Witold Friemann

Witold Friemann
Data i miejsce urodzenia	20 sierpnia 1889 ; Konin
Pochodzenie	polskie
Data i miejsce śmierci	22 marca 1977 ; Laski
Instrumenty	fortepian
Gatunki	muzyka poważna
Zawód	kompozytor, pianista, dyrygent, pedagog
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Grób Witolda Friemanna na cmentarzu Powązkowskim

Witold Friemann (ur. 20 sierpnia 1889 w Koninie^[1], zm. 22 marca 1977 w Laskach) – polski kompozytor, pianista, dyrygent i pedagog.

Życiorys

Syn Alfonsa i Marii z Brodowskich^[1]. Muzyki uczył się początkowo pod kierunkiem Pawła Romaszki (fortepian) i Marka Zawirskiego (teoria), następnie do 1909 studiował w konserwatorium warszawskim u Zygmunta Noskowskiego i Romana Statkowskiego (kompozycja i instrumentacja) oraz Aleksandra Michałowskiego (fortepian), a także prawdopodobnie u Piotra Maszyńskiego.

W latach 1909–1913 przebywał w Lipsku i Meiningen, gdzie studiował u Maxa Regera (kompozycja) i Josepha Pembaura syna (fortepian). Karierę pianisty, rozpoczętą udanym debiutem 1914 w Lipsku, przerwał wybuch wojny; Friemann powrócił jednak do działalności koncertowej od 1921 we Lwowie, dokąd sprowadził go po zakończeniu działań wojennych Adolf Chybiński.

Do 1929 prowadził klasę fortepianu we lwowskim konserwatorium Polskiego Towarzystwa Muzycznego (kurs koncertowy). W tym czasie stał się znany jako kompozytor, głównie dzięki swej liryce wokalnej (pieśni Friemanna śpiewała m.in. Ada Sari) i utworom fortepianowym, które często sam wykonywał na koncertach kompozytorskich we Lwowie.

W 1929 opuścił Lwów i osiedlił się na cztery lata w Katowicach, gdzie organizował Śląskie Konserwatorium Muzyczne, którego został dyrygentem; z jego inicjatywy założona została przy tej uczelni jedyna w Polsce Wojskowa Szkoła Muzyczna.

W 1933 Friemann przeniósł się do Warszawy, gdzie pracował w Polskim Radio najpierw jako „kontroler muzyki”, a następnie jako „referent muzyki poważnej”.

W 1938 roku akompaniował na fortepianie śpiewaczce Barbarze Malinowskiej (ps. Iza Rola) podczas nagrań kilku pieśni swojej kompozycji dla warszawskiej wytwórni płytowej Syrena Rekord^[2].

W czasie okupacji brał udział w koncertach konspiracyjnych.

Od 1946 przez 17 lat pracował jako dyrygent chóru i nauczyciel gry fortepianowej w zakładzie dla ociemniałych w Laskach, gdzie pozostał po przejściu na emeryturę.

W 1963 otrzymał Nagrodę II stopnia Ministra Kultury i Sztuki za twórczość fortepianową i wokalną. W maju 1972 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Konina^[3].

Został pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 12-5-9,10)^[4].

Ordery i odznaczenia

Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1960)
Złoty Krzyż Zasługi (dwukrotnie: 31 stycznia 1939^[5], 1958)
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[6]
Medal Pontyfikatu Papieża Pawła VI

Upamiętnienie

W 2008 roku jedno z konińskich rond otrzymało imię Witolda Friemanna^[7].

Przypisy

↑ ^a ^b StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 183 .
↑ Witold Friemann w bazie staremelodie.pl [online], staremelodie.pl [dostęp 2022-06-09] .
↑ Przywrócić Friemanna Koninowi [online], Konińskie Towarzystwo Muzyczne, 2008 [dostęp 2016-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] .
↑ Cmentarz Stare Powązki: Lelewelowie i mokrzeccy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-11-03] .
↑ M.P. z 1939 r. nr 29, poz. 50 „za zasługi na polu pracy społecznej”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wymieniony jako Frieman Witold.
↑ Rondo Friemanna i ulica Pułaskiego [online], LM.pl [dostęp 2022-10-29] (pol.).

Bibliografia

Elżbieta Szczepańska-Malinowska: Friemann Witold. W: Elżbieta Dziębowska: Encyklopedia muzyczna PWM. T. 3: efg część biograficzna. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 1987, s. 164–165. ISBN 83-224-0344-5. OCLC 165082792. (pol.).

[kto183-1] StanisławS. Łoza StanisławS. (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 183 .

[2] Witold Friemann w bazie staremelodie.pl [online], staremelodie.pl [dostęp 2022-06-09] .

[KTM-3] Przywrócić Friemanna Koninowi [online], Konińskie Towarzystwo Muzyczne, 2008 [dostęp 2016-03-05] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05] .

[4] Cmentarz Stare Powązki: Lelewelowie i mokrzeccy, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2017-11-03] .

[5] M.P. z 1939 r. nr 29, poz. 50 „za zasługi na polu pracy społecznej”.

[6] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki - wymieniony jako Frieman Witold.

[7] Rondo Friemanna i ulica Pułaskiego [online], LM.pl [dostęp 2022-10-29] (pol.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Rektorzy Państwowego Konserwatorium Muzycznego	Witold Friemann (1929–1934) Faustyn Kulczycki (1945–1946)
Rektorzy Państwowej Wyższej Szkoły Muzycznej	Faustyn Kulczycki (1945–1946) Bolesław Woytowicz (1946) Adam Mitscha (1947–1951) Józef Powroźniak (1951–1963) Jan Gawlas (1963–1965) Wiktor Gadziński (1965–1972) Józef Powroźniak (1972–1975) Henryk Mikołaj Górecki (1975–1979)
Rektorzy Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego	Leon Markiewicz (1979–1981) Jan Hawel (1981–1987) Joachim Pichura (1987–1990) Jan Hawel (1990–1996) Julian Gembalski (1996–2002) Eugeniusz Knapik (2002–2008) Tomasz Miczka (2008–2016) Władysław Szymański (2016–2024) Jarosław Mamczarski (od 2024)