Zum Inhalt springen

Tea-Party-Bewegig

Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
Taxpayer March on Washington uf dr Pennsylvania Avenue z Washington, D.C., 12. Septämber 2009.

D Tea-Party-Bewegig isch e bolitischi, rächtspopulistischi, konservativi Broteschtbewegig in dr Vereinigte Staate, wu anne 2009 as Reaktion uf Bankerettigsversuech un Konjunkturpaket dermit aagfange het, ihri Aahänger z mobilisiere gege Styyrbolitik un anderi Maßnamme vu dr Bundesregierung z Washington. Dr Namme vu dr Bewegig beziet sich uf d Boston Tea Party vu 1773.[1] E wichtige Uusleser sin di große Rettigspaket vu dr amerikanische Regierig gsi, wu im Zämmehang mit dr Finanzkrise bunde wore sin.[2]

Zämmesetzig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

D Bewegung setzt sich us ere Vilzahl vu Gruppe zämme, au wä sich di vum Dick Armey gfiert Stiftig FreedomWorks zuen ere informälle Dachorganisation entwicklet het.[3]

Noch ere Umfrog[4] vu dr New York Times un CBS News lige d Aahänger vu dr Bewegig vum Wohhlstand un Bildigsnivoo här iber em US-Durschnitt un hän Angscht vor em sozialen Abstig. Si sin konservativer yygstellt wie d Republikaner in ihrem Gsamtdurschnitt; si bschryybe sich sälber as „seli konservativ“ un Bresidänt Obama dergege as „seli links“[5]. Derwylscht Republikaner im Allgmeine sage, si seje mit dr Bolitik z Washington uuzfride, sage d Aahänger vu dr Bewegig, si seje wietig uf en Washington. Ihri Hauptsorg bstoht dodrin, ass em Obama syy Bolitik meh druf grichtet sej, d Inträsse vu dr Unterschichte z verdrätte wie die vu dr Mittelschichte oder die vu dr Ryyche.[6] D Aahänger vu dr Bewegig sin zue 90 % Wyssi.[3] (Zum Vergleich: Di Wysse stelle rund 74 % vu dr Bevelkerig. D Aahänger sin zue zwei Drittel iber 45 un zue 29 % iber 65 Johr alt.[7]

Positione

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

As e Art Getti vu dr Bewegig giltet dr Kongress-Abgordnete Ron Paul. Dr Paul het sich in dr Vorwahle zue dr US-Bresidäntewahl 2008 um d Nominierig dur di republikanisch Bartei beworbe. Syy Kampagne doderzue het dr Bewegig as Vorbild dient.[8] D Bewegig wird in e Zämmehang brocht mit em Yyflussverluscht vu dr Neokonservative un dr religiese Rächte in dr Republikanische Bartei. Doderdur sej di libertär Richtig, wu dr Paul derfir stoht, wider in dr Vordergrund drätte, wu syt em Eisenhower bi dr Republikaner ender in Hintergrund gsi isch.[9] D Bewegig rekrutiert sich näbe Libertäre au us em Lager vu Aahänger vu dr Bolitik vum Ronald Reagan oder au vu dr Dradition vum Barry Goldwater.[9]

D Bewegig setzt sich fir Styyersänkige un d Reduzierig vum Staatsdefizit yy. Zuesätzli isch e Katalog vu bolitische Positione uusebrocht wore, wu zeh Pinkt umfasst un wu Bolitiker acht mien dervu erfille, ass si vu dr Bewegig unterstitzt wäre. Dää „Reinheitstescht“ (purity test) umfasst s Yystoh fir d Briefig vu dr Verfassigsmäßigkeit vu jedem neje Gsetz, Styyrsänkige un –vereifachige, d Reduzierig vum Defizit, d Ufhebig vu dr Gsundheitsreform un e Verringerig vu dr Macht vum Staat. D Tea-Party richtet sich in dr Hauptsach gege di demokratisch Regierig unter em Obama, lähnt aber au d Bolitik vu syym republikanische Vorgänger George W. Bush ab.[10] D Tea-Party-Bewegig wird nit as Uusdruck vu dr gsamte amerikanische Gsellschaft gsähne, sunder as Uusdruck vu Bewegige in dr Republikaner; doderbyy wändet sich dr konservativer Deil vu dr Republikaner gege gmäßigteri Verdrätter vum Establishment vu dr Bartei.[11]

Represäntante vu dr Bewegig wyyse ne rassistischi Positionierig zruck,[12] e empirischi Untersuechig chunnt dergege zum Ergebnis, d Aahänger vu dr Bewegig seje in dr Rassefrog nit neutral.[13]

As e Symbolfigur vu dr Bewegig giltet d Sarah Palin.[10] Dr Färnsehmoderator Glenn Beck, wu fir Fox News Channel schafft, giltet as Gsicht un Stimm vu dr Tea-Party-Bewegig.[14]

Wirkig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

As erschte bolitische Erfolg vu dr Bewegung giltet d Wahl vum Republikaner Scott Brown zum US-Senator as Noofolger vum verstorbene Edward Kennedy im sunscht ender liberale Massachusetts am 19. Jänner 2010.[1][3]

Bi dr Gouverneurs- un Senatswahle 2010 hän sich Kandidate, wu vu dr Tea-Party unterstitzt wore sin, in dr Vorwahle vu dr republikanische Bartei vilfach chenne dursetze. Im Lauf vum Wahlkampf fir dr US-Senat 2010 isch dr Gouverneur vu Florida Charlie Crist us dr republikanische Bartei uusdrätte, wel Umfroge ergee hän, ass er em Kandidat vu dr Tea-Party-Bewegig Marco Rubio in dr barteiintärne Vorwahle unterläge wär. Är het sich derno entschlosse, as uuabhängige Kandidat aazdrätte.[15] Z Kentucky het sich in dr republikanische Vorwahle mit em Rand Paul e Verdrätter vu dr Tea-Party-Bewegig dytli durgsetzt.[16] Syy Vorsprung gege dr Trey Grayson, wu d Barteifierig lieber gha hätt, isch bi 24 % gläge.[17] Z Utah isch dr Verdrätter vum republikanische Establishment, dr Senator Bob Bennett, in ere Abstimmig geg Gegekandidate vu dr Tea-Party unterläge.[18]

D Erfolg in dr Vorwahle wären as Zeiche gsähne, ass d Tea-Party-Bewegig, gege d Aanamme vu republikanische Stratege, nit eifach as Wahlkampfdruppe cha yygsetzt wäre, si nimmt au e große Yyfluss uf d Personalentscheidige vu dr Republikaner.[17] Im Bundesstaat Maine isch s dr Tea-Party-Bewegig glunge, s Barteibrogramm vu dr Republikaner z ändere. S Barteibrogramm siht jetz e Bechänntnis vor zue dr absolute freje Märtwirtschaft, erklert d Abschaffig vu dr amerikanischen Notebank un vum US-Bildigsminischterium zum Ziil, lähnt Uflage bi Elbohrige, d US-Gsundheitsreform un d UNO-Konvention iber d Rächt vu Chinder ab.[19] D Erfolg wäre aber au as Gfohr fir di republikanisch Bartei gsähne, wel radikaleri Verdrätter bi Wahle schließli chennte unterlige.[11]

D Wahle in dr Vereinigte Staate 2010 hän e dytlige Suiig vu dr Republikaner brocht. Vor allem d Wahle fir s Rebresäntantehuus sin erfolgryych gsi, wu d Republikaner e Mehrheit iberchuu hän, derwylscht d Demokrate im Senat d Mehrheit grad hän chenne bhalte. Des chennt zuen eme boltische Stillstand in dr USA fiere, vor allem wäg dr radikale Forderige vu dr Tea-Party.[20] Zum Eine wird dr Erfolg vu dr Republikaner uf d Mobilisierig dur d Tea-Party, zum Andre aber s Verfähle vu dr Senatsmehrheit au uf d Ufstellig vu extreme Kandidate wie zem Byschpel Christine O'Donnell, Ken Buck oder Sharron Angle zruckgfiert.[21]

Finanzierig

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Zue dr Hauptfinanzierer vu dr Tea-Party-Bewegig wäre di beede Milliardär David Koch un syy Brueder Charles Koch grächnet, wu ihre Vermege dr Firma Koch Industries verdanke.[22] D Süddeutsche Zeitung folgeret dodrus: „Die Kochs wollen den totalen Kapitalismus, und sie sind bereit zu kämpfen – gegen ein staatliches Gesundheitssystem, gegen den Klimaschutz und alles andere, das sie für Auswüchse des Sozialismus halten.“[23]

[ändere | Quälltäxt bearbeite]

Fueßnote

[ändere | Quälltäxt bearbeite]
  1. ↑ 1,0 1,1 Gregor Peter Schmitz, Tea-Party-Bewegung in den USA: Die Anti-Obama-Partei, Spiegel Online vum 5. Februar 2010
  2. ↑ Peter Gruber, Revolution der wütenden Teebeutel, Focus Online vum 9. Juni 2010.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Matthias Rüb, „Tea Party“-Bewegung: Amüsiert und alarmiert, Frankfurter Allgemeine Zeitung Online vum 20. April 2010.
  4. ↑ Polling the Tea Party. The New York Times, 14. April 2010.
  5. ↑ S änglisch liberal stoht in dr USA ender fir 'links', nit fir 'liberal'
  6. ↑ Kate Zernike, Megan Thee-Brenan: Poll Finds Tea Party Backers Wealthier and More Educated. The New York Times, 14. April 2010.
  7. ↑ Ansgar Graw, Tea-Party-Bewegung kämpft gegen Obamas Reformen, Welt Online vum 24. Juli 2010
  8. ↑ Michael Crowley, How the Pauls (Ron and Rand) Are Reshaping Politics, Time.com vum 27. Mai 2010. (änglisch)
  9. ↑ 9,0 9,1 Martin Kilian, Amerikas Rechte geht bis ans Limit, Basler Zeitung Online vum 15. April 2010.
  10. ↑ 10,0 10,1 Andreas Mink, Jungbrunnen für Konservative, Neue Zürcher Zeitung Online vum 19. April 2010.
  11. ↑ 11,0 11,1 Shaun Halper, Der wahre Gegner der Tea Party (us em Englischen ibersetzt vum Konstantin L. Kasakov), Die Zeit Online vom 24. Septämber 2010.
  12. ↑ Charles M. Blow: Trying to Outrun Race. The New York Times, 7. Mai 2010.
  13. ↑ 2010 Multi-state Survey on Race & Politics University of Washington, Institute for the Study of Ethnicity, Race and Sexuality, abgruefen am 8. Mai 2010.
  14. ↑ Die Zeit: Sebastian Moll: Ein Hetz-Sender gegen Obama
  15. ↑ R. Klüver, Bitterer Tee, Süddeutsche Zeitung Online vum 30. April 2010 Archivlink (Memento vom 3. Mai 2010 im Internet Archive)
  16. ↑ Gregor Peter Schmit, Parteirebellen räumen bei US-Vorwahlen ab, Spiegel Online vum 19. Mai 2010.
  17. ↑ 17,0 17,1 Bernd Pickert, Die „Tea Party“ gewinnt an Einfluss, taz online vum 19. Mai 2010.
  18. ↑ Wählerwut auf die Etablierten, Stern.de vum 19. Mai 2010.
  19. ↑ Martin Killian, In den USA schlägt die Stunde der radikalen Aussenseiter, Basler Zeitung Online vum 18. Mai 2010.
  20. ↑ Marc Pitzke, Supermacht im Superstillstand, Spiegel Online vum 3. Novämber 2010.
  21. ↑ The House/Senate split and the Tea Party paradox The Washington Post vum 3. November 2010. (Englisch)
  22. ↑ Libertäre als Tea-Party-Großsponsoren, TELEPOLIS, 1. Septämber 2010.
  23. ↑ Koch, Moritz, 2010: Die großen Erbfälle: Geld - Macht - Hass Zwei Brüder auf Kreuzzug in Süddeutsche Zeitung vum 25. Septämber 2010, abgruefen am 25. Septämber 2010.
Dä Artikel basiert uff ere fräie Übersetzig vu dere Version vum Artikel „Tea-Party-Bewegung“ vu de dütsche Wikipedia. E Liste vu de Autore un Versione isch do z finde.
Vun "https://als.wikipedia.org/w/index.php?title=Tea-Party-Bewegung&oldid=1049212"