Przejdź do zawartości

Zygmunt Mężyński

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.
Zygmunt Mężyński
major saperów major saperów
Data i miejsce urodzenia

1 maja 1887
Tarnopol

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Siły zbrojne

Wojsko Polskie

Jednostki

dowództwo grupy fortyfikacyjnej nr 35

Stanowiska

dowódca grupy

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
III powstanie śląskie
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941, dwukrotnie) Medal Niepodległości Medal Zasługi Wojskowej „Signum Laudis” (w czasie wojny) Krzyż Pamiątkowy Mobilizacji 1912–1913

Zygmunt Mężyński herbu Kościesza (ur. 1 maja 1887 w Tarnopolu, zm. wiosną 1940 w Charkowie) – major saperów Wojska Polskiego, działacz niepodległościowy, ofiara zbrodni katyńskiej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Urodził się 1 maja 1887 w Tarnopolu jako syn Leonarda (1846–1922) i Heleny z Lisowskich[1][2][3]. Jego ojciec, potomek starego, zubożałego szlacheckiego rodu, był majstrem ciesielskim, jak również podporucznikiem weteranem powstania styczniowego, sybirakiem i pamiętnikarzem. Zygmunt Mężyński był starszym bratem Włodzimierza (1889–1918), oficera Legionów Polskich. Jego chrzestnym był Ludwik Zielonka (1835–1897), powstaniec styczniowy i sybirak[4]. W 1914 ukończył studia na Wydziale Inżynierii Szkoły Politechnicznej we Lwowie[5]. W międzyczasie odbył obowiązkową służbę wojskową w cesarskiej i królewskiej Armii, w charakterze jednorocznego ochotnika. Został mianowany kadetem rezerwy piechoty ze starszeństwem z 1 stycznia 1912 i wcielony w rezerwie do 15 galicyjskiego pułku piechoty w Tarnopolu[6][7]. W latach 1912–1913 wziął udział w mobilizacji sił zbrojnych Monarchii Austro-Węgierskiej, wprowadzonej w związku z wojną na Bałkanach[8]. W szeregach 15 pułku piechoty walczył w czasie I wojny światowej[9][10][11]. Na stopień podporucznika rezerwy został mianowany ze starszeństwem z 1 listopada 1914 w korpusie oficerów piechoty[12]. Na stopień porucznika został awansowany ze starszeństwem z 1 maja 1916[13][14].

Służył w Armii Polskiej we Francji. Uczestniczył w wojnie z bolszewikami i III powstaniu śląskim[5]. 1 czerwca 1921, w stopniu majora, pełnił służbę w Grupie Inżynieryjnej Nr 2, a jego oddziałem macierzystym był 4 pułk saperów[15]. Później został przydzielony do Szefostwa Inżynierii i Saperów Dowództwa Okręgu Korpusu Nr IX w Brześciu, pozostając oficerem nadetatowym 4 psap.[16] 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu majora ze starszeństwem od 1 czerwca 1919 i 62. lokatą w korpusie oficerów inżynierii i saperów[17][18][19][20]. W listopadzie tego roku został przeniesiony do 8 pułku saperów w Toruniu i zatwierdzony na stanowisko komendanta kadry batalionu zapasowego[16][21]. W 1924 został przydzielony do Departamentu V Inżynierii i Saperów Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie[22]. Z dniem 15 listopada 1925 został przeniesiony do kadry korpusu oficerów saperów przy Departamencie V Wojsk Technicznych MSWojsk. z jednoczesnym przeniesieniem służbowym na Kurs Fortyfikacyjny przy Oficerskiej Szkole Inżynierii w Warszawie na przeciąg jednego roku[23]. W październiku 1926, po ukończeniu kursu, został przydzielony do Oficerskiej Szkoły Inżynierii na stanowisko wykładowcy[24][25]. W sierpniu 1929 został zwolniony z zajmowanego stanowiska w Szkole Podchorążych Inżynierii i oddany do dyspozycji szefa Saperów MSWojsk.[26]. W czerwcu 1930 został oddany do dyspozycji dowódcy Okręgu Korpusu Nr I, a z dniem 30 kwietnia 1931 przeniesiony w stan spoczynku[27][28].

W 1934, jako oficer w stanie spoczynku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kołomyja I. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VI. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[29]. W Kołomyi pełnił funkcję kierownika zarządu miasta[30]. Później przeniósł się do Warszawy na ul. Sandomierską 14 m. 22[30].

W 1939 został zmobilizowany do Centralnej Szkoły Podoficerów Korpusu Ochrony Pogranicza w twierdzy Osowiec i wyznaczony na stanowisko dowódcy grupy fortyfikacyjnej nr 35. Prawdopodobnie został ranny[5].

W czasie kampanii wrześniowej 1939 dostał się do sowieckiej niewoli i został osadzony w Starobielsku[5]. Wiosną 1940 został zamordowany przez funkcjonariuszy NKWD w Charkowie i pogrzebany potajemnie w bezimiennej mogile zbiorowej w Piatichatkach[5], gdzie od 17 czerwca 2000 mieści się oficjalnie Cmentarz Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie[31]. Figuruje na Liście Starobielskiej, tzw. liście Gajdideja pod pozycją 2242[32].

Był dwukrotnie żonaty[33]. Pierwszą żoną była Maria Fleminger[33]. Po raz drugi ożenił się z Aliną z Klemensiewiczów (1897–1977), z którą miał córkę Hannę Ewę (1926–2010)[33][34].

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie na stopień podpułkownika[35]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[36].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 343, jako Zygmunt Mężyński-Kościesza.
  2. ↑ Mężyński 1910 ↓, s. 10.
  3. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 53.
  4. ↑ Mężyński 1910 ↓, s. Dodatek.
  5. ↑ a b c d e Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. 343.
  6. ↑ Schematismus 1913 ↓, s. 490, 531.
  7. ↑ Schematismus 1914 ↓, s. 359, 409.
  8. ↑ a b Schematismus 1914 ↓, s. 409.
  9. ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 293.
  10. ↑ a b Ranglisten 1917 ↓, s. 380.
  11. ↑ a b Ranglisten 1918 ↓, s. 492.
  12. ↑ Ranglisten 1916 ↓, s. 174.
  13. ↑ Ranglisten 1917 ↓, s. 164.
  14. ↑ Ranglisten 1918 ↓, s. 211.
  15. ↑ Spis oficerów 1921 ↓, s. 339.
  16. ↑ a b Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 25 listopada 1922, s. 853.
  17. ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 230.
  18. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 906.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 829.
  20. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 592.
  21. ↑ a b Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 888.
  22. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 20, 812.
  23. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 119 z 12 listopada 1925, s. 640.
  24. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 47 z 28 października 1926, s. 385.
  25. ↑ Rocznik Oficerski 1928 ↓, s. 582.
  26. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 15 z 23 sierpnia 1929, s. 289.
  27. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930, s. 201.
  28. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 4 z 18 kwietnia 1931, s. 178.
  29. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 350, 973.
  30. ↑ a b c Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-13].
  31. ↑ Księga Cmentarna Charkowa 2003 ↓, s. LXXIV.
  32. ↑ Gajowniczek 1993 ↓, s. 295.
  33. ↑ a b c Zygmunt Mężyński. Polish Genealogy. [dostęp 2024-11-13].
  34. ↑ Marek Jerzy Minakowski: Zygmunt Mężyński-Kościesza h. Kościesza. [w:] Wielka genealogia Minakowskiego (Wielcy.pl) [on-line]. Dr Minakowski Publikacje Elektroniczne. [dostęp 2024-11-13].
  35. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  36. ↑ „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”. Portal polskiej Policji. [dostęp 2024-05-05].
  37. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 20.
  38. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-13].
  39. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-13].
  40. ↑ M.P. z 1937 r. nr 64, poz. 94.
  41. ↑ Kartoteka personalno-odznaczeniowa. Wojskowe Biuro Historyczne. [dostęp 2024-11-13].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zygmunt_Mężyński&oldid=75233279”