Wiskaczan wielki

Wiskaczan wielki
	Lagostomus maximus
	(Desmarest, 1817)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	łożyskowce
Rząd	gryzonie
Podrząd	jeżozwierzowce
Infrarząd	jeżozwierzokształtne
(bez rangi)	Caviomorpha
Rodzina	szynszylowate
Podrodzina	Lagostominae
Rodzaj	wiskaczan
Gatunek	wiskaczan wielki
Podgatunki
	L. maximus inmollis Thomas, 1910; L. maximus maximus (Desmarest, 1817); L. maximus petilidens Hollister, 1914;
	L. maximus inmollis Thomas, 1910; L. maximus maximus (Desmarest, 1817); L. maximus petilidens Hollister, 1914;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku

Wiskaczan wielki^[4] (Lagostomus maximus), dawniej także: wiskacza^[5] – gryzoń z rodziny szynszylowatych, jedyny żyjący przedstawiciel rodzaju Lagostomus. Zamieszkuje południowo-wschodnią Boliwię, skrajne tereny zachodniego Paragwaju, większą część Argentyny aż do prowincji Rio Negro.

Nazwa zwyczajowa

W polskiej literaturze gatunek ten przez długi czas określany był jako „wiskacza”^[5]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” nadano mu nazwę „wiskaczan wielki”, rezerwując nazwę „wiskacza” dla rodzaju Lagidium^[4].

Genetyka

Garnitur chromosomowy wiskaczana wielkiego tworzy 56 par chromosomów^[2].

Charakterystyka ogólna

Gryzoń o mocnej, krępej budowie, przypominającej królika. Sierść na grzbiecie jest koloru szarego, na szerokiej i zaokrąglonej głowie charakterystyczne czarno-białe pasy. Spód ciała jest białawy. Oczy duże i błyszcząco czarne. Kończyny tylne są dłuższe od przednich. Kończyny przednie mają cztery, zaś tylne trzy palce zakończone długimi pazurami służącymi do kopania. Długi ogon jest puszysty i ciemnej barwy. Wiskacze często siadają na tylnych nogach.

Wymiary

Długość ciała bez ogona: 47–66 cm
Długość ogona: 15–20 cm
Waga ciała: 2–9 kg (samce prawie dwukrotnie cięższe od samic)

Środowisko życia

Wiskaczan wielki zamieszkuje pampasy i obszary zakrzewione na suchych wyżynach od stóp Andów.

Tryb życia

Gryzonie te są aktywne głównie o zmierzchu. Żyją w budowlach (zwanych przez Argentyńczyków viscacheros^[6]) w grupach liczących 15-30 (czasami 50) osobników (samce żyją pojedynczo). Budowle te składają się z systemu podziemnych korytarzy i nor. Korytarze osiągają długość 20–300 m i mają liczne wejścia. Budowle takie mogą być użytkowane przez długi czas. Budowę systemu nor rozpoczyna samiec po znalezieniu samicy. Wydobytą ziemię usypują w kopiec, który rośnie z upływem lat. Nory kopane są przednimi łapami, natomiast tylne kończyny wyrzucają ziemię na zewnątrz. Budowle znakowane są substancją zapachową. Pomiędzy samcami odbywają się rytualne walki. Polegają one na uderzaniu ogonem i kończynami o ziemię. Jeśli żaden przeciwnik nie ustąpi, dochodzi do krwawego starcia, które prowadzi do poważnych obrażeń walczących zwierząt. Do orientacji w podziemnych korytarzach, służą długie, sztywne włosy czuciowe. Wiskaczany wielkie żywią się trawami, ziołami i korzeniami roślin.

Rozród

W subtropikalnych rejonach występowania samice mogą mieć dwa mioty w roku. Ciąża u samic wiskaczy trwa 153 dni. Po tym okresie przychodzi na świat 1-4 młodych o wadze 200 g. Okres laktacji trwa 21 dni. Młodymi opiekują się samice. Dojrzałość płciową samice uzyskują w 8 miesiącu życia, natomiast samce w 15 miesiącu.

Zagrożenie i ochrona

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii niskiego ryzyka LC^[3]. W wielu miejscach są traktowane jako szkodniki pastwisk i tępione przez rolników.

Przypisy

↑ Lagostomus maximus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Lagostomus maximus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 5 listopada 2009]
↑ ^a ^b Lagostomus maximus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
↑ ^a ^b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
↑ ^a ^b Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ssaki. Cz. 2. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7227-614-5.

[itis-1] Lagostomus maximus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[msw-2] Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Lagostomus maximus. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 5 listopada 2009]

[iucn-3] Lagostomus maximus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).

[miiz-4] Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.

[kracz-5] Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne - Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.

[6] E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ssaki. Cz. 2. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7227-614-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]