Pokret Čajanke
Pokret čajanka (engl. Tea Party movement) je fiskalno konzervativni, društveno-politički pokret koji je nastao 2009. godine u Sjedinjenim Američkim Državama, nakon niza povezanih protesta na lokalnom i nacionalnom nivou.[1][2] Ime "Čajanka" predstavlja aluziju na Bostonsku čajanku (engl. Boston Tea Party), događaj iz 1773. godine kada su se američki kolonisti pobunili protiv britanske vlade koja je pokušala da uspostavi monopol na uvoz čaja u kolonije. Izraz "Tea" (što na engleskom znači "čaj") se ponekad tumače kao TEA, odnosno skraćenica za "Taxed Enough Already" ("već dovoljno oporezovani")[3].
Iako su se prvi protesti pod nazivom dogodili već ranije, smatra se kako im je značajan poticaj dao Rik Santeli, poslovni novinar i reporter kablovske mreže CNBC koji je 19. februara 2009. godine, prilikom javljanja uživo sa čikaške berze, kritikovao ekonomsku politiku predsednika Baraka Obame i rekao da bi se trebala organizovati "čikaška čajanka".
Budući da pokret nije direktno povezan ni sa jednom organizacijom, teško je precizno definisati njegove glavne ciljeve. Većina simpatizera i aktivista pokreta podržava ekonomski konzervativne ideje i smanjenje budžetske potrošnje, međutim njihovi stavovi o drugim političkim, društvenim i ekonomskim pitanjima mogu da se u velikoj mjeri razlikuju. Ugovor iz Amerike (engl. Contract from America), međutim, može otkriti ostvarenje kojih ciljeva većina simpatizera i aktivista pokreta podržava. Idejni tvorac ugovora je Rajan Heker, a 10 ciljeva na čije se ostvarivanje pozivaju američki zakonodavci izabrali su glasači putem interneta, mada su u određivanju konačnih 10 ciljeva ulogu imale i određene konzervativne grupe.[4]
- Ugovor navodi 10 principa ili ciljeva, i poziva zakonodavce da rade na njihovom ostvarivanju:[5]
- Navesti ustavni osnov za svaki novi zakon
- Odbaciti politiku davanja podsticaja zagađivačima za smanjenje emisija štetnih gasova
- Zahtjevati izbalansiran federalni budžet, i zahtjevati da se donese ustavni amandman kojim bi se zahtijevala dvotrećinska većina u kongresu za bilo kakvo povećanje poreza.
- Pojednostaviti poreski sistem
- Izvršiti reviziju ustavnosti za sve savezne vladine agencije i identifikovati one agencije čija bi se nadležnost mogla prenijeti na savezne države.
- Ograničiti godišnji rast saveznih troškova.
- Ukinuti set zakona o zdravstvenoj zaštiti koji su donijeti 23. marta 2010. godine.
- Započeti potragu za dodatnim energetskim rezervama, kako bi se smanjila zavisnost od stranih izvora energije.
- Smanjiti donošenje propisa kojim se određeni projekti izuzimaju od poreza ili im se odobravaju savezna sredstva.
- Smanjiti poreze.
Gadsdenova zastava je usvojena kao simbol Pokreta čajanka. Na zastavi je ispisana poruka Nemoj me gaziti ili Ne staj na mene (engl. Don't Tread on Me). Zastava potiče iz perioda američkog rata za nezavisnost. Nosili su je i neki članovi američkog kongresa na protestima pokreta.
- ↑ „Anti-tax-and-spend group throws "tea party" at Capitol”. Deseret News. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
- ↑ „Tea parties are flash crowds Obama should fear”. San Francisco Examiner. Arhivirano iz originala na datum 2009-04-19. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
- ↑ T.E.A.= Taxed Enough Already, članak na politico.com
- ↑ „Tea Party Activists Craft 'Contract from America'”. ABC news. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
- ↑ „Tea Party Activists Unveil 'Contract from America'”. ABC news. Pristupljeno 7. septembra 2010. (en)
