Przejdź do zawartości

Zawady (gmina Baranowo)

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zawady
wieś
Ilustracja
Zawady
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

ostrołęcki

Gmina

Baranowo

Liczba ludności (2021)

486[2][3]

Strefa numeracyjna

29

Kod pocztowy

06-320[4]

Tablice rejestracyjne

WOS

SIMC

0506432[5]

Położenie na mapie gminy Baranowo
Mapa konturowa gminy Baranowo, u góry nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Zawady”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Zawady”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Zawady”
Położenie na mapie powiatu ostrołęckiego
Mapa konturowa powiatu ostrołęckiego, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Zawady”
Ziemia53°16′05″N 21°14′09″E/53,268056 21,235833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Zawady (kurp. Zåwådy[6]) – wieś sołecka[7] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie ostrołęckim, w gminie Baranowo[5][8].

Historia

[edytuj | edytuj kod]
Kapliczka św. Jana Nepomucena nad brzegiem rzeki Omulew

Wieś Zawady położona jest nad rzeką Omulew, przy drodze Przasnysz–Myszyniec. Nazwa pochodzenia kulturowego oznacza „przeszkodę”, „zawadę”, pierwotnie naturalną przeszkodę terenową lub przeszkodę celowo utrzymywaną, rodzaj zapory np. ze zwalonych na drogę drzew broniących dostępu do przeprawy przez Omulew[9]. Wieś leżała w starostwie ostrołęckim w ziemi łomżyńskiej, na terenie Puszczy Zielonej[10].

Zawady powstały około 1690[9]. W 1789 mieszkało tu 37 gospodarzy. Wieś należała do parafii Baranowo[9].

W 1795 wraz z upadkiem I Rzeczypospolitej wieś została włączona do państwa pruskiego[11]. Od 1867 wieś znalazła się w gminie Wach w powiecie ostrołęckim i guberni łomżyńskiej[11][12][13][14].

W 1811 w pobliżu wsi wydobywano bursztyn[15]. Wydobycie go notowano i po II wojnie światowej[16]. W 1827 istniało tu 55 domostw i 374 mieszkańców. Wieś należała do parafii Baranowo[17]. W 1848 we wsi mieszkało 290 osób[9]. W 1897 powstała pierwsza szkoła. Istniała jedynie rok[18].

Kiedy w 1915 powstało Generał-Gubernatorstwo Warszawskie, wieś była jego częścią[11]. W czasie I wojny światowej Zawady zostały częściowo zniszczone[18].

Według Powszechnego Spisu Ludności z 1921 roku wieś zamieszkiwały 563 osoby w 68 budynkach mieszkalnych, wszystkie osoby były wyznania rzymskokatolickiego i polskiej narodowości. Wieś należała do gminy Wach w powiecie ostrołęckim w województwie białostockim[19] oraz parafii rzymskokatolickiej w Brodowych Łąkach. Podlegała pod Sąd Grodzki w Myszyńcu i Okręgowy w Łomży; właściwy urząd pocztowy mieścił się w m. Czarnia[20]. W 1927 we wsi żyło 540 mieszkańców zajmujących 84 budynki mieszkalne. Istniała kuźnia, 3 sklepy oraz szkoła powszechna w wynajętym mieszkaniu[18]. Powstała w 1920[21][22]. Działało koło Związku Młodzieży Ludowej[23].

W wyniku agresji III Rzeszy na Polskę we wrześniu 1939 wieś znalazła się pod okupacją niemiecką i weszła w skład Landkreis Scharfenwiese, Regierungsbezirk Zichenau w III Rzeszy[24].

Po II wojnie światowej wieś administracyjnie należała do gminy Czarnia w powiecie ostrołęckim, a później do gromady Brodowe Łąki. Od 1972 należała do gminy Baranowo w powiecie przasnyskim. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ostrołęckiego. Od 1999 administracyjnie należy do powiatu ostrołęckiego[9].

W 1962 zbudowano murowaną szkołę podstawową[9][21][25]. Nosi imię nauczyciela Aleksandra Kopcia[26]. W 1930 założył on we wsi zespół folklorystyczny (współcześnie to Kurpiowski Zespół „Pod Borem” z Zawad)[25].

Z dniem 1 września 2003 powstał Zespół Szkół w Zawadach (szkoła podstawowa i powstałe w 1999 gimnazjum)[21].

W 1998 mieszkało tu 483 osoby, a w 2002 – 487 osób[27]. W 2008 było tu 100 gospodarstwa i 400 mieszkańców[25]. W 2009 w Zawadach mieszkały 504 osoby, według spisu powszechnego z 2011 – 503 osoby. Według spisu powszechnego z 2021 żyło tu 486 osób[27].

Corocznie od 1981 w pierwszą niedzielę lipca we wsi, na wyspie na Omulwi, odbywa się Święto Folkloru Kurpiowskiego[25][28][29].

Nad Omulwią istnieje stanica wodna[25]. Na wyspie na rzece stoi kapliczka słupowa z drewnianą figura Chrystusa[30].

W 2024 zakończono sześcioletnią renowację leśnego cmentarza z I wojny światowej. Miejscem opiekuje się Ochotnicza Straż Pożarna w Brodowych Łąkach i Szkoła Podstawowa im. Aleksandra Kopcia w Zawadach[31][32][33].

Używane są nazwy miejscowe określające części wsi: Borek, Burakowo, Dąbrowa, Grondy, Kamienie, Karaska, Kobylak, Kuliski, Pańskie Pole, Stara Wieś, Żabicha[34][18].

Sołtyską jest Danuta Kita[35].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 159800
  2. ↑ Wieś Zawady w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-12-07], liczba ludności na podstawie danych GUS.
  3. ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2024-12-07].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1590 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ Zawady, [w:] Słownik kurpiowsko-polski, Związek Kurpiów [dostęp 2022-07-16].
  7. ↑ Strona gminy, sołectwa
  8. ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  9. ↑ a b c d e f Adam Białczak, Dzieje Baranowa oraz ziem nad Płodownicą i Omulwią: mała kurpiowska ojczyzna, Baranowo–Ostrołęka: Urząd Gminy Baranowo, 2005, s. 80, 85, 149, 618, ISBN 978-83-86122-69-1 [dostęp 2024-10-27].
  10. ↑ Zbigniew Polakowski, Przasnysz i okolice. Przewodnik po wszystkich miejscowościach w sołectwach i gminach zestawionych w układzie alfabetycznym, Przasnysz 1997, s. 214.
  11. ↑ a b c Maria Weronika Kmoch, Na skraju Kurpiowszczyzny. Parafia pw. św. Floriana w Jednorożcu, Jednorożec: Stowarzyszenie „Przyjaciele Ziemi Jednorożeckiej”, 2020, ISBN 978-83-927409-7-1, OCLC 1225226389 [dostęp 2022-07-21].
  12. ↑ J. Kociszewska (red.), Obraz statystyczny powiatu przasnyskiego A.N. Leontiewa z 1889 r., Ciechanów 1992, tabl. 1, s. 197; tabl. 2, s. 202.
  13. ↑ Maria Weronika Kmoch, Obraz kurpiowskich gmin powiatu przasnyskiego na przełomie XIX i XX w. w pracach Dominika Staszewskiego, „Rocznik Przasnyski”, 7, 2020, s. 117 [dostęp 2024-10-27].
  14. ↑ Zawady, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 14, dir.icm.edu.pl, Warszawa 1895, s. 482 [dostęp 2024-10-27].
  15. ↑ Na rozkaz, „Gazeta Korrespondenta Warszawskiego y Zagranicznego” (43 + dod.), crispa.uw.edu.pl, 1811, s. 665 [dostęp 2024-10-27].
  16. ↑ Kurpiowskie złoto – bursztyn – eDąbrówka [online], 23 kwietnia 2021 [dostęp 2024-10-27] (pol.).
  17. ↑ Tabella miast, wsi, osad Królestwa Polskiego z wyrażeniem ich położenia i ludności alfabetycznie ułożona w Biórze Kommissyi Rządowey Spraw Wewnętrznych i Policy, t. 2: M–Z, Warszawa 1827, s. 321 [dostęp 2024-08-20].
  18. ↑ a b c d Stanisław Dawidczyk, 70 lat śpiewania i tańczenia w Zawadach, Zawady 2000, s. 6, 13–14.
  19. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej opracowany na podstawie wyników Pierwszego Powszechnego Spisu Ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych, t. 5: Województwo białostockie, 1924, s. 60.
  20. ↑ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej z oznaczeniem terytorjalnie im właściwych władz i urzędów oraz urządzeń komunikacyjnych, Przemyśl–Warszawa 1933, s. 1987.
  21. ↑ a b c Nasz profil - HISTORIA SZKOŁY W ZAWADACH | Szkoła Podstawowa im. Aleksandra Kopcia w Zawadach [online], spzawady.edupage.org [dostęp 2024-10-27].
  22. ↑ Stanisław Pajka, Region kurpiowski – zarys problematyki, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego”, 5, 1991, s. 102.
  23. ↑ Z Życia Zw. Mł. Ludowej w Zawadach gm. Czarnia pow. ostrołęckiego, „Przegląd Łomżyński”, 6 (2), 1934, s. 7.
  24. ↑ Karte: Landkreis Lomscha 1. 8. 1944 - Städte und Amtsbezirke [online], www.territorial.de [dostęp 2020-04-22].
  25. ↑ a b c d e Jarosław Sender, Portret wsi Zawady [online], 5 kwietnia 2008 [dostęp 2024-10-27].
  26. ↑ Kontakt | Szkoła Podstawowa im. Aleksandra Kopcia w Zawadach [online], spzawady.edupage.org [dostęp 2024-10-27].
  27. ↑ a b Wieś Zawady (mazowieckie) » mapy, GUS, nieruchomości, regon, kod pocztowy, atrakcje, wypadki drogowe, kierunkowy, edukacja, demografia, tabele, zabytki, statystyki, linie kolejowe, liczba ludności [online], Polska w liczbach [dostęp 2024-10-27] (pol.).
  28. ↑ Piotr Ossowski, Święto Folkloru Kurpiowskiego w Zawadach w gminie Baranowo. 10.07.2022. Zdjęcia [online], 10 lipca 2022 [dostęp 2024-10-27].
  29. ↑ Kazimierz Żyra, Beata Modzelewska, Święto Folkloru Kurpiowskiego w Zawadach gm. Baranowo, 14.07.2024 [online], 14 lipca 2024 [dostęp 2024-10-27].
  30. ↑ UCHWAŁA NR XXXV/208/2021 RADY GMINY BARANOWO z dnia 24 czerwca 2021 r. w sprawie przyjęcia „Programu Opieki nad Zabytkami dla Gminy Baranowo na lata 2021-2024” [online], s. 25 [dostęp 2024-10-27].
  31. ↑ Zajrzeli pod powierzchnię cmentarza z czasów Wielkiej Wojny [ZDJĘCIA] [online], www.eostroleka.pl, 30 września 2020 [dostęp 2024-10-27] (pol.).
  32. ↑ Dariusz Płoski, Cmentarz wojenny w Zawadach wskrzeszony po latach. Uroczystość poświęcenia odbudowanej nekropolii [ZDJĘCIA] [online], www.eostroleka.pl, 10 czerwca 2024 [dostęp 2024-10-27] (pol.).
  33. ↑ Małgorzata Karczewska, Kierzek i Zawady. Cmentarze z czasów I wojny światowej w Puszczy Kurpiowskiej, Białystok 2023 [dostęp 2024-10-27].
  34. ↑ Urzędowe nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych, t. 140: Powiat przasnyski, województwo warszawskie, Warszawa 1972, s. 10.
  35. ↑ Sołectwa [online] [dostęp 2024-10-27].
Gmina Baranowo
Wsie
Kolonia
Osada
Przysiółek
Osady leśne
Integralne
części wsi
  • Cisowy Grunt
  • Czechronka
  • Gałuszczyn
  • Jatki
  • Łęgi
  • Nadlesie
  • Zagrądzie
  • Zamoście
  • Zasanica
  • Zatorze
  • Żołny

Herb gminy Baranowo

Wach (gmina) (II Rzeczpospolita)
  • Siedziba gminy – Wach
Wsie
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zawady_(gmina_Baranowo)&oldid=75498425”