Zezoń dwubarwiec

Zezoń dwubarwiec
	Atrecus affinis
	(Paykull, 1789)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Infrarząd	Staphyliniformia
Rodzina	kusakowate
Podrodzina	kusaki
Plemię	Othiini
Rodzaj	zezoń
Gatunek	zezoń dwubarwiec
Synonimy
	Staphylinus affinis Paykull, 1789; Othius affinis (Paykull, 1789); Baptolinus affinis (Paykull, 1789); Staphylinus alternans Gravenhorst, 1802; Xantholinus alternans (Gravenhorst, 1802); Gyrohypnus alternans (Gravenhorst, 1802); Othius alternans (Gravenhorst, 1802); Baptolinus alternans (Gravenhorst, 1802); Atrecus alternans (Gravenhorst, 1802); Gyrohypnus nigriceps Mannerheim, 1830; Othius glabricornis Stephens, 1833; Xantholinus frigidus Dufour, 1843; Othius dimidiatus Motschulsky, 1860; Baptolinus affinis caucasicus Roubal, 1933;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zezoń dwubarwiec^[1] (Atrecus affinis) – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Występuje w palearktycznej Eurazji od Półwyspu Iberyjskiego po Syberię.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1789 roku przez Gustafa von Paykulla pod nazwą Staphylinus affinis. Jako miejsce typowe wskazano Szwecję^[2]^[3]. W 1873 roku Charles Adolphe Albert Fauvel umieścił go jako osobny gatunek w rodzaju Baptolinus, który w 1949 roku zsynonimizowany został przez Charlesa Edwarda Tottenhama z rodzajem Atrecus; kombinację Atrecus affinis jako pierwszy podał Aleš Smetana w 1958 roku^[3].

Morfologia

Chrząszcz o mocno wydłużonym ciele długości od 6 do 8 mm. Głowa jest w zarysie prawie kwadratowa z zaokrąglonymi kątami tylnymi, barwy czarnobrunatnej do czarnej z jasnordzawymi głaszczkami i rdzawobrunatnymi czułkami, pokryta mikrorzeźbą w postaci poprzecznego kreskowania. Warga górna ma na przedniej krawędzi szerokie wycięcie trójkątne. Pomiędzy środkową częścią ciemienia a obrzeżonymi od spodu skroniami mieści się około siedmiu niewielkich rozmiarów punktów. Czułki mają człon pierwszy tak długi jak trzy następne razem wzięte, człon czwarty niewiele dłuższy niż szeroki, a człon piąty tak długi jak szeroki i kulisty. Przedplecze jest koralowoczerwone, ku tyłowi lekko zwężone. Pokrywy są nieco szersze od przedplecza, czarne lub brunatnoczarne z czerwonymi nasadami. Ich powierzchnię pokrywają dobrze widoczne, delikatne punkty oraz słabo zaznaczone zmarszczki. Wzdłuż szwu pokryw biegnie listewka. Odnóża są jasnordzawe. Przednia ich para ma kolczaste golenie i rozszerzone stopy. Liczne kolce zbroją również golenie pary środkowej, natomiast na tylnych goleniach kolców jest nie więcej niż dwa. Odwłok jest koralowoczerwony z czarnymi lub brunatnoczarnymi tergitem piątym i większą częścią tergitu czwartego^[4].

Ekologia i występowanie

Owad leśny, higrofilny, saproksyliczny. Bytuje pod wilgotną odstającą korą kłód i pniaków świerków, sosen, a rzadziej drzew liściastych, w tym buków. Ponadto zasiedla rozkładające się drewno, wilgotne grzyby nadrzewne i płaty mchów^[5]^[4].

Gatunek palearktyczny, znany z Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Finlandii, Estonii, Łotwy, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Bośni i Hercegowiny, Serbii, Czarnogóry, Albanii, Macedonii Północnej, Grecji, europejskiej^[6] i syberyjskiej części Rosji, Turcji i Gruzji^[5]^[3]. Na północ sięga daleko poza koło podbiegunowe^[5]. W Polsce pospolity, spotykany w całym kraju^[4]^[5].

Przypisy

↑ Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.
↑ Gustaf von Paykull: Monographia Staphylinorum Sueciae. Upsaliae: Johann. Edman, 1789, s. 24. (łac.).
↑ ^a ^b ^c Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 2). Staphylininae: Diochini, Maorothini, Othiini, Platyprosopini, Staphylinini (Amblyopinina, Anisolinina, Hypotiomina, Philonthina). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 2441–3020, 2001.
↑ ^a ^b ^c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
↑ ^a ^b ^c ^d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.
↑ Atrecus affinis (Paykull, 1789). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-02-14].

[Szujecki17-1] Andrzej Szujecki: Kusakowate (Staphylinidae) lasów Polski. Aspekt różnorodności i monitoringu zooindykacyjnego. Warszawa: Lasy Państwowe, 2017. ISBN 978-83-65659-00-2.

[Paykull-2] Gustaf von Paykull: Monographia Staphylinorum Sueciae. Upsaliae: Johann. Edman, 1789, s. 24. (łac.).

[Herman-3] Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Iscecta:Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 2). Staphylininae: Diochini, Maorothini, Othiini, Platyprosopini, Staphylinini (Amblyopinina, Anisolinina, Hypotiomina, Philonthina). „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 2441–3020, 2001.

[Szujecki-4] Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.

[Burakowskietal-5] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska. Chrząszcze – Coleoptera. Staphylinidae część 2. „Katalog Fauny Polski”. XXIII (7), 1980.

[fe-6] Atrecus affinis (Paykull, 1789). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-02-14].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]