Plazma e gjakut
Plazma e gjakut është një përbërës i lëngshëm dhe i verdhë i gjakut që përmban qelizat e gjakut në gjak të plotë. Ajo është pjesë e lëngshme e gjakut që bart qelizat dhe proteinat në të gjithë trupin dhe përbën rreth 55% të vëllimit të përgjithshëm të gjakut të trupit. [1] Plazma e gjakut kryesisht është ujë (deri në 95%), dhe përmban proteina të rëndësishme të tretura (6-8%) (p.sh. albumina serumesh, globulina dhe fibrinogjen ), [2] glukozë, faktorë të mpiksjes, elektrolite (Na +, Ca 2) +, Mg 2+, HCO 3 -, Cl -, etj.), hormone, dioksidi i karbonit (plazma është mediumi kryesor për transportin e produkteve ekskretuese), dhe oksigjeni. Ajo luan një rol jetësor në një efekt osmotik intravaskular që mban të balancuar përqendrimin e elektrolitit dhe mbron trupin nga infeksioni dhe çrregullimet e tjera të gjakut. [3]
Plazma e gjakut ndahet nga gjaku duke rrotulluar një tub me gjak të freskët që përmban një antikoagulant në një centrifugë derisa qelizat e gjakut të bien në fundin e tubit. Plazma e gjakut pastaj derdhet ose tërhiqet. [4] Plazma e gjakut ka një densitet afërsisht 1025 kg / m 3, ose 1.025 g / ml. [5]
Serumi i gjakut është plazma e gjakut pa faktorë mpiksës. [4]
Plasmaferesi është një terapi mjekësore që përfshin nxjerrjen e plazmës së gjakut, trajtimin dhe riintegrimin.
Plazma e freskët e ngrirë është në listën e modeleve të barnave thelbësore të OBSH, ilaçet më të rëndësishme të nevojshme në një sistem shëndetësor bazë. [6] Ajo ka një rëndësi kritike në trajtimin e shumë llojeve të traumave të cilat rezultojnë në humbje të gjakut, dhe për këtë arsye mbahet i pajisur në mënyrë universale në të gjitha ambientet mjekësore të afta për trajtimin e traumës (p.sh. qendrat e traumave, spitalet dhe ambulancat) ose që paraqesin rrezik për humbjen e gjakut të pacientit siç janë objektet kirurgjikale.
Ngjyra
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Plazma e gjakut është normalisht me ngjyrë të verdhë për shkak të bilirubinës, karotenoideve, hemoglobinës dhe transferrinës. [7] Në raste jonormale, plazma mund të ketë hije të ndryshme të portokallit, jeshiles ose kafesë. Ngjyra e gjelbër mund të jetë për shkak të ceruloplasminit ose sulfhemoglobinës. [8] Ngjyra kafe e errët ose e kuqërremtë mund të shfaqet për shkak të hemolizës, në të cilën methemoglobina çlirohet nga qelizat e gjakut të prishur. [9] Plazma normalisht është relativisht e tejdukshme, por ndonjëherë mund të jetë e errët. [10] Gjatë centrifugimit të gjakut, plasma ndahet nga gjaku. Plasma e përfituar kësisoj ka një ngjyrë të kthjellët gjelbërt-verdhë, e që më pas përdoret si plazmë dhurimi. Nëse plasma e gjakut ka një ngjyrë si e bardhë qumështi, atëherë kjo plazmë nuk dërgohet në transfuzion. Këtu kemi të bëjmë me një problem tek lipidet e dhuruesit. Nëse plasma e përfituar ka ngjyrë të kuqe, atëherë mund të themi së këtu janë plasaritur rruazat e kuqe të gjakut (eritrocitet) dhe kjo quhet hemolizë.
Pjesët përbërëse të plasmës
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- Plazma 90 % është ujë, i cili përthithë dhe shpërndanë nxehtësinë.
- Proteinat (8% e vëllimit të plazmës)
- Albuminat (60 % e proteinave të plazmës): sintetizohen në mëlqi.
- Globulitat
- Fibrinogjeni
Plasmaferesi është një terapi mjekësore që përfshin nxjerrjen e plazmës së gjakut, trajtimin dhe riintegrimin. Plazma përmbanë këto materie ushqyese: glukozë, aminoacide, trigliceride, acide yndyrore, vitamina etj. Në plazmë qarkullojnë këto komponime të azotuara: acidi laktik, urea, acidi urik, kreatinina etj.
Shih edhe
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]Referime
[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]- ^ Dennis O'Neil (1999). "Blood Components". Palomar College. Arkivuar nga origjinali më 5 qershor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Tuskegee University (29 maj 2013). "Chapter 9 Blood". tuskegee.edu. Arkivuar nga origjinali më 28 dhjetor 2013.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ "Ways to Keep Your Blood Plasma Healthy". Arkivuar nga origjinali më 1 nëntor 2013. Marrë më 10 nëntor 2011.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ a b Maton, Anthea; Jean Hopkins; Charles William McLaughlin; Susan Johnson (1993). Human Biology and Health. Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. ISBN 0-13-981176-1.
{{cite book}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ The Physics Factbook – Density of Blood
- ^ "19th WHO Model List of Essential Medicines (April 2015)" (PDF). WHO. prill 2015. Marrë më 10 maj 2015.
{{cite web}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Elkassabany NM, Meny GM, Doria RR, Marcucci C (2008). "Green Plasma—Revisited". Anesthesiology. 108 (4): 764–765. doi:10.1097/ALN.0b013e3181672668. PMID 18362615.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Mani A, Poornima AP, Gupta D (2019). "Greenish discoloration of plasma: Is it really a matter of concern?". Asian Journal of Transfusion Science. 13 (1): 1–2. doi:10.4103/ajts.AJTS_117_18. PMC 6580839. PMID 31360002.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja) - ^ Tesfazghi MT, McGill MR, Yarbrough ML (2019). "What's Causing This Dark Brown Plasma?". The Journal of Applied Laboratory Medicine. 4 (1): 125–129. doi:10.1373/jalm.2018.026633.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!) - ^ Agnihotri N, Kumar L (2014). "Turbid plasma donations: Need for quantification". Asian Journal of Transfusion Science. 8 (2): 78–79. doi:10.4103/0973-6247.137436. PMC 4140067. PMID 25161342.
{{cite journal}}: Mungon ose është bosh parametri|language=(Ndihmë!)Mirëmbajtja CS1: DOI i lirë i pashënjuar (lidhja)