin var olduğunu göstermektedir.[3][4] Şu anda bilinen en eski flütler Avrupa'da bulunurken Asya'nın da günümüze kadar devam eden enstrümanla uzun bir geçmişi vardır. Çin'de yaklaşık 9000 yıllık çalınabilir bir kemik flüt keşfedildi.[5] Amerika kıtası da Caral, Peru 'da bulunan, 5000 yıl öncesine[6] ve Labrador' da bulunan yaklaşık 7500 yıl öncesine dayanan eski bir flüt kültürüne sahipti.[7]

Tarihçiler bambu flütün de özellikle Çin ve Hindistan'da uzun bir tarihe sahip olduğunu keşfettiler. Zhou hanedanı 'ndan başlayarak tarihi kayıtlarda ve sanat eserlerinde flütler keşfedildi. En eski yazılı kaynaklar Çinlilerin kuan (bir kamış enstrümanı) ve hsio (veya xiao, uçtan uca flüt MÖ 12.-11. yüzyıllarda genellikle bambu), ardından MÖ 9. yüzyılda chi (veya ch'ih) ve MÖ 8. yüzyılda yüeh kullandığını ortaya koymaktadır.[8] Bunlardan chi belgelenmiş en eski çapraz flüt veya enine flüt tür ve bambudan yapılmıştır.[8][9]

Curt Sachs'a göre çapraz flüt (Sanscrit: vāṃśī) "eski Hindistan'ın olağanüstü nefesli çalgısı" idi.[10] Göksel müzik" enstrümanlarını tasvir eden dini sanat yapıtının "aristokrat karakterli müzikle bağlantılı olduğunu söyledi."[10] Hint bambu çapraz flütü Bansuri, Krishna için kutsaldı ve enstrümanla Hindu sanatında tasvir edilmiştir.[10] Hindistan'da, 1. yüzyıldan kalma rölyeflerde çapraz flüt Sanchi 'de ve M.S. 2-4. yüzyıllardanAmaravati' de görülmektedir.

Flüt, üç parçanın birleşiminden oluşan bir enstrümandır.

  1. Baş (Ağızlık)
  2. Gövde
  3. Kuyruk

Tarihi

[değiştir | kaynağı değiştir]
Statue of Krishna playing a flute
Flüt çalan Krişna heykeli
12th century art, Chinese women playing flutes
12. yüzyıldan Song hanedanı flüt çalan Çinli kadınlar, "Han Xizai'nin Gece Şenlikleri" nin yeniden yapımı, aslen Gu Hongzhong (10. yüzyıl)

Keşfedilen en eski iki ila dört delikli flüt Slovenya 'daki Divje Babe adresinde bulunan bir genç mağara ayısı' nın femur parçası olabilir ve yaklaşık 43,000 yıl öncesine tarihlenmiştir. Ancak bu tartışmalı bir konudur.[11][12] 2008 yılında Ulm, Almanya yakınlarındaki Hohle Fels mağarasında en az 35,000 yıl öncesine tarihlenen başka bir flüt keşfedildi.[13]

Beş delikli flüt V şeklinde bir ağızlığa sahiptir ve akbaba kanat kemiğinden yapılmıştır. Keşfe katılan araştırmacılar bulgularını Ağustos 2009'da Nature dergisinde resmi olarak yayınladılar[14]

Geißenklösterle mağarasında bulunan flütlerin 42,000 ila 43,000 yıl yaşında olduklarını ortaya çıkarana kadar bu keşif aynı zamanda tarihteki herhangi bir müzik aletinin en eski doğrulanmış bulgusuydu.[4][15] Bulunan birkaç flüt Hohle Fels mağarasında Hohle Fels Venüsü yanında ve bilinen en eski insan oymacılığından kısa bir mesafede bulundu.[16] Keşfi duyuran bilim adamları, "buluntuların, modern insanların Avrupa'yı sömürgeleştirdiği zamanda köklü bir müzik geleneğinin varlığını gösterdiğini" öne sürdü.[17] Bilim adamları ayrıca flütün keşfedilmesinin "Neandertaller ile erken modern insan arasındaki olası davranışsal ve bilişsel uçurumun açıklamasına yardımcı olabileceğini öne sürdüler.[15]

Bir keçinin kaval kemiğinden yapılmış kemik flütü, MS 11-13.
Cantigas de Santa Maria'dan flüt çalanları gösteren bir resim, İspanya, 13. yüzyıl
Panflute çalanlar. Cantigas de Santa Maria, 13. yüzyılın ortaları, İspanya

18.7 cm uzunluğunda, mamut dişinden yapılmış üç delikli bir flüt güney Almanya'da Swabian Alb, (Ulm yakınlarındaki Geißenklösterle mağarasında ve 30,000 ile 37,000 yılları arasında tarihlenen[18] bir flüt ise 2004 yılında keşfedildi ve on yıl önce kazılan (Almanya'daki aynı mağaradan yaklaşık 36,000 yıl öncesine tarihlenen) kuğu kemiklerinden yapılmış iki flüt de bilinen en eski müzik enstrümanları arasındadır.

Her biri beş ila sekiz delikli, taçlı turnanın kırmızı kanat kemiklerinden yapılmış, çalınabilir 9,000 yaşındaki Gudi (kelimenin tam anlamıyla "kemik flütü") Orta Çin eyaleti Henan, Jiahu[19] 'daki bir mezardan 29 ölü ikizle[20] birlikte çıkarıldı. En eski Çin enine flütü Hubei il, Çin, Suizhou sitesinde Zeng Marki Yi'nin Mezarı 'nda bulunan bir chi(篪) flüttür. Daha sonra Zhou Hanedanı MÖ 433'ten kalmadır.[21] Uçları kapalı lake bambudan biçimlendirilmiştir ve flütün üstü yerine yan tarafında beş durağı vardır. Geleneğe göre Konfüçyüs tarafından derlenen ve düzenlenen "Shi Jing" 'de Chi flütlerinden bahsedilir. Bir flüte yapılan en eski yazılı referans MÖ 2600–2700 tarihlenen Sümer - dilindeki çivi yazısı tabletidir.[22]

Flütlerden ayrıca gelişimi yaklaşık MÖ 2100-600 dönemini kapsayan epik bir şiir olan Gılgamış Destanı 'nın yakın zamanda çevrilmiş bir tabletinde de bahsedilmektedir.[23] Ek olarak ""müzikal metinler"" olarak bilinen bir dizi çivi yazısı tablet, yaylı bir çalgının yedi ölçeği (Babil liri olduğu varsayılır) için hassas akort talimatları sağlar. Bu ölçeklerden biri "flüt" için kullanılan Akad kelimesi olan embūbum olarak adlandırılmıştır.[23]

İncil, Yaratılış 4:21'de Jubal "çirkin" i çalan herkesin babası ve kinnor" denilir. Eski İbranice terimin bazıları tarafından bazı nefesli çalgılara veya genelde nefesli çalgılara, ikincisinin ise telli bir çalgıya veya genel olarak telli çalgılara atıfta bulunduğuna inanılır. Bu nedenle Jubal Yahudi-Hristiyan geleneğinde flütün mucidi olarak kabul edilir (bu İncil pasajının bazı çevirilerinde kullanılan bir kelimedir).[24] İncil'in başka yerlerinde flüt özellikle 1 Samuel 10:5, 1 Kralların Kitapları 1:40, İşaya 5:12 ve 30:29 ve Yeremya 48:36 ‘da ("içi boş" kelimesinin kökünden) " chalil " olarak anılır.[25] Kutsal Topraklardaki arkeolojik kazılarda hem Tunç Çağı'ndan (MÖ 4000-1200) hem de Demir Çağı'ndan (MÖ 1200-586) flütler keşfedildi, "bu ikinci çağ İsrail krallığının oluşumuna ve onun İsrail ve Yahudiye'nin iki krallığına ayrılmasına tanıklık eder."[24]

Bazı erken flütler tibialardan (incik kemiği) yapılmıştır. Flüt her zaman Hint kültürünün ve mitolojisinin[26] önemli bir parçası olmuştur ve 1500'BCE ‘den Hint edebiyatının belirsiz atıflarda bulunmasından dolayı, çeşitli anlatımların çapraz flütün Hindistan 'dan[27][28] kaynaklandığına inanılır.[29]

Panflüt ‘ün anavatanı Eski Yunan ve bazı Orta Asya bölgeleri de dahil olmak üzere Latin Amerikan ülkelerine dayanır.

Türleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
Günümüzde hâlen kullanılmakta olan boehm sistemli yan flüt

Flütün günümüzde en yaygın kullanılan türü yan flüttür; orkestralarda ve bandolarda sıkça kullanılır. Pikolo flüt, alto flüt, bas flüt gibi enstrümanlar da yan flüt ailesindendir; pikolo flüt normal yan flütün yarısı boyundadır, alto flüt ise normal yan flütlerden biraz daha büyüktür.

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ Sadie, Stanley (2021). The new Grove dictionary of music and musicians (5. bas.). New York: Grove. ISBN 978-0195170672. 
  2. ^ von Hornbostel, Erich M.; Sachs, Curt (March 1961). "Classification of Musical Instruments: Translated from the Original German by Anthony Baines and Klaus P. Wachsmann". The Galpin Society Journal. 14: 24-25. JSTOR 842168. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. 4 Aerophones The air itself is the vibrator in the primary sense... 421 Edge instruments or flutes a narrow stream of air is directed against an edge 
  3. ^ Wilford, John N. (24 Haziran 2009). "Flutes Offer Clues to Stone-Age Music". Nature. 459 (7244): 248-52. Bibcode:2009Natur.459..248C. doi:10.1038/nature07995. PMID 19444215. Diğer özet – The New York Times. . Citation on p. 248.
  4. ^ a b Higham, Thomas; Basell, Laura; Jacobi, Roger; Wood, Rachel; Ramsey, Christopher Bronk; Conard, Nicholas J. (2012). "Τesting models for the beginnings of the Aurignacian and the advent of figurative art and music: The radiocarbon chronology of Geißenklösterle". Journal of Human Evolution. 62 (6): 664-76. doi:10.1016/j.jhevol.2012.03.003. PMID 22575323. 
  5. ^ "Brookhaven Lab Expert Helps Date Flute Thought to be Oldest Playable Musical Instrument, Bone flute found in China at 9,000-year-old Neolithic site". Brookhaven National Laboratory. 25 Şubat 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  6. ^ "Music in the Ancient Andes". Metropolitan Museum of Art. 2 Ekim 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2020. Thirty-two tubular horizontal flutes were discovered in Caral...made with pelican and condor bones could produce seven different sounds...the discoveries at Caral proved that music was an integral paart of the ritual life of the Andean people 5000 years ago. 
  7. ^ Goss, Clint (22 Kasım 2019). "The Development of Flutes in North America". Flutopedia. 30 Ekim 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Aralık 2020. 
  8. ^ a b Sachs, Kurt (1940). The History of Musical Instruments. New York: W. W. Norton & Company. ss. 178-179. 
  9. ^ "Ancient Chinese Musical Instrument's Depicted On Some Of The Early Monuments In The Museum". University of Pennsylvania Museum of Archaeology and Anthropology. 18 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ocak 2021. The Erh Ya (c. 400 B.C.) says the ch’ih was made of bamboo, its length was 16 inches, one hole opened upwards, and it was blown transversely. 
  10. ^ a b c Sachs, Kurt (1940). The History of Musical Instruments. New York: W. W. Norton & Company. ss. 158-159, 180. 
  11. ^ Tenenbaum, David (June 2000). "Neanderthal jam". The Why Files. University of Wisconsin, Board of Regents. 5 Ocak 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Mart 2006. 
  12. ^ Flute History 1 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., UCLA. Retrieved June 2007.
  13. ^ Ghosh, Pallab. (2009-06-25) BBC: 'Oldest musical instrument' found 1 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC News. Retrieved on 2013-08-10.
  14. ^ Nicholas J. Conard; Maria Malina; Susanne C. Münzel (August 2009). "New Flutes Document the Earliest Musical Tradition in Southwestern Germany". Nature. 460 (7256): 737-40. Bibcode:2009Natur.460..737C. doi:10.1038/nature08169. ISSN 0028-0836. PMID 19553935. 
  15. ^ a b "'Oldest musical instrument' found". BBC news. 25 Haziran 2009. 21 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2009. 
  16. ^ "Music for cavemen". MSNBC. 24 Haziran 2009. 26 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2009. Scientists say they've found what they consider to be the earliest handcrafted musical instrument in a cave in southwest Germany, less than a yard away from the oldest-known carving of a human. The flute fragments as well as the ivory figurine of a "prehistoric Venus" date back more than 35,000 years, the researchers report...the real prize is a nearly complete flute hollowed out from the bone of a griffon vulture...found in the Hohle Fels cave, just 28 inches (70 centimeters) away from the spot where the prehistoric Venus...was found... 
  17. ^ "Flutes Offer Clues to Stone-Age Music". The New York Times. 24 Haziran 2009. 14 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2009. 
  18. ^ "Archeologists discover ice age dwellers' flute". CBC Arts. Canadian Broadcasting Corporation. 30 Aralık 2004. 28 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2009. 
  19. ^ Zhang, Juzhong; Xiao, Xinghua; Lee, Yun Kuen (December 2004). "The early development of music. Analysis of the Jiahu bone flutes". Antiquity. 78 (302): 769-778. doi:10.1017/s0003598x00113432 Özgürce erişilebilir. 3 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  20. ^ The bone age flute 15 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. BBC. September 23, 1999.
  21. ^ Goodman, Howard L. (2010). Xun Xu and the politics of precision in third-century AD China. Brill Publishers. s. 226. ISBN 978-90-04-18337-7. 
  22. ^ Goss, Clint (2012). "The Development of Flutes in Europe and Asia". Flutopedia. 11 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2012. 
  23. ^ a b Goss, Clint (2012). "Flutes of Gilgamesh and Ancient Mesopotamia". Flutopedia. 28 Haziran 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2012. 
  24. ^ a b Judith Cohen, "Review of 'Music in Ancient Israel/Palestine: Archaeological, Written, and Comparative Sources', by Joachim Braun". Min-Ad: Israel Studies in Musicology Online. Vol. 3. (2004). http://www.biu.ac.il/hu/mu/min-ad04/BraunRev-2.pdf 19 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  25. ^ Strong's Hebrew Concordance, "chalil". http://biblesuite.com/hebrew/2485.htm 17 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  26. ^ Hoiberg, Dale; Ramchandani, Indu (2000). Students' Britannica India. Mumbai: Popular Prakashan. s. 125. ISBN 978-0-85229-760-5. 6 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  27. ^ Chaturvedi, Mamta (2001). How to Play Flute & Shehnai. New Delhi: Diamond Pocket Books (P) Ltd. s. 7. ISBN 978-81-288-1476-1. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  28. ^ Morse, Constance (1968). Music and Music-makers. New Hampshire: Ayer Publishing. s. 7. ISBN 978-0-8369-0724-7. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
  29. ^ Arvey, Verna (2007). Choreographic Music for the Dance. Londra: Read Country Books. s. 36. ISBN 978-1-4067-5847-4. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021. 
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Flüt&oldid=32653685" sayfasından alınmıştır