Przejdź do zawartości

Związek Chrześcijan Wiary Ewangelicznej

Dodaj linki
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Związek Chrześcijan Wiary Ewangelicznej
Klasyfikacja systematyczna wyznania
Chrześcijaństwo
 └ Protestantyzm
   └ Ewangelikalizm
Zasięg geograficzny

Polska

Związek Chrześcijan Wiary Ewangelicznej – chrześcijańska wspólnota o charakterze ewangelicznym, utworzona w 1929. W latach 1953–1988 wchodziła w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego. Jej kontynuatorem jest Kościół Zielonoświątkowy w RP oraz Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej w RP. Związek wydawał pisma w języku rosyjskim, ukraińskim i polskim. Duchownych przygotowywano na kursach biblijnych, ponadto kształcono w Instytucie Biblijnym w Gdańsku otwartym w 1930 roku. W Gdańsku kształcono także kaznodziejów z Bułgarii, Rumunii, Węgier i Niemiec.

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Po jednym z nabożeństw w Hajnówce (1938)

Po I wojnie światowej na terenie Polski wschodniej oraz centralnej pracę ewangelizacyjną rozpoczęli reemigranci z USA. Na wschodzie Polski byli to: G. Kraskowski, S. Niedźwiecki, J. Czerski, D. Komsa, K. Leonowicz; w Polsce centralnej byli to: Gustaw Herbert Schmidt, Artur Bergholc[1]. Ruch zielonoświątkowy rozwijał się przede wszystkim na kresach wschodnich, zwłaszcza w województwach: wileńskim, poleskim, wołyńskim i stanisławowskim. W Polsce centralnej prawie nie było zielonoświątkowych zborów, z wyjątkiem zborów mniejszości niemieckiej[2].

Do 1929 roku zbory zielonoświątkowe nie wchodziły w żadne struktury wyznaniowe. Od 22 do 25 maja 1929 r. w Starej Czołnicy (powiat łucki) zorganizowano pierwszy ogólnopolski zjazd, w którym uczestniczyło 83 delegatów. Nowo utworzony związek nosił nazwę: Związek Zborów Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. Na prezesa związku wybrano Artura Bergholca, a na zastępcę Józefa Czerskiego. Ustalono, że centrala związku będzie się mieściła w Łodzi[3].

Stosunki zielonoświątkowców z innymi ugrupowaniami ewangelikalnymi nie układały się najlepiej, ponieważ działalność misyjna prowadzona była często tam, gdzie istniały już zbory baptystów i ewangelicznych chrześcijan. Ze zborów tych rekrutowali się przyszli członkowie zborów zielonoświątkowych[4]. Stosunki te były komplikowane przez ekstremistów zielonoświątkowych, których działalność rzucała cień na całą społeczność ewangelikalną[5]. Ich poczynania – jak np. próby wskrzeszania z martwych – przypisywano „sztundystom”. Władze lokalne, jak i miejscowe duchowieństwo (katolickie i prawosławne) nie rozróżniały baptystów, ewangelicznych chrześcijan i zielonoświątkowców[6]. Sytuacja znacznie się poprawiła z chwilą utworzenia Instytutu Biblijnego w Gdańsku, który przygotowywał odtąd kadry kaznodziejów. Instytut gdański przyczynił się do skrystalizowania nauki nowego ugrupowania religijnego, a zbory wchodzące w skład związku nie popełniały błędów samodzielnych grup zielonoświątkowych[5]. W związku z tym w latach 30. poprawił się stosunek ze strony baptystów i innych ewangelicznych chrześcijan[a]. Absolwentami instytutu byli Sergiusz Waszkiewicz i Teodor Maksymowicz, którzy po II wojnie światowej aż do połowy lat 70. odgrywali czołową rolę w polskim pentekostalizmie[7].

Misja Wschodnio-Europejska od sierpnia 1929 wydawała miesięcznik „Primiritiel”, w języku rosyjskim. Miesięcznik redagowany był przez Gustawa Herberta Schmidta. Od 1936 związek wydawał dwa czasopisma, „Jewanhelskyj Hołos” (pod redakcją Grzegorza Fedyszyna) oraz „Przystęp” (pod redakcją Artura Bergholca). Pierwsze wydawane było w języku ukraińskim („Євангельський голос”), drugie – w języku polskim[8].

Od samego początku dała o sobie znać potrzeba kształcenia duchownych[9]. Początkowo dobrze zapowiadających się kandydatów kierowano na studia biblijne do Hampton w Anglii. W 1926 kształciło się w ten sposób osiem osób. Był to jednak zbyt duży wydatek[10]. 2 marca 1930 roku Gustaw Herbert Schmidt założył szkołę biblijną w Gdańsku. Szkoła działała w latach 1930–1933. 8 lutego 1933 działalność szkoły została zawieszona ze względu na trudności finansowe. Jej działalność została reaktywowana 6 października 1935 roku jako Instytut Biblijny[11]. Nauczano w duchu fundamentalistycznym[12]. Instytut został zamknięty w czerwcu 1938 ze względu na rosnące wpływy niemieckiego nazizmu w Gdańsku. W Instytucie kształcili się studenci z Bułgarii, Rumunii, Węgier, Estonii, Niemiec i Polski. Była to pierwsza tego typu szkoła w tej części Europy[13].

Miesięcznik „Jewanhelskyj Hołos”

W 1929 związek liczył 12 204 członków[b], w 1934 – 15 441[14], a w 1937 – 21 501 członków[15]. W 1938 liczba zborów przekraczała 500. W okresie międzywojennym działalność misyjna związku rozwijała się pomyślnie, w chwili wybuchu wojny związek liczył około 25 tysięcy wyznawców[16]. Wybuch II wojny światowej znacznie ograniczył działalność związku na terenach Polski[4]. Zarówno niemiecki, jak i radziecki okupant zabronił prowadzenia działalności dla zielonoświątkowców. Na Ukrainie Zachodniej, aby przetrwać, przyłączono się do Kościoła Metodystycznego. W innych miejscach przyłączano się do baptystów[17]. Wielu duchownych, jak i zwykłych członków wysłano do obozów pracy, a także do obozów koncentracyjnych[18].

Po wojnie, w wyniku przesunięcia granic, większość zborów znalazła się poza granicami Polski[19]. Na przełomie 1945/1946 miała miejsce masowa migracja Polaków z przedwojennych kresów wschodnich. W grupie tej znajdowali się działacze zielonoświątkowi: Józef Czerski, Jakub Sielużycki, Teodor Maksymowicz i Sergiusz Waszkiewicz[20]. W 1946 roku przyjęto nazwę – Kościół Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. We wrześniu 1950 roku czołowi działacze Kościoła zostali aresztowani.

W grudniu 1946 roku Kościół został warunkowo przyjęty do Chrześcijańskiej Rady Ekumenicznej na okres jednego roku, z zastrzeżeniem, że przez rok nie będą mogli ubiegać się o pomoc materialną. W czerwcu 1949 roku ponownie rozpatrywano wniosek KChWE o przyjęcie do Rady. Wniosek odrzucono[21].

W 1953 związek przystąpił do ZKE. W 1956 część zborów wyłamała się z ZKE i próbowała utworzyć niezależny związek. Punktem zapalnym były wybory kandydatów do Rady Kościoła, kiedy uzyskali 11 mandatów na całkowitą liczbę 30. Urzędująca Rada Kościoła unieważniła wyniki wyborów[19]. W odpowiedzi postanowiono wystąpić z ZKE, a do Urzędu ds. Wyznań złożono wniosek o rejestrację Kościoła Chrześcijan Wiary Ewangelicznej. Na prezesa wybrano Teodora Maksymowicza[22]. Władze zabroniły separatystom prowadzenie działalności poza obrębem ZKE, zabroniły też sprawowania funkcji duchownych[c]. Najbardziej dotkliwą metodą walki z separatystami okazała się sprawa użytkowania własnych kaplic[23]. Inną metodą były utrudnienia w wyjazdach zagranicznych, zwłaszcza do krajów kapitalistycznych[24]. Ze względu na brak jednomyślności zbory zaczęły wracać[25]. Do 1961 większość zborów wróciła do ZKE[23]. Najdłużej opierały się zbory w województwie lubelskim, które wróciły w roku 1966[25]. Kazimierz Czepieluk (1905-1969) do końca życia działał poza ZKE. Walenty Dawidow założył Kościół Chrystusowy w Polsce[26]. Niezależnie działał Bolesław Dawidow, twórca Kościoła Bożego w Chrystusie. Zjednoczenie nie było aktem dobrowolnym, stało się sposobem na przetrwanie w czasach totalitaryzmu[26].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ W 1927 roku w Słowie Prawdy napisano: „W niektórych okolicach naszej Rzeczypospolitej szerzący się ruch zielonoświątkowców wykazał, że się ze Słowem Bożym nie zgadza, przeszkadzając głoszeniu zbawiennej ewangelji. Zwolennicy tego ruchu widzą działanie Ducha św. w „językach”, ekstazach i innych chorobliwych zjawiskach, które duszę i ciało gnębią.” W 1935 roku w Słowie Prawdy napisano: „Tak zwany ruch zielonoświątkowy powstał wskutek zaniedbania darów Ducha św. w zborach Jezusa Chrystusa. Zwolennicy tego ruchu słusznie podkreślają, że nie wystarczy otrzymanie Ducha św. po nawróceniu, gdyż Ap. Paweł napomina: „starajcie się też usilnie o dary duchowe” (II Kor. 14,1). Niezgodne z Pismem św. jest natomiast, jeżeli „mówienie językami” praktykuje się tylko w zebraniach [...]”. (Cyt za: Jan Mironczuk: Ruch ewangeliczny na Białostocczyźnie w XX wieku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2015, s. 70. ISBN 978-83-7507-181-8.)
  2. ↑ Według innych danych liczba 12 204 członków dotyczy roku 1931. (M. Kamiński, Kościół Zielonoświątkowy w Polsce w latach 1988-2008, 2012, WSTS, ss. 55-56.)
  3. ↑ Wykaz duchownych, którym unieważniono legitymację duchownego: Józef Czerski, Walenty Dawidow, Franciszek Januszewicz, Kazimierz Czepieluk, Mieczysław Suski (senior), Władysław Sosulski, Bolesław Dawidow, Józef Bałuczyński, Wiktor Pręgowski, Bronisław Myszak, Stanisław Potęga, Jan Gąsiorowski, Władysław Rudkowski, Józef Bondar, Edward Pruszkowski, Bronisław Wołkiewicz, Władysław Cyrganowicz, Michał Wołodźko, Mieczysław Suski (junior), Mikołaj Czelin, Edmund Strobel, Jan Rudkowski, Józef Wołoszczuk, Stanisław Komorowski, Mikołaj Sosulski, Bogdan Jankowicz, Grzegorz Karaś, Jan Karaś, Antoni Pliński, Józef Śniecikowski. (Mironczuk, Polityka państwa..., s. 79)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Tymiński 1999 ↓, s. 31.
  2. ↑ Mieczysław Kwiecień. Do życia należy też cierpienie. „Chrześcijanin”, s. 12, 1982/9. 
  3. ↑ Tomaszewski 2006 ↓, s. 142.
  4. ↑ a b Tomaszewski 2006 ↓, s. 150.
  5. ↑ a b Tomaszewski 2006 ↓, s. 149.
  6. ↑ Tomaszewski 2006 ↓, s. 141.
  7. ↑ Czajko 1990 ↓, s. 14.
  8. ↑ Tomaszewski 2006 ↓, s. 148.
  9. ↑ Gajewski 2014 ↓, s. 70.
  10. ↑ Gajewski 2014 ↓, s. 71.
  11. ↑ Gajewski 2014 ↓, s. 74-75.
  12. ↑ Gajewski 2014 ↓, s. 77.
  13. ↑ Kamiński 2012 ↓, s. 52-54.
  14. ↑ Tomaszewski 2006 ↓, s. 143.
  15. ↑ Tomaszewski 2006 ↓, s. 144.
  16. ↑ Kamiński 2012 ↓, s. 56.
  17. ↑ Kamiński 2012 ↓, s. 56-57.
  18. ↑ Tomaszewski 1991 ↓, s. 36.
  19. ↑ a b Kamiński 2012 ↓, s. 64.
  20. ↑ Tomaszewski 1991 ↓, s. 109.
  21. ↑ Karski 2007 ↓, s. 72-73.
  22. ↑ Kamiński 2012 ↓, s. 65.
  23. ↑ a b Kamiński 2012 ↓, s. 66.
  24. ↑ Mironczuk 2006 ↓, s. 82.
  25. ↑ a b Pasek 1992 ↓, s. 157.
  26. ↑ a b Kamiński 2012 ↓, s. 67.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Edward Czajko. Kościół Zielonoświątkowy. „Chrześcijanin”. 1, s. 14, 1990. 
  • Wojciech Gajewski. Instytut Biblijny w Gdańsku. Dzieje i charakter seminarium pentekostalnego w okresie międzywojennym. „Studia Theologica Pentecostalia”. 2, s. 63-84, 2014. ISSN 2300-729X. 
  • Marek Kamiński: Kościół Zielonoświątkowy w Polsce w latach 1988-2008 : Studium historyczno-ustrojowe. Warszawa: Warszawskie Seminarium Teologiczne, 2012. ISBN 978-83-905704-8-8.
  • Karol Karski. Ruch ekumeniczny w Polsce w latach 1940-1960. „Studia i Dokumenty Ekumeniczne”. 1-2, s. 9-98, 2007. 
  • Jan Mironczuk: Polityka państwa wobec Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w Polsce (1947-1989). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 2006. ISBN 83-89100-95-9.
  • Zbigniew Pasek: Ruch Zielonoświątkowy: Próba monografii. Kraków: Zakład Wydawniczy NOMOS, 1992. ISBN 978-83-85527-04-6.
  • Powstanie i rozwój ruchu zielonoświątkowego w Polsce. W: Henryk Ryszard Tomaszewski: Wspólnoty chrześcijańskie typu ewangeliczno-baptystycznego na terenie Polski w latach 1858-1939. Warszawa: WBST, 2006, s. 137–150. ISBN 83-88497-11-1.
  • Henryk Ryszard Tomaszewski: Wyznania typu ewangeliczno-baptystycznego wchodzące w skład Zjednoczonego Kościoła Ewangelicznego w latach 1945-1956. Warszawa: Słowo i Życie, 1991, s. 31-37, 109-115.
  • Michał Tymiński: Kościół Zielonoświątkowy w Polsce. Wrocław: Misja „Życie”, 1999. ISBN 83-911305-4-1.

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Związek_Chrześcijan_Wiary_Ewangelicznej&oldid=74340019”