Şadıllı

Şadıllı^[1] Aşireti Türkiye'nin Doğu Anadolu, Güneydoğu Anadolu, Akdeniz bölgelerinde, İran ve Azerbaycan'da mensupları bulunan, Kürt^[2]^[3] asıllı bir aşirettir.^[4]^[5]^[6] Bazı araştırmacılar ise Türk kökenli olduğu iddiasında bulunmuştur.^[7]

Göçler

Şadililerin Anadolu'ya olan göçleri, farklı tarihi olaylar sonucu olmuştur. Bunlardan ilki, Selçuklu birliklerinde yer alanlardır. İkinci bir göç, Moğol istilaları sonucunda (1230′lu yıllarda ve sonrasında) olmuştur. Üçüncü bir göç, Şadıllı aşiretinin Alevi mensupları, Safevi devletinin kuruluşunda önemli bir rol oynamıştır. Böylece İran'a göç edenler olmuştur. Safevi şahları, muhafız alaylarına bu aşiretlerden asker alımı yapmıştır. Şah İsmail, Şah Tahmasp ve Şah Abbas zamanında İran içlerine ve Horasan bölgesine göçler olmuştur.

Bilinen son göç, 1829 yılında Kafkasya'nın bütünüyle Rus işgaline girmesinde ve sonrasında yapılan reformlar neticesinde yerlerinde edilenlerin zamanla Osmanlı Ülkesi'ne sığınmaları ile olmuştur. Günümüzde Erzincan, Tunceli, Erzurum, Sivas, Gümüşhane, Bingöl, Elazığ ve Maraş kentlerinde yerleşik olan Şadililer, yoğunluklu olarak bu son göç dalgası ile Anadolu'ya göç etmiş olanlardır. Daha önceki yüzyıllarda gelenler, Batı Anadolu'nun farklı kentleri dahilinde iskan etmektedirler; ancak bunlardan çok azı, tarihleri ile kendilerini özdeşleştirmektedirler.

Din

Şadıllılar Sünni, Alevi ve Caferi mezhebine mensupturlar. Sünni mezhebinden olanların çoğunluğu Şafii'dir. Belirli bir kısmı ise Hanefi'dir. Örneğin, Karakoçan ilçesi'nde yaşayan Şadıllılar'ın bir kısmı Hanefi mezhebindendir. Tunceli, Bingöl, Adana(Tufanbeyli), Maraş(Göksun ve Afşin), Sivas ve Erzincan illerindeki Şadıllıların tamamı ve Erzurum ve Elazığ'da bulunan Şadıllıların bir kısmı ise Alevidirler. Ermenistan' da Ezidi inançlarına bağlı üyeler bulunduran Kürt aşiretidir.^[8]

Kaynakça

^ Kennedy, Hugh (2015). "The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the Sixth to the Eleventh Century". Routledge. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından "The%20Kurdish%20dynasties%20which%20emerged%20in%20the%20second%20half"&f=false arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.
^ "Şadıllı". Kennedy, Hugh (2015). "The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the Sixth to the Eleventh Century". Routledge. 2015. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Kürt aşireti. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.
^ Bulut, Faik (22 Ağustos 2019). "Malazgirt Savaşı ve Kürtlerin tartışmalı rolü". Malazgirt Savaşı’nda diğer etnik unsurların yanında Kürtler de vardı. Kürt beyleri, gönüllülük temelinde savaşa girmiş değillerdi. Anlaşma gereğince alt kademedeki Kürt beyleri de, daha üst kademede bulunan Selçuklu Sultanlarına bağlanmışlar; onları yıllık vergi ve savaş zamanında onlara asker vermeye mecbur edilmişlerdi. Yani din kardeşliği, işin süslü vitriniydi. Gazete Duvar. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
^ "Eski Bir Haritada Kürt Aşiretleri". ŞADİLLİ AŞİRETİ Yerleşim Alanı Güneyi ve Karkaşan Gediği Güneydoğusundan İç Kesimler Boyunca KASKANLI AŞİRETİ (Toprakkale’den Daha da İç Kesimlere). 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
^ Faik Bulut (Kasım 2013). "Dersim Raporları" (PDF). AŞİRETLER, VAZİYETLERİ, ÖRFÜ ADETLERİ. Evrensel Basım Yayın. s. 142. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.
^ "Musa Anter ve Kemal Burkay Kürt değil, Türkmen çıktı". Hürriyet. 23 Ağustos 2009. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.
^ "Şadıllı Kürt aşireti". 13 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.

İoannis Skilicis, Tarihin Özeti (Σύνοψις Ἱστοριῶν) (Abul-Aswar ile Bizans İmparatorluğu arasındaki ilişkilere dair)
Ahmad bin Lütfullah (Münnecimbaşı), Cema al-Duwal (daha önceki tarihi kaynaklara dayalı, 17. yy.da Arapça yazılı bir kitap)
Osmanlı Tahrir Defteri

Bibliografya

V. Minorsky: Studies in Caucasian History (London 1953)(oldukça ayrıntılı)

Dış bağlantılar

www.sadilli.com

[kennedy-1] Kennedy, Hugh (2015). "The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the Sixth to the Eleventh Century". Routledge. 22 Mart 2020 tarihinde kaynağından "The%20Kurdish%20dynasties%20which%20emerged%20in%20the%20second%20half"&f=false arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2020.

[2] "Şadıllı". Kennedy, Hugh (2015). "The Prophet and the Age of the Caliphates: The Islamic Near East from the Sixth to the Eleventh Century". Routledge. 2015. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[3] Kürt aşireti. 28 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2023.

[4] Bulut, Faik (22 Ağustos 2019). "Malazgirt Savaşı ve Kürtlerin tartışmalı rolü". Malazgirt Savaşı’nda diğer etnik unsurların yanında Kürtler de vardı. Kürt beyleri, gönüllülük temelinde savaşa girmiş değillerdi. Anlaşma gereğince alt kademedeki Kürt beyleri de, daha üst kademede bulunan Selçuklu Sultanlarına bağlanmışlar; onları yıllık vergi ve savaş zamanında onlara asker vermeye mecbur edilmişlerdi. Yani din kardeşliği, işin süslü vitriniydi. Gazete Duvar. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.

[5] "Eski Bir Haritada Kürt Aşiretleri". ŞADİLLİ AŞİRETİ Yerleşim Alanı Güneyi ve Karkaşan Gediği Güneydoğusundan İç Kesimler Boyunca KASKANLI AŞİRETİ (Toprakkale’den Daha da İç Kesimlere). 30 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.

[6] Faik Bulut (Kasım 2013). "Dersim Raporları" (PDF). AŞİRETLER, VAZİYETLERİ, ÖRFÜ ADETLERİ. Evrensel Basım Yayın. s. 142. 11 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Eylül 2020.

[7] "Musa Anter ve Kemal Burkay Kürt değil, Türkmen çıktı". Hürriyet. 23 Ağustos 2009. 6 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2024.

[8] "Şadıllı Kürt aşireti". 13 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]