Witold Taszycki

Witold Taszycki
Data i miejsce urodzenia	20 czerwca 1898 ; Zagórzany
Data i miejsce śmierci	8 sierpnia 1979 ; Kraków
	Profesor nauk humanistycznych
	Specjalność: historia języka polskiego
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński
Doktorat	1922
Habilitacja	1925
Profesura	1936
	Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	członek rzeczywisty
Status PAU	członek krajowy
	Doktor honoris causa; Uniwersytet Śląski – 1977
Uczelnia	Uniwersytet Jagielloński; Uniwersytet Lwowski
	Odznaczenia

Witold Taszycki (ur. 20 czerwca 1898 w Zagórzanach, zm. 8 sierpnia 1979 w Krakowie) – polski historyk języka polskiego, badacz onomastyki i dialektologii historycznej.

Życiorys

Urodził się 20 czerwca 1898 w Zagórzanach, woj. krakowskim, w rodzinie Bolesława (1864–1932) i Jadwigi z Butrymowiczów (1965–1943)^[1]^[2]. W 1917 ukończył gimnazjum klasyczne w Krakowie. Studiował filologię polską i słowiańską na Uniwersytecie Jagiellońskim (UJ) (1917–1921). Wśród jego wykładowców byli Jan Michał Rozwadowski, Jan Łoś i Kazimierz Nitsch. Studiował również na uniwersytetach w Sofii i Pradze. W 1922 obronił doktorat na UJ i został asystentem w Katedrze Językoznawstwa Indoeuropejskiego. Tematem jego rozprawy doktorskiej były Imiesłowy czynne teraźniejszy i przeszły I w języku polskim, a promotorem Jan Łoś. W 1925 habilitował się na UJ na podstawie rozprawy Najdawniejsze polskie imiona osobowe. W 1926 studiował w Pradze. W 1928 przeniósł się na Uniwersytet Stefana Batorego, a w latach 1929–1941 oraz w 1944 był profesorem Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie. W październiku 1936 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego języka polskiego Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie^[3]. W czasie okupacji niemieckiej prowadził tajne nauczanie uniwersyteckie we Lwowie, oficjalnie pracując jako nauczyciel w szkołach zawodowych: handlowej i zegarmistrzowskiej.

Był redaktorem serii Rozprawy z Onomastyki Słowiańskiej oraz szeregu czasopism i słowników. Był między innymi współautorem – wraz ze Stanisławem Jodłowskim – Zasad pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym, edytorem wielu zabytków literatury staropolskiej: Psałterza floriańskiego, Najdawniejszych zabytków języka polskiego i Krótkiej rozprawy między trzema osobami: Panem, Wójtem i Plebanem Mikołaja Reja.

Grób prof. Witolda Taszyckiego na cmentarzu Salwatorskim w Krakowie

W latach 1945–1946 współorganizował slawistykę i polonistykę na Uniwersytecie im. Mikołaja Kopernika w Toruniu i na Uniwersytecie Wrocławskim, od 1946 profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Od 1939 był członkiem PAU, od 1946 uczestniczył w pracach Komisji Ustalania Nazw Miejscowości, kierownik referatu łużyckiego Komitetu Słowiańskiego, w 1956 został członkiem rzeczywistym PAN. 5 października 1977 uzyskał doktorat honoris causa Uniwersytetu Śląskiego^[4].

1 lutego 1930^[1] zawarł związek małżeński z Haliną z Gieysztorów (1909–1994)^[5]. Jego córką była Maria Dobrosława Taszycka (1934–2015) – znawczyni zabytków tkanin polskich, pracownik Muzeum Narodowego w Krakowie.

Zmarł 8 sierpnia 1979 w Krakowie. Pochowany razem z żoną i córką na cmentarzu Salwatorskim (sektor SC9-B-2)^[5].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy I klasy (1962)^[6]
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (19 lipca 1954)^[7]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)^[8]
Medal Komisji Edukacji Narodowej^[9]
Odznaka Zasłużony Nauczyciel PRL^[10]
Medal „Merentibus” (Uniwersytet Jagielloński)^[9]
Złota Odznaka „Za Pracę Społeczną dla Miasta Krakowa”^[9]

Wybrane publikacje

Polskie nazwy osobowe (1924)
Najdawniejsze polskie imiona osobowe (1926)
Najdawniejsze zabytki języka polskiego (1927)
Językoznawstwo polskie w latach 1915–1930 (1931)
Językoznawstwo polskie w latach 1915–1930. Cz. 2. Onomastyka (1932)
Apostołowie słowian św. Cyryl i Metody (1933)
Nasza mowa ojczysta (1933)
Dwie nazwy rzeczne Nary i Pełry: kilka uwag o dawnych tematach na -ū- (1934)
Gwary ludu polskiego (1934)
Zasady pisowni polskiej i interpunkcji ze słownikiem ortograficznym (wraz ze Stanisławem Jodłowskim) (1936)
Działalność naukowa Stanisława Szobera (1879–1938) (1938)
Dwa rozdziały z historycznej dialektologii polskiej. 1, Przejście połączenia tart → tert. 2, Przyrostki -k, -c i formy podobne (1947)
Patronimiczne nazwy miejscowe na Mazowszu (1947)
Dawność t. zw. mazurzenia w języku polskim (1948)
Jak kobieta w niewiastę się przeobraziła (1948)
Nazwy wrocławskich dzielnic i przedmieści (1948)
Południowo-zachodnia granica mazurzenia i przejścia -ch → -k (1950)
Dotychczasowy stan badań nad pobytem drużyn germańskich na ziemiach polskich w świetle toponomastyki (1951)
Język ludowy w „Krakowiakach i Góralach” W. Bogusławskiego (1951)
Geneza polskiego języka literackiego w świetle faktów historyczno-językowych (1951)
Kultura językowa polskiego Renesansu (1953)
Onomastyka (1958)
Odmiana rzeczowników typu: sędzia, sędziego... w perspektywie historycznej (1964)
Historia języka polskiego (1965)
Onomastyka i historia języka polskiego (1968)

Przypisy

↑ ^a ^b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 313. [dostęp 2021-11-18].
↑ Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-11-18] .
↑ Nowi profesorowie na Uniwersytecie lwowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 245 z 24 października 1936.
↑ Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. [dostęp 2011-02-21].
↑ ^a ^b Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-11-18] .
↑ Wysokie odznaczenia państwowe. „Dziennik Bałtycki”. Nr 279, s. 12, 23 listopada 1962.
↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1460 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
↑ ^a ^b ^c Maria Malec. Witold Taszycki (1898–1979). „LingVaria”. Rok IV, nr 2 (8), s. 171–178, 2009. Kraków: Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISSN 1896-2122. [dostęp 2021-11-18].
↑ Ewa Rzetelska-Felszko. Witold Taszycki (20 VI 1898–8 VIII 1979). „Poradnik Językowy”. Z. 10 (373), s. 469–475, 1979. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISSN 0551-5343.

Bibliografia

SławomirS. Kalembka SławomirS. (red.), Pracownicy nauki i dydaktyki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 1945–2004. Materiały do biografii, Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 2006, s. 690, ISBN 83-231-1988-0 .
Pochowani na salwatorze. Witold Taszycki (1898–1979), Tygodnik Salwatorski.

[:0-1] Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 313. [dostęp 2021-11-18].

[2] Lokalizator Grobów - Zarząd Cmentarzy Komunalnych [online], zck-krakow.pl [dostęp 2021-11-18] .

[3] Nowi profesorowie na Uniwersytecie lwowskim. „Gazeta Lwowska”, s. 2, Nr 245 z 24 października 1936.

[4] Doktorzy honoris causa Uniwersytetu Śląskiego. [dostęp 2011-02-21].

[:1-5] Cmentarz parafialny Kraków Salwator - wyszukiwarka osób pochowanych [online], krakowsalwator.artlookgallery.com [dostęp 2021-11-18] .

[6] Wysokie odznaczenia państwowe. „Dziennik Bałtycki”. Nr 279, s. 12, 23 listopada 1962.

[7] M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1460 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”.

[8] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

[:2-9] Maria Malec. Witold Taszycki (1898–1979). „LingVaria”. Rok IV, nr 2 (8), s. 171–178, 2009. Kraków: Wydziału Polonistyki Uniwersytetu Jagiellońskiego. ISSN 1896-2122. [dostęp 2021-11-18].

[10] Ewa Rzetelska-Felszko. Witold Taszycki (20 VI 1898–8 VIII 1979). „Poradnik Językowy”. Z. 10 (373), s. 469–475, 1979. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe. ISSN 0551-5343.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]