Greenland

Greenland (格陵蘭)

Greenland (格陵蘭)

u Greenland (格陵蘭) sa i labu nu Europe (O-Cuo 歐洲), itiza i 72 00 N, 40 00 W.

u ahebal nu lala' mapulung sa izaw ku 2,166,086 km².

u ahebal nu lala'ay sa izaw ku 2,166,086 km², u ahebal nu nanumay sa.

hamin nu tademawan sa 57,728.

kakalukan umah sa 0.60%, kilakilangan umah sa 0%, zumaay henay umah sa 99.40%.

satabakiya nu kitakit a subal ku Greenland (格陵蘭), pitu a bataan nu pasintu matelep namin nu suleda ku lala’.

(u kamu nu Hulam sa: 格陵蘭是世界最大島， 80%的土地都被冰雪覆蓋。)

tapang tusu nu kanatal (首都)

u tapang tusu nu kanatal sa u Nuuk (努克).

sapadateng nu kanatal a demiad (國家紀念日)

sapadateng nu kanatal demiad sa 0 bulad 0 demiad.

tapang nu kanatal (元首)

格陵蘭名義上（具有頭銜、但沒有實際管理）的國家元首是丹麥君主，現任為「瑪格麗特二世」，丹麥政府會任命一位高級專員（Rigsombudsmand／High Commissioner）到格陵蘭，代表丹麥君主和政府。

kasi ngangan nu Greenland (格陵蘭) nakamuan sa (idaw ku sakasingangan, nika inai' ku kaka kuwana ) a kanatal nu sakakaay a Denmark (丹麥) cuncu, ayda han ci Margrethe E-Se (瑪格麗特二世), Denmark (丹麥) a siyfu idaw kunipa sikakawaay tu cacay a sakakaay sasinganganay nu talakaway a tademaw（Rigsombudsmand／High Commissioner）taydai Greenland (格陵蘭), mitayhiw tu Denmark (丹麥) cuncu atu siyhu.

kakitidaan (地理)

格陵蘭是世界最大的島嶼，屬於「大陸島」（原本和大陸相連，下降之後才變成島的土地），位於北美洲的東北方，在北冰洋和大西洋之間。

Greenland (格陵蘭) u kitakit satabakiya nu subal , nu "Talu a subal "(numa ltiinnay atu Talu, madebay satu mala subal a lalaan), itida i America (北美洲) nu wali amisan, itini i Beibingyang (北冰洋) atu Daxiyang (大西洋) nulaadan.

西邊隔巴芬灣和戴維斯海峽，與加拿大的北極島嶼（在北極圈內的島嶼）相望。

nutipan silaad tu Baffin-Wan (巴芬灣) atu Davishay-siya (戴維斯海峽) atu Ciasna-ta (加拿大) a Beiji (北極) a subal ( itini i labu nu Beiji (北極) a subal) masasu pa'ngaw.

東邊隔丹麥海峽，和冰島（Iceland）對望。由於面積龐大，格陵蘭常被稱為格陵蘭「次大陸」（比較小的大陸）。全島約4/5位在北極圈之內，為極地氣候。

waliyan silaad tu Denmark (丹麥) a bayu, atu Pintaw (Iceland (冰島) masasupa'ngaw. tada tabakitu ku lala’, Greenland (格陵蘭) hina panganganan tu Greenland (格陵蘭) "sakatusa a Ta-lu (大陸) (adidiay a Ta-lu大陸). hamin nu subal tu lima ku sepad a benis itida namin i labu nu Paci-cun (北極圈), u saka picidekan nu demiad.

格陵蘭是除南極洲以外，大陸上冰河面積最大的地區。幾乎全島都被「冰蓋」（冰川面積連續超過5萬平方公里）覆蓋，只有島的最北部、東西兩邊的狹長地帶例外。

Greenland (格陵蘭) naw Antarctica (南極洲) caay kawnumitaan, i Ta-lu (大陸) nu pinhe nu satabakiya a kakitidaan. matahpu namin nu suleda ku subal "nikatelepan nu suleda’ malalitin milakuud tu lima a wang nu pinfun kunli kuni" kunika tahepuan, itidasa i saamisan nu subal,wali nutipan satanayu sa nu kitidaan a lala’sa.

由於該等地區的空氣異常乾燥，難以形成積雪，所以地表才會暴露出來。

nina niyadu’ micidek kuni ka caledes halemhem nu demiadan, utiih amala suleda, sisa tahekalsa ku lala’.

因為中部地區長期受冰雪蓋壓，故中部地區，若去除冰，就會比島的邊緣地區低矮。

dayhan tebanay a niyadu’ mahida tu kuni ka tahepu nu suleda, sisa i teban nu kakitidaan, anu malawpes ku suleda', amiki apuyu tu subal nu lilisan.

likisi (歷史)

格陵蘭的原住民為「因紐特人」。他們何時來到這裡、以及為何要選擇這個荒涼的島嶼，目前皆未有確定的說法。

u Greenland (格陵蘭) a yuncumin u "inniwtet a tademaw". nayaan ku heni tayni i tini, atu mica taynin kunipikilim i talutaludan a subalan, katukuh ayda nayi' henay ku tatengaay nu kamu.

來自冰島（Iceland）的北歐(Northern Europe nuamisan nu Europe)殖民者，於西元982年抵達格陵蘭，他們在格陵蘭島的最南端建立三個據點，居住至今。

namakayni i Pintaw (Iceland 冰島) a Paio (Northern Europe nuamisan nu Europe北歐) numa baulaway a tademaw, i siyun siwa a lasubu walu a bataan idaw ku tusa (982) a mihcaan makatukuh i Greenland (格陵蘭), u nuheni itini i Greenland (格陵蘭) nu satimulan patideng tu tuluay akakitidaan, katukuh ayda ku eneng.

格陵蘭這個名字是北歐的「斯堪地那維亞人」取的。根據北歐神話史詩（記載歷史的詩）「薩迦」（冰島語：saga）記載，「紅鬍子艾瑞克」因為犯謀殺罪，從冰島流亡至此。

Greenland (格陵蘭) nina ngangan sa u Paio (Europe (北歐) a "Sekanti-wiya a tademaw(Scandinavian) ani pangangan. nakamuan nu Paio (北歐) nu di’tuway a nakamu (sisulit i laylay a cudad) "saga"（Pintaw a kamu 冰島語：薩迦）ni sulitan, " sumanahay a ngisngis ci Ayzuyke' (Eric 艾瑞克), sicumi mipacuk tu tademaw, namaka Pintaw (Iceland 冰島) mihinang makatukuh i tini.

艾瑞克一家及他們家的奴隸，從冰島往西北航行，尋找傳說中存的陸地。

Ayzuyke' Eric (艾瑞克) nu cacaya a luma'an atu kalung nuheni, namaka Pintaw (Iceland (冰島) pasaida i nutipan amisan makabalunga, mikilim tu nakamuwan nu babalaki a lala'.

當他們在島上定居下來後，便把這座島取名格陵蘭，意思就是「綠色的土地」），希望能吸引更多的移民。這一個妙計果然成功，最終有約4000名北歐人移入。

patidengsa henay kunuheni tu kakitidaan i subal, panganga hantu nuheni kina subal u Greenland (格陵蘭), imin sa u "langdaway a lala' ", mangalay miala tu katuuday a tademaw taynin itini kuni ka bulawan. tuni datengan nuheni malaheci, sadikuday satu idaw ku sepat a malebut ku tademaw nu Paio (Europe 北歐) tayni kuni ksbulaw.

北歐人的定居點在15世紀突然消失，這很可能是因為「小冰期（全球氣溫下降的一小段時期）」引起普遍的食物缺乏造成的。現代挖掘出來那個時期的居民遺骨，都有營養不良的特徵。不過，從另一個角度來說，因紐特人土著居民並沒有受到太大影響。

Paio (Europe 北歐) nu muenenga a tademaw itini i sabaw tu lima (15) s seci lawpessaca, uynihantu akay nu " adidiay ani kasisuledaan (demiad nu kitakit mamin maselep ku caypiwac tu apuyu) sisa inai ku cancana a kakanen. aydaay a tademaw makudkud tu naayaway a zitay nu tademaw a ukak. nai' nami ku iyu anikanan. nika, sipaka dumaan a sasakamuen, nu Newt a tademaw (妞特人) caay ka hicahica kuyu nika kankian.

目前所知道「北歐人定居在格陵蘭」的最後一項證據，是一封西元1424年由格陵蘭寄至冰島的信件，之後就再沒有發現過北歐人定居格陵蘭的歷史證據。

katinenga ayda ( Europe (北歐) a tademaw patidengay itini i Greenland (格陵蘭) ) nu sadikuday a kakatinenga, nu cacaya a tigami i siyun cacay a malebut sepat a lasubu tusa a bataan idaw ku sepat (1424) a mihcan u Greenland (格陵蘭) patigamiay patayda i Iceland (冰島), nikudan satu caaytu pakaadih tu Europe (北歐) a tademaw mueneng i Greenland (格陵蘭) a likisi nu sulitan.

tademaw (人口)

2013年1月估計，88%的人口為「紐特人」。

tusa a malebut cacay a bataan idaw ku tulu (2013) a mihcan cacay a bulad ni sausiyan, walu a bataan idaw ku walu (88%) a kilac nu tademaw u Newte' a tademaw (妞特人) .

格陵蘭的人口密度非常低，而且人數呈下降趨勢。這是因為當地晝夜時間非常極端，影響當地人作息，所以當地人患上心理疾病的風險，比世上仼何一個地方都要高。自殺率也因此極高。

Greenland (格陵蘭) a tademaw madadecdec, tademaw nuheni hamaw sa mawada'. uyu demiad nuheni mahicay kiya, malawlaw kuni kaudip nu heni, sisa itidaay a tademaw hina imelalang tu namaka balucu'ay a adada, miki talakaw tu nutaw a niyadu'. sisa kina pataya akawaw miki talakaw tu.

lalangaw (文化)

格陵蘭文化以「紐特人」的文化為主，並受到維京人（Vikings）的探險文化的影響。部分因紐特人仍然以捕魚為生。

Greenland (格陵蘭) a lalangawan u Newt a tademaw (妞特人) ku lalangawan nu angangan, mapatapal nu Vikings a tademaw (維京人) numitahaway a lalangawan a kakawaw. u nipi buting ku tada kawaw nuhini.

格陵蘭開始吸引遊客參觀，遊客在這裡可以參加狗拉雪橇比賽、捕魚、健行和跨島（在不同的島）滑雪。

Greenland (格陵蘭) malingatu miala tu taydaay nu labang miadih, taydaay a labang taneng milihida tuni pitengteng tu wacu mitenten tu i sulesuleda’ay tuni kasasedsedan, mibuting, milaylay tu udip muculil, atu tayda i nutawan a subal (caaya kalecad a subal) misaselic tu suleda.

在第40屆「世界聖誕老人大會」上，格陵蘭被公認是「聖誕老公公真正的故鄉」。

itini i saka sepat a bataan (kitakid nu sentan lawden a kawaw), Greenland (格陵蘭) palatatengaan a (Sen-tan babalaki nu tadengaay a niyadu’an)

aadupan atu langaw nu lutuk (動物、植物)

格陵蘭的植物以「苔原植物」（像青苔的植物）為主，包括大麻、苔草、羊鬍子草和地衣。一些無冰地區，除了矮小的樺樹、柳樹外，幾乎無的樹木生存。

langaw nu Greenland (格陵蘭) u (damay a langaw) (mahida u langaw nu damay) ku angangan. pasu tama 大麻), damay a lutuk (苔草), ngisngis nu sidi a lutuk (羊鬍子草) atu nu lala' a dikucnu lutuk (地衣). inaiay nu suleda a niyadu’an, u apuyuay a hawsu’ (樺樹), patic (柳樹) sa, nai' tu kumaudipay nu kilakilangan.

格陵蘭在漫長的冬季沒有太陽（極夜現象）。但在夏季由於24小時的日照（極晝現象），因此有大量來此繁殖的鳥類。許多植物在夏天生長旺盛。

Greenland (格陵蘭) hatidaay tu nutenes a kasienewan i naay ku cilal (kasenun sa du’ud). nika i lalud han tu tusa a bataan idaw ku sepat a tatukian takelal tu ( kasenun sa takelal), sisa idaw ku yadah nu tayniay a ayam tayni malebu sidibu matiti' tu wawa, hatidaaytu nu langaw nu kilang itini i laluday kapah ku langaw.

雖然許多鳥類在冬季來臨之前又飛向南方，但也有些鳥全年都居住於此，包括雷鳥和小雪巫鳥。

amica kuni ka yadah nu ayam tayni i tini i kasinawan sa pasayda aca i timul mubahel, nika idaw ku mihcaan nanay a ayam i tini a mueneng, pasu lei ayam (雷鳥) atu ciwciu ayam (雪巫鳥).

格陵蘭島是北極熊的家園。其他動物還有狼、北極狐、北極兔、馴鹿和旅鼠等。大批麝牛分布於島的北部，牠們有極厚的外皮，能保護牠們不受冰冷的北極風凍害。

Greenland subal (格陵蘭島) u luma' nu paci tumay (北極熊) a luma'. idaw henay ku lang (狼), pacihu (北極狐), paci a tu’ (北極兔) kakakunglingan a ngabul (馴鹿) atu miliwkuay a edu (旅鼠) sa. hatidaaytu nu mabelengay a katalan (麝牛) mababenis i subal nu amisan, kubatul ku banges nu heni, taneng midiheku tu sakacaay katalaw tu pacidek nu suledaan a sienaw a bali nu nika dukaan.

在沿岸水域常見鯨和海豹。鹹水魚有鱈、鮭、比目魚和大比目魚。

itini i dadipasan nu nanum hinaadih kita tu buting (鯨) atu wacu nu bayu (海豹). nu aheciday a buting han idaw ku sia (鱈), kuy (鮭), pimuiy (比目魚) atu tapimuiy (大比目魚).

malalitin tu ihekalay atu zumaay a natinengan